Management in Zorg en Dienstverlening

Management in Zorg en Dienstverlening Wilt u ook doorgroeien of een nieuwe stap zetten in uw carrière? Maak dan kennis met de (opleidings)praktijk. Zes MZD-studenten met een heel verschillende achtergrond vertellen …

1

Kansen

Binnen de zorg en maatschappelijke dienstverlening vinden momenteel grote transities plaats: van instellingszorg naar zorg thuis, van landelijke overheid naar gemeentes, naar het kleinschaliger organiseren en het voorkomen van overbodige zorg. Dit levert een flink aantal kansen op voor mensen die hun schouders onder dit soort bewegingen willen zetten. Door al deze veranderingen blijft er immers behoefte bestaan aan goed leiderschap in instellingen. Mogelijk wordt dit niet altijd uitgedrukt in ‘vaste’ managementfuncties, nodig is zeker een set van competenties richting het leidinggeven aan mensen en veranderingen in organisaties, het doelmatig organiseren van het werk, en het regie houden over netwerken binnen en buiten de instelling. De opleiding Management in Zorg en Dienstverlening (MZD) is erop gericht u toe te rusten voor de toekomst en ervoor te zorgen dat in welke rol of functie dan ook u uw organisatie meehelpt de juiste koers te volgen. Sabine Niehoff, projectleider

Thijs Lemmen Opleidingsmanager Bachelors voor

en Albrich Pol, teamleider in de gehandicaptenzorg

Professionals MZD en LGW Hogeschool van Arnhem en Nijmegen

‘De HAN kijkt naar wat

toekomstige ontwikkelingen vragen van de maatschappij, organisaties en medewerkers en past de lessen daarop aan.’

2

Gehandicaptenzorg Sutfene/Siza Sabine Niehoff, projectleider bij zorg- en welzijnsorganisatie Sutfene, en Albrich Pol, teamleider op een activiteitencentrum van Siza, volgen de bacheloropleiding Management in Zorg en Dienstverlening (MZD). ‘Het programma van MZD past goed bij de praktijk, je leert veel, ook van elkaar. Dankzij je nieuwe kennis leer je andere vragen stellen binnen je organisatie.’

Sabine noemt de keuze voor MZD een logisch gevolg van haar loopbaanontwikkeling. ‘Ik kan doorgroeien naar de functie van projectmanager.’ Albrich heeft een SPW-4-opleiding. ‘Binnen mijn organisatie moet je een hbo-opleiding hebben om teamleider te worden. Zo kwam ik bij de HAN.’

goede aansluiting Na het behalen van hun Associate degree waarmee studenten MZD het tweede jaar van de opleiding afsluiten, zijn ze nu derdejaars. Ze hebben geen moment spijt van hun keuze. Het programma sluit inhoudelijk goed aan bij de praktijk, vinden ze. De bezuinigingen en de scheiding tussen wonen en zorg vragen om een andere manier van werken – naast of achter de cliënt in plaats van ervoor – en om andere vaardigheden van managers in zorginstellingen.

toekomstproof veranderen Een voorbeeld daarvan is de onderwijseenheid (OWE) Toekomstproof veranderen waarmee ze het jaar begonnen. Daarin staan drie zogeheten beroepstaken centraal: • Uitdragen van een visie op de toekomst • Aansturen en ontwikkelen van professionals • Resultaten boeken en verantwoorden De studenten gingen aan de slag met de casus Phoenix, gebaseerd op feiten uit een bestaande instelling. De studenten analyseerden in hoeverre de organisatie in de toekomst nog bestaansrecht heeft en brachten advies uit hoe Phoenix toekomstproof te maken. ‘Door de decentralisatie wordt de zorg veel zakelijker en bedrijfsmatiger, daar krijgen wij straks als manager binnen een zorgorganisatie ook mee te

maken. Werken aan de case was dus super actueel en nuttig. Het vergroot ook ons financieel begrip; je moet als manager weten hoe die financiën werken.’

