MAGAZINE

Nr 227 DECEMBER 2014

MAGAZINE www.caritas-int.be

EBOLA 1 JAAR HAIYAN

Verschijnt 4 x per jaar (maart, juni, sept., dec.) – December 2014 – afgiftekantoor Brussel X – P 202013

RE-INTEGRATIE

© Daniel Etter CRS

MIDDEN-OOSTEN

001_001_cover_227_nl.indd 1

Kerstmis op de vlucht 30/11/14 15:18

FILIPIJNEN – TYFOON HAIYAN 1 JAAR

Roger en Rowena dankbaar voor een nieuwe start 8 november 2013. Tyfoon Haiyan trekt over de Filipijnen en laat een spoor van vernieling achter, onder meer in het noorden van de provincie Antique op het kleine afgelegen eilandje Batbatan. JOHANNA VANRAES

DANKZIJ UW STEUN: NOODHULP Caritas Filipijnen en het internationaal Caritasnetwerk hebben tijdens de eerste 5 maanden na de ramp 75.294 kwetsbare families geholpen voor een totaal budget van 5.633.523 euro (voedselhulp; huishoudgerief, dekens, hygiënekits; kits voor schuilplaats; vissersboten, zaden en landbouwgerief, kleinvee en kippen en steun aan zeewierteelt voor inkomstenverwerving). Caritas International België heeft voor 100.000 euro bijgedragen.

V

oor Roger (38 jaar) en Rowena (37 jaar) Amar en hun vier kinderen is het een van de zwartste dagen in hun leven: hun huis ligt in puin en hun zeewierkwekerij is vernield waardoor ze geen inkomsten meer hebben. “Het zeewier en plantmateriaal waren weggespoeld, er was niets meer van over. We maakten ons toen vooral grote zorgen over de toekomst van onze kinderen. Hoe moest het nu verder met hun scholing. Maar dankzij Caritas hebben we het nu beter dan vroeger!” Het koppel kreeg 200 kg zeewierplantjes en het nodige materieel om hun kwekerij opnieuw op te starten. De eerste oogst bracht 40 kg op. Zij kregen er 8.000 Filipijnse Pesos voor terwijl zij vroeger maar 50 kg konden planten bij gebrek

aan middelen en slechts een inkomen van 3.000 Filipijnse Pesos binnenhaalden. De afspraak is dat al wie geholpen wordt 10 % van de opbrengst afstaat aan de gemeenschap. Het geld gaat in een rotatiefonds met het oog op verdere heropbouw en risicobeperking bij nieuwe rampen. ‘We hebben nu genoeg geld om onze oudste zoon naar het middelbaar onderwijs op het vaste land (nvdr grote eiland Panay) te sturen en het schoolgeld van de andere kinderen te betalen! We oogsten verschillende keren en gebruiken het geld om eten te kopen. We gebruiken ook telkens een deel voor de aankoop van bouwmaterialen. Beetje bij beetje bouwen we zo aan ons nieuwe huis. En dankzij het motorbootje dat we gekregen hebben kan mijn man nu legaal gaan vissen en moet hij niet voor een hongerloon werken op een van die commerciële boten die telkens voor een week of twee opduiken en dan weer verdwijnen. Ondertussen zijn we gestart met een moestuin en hebben we fruitbomen geplant met de hulp van Caritas. Ja, het gaat goed met ons!” Voor meer foto’s, video’s en verhalen: www.caritas-int.be

HEROPBOUW ANTIQUE 2014-2017 Rehabilitatie en inkomstenverwerving: ondersteuning visvangst, veeteelt, landbouw, zeewierproductie; beheer van watergebieden; opleidingen schrijnwerker, metser, informatica; risicobeperking: bouw evacuatiecentrum, aankoop boot medische urgenties. Aantal betrokken gezinnen 1.143. Caritas International België financiert voor 700.000 euro – Caritas Italië 300.000 euro.

