M A G A Z I N E. Nacht nummer 77 Juni 2011 g r a t i s m a g a z i n e

FoolcoloR M

A

Nacht nummer 77 Juni 2011 gratis magazine

G

A

Z

I

N

E

2

Van de redac tie Als kind had ik een hekel aan de nacht en ik was op een bepaalde manier zelfs bang voor die massieve duisternis. Mijn leeslampje liet ik de hele nacht branden. Als ik dan ’s nachts wakker werd, had ik licht om mij heen en was ik niet bang. Zodra ik lezen kon, las ik ’s avonds nog wel een uur of langer voor ik slapen ging. Eerst las ik Bolke de Beer, later Bob Evers. (Ik had tweeëndertig boeken van Bob Evers. Waar zijn die allemaal gebleven?) Het enige leuke van de nacht is de sterrenhemel. Die is imposant en geeft het besef dat het heelal wellicht vol leven is. Het is jammer dat door het vele licht in ons land die sterrenhemel niet meer goed zichtbaar is. Het gebeurde natuurlijk weleens dat ik uit logeren ging en dan moest ik meestal in de duisternis in slaap zien te vallen. Ik lag dan urenlang wakker en viel pas in slaap als de zon weer opkwam. Een ochtendmens ben ik nooit geworden. Hoewel ik dus eigenlijk niet van de nacht houd, heb ik wel een lange periode in mijn leven gehad waarin ik ’s nachts heel laat naar bed ging, om ongeveer 05.00 uur. Ik keek dan vaak naar de zender CNN en miste geen enkele van de nachtelijke interviews van Larry King. Ik kwam in die tijd zelden voor twaalf uur mijn bed uit. Tegenwoordig is dat allemaal anders. Ik krijg (gelukkig) medicijnen waarvan ik in slaap val. Ik neem ze ‘s avonds om elf uur in, doe dan de radio naast mijn bed aan en luister naar het Radio 1 programma ‘Met het oog op morgen’. Intussen lees ik. Geen Bolke de Beer meer, maar literatuur en filosofie. Tegen middernacht val ik in slaap. Het gekke is dat ik nog steeds ’s nachts een lampje laat branden. Of nee, gek is dat eigenlijk niet: de duisternis houdt nog steeds niet van mij. Zoals gebruikelijk is met het juninummer, staat bijna deze hele Foolcolor in het teken van het thema en dat is ditmaal ‘De Nacht’. Er valt meer over te vertellen dan je op het eerste gezicht zou denken. In dit nummer vindt u allerhande artikelen en zelfs gedichten over de nacht. Ook tref je in dit nummer de allerlaatste Per Persoon aan. Het is een interview geworden met Harald Schneider, directeur behandelzaken van Linis, onderdeel van Lentis. In het aprilnummer van Foolcolor Magazine stond een oproep om een bijdrage over de nacht aan te leveren. Er werd massaal gereageerd en de beste inzending was van Houkje van Dijk. Zij heeft de cadeaubon van twintig euro gewonnen. Gefeliciteerd, Houkje! De redactie wenst u veel leesplezier! • Erik Bies

Colofon Foolcolor is een magazine voor en door cliënten van Lentis Oplage: 3250 ISSN 1878-9943 Redactie Joanne Hillenga, Andras Mebius, Gijs van der Paauw, Chris van Boetzelaer, ­R oelien Raidt, Frieda, Erik Bies, Ellen Massop,Susan de Wijs, Herbert-Jan Schwander, Elisabeth Smelik Eindredactie Henk Santing Websitebeheer Brrrt Fotografie Fotobureau Foolcolor ­M edia: Ed Lankhorst, Inge Jansen, Cindy van Helden, Alfons Wijninga, David Pichler Illustraties, cartoons Margje Molenkamp-van den Berg, Anna de Ruiter, Fraver, Eriko, Henk de Vries, Houkje van Dijk Vormgeving Simone Scholtens, Ester Oegema Druk en af werking Drukkerij Drupon Cover Fotobureau Foolcolor Media Met dank a an de modellen Redactieadres Foolcolor Media Van Oldenbarneveltlaan 15 9716 EA Groningen Telefoon 050 - 575 13 90 Website www.foolcolormedia.nl E-mailadres [email protected] Projectondersteuners Ine Paulien Weijer, Henk Santing, Johan Dik Telefoon: 050 - 575 13 90

