OPLEIDING KWALITEITSFUNCTIONARIS OKF Algemene informatie over de kernopleiding voor kwaliteitsmanagement in de zorg en maatschappelijke dienstverlening.
Succesvolle brede Kernopleiding kwaliteitsmanagement Al sinds 1993 gaat ieder jaar een nieuwe leergang van de Opleiding Kwaliteitsfunctionaris (OKF) van start. Het CBO en Haimé Consult willen met dit opleidingsaanbod voorzien in de behoefte aan een actuele leer- en ervaringscontext van kwaliteitsmedewerkers in de gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening en van andere functionarissen met een takenpakket waarin kwaliteitsmanagement een grote rol speelt. In de afgelopen jaren heeft de OKF honderden deelnemers met succes toegerust voor uiteenlopende posities en organisaties in de zorgsector en de maatschappelijke dienstverlening.
Visie op de opleiding Aan de OKF ligt een visie ten grondslag waarin drie thema’s centraal staan:
Variaties in kijken, denken en doen.
Kiezen om volgens of met de regels te spelen.
Liefde voor het kwaliteitsvak.
De docenten zien het als hun opdracht om een palet van mogelijkheden aan te bieden voor het initiëren, implementeren en evalueren van kwaliteitsactiviteiten in een organisatie. Aan de hand hiervan is de deelnemer in staat om op basis van zijn of haar eigen ambities en eigen context keuzes te maken om effectief te handelen. Met liefde voor het vak kwaliteitsmanagement wordt bedoeld dat de opleiding de deelnemers stimuleert om hun keuzes mede te laten bepalen door hun persoonlijke inspiratie, voldoening, plezier en uitdaging in het werk. Aan het einde van de opleiding wordt de deelnemer uitdrukkelijk uitgenodigd om, gegeven de vele mogelijkheden in het kwaliteitsvak, kleur te bekennen.
1
Uitgangspunten De volgende uitgangspunten vormen de grondslag voor de Opleiding Kwaliteitsfunctionaris:
2
De opleiding is op maat gemaakt voor kwaliteitsmedewerkers die werkzaam zijn in de gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening. Alle actuele wet- en regelgeving, modellen, methoden, instrumenten en werkwijzen op het gebied van kwaliteitsmanagement komen op een verfrissende manier in het programma aan de orde. Kwaliteitsmanagement vereist actuele kennis en vaardigheden op het terrein van kwaliteitskunde en veranderkunde. De Opleiding Kwaliteitsfunctionaris voorziet in operationalisering van deze kennis aan de hand van verschillende vaardigheidsoefeningen, die vervolgens worden toegespitst op de specifieke situatie van de deelnemer.
Training van enkele basisvaardigheden gebeurt op een creatieve manier, onder andere door middel van sportmetaforen.
Tijdens de opleiding wordt de deelnemer begeleid bij het opzetten en uitvoeren van een kwaliteitsproject binnen zijn of haar eigen organisatie. Dit project moet tot aantoonbare verbeteringen leiden. De deelnemer rapporteert tijdens de opleiding over het verloop en de resultaten van het project en hierop vindt systematische reflectie plaats. Op de zogeheten slotmanifestatie van de opleiding presenteert de deelnemer concrete resultaten van zijn of haar project aan een breed publiek.
Het kennisniveau, de vaardigheden en de ambities van iedere individuele deelnemer aan de opleiding zijn uniek. Daarnaast hebben de deelnemers uiteenlopende posities en functies in de verschillende organisaties. Hierdoor is er binnen de OKF sprake van een context die voor iedere deelnemer uniek is. Naast het leren van collega-deelnemers in leergroepen voorziet de opleiding in een persoonlijk leertraject, dat geheel toegespitst is op de situatie van de deelnemer.