best practice Ook over het andere OWE-onderdeel, de Best practice, zijn ze enthousiast. Ze bestudeerden daarvoor zorginstelling ZorgAccent, die werkt met zelfsturende teams. Sabine zegt: ‘Zaken die bij ZorgAccent lukken en bij ons (nog) niet, zetten me erg aan het denken. Ook over hoe ik zelf daarin sta. Je maakt een heel persoonlijk leerproces door waardoor je groeit.’ Albrich: ‘Door onbevangen rond te kijken, los van school en van mijn eigen werk, heb ik getoetst of mijn eigen denkbeelden kloppen met wat zij daar doen. Je bent gewend te denken vanuit patronen van jouw eigen organisatie. Bij ZorgAccent hadden ze andere denkpatronen. Je kunt kijken hoe dat past in jouw werk.’

Je groeit in je persoonlijk leiderschap breder perspectief De OWE Toekomstproof veranderen is een goed voorbeeld van hoe het eraan toegaat op de opleiding. Ze doen nieuwe, actuele kennis op, leren onderzoeken, een mening te vormen, ontwikkelingen te vertalen naar hun eigen beroepspraktijk en ze discussiëren met elkaar. ‘Je word je bewust van je eigen denkwijzen en belemmeringen. En je groeit in je persoonlijk leiderschap’, meent Sabine. Sabine en Albrich hebben nieuwe ideeën opgedaan voor hun eigen organisaties en bekijken situaties en ontwikkelingen in een breder perspectief, dankzij de opleiding. ‘Bovendien ga je, dankzij je nieuwe kennis, andere vragen stellen binnen de eigen organisatie.’

3

Verpleeghuis SZR Zorgcentra Rivierenland Mireille de Putter (39), Teamleider in het

minder stress, veel meer rust

Tielse verpleeghuis Vrijthof (SZR Zorgcentra

‘Door de ondersteuning van de opleiding MZD, raak ik minder snel in paniek. Ik heb geleerd om ook verantwoordelijkheden bij mijn team neer te leggen. Zo bleek tijdens een teamoverleg dat het personeel andere ideeën had. Vroeger was ik daarvan in paniek geraakt. Nu blijf ik rustig. Prima, jullie denken er anders over. Hier is de deadline, ga maar aan de slag. Commentaar is goed, maar dan moet je wel zelf aan het werk. Zulke fijne kneepjes heb ik op de HAN geleerd. Het is de kunst om je team in beweging te krijgen.’

Rivierenland), is bezig aan haar laatste jaar van de duale bachelor Management in Zorg en Dienstverlening (MZD). Ze oefent haar functie nu met meer controle en zelfverzekerdheid uit. MZD gaf haar de kennis en vaardigheden die ze nodig had.

‘Om verder te komen met je team moet je voor meer dan 100% begrijpen waar het over gaat. Vroeger deed ik veel op intuïtie. Nu heb ik zekerheid. De opgedane kennis is een steun in de rug waar je altijd op kan terugvallen. Je snapt beter wat er om je heen gebeurt en drukt problemen eenvoudiger de kop in. Dat maakt je zelfverzekerder.’

teamleiderschap Mireille is teamleider en werkt op een afdeling voor langdurende somatische zorg. Mireille heeft de leiding over een team van medewerkers met diverse functies. Haar manager en studiebegeleider, Kees de Waal, geeft Mireille binnen de gestelde kaders alle ruimte om naar eigen inzicht haar functie uit te oefenen. ‘Ik kan mijn eigen gang gaan en Kees begeleidt op afstand. Ik heb niet continu hulp nodig, maar als er iets is, dan staat hij voor me klaar.’

de opleiding mzd ‘Toen ik begon, ging ik voor mijn Associate degree (twee jaar). Binnen drie maanden heb ik me voor de volledige bachelor ingeschreven. Het is ontzettend leuk en het valt boven verwachting goed te combineren met mijn baan en het moederschap. Een baan hebben, studeren en moeder zijn. Het is me toch maar mooi gelukt. Ik haal veel steun uit hetgeen ik op de HAN leer. Toen ik net begon was het als een appelboom waaraan ik eindeloos kon plukken. Je herkent enorm veel uit de praktijk. Opeens valt het allemaal in elkaar en zie je het hele plaatje. Dat schept vertrouwen.’