Foolcolor Media is een werkproject van Lentis

DEAD LIN E

Augustusnummer Thema Spiritualiteit Inzenden kopij vóór woensdag 8 juni 12 uur Oktobernummer Thema Jong Inzenden kopij vóór woensdag 10 augustus 12 uur

Aan de totstandkoming van deze uitgave is de uiterste zorg besteed. Voor informatie die desondanks onvolledig of onjuist is opgenomen aanvaardt de redactie geen aansprakelijkheid. Tevens behoudt zij zich het recht voor advertenties en ingezonden kopij, zonder opgave van reden, te weigeren, in te korten en/of taalkundig te bewerken. Publiceren onder pseudoniem mag, mits naam en adres bij de redactie bekend zijn.

3

Inhoud

Duistere zaken

Sterrenstof

4 De man met de hamer Interview met nachtwaker

2 Van de redactie 10 Spons

6 Nachtliedjes 11 Steekje los 8 Kosmologie Kortverhaal 14 Gedichten over de nacht

11 Van de kook 12 De etalage: Klarissa Nienhuys

18 Nachtfabel 19 Zooo bang 22 Pikdonker verhaal

16 Alle gekheid in een hokje: Parasomnia 20 Vragenfestijn: Klaas Vaak

23 Herinnering 29 Monster van het meer

24 (De laatste) Per Persoon: Harald Schneider

31 De dichter poezie Henk Boonstra

26 In therapie: Gestoord slapen

32 Donkere nachten

28 Het is gezien Nieuwe rubriek!

39 Gedicht

30 Uit eten met: Henk Boonstra 33 De stelling 33 Petje en Von Puckhausen 34 Boek 34 puzzel 36 Post vak in 37 Op een rij 38 Neus en Neus 38 Supercliënt

4

5

Interview met een nachtwaker

De man met

de hamer komt weleens voorbij Ruud Hilderink (35) werkt sinds één jaar in de nachtdienst, als vaste nachtverpleegkundige bij Lentis in Zuidlaren. Op de afdeling zijn gedurende de nacht twee verpleegkundigen aanwezig. Hij werkt veertien nachten per maand. We vroegen hem het (nacht-)hemd van het lijf over zijn werk.

Heb je bewust voor de nachtdienst gekozen? ‘Ja, het is een bewuste keus geweest in de nacht te willen werken. Ik combineer dit met de werkzaamheden van een paardenpension. Dit is met mijn werktijden en vrije weken een ideale combinatie.’ Hoe combineer je dat met je privéleven? Hoe haal je je slaap in overdag? ‘Ik werk tot kwart over zeven. Dan ga ik naar huis want daar is dan nog wat werk te doen. Paarden voeren, stallen uitmesten, enzovoort. En dan heerlijk naar bed. Ik slaap meestal van 9.30 tot 16.00 uur. Vervolgens heb ik de hele avond nog voor wat klusjes, eten of iets anders te ondernemen voor ik weer aan de bak ga.’ Val je weleens eens in slaap tijdens de dienst, hoe blijf je wakker? ‘Ik zal niet ontkennen wel eens te knikkebollen. Maar in slaap vallen is me nog niet overkomen. En natuurlijk komt de man met de hamer weleens voorbij. Een kort knikkebolmoment werkt voor mij het beste om weer helder te worden of even een frisse neus te halen. Ik moet in ieder geval niet gaan eten want daarna komt er dan nog een after dinner dip overheen.’ Zijn patiënten ook anders ’s nachts dan overdag, hebben ze meer of juist minder last van angst, psychose, depressie? ‘Wat mij vooral erg opvalt, is dat een dagritme zo’n ingebouwde natuur is dat zelfs de meeste psychotische mensen in de nacht toch hun rust vinden. Op mijn afdeling zitten ongeveer dertig patiënten en over het algemeen heerst er rust op de afdeling gedurende de nacht. Een enkele keer is er in de separeer een patiënt die een nacht onrustig is, schreeuwt en bonkt.’ Wat doe je als een patiënt niet wil slapen? ‘Ik nodig de patiënt vaak uit toch wat te gaan rusten door op bed te

