Wij maken Winschoten mooi...
Cultuurhistorisch project Winschoten
Tramwerkplaats > theater
01
Oosterhavengebied Havenkade West 1
De tramwerkplaats opgenomen in de vruchtenwijn- en likeurfabriek
Emplacement Winschoten, middenachter de tramwerkplaats
Op de achtergrond de locstalling met rechts de tramwerkplaats
Personeel tramwerkplaats met locomotief
Interieur tramwerkplaats
Verleden
Stoomtramwegmaatschappij Oostelijk Groningen H.J. Phaff, vruchtenwijn en likeurfabriek
De Stoomtramwegmaatschappij Oostelijk Groningen (OG), in de volksmond ook wel ÔL Graaitje genoemd, vervoerde van 1915 tot 1917 mensen en goederen vanuit Winschoten naar Ter Apel. Daar werd een verbinding gelegd met het Drentse tramwegnet. In 1917 volgde een vertakking naar Bellingwolde en in 1919 een doorgaande verbinding naar Delfzijl. Zo kwam Winschoten centraal te liggen in een netwerk van tramverbindingen. Hierdoor kende Winschoten een groot emplacement en veel centrale voorzieningen zoals het administratiekantoor, gelegen aan de huidige Wilhelminasingel, en de remise werkplaatsen. De twee loodsen aan de Tramweghaven, de huidige Havenkade-West, zijn in 1915-1916 gebouwd als werkplaatsen. De, vanuit de haven gezien, linker loods was de ‘werkplaats’ voor schilder- en bekledingswerkzaamheden, de rechter loods was de ‘algemene of loc werkplaats’. Aan de voorzijde van deze laatste loods was een ruimte waarin de bussen, waarmee de maatschappij ook reed, konden worden gestald. Uiteindelijk was de stoomtram niet rendabel. Voor het personenvervoer waren de trams te traag, de autobus was veel sneller. Het goederenvervoer kon veel goedkoper per schip. De stoomtram verdween kort na de Tweede Wereldoorlog uit het straatbeeld. OG kreeg geen licentie voor het busvervoer in Oost-Groningen, waarna de maatschappij in 1948 werd opgeheven. De algemene werkplaats werd aangekocht door de Firma H.J. Phaff en opgenomen in de vruchtenwijn- en likeurfabriek. Na de sluiting van Phaff in de jaren zeventig van de vorige eeuw, raakten de panden steeds verder in verval. Het oorspronkelijke fabriekscomplex van Phaff, dat dateert uit 1847, kreeg de status van rijksmonument, de OG-loodsen echter niet.
Doorgang van foyer naar theater
Interieur van de toekomstige foyer
Dit wordt de entree
De achterzijde
Het toekomstige theater van buiten
De zuidkant van het gebouw
Het toekomstige theater van binnen
Eerste voorstelling voor de verbouwing: Het Goud van Winschoten, 2005
Ideeën
Historische Vereniging Oud Winschoten Stichting Tramwerkplaats Verenigingen in Winschoten Muziekschool Oost-Groningen Gemeente Winschoten
In 2007 werd in opdracht van de gemeente Winschoten, inmiddels de eigenaar van de loodsen, een herbestemmingsplan uitgewerkt door KAW Architecten en Adviseurs. De gemeente dacht een nieuwe bestemming voor de panden te hebben gevonden; een nieuwe aantrekkelijke locatie voor het Noordelijk Busmuseum Winschoten dat op de oude locatie met ruimtegebrek kampte. Naast het museum zou in de loods ruimte zijn voor diverse andere commerciële en niet-commerciële activiteiten. Het overleg rond de nieuwe invulling liep echter stuk en sloop leek daarmee onafwendbaar. Op de vrijkomende grond zou een parkeergarage gerealiseerd gaan worden om de binnenstad van Winschoten te ontlasten. Slechts enkele dagen voordat de sloopvergunning zou worden afgegeven klopte theater- en muziekschooldirecteur Tineke Abelen aan de deur van de gemeente Winschoten. Zij was op zoek naar een onderkomen voor verenigingen tijdens het zogenoemde ‘Klinkerloze-tijdperk’. Op 8 november 2006 had de gemeenteraad van Winschoten ingestemd met het voorstel om te komen tot een nieuw cultuurhuis op de plek van theater De Klinker. In het cultuurhuis zullen onder ander een theater, een centrum voor kunsten (inclusief een muziekschool) en de openbare bibliotheek gevestigd worden. Het proces van slopen tot de oplevering van de nieuwbouw neemt jaren in beslag. Een periode waarin Winschoten verstoken lijkt te zijn van voorstellingen en optredens van amateur- en professionele gezelschappen. Veel verenigingen hadden hun zorgen al uitgesproken. De voormalige tramwerkplaats lijkt een goed alternatief, maar hoe kan voor de langere termijn een goede, sluitende exploitatie worden opgezet?