Doel van de opleiding
Werkwijze
Bij afsluiting van de OKF zijn de volgende resultaten te verwachten:
De OKF maakt gebruik van uiteenlopende didactische werkvormen, waaronder hoorcolleges, groepsopdrachten, discussies en onderwijsleergesprekken. Deze verschillende werkvormen nodigen de deelnemers uit om de aangeboden kennis en vaardigheden te toetsen aan hun handelen en daarop te reflecteren.
De deelnemer bezit actuele kennis en vaardigheden om in zijn of haar organisatie processen te stroomlijnen of te herontwerpen en kwaliteitsprojecten te initiëren, te begeleiden, te implementeren en te evalueren.
De deelnemer is in staat om voor zijn of haar organisatie gestructureerd het kwaliteitsmanagement te (helpen) ontwikkelen en implementeren.
De deelnemer is in staat de principes van kwaliteitsmanagement over te dragen aan andere medewerkers van de organisatie, ieder op zijn of haar niveau en met zijn of haar specifieke verantwoordelijkheden.
Meer durf Ik heb door de opleiding geleerd om mezelf in de organisatie beter kenbaar te maken met mijn ambities, talenten en tekortkomingen. Gesterkt door meer kennis en meer bagage maar vooral door feedback van mijn medecursisten heb ik meer vertrouwen in mezelf gekregen en vooral meer durf. Ik merk dat ik naar mijn teamleden en mijn divisiemanager duidelijker en daardoor effectiever ben. Stella Broeks Teammanager en Kwaliteitsfunctionaris Revalidatiecentrum Het Roessingh
3
Deelnemers en begeleiding Het maximale aantal deelnemers aan de Opleiding Kwaliteitsfunctionaris is vastgesteld op tweeëntwintig. Om de continuïteit van het leerproces te bevorderen, is er sprake van permanente intensieve begeleiding door twee kerndocenten. Onderdelen van de opleiding worden verzorgd door aansprekende gastdocenten die in de praktijk bij grote zorginstellingen, universiteiten en in het bedrijfsleven hun sporen hebben verdiend.
Opleidingsprogramma De OKF omvat - inclusief een slotmanifestatie en een terugkomdag - in totaal veertien dagen, die over een heel jaar verspreid zijn. De opleiding is opgebouwd uit zes blokken van twee aaneengesloten dagen. De OKF bestaat uit specifieke onderdelen. Daarbij gaat het niet alleen om het verwerven van kennis, het oefenen van technieken en vaardigheden op het gebied van kwaliteitsmanagement, maar ook om coaching.
4
ONBeTAALBAre GASTdOCeNTeN Ik heb genoten van de kennismaking en ontmoeting met bijzondere gastdocenten. Door hun praktijkervaring en inzet werden bepaalde onderwerpen goed uitgediept. Mensen als Rene Mijnders, Patrick Corstiaans en Miel Otto hebben mij absoluut verrijkt. Hoewel ik de opleiding best prijzig vind, waren de gastdocenten onbetaalbaar goed. Ik weet nu beter waar het in de breedte en de diepte bij kwaliteitsmanagement om gaat. Gerrit van roekel, arts Kwaliteitscoördinator Regionale Ondersteuning en Service Eerstelijnszorg ROSE
Instrumenten Rode draad in de opleiding is gestalte geven aan een gestructureerde aanpak van integraal kwaliteitsmanagement en de beheersing en verbetering van zorgprocessen in zorginstellingen en organisaties voor maatschappelijke dienstverlening.
De opleiding voorziet in het aanreiken en oefenen van de concepten, technieken en vaardigheden die hiervoor noodzakelijk zijn:
Ontwikkelingen binnen het kwaliteitsmanagement, zoals de oorsprong en de leerscholen, het eerste, tweede en derde generatie kwaliteitsdenken, ordeningsprincipes, beleid en wetgeving. Theorie, toepassing en instrumentarium voor verbeterprojecten, zoals business proces redesign, projectmanagement, projectbeheersing, doorbraakprojecten, meettechnieken en borging. Kennis over de achtergrond en toepassing van modellen, zoals het EFQM/INK-model en de Nolan-systematiek. Kennis van en inzicht in actuele landelijke kwaliteitsprogramma’s zoals Doorbraak, (Klinische) Zorgpaden, Richtlijnontwikkeling, Zelfmanagement, Hospitality and Service en verschillende innovatieprogramma’s in de zorg en maatschappelijke dienstverlening. Kennis van en inzicht in ontwikkelingen zoals de invoering van het nieuwe zorgstelsels, gereguleerde marktwerking en de invoering van herstructureringen in de zorg en maatschappelijke dienstverlening.