gaan liggen. Een kort ventilerend gesprek. En verder vooral niet al te dramatisch erover doen dat het slapen niet wil lukken.’ Komen er veel crisisgevallen binnen ’s nachts? Gaat dat anders dan overdag? ‘Er kunnen 24 uur per dag opnames komen. Dus ook gedurende de nacht. Een verschil is dat er bij opnames tijdens de nacht minder uitgebreide opnamegesprekken plaatsvinden. Dat wordt dan doorgeschoven naar de dag. Verder wijken de procedures niet af. De frequentie is wel veel lager.’ Wat doe je meestal tijdens de nachtdienst, als het rustig is op de afdeling? ‘Dat is in ieder geval een veel voorkomende situatie. Ik heb de mogelijkheid om tv te kijken, een dvd-tje te kijken of wat te internetten. Verder vul ik de tijd met wat lezen, een spelletje of een goed gesprek met mijn collega.’ Gebruik je ook een zonnebril als je ’s morgens naar huis gaat? En pas je je voeding aan aan de nachtdienstperiode? ‘Ik kan het licht wel als fel ervaren en in de auto gaat de zonnebril dan vaak wel op. Nog gevoeliger is mijn reukzintuig. Mijn eetpatroon pas ik niet aan. Ik heb ooit gelezen dat dat voor je bioritme het meest gezond is. En dat ervaar ik zelf ook zo. Als ik uit bed kom, kan ik ook echt trek in een warme maaltijd hebben. Gedurende de nacht eet ik vooral niet al te zwaar en drink ik veel water en thee.’ Wat is het spannendste dat je ooit hebt meegemaakt tijdens de nachtdienst? ‘Dat ik me de pleuris ben geschrokken van een nachthoofd. Hij stond ineens in een donkere gang voor me. Door zijn donkere huidskleur en donkere jas had ik hem niet zien aankomen tot hij een brede glimlach opzette waardoor zijn prodentsmile zichtbaar werd. Ha ha… En verder is het niet zo spannend hoor, maar vooral erg relaxed. Ik zou niet anders willen.’ • Joanne Hillenga • Foto: Cindy van Helden • Model: Ed Lankhorst

6

Nachtliedjes

Ik kan mijn gezicht overdag niet vertonen De Nacht is een veelvoorkomend thema in de muziek. Zowel in klassieke, pop- als rocknummers. De redactie is op zoek gegaan en heeft een aantal ‘nachtliedjes’ voor jullie gevonden.

7

‘ t I s s t i l i n A m s te r d a m’ d o o r Ramses Shaf f y uit 1966 Ramses vertelt over een nachtelijke wandeling door Amsterdam. Het ontlokt hem weemoedige mijmeringen en ontboezemingen. Uiteindelijk verzucht hij, mensenmens als hij is: ‘Kwam ik maar eindelijk eens iemand tegen.’ ‘ S we e t i s t h e N ig h t ’ d o o r E l e c t r i c L ig h t O r c h e s t r a u i t 1 9 7 7 Het leven in de grote stad is zwaar en bedreigend. Maar gelukkig is daar dan altijd weer de zoete nacht, waarin we bij onze geliefde kunnen zijn.

‘ T h e N ig h t f l y ’ d o o r D o n al d F ag e n uit 1982 Een sfeertekening. Een dj draait ’s nachts jazz en heeft gesprekken met luisteraars. Vanaf de ‘voet van de berg Belzoni’.

‘ M o o n o v e r B o u r b o n St r e e t ’ d o o r St i ng u i t 1 9 8 5  Een weerwolf loopt door de straten van New Orleans en zingt: ´Je zult nooit mijn schaduw zien of het geluid van mijn voetstappen horen... Ik kan mijn gezicht overdag niet vertonen... Ik hou van wat ik vernietig en vernietig waarvan ik hou.´   ‘ P a r a d i s e b y t h e d a s h b o a r d l ig h t ’ d o o r M e a tl o a f u i t 1 9 7 7 Een jonge man herinnert zich een avond in zijn auto met zijn geliefde. Hij belooft haar eeuwige trouw om de liefde met haar te mogen bedrijven. Later krijgt hij daar spijt van: ‘Als ik nog één minuut met je moet doorbrengen overleef ik dat niet!’