AKLAN 2014-2017 Een pilootproject van 5 maanden is net afgerond. Er is een studie gemaakt rond de verbetering van de landbouwtechnieken bij de inheemse bevolking van Libacao die hard getroffen werd door Haiyan. Via de bouw van 11 huizen met lokale materialen en technieken werden timmerlui opgeleid. Dit project is de eerste fase van een driejarenprogramma dat binnenkort van start gaat. Het zal voor inkomsten en huizen zorgen. Budget pilootproject: 173.000 euro (50% Caritas Frankrijk en 50% Caritas International België).

2

002_003_carit_227_nl.indd 2

30/11/14 15:18

Een zalig kerstfeest en een vredevol 2015 Waar begint het vredesproces, op welke manier en met wie? Telkens opnieuw stellen we ons de vraag, vandaag voor Syrië en de hele regio, 100 jaar geleden voor Europa, morgen misschien voor Zuid-Afrika, Iran, of Mexico. Ongelijkheid, armoede, machtswellust, onrecht, fanatisme: de oorzaken van conflicten zijn legio. De weg naar vrede is bezaaid met vele hindernissen maar zonder onderlinge solidariteit en begrip – een pijler van heel wat van onze projecten – lukt het niet.

Een wereld van vrede, solidariteit en rechtvaardigheid is niet louter een vurige kerstwens. Vrede, daar blijft Caritas International heel concreet aan werken ook in 2015 - samen één grote familie!

© Katie Orlinsky Caritas

“Naast de miljoenen en miljarden euro’s die nodig zijn voor overeenkomsten, verdragen en akkoorden, moeten we vooral de moed vinden om het besef van samenhorigheid te versterken: het besef vandaag, heel concreet, deel uit te maken van een grote familie van mensen van vlees en bloed.” Joseph Cornelius Donnelly, Hoofd Caritas Internationalis afvaardiging bij de VN.

Kerstmis op de vlucht Een kerstkaart voor jonge vluchtelingen in Libanon Solidariteitsactie Belgische jeugdbewegingen

Meer info: www.caritas-int.be – Kerstmis op de Vlucht

3

002_003_carit_227_nl.indd 3

30/11/14 15:18

MIDDEN-OOSTEN

Leven in een nachtmerrie De crisis in het MiddenOosten is de grootste sinds de tweede wereldoorlog. Het menselijk lijden is voor ons niet te vatten. Caritas helpt mensen overleven en probeert samenleven mogelijk te maken. JOHANNA VANRAES

Caritas Libanon smeekt om hulp voor de vluchtelingen Libanon is het kleinste buurland van Syrië. Op een totale bevolking van 4,5 miljoen mensen heeft het land 1.122.200 geregistreerde vluchtelingen (cijfers UNHCR) maar in werkelijkheid zijn dat er ondertussen 1,5 miljoen. Het gros van hen zijn afkomstig uit Syrië (Libanon

vangt 40% van alle Syrische vluchtelingen op) maar ze komen ook uit Palestina en Irak. Daarnaast telt het land nog 350.000 gastarbeiders. De druk op de Libanese openbare diensten en humanitaire organisaties wordt dan ook onhoudbaar en de financiële middelen slinken. Prijzen van voed-

sel, huur en brandstof schieten de hoogte in. Caritas Libanon heeft dringend meer middelen nodig voor onderdak, water, hygiëne, psychologische en juridische begeleiding. Het wil de komende maanden ook extra aandacht geven aan onderwijs voor Syrische en kansarme Libanese kinderen om te verhinderen dat ze hopeloos achterop geraken.

> SYRIË

> GAZA

In maart 2011 vonden er grootschalige demonstraties plaats in de meeste grote steden van het land. Als gevolg van een toenemende repressie door de regering werd het aftreden van president Bashar al-Assad geëist. De protesten escaleerden in een gewapende strijd. Recent zijn het vooral extremisten van de Islamitische Staat die terrein gewonnen hebben in de Koerdische regio. Koerdische strijders en het Vrije Syrische leger slaan terug gesteund door de VS die IS stellingen bombarderen.

Op 8 juli 2014 startte het Israëlische leger een militaire operatie gericht tegen de Palestijnse beweging van Hamas en de Palestijnse Islamitische Jihad in de Gazastrook. Aanleiding was de moord op 3 Israëlische jongeren en 1 Palestijnse tiener. Na zeven weken van dodelijk geweld werd een staakt-het-vuren getekend maar de situatie blijft explosief.

• 3,2 miljoen mensen zijn het land ontvlucht • 6,45 miljoen mensen zijn intern verplaatst als gevolg van het geweld

110.000 verplaatste personen hebben hulp nodig na het staakt-het vuren: voedsel, water en gezondheidszorg. Een half miljoen kinderen in Gaza kunnen bij het begin van het schooljaar onmogelijk naar school omdat de gebouwen vernield zijn of als schuilplaats gebruikt worden. Voor sommige Palestijnen is het al de derde crisis op 6 jaar tijd.

© V. Nguyen Hang/Caritas Frankrijk

Crisis in het Midden-Oosten

Vrouwen voor hun verwoeste huis in Gaza.

> IRAK Shia moslims, christenen, yazidi’s en andere minderheidsgroepen werden met geweld uit hun dorpen verdreven door de extremistische groep Islamitische Staat. In Irak leven meer dan 220.000 Syrische vluchtelingen. Sinds januari zijn 1,9 miljoen mensen verplaatst als gevolg van geweld door de terreurgroep Islamitische Staat

4

004_005_carit_227_nl.indd 4

30/11/14 15:19

© Nick Harrop/Cafod

© Joëlle El Dib/Caritas Libanon

Verdeling van dekens, hygiënekits en keukengerief aan vluchtelingen in Libanon.

Caritas Libanon zet mobiele klinieken in voor basisgezondheidszorg.

Samen werken met lokale Caritaspartners

za) € 50.000). Dit kan dankzij de steun van bisdommen, parochies en van heel wat sympathisanten en de Belgische en Vlaamse overheid (DGD en VAIS).

Caritas International draagt sinds het begin van de crisis actief bij tot de interventies van de verschillende lokale Caritasorganisaties in de verschillende betrokken landen (Irak € 150.000, Syrië € 350.000, Libanon € 653.750, Jordanië € 130.000, Turkije € 50.000, Palestina (Ga-

Vrede… Indien de oorlog in Syrië vandaag zou stoppen dan zou daar alleen al 100 miljard dollar nodig zijn en 15 tot 20 jaar

om het land herop te bouwen. Er is en zal veel geld nodig zijn maar geld alleen kan de crisis niet oplossen. Het Caritasnetwerk wil verder werken aan meer draagkracht voor de verschillende gemeenschappen in de respectieve landen via interreligieuze vredesopbouw en verzoening en het werken aan responsabilisering en ontwikkeling. Alleen dan is een duurzame oplossing mogelijk. ■

T U R K I J E AZIË

Kilis Reyhanli

Qaraqosh

Mosul

Aleppo

AFRIKA

Ar Raqqah Deir ez Zor

Homs

Tartus

LIBANON

Kirkuk

Baiji Eufr

aa t

SYRIË

BEIROET

Middellandse Zee Haifa

I

ISRAËL

JERUZALEM

Ramadi

Rutba

DAMASKUS

R

AMMAN

A

Karbala

BAGDAD

K

Tigris

Humanitaire hulp van Caritas Medische en psychosociale hulp Voedselhulp

GAZA

JORDANIË

Bakhtaran

Samara

© Val Morgan/ Sciaf

Latakia

0

km

250

© CARTO uitgeverij

Materiële hulp

Overzicht hulpverlening Caritasnetwerk – augustus 2014

Het is belangrijk dat kinderen op de vlucht ook naar school kunnen gaan.

Had ik maar mijn foto’s … Zahay (21 jaar) en haar man Karim, een schoenmaker, leefden in Ras Al-Ayn, een Syrische stad bij de Turkse grens. Ze waren er relatief veilig gedurende het eerste jaar van het conflict maar met de escalatie van het geweld werd de angst onhoudbaar. Met de buren besloten ze ’s nachts voortaan wat verderop buiten te gaan slapen. Toen ze op een morgen in april 2013 terugkeerden naar huis lag hun huis in puin. “Het was afschuwelijk. We hadden dat huis met onze eigen handen gebouwd. Alles was vernield. We hadden alleen nog de kleren die we droegen. Het was tijd om

te gaan. We konden niet naar Turkije want dat was toen te gevaarlijk. Daarom zochten we veiligheid in Libanon.” Zahaya, haar man Karim en hun eenjarig zoontje moesten drie pogingen ondernemen om Libanon binnen te geraken. Ze hadden geen identiteitspapieren en geen bewijs dat hun zoontje wel degelijk bij hen hoorde. “We hebben geen foto’s meer van vroeger waarop we alle drie verenigd staan. Alles waarvoor we gewerkt en geleefd hebben is weg. We stellen niets meer voor, we zijn enkel nog vluchtelingen, een hoopje ellende.”

Caritas Libanon heeft voor voedsel, onderdak en basisbenodigdheden gezorgd voor Zahaya en haar gezin. Ze hopen zo vlug mogelijk terug te kunnen keren naar hun land. Ondertussen zoeken ze werk, hopen binnenkort een kamer te kunnen huren en voor zichzelf te kunnen instaan.

Bedankt voor uw blijvende steun!

BE88 0000 0000 4141 Meer info: www.caritas-int.be

5

004_005_carit_227_nl.indd 5

30/11/14 15:19

AFRIKA

Ebola meer dan een ziekte Naast het verdriet om de eboladoden - midden november al meer dan 5.100 - is er angst, honger en armoede bij hun families en dorpsgenoten. Ebola ontwricht een hele gemeenschap. © Martin Penner, WFP

JOHANNA VANRAES

W

anneer begin 2014 het ebolavirus zich begint te verspreiden in West-Afrika, start het Caritasnetwerk onmiddellijk met preventiecampagnes. Caritasteams trekken naar dorpen en steden met een megafoon, zeep, chloorwater en posters om de mensen te vertellen hoe ebola overgedragen wordt en welke hygiënische maatregelen in acht moeten worden genomen. Voorkomen dat gezonde familieleden van slachtoffers gemeden worden als de pest en volledig geïsoleerd raken, is daar een onderdeel van. In sommige bisdommen is men al jaren actief in de strijd tegen HIV. Caritas gebruikt dezelfde netwerken, ziekenhuizen en communicatiemiddelen (bv radioboodschappen) om de verspreiding van ebola tegen te gaan.

“Als ik op de radio spreek, dan zeg ik: bidden volstaat niet, wij moeten zelf het nodige doen om te voorkomen dat ebola zich verspreidt”, Peter Konteh, een parochiepriester in Freetown, Sierra Leone. De crisis blijft echter uitbreiding nemen en de noden groeien. Caritas doet er alles aan om de met de Kerk verbonden gezondheidsstructuren open te houden door onder meer voor het nodige protectiemateriaal te zorgen. We verdelen hygiënekits. We vangen weeskinderen op. De economische gevolgen van de epidemie zijn catastrofaal. Zieken kunnen niet langer hun werk doen, heel wat gezinnen verliezen de kostwinner aan ebola. Maar ook gezonde mensen krijgen het moeilijk om economisch goed te functioneren omwille van de reisbeperkingen: grondstoffen en materiaal ont-

In Mawah, Liberia, werkt Caritas samen met het Wereldvoedselprogramma voor de distributie van voedsel. Zelfs mensen die niet ziek zijn, lijden onder de economische crisis ten gevolge van de ebola-uitbraak en hebben hulp nodig.

breken, landbouwproducten of goederen kunnen niet naar de markt vervoerd worden… Mensen hebben honger. Het Caritasnetwerk werkt daarom nauw samen met de Wereldvoedselorganisatie voor de verdeling van voedsel. Tot dusver heeft het hulpprogramma van het Caritasnetwerk 1.350.000 euro gekost. Caritas International België heeft voor 5.000 euro bijgedragen in Sierra Leone, 10.000 euro in Guinee Conakry en 20.000 in Liberia. Caritas International heeft eveneens 50.000 euro hulp verleend aan de slachtoffers van de ebola-epidemie in Boende en Befale – Evenaarsprovincie –

DR Congo. Ondertussen is de ebolahaard in die regio onder controle. De nood aan beschermingsmateriaal en personeel om de zieken te verzorgen blijft groot. Preventie en sensibilisatie ook in de nog niet getroffen buurlanden blijft cruciaal. Zodra de epidemie bedwongen is – laat ons hopen heel gauw – wil Caritas International meehelpen aan het heropstarten van de landbouwactiviteiten en het creëren van werkgelegenheid om honger en armoede te bestrijden. ■ Voor meer foto’s, video’s en verhalen: www.caritas-int.be

6

006_007_carit_227_nl.indd 6

30/11/14 15:21

ASIEL EN MIGRATIE

“De begeleiding stopt niet bij de grens” JULIE VANSTALLEN

VRIJWILLIGE TERUGKEER: migranten kunnen op elk moment beslissen om terug te keren naar hun land van herkomst. Asielzoekers, uitgewezen asielzoekers en migranten zonder papieren kunnen dit doen met de ondersteuning van Caritas International. Dit gebeurt in samenwerking met het Federale Agentschap voor de opvang van asielzoekers (Fedasil) en de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM).

RE-INTEGRATIE NA TERUGKEER: sommige kandidaat terugkeerders (afhankelijk van hun statuut) kunnen beroep doen op het re-integratieprogramma van Caritas International. Dankzij dit programma worden problemen die migranten bij hun terugkeer kunnen ondervinden, opgevangen. Bv. ondersteuning bij het opzetten van een micro-business, het zoeken naar werk, een woning… Caritas International krijgt hiervoor middelen van Fedasil aangevuld met het Europees Terugkeerfonds en heeft ondertussen een netwerk van 54 partnerorganisaties overal ter wereld opgebouwd.

© Isabel Corthier

Caritas International vierde dit najaar het 10-jarige bestaan van haar re-integratieprogramma met een conferentie over 10 jaar ervaringen “Re-integratie in het land van herkomst na een vrijwillige terugkeer is een proces van lange adem. Net zoals integratie voor nieuwkomers in België nodig is, is ook re-integratie in het land van herkomst belangrijk. Terugkeerders moeten begeleid worden op maat van hun noden. En die begeleiding mag niet bij de grens stoppen”, zegt Anne Dussart van Caritas International. “Ons programma blijft terugkeerders in het land van herkomst ondersteunen. Na 10 jaar merken we dat die aanpak loont: de meeste terugkeerders zijn tevreden met het perspectief dat het re-integratieprogramma biedt.” De afgelopen tien jaar begeleidde Caritas International en haar lokale partnerorganisaties in de landen van herkomst meer dan 3.000 mensen in hun zoektocht naar een nieuwe toekomst in hun land van oorsprong.

“Ik wilde terug naar huis en kon niet geloven dat ze mijn vliegtuigticket zouden betalen en mij financieel ondersteunen om mijn leven hier opnieuw op te bouwen.” Asmik, terug in Armenië sinds 2011. Tijdens die conferentie bracht ook Ine Lietaert, onderzoekster binnen de Vakgroep Sociale Agogiek van de Universiteit Gent de conclusies van haar studie over terugkeer naar Armenië en Georgië. “Het doel van de studie was vooral om terugkeerders zelf aan het woord te laten over hun terugkeerervaring”, vertelt Ine Lietaert. “Ik heb ze op drie momenten geïnterviewd: voor vertrek, een jaar na de terugkeer en twee jaar na de terugkeer. De focus ligt op wat terugkeerders zélf belangrijk vinden en hoe ze hun situatie

Re-integratie na terugkeer wordt altijd grondig voorbereid met de terugkeerders, door de medewerkers van de cel re-integratie van Caritas.

na terugkeer evalueren. De studie toont dat de situaties van de terugkeerders heel divers zijn, van heel goed tot heel slecht geëvalueerd worden, en snel kunnen evolueren. Terugkeerders beklemtonen uiteraard het belang van hun materiele situatie, maar ze geven eveneens aan dat het hebben van een perspectief en het gevoel hebben in staat te zijn om de

eigen situatie te verbeteren zeer bepalend is. Naast de financiële ondersteuning is het voor veel deelnemers aan het onderzoek belangrijk dat er iemand was die kon helpen als dat nodig was, iemand die luistert en vraagt hoe het gaat.” Iets wat Caritas International en haar partnerorganisaties in de landen van opvang hoog in het vaandel dragen. ■ 7