4

afstudeerproject: ‘onbegrepen gedrag is probleemgedrag’ Mireilles afstudeerproject focust op de omgang met probleemgedrag bij cliënten. ‘Cliënten veranderen en hebben steeds meer zorg nodig. Er is een toename van psychiatrisch gedrag. De ouderen die vroeger in een inrichting verbleven, worden tegenwoordig ambulant verzorgd.’ Wanneer het project wordt onderstreept door een aanbeveling vanuit de inspectie, de organisatie zelf, landelijke richtlijnen en de HAN gaan alle stoplichten op groen mag Mireille aan de bak.

Het is de kunst om je team in beweging te krijgen ‘Ik wil medewerkers laten inzien waarom cliënten anders zijn dan 10 à 20 jaar geleden. Als de zorgver­lenende het probleemgedrag van de cliënt niet begrijpt, vertoont deze zelf probleemgedrag. Onbegrepen gedrag is probleemgedrag. Cliënten veranderen meestal niet. Medewerkers hebben die mogelijkheid wel. Ik heb al positieve signalen ontvangen van collega’s over het project. Zij lopen dagelijks tegen moeilijkheden aan en krijgen nu het gevoel dat ze eindelijk gehoord worden.’

veranderen zekerder ‘Je ziet collega’s meteen

ze worden veel

in hun doen en laten.’

Kees de Waal, zorgmanager en begeleider van Mireille

kees de waal (63) begeleidt Mireille de Putter tijdens haar opleiding Management in Zorg en Dienstverlening (MZD). Als Zorgmanager Somatiek in het Tielse Verpleeghuis Vrijthof is hij in zijn nopjes met de MZD-opleiding. ‘Je ziet collega’s die aan de opleiding beginnen meteen veranderen. Ze blijven uiteraard dezelfde persoon, maar worden veel zekerder in hun doen en laten. Ze krijgen op de HAN de tools om hun functie beter uit te voeren.’ Mireille en Kees kennen elkaar al heel wat jaren. ‘Mireille was ooit leerling op mijn afdeling in het zieken­huis. Uiteindelijk ben ik in het Vrijthof terecht­ gekomen, omdat ik een schakelafdeling heb opgezet tussen het verpleeghuis en het ziekenhuis. Ik vroeg haar of ze hier wilde komen werken.’

opleiding is een must ‘Teamleiders moesten aanvankelijk minimaal hun Associate degree halen. Inmiddels wordt de hele bacheloropleiding MZD vereist, daar ben ik erg blij mee. In feite doen teamleiders nu het werk dat een afdelingshoofd/manager 10 à 15 jaar geleden deed. Met het groeien van de organisatie en complexer worden van de benodigde zorg, nemen ook mijn taken toe.

de praktijk

Delegeren naar teamleiders als Mireille is daarom onvermijdelijk. De meeste teamleiders staan nu ook niet meer aan het bed van de cliënt, maar spitsen zich volledig toe op aansturing van het personeel en houden zich bezig met het reilen en zeilen op de afdeling. Ik geef ze daarin veel vrijheid. Wanneer zij het niet weten of twijfelen, dan ben ik er.’

de kracht van de HAN Dankzij de opleiding kunnen ze die taken naar behoren uitvoeren. Het zijn ontzettend intelligente meiden, maar vóór hun opleiding deden ze alles op intuïtie. Nu staan ze veel zelfverzekerder op de werkvloer, leren organisatiebreed denken en kunnen dingen beter loslaten,’ aldus Kees. ‘We zijn erg tevreden over de samenwerking met de HAN. Het begon met een paar modules voor het management. Inmiddels staan mensen hier in de rij voor een opleiding. De bazen zijn altijd verrukt geweest van de HAN. Een enkele teamleider is sceptisch voor aanvang van de opleiding. Tijdens de opleiding klagen ze weleens over het vele huiswerk en lastige opdrachten. Ondanks dat zijn ze allemaal razend enthousiast. De kracht van de HAN is het goed afgestelde praktijkonderwijs. Er is helemaal niks waarvan je denkt: hier kan ik niks mee.’

‘Je herkent  enorm veel uit

Mireille de Putter, teamleider verpleegzorg

Opeens zie je het hele plaatje.’

5

Thuiszorg ZZG zorggroep De zorg beweegt volop. Dankzij de reorganisatie bij de ZZG zorggroep konden Yvonne Aalders en Bernadette Beverloo doorstromen naar een uitdagender functie. Ze volgden daarom de deeltijdminor Leidinggeven aan professionals in zorg en welzijn, voor een goede theoretische basis. ‘We waren de eerste studenten die niet een gehele opleiding maar alleen deze minor volgden!’

Zo hebben we veel gehad aan teamanalyse, teamscans en vergadertechnieken.’ Ze voerden in hun werk meer structuur in bij vergaderingen en teamoverleg. Bernadette vertelt: ‘Vergaderingen leveren nu meer op. Het is duidelijker wie wat doet. Andere medewerkers profiteren daardoor van de kennis die wij hebben opgedaan.’ Ze zijn eveneens enthousiast over de onderdelen humanresourcesmanagement en tweegesprekken voeren. ‘Ik moest veel gesprekken voeren met medewerkers omdat wij met een veranderingsproces bezig zijn. Dat kon ik goed handen en voeten geven met wat ik bij de HAN leerde,’ zegt Yvonne tevreden.

Bernadette Beverloo en Yvonne Aalders werkten beiden in een Nijmeegs verpleeghuis, toen in 2012 duidelijk werd dat er zaken zouden veranderen in de organisatiestructuur. Hun leidinggevende stimuleerde hen om te solliciteren op de functie van Zorgcoördinator en om een opleiding te volgen. Yvonne: ‘Ik had niet de juiste opleiding voor de functie, maar de deeltijdminor Leidinggeven aan professionals in zorg en welzijn, een keuzevak van een half jaar waarin studenten van de deeltijdstudies in de sectoren Zorg en Welzijn hun kennis verbreden, bleek de oplossing.’ Bernadette beaamt dat en vult aan: ‘Die hbo-minor kan je mogelijk helpen bij een volgende baan. De minor was goed te combineren met ons werk en wat we er leerden konden we direct toepassen. Ook anderen in de organisatie leerden daarvan.’

bredere blik

toepasbaar in de praktijk

omgevormd

Zaken die in de minor aan bod komen, zijn onder meer politiek-maatschappelijke ontwikkelingen, begeleiding van veranderingsprocessen en een eigen visie ontwikkelen op leidinggeven. ‘Het mooie was dat we een aantal vakken meteen konden toepassen in de praktijk.

Momenteel wordt een aantal verzorgingshuizen omgevormd tot beschermde woonvorm. Teams worden zelfsturend. Bernadette is net begonnen met een nieuwe baan, als teamcoach, en gaat die zelfsturende teams opzetten. ‘Het is belangrijk dat alle medewerkers met dezelfde mond praten en dezelfde visie onderschrijven. Ik kijk nu breder dan mijn eigen huis en snap hoe en waarom het werkt.’

Omdat deeltijdstudenten van diverse opleidingen en met verschillende achtergronden de minor volgden, kreeg het tweetal veel mee van hoe het in andere organisaties toegaat zoals in een welzijns­organisatie of de jeugdhulpverlening. Ze ontwikkelden een bredere blik. Bernadette en Yvonne waren de eerste studenten die niet een gehele opleiding maar alleen deze minor volgden en waren, als vijftigplussers, de oudsten van de klas. Ze vonden het wel even wennen om na lange tijd in de schoolbanken te zitten. Daarbij hadden ze veel steun aan elkaar. ‘Het was best pittig, we moesten hard werken. Maar we hebben er profijt van, worden betere werknemers. En daar heeft de organisatie weer baat bij. Daarover zijn ze hier positief.’

helpen ‘Die hbo-minor kan je mogelijk

Yvonne Aalders en Bernadette Beverloo, zorgcoördinatoren in de thuiszorg 6

bij een volgende baan.’

n

Ziekenhuis RadboudUMC Pieter Reintjes (31), senior IC-verpleegkundige, is onlangs afgestudeerd als MZD’er met het project ‘voICe’. Een project met als doel om een app te ontwikkelen voor de iPad waarmee de beademde patiënt op de intensive care (IC) beter kan communiceren.

Pieter Reintjes, senior IC-verpleegkundige

‘Mijn blik is nu  meer gericht op

kwaliteit efficiëntie en doelmatigheid.’

‘Als verpleegkundige wilde ik graag op de ambulance werken, maar in het RadboudUMC heb ik interesse gekregen in het management en de vele organisatorische ingewikkelde processen om zo goed mogelijke zorg aan de patiënt te verlenen. Daarin iets betekenen was voor mij een grotere en interessantere uitdaging dan doorstromen naar de ambulance. ‘Inmiddels ben ik senior IC-verpleegkundige met de taak de zorg op de IC-unit te coördineren en organiseren. Ik ben verantwoordelijk voor de personeelsplanning, dat medewerkers prettig kunnen werken en dat de IC-patiënten de juiste zorg krijgen binnen de gestelde kwaliteitscriteria. Daar past de bacheloropleiding Management in Zorg en Dienstverlening (MZD) goed bij.’

project voICe Tijdens zijn afstudeerproject was Pieter projectleider van voICe. Dit project had als doelstelling een app voor de iPad te ontwikkelen waarmee de beademde patiënt op de IC beter kon communiceren. Pieter: ‘Een beademde IC-patiënt kan namelijk niet praten en de communicatie is daardoor vaak lastig. Met behulp van de voICe-app moest de IC-patiënt in staat zijn beter met familie, arts of IC-verpleegkundige te communiceren.’ In 8 maanden tijd heeft de projectgroep samen met een designbureau een goedwerkende app gebouwd waarmee nu op de IC van het RadboudUMC gewerkt wordt.

de resultaten ‘De eerste resultaten laten zien dat de IC-patiënt makkelijker kan communiceren. Heel gaaf om te zien.’ Landelijk is er heel veel aandacht voor de app. Veel IC’s hebben interesse. Pieter: ‘Wij hopen dat de voICe-app uiteindelijk de standaard wordt. We hebben de 2e publieksprijs gewonnen bij de Health Care App Award 2013 en in het RadboudUMC de Marleen Temmermanprijs gewonnen, waarmee we de bouw van de app deels hebben gefinancierd.’

meerwaarde in de praktijk ‘Mijn diploma MZD geeft me veel mogelijkheden en carrièrekansen gegeven. De opleiding is ideaal om je eerste stappen te maken in een leidinggevende functie en heeft veel affiniteit met de praktijk. De combinatie van theorie en praktijk is goed op elkaar afgestemd. Ik denk dat die kennis en ervaring van cruciaal belang is om goed te kunnen leidinggeven. Bepaalde kennis kan ik nu direct toepassen zoals het aansturen van medewerkers of het opzetten van kleine verbeterprojecten. Ik heb gedurende de opleiding een heel andere blik gekregen op de zorg door veel meer te kijken naar kwaliteit (van zorg maar ook van werk), efficiëntie en doelmatigheid. Door deze blik kun je stukken beter leidinggeven.’

potentials

‘Tijdens de opleiding krijgen Marcel Rekers, hoofdverpleegkundige Kinder IC en begeleider van Pieter

voor leidinggevende functies een goede basis.’

7

bachelors voor professionals

Contact Wilt u meer weten? Neem dan contact met ons op voor een persoonlijk gesprek: Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Berg en Dalseweg 81, Nijmegen Secretariaat Management in Zorg en Dienstverlening (MZD) T (024) 353 06 00 F (024) 355 98 66 E [email protected] I www.han.nl/mzd

Economie, Management en Recht Techniek en Life Sciences Informatica, Media en Communicatie Onderwijs en Opleiden Gedrag en Maatschappij Gezondheid

www.han.nl/mzd

8

Realisatie HAN-MCV Vormgeving Buraeu Ketel grafisch ontwerp Fotografie Rob Gieling e.a. Druk HAN Grafisch Productiecentrum Uitgave maart 2014

Sport en Bewegen