Maart Het belang van. samenwerken. Kamer van Koophandel. Exit in 2014? Portret in portret. in de schilderkunst

Maart 2013

Het belang van

samenwerken Kamer van Koophandel

Exit in 2014? Portret in portret

in de schilderkunst

ACTIVITEITEN

AGENDA 7 maart 26 maart 18 april 24 april 25 april 15 mei 23 mei 12 juni 21 november december

WD Café in het Dordts Patriciershuis Tweeluik aanbesteden op het regiokantoor WD (directie)SecretaresseNetwerk bij Yulius Buzz to the future WD Café op Fenexpo WD Café in Brasserie BelleVue Algemene ledenvergadering Bedrijfsbezoek Essenhof Industriedag Algemene ledenvergadering

Leerparkpromenade 50 Postbus 931 3300 AX Dordrecht T: (078) 639 00 33 F: (078) 639 03 34 E: [email protected] www.werkgeversdrechtsteden.nl Aanleveren kopij vóór week 14. Lay-out: COOKS Incorporated Marketing & Communication Druk: Drukkerij Dekkers van Gerwen

Bent u al ondernemer in Zwijndrecht of Hendrik-Ido-Ambacht? Op zoek naar een nieuwe vestiging? Bezig met het starten van een bedrijf? Of wilt u contact met de gemeente? Wij maken het verschil! Als bedrijfscontactfunctionaris zijn wij uw aanspreekpunt binnen de gemeente. Wij behartigen uw belangen, adviseren u en zijn de spil tussen ondernemers en gemeente. Wij ontmoeten u graag, Gerard Keuzenkamp en Jolanda Poort Gerard Keuzenkamp

Jolanda Poort

Gemeente Zwijndrecht

Gemeente Hendrik-Ido-Ambacht

[email protected]

[email protected]

Tel 078-770 3578

Tel 078-770 2625

www.zwijndrecht.nl

2

Mob 06-18301312

www.h-i-ambacht.nl

Mob 06-43265586

VAN DE VOORZITTER

door Teun Muller

Nieuwjaarsreceptie Ongeveer 160 gasten wisten op 14 januari de weg te vinden naar de Duurzaamheidsfabriek, de huidige thuisbasis van Werkgevers Drechtsteden voor de jaarlijkse nieuwjaarsreceptie. Naast geanimeerde netwerkgesprekken was er de mogelijkheid om een bezoek te brengen aan Leonardo Experience en de Xcaliber van Krohne, een testfaciliteit voor flowmeasurement. Uiteraard hield de voorzitter Teun Muller ook zijn traditionele nieuwjaarstoespraak: “In het komend jaar zal binnen de WD voornamelijk aandacht worden besteed aan onderwerpen die uit het ledentevredenheidsonderzoek naar voren zijn gekomen. Dit zal zich toespitsen op innovatie en netwerken. Daarnaast zal ook de belangenbehartiging weer hoog op het prioriteitenlijstje staan. In de Drechtsteden zitten we met veel mensen en bedrijven op een beperkt oppervlak. Dat biedt uitdagingen waar het gaat om bereikbaarheid en mobiliteit. Maar dat beperkte oppervlak biedt ook enorme kansen: we hebben veel bedrijven bij elkaar, die elkaar gemakkelijk kunnen vinden en samen toegevoegde waarde kunnen maken. Daarvoor is het van belang dat we elkaar kennen, dat we inzichtelijk krijgen waar gezamenlijke expertise en kansen liggen en hoe we die slim met elkaar kunnen verzilveren. We delen steeds meer kennis en ontdekken steeds meer mogelijkheden. Dat biedt kansen voor innovatie en economische groei en dat is in deze economische tijd juist belangrijk. Onderwijs en arbeidsmarkt zijn altijd een speerpunt geweest van Werkgevers Drechtsteden. Het zal ook het komende jaar een speerpunt blijven. Juist nu moeten we zorgen dat er een evenwicht komt op de arbeidsmarkt en niet onze kop in het zand steken. Het is inmiddels al breed bekend dat het aanbod op de arbeidsmarkt niet aansluit bij de vraag. En dat gaat niet alleen om de aantallen, maar

juist om de vaardigheden van de schoolverlaters. Er zijn op dit moment veel initiatieven op dit gebied en we moeten oppassen dat we in al die verschillende ideeën niet versnipperd raken. Juist op dit onderwerp moeten we samenwerken en focussen, er zijn nu te veel verschillende activiteiten.” Na een opsomming van de verdere aandachtspunten voor het komend jaar, sluit Teun Muller zijn nieuwjaar speech af met het verzoek aan de leden om waar mogelijk mee te denken en mee te doen. Als collectief kunnen we meer bereiken dan als individu.” Wilt u de volledige nieuwjaarspeech lezen, kijkt u dan op de website van de WD www.werkgeversdrechtsteden.nl onder nieuws.

INHOUDSOPGAVE 4

Terugblik op fiscaal ontbijt

5

Terugblik op secretaresse bijeenkomst

6

Terugblik op Algemene Ledenvergadering

8

Informatie uit de Drechtsteden

14

Informatie van de Kamer Van Koophandel

17

Innovatiekompas

18

Interview met Peter Vrancken en Marloes de Vries

20

Cultuur

22

Juridische zaken uitgelicht

26

Dossier economische visie

29

Dossier ruimtelijke ontwikkeling

30

Een dag uit het leven van

32

Nieuws van de leden

35

Nieuwe leden

3

terugblik op fiscaal ontbijtseminar 2013

tips tijdens het ontbijt Walter Borsje, partner bij Ernst&Young, opent het ontbijtseminar en kondigt de sprekers aan: Theodoor Huiskes, partner in de algemene fiscale adviespraktijk van Ernst&Young en Jan-Bertram Rietveld, partner in de adviesgroep Human Capital van Ernst&Young. Theodoor gaat in op een aantal maatregelen uit het Belastingplan 2013. Zo zijn er een aantal wijzigingen in de voorwaarden om een fiscale eenheid voor de vennootschapsbelasting te vormen vanwege de recente invoering van de flex-BV. Deze wijzigingen zijn niet ingrijpend. Was het voorheen nodig om 95% van de aandelen in de dochtervennootschap te bezitten, met de flex-BV kunnen winstrecht en zeggenschap uiteen gaan lopen en is het voor een fiscale eenheid nodig om 95% van het stemrecht te hebben. Ook in de Pensioenwet is een dergelijke bepaling opgenomen om pensioen in eigen beheer te mogen opbouwen. Een andere maatregel betreft de beperking van de aftrek van de rente op de financiering van deelnemingen. Deze regeling komt in de plaats van de oude thin cap-regeling. In de nieuwe regeling zit een drempel van € 750.000 rente zodat veel kleine ondernemingen van deze regeling geen last zullen hebben. Verder wijst Theodoor erop dat er sprake kan zijn van belastingplicht van buitenlandse ondernemingen voor bestuurdersbeloningen. Als er sprake van is dat een Nederlandse natuurlijk persoon bestuurder is van een Nederlandse onderneming kan de buitenlandse vennootschap in Nederland inhoudingsplichtig zijn. Ook gaat Theodoor nog in op aangepaste regelingen voor doorverkoop van onroerend goed. Was het onder het Belastingplan 2011 al zo dat de periode waarin woningen konden worden doorverkocht zonder heffing van overdrachtsbelasting verruimd was van 6 naar 12 maanden, in het Belastingplan 2013 is de maatregel verruimd naar alle onroerend goed en is de doorverkooptermijn ook verruimd naar 36 maanden.

Veel te doen! Daarna krijgt Jan-Bertram Rietveld, partner bij de adviesgroep Human Capital van Ernst&Young, het woord. Hij heeft zijn presentatie de titel gegeven: “Veel te doen! met die loonheffingen in crisistijd.” Om te beginnen is er de crisisheffing van 16% over salarissen boven de € 150.000. Die moet aangegeven worden bij de loonbelastingaangifte van maart 2013 maar omdat deze heffing betrekking heeft op 2012, hoort deze wel in de jaarrekening 2012 te worden gereserveerd. Een 4

Op 29 november 2012 werd al voor de zesde keer het ontbijtseminar van Werkgevers Drechtsteden samen met Drechtsteden Business en Ernst&Young gehouden. In het Postiljonhotel was weer een flinke groep ondernemers bijeengekomen om eerst een heerlijk ontbijt te nuttigen en zich daarna te laten bijpraten. maatregel die niet leuk is, zeker niet in de gevallen dat er al een hoog salaris betaald was op het moment dat de maatregel bekend werd (mei 2012). Jan-Bertram wijst erop dat zomaar doorschuiven van salarissen of bonussen geen soelaas biedt omdat de fiscus alert is op ongebruikelijke verloningstijdstippen. Maar het blijft belangrijk goed na te denken over welke salariscomponenten je op welk moment verloont. Daarna worden een paar andere maatregelen uit het Deelakkoord toegelicht. Zo is er de doorwerkbonus die geldt voor werknemers van 61-65 jaar. Veel zoden zet die niet aan de dijk: de maximale doorwerkbonus bedraagt € 1.100 en zodra het inkomen boven de € 22.000 uitkomt wordt deze al weer afgebouwd. De bedragen bij de mobiliteitsbonus voor werkgevers zijn wat interessanter: voor het in dienst nemen van een uitkeringsgerechtigde van 50 jaar of ouder of een arbeidsgehandicapte wordt een premiekorting verleend van € 7.000 per jaar. Wat er verder verandert, is dat de Wet Uniformering Loonbegrip in werking treedt. Er is straks één heffingsloon waarover diverse premies worden berekend. Daarnaast is bij de WW-premie sprake van een lager premiepercentage maar de franchise waarover geen premie werd berekend, komt ook te vervallen zodat per saldo van aanzienlijk hogere lasten sprake kan zijn. Tenslotte de werkkostenregeling: met een verplichte invoering op 1 januari 2014 komt dat nu toch echt dichtbij zodat er alle reden is zich hierop voor te bereiden.

Voor het komende jaar geldt voor degenen die nog niet zijn overgegaan op de werkkostenregeling dat goed moet worden gelet op de onderbouwing van vaste onkostenvergoedingen en de samenloop van vaste vergoedingen en declaraties. En in het laatste jaar voor de invoering van de werkkostenregeling kan het handig zijn bepaalde uitgaven zoals feestjes goed te plannen. Met zoveel actualiteiten is het zo weer 10.00 uur. Walter sluit af met de bezoekers te bedanken voor hun komst en spreekt de verwachting uit dat we er volgend jaar weer zullen zijn. Er is dan vast weer veel nieuws te melden.

Arie Steehouwer Ernst & Young

WD (directie)secretaresse Netwerk

Goede interactie in de breedste zin van het woord Maandag 10 december 2012 stond de laatste WD-(directie)secretaresse netwerkbijeenkomst van het jaar op de planning. En waar kan je het jaar beter afsluiten dan bij Imhotep Promotions in Alblasserdam? We werden vriendelijk ontvangen met een glaasje bubbels in een fraaie showroom waar veel leuke en mooie relatiegeschenken en kerstpakketten werden gepresenteerd. Langzaam druppelde iedereen binnen en het is fijn dat men elkaar gaat herkennen. Ook is het leuk om op elke bijeenkomst weer nieuwe gezichten te zien. Na een welkomstwoordje door Caroline Graafland van Imhotep verzorgde Erik van Noordenne een interactieve workshop over communicatie, het thema van onze bijeenkomst deze keer. Hij bracht ons op een hele enthousiaste en overtuigende wijze van alles bij over communicatie. Tussendoor en na de workshop was er voldoende gelegenheid om te netwerken onder het genot van een hapje en drankje, verzorgd door Nannings Catering. Het was weer een geslaagde avond en ik wil Imhotep bedanken voor haar gastvrijheid.

Kimberley Moolenaar Ooms Drechtsteden Bedrijfshuisvesting B.V. 5

Terugblik op algemene ledenvergadering

Kennismaking met De Hoop èn nieuwe bestuursleden De ALV werd deze keer bij De Hoop ggz in Dordrecht gehouden. Na een kopje koffie werden de aanwezigen door de voorzitter Teun Muller en daarna door de directeur (werkvisie) van De Hoop, de heer Han van den Boogaart, welkom geheten. Er werd gestart met een korte rondleiding. We bezochten de afdeling Metaalbewerking waar tussen de 5 en 18 cliënten (De Hoop spreekt steevast over cliënten in plaats van patiënten) werkstukken maken voor opdrachtgevers die voornamelijk in de regio zijn gevestigd. Het management van de afdeling ligt in handen van personeel in dienst van De Hoop. Zij zorgen voor de verwerving van de opdrachten, het voor- en nacalculeren en de begeleiding bij de uitvoering. Op dit moment is er - mede vanwege de economische crisis - een minimale bezetting op deze afdeling. Daarna bezochten we de drukkerij. Hier zagen we het tot stand komen van professioneel drukwerk, vervaardigd met zowel moderne als wat meer gedateerde machines. De heer Van den Boogaart daagde een aantal geïnteresseerde WD-leden uit om via prijsaanvragen te toetsen of er marktconform door De Hoop kan worden aangeboden. De luchtige manier waarop hij dat deed, gaf aan dat De Hoop goed kan meekomen met de concurrentie. En dat komt niet alleen door de subsidie, die overigens in deze slechte economische tijden ook aardig onder druk staat. De Hoop maakt forse kosten voor aansturing, opleiding en begeleiding van de cliënten om in het lagere tempo ten opzichte van de concurrenten toch vergelijkbare prijzen te kunnen hanteren.

6

Ook konden we nog een kijkje nemen in de woning van een cliënt die in de metaalbewerking actief is en in een begeleid wonen project zich voorbereidt op een zelfstandige plaats in de maatschappij. Het was een gastvrij onthaal, over iemand die hard op weg is naar het weer op eigen benen staan. Deze heer probeert niet krampachtig zo snel mogelijk weg te komen, maar heeft het er prima naar zijn zin en dat hij weer een dak boven zijn hoofd heeft - na een periode van dakloosheid - ervaart hij als weldadig.

Aansluitend werd de ledenvergadering gehouden. Na het vlot afwerken van de agenda werd en passant de contributie voor 2013 met € 15 geïndexeerd naar € 825 per jaar, de kostenvergoeding voor de voorzitter verhoogd en droeg Peter de Waard als penningmeester het stokje over aan Dennis Oemar Said. Gert Jongeneel en André Boer vertelden nog wat over de portefeuille en de huidige en toekomstige activiteiten van het cluster waar zij voor staan binnen de WD. Peter de Waard koppelde de uitkomsten vanuit de ledentevredenheidsenquête terug en daaruit bleek dat met name het (kunnen) netwerken door de leden als heel belangrijk werd gewaardeerd.

Na de ledenvergadering sprak gedeputeerde Govert Veldhuijzen over zijn werk in en voor de provincie. Als inwoner van Dordrecht en oud-wethouder van die gemeente gaf hij daarbij de WD het welgemeende advies om niet zelf te proactief op allerlei gebied voor de oplossing van problemen te gaan. Hoewel goed bedoeld wordt er op die manier weleens wat aan subsidie(mogelijkheden) misgelopen. De provincie is er niet alleen voor degenen die het hardst roepen vanuit de omgeving van Den Haag, maar zeker ook voor het Drechtsteden- en Rijnmondgebied.

Hugo van Verseveld VandeGrijp

Succesvolle masterclass Visser & Visser en WD Op de vroege morgen van 19 februari jl. verzamelden zich in Hotel Van der Valk te Dordrecht tientallen ondernemers voor de masterclass van Visser & Visser Accountants-Belastingadviseurs. In één uur werden de bezoekers bijgepraat over een nieuwe manier van ondernemen. Spreker drs. Wilco Schellevis legde tijdens de masterclass uit: ‘Visser & Visser heeft een dashboard ontwikkeld dat in staat is alle informatie die in een onderneming aanwezig is te ontsluiten en om te zetten naar praktische stuurinformatie voor de ondernemer. Winst, omzet, kosten, cashflow e.d. zijn in één oog opslag duidelijk, maar ook niet-financiële informatie wordt inzichtelijk gemaakt. Met behulp van dit inzicht weet je hoe je bedrijf er voor staat en kun je gericht actie ondernemen. Zeker in de huidige economische tijden is dit noodzakelijk. ’De opzet van de Masterclass was zeer interactief van aard. Vestigingsleider drs. Bernard de Vries RA vertelt: ’Door de inbreng van de ondernemers en het behandelen van een aantal cases werden waardevolle tips uitgewisseld en werd meteen duidelijk wat de meerwaarde van een dashboard is. Door de samenwerking met Werkgevers Drechtsteden is het ook na deze masterclass nog mogelijk contact te houden met elkaar en blijven ondernemers zowel bij elkaar als bij ons in beeld.’ 7

informatie uit de drechtsteden

Organisatie uitvoering Participatiewet Drechtsteden

Dinsdag 5 februari hebben de leden van de Drechtraad het voorstel ‘Organisatie uitvoering Participatiewet Drechtsteden’ besproken. Meer precies betrof de discussie in de Drechtraadcarrousel het onderdeel werk en inkomen van de Participatiewet. De Drechtraadsleden hebben de hoofdlijnen van de aanpak in de Drechtsteden onderschreven. De Drechtraad besluit op 5 maart over de samenvoeging van de Sociale Dienst Drechtsteden en Drechtwerk.

De Drechtsteden zijn al in 2012 begonnen met de voorbereidingen van de Wet Werken naar Vermogen en zijn daarmee verder gegaan voor de Participatiewet, die de Wet Werken naar Vermogen gaat vervangen. Het Drechtstedenbestuur is onlangs akkoord gegaan met de hoofdlijnen van de aanpak in de Drechtsteden. Die hoofdlijnen zijn: • Er komt één werkgeversbenadering voor mensen die ondersteuning nodig hebben op de arbeidsmarkt. • De Gemeenschappelijke Regeling Drechtwerk houdt op te bestaan: onderdelen van Drechtwerk worden ondergebracht bij de GR Drechtsteden. Het detacheringsbedrijf van Drechtwerk (Drechtwerk Personeel) en de Sociale Dienst Drechtsteden worden samengevoegd. • Voor de mensen die na 1 januari 2014 een beroep doen op de Participatiewet, komt er dienstverlening waarmee zij aan de slag kunnen in een baan onder reguliere voorwaarden, met loondispensatie of in vrijwilligers werk. • Van aanbesteden naar inbesteden. Dat wil zeggen dat gemeenten en regio voor zoveel mogelijk werk voor de bestaande werkbedrijven van Drechtwerk: facilitair, groen en catering zorgen. • Partner in Zelfstandigheid blijft daarbij voor de dienstverlening uitgangspunt.

De participatiewet Het kabinet dient in het eerste kwartaal 2013 een wetvoorstel uitvoeringsregeling voor de onderkant van de arbeidsmarkt in: de Participatiewet. De nieuwe wet verplicht gemeenten en bedrijven meer te doen om mensen aan werk te helpen, ongeacht hun opleiding of eventuele beperking. Het kabinet denkt dat gemeenten dat op lokaal niveau beter en goedkoper kunnen en bezuinigt op de kosten.

Daar draaien gemeenten voor op, als ze niet genoeg werk scheppen. Bestaande regelingen als de Wajong (voor arbeidsongeschikte jongeren) en de WSW (voor mensen met een geestelijke of lichamelijke beperking) houden op te bestaan. De participatiewet is eigenlijk een vervolg op de al in gang gezette wet Werk en Inkomen.

De hoofdlijnen van de Participatiewet: • • • 8

één wet die de WWB, de WSW (Sociale werkvoorziening) en een gedeelte van de Wajong vervangt. grote ondernemingen met 25 of meer personeelsleden moeten op termijn 5% werknemers met een beperking in dienst hebben. de Participatiewet heeft geen gevolgen voor wie nu al een Wajong-uitkering heeft. De huidige Wajongers worden niet herkeurd en ook hun uitkering wordt niet verlaagd. De Wajong is vanaf 1 januari 2014 alleen nog toegankelijk voor jonggehandicapten die volledig en duurzaam arbeidsongeschikt zijn. Mensen die in het nieuwe systeem niet meer in aanmerking komen voor beschut werk of de Wajong kunnen een beroep doen op de gemeente. De verwachting is dat dit tot een extra aanloop van slechts enkele klanten per maand zal leiden

• •

de Wsw wordt vanaf 1 januari 2014 afgesloten voor nieuwe werknemers. Het kabinet geeft gemeenten de ruimte om zelf beschut werk te organiseren voor mensen die enkel onder beschutte omstandigheden kunnen werken. Voor mensen die nu al met een Wsw-indicatie werkzaam zijn in de Sw-sector verandert er als gevolg van de nieuwe wet niets. Zij houden dezelfde rechten en plichten. gemeenten krijgen een grote beleidsvrijheid waarmee zij moeten zorgen dat er zoveel mogelijk mensen actief worden, het liefst op de arbeidsmarkt. Gemeenten kunnen daarbij gebruik maken van loondispensatie, een instrument waardoor de kosten voor de werkgever worden beperkt.

Het kabinet wil de noodzakelijke wetgeving in het voorjaar van 2013, na advies van de Raad van State, bij de Tweede Kamer indienen.

Reconstructie Mijlweg Donderdag 17 januari jl. startten de werkzaamheden voor de reconstructie van de Mijlweg om de doorstroming naar de A16 te verbeteren. In de maanden januari en februari zijn het vooral voorbereidende werkzaamheden voor de reconstructie. De gemeente start met het verwijderen van de middengeleiders en asfaltering op de Mijlweg. De gemeente Dordrecht heeft de afgelopen jaren samengewerkt met de ondernemers van Louterbloemen, het zeehavengebied en Dordtse Kil I, II en III om de reconstructie van de Mijlweg voor te bereiden. Zij hebben een belangrijke bijdrage geleverd aan het ontwerp, de planning en de omleidingen. Zonder de bijdrage van de ondernemers had de reconstructie niet zo uitgevoerd kunnen worden. De gemeente beseft dat de ondernemers overlast gaan krijgen van de werkzaamheden, maar hoopt ook dat na deze werkzaamheden er een betere ontsluiting is van de westelijke bedrijventerreinen via de Mijlweg.

Verbetering doorstroming en bereikbaarheid

aan de oostzijde voor een groot deel strak langs de A16 ligt, moet de extra ruimte voor de nieuwe rijbanen van de westzijde komen. Het afgelopen jaar hebben al de nodige werkzaamheden langs de Mijlweg plaats gevonden om deze extra ruimte te creëren. Zo is een deel van de showroom van garagebedrijf Rogam weggehaald en is er voorbelasting geplaatst langs de westzijde van de Mijlweg.

De Mijlweg in Dordrecht is een belangrijk aansluitpunt op de A16. Om de doorstroming te verbeteren en files tegen te gaan, worden de rijstroken tussen de aansluiting met de Laan der Verenigde Naties en de Van Leeuwenhoekweg verdubbeld van twee naar vier. Dit verbetert de doorstroming vanaf de A16 en de bereikbaarheid van de westelijke bedrijventerreinen.

Meer informatie

Ontwerp

Namens SBBD en projectgroep KVO-Dordrecht-West, Peter Brandenburg, 06-50503046 Menke Hopma, 06-51380215

Zoals gezegd worden de rijstroken van de Mijlweg tussen de aansluitingen A16-Laan der Verenigde Naties en de Van Leeuwenhoekweg verdubbeld van twee naar vier. Aangezien de Mijlweg

Meer informatie over de werkzaamheden, planning en omleidingen is te vinden op www.dordrecht.nl/mijlweg. Hier is steeds de meest actuele informatie over het project te vinden.

9 project omschrijving

Reconstructie Mijlweg

projectleider

opdrachtgever

Gemeente Dordrecht Presentatie tekening

getekend door

tekening omschrijving

Informatie uit de drechtsteden

Iedereen is doordrongen van het belang van samenwerking Ook in 2013 werken overheid, ondernemers en onder-

Alliantiemanagement

wijs in de Drechtsteden onverminderd door aan het

Vanaf het begin stond vast dat overheid, bedrijfsleven en maatschappelijke partners samen zouden optrekken bij de uitvoering van het regionaal programma. “Wat wij als overheid kunnen doen, heet met een mooi woord alliantiemanagement”, zegt Ten Dolle. “De ondernemers zijn in de lead, het onderwijs doet mee en wij kunnen faciliteren en hier en daar een duwtje in de goede richting geven. Daar ligt de meerwaarde die het Drechtstedenbestuur in het economische domein anno 2013 nastreeft.”

versterken van de maritieme en logistieke bedrijvigheid in de regio. ”Gelukkig heeft het nieuwe kabinet het topsectorenbeleid van zijn voorganger overgenomen”, zegt Gido ten Dolle, programmadirecteur economie en arbeidsmarktbeleid voor de Drechtsteden. Het topsectorenbeleid van het vorige kabinet was begin 2011 immers een belangrijke impuls voor het opstellen van het regionaal programma economie en arbeidsmarktbeleid. Van de door het rijk benoemde topsectoren zijn water en logistiek nadrukkelijk vertegenwoordigd in de Drechtsteden. De economische agenda van de Zuidvleugel - het zuidelijke deel van de Randstad - en de ambities van het Drechtstedenbestuur waren in lijn met het rijksbeleid. De geesten waren dus rijp voor een gezamenlijke aanpak.