Manieren om inzicht te krijgen in de dominante waarden van een organisatie. Theorie, toepassing en instrumentarium ter ondersteuning van leiderschap, bijvoorbeeld leiderschapsstijlen, communicatie en het opzetten van een kwaliteitsbeleid.
Theorie en toepassing van instrumentarium voor sturing, zoals indicatoren en managementinformatiesystemen.
Rollen van de kwaliteitsfunctionaris in een organisatie als coach, inspirator, initiator, motor, expert en presentator. Het organiseren en inhoudelijk vormgeven en uitvoeren van de slotmanifestatie van de opleiding.
Actuele ontwikkelingen op het vlak van accrediteren, certificeren en auditen. Aan bod komen hierbij de procedurele opbouw van een interne en externe audit, en de ondersteuning, voorbereiding, begeleiding en uitvoering van een audit. De nadruk ligt op de essentie van het auditen: het zorgen voor verantwoording en transparantie.
Elke opleidingsdag kent een evenwichtig ritme van concepten, instrumenten en vaardigheden.
5
Coachingsbijeenkomsten en persoonlijke coaching Naast het aanbieden van kennis door de kerndocenten en gastdocenten binnen uiteenlopende didactische werkvormen is de OKF ook gericht op integratie van de opgedane kennis en de toepassing daarvan in de praktijk. Met het oog hierop worden coachingsbijeenkomsten georganiseerd; een coachgroep bestaat uit de helft van het totale aantal deelnemers en wordt begeleid door een kerndocent. Na het eerste blok van de opleiding begint elk volgende blok met een coachingsbijeenkomst van gemiddeld drie uur. Daarnaast ontvangt elke deelnemer persoonlijke coaching.
De coachingsbijeenkomsten hebben als doel om de deelnemers bewust te maken van hun eigen dominante denk- en handelingspatronen en duidelijk te maken welke effecten deze patronen in de dagelijkse praktijk (kunnen) hebben op anderen en op het project dat zij in het kader van de opleiding moeten uitvoeren.
Uitgangspunt voor de coachingsbijeenkomsten vormt het project dat de deelnemers moeten uitvoeren en de voortgang daarvan. De deelnemers geven vooraf aan welke vragen, dilemma’s en gemaakte keuzes zij tijdens een coachbijeenkomst willen bespreken.
De interventies van de coach tijdens de coachingsbijeenkomsten richten zich op de intergratie van de aangeboden theorie en de uit te voeren opdracht en op de ontwikkeling van coachvaardig-heden van de deelnemers.
Het GROW-concept vormt hierbij het uitgangspunt. Het GROW-model staat voor Goal (doelbepaling), Reality (de realiteit waar de deelnemer zich op dit moment in bevindt), Options (welke opties zijn er voor de deelnemer?) en Will (wat gaat de deelnemer concreet ondernemen en hoe gemotiveerd is hij daarvoor?). Centraal staat het waarom van de keuzes en de daarbij behorende argumentatie, en niet zozeer welke keuzen de deelnemers maken. Dit dwingt de deelnemers om na te gaan welke argumenten zij hanteren en om welke reden. Op deze manier worden de deelnemers zich bewust van hun dominante handelings- en werkwijze en de effecten die deze kunnen hebben op anderen.
deNKeN IN MOGeLIJKHedeN Ik durfde nooit zo mijn creativiteit te tonen. Door de opleiding voel ik mij uitgenodigd om buiten de kaders te denken en veel creatiever met problemen om te gaan. Ik werk in een behoorlijk serieuze setting en juist daar is het nodig om te zoeken naar nieuwe wegen en oplossingen. Ik ben door de opleiding gevoed met innovaties en denken in mogelijkheden in plaats van bezwaren. Irene dingemans Communicatiedeskundige, voorheen Kwaliteitsfunctionaris Integraal Kankercentrum Nederland, locatie Amsterdam
Coaching Iedere deelnemer aan de OKF heeft recht op een bezoek van zijn of haar coach op de werklocatie. Op deze manier kan de coach beter inzicht verwerven in de context waarbinnen de deelnemer moet handelen. De deelnemer leert met de coach de eigen organisatie met “andere ogen” te zien. Vanzelfsprekendheden worden besproken en op hun functionaliteit in het licht van het kwaliteitsvak bezien. Het blijkt dat een dergelijk moment van onverdeelde aandacht van de coach voor de deelnemer en diens context motiverend werkt voor de uitoefening van het vak. De deelnemer neemt zelf het initiatief voor de planning van zo’n bezoek en voor het samenstellen van het programma en de doelen daarvan. Voor het locatiebezoek van de coach is binnen de opleiding, exclusief reistijd, één dagdeel beschikbaar. De deelnemer is vrij om al dan niet van de gelegenheid tot een locatiebezoek gebruik te maken.
7
Slotmanifestatie De slotmanifestatie ter afsluiting van de Opleiding Kwaliteitsfunctionaris is bedoeld om het veld te informeren over de status quo van het vak kwaliteitsmanagement in de zorg en de maatschappelijke dienstverlening. Daarnaast leggen de deelnemers tijdens deze dag verantwoording af over wat zij tijdens de opleiding hebben geleerd.
De slotmanifestatie wordt volledig door de deelnemers zelf georganiseerd; de docenten vervullen een faciliterende en coachende rol.
Slotmanifestaties hebben een thema dat als een rode draad door de dag heen loopt. Voorbeelden van thema’s in de afgelopen jaren zijn ’Spelen met kwaliteit’, ‘Dat kan hier niet!’, ‘Ownership in de zorg’ en ’De touwtjes in handen’.
Tijdens de dag verzorgen de deelnemers een posterpresentatie van hun kwaliteitsproject(en). Ook de ontwikkeling van kwaliteitsmanagement binnen de eigen organisatie kan onderwerp van de presentatie zijn.
De slotmanifestatie wordt afgesloten met de uitreiking van het certificaat van de Opleiding Kwaliteitsfunctionaris.
8
OP eeN HIGHer LeVeL Toen ik aan de opleiding begon, was ik “confused”over het onderwerp Kwaliteit. Na de opleiding ben ik nog steeds “confused” maar wel op een “much higher level.” Het vak is veel breder en gevarieerder dan ik aanvankelijk dacht. Ik associeerde kwaliteit vooral met certificering en audits. Het buiten de kaders klantgericht denken en handelen spreekt mij het meeste aan. Theo dekkers Manager Radiotherapeutisch Instituut
Afronden van de opleiding Het succesvol afsluiten van de Opleiding Kwaliteitsfunctionaris vereist de volgende inspanningen:
Deelname aan de veertien opleidingsdagen, inclusief de organisatie van de slotmanifestatie.
Deelname aan leergroepen in de vorm van intervisie.
Voorbereiding, succesvolle uitvoering en evaluatie van de praktijkopdracht in de organisatie van de deelnemer.
Praktische informatie Doelgroep De Opleiding Kwaliteitsfunctionaris is bedoeld voor functionarissen in de gezondheidszorg of maatschappelijke dienstverlening die voor ten minste de helft van hun arbeidstijd belast zijn met kwaliteitsmanagement. Frequentie De opleiding wordt één keer per jaar georganiseerd. Ingeval van een wachtlijst kan tussentijds een extra opleiding starten.