‘ G u te N a c h t , Fr e u n d e , e s w i rd Zeit für mich zu gehen door Reinhard Mey Was ich noch zu sagen hätte, dauert eine Zigarette und ein letztes Glas im Stehen’ Al 35 jaren wordt dit lied van Reinhard Mey op Radio 1 om klokslag elf uur het openingslied van ‘Met het oog op morgen’ op Radio 1, kortweg Het Oog, de ether ingeslingerd. In 2008 heeft Radio 1 een geslaagde 1 april grap uitgehaald door voor te stellen om een ander openingslied te kiezen. Men trapte er massaal in. De massa vond het onbegrijpelijk. Kennelijk willen wij, jong en oud dit lied horen voorafgaand aan het programma. Ik kan mij herinneren dat ik dit lied vanaf mijn 20e levensjaar minimaal vier keren per week

hoorde en op den duur luidkeels meeblèrde. Wat mij betreft mag dit lied van Reinhard Mey voor altijd hoorbaar blijven om 11 uur ’s avonds, het slaapt zo lekker weg! H e t W i e g e nl i e d d o o r B r ahms u i t 1868 Het slaapliedje ‘Guten Abend, gut’ Nacht’ is één van de bekendste composities van Johannes Brahms. De tekst komt uit een verzameling volksgedichten. Brahms schreef dit wiegenlied voor een jeugdliefde, die - negen jaar na hun relatie - juist moeder was geworden. Het wiegenlied van Brahms is één van de populairste wiegenliederen ter wereld, en klinkt wereldwijd uit speeldoosjes die naast kinderbedjes staan. ‘ N ig ht s i n W hi te S at i n’ d o o r d e Moody Blues uit 1967 Dit is de bekendste hit van de Moody Blues en werd geschreven door leadzanger Justin Hayward toen hij 19 was. Hij schreef het op een hotelkamer in Londen en kwam op het idee doordat iemand hem een set wit satijnen lakens gaf. De tekst bestaat uit een aantal spontane gedachten. Het was een moeilijke en emotionele tijd voor hem, er kwam een einde aan een grote liefde. Het was het begin van een andere relatie. Veel van wat hij toen voelde, komt in de song tot uitdrukking. ‘ We’re g o nn a r o c k a r o u n d t h e cl o c k to nig h t ’ d o o r B il l H al e y uit 1954 ( Geschreven in 1952 door Max C. Freedman en James E. Myers) Ik vraag mij af welke vijftiger dit lied niet kent. In de tijd dat dansscholen nog in de mode waren heeft menig paar leren jiven op dit nummer van Bill Haley. Ik heb zelfs mijn partner gevonden door dit lied. Onze favoriete song was echt dit nummer. Nu, 35 jaren later, ben ik in staat om (alhoewel tig kilo’s zwaarder) de benen te lichten en me uit te leven op de nooit vergeten danspassen en muziek. YEAHHHHHH!!!! ‘ St il l e n a c h t , h e il ig e n a c h t ’ Dit christelijke liedje is waarschijnlijk het meest populaire kerstlied ter wereld, maar wist u dat het oorspronkelijk een Duits kerstlied was (door Joseph Mohr en de melodie is van de Oostenrijkse componist Franz Gruber)? Dit lied is later in meer dan 40 talen vertaald en uitgevoerd door meer dan 300 artiesten. Wist u ook dat er een verschil is tussen de protestantse en de rooms katholieke versie? Het is de moeite waard om daarnaar te kijken, de verschillen zijn groot. Voor mij roept dit lied veel fijne herinneringen op aan mooie kerstvieringen, en nog steeds. Kerst is voor mij geen kerst zonder stille nacht, heilige nacht. Informatie is te vinden op Wikipedia.