Entree van de foyer
De foyer
Interieur impressie van de foyer
Indeling Tramwerkplaats
Impressies van de theaterzaal Receptie in de theaterzaal
stalen sandwichpaneel
stalen zetwerk windveer
stalen zetwerk bakgoot
hwa
hwa
stalen overheaddeur
hwa
stalen zetwerk boeideel
hwa
nieuw metselwerk als bestaande dichtgemetselde openingen dubbele vluchtdeur
ZUIDGEVEL
dichtgemetselde opening met nieuwe kozijnen als bestaand
WESTGEVEL
lichtdoorlatende dakplaten stalen sandwichpanelen stalen zetwerk boeideel
stalen zetwerk bakgoot
hwa
hwa
dubbele deur t.b.v. meterkast
hwa
dichtgemetselde gevelopeningen
hwa
hwa
hwa
hwa
behouden overheaddeur
NOORDGEVEL
houten entreepui in bestaande gevelopeningen
OOSTGEVEL
behoud opengeschoven stalen deuren
nieuwe vluchtdeur in doorgezette kozijnopening
9670+
V1
4380+
PEIL
7060+
7140+
4380+
4380+
PEIL dichtgemetselde opening metselwerk in het zicht
dichtgemetselde opening metselwerk in het zicht
PEIL
V2
dichtgemetselde opening wit stucwerk
dichtgemetselde opening wit stucwerk
DOORSNEDE A-A
DOORSNEDE C-C 9850+
C
D
E
F
G
H
28720 4540
1,1 M2 0,9 x1,2 M
1,1 M2
1,1 M2
0.5
0.6 OPP IN M2 25,2
OPP IN M2 17,9
2,4 M2
X
900 x 2290 mm
OPP IN M2 10,4 Pb
De Tramwerkplaats als dinerzaal
0.4
900 x 2290 mm
X
X
OPP IN M2 8,9
3520+
PEIL
0.11
0.9
900 x 2130 mm
900 x 2130 mm
aansluiting gas G16 (kleinverbruik) aansluiting electriciteit 3 x 80 A
2,2 x1,9 M
miva toilet
0.7
OPP IN M2 3,9
0.10 OPP IN M2 16,3
X Pb 1650 x 2290 mm
meterkast
4580
5090
X
X
18120
1800 x 2300 mm
OPP IN M2 177,2
hwa
A
4320
NU BIJEENKOMSTFUNCTIE HORECA BEZETTINGSGRAADKLASSE B1 garderobe
entreebalie
09
4605
08
07
theater 1800 x 2300 mm
1800 x 2300 mm
BSH 4310
4470
0.12
tribune
BIJEENKOMSTFUNCTIE OVERIG BEZETTINGSGRAADKLASSE B2
fietsenstalling ca. 200 m2
BEZETTINGSGRAADKLASSE
metselwerk bestaand
metselwerk nieuw 100 mm
TOEGANKELIJKHEIDSSECTOR
RUIMTE
FUNCTIE
OPP. IN M2
0.1
Zaal
503,5
0.2
Theatertechniek
45,7
nee
0.3
Gang
7,9
nee
0.4
Gang
10,4
nee
0.5
Kleedkamer heren
17,9
nee
0.6
Kleedkamer dames
25,2
nee
0.7
Miva toilet
3,9
ja
0.8
4465
podium
RENVOOI
FUNCTIE: BIJEENKOMSTFUNCTIE OVERIG/HORECA 933 M2 BVO 865 M2 GO
ca. 140 parkeerplaatsen 05
entree
4760
Bouwtekeningen
bar/ koffiebalie
OPP IN M2 503,5
A
BOUWBESLUITGEGEVENS TIJDELIJK THEATER
04
hwa kast
foyer
07
PEIL
DOORSNEDE B-B
NU hwa 1400 x 2300 mm
BSH
0.1
4830+ 4380+
OPP IN M2 23,8
BMI
dichtgemetselde opening als bestaand
V5
V4
keuken
25830
06
V3
0,9 x1,2 M
1,1 M2
toiletten heren
OPP IN M2 7,9 900 x 2130 mm
X
2,2 M2
4830+ 4380+
5246
0,9 x1,2 M
1,1 M2
900 x 2300 mm
1,1 M2 1,2 x 2,0 M
toiletten dames 0.8
900 x 2130 mm
1,0 x 2,2 M
5160
C
hwa 900 x 2130 mm 900 x 2130 mm
0,9 x1,2 M
kleedkamer dames
900 x 2130 mm
03
kleedkamer heren
0,9 x1,2 M
X
aansluiting water kast tbv installaties
1,1 M2
1000 x 2130 mm
OPP IN M2 45,7
900 x 2130 mm
780 x 2300 mm
3440
02
900 x 2130 mm
900 x 2130 mm
0.2
0,9 x1,2 M
5280
hwa 0,9 x1,2 M
900 x 2130 mm
0.3
900 x 2130 mm 900 x 2130 mm
3910
(toneel)techniek
4540
B
hwa
Pb
I
10406
4540
NU 900 x 2300 mm
OPP IN M2 7,9 X
900 x 2130 mm 900 x 2130 mm 900 x 2130 mm
4540
achter-entree
HAVEN
B
5280
hwa
KADE-WEST
A
01
Toiletten dames
2
7,9
nee
0.9
Toiletten heren
8,9
nee
0.10
Gang
16,3
ja
0.11
Keuken
23,8
0.12
Foyer
177,2
nee 1
kalkzandsteen 100 mm
voorzetwand gips
ja
ja
vloerroosters staal
transparant verlichtingsarmatuur (nood-)uitgang conform NEN 6088 en NEN-EN 1838
NU Pb X
BSH BMI
nooduitgang paniekbeslag noodverlichting, verlichtingssterkte min. 1 lux op vloerniveau brandslanghaspel 30 m1
brandmeldinstallatie
Nieuw glas in de buitengevel is HR++ glas Nieuwe kozijnen in de buitengevel zijn houten profielen, 114 mm diep
Ons plan
KAW Architecten en Adviseurs Gemeente Winschoten
Voorjaar 2008 wordt opnieuw een haalbaarheidstudie uitgevoerd. De loods blijkt in een redelijke bouwkundige staat te verkeren; het is degelijk gebouwd maar kent veel achterstallig onderhoud. De in rode baksteen uitgevoerd gevels verkeren ook in een redelijke staat. Dit en de centrale ligging van de panden doen het adviesbureau concluderen dat de voormalige tramwerkplaats geschikt is als huisvesting voor een tijdelijk theater. Er wordt een plan ontwikkeld waarbij door groot onderhoud en restauratie het oorspronkelijke gevelbeeld wordt hersteld. Daarnaast wordt een inrichting gerealiseerd, die zo veel mogelijk voldoet aan de eisen die gesteld worden aan een kleinschalig theater met een vlakke vloerzaal. De belangrijkste subsidiegever eist vervolgens dat de investering in het pand meer dan een tijdelijk effect moet hebben. Al met al stelt dit de Stichting Tramwerkplaats voor de taak om ook voor de langere termijn plannen te ontwikkelen. Plannen, aldus Robert Jalink bestuurslid van de stichting, waarbij de theaterwerkplaats niet als concurrent van het cultuurhuis wordt ingezet, maar als aanvulling daarop. Hierdoor zal ook op langere termijn het voortbestaan van de Tramwerkplaats gegarandeerd zijn. En dat is mooi, want er is in Winschoten al veel cultuurhistorisch erfgoed verdwenen. Samen met de revitalisering van het haventerrein en de effecten van de aansluiting van het Oldambtmeer op het Winschoter Diep geeft deze ontwikkeling dit deel van de haven een forse meerwaarde voor Winschoten. Na de oplevering van het nieuwe cultuurhuis zal de Tramwerkplaats in gebruik blijven als theaterwerkplaats. Een plaats waar groepen kunnen repeteren, waar nieuwe producties kunnen worden ontwikkeld en waar bijvoorbeeld de Jeugdtheaterschool OostGroningen haar lessen kan geven.