Locatie De meerdaagse opleidingsblokken vinden plaats in een goed geoutilleerd conferentiecentrum in het midden van Nederland. Bij locatiebezoek wordt bij voorkeur gekozen voor organisaties die innovatief zijn op het gebeid van kwaliteit, zoals Humanitas Akropolis Rotterdam, Shell en Schiphol. Het leren vindt onder andere plaats aan de hand van een illustratief werkbezoek en een gastcollege door de gastheer of gastvrouw van de organisatie. De slotmanifestatie wordt gehouden op een locatie die de deelnemers zelf bepalen. Toelatingseisen De deelnemer is voor minimaal 50% werkzaam als kwaliteitsfunctionaris in een organisatie voor gezondheidszorg of maatschappelijke dienstverlening of houdt zich vanuit een andere functie minimaal 50% bezig met kwaliteitsmanagement. De deelnemers zijn in staat om met afstand kritisch op hun eigen organisatie en hun eigen handelen kunnen reflecteren. De organisatie waar de deelnemer werkt, is bereid de deelnemer de mogelijkheid te geven om een kwaliteitsproject uit te voeren en te presenteren.
9
Organisatie en leiding
Aanmeldingsprocedure
De organisatie en uitvoering van de Opleiding Kwaliteitsfunctionarissen is in handen van het CBO en Haimé Consult. Bijdragen aan de opleiding worden geleverd door gastdocenten die afkomstig zijn van onder andere KNMG, de Universiteit voor de Humanistiek, de Erasmus Management School en andere gerenommeerde instituten en instellingen die actief zijn op het gebied van kwaliteitsmanagement.
Aanmelding voor deelname aan de Opleiding Kwaliteitsfunctionaris is mogelijk door een volledig ingevuld aanmeldingsformulier op te sturen naar het CBO, Postbus 20064, 3502 LB Utrecht. Aangemelde personen worden op volgorde van binnenkomst ingedeeld bij de eerstvolgende opleiding.
10
TALeNTeN ONTWIKKeLeN Het is de kunst om als coach er uit te halen wat er in zit. Het gaat erom dat mensen hun talenten ontplooien. Te vaak proberen leidinggevenden hun eigen gedachten en ideeën in de hoofden van hun medewerkers te krijgen. Ik noem dat geen coaching. rené Mijnders Roeicoach en Gastdocent OKF
Intakegesprek Aan de toelating tot de opleiding gaan intakegesprekken vooraf, waarvan de planning in onderling overleg plaatsvindt. Deze zijn bedoeld om de verplichtingen vanuit de opleiding en de verwachtingen van de kandidaten te verhelderen.
Certificaat Als een deelnemer na afloop van de opleiding voldoet aan de eisen die zijn gesteld, krijgt hij of zij het certificaat van de Opleiding Kwaliteitsfunctionaris uitgereikt.
Meer informatie Voor vragen na het lezen van deze brochure kan contact worden opgenomen met:
CBO Postbus 20064 3502 LB Utrecht T F E
030 2843942 030 2943644
[email protected]
PASSIe IS LIJdeN Het woord passie associëren mensen vaak met vuur en gedrevenheid. Het betekent Leidenschaft. Echt gepassioneerd werken betekent dat je bereid bent het lijden op de koop toe te nemen om je doel te bereiken. Als mensen zeggen dat ze ambitieus zijn en gepassioneerd willen werken, maar ze zijn bang voor heilige huisjes en confrontaties, dan wordt hun handelen betekenisloos. Marius Buiting Senior Adviseur CBO en Gastdocent OKF
12
Colofon Deze brochure is een uitgave van het CBO en Haimé Consult B.V. Website kwaliteitsacademie Nederland www.cbo.nl/KAN Fotografie Flickr.com, Istockphoto.com & Shutterstock.com Drukwerk en vormgeving IMAGO Printing BV
13
We don’t see things as they are We see them as we are Anaïs Nin