Een in 2011 uitgevoerde analyse bracht vier knelpunten aan het licht: de maritieme sector - die in de Drechtsteden zeer sterk vertegenwoordigd is - kampt met een groot tekort aan goed opgeleide technici, de promotie laat te wensen over, een deel van de bedrijven is niet optimaal gevestigd en de bedrijven in de sector midden- en kleinbedrijf komen onvoldoende aan innoveren toe. De zeven investeringslijnen van het regionaal programma economie en

Foto Piet Mes

Regionaal portefeuillehouder Hans Tanis: “We moeten onze positie uitbuiten!” 10

Hans Tanis is wethouder in Sliedrecht en beheert binnen het Drechtstedenbestuur de portefeuille economie. Hij onderstreept het belang van de samenwerking. ‘De Drechtsteden nemen samen met West-Brabant en Zeeland een belangrijke positie in op de as Rotterdam-Antwerpen. Omdat de VlaamsNederlandse Delta bij de top tien van wereldhavens behoort, moeten wij onze positie uitbuiten. Dat overheid, onderwijs en ondernemers in onze regio samen optrekken, is hierbij essentieel”, aldus Tanis.

arbeidsmarktbeleid (zie kader) kunnen voor deze problemen een oplossing brengen. Per thema is er een bestuurlijk en ambtelijk trekker, die een team van collega’s achter zich weet dat partijen bij elkaar brengt, van informatie voorziet en zo samenwerking mogelijk maakt.

University College Deze aanpak begint zijn vruchten af te werpen. Niet zonder trots noemt Ten Dolle een aantal concrete resultaten. “Een goede stap in het verduurzamen van de binnenvaart is de modelverordening die we maken voor de bunkering van LNG (Liquid Natural Gas). Hieraan wordt meegewerkt door Rijkswaterstaat, TNO en een aantal omgevingsdiensten in de hele Zuidwestelijke delta, dus inclusief Vlaanderen. Als deze verordening er ligt, kunnen bedrijven makkelijker overgaan op het gebruik van het milieuvriendelijkere LNG”. Ook als het gaat om de aansluiting van het onderwijs op de behoeftes van de maritieme sector zijn er vorderingen te melden. “Het Scheepvaartcollege in Rotterdam en het Da Vinci College in Dordrecht beginnen samen een centrum voor innovatief vakmanschap. Dit centrum gaat afstemmen wat er binnen het MBO aan onderwijs wordt gegeven op maritiem gebied. Ook met de vorming van het University College in Dordrecht maken we vaart. Aangespoord door initiatiefnemers in de stad, werken we samen met het bedrijfsleven en diverse universiteiten aan de inrichting van een academische bacheloropleiding waarin bedrijfseconomie, ecologie en techniek samenkomen. Een dergelijke opleiding wordt als een aanwinst gezien voor de regio.”

Crisis Innovatie is het sleutelwoord voor de projecten die onder de vlag van Ecoshape tot stand komen. Dit samenwerkingsverband van maar liefst 20 partners, waaronder universiteiten, ingenieursbureaus en de grote baggeraars Boskalis en IHC, is gevestigd in de regio en heeft tot doel meer kennis te vergaren over de gevolgen die ingrepen zoals landaanwinning of dijkversterking hebben voor de natuur. “Ecoshape, waarin met name de baggeraars veel geld steken, heeft het afgelopen jaar een doorstart gemaakt. In samenwerking met de regio zullen in 2013 twee nieuwe projecten starten, waarin een innovatieve aanpak van waterveiligheid in combinatie met natuur wordt uitgewerkt, bij de Kop van ’t Land en in de Stadswerven.” De crisis als kans is een uitdrukking die Gido ten Dolle niet graag bezigt. Toch zit er wel een kern van waarheid in. “De economische omstandigheden maken dat iedereen het belang van samenwerking inziet. Overheden, bedrijfsleven en maatschappelijk organisaties beseffen meer dan ooit dat ze niet zonder elkaar kunnen. Tegelijkertijd is de financiële ruimte als gevolg van de crisis beperkt. Daarom is het mooi om te zien wat de samenwerking ons ook financieel oplevert. De Drechtsteden hebben € 130.000 geïnvesteerd in het regionaal programma. Met alle projecten die hierdoor zijn ingezet, is in totaal 2,8 miljoen euro gemoeid. Dan mag je wel van een multipliereffect spreken.” In volgende edities van Slagkracht worden afzonderlijke investeringslijnen van het regionaal programma economie en arbeidsmarktbeleid nader onder de loep genomen.

• • • • • • •

herstructurering bedrijventerreinen bevorderen transport met schone schepen maritieme campus Drechtsteden versterken kennisinfrastructuur (ondermeer University College Dordrecht) ontwikkeling van een showcase ‘bouwen met water’ in de regio versterking Ecoshape als kennisinstituut voor bouwen met water versterking van promotie/acquisitie op het gebied van water/deltatechnologie.

“Wat wij als overheid kunnen doen, heet met een mooi woord alliantiemanagement.”

11

Foto Rob Kamminga

De 7 investeringslijnen van het regionaal programma economie en arbeidsmarktbeleid:

Informatie uit de drechtsteden

Eerste zonnepanelen op gemeentelijke gebouwen in Zwijndrecht geplaatst Henk Mirck (wethouder Duurzaamheid van de

Samenwerking

Gemeente Zwijndrecht) heeft eind vorig jaar het

De zonnepanelen worden geplaatst in samenwerking met HVC. Met HVC zijn afspraken gemaakt over de stroomopbrengsten zodat er voor de gemeente geen kosten zijn verbonden aan de zonnepanelen.

initiatief genomen om op zeven gemeentelijke panden ruim 400 zonnepanelen te laten plaatsen. Met de zonnepanelen wordt het volledige jaarlijkse stroomgebruik van deze panden opgewekt. Een duurzame oplossing door 100% eigen zonnestroom.

12

Henk Mirck: “Met de zonnepanelen wekken wij een hoeveelheid duurzame energie op die vergelijkbaar is met het elektriciteitsverbruik van ruim 25 woningen. Ik hoop dat wij met het plaatsen van de zonnepanelen ook onze bewoners en bedrijven stimuleren om zelf zonnepanelen te plaatsen”.

Zwijndrecht eerste gemeente met elektrische auto, merk MIA De gemeente Zwijndrecht heeft op vrijdag 7 december 2012 als eerste gemeente in Nederland twee elektrische auto’s van het merk MIA in gebruik genomen. Wethouder Henk Mirck van Duurzaamheid benadrukt dat deze aanschaf uitstekend past binnen het duurzaamheidbeleid dat de gemeente hoog in haar vaandel heeft staan. Wethouder Mirck: “Een belangrijk aspect is dat de hele keten van fabriceren van de MIA’s duurzaam is. Ook zijn we tevreden dat we met een bedrijf uit de regio tot een goede financiële afspraak konden komen.” De gemeente huurt de MIA’s voor een periode van zes jaar van de firma Still Mia Electric Nederland uit Hendrik-Ido-Ambacht. De twee voertuigen worden gebruikt door medewerkers van de begraafplaatsen, de marktmeester en de accountmanager bedrijven.

Duurzame mobiliteit De gemeente Zwijndrecht zet vanuit het ‘DuurzaamheidsUitvoerings Programma’ (kortweg DUP) ook in op duurzaam vervoer voor verlaging van de CO2-uitstoot, het verbeteren van luchtkwaliteit en het verminderen van geluidshinder. De gemeente heeft al meer elektrisch vervoer. Zo maken medewerkers van de buitendienst gebruik van elektrische scooters. De ambities van Zwijndrecht passen binnen de afspraken die ook in Drechtstedenverband en met het bedrijfsleven (duurzaam ondernemen) zijn gemaakt.

Toekomstbestendig Zwijndrecht neemt verantwoordelijkheid voor de toekomst. Om ervaring met elektrisch vervoer op te doen en kennis uit te wisselen, neemt de gemeente elektrische auto’s in gebruik. Het gaat onder meer om gebruikerservaringen, milieuaspecten, veiligheid, kosten, levensduur van de batterij en impact op het elektriciteitsnet. De MIA’s zijn duurzaam. Door de MIA’s verbruikt de gemeente minder energie, wordt alternatieve energie gestimuleerd en minder uitstoot geproduceerd.

13

Informatie van de kamer van koophandel

Aanpak KvK Rotterdam versnelt vermindering regeldruk voor ondernemers De nieuwe aanpak van KvK Rotterdam versnelt de vermindering van regeldruk voor ondernemers in gemeenten in de regio’s Rijnmond, Midden-Holland en de Drechtstreek. Deelnemende gemeenten doen in een aantal gevallen zelfs meer dan ondernemers vragen. In de regio zijn 209 regels verbeterd en 101 maatregelen zijn in voorbereiding. Dat blijkt uit Ranking the Rules 2012, een nieuwe jaarlijkse ranglijst van regelvriendelijke gemeenten in het werkgebied van KvK Rotterdam. De lijst komt tot stand in samenwerking met lokale ondernemersverenigingen. Dordrecht gaat met 12 gerealiseerde vereenvoudigingen aan kop. KvK-voorzitter Jos van der Vegt heeft de prijs, een bezem met oorkonde, uitgereikt aan wethouder Jasper Mos van Dordrecht. “Eindelijk maken we meters in deze weerbarstige materie”, zegt Van der Vegt.

gemeenten in het gebied van de KvK Rotterdam doen mee met de nieuwe aanpak. Zeven gemeenten in de regio werken aan een herindeling. Daar gaat de KvK na de afronding van de herindeling op 1 januari 2013 verder met de aanpak. In enkele andere gemeenten zijn ondernemersverenigingen tevreden over de gemeentelijke aanpak.

Aansluiting bij regeerakkoord

Tien nieuwe best practices

Het nieuwe kabinet zoekt volgens het regeerakkoord naar concrete oplossingen om ‘de minder meetbare, maar zeer merkbare regeldruk’ te verminderen. Ranking the Rules maakt regeldrukvermindering meetbaar. Ondernemersverenigingen kiezen tien knellende regels uit de lijst van twintig zogenoemde best practices die elders in Nederland al met succes zijn ingevoerd. De KvK legt die wensenlijst voor aan de gemeente met het verzoek om ermee aan de slag te gaan. Het betreft eenvoudige aanpassingen als een permanente vergunning voor de jaarlijks terugkerende oliebollenkraam, de digitale afgifte van een P-dagvergunning aan aannemers of afschaffing van een vergunning voor een horecagelegenheid die bewezen heeft nooit overlast te veroorzaken.

Dit jaar in november publiceert KvK Rotterdam opnieuw een ranglijst. Tien nieuwe best practices worden aan de lijst toegevoegd. Daarmee komt het totaal op dertig. Op de website www.kvk.nl/rankingtheRules staat een overzicht van alle deelnemende gemeenten in het gebied van Kamer van Koophandel Rotterdam.

Sommige gemeenten doen meer Uit de stand blijkt dat veel gemeenten meer regels aanpakken dan de tien waar de ondernemers in de eerste ronde om vragen. “Fantastisch dat de overheid meer levert dan gevraagd“, zegt Van der Vegt. “Zij besparen hier kosten mee voor de gemeente en ondernemers.” Nog niet alle 42

14

Martin Luijendijk Senior beleidsadviseur Regiostimulering Kamer van Koophandel Rotterdam

Financieringsalternatieven voor kwaliteitsverbetering bedrijventerreinen Door de economische crisis staan niet alleen de investeringen van bedrijven, maar ook de investeringen in de bedrijfsomgeving en daarmee bedrijventerreinen stevig onder druk. Dit is een direct gevolg van de beëindiging van subsidies door provincie en Rijk en de bezuinigingen bij gemeenten. Zelfs voor bedrijventerreinen waarvoor nog provinciale subsidie is toegekend, lukt het gemeenten soms niet om de voor deze subsidies verplichte cofinanciering te regelen. Helaas is dit ook in de Drechtsteden het geval. Uiteraard is dit een zorgelijke ontwikkeling. De Kamers van Koophandel Rotterdam en Midden-Nederland hebben daarom 16 alternatieve financieringsmogelijkheden voor het opknappen van bedrijventerreinen op een rij gezet. Deze mogelijkheden staan in de handzame digitale publicatie ‘Financieringsalternatieven kwaliteitsverbetering bedrijventerreinen’. De PDF bundelt wettelijke en begrotingstechnische opties van gemeenten én initiatieven en ervaringen van uw collega-ondernemers. De PDF is heel geschikt voor ondernemersverenigingen om het overleg met gemeenten over het verbeteren van bedrijventerreinen aan te gaan. En om als ondernemersvereniging of individuele ondernemer te bepalen welke bijdrage u zelf kunt leveren. De gelijknamige menukaart biedt een snel overzicht van de 16 financieringsalternatieven.