006_007_carit_227_nl.indd 7

30/11/14 15:21

CAMPAGNE

Het recht op voedsel in de praktijk

MAGAZINE Nr. 227 december 2014

Prepress: Avenue Druk: Corelio Verzending: Manufast Hoofd departement Communicatie: Gilles Cnockaert Redactie en vertalingen: G. Cnockaert, G. David, J. Vanraes, J. Vanstallen

In ons septembermagazine kon u lezen over onze activiteiten in Burundi en de voordelen van een geïntegreerde aanpak in de strijd tegen de honger. We laten het daar niet bij. Het recht op voedsel is immers eenieders verantwoordelijkheid.

Verantwoordelijke uitgever: G. Dopchie, directeur Caritas International Liefdadigheidstraat 43 1210 Brussel Info Magazine: Tel: 02 229 36 23 [email protected] Caritas International onderschrijft de Ethische Code van de VEF. U beschikt over een recht op informatie. Dit houdt in dat schenkers, medewerkers en personeelsleden tenminste jaarlijks op de hoogte gebracht worden van wat met de verworven fondsen gedaan werd.

INHOUD 2 FILIPIJNEN: HAIYAN 1 JAAR 3 KERSTWENSEN 4 MIDDEN-OOSTEN: LEVEN IN EEN NACHTMERRIE 6 EBOLA MEER DAN EEN ZIEKTE 7 RE-INTEGRATIE STOPT NIET BIJ DE GRENS 8 CAMPAGNE

Caritas International is een Belgische NGO die deel uitmaakt van het wereldwijde Caritasnetwerk van 164 katholieke organisaties. We zijn samen actief in 200 landen en regio’s. Caritas International helpt slachtoffers van oorlogsgeweld, natuurrampen en armoede in hun eigen land of op de vlucht. In België huisvesten we asielzoekers, begeleiden we migranten en ondersteunen we erkende vluchtelingen bij hun integratie.

B

ouwen aan Burundi: met deze slogan vroegen we steun voor de programma’s van duurzame familiale landbouw die wij met Caritas Burundi hebben opgezet. U heeft massaal een geit gekocht voor een familie of met de bewoners van Kabuyenge een stuk van de weg aangelegd die hun dorp met Gisuru verbindt. Midden november hadden we reeds 316.819 euro ontvangen. Hiermee kunnen we het recht op voedsel en een waardig leven dichter bij de mensen brengen in Burundi. Hartelijk dank!

Één grote mensenfamilie, voedsel voor iedereen Met zijn actie voor de boeren in het Zuiden, de eerste slachtoffers van de honger, wil het wereldwijde Caritasnetwerk regeringsleiders oproepen om tegen 2025 een einde te maken aan het schandaal van de

honger. De mogelijkheden zijn er maar de politieke wil ontbreekt om het systeem van voedselproductie- en handel – dat aan de basis ligt van ongelijkheid – te veranderen. Met zijn campagne ‘Één grote mensenfamilie, voedsel voor iedereen’, pleit Caritas voor een juiste verloning van de familiale landbouw, recht op grond voor vrouwen, een stop aan voedselspeculatie en een snelle aanpak van de ondervoeding bij kinderen. Omdat deze strijd eigenlijk al in ons eigen bord begint, steunt Caritas International ook nog een andere campagne: 11 11 11 vraagt onze aandacht voor de uitwassen van de voedselindustrie. Om te beginnen de verspilling van een derde van de voedselwereldproductie, genoeg om de helft van de wereldbevolking te voeden! ■ Meer weten: www.food.caritas.org www.nietgenoeg.be

VOLG ONS OP DE VOET

Caritas International Belgium

8

008_008_caritas_227_nl.indd 8

@Caritasintbe

IBAN BE88 0000 0000 4141 (BIC BPOTBEB1) of via onze site : www.caritas-int.be

30/11/14 15:21