Impressie van het exterieur stalen sandwichpaneel
stalen zetwerk windveer
stalen zetwerk bakgoot
hwa
hwa
stalen overheaddeur
hwa
hwa
nieuw metselwerk als bestaande dichtgemetselde openingen dubbele vluchtdeur
ZUIDGEVEL
hwa
hwa
dubbele deur t.b.v. meterkast
hwa
dichtgemetselde gevelopeningen
hwa
behouden overheaddeur
NOORDGEVEL 9670+
V1 7060+
4380+
4380+
PEIL
PEIL dichtgemetselde opening metselwerk in het zicht
dichtgemetselde opening metselwerk in het zicht
De renovatie van de entree
V2
dichtgemetselde opening wit stucwerk
dichtgemetselde opening wit stucwerk
Bouwtekeningen DOORSNEDE A-A
A
B
C
D
E
F
G
H
28720
Opdrachtgever Gemeente Winschoten, projectleider Rolf Middelberg Architect KAW Architecten en Adviseurs Brochure Tekst en eindredactie Onderzoeksbureau Elles Bulder Vormgeving Frouke Roukema Beeldmateriaal Gemeente archief Winschoten, Groninger Archieven Groningen, ‘Stoomtramwegmaatschappij Oostelijk Groningen 1915-1948’, auteurs G.R. de Weger en Ag. Jansen, KAW Architecten en Adviseurs, HKB Stedenbouwkundigen, Anton Reininga, Citadel Theater.
1,1 M2 0,9 x1,2 M
1,1 M2
1,1 M2
0.5
toiletten dames 0.8
0.6 OPP IN M2 25,2
OPP IN M2 17,9
2,4 M2
2,2 M2
X
X
OPP IN M2 10,4
0.4
900 x 2290 mm
Pb
5246
0,9 x1,2 M
keuken
1,1 M2
toiletten heren
X
OPP IN M2 8,9
0.11 OPP IN M2 23,8
0.9
OPP IN M2 7,9 900 x 2130 mm
X 1,0 x 2,2 M
5160
C
hwa 0,9 x1,2 M
1,1 M2
900 x 2130 mm
900 x 2130 mm
aansluiting gas G16 (kleinverbruik) aansluiting electriciteit 3 x 80 A
2,2 x1,9 M
miva toilet
0.7
OPP IN M2 3,9
0.10 OPP IN M2 16,3
X Pb
900 x 2300 mm
1,1 M2 1,2 x 2,0 M
900 x 2130 mm
900 x 2290 mm
5280
900 x 2130 mm 900 x 2130 mm
900 x 2130 mm
0,9 x1,2 M
0,9 x1,2 M
kleedkamer dames
900 x 2130 mm
kast tbv installaties
1,1 M2
kleedkamer heren
0,9 x1,2 M
X
aansluiting water
03
4540
hwa 0,9 x1,2 M
900 x 2130 mm
900 x 2130 mm
900 x 2130 mm
780 x 2300 mm
3440
Project Winschoten Cultuurhistorie (075730), 8 februari 2008 Adviseur Robert Jalink
OPP IN M2 45,7
900 x 2130 mm 900 x 2130 mm
3910
0.3 0.2
02
NU
1650 x 2290 mm
hwa 1400 x 2300 mm
BSH
meterkast
bar/ koffiebalie 4580
5090
05
0.1
X
X
tribune
hwa
A
entree
1800 x 2300 mm
4310
1800 x 2300 mm
BSH
NU
08 BIJEENKOMSTFUNCTIE OVERIG BEZETTINGSGRAADKLASSE B2
hwa
expeditie
BEGANE GROND
hwa
entreebalie
NU
B
hwa
1800 x 2300 mm
NU
hwa
hwa
C
09
H1
Pb
1800 x 2300 mm
07
4605
BIJEENKOMSTFUNCTIE HORECA BEZETTINGSGRAADKLASSE B1 garderobe
Pb
10
fietsenstalling ca. 200 m2
0.12 OPP IN M2 177,2
podium
18120
A
4465
4320
foyer dichtgemetselde opening als bestaand
OPP IN M2 503,5
07
4470
1800 x 2300 mm
25830
06
04
hwa kast
BMI
4760
De Tramwerkplaats in het kort Bouw Stoomtramwegmaatsch. Oostelijk Groningen, 1918 Verkoop H.J. Phaff, vruchtenwijn en likeurfabriek, 1948 Buiten gebruik eind jaren zeventig Planvorming theaterwerkplaats, maart-juni 2008 Verbouwing juli-december 2008 Opening 25 juni 2009 Functie theaterwerkplaats, concerten, kleinschalige evenementen, bijeenkomsten Oppervlakte 680m2 Zitplaatsen 350 in theateropstelling Staanplaatsen 600 Bijzonderheden foyer is overdag in gebruik als brasserie Investering € 550.000,00
4540
B
hwa
Pb
I
10406
4540
NU 900 x 2300 mm
OPP IN M2 7,9 X
900 x 2130 mm 900 x 2130 mm 900 x 2130 mm
4540
achter-entree
(toneel)techniek
1000 x 2130 mm
5280
hwa
01
10