Waarom is dit nieuwe informatieproduct voor u van belang? Hiervoor zijn twee belangrijke redenen. De eerste reden is dat een bedrijventerrein met kwaliteit simpelweg goed is voor uw bedrijf. Goed voor het functioneren, goed voor het werkplezier en - in deze tijd niet onbelangrijk - goed voor het behoud van de waarde van uw bedrijfspand. De tweede reden betreft de blik op de toekomst. Innovatie bij bedrijven is ‘in’ en krijgt terecht veel aandacht. Niet voor niets zet de Rijksoverheid hierop in met haar Topsectorenbeleid. Ook de WD-leden hebben in de recente ledenenquête aangegeven dit onderwerp belangrijk te vinden. Voor succesvol innoveren is het echter óók noodzakelijk dat de basis vanwaar uit een bedrijf functioneert - haar bedrijfsomgeving, het ondernemersklimaat - op orde blijft én zich vernieuwt. Dit gebeurt niet vanzelf. De Kamer van Koophandel stimuleert en ondersteunt daarom de optimalisatie en vernieuwing van de bedrijfsomgeving. De brochure en menukaart ‘Financieringsalternatieven kwaliteitsverbetering bedrijventerreinen’ passen bij deze taak. Wij gaan daar graag samen met de WD mee aan de slag. U kunt beide producten vinden op www.kvk.nl/financieringbedrijventerreinen010. Uw vragen zijn van harte welkom!

Alize de Snoo Secretaris Kring Drechtstreek, Kamer van Koophandel Rotterdam

15

informatie van de kamer van koophandel

De Kamer van Koophandel en Fabrieken Rotterdam in 2014 exit? Dit jaar zijn er geen facturen van de Kamer van Koophandel in de bus van ondernemers gevallen. De jaarlijkse bijdrage is immers gefiscaliseerd en komt via de (vennootschaps)belasting binnen. Een wens van veel ondernemers aldus VNO-NCW en MKB-Nederland. De vraag is of schijn niet bedriegt. Immers er gaat een zeer forse bezuiniging plaatsvinden op verzoek van de Minister van Economische Zaken. De gevolgen van de reorganisatie van de Kamer van Koophandel Rotterdam worden nu heel tastbaar voor de medewerkers. Eind november 2012 hebben de medewerkers van de stafafdelingen (personeelszaken, financiën, marketing & communicatie, secretaresses) en de teamleiders/managers te horen gekregen dat van hen minimaal 40% moet vertrekken. Voor de andere functies binnen de Kamer wordt dit begin februari duidelijk. Maar ook deze medewerkers moeten rekening houden met een forse inkrimping. Het kantoor Dordrecht gaat sluiten. De vraag is of de ondernemers dat (bezuinigen) wel wilden? Ik denk het niet. Veel diensten van de Kamer van Koophandel zullen noodzakelijkerwijs worden geschrapt. De Kamer van Koophandel en Fabrieken Rotterdam (ouder dan ons

Koninkrijk) was er voor en door ondernemers, de Kamer van Koophandel Nederland wordt er voor ondernemers door de overheid. Besluitvorming moet nog dit jaar door het parlement (Tweede en Eerste kamer). Het is nog niet te laat de volksvertegenwoordigers te wijzen op de verschraling die er binnen Kamerland gaat plaatsvinden. En of de ondernemers hier echt blij mee zijn?

Drs M (Theo) Schut Voorzitter Kring Drechtstreek en Plv Voorzitter Kamer van Koophandel en Fabrieken Rotterdam

Vooraankondiging ledenactiviteit

Ontdek uw innovatiekansen op 24 april! Wij stemmen onze activiteiten graag af op de wensen van onze leden. Vorig jaar vroegen we u als lid van Werkgevers Drechtsteden tijdens het ledentevredenheidsonderzoek naar welke onderwerpen uw specifieke belangstelling uitgaat om te behandelen tijdens bijeenkomsten. Innovatie kwam met de hoogste score hieruit naar voren. Innovatie is tevens een belangrijk onderwerp voor de Kamer van Koophandel omdat vernieuwing belangrijk is voor een sterke regionale economie. Samen organiseren wij daarom voor u een ‘Buzz to the Future’. Bij de Buzz to the Future staat het verbeteren van bedrijfsresultaten door vernieuwing centraal. Hierbij draait het om innovatie in de breedste zin van het woord. Denk aan de ontwikkeling van nieuwe producten, processen, diensten of uitbreiding naar nieuwe markten. U onderzoekt op 24 april de innovatiekansen binnen uw eigen onderneming. En dat op een leerzame en gezellige manier. We gaan namelijk met een bus op bezoek bij vier innovatieve bedrijven in het gebied van Werkgevers Drechtsteden. Zij tonen u graag wat vernieuwing voor hen betekent, hoe het tot stand komt en waar het hen brengt. In korte presentaties van 15 minuten laat elk bedrijf zien waar zij trots op zijn. U doet gegarandeerd inspiratie op! Daarnaast krijgt u een leerzame presentatie over innoveren door Gijs van Wulfen, grondlegger/auteur van de VOORT Innovatiemethode en expert op dit gebied. Gijs is door LinkedIn gevraagd als een van de 150 Thought Leaders en stond in 2012 op plaats 2 van de International Top 40 Innovation Bloggers. Hij biedt u de handvatten om ook echt aan de slag te gaan en beantwoordt graag uw vragen. We sluiten de middag gezamenlijk af met een drankje.

16

Uiteraard kunt u 24 april (aanvang 15.00) al in uw agenda zetten. Binnenkort ontvangt u de officiële uitnodiging.

innovatiekompas

Het innovatiekompas voor ondernemers met ambitie “Niet meer investeren, maar beter valoriseren”, stelt dr. Guy Bauwen. Hij pleit voor een vernieuwende innovatie en internationaliseringsaanpak voor het behalen van snellere en betere resultaten. “De meeste ondernemingen worstelen met het naar de markt brengen van en het verdienen aan hun innovaties”, vertelt dr. Guy Bauwen, directeur van het Kenniscentrum Innovatief Ondernemerschap aan de Hogeschool Rotterdam. “Iedereen vindt innovatie en ondernemerschap vandaag de dag bijzonder belangrijk. Bedrijven verbinden hun innovatiebeleid meestal met hun R&D-inspanningen. Meer R&D klinkt het van alle kanten. Maar helaas, we leggen de klemtoon verkeerd. Een zeer grote bottleneck kunnen we situeren in het commercialiseren. De meeste innovaties mislukken veelal wanneer ze zich op de markt moeten bewijzen, wanneer ze eindelijk opbrengsten moeten genereren. Het loopt zelden zwaar fout tijdens het gestructureerde en militair nauwgezet opgevolgde R&D-parcours. We merken dat bij de lancering zo goed als altijd alle controle wegvalt. Op planningsvlak kan er bijvoorbeeld veel anders worden gewerkt. We moeten anders plannen dan de meeste experts u hebben voorgesteld. Een flexibele planning is hier onmisbaar. Zoals een zeiler zich onder meer moet aanpassen aan de kracht en richting van de wind, zo moet een onderneming zich weten aan te passen aan de eerste reacties van klanten, de woelige markt met de bestaande spelers, de heersende regels, enzovoort. Wel schrijven we u een generiek middel voor dat uw kansen op succes drastisch doet stijgen als u het recept op maat snijdt van uw onderneming. Innoveer bijvoorbeeld niet meer op basis van het klassieke trechtermodel waarbij u vertrekt van veel ideeën uit grondig onderzoek, die fase na fase worden gereduceerd tot er één nieuw product of één nieuwe dienst op de markt gelanceerd wordt. Zo hoeft u ook niet in uw helikopter te kruipen om een mooi overzicht op de situatie te krijgen, want u moet uw laarzen aantrekken om in het veld

actief te zijn. Het innovatiekompas laat de ondernemer toe zijn unieke lead elementen te identificeren en is het gedroomde instrument om op koers te blijven, zoals het ook een zeiler die brandt van ambitie en visie de zekerheid geeft dat hij zijn doel kan bereiken. Omdat er zelden recht op doel gevaren kan worden, stelt het kompas ons in staat van richting te veranderen zonder ons doel uit het oog te verliezen. Meer nog, door regelmatig het roer om te gooien, kunnen we afwisselend aan verschillende aspecten werken, zoals aan geloofwaardigheid en zichtbaarheid, twee essentiële noden voor een innovatief bedrijf.” Voor meer informatie: www.hogeschoolrotterdam.nl Het Kenniscentrum Innovatief Ondernemerschap is het kenniscentrum binnen de Hogeschool Rotterdam dat bedrijven, overheden en ondernemers terzijde staat rond innovatie, ondernemerschap en internationaliseren. Meer informatie is te vinden in het boek ‘Innovation compass’ o.a. via: www.cosmox.nl. Dr. Guy Bauwen is directeur van het Kenniscentrum Innovatief Ondernemerschap aan de Hogeschool Rotterdam in Nederland, professor marketing aan de Flanders Business School (FBS) in Antwerpen en gast professor marketing aan de Strathclyde Business School in Glasgow, UK. Dr. Bauwen is een expert met 20 jaar internationale bedrijfservaring bij Alcatel, General Electric en in zijn eigen onderneming. Met zijn ervaring en onderzoek weet hij cruciale problemen rond innovatie en internationalisering bloot te leggen. Als consultant en coach weet hij zijn theorie in de praktijk om te zetten.

Dr. Guy Bauwen Strathclyde Business School University of Strathclyde

17

Interview met Peter Vrancken en Marloes de Vries Voor Da Vinci is samenwerking met bedrijven topprioriteit

Kwaliteit maak je samen! In zijn nieuwjaarstoespraak op 7 januari 2013 voor het personeel van het Da Vinci College benadrukte Peter Vrancken, vanaf augustus 2012 de nieuwe voorzitter van het college van bestuur, onder andere dat de samenwerking met bedrijven een topprioriteit is voor de komende periode. Transparantie van de organisatie naar buiten en gebruik maken van elkaars kwaliteiten zijn volgens hem belangrijke uitgangspunten die moeten worden gehanteerd in de contacten met de bedrijven. “Investeren in het luisteren naar bedrijven en leren daar zo goed mogelijk op in te spelen, is iets anders dan ‘zenden’ en producten verkopen. Dat tot nu toe het accent meer op het laatste heeft gelegen, is een constatering achteraf. We moeten ook investeren in waarmaken in plaats van steeds nieuwe plannen met elkaar maken.” Het accent moet worden gelegd op de ontwikkelingen die van belang zijn voor de regionale arbeidsmarkt. Techniek en Zorg bijvoorbeeld verwachten voor de komende jaren grote tekorten aan gekwalificeerd personeel, met name in de functies op niveau 3 en 4. Daarnaast wordt er door de werkgevers en de overheid een sterke focus gelegd op de kwaliteit die de opleidingen moeten hebben. In het strategisch beleid van het Da Vinci College is dat één van de speerpunten. Peter Vrancken kan het niet vaak genoeg zeggen: “Kwaliteit maak je samen!” Daarmee benadrukt hij dat onderwijs en bedrijfsleven niet buiten elkaar kunnen en er alles aan moeten doen om tot een optimale afstemming te komen. Collega Marloes de Vries, kersvers lid van hetzelfde college, vult aan dat daarbij de pedagogische en didactische opdracht van het onderwijs niet uit het oog mag worden verloren. Met andere woorden dat schoolbestuurders en ondernemers ieder op eigen terrein verantwoordelijk zijn voor het scheppen van toekomstmogelijkheden voor jonge mensen. Dat er in dit samenspel nog heel wat winst is te behalen daarvan zijn beiden overtuigd. Maar ook moeten ze vaststellen dat de afstemming onderwijs-arbeidsmarkt een ingewikkeld proces is. Vrancken noemt het probleem van het vinden van stageplaatsen voor de studenten. In de grote bedrijven kunnen de jongeren vaak nog wel terecht, maar in deze tijd van economische crisis zijn stageplaatsen bij de categorie kleinere ondernemingen vrijwel niet meer te vinden. De Vries knikt bevestigend. “We lopen hard tegen dat probleem aan. Een stageplek is nu eenmaal voorwaarde voor het begeerde diploma. 18

” En Vrancken: “We zijn heel creatief in het vinden van oplossingen, maar daar zijn grenzen aan. Door bijvoorbeeld de stage uit te stellen en desnoods aan het eind van de opleiding te zetten, kunnen we de studenten behulpzaam zijn, maar het houdt een keer op.” De Da Vinci-bestuurders gaan er echter met volle energie tegenaan om hun studenten op weg te helpen naar de baan die ze ambiëren en waarvoor ze zijn opgeleid. Ook daarvoor is samenwerking met het bedrijfsleven hard nodig. Het duo De Vries-Vrancken wijst op het belang van gastlessen door medewerkers van bedrijven en van stages die gevolgd worden door docenten in bedrijven. Dat kan beter en helpt om de beroepspraktijk te verbinden met het onderwijs. “Praten met en luisteren naar het bedrijfsleven is een punt dat de volle aandacht moet krijgen”, merkt Vrancken op. “Laat de ondernemers maar vertellen hoe we het gezamenlijk kunnen aanpakken in deze regio.” De dialoog als beproefd middel om dichter bij elkaar te komen. Naar zijn mening gebeurt dat nog te weinig, maar als het gebeurt, kan dat tot mooie resultaten leiden. Als voorbeeld daarvan noemt hij de Duurzaamheidsfabriek op het Leerpark. Maar er zijn meer voorbeelden van vruchtbare samenwerking. Denk maar aan de onderwijsleerbedrijven die op het Leerpark tot stand zijn gekomen. Met Kinderopvang Nederland wordt zelfs een volledig nieuwe opleiding ontwikkeld, terwijl de crisis heel veel sporen heeft achtergelaten in die sector. Samenwerken betekent dus ook vooruitzien.

Ten slotte kan nog genoemd worden dat het Da Vinci College voor veel bedrijven specifieke maatwerkopleidingen uitvoert, soms op landelijk niveau. “Inmiddels is ongeveer 20% van onze studenten 23 jaar of ouder en een groot deel daarvan volgt een opleiding bij ons via bedrijven in het kader van op- en omscholing. We zijn dus zeker thuis op die markt.” De Vries en Vrancken erkennen wel dat onderwijsbesturen soms graag voor eigen parochie preken, maar stellen dat het hoog tijd wordt om over hekken heen te kijken voor een meer algemeen beeld. Verminder het aantal opleidingen, maak ze breder, waardoor afgestudeerden multi-inzetbaar worden en hun kansen op de arbeidsmarkt worden vergroot. Dat is de gedachte die steeds meer post vat en waaraan door de nieuwe Da Vinci-bestuurders wordt gewerkt. Naast het tot stand brengen van een verbreding van opleidingen wordt ook gewerkt aan verdieping en kwaliteitsverhoging, zodat bijvoorbeeld niveau 4 beter gaat aansluiten op het HBO. Dat er bredere opleidingen ontstaan, betekent natuurlijk niet dat de meer specifieke en specialistische vakopleidingen zouden verdwijnen.

We moeten ook investeren in waarmaken in plaats van steeds nieuwe plannen met elkaar maken.”

Goed opgeleide lassers en timmerlieden blijven tenslotte ook nodig. De afgelopen vijf jaar waren voor het Da Vinci, dat in de regio op dit moment 8.600 studenten telt, zeker succesvol. Van de afgestudeerden vond 93% een baan in de sector waarin ze zijn opgeleid. Toch blijft er een mismatch omdat de tekorten in sommige sectoren groter zijn dan elders. Dat maakt dat de nieuwe bestuurders er vol power tegenaan gaan. En ze doen een appèl aan Werkgevers Drechtsteden om met hen mee te denken hoe het allemaal nog beter kan worden.

Nel van de Berg Oud journaliste de Dordtenaar

19

Cultuur

Tot en met 7 april 2013 in dordrechts museum

Portret in portret in de nederlandse schilderkunst Portret in portret is een verrassend en sprankelend overzicht van Hollandse en Vlaamse portretkunst van de zestiende eeuw tot heden. Van Frans Hals, Anthony van Dyck en Gerard Dou tot Charley Toorop, Roger Raveel en Anton Corbijn. Een internationale tentoonstelling waar zo’n 100 unieke kunstwerken worden getoond; van wandvullende groepsportretten tot uiterst kleine, fijn geschilderde miniaturen. Voor het eerst staan portretten centraal waarin een extra portret te zien is. Niet zomaar portretten, maar kunstwerken met een dubbele laag, een afwisselende zoektocht naar het toegevoegde portret en de betekenis daarvan. Portretten vertellen verhalen Het kinderportret dat Gerard van Honthorst van de zesjarige Maria van Oranje-Nassau (1642-1688) schilderde, is een mooi voorbeeld (afb. 1). Maria was de jongste dochter van stadhouder Frederik Hendrik en Amalia van Solms. In haar rechterhand houdt zij een miniatuurportretje van haar oudste zus, Louise Henriette. Een liefdevol en tegelijkertijd aangrijpend gebaar: in 1647 vertrok haar zus naar Duitsland omdat ze uitgehuwelijkt werd.

Meer generaties afgebeeld Het portret in het portret toont vaak dierbaren: (overleden) familieleden, vrienden of inspiratiebronnen. Soms ook de kunstenaar zelf. De manier waarop het tweede portret in het portret is weergegeven, varieert sterk. Vaak liet men zich in een interieur vereeuwigen met op een achterwand portretten van familieleden, een soort visuele stamboom. Een mooi voorbeeld is het portret van Anthony Reyniers en zijn gezin uit 1631 door Cornelis de Vos (afb. 2). Ook in Charley Toorops Drie generaties (afb. 3) wordt de gebeeldhouwde kop van vader Jan Toorop toegevoegd en lijkt het kunstenaarschap voor zoon Edgar Fernhout vanzelfsprekend.

Zoekplaatjes Soms is het iets meer zoeken naar het portret in het portret, zoals in het doek van de jongste dochter van Laurens Alma Tadema (afb. 4). Alle aandacht gaat uit naar het meisje. Pas later ontdek je de 20

medaillons met profielportretten van de schilder zelf en zijn vrouw Laura Epps.

De bezoeker is zelf het portret in portret Effecten van spiegels en reflecties spelen in verschillende werken een rol. Een bijzondere variant vormt het schilderij van Roger Raveel waarop een echte spiegel gemonteerd is (afb. 5). De bezoeker wordt plotseling zelf onderdeel van de tentoonstelling, als portret in een portret.

Thema-zalen: familie, rouw, kunstenaars, inspiratie en vriendschap Er komen veel verschillende aspecten aan bod. Portretten in portretten waren bovendien erg geliefd bij koninklijke opdrachtgevers om het belang van de dynastie te benadrukken. Uniek is het grote portret van koningin Wilhelmina, prins Hendrik van Mecklenburg-Schwerin en prinses Juliana door Thérèse Schwartze (afb. 6).

Catalogus Bij de tentoonstelling verschijnt een rijk geïllustreerde catalogus, uitgegeven door Thoth, waarin alle getoonde werken worden afgebeeld en besproken. Te koop voor € 29,95.

2. 1.

3.

4.

1. Gerard van Honthorst Portret van Maria van Oranje-Nassau (1642-1688), 1648 Potsdam, Stiftung Preußische Schlösser und Gärten Berlin-Brandenburg (Schloss Caputh) 2. Cornelis de Vos Portret van Anthony Reyniers en zijn gezin, 1631 Philadelphia, Philadelphia Museum of Art 3. Charley Toorop, De drie generaties, 1941-50, Rotterdam, Museum Boijmans Van Beuningen

5.

6.

4. Laurens Alma Tadema Portret van Anna Alma-Tadema, 1883 Londen, Royal Academy of Art 5. Roger Raveel Spiegel u in mij, 1966 Particuliere collectie 6. Thérèse Schwartze Portret van Koningin Wilhelmina (1880-1962), prins Hendrik van Mecklenburg-Schwerin (1876-1934) en prinses Juliana (1909-2004), 1915 Apeldoorn, Paleis Het Loo (Stichting Historische Verzamelingen van het Huis Oranje-Nassau) 21

Juridische zaken uitgelicht

Meer kansen voor het MKB de nieuwe aanbestedingswet Volgens de huidige planning zal op 1 april 2013 de nieuwe Aanbestedingswet in werking treden. Eén van de speerpunten is dat het inschrijven op aanbestedingen beter toegankelijk moet worden voor het middenen kleinbedrijf. In dit artikel zetten we de belangrijkste wijzigingen op een rijtje. Het hele aanbestedingsrecht is afkomstig van een aantal richtlijnen van de Europese Unie. Die richtlijnen zijn in Nederland onder andere geïmplementeerd in het Besluit Aanbestedingsregels Overheidsopdrachten (BAO). De regering heeft ervoor gekozen om dezelfde richtlijnen opnieuw te implementeren in een nieuwe wet. Het eerste doel daarvan is de structuur van de bestaande Europese regels transparanter te maken. Dat verklaart waarom een groot deel van de geldende regels gehandhaafd blijft. Toch zijn er wel degelijk nieuwe regels opgenomen in de nieuwe Aanbestedingswet en aanpalende regelgeving. Het tweede doel van de regering bij de Aanbestedingswet is namelijk om tegemoet te komen aan de vele klachten vanuit het MKB. Geklaagd werd bijvoorbeeld over de neiging van de overheid om kleine opdrachten samen te voegen om zo een inkoopvoordeel te krijgen. Resultaat was dat kleinere ondernemers die opdrachten vanwege hun omvang niet meer konden aannemen. Een tweede veelgehoorde klacht was dat selectiecriteria (onder andere eisen aan de omzet over de afgelopen jaren en referentie-eisen) door aanbestedende diensten zo hoog werden ingestoken dat het voor kleine ondernemers onmogelijk was daaraan te voldoen. Al met al lijkt de Aanbestedingswet op een goede 22

manier tegemoet te komen aan de belangen van het MKB. De periode na 1 april 2013 wordt wel erg belangrijk omdat dan zal blijken hoe rechters zullen omgaan met de motivatie-eisen en uitgangspunten in de Aanbestedingswet en wat de gevolgen daarvan zijn voor het MKB. Over de nieuwe Aanbestedingswet en alle kansen die naar aanleiding daarvan ontstaan voor het MKB zal Ten Holter Noordam advocaten, in de persoon van aanbestedingsadvocaten Arjan van de Watering en Job Velthuizen, een aantal workshops geven, onder andere voor de WD samen met de gemeenten van de Drechtsteden. De eerste was op 13 februari 2013 en voor 26 maart 2013 kunt u zich nog opgeven. Interesse of vragen? Schroom niet contact op te nemen!

[email protected] 078-6331126

De overheid heeft geprobeerd klachten te verhelpen en het MKB een reële kans te geven op overheidsopdrachten. Daarvoor zijn onder andere de volgende nieuwe regels (onder meer via de Gids Proportionaliteit): •

Aanbestedende diensten mogen opdrachten niet onnodig samenvoegen. Als ze dat toch doen, moeten ze rekening houden met de invloed van de samenvoeging op toegang tot de opdracht voor het MKB. De motivering voor het samenvoegen moet in de aanbestedingsdocumenten worden vermeld.

•

Grote opdrachten moeten worden verdeeld in kleinere percelen. Een landelijke opdracht moet bijvoorbeeld worden onderverdeeld in regionale opdrachten, zodat ook kleinere ondernemers kunnen inschrijven. Afwijking van die regel moet worden gemotiveerd.

•

De selectie- en gunningscriteria moeten in redelijke verhouding staan tot het voorwerp van de opdracht. Uitgangspunt daarvoor wordt de Gids Proportionaliteit. Afwijking van de regels in die gids kan alleen met een motivering door aanbestedende diensten.

•

De administratieve lasten worden beperkt. Nieuw is dat ondernemers in de selectiefase niet allerlei bewijsstukken (accountantsverklaringen, verklaringen omtrent het gedrag, etc.) hoeven in te dienen. De aanbestedende dienst mag alleen nog maar een eigen verklaring van de ondernemer vragen waarin hij verklaart aan de gestelde eisen te voldoen. Pas ná de selectie hoeft de ondernemer (als de aanbestedende dienst daarom vraagt) bewijsstukken te overleggen.

•

In principe mogen er geen omzeteisen worden gesteld.

•

De Verklaring omtrent het gedrag wordt vervangen door een langer geldige Gedragsverklaring Aanbesteden. 23

Juridische zaken uitgelicht

24

Met wie heb ik van doen?

In de handelsrecht- en faillissementspraktijk die ons kantoor voert, komt het regelmatig voor dat wij bijzondere waarnemingen doen. Een vennootschap die vlak voor de faillissementsdatum wordt verkocht aan een andere rechtspersoon. Of een bestuurder die een bedrijf leidt of op eigen naam voert maar eerder persoonlijk in de schuldsanering of in staat van faillissement is verklaard terwijl hij of zijn onderneming geen verhaal biedt. Dan kan er sprake zijn van faillissementsfraude. Faillissementsfraude Inzicht in wie bij welke onderneming wat doet, kan goed helpen bij bestrijding van fraude. In juli 2011 is de Wet controle rechtspersonen van kracht geworden. Die wet heeft als doel het voorkomen en bestrijden van misbruik van rechtspersonen. De dienst Justis van het ministerie van Veiligheid en Justitie geeft in dat kader risicomeldingen af aan de betreffende opsporende en handhavende instanties. Door gegevens van diverse bronnen te combineren worden risicoprofielen gebouwd waaruit het risico op fraude kan worden afgeleid. Zo is bijvoorbeeld geregeld te zien dat BV-handelaren met een crimineel verleden op het gebied van faillissementsfraude zich via een stichting in een onderneming begeven. Dat feit wordt doorgemeld aan een opsporingsdienst of toezichthouder, die daar sneller op kan acteren. Maar het voorkomt niet het oprichten van een rechtspersoon. De minister geeft aan dat het toezicht op rechtspersonen beperkt en beheerst is gestart. Vanaf de datum dat de Wet controle op rechtspersonen in werking is getreden, nu anderhalf jaar geleden, zijn niettemin 650 risicomeldingen op verzoek en informatieverzoeken aan de voornoemde partijen verzonden, aldus minister Opstelten in zijn antwoord van 8 januari 2013 op eerder gestelde kamervragen. De minister heeft de tweede kamer medegedeeld dat de dienst Justis op basis van opgedane ervaringen steeds ‘slimmer’ het toezicht op rechtspersonen zal kunnen uitvoeren.

maatregelen tegen faillissementsfraude vergroten door een civielrechtelijk bestuursverbod in te voeren. Dat houdt in dat malafide bestuurders een bepaalde periode niet langer een bestuursfunctie kunnen vervullen of dat een dergelijke bestuurder nieuwe BV’s kan oprichten. Ook overweegt de minister om fraudebestrijding een wettelijke taak van de curator te maken. De positie van de curator zal worden versterkt door de informatierol van de curator te versterken. In de brief van de minister staan nog meer voorstellen. Het voert helaas te ver om die hier te bespreken. Daarom tot slot een tip. Uit de brief van de minister.

Tip! Fraudehelpdesk In de besproken ministeriële brief staat ook: “Ondernemers hebben naast het vertrouwen een belang om (vooraf ) te onderzoeken of zij handelen met een bonafide partij.” Er wordt in dat kader verwezen naar de fraudehelpdesk, die bedrijven en burgers in het handelsverkeer informeert. Zoek de site fraudehelpdesk.nl maar eens op. U vindt er algemene waarschuwingen maar bijvoorbeeld ook een lijst van dubieuze afzenders. Doen! Heeft u naar aanleiding van dit artikel vragen, dan kunt natuurlijk contact met mij opnemen.

Jeroen Sorbi Niesert & Sorbi Advocaten

Modernisering faillissementswet Op 27 november 2012 is naar de kamer een brief van de minister van Justitie en Veiligheid gestuurd over de aanpak van faillissementsfraude. De minister wil de faillissementswet (uit 1893!) moderniseren. De minister staat daarbij voor ogen de versterking van het reorganiserend vermogen van bedrijven door de totstandkoming van akkoorden buiten faillissement en de stille bewindvoering te vergemakkelijken. Ook wil de minister de mogelijkheid van een doorstart na faillissement verruimen. De minister wil bovendien 25

Dossier Economische visie

Hoe regel ik bij Stedin een gewijzigde of nieuwe energieaansluiting?

Oplevertijd van uw aansluiting: vraag het tijdig aan

Stedin is als netbeheerder verantwoordelijk voor een

Wie controleert Stedin op prijs/kwaliteit?

continue en veilige gas- en elektriciteitsvoorziening

Het werken aan de energienetten vereist specialistische kennis waarbij veiligheid voorop staat. Daarom zien verschillende toezichthouders nadrukkelijk toe op de kwaliteit van het werk van Stedin. Jaarlijks stelt de energiekamer van de Autoriteit Consument & Markt – de opvolger van de NMa de tarieven vast.

in het Drechtstedengebied. Het transport van elektriciteit en gas van uw energieleverancier naar uw onderneming verloopt daardoor veilig en betrouwbaar. In 2012 heeft de projectgroep economische visie, onder voorzitterschap van Bert de Winter, een matrix opgesteld waarin het ondernemersklimaat in de regio met een rapportcijfer is gewaardeerd. Stedin scoorde in deze matrix niet voldoende. Daarop heeft Werkgevers Drechtsteden Stedin uitgenodigd om dit resultaat te bespreken.

Na betaling van de offerte neemt een aannemer namens Stedin contact op over de benodigde werkzaamheden. De oplevertijd kan sterk variëren in verband met eventuele aanpassingen aan het achterliggende energienet en vergunningen van gemeente en/of waterschap. Het verlenen van vergunningen om in de grond te mogen werken, kan bij de overheid een doorlooptijd van soms tien weken hebben. Vraag dus tijdig een nieuwe of gewijzigde aansluiting en natuurlijk een contract met een energieleverancier aan!

Hoe bereik ik Stedin? Voor al onze klanten is er één telefonische ingang, één digitaal contactformulier via de website en natuurlijk webcare via sociale media. Het aanvragen of wijzigen van aansluitingen gaat echter via een speciale website. Telefoon: Website: Webcare:

088 - 8963963 (werkdagen 08:00-18:00 uur) www.stedin.net twitter @webcarestedin of facebook.com/ stedinnetbeheer

Aanvragen energieaansluiting www.aansluitingen.nl ,,Onze accountmanagers zijn daar natuurlijk op in gegaan en hebben daarom al veel stappen kunnen nemen om de dienstverlening te verbeteren’’, zegt Henk Blom directeur marktoperaties van Stedin. ,,Zo kunnen we ook als netbeheerder helpen om het ondernemersklimaat te verbeteren. Onze klanten leren ons waar de verbeterpunten van onze dienstverlening liggen.‘’

Nieuwe of gewijzigde energieaansluiting: aansluitingen.nl Stedinklanten kunnen makkelijk en snel een offerte aanvragen via www.aansluitingen.nl. Na het invullen van de aanvraag, ontvangen zij van alle afzonderlijke netbeheerders (gas, elektriciteit, water, telecom enz.) een ontvangstbevestiging met daarin één uniek nummer. Als alle benodigde stukken zijn ontvangen, krijgt de aanvrager binnen tien werkdagen een offerte. Betaling vooraf of retournering van een opdrachtformulier betekent een akkoord op de offerte. Daarna worden de werkzaamheden ingepland.

26

Uw ervaring? In onze eerste gesprek met Stedin hebben we een aantal van de kritische opmerkingen van de WD neergelegd. Stedin stelde het op prijs door het verstrekken van bovenstaande informatie om op voorhand al meer duidelijkheid te creëren. Een aantal zaken vergen echter een meer nadrukkelijke behandeling en voorstellen tot wijziging van de thans bestaande procedure. Dat is niet van vandaag op morgen gerealiseerd maar we werken er wel aan en zullen de vinger voortdurend aan de pols blijven houden. Uw ervaringen kunt u aan het secretariaat mailen [email protected]

Uw partner in

mobiliteit! Het beheer van een wagenpark is een omvangrijk financieel vraagstuk en vergt specifieke en actuele kennis van de materie. Kennis die in een organisatie niet altijd voorhanden is. U ontkomt er meestal niet aan om vóóraf gedegen advies in te winnen over de juiste investering in een wagenpark. Het belang weegt zwaar en het is om die reden dat u om de tafel wilt zitten met een specialist die u vooral vertrouwt! De producten van amega worden regionaal en bij de bedrijven van amega aangeboden. met ruim 23 vestigingen in de regio biedt amega alles op het gebied van automotive: van leasing tot verhuur, van autoreparatie tot schadeafhandeling van alle merken.

occasions op maat

www.amega.nl Tel. 078 - 632 13 70

27 Ames_Adv_PartnerMobiliteit_180x247.indd 1

14-01-13 14:41

TEN HOLTER NOORDAM IS EEN SAMENWERKINGSVERBAND VAN TEN HOLTER ADVOCATEN EN NOORDAM ADVOCATEN MET VESTIGINGEN IN DORDRECHT EN ROTTERDAM

/ Eén naam / twee steden / 33 advocaten www.tenholternoordam.nl

28

Dossier tekst Ruimtelijke ontwikkeling

De spa moet nu de grond in Met de portefeuille Ruimtelijke Ontwikkeling en Bereikbaarheid heb ik - om met een grote bouwmarkt in de regio te spreken - ‘immer was zu tun’. In het chapiter bereikbaarheid waren wij als Werkgevers Drechtsteden nauw betrokken bij het onderzoek naar Mobiliteitsmanagement. Met partners als de Kamer van Koophandel, VNO-NCW en het ministerie van Verkeer hebben we de bewustwording gestimuleerd dat we slimmer met onze infrastructuur moeten omgaan. Met zaken als thuiswerken, auto-delen, ov-gebruik stimuleren, werken we samen om de bereikbaarheid van ons gebied op peil te houden. Inmiddels loopt er alweer een nieuw onderzoek naar de verbetering van de bereikbaarheid van de Drechtsteden. Dat gebeurt dit keer op initiatief van de provincie Zuid-Holland en heet ‘Beter Benutten’. Tegen dit vervolgonderzoek kun je moeilijk bezwaar maken. Toch had ik liever gezien dat de verantwoordelijke overheidsorganisaties, Rijkswaterstaat voorop, eerst hadden gezegd: “Genoeg gepraat, nu gaat de spade in de grond!”. Bijvoorbeeld voor de capaciteitsvergroting van de A15 of voor de aanleg van de fly-overs op het kruispunt N3-A16 vlakbij de Kiltunnel. Bovendien gaat het hier om zaken die door Rijkswaterstaat zijn toegezegd. En behalve dat het ertoe moet leiden dat het fileleed wordt ingeperkt, zou je ook denken dat dit soort investeringen een mooie werkgelegenheidsimpuls opleveren.

Als men wacht totdat de crisis voorbij is, dan zal het weggebruik alleen maar verder toenemen en wordt de ergernis over wegwerkzaamheden alleen maar groter. Ik weet dat het ook de gemeente Dordrecht een doorn in het oog is dat het Rijk zijn beloften op dit gebied zo gemakkelijk in de ijskast zet. Het nieuwste argument van Rijkswaterstaat om de fly-overs nog niet neer te zetten is, dat men eerst wil weten hoe het plan voor de verkeersafwikkeling van Dordtse Kil IV eruit ziet. Dat klinkt niet onredelijk maar laten we hopen dat als die schetsen straks gereed zijn, snel wordt begonnen met de fly-overs, want intussen dient zich ook al een volgende, kostbare uitdaging aan. De Moerdijkbrug is verouderd en gewoon te krap voor dit tijdsgewricht. Samen met de Brabants Zeeuwse Werkgeversvereniging (BZW) gaan we een lobby starten voor nieuwbouw van deze belangrijke verkeersader tussen Rotterdam en Antwerpen. Het spreekt voor zich dat dit project niet alleen voor de genoemde havensteden van belang is maar ook de aantrekkingskracht van onze mooie regio raakt. Genoeg te doen dus.

Gert Jongeneel bestuurslid WD 29

een dag uit het leven van

Peter Schneiders In het prachtige magazine ‘Slagkracht’ staat elke uitgave de rubriek ‘Een dag uit het leven van …’.

Deze keer was de vraag bij mij terecht gekomen en ik vind het leuk om een dag met

jullie te delen. Mijn naam is Peter Schneiders, ik ben 55 jaar, getrouwd met Mirjam en

heb een dochter (25 jaar) en twee zonen (20 en 18 jaar). Ik ben directeur van de Verkerk Groep uit Zwijndrecht en verantwoordelijk voor technische en commerciële zaken

De Verkerk Groep, die in mei 2013 alweer 90 jaar bestaat, is nog steeds een echt familiebedrijf dat in 1923 gestart is door Piet Verkerk (P.A. Verkerk) aan de Ringdijk in Zwijndrecht. Inmiddels is de Verkerk Groep uitgegroeid tot een veelzijdig elektrotechnisch installatiebedrijf en dienstverlener op het gebied van advies, ontwerp, realisatie en onderhoud en beheer van duurzame elektrotechnische installaties. Bij onze hoofdvestiging in Zwijndrecht en onze vestiging in Hoevelaken werken in totaal 350 enthousiaste medewerkers. De Verkerk Groep is een prachtig mooi bedrijf en ik ben er trots op deel uit te mogen maken van het directieteam, dat uit drie personen bestaat: Peter Schneiders, Pleun van den Berg en Pieter Visser (kleinzoon van oprichter P.A. Verkerk). Pieter en ik zijn de derde generatie in het familiebedrijf. Mij is Verkerk letterlijk met de paplepel ingegeven. Ik ben namelijk in 1958 geboren op een werk van Verkerk in Zeeland. Mijn ouders woonden in een grote keet bij het verpleeghuis dat daar werd gebouwd. Toen het werk daar klaar was, zijn we verhuisd naar Zwijndrecht. Na de lagere school ben ik naar de LTS gegaan en daar koos ik voor elektrotechniek. Daarna ben ik in deze richting doorgegaan aan de MTS in Dordrecht. Deze keuze zouden vandaag de dag meer leerlingen moeten maken. Techniek, en zeker elektrotechniek, is een prachtig vak waar we in de toekomst zeker nog veel mensen voor nodig hebben in het arbeidsproces. Na de MTS ben ik in militaire dienst gegaan en heb ik deels in de avonduren mijn installateursdiploma gehaald waar ons bedrijf nu op draait.

30

Bijna 34 jaar geleden, in november 1979, ben ik officieel in dienst getreden bij de Verkerk Groep, waar ik sinds 1 juli 1998 mijn vader ben opgevolgd als directeur Technische en Commerciële zaken.

Het is een leuke en uitdagende functie, waarbij ik met veel mensen contact heb, zo ook bij Werkgevers Drechtsteden. Mijn voornaamste taak is zorg dragen dat er voldoende werk blijft binnenkomen. Daar zitten vaak mooie projecten bij, zoals de realisatie van de Duurzaamheidsfabriek op het Leerpark en de renovatie van het Energiehuis aan de Noordendijk in Dordrecht. Projecten die allemaal terug te vinden zijn op onze website www.verkerkgroep.nl. Ik zou nog uren kunnen doorpraten over de Verkerk Groep en het mooie vak elektrotechniek, maar daar is onvoldoende ruimte voor. Voor ‘Een dag uit het leven van …’ heb ik gekozen voor woensdag 19 december 2012, één van de laatste officiële werkdagen van het jaar. Rond de kerst en de jaarwisseling is ons bedrijf, op de servicedienst na, altijd gesloten. De bouw ligt dan ook stil. Om tien voor zeven gaat mijn wekker, dan is het opstaan, douchen, aankleden, wat eten en drinken, krant doorbladeren, soms onze labrador uitlaten en vertrekken naar de zaak, waar ik meestal rond 08.00 uur aankom. Dan is het koffiedrinken, e-mails verwerken, Cobouw en Financieel Dagblad doorbladeren en om 08.30 uur nemen we de post (als deze op tijd is aangeleverd) door (directieleden) en praten we elkaar direct bij over diverse zaken.

09.00 uur. Overleg over de stand van zaken rondom belangrijke organisatieaanpassingen bij onze businessunit Verkerk Service Systemen. Dit is een wekelijks overleg inzake R&D, productie en verkoop van onze verpleegroepsystemen VSS totdat de organisatieaanpassingen zijn gerealiseerd in de loop van 2013. 10.30 uur. Afspraak voor een presentatie over de Verkerk Groep van maximaal 1½ uur inzake mogelijke deelname binnen een consortium voor de tender PPS Rijnstraat 8 in Den Haag. Dit is het voormalige ministerie van VROM met een oppervlakte van 100.000 m². Deze PPS houdt in realisatie met aansluitend 25 jaar onderhoud. Verkerk was gevraagd door een regionale aannemerscombinatie en moest een aantal vragen beantwoorden. Helaas hebben we half januari te horen gekregen dat we niet geselecteerd zijn.

17.00 - 18.00 uur. Laatste e-mails verwerken, nog wat telefoontjes afhandelen en wat stukken lezen ter voorbereiding van een bespreking komende vrijdag. 18.00 uur. Naar huis toe voor het avondeten en een lekker glas wijn. Dat is elke avond weer een genot, want mijn vrouw kan echt fantastisch koken. Na het eten ga ik altijd een uur wandelen met de hond. Dat vind ik heerlijk. Kan je gelijk lekker je hoofd leegmaken. 20.45 uur. Voetbal kijken. Deze avond is Heerenveen - Feyenoord voor de beker. Ik heb er een goed gevoel over dat de overwinning naar Feyenoord gaat. Het werd uiteindelijk na 120 minuten voetbal en 20 penalty’s een mooie overwinning voor Feyenoord en een mooi slot van de dag.

Peter Schneiders Verkerk Groep

12.30 uur. Lunchen, dat doe ik in principe thuis met mijn vrouw, tenzij het door afspraken in mijn agenda niet kan. Ik woon op ongeveer 1 km bij mijn werk vandaan, dus ik ben snel heen en weer. 13.30 uur. Laatste deel van mijn speech voor de eindejaarsbijeenkomst afgemaakt. Dit wordt traditioneel op de laatste werkbare donderdag van het jaar gehouden. Tijdens deze bijeenkomst wordt er afscheid genomen van VUT-ers, worden jubilarissen gehuldigd en krijgen leerlingen hun diploma’s voor hun studie. Als al het personeel er is, wordt om 17.00 uur de eindejaarstoespraak gehouden door de voorzitter van het directieteam. Het is altijd een bijzonder gewaardeerde bijeenkomst. 14.30 uur. Afspraak met onze marketing- en communicatiemedewerker over de core business welke vertaald wordt in een nieuwe corporate brochure en de beoordeling van de definitieve uitgave van ons relatiemagazine Verkerk Vision. 15.30 uur. Gesprek met Manager Utiliteit, Beheer & Onderhoud over de conceptopdracht inzake de renovatie van Schouwburg Kunstmin in Dordrecht. Dit gaan we maken in samenwerking met het installatiebedrijf dat de officiële opdracht heeft gekregen. 16.15 uur. Tekenen van de uitgaande offertes. 16.30 uur. Telefonisch interview met een journalist van NBD Magazine over de opwekking van duurzame energie middels zonnepanelen. Dat is voor de Verkerk Groep nieuwe core business. 31

Nieuws van de leden

Valk Welding wint Ondernemersprijs Drechtstreek

Tijdens de nieuwjaarsreceptie van de Kamer van Koophandel in Theater de Willem in Papendrecht is op dinsdag 8 januari jl. Valk Welding uitgeroepen tot winnaar van de Ondernemersprijs Drechtstreek 2012. Ondernemers Remco Valk en Adriaan Broere ontvingen de prestigieuze prijs uit handen van kringvoorzitter Drechtstreek, Theo Schut. De ondernemersprijs wordt jaarlijks georganiseerd om succesvol ondernemerschap in de regio in de schijnwerpers te zetten en te bekronen.

Grensverleggend ondernemen De competitie stond dit jaar in het teken van ‘Grensverleggend en succesvol ondernemerschap’. Verkozen uit ruim vijftig kandidaten streden de drie genomineerden, EGM Architecten en Van Aalst Group - beide uit Dordrecht - en Valk Welding uit Alblasserdam, de afgelopen maanden om de felbegeerde titel ‘Beste ondernemer uit de Drechtstreek 2012’. Naast het oordeel van de vakjury, bestaande uit vertegenwoordigers uit het bedrijfsleven, had ook het grote publiek dit jaar een stem. Met ruim 42% van de in totaal bijna 1.000 stemmen wisten de ondernemers uit Alblasserdam hiermee ook de publieksstem voor zich te winnen.

32

Vakjury lovend

De vakjury liet zich lovend uit over de bedrijfsvoering, de opgebouwde kennis en de hoge servicegraad van de winnaars. “Wij zijn onder de indruk van de groei en de resultaten die het bedrijf heeft gerealiseerd. Ook nu in economisch mindere tijden. Met een duidelijke visie innoveert het bedrijf in productontwikkelingen in de lasindustrie. Valk Welding is zo uitgegroeid tot marktleider in de Benelux en opereert succesvol op de internationale markt. Met inachtneming van het thema ‘Grensverleggend en succesvol ondernemerschap’ benoemen wij Valk Welding mede hierom als terechte winnaar van de Ondernemersprijs Drechtstreek 2012”, aldus de jury.

Trotse winnaars Ondernemers Remco Valk en Adriaan Broere namen de prijs met gepaste trots in ontvangst. “Deelname aan de ondernemersprijs was voor ons een unieke gelegenheid om onze activiteiten te mogen presenteren aan collega-ondernemers uit de regio en uit diverse branches. Voor ons betekent winnen een bevestiging om onverminderd door te gaan met datgene waar we goed in zijn: onze klanten (in binnen- en buitenland) bedienen met topproducten en service waarmee zij zich kunnen onderscheiden in hun eigen vakgebied. We willen de jury bedanken voor haar positieve oordeel en het publiek voor de uitgebrachte stemmen.”

Unieke dienstverlening voor ‘goede doelen’ DRV Accountants & Adviseurs heeft een speciaal team samengesteld voor dienstverlening aan bestuurders van ‘goede doelen’. Die bestuurders zien zich geconfronteerd met verhoogde risico’s, verscherpte regelgeving en een maatschappij die om transparantie vraagt. DRV bundelt nu de jarenlange kennis en ervaring in een team dat bestuurders adequaat, eigentijds en efficiënt ondersteunt. Bestuurders van een stichting of vereniging voor een ‘goed doel’ staan uiteraard op de eerste plaats voor de taak om de beschikbare middelen optimaal te besteden om doelen te bereiken. Dat vereist een goede administratieve organisatie. De gulle gevers hebben hoge verwachtingen en verlangen dat bestuurders rekening en verantwoording afleggen, ofwel transparant zijn. Zij stellen vragen als: Komen de middelen op de juiste plaats aan? Waarop is de hoogte van

Voedselbank Dordrecht

Voedselbank Dordrecht moet binnenkort op eigen benen staan. Nu komen alle producten nog vanuit het magazijn in Rotterdam. In het magazijn aan de Provincialeweg 70 worden in de loop van het jaar alle producten opgeslagen en met behulp van vrijwilligers in kratten verpakt voor verder vervoer naar de 5 uitdeelpunten in Dordrecht. Daar komen de ‘cliënten’ de voedselpakketten ophalen. Het magazijn moet nog volledig ingericht worden. Hier is veel geld of materiaal voor nodig. In de eerste plaats is er natuurlijk dagelijks voedsel nodig om wekelijks zo’n 250 voedselpakketten te verzorgen, maar om te starten moet het magazijn nog volledig ingericht worden. Werkgevers Drechtsteden doet een oproep aan ondernemers om goederen –gratis of tegen een symbolisch bedrag- beschikbaar te stellen aan de Voedselbank.

bestuurdersbeloningen gebaseerd? Toenemende wet- en regelgeving doet daar nog een schepje bovenop. Denk bijvoorbeeld aan de publicatieplicht. Bovendien lopen bestuurders zelf verhoogde risico’s. Al die ontwikkelingen samen maken het noodzakelijk om de administratieve organisatie en de verslaggeving goed op orde te hebben, tegen zo laag mogelijke kosten. DRV Accountants & Adviseurs helpt bestuurders om op een efficiënte en effectieve manier de organisatie en de financiële verslaggeving in te richten én blijvend te voldoen aan de actuele eisen van wet- en regelgeving. Daarvoor is de uitgebreide kennis en ervaring met verenigingen en stichtingen gebundeld in één team. Daarin werken professionals samen. Wilt u weten wat DRV Accountants & Adviseurs voor uw stichting of vereniging kan betekenen? Kijk dan op de website www.drv.nl of neem contact op met Erik Baas, [email protected]

Er wordt ondermeer gedacht aan: • palletstellingen, circa 4 meter hoog, geschikt voor het opslaan van palletsrollenbanen • vorkheftruck (elektrisch) • pallettruck • magazijnstellingen voor het opslaan van kleine ver pakkingshoeveelheden • kunststofkratten voor het inpakken van voedselpakketten • thermoboxen voor het vervoer van gekoelde producten • houten pallets • (plaatsing) koel- en vriescel • bestelauto mogelijk met koeling • pc, printer, telefoon, koffiezetapparaat, winkelwagentjes, reclamebord • kleine verbouwing van magazijn/kantoor

Voor eventuele vragen kunt u zich wenden tot Han van den Boogaart van de Voedselbank Dordrecht. M 06-46237979 E [email protected]

33

Nieuws van de leden

ZHD Stevedoring (B.V. Zeehavenbedrijf Dordrecht) is sinds 1968 als privaat overslagbedrijf actief in de haven van Dordrecht en heeft zich ontwikkeld tot één van de grootste partijen qua op- en overslag in de Dordtse zeehaven. Naast haar terminal in Dordrecht is ZHD ook actief met 2 terminals in Moerdijk en met haar drijfkranen eveneens in de haven van Rotterdam. Gelet op de activiteiten, markten en gebieden waarin ZHD actief is (waaronder ook Rotterdam), heeft ZHD altijd positief gestaan tegenover een grotere rol van het Havenbedrijf Rotterdam (HbR) in dit havengebied. Niet alleen een duidelijke, lange termijn en dus consistente visie op de ontwikkeling van een havengebied, maar ook de expertise die aanwezig is binnen het Havenbedrijf Rotterdam (op diverse niveaus), zal in de ogen van ZHD bijdragen aan een verdere ontwikkeling van de haven van Dordrecht op meerdere vlakken (volumegroei, efficiënte benutting terreinen, werkgelegenheid en veiligheid). Daarnaast is het marketing- en acquisitie apparaat van HbR, wereldwijd, een welkome ondersteuning ter promotie van de mogelijkheden van (de bedrijven in) de Drechthavens.

34

De toenemende globalisering en groei van mondiale goederenstromen, in combinatie met een schaarste aan havengerelateerde bedrijventerreinen, kan niet anders dan resulteren dat Rotterdam niet alleen mondiaal inspeelt op marktontwikkelingen, maar ook regionaal het havengebied optimaliseert en uitbreidt. Dat daarin de zeehaven van Dordrecht een steeds grotere complementaire rol kan spelen, is evident. Niet alleen op niche goederenstromen (zoals recycling producten, biomassa, etc.) speelt Dordrecht , door middel van ZHD, reeds een belangrijke aanvullende rol ten opzichte van Rotterdam, maar ook in de toekomst kan de haven van Dordrecht - als regionale draaischijf - een steeds belangrijkere functie gaan vervullen. Los van de huidige

Als het regent in Rotterdam, druppelt het ook in Dordrecht goederenstromen van en naar de locale industrie in het Drechtsteden gebied, evenals de verder gaande modal shift, zal ook de ontwikkeling van Kil IV (havengerelateerd bedrijventerrein) hier interessante mogelijkheden gaan bieden. Met recht kan gesteld worden dat ‘als het regent in Rotterdam, het ook in Dordrecht druppelt’. In de afgelopen jaren heeft ZHD diverse plannen ontwikkeld voor de verdere modernisering, uitbreiding en optimalisatie van haar terminal in Dordrecht. Een groot deel van deze plannen (waaronder kade-uitbreiding, vernieuwing kranenpark, sanering en ontwikkeling van een additionele 2 hectare terminalterrein) zijn al gerealiseerd. Met de overname van het havengebied door HbR en de inmiddels opgedane ervaringen en gesprekken, verwacht ZHD dat ten aanzien van de verdere uitvoering van deze plannen (waaronder een extra 10 hectare terminal uitbreiding in de Wilhelminahaven) na vele jaren tot een positieve besluitvorming zal worden overgegaan. Hiermee zal een enorme impuls aan de activiteiten en efficiency van ZHD, maar vooral ook aan de haven van Dordrecht worden gegeven. Wel is het volgens ZHD belangrijk dat HbR de bestaande activiteiten, werkwijzen en afspraken die in het verleden zijn gemaakt en die goed hebben gefunctioneerd, blijft respecteren. Veel ondernemers hebben op basis van deze uitgangspunten en toekomstverwachtingen immers geïnvesteerd en hun business opgebouwd. Gelukkig blijkt uit de diverse al gehouden informatiebijeenkomsten dat HbR daar voldoende rekening mee lijkt te willen houden, maar voor de toekomst geldt: ´The proof of the pudding is in the eating!´

Wick Bornet Algemeen directeur Zeehaven Bedrijf Dordrecht

Nieuwe leden

Matchbank Matchbank is het arbeidsmarktplatform voor de regio Zuid-Holland Zuid en brengt partijen met elkaar in verbinding om te werken aan een transparante arbeidsmarkt. Ondanks economisch mindere tijden hebben werkgevers steeds vaker moeite om geschikt personeel te vinden. En met de opkomende vergrijzing zal dit probleem de komende jaren alleen maar groter worden. Om een betere aansluiting te krijgen, zijn behalve goede faciliteiten ook een stuk bewustwording nodig; selecteren volgens de ‘inclusieve economie’. Dat betekent ‘het uitgaan van de mogelijkheden van individuen in plaats van hen uit te sluiten op basis van opleiding en voorgaande functies’. Hiermee kan in de toekomst optimaal gebruik gemaakt worden van het beschikbare talent in de regio. Werkgevers hebben met Matchbank de beschikking over een krachtig instrument om zelf de perfecte match te maken. De werkzoekende krijgt door het maken van een CV met competentietest de mogelijkheid zich aan potentiële werkgevers te presenteren.

Contactpersoon: Fatma Topgume 078-6521165 [email protected] www.matchbank.nl

O2 Accountants & Adviseurs: Ondernemend voor ondernemers O2 Accountants & Adviseurs is gevestigd in Dordrecht, waar ook de 2 partners wonen.”We weten wat het betekent om een bedrijf te runnen. Zodoende zitten wij met grote betrokkenheid bij onze opdrachtgevers aan tafel. Opdrachtgevers kunnen bij O2 kiezen uit een complete dienstverlening. We beschikken over een vergunning van de AFM, noodzakelijk voor het verrichten van wettelijke controles. Wij behoren daarmee tot een select gezelschap van vier kantoren in Dordrecht. Wij richten ons vol overgave op het midden- en kleinbedrijf.”

Contactpersoon: Teun den Ouden en Hans Ouwens 06-4227 4739 of 06-5125 0718 [email protected] www.o2accountants.nl of www.partnerinfinance.nl

O2 Accountants & Adviseurs is onderdeel van Partnerinfinance.nl. Een groep van 60 medewerkers bestaande uit financieel experts op het gebied van accountancy, detachering, salarisverwerking/P&O en advisering op het gebied van overnames en reorganisaties. “Wij zijn dan ook sterk oplossingsgericht en zien onszelf dan ook als uw financiële partner. Onze missie: ondernemers verder vooruit brengen!”

35

Nieuwe leden

Jansen recycling groep Jansen Recycling Groep is actief in het recyclen van ferro en non-ferro materiaal. Wij kopen ijzer- en metaalafvallen van schroothandelaren, slopers en de metaalverwerkende industrie. Na verwerking worden deze afvallen als grondstoffen verkocht aan eindverwerkers en smelters in binnen- en buitenland. Zo vormen wij als bedrijf een belangrijke schakel in het hergebruik van waardevolle grondstoffen op de wereldmarkt.

Contactpersoon: Peter Roest 078-6522633 [email protected] www.jansengroep.nl

Door de gestage groei die we als bedrijf doormaken, wordt de huidige vestiging van Zethameta BV aan de Pieter Hoebeeweg 46 (6.000 m²) ingeruild voor het terrein aan de Van Leeuwenhoekweg 21. Dit terrein is in totaal 113.000 m² groot, waarvan aanvankelijk 19.000 m² gereed wordt gemaakt voor ontvangst en verwerking van schroot. De overige buitenterreinen en loodsen worden momenteel verhuurd. Jansen Recycling Groep is een professionele en betrouwbare partner voor haar klanten en staat garant voor een optimale service, scherpe prijzen en snelle betaling.

Considerata Na 41 jaar met veel genoegen als bankier te hebben gewerkt, zowel bij Rabo als ING, ben ik eind 2012 op eigen verzoek teruggetreden bij ING als directeur van rayon Dordrecht. Met mijn langdurige ervaring en uitgebreid netwerk wil ik echter nog wel graag het MKB van dienst zijn. Dit al dan niet in samenwerking met partners waarmee wordt samengewerkt. Zeker in deze intensieve tijden heeft een ondernemer vaak behoefte om te sparren met een onafhankelijk adviseur die objectief wil meedenken over allerhande zaken die binnen het MKB spelen. Ook in de relatie tot de bank en/of accountant kan het zinvol zijn om naar gemaakte/voorgestelde afspraken/voorwaarden/condities te kijken! Bij koop/verkoop van ondernemingen of samenwerking met een andere partij kunnen we een rol vervullen. Een commissariaatschap vervullen, behoort ook tot de mogelijkheden. ‘Verbinden’ is voor ons

36

een sleutelwoord. Neem vrijblijvend contact op voor een (nadere) kennismaking in een eerste oriënterend gesprek. ‘Een serieuze overweging’. Contactpersoon: Dick de Blois 06-21221110 [email protected] www.considerata.nl

Houd uw profiel actueel! Werkgevers Drechtsteden heeft een website www.werkgeversdrechtsteden.nl. Deze site is gemaakt voor en door de leden, zodat er interactief mee gewerkt kan worden. Deze site wordt zeer regelmatig bezocht door onze leden, maar ook door geïnteresseerden. De profielen van de bedrijven dienen door de bedrijven zelf ingevuld, aangevuld en gewijzigd te worden. Sommigen van u doen dit trouw. Maar niet iedereen. Hoe meer er bij een profiel wordt ingevuld, hoe sneller deze naar boven komt bij een zoekopdracht op de site. We komen helaas regelmatig tegen dat gegevens van een bedrijf niet up-to-date zijn. Is

uw bedrijf van naam gewijzigd, is een contactpersoon vertrokken of zijn er andere wijzigingen; pas dit aan opdat u beter zichtbaar bent met de correcte gegevens. Denk er ook aan als u een vacature plaatst, dat deze eraf wordt gehaald zodra deze vacature is vervuld. En bent u de login gegevens om op de website te komen kwijt geef dan aan bij login ‘wachtwoord kwijt’. Er wordt dan een nieuw wachtwoord gestuurd naar de contactpersoon.

37

BESTUUR

Teun Muller, voorzitter [email protected] echtsteden.nl

Barbara Keuzenkamp, secretaris aris

[email protected] tsteden.nl

Dennis Oemar Said, penningmeester meester [email protected] teden eden.nll

Portefeuille

Arie van den Herik, bestuurslid rslid [email protected] steden.nl

Dagelijks bestuur Externe communicatie

Teun Muller Barbara Keuzenkamp

Interne communicatie

Barbara Keuzenkamp

Financiën

Dennis Oemar Said Teun Muller / Barbara Keuzenkamp

André Boer, r, be bestuurslid estuurslid aboer@ [email protected] drechtsteden.nl tsteden.nl

Wico van Helden, bestuurslid [email protected] n.nl

Arbeidsmarkt en Scholing

Arie van den Herik André Boer

Economie en Innovatie

Bert de Winter Wico van Helden

Bereikbaarheid en RO

Gert Jongeneel, bestuurslid estuurslid gjongen [email protected] tsteden.nl

Gert Jongeneel Jacob Klink

Netwerken en Ledenwerving

Ad Boom Dennis Oemar Said

Bert de Winter, bestuurslid [email protected]

Ad Boom, bestuurslid urslid [email protected] den.nl

Jacob Klink, bestuurslid [email protected]

38

ALTIJD EN OVERAL CONTROLE OVER UW GELDSTROMEN Dat is cashmanagement anno nu. U wilt volledige controle over uw geldstromen, waar en wanneer dan ook. Dat kan met de cashmanagement oplossingen van ABN AMRO. Daarmee heeft u altijd en overal inzicht in uw rekeningen in binnen- en buitenland. Bijvoorbeeld met de nieuwe Access Online app. Hiermee ziet u welke betalingen gedaan en ontvangen zijn. Zo kunt u altijd anticiperen, zaken in beweging zetten, bijsturen en versnellen. Onze specialisten komen graag bij u langs voor een advies dat past bij uw onderneming. Meer weten? Kijk op abnamro.nl/cashmanagement of bel 078 - 639 56 01. Available on the

arbeidsmarkt en onderwijs

passie voor verbinden van arbeidsmarkt en onderwijs

Mobiel: 06 51508417 [email protected]

o.a. het organiseren en begeleiden van leer-/werktrajecten

Arie van den Herik

39

Bel daarom vandaag nog voor een lunchafspraak. Wat een restaurant een toprestaurant maakt,

over de kansen die er zijn om uw merk of bedrijf

maakt een bureau een topbureau. Dat is de filosofie

scherp te onderscheiden. En hoe we mensen

van COOKS Incorporated. Om te ontdekken wat

kunnen activeren voor u te kiezen. Gelijktijdig

dit betekent, nodigen wij u graag uit voor een

ontdekt u wat wij bedoelen met ongekende

goed bestede werklunch, met overheerlijke sand-

gastvrijheid. Geïnteresseerd? Bel 078 613 30 00

wiches, in ons restaurant. Zodat we kunnen praten

en vraag naar Anita Verdonk of Martin Kok.

COOKS Incorporated Marketing & Communication, Laan der Verenigde Naties 40, Postbus 100, 3300 AC Dordrecht, T. 078 613 30 00, www.cooks-inc.com