8

9

Kort verhaal

Een kosmologie, een verklaring Elke avond werd de aardbol waarop zij woonde in een kubusvormige doos opgeborgen. Dan werd het donker op dat deel van de aarde waar haar huis stond, waarin zij waakte en sliep. Van de doos bleef de bovenkant open. Zo bleef er altijd zicht op de maan en de sterren als haar droom haar opdroeg haar ogen open te doen. Maar als ze droomde, zag ze niks daarvan, dan moest ze het hebben van de bioscoop in de doos van haar hoofd. Soms raakten bomen en torens en andere hoge gebouwen beschadigd, dan was de doos te klein gekozen of de aardbol onvoorzichtig erin gedaan. Dan kreeg de god van de nacht wat extra offers om hem te vermurwen het de volgende keer wat preciezer en voorzichtiger aan te doen met het opbergen van de aarde. Als ze in slaap viel, voelde ze in haar lichaam de duw waarmee de wereld in de doos werd gestopt. Zoals wij, wezens van een andere planeet, met een schok al onze spieren voelen verslappen als de slaap ons overmant. Wat valt er nog meer te vertellen behalve dan dat ‘s nachts de aarde ophield met draaien, maar de doos wèl rondjes draaide op de handpalm van de god van de nacht. Hij hield zijn adem in bij het zien van al die dromen die geprojecteerd werden op de binnenachterkant van de menselijke hoofden. Overdag wist de god van de dag hoe het verder moest met het reilen en zeilen van het leven op de aarde. De dromen werden dan over de wereldbol verspreid en dreven de mensen op het aardoppervlak tot wanhoop of brachten ze blijdschap. Altijd gingen ze bezig met opbouwen van de in de nacht afgebroken bomen, torens en gebouwen. Geschiedenis schreven de mensen van dag en nacht niet, daarvoor herhaalde zich alles te veel volgens hetzelfde procédé. Tot die keer dat de god van de dag de doos met de aardbol erin stal en op een vreemde, unheimische plaats aan de onderkant opende. De aarde ontviel de doos en

begon een baan door een kil heelal waarin ook ’s nachts de dromen buiten de hoofden werden geprojecteerd. Het verschil tussen waken en dromen, tussen nacht en dag was opgegaan in rook. De god van de nacht kreeg in de aanvang van dat tijdperk nog veelvuldig offers, maar de beschutting van de nacht kreeg de mensheid er niet mee terug. Je kon ’s nachts uit vissen gaan en de zon zien opkomen, dat hing er maar vanaf waar je je bevond. Dat deden veel mensen de eerste doosloze nacht met grenzeloze verwondering. Ook was het avontuurlijker geworden: je kon in elkaars vrij rondtrekkende dromen een rol krijgen te spelen. Dat bleek wel gevaarlijker: ook overdag kon je in nachtmerries belanden waar je zelf nooit last van had. Het offeren aan de god van de nacht had geen zin meer. Er werd nu met opzet afgebroken om te kunnen blijven bouwen. Een andere verklaring heeft de verteller niet voor het ongerijmde leven op de aardbol, de stortvloed van gebeurtenissen die alle verstand tarten elke dag. En voor de doos, de lege doos die zij aantrof, nutteloos zwevend door het heelal. Zij vond erin beschutting en doet van daaruit verslag aan wie het maar wil horen van haar dagen en nachten, alsof zij ruimtepuin tot haar woonplaats heeft gekozen. Naar de graad van haar afzondering als zij waakt, valt slechts te raden. Zij kan de doos immers niet sturen om de vroegere situatie te herstellen. Zij heeft wel twee kijkgaten in de kartonnen wanden tot haar beschikking en sluit haar ogen om de droomloze slaap na te bootsen. Zij is het bangst in haar behuizing samengefrommeld te worden door één van de grote handen van de Onbekende God, boos omdat hij geen offers aangeboden krijgt. • Tekst en Illustratie: Houkje van Dijk

10

‘Spons’ is het pseudoniem van José Bakker. José is kunstenares en publiceert in elke Foolcolor een nieuw werk.

Maandans Zwierend door de lucht De wind slaakt een tevreden zucht Sierlijk in maanlicht Wat een mooi gezicht De nacht is nog lang Je hoort zacht gezang De maandans is begonnen Het is dus niet verzonnen

11

Zomernachtsalade Caprese

M I J N V R I E N D V O OR DE NAC H T Wat kunnen stress en depressiviteit ontzettend vermoeiend zijn. Iedere keer ben ik weer blij als de nacht is gevallen en ik naar bed kan om te slapen. Heerlijk uitrusten van alles wat overdag mijn geest zo kwelde. Ik leg mijn hoofd op het kussen en… lig wakker. De nacht, waar ik zo naar verlangde, is ineens een donkere vijand geworden. Ik hoor alle geluiden om mij heen: een voorbijdenderende goederentrein, af en toe een auto, een student die te diep in het glaasje heeft gekeken en mijn eigen hartslag. Als ik alle onderzoeken mag geloven ligt half Nederland op dit moment wakker. Maar dat is niet echt een troost. Alles wat mij overdag zo bezighield, komt in de nacht met nog meer kracht op mij af. Ik pieker en pieker. De slaap drijft steeds verder weg. Ongrijpbaar. Nu ligt er sinds kort een klein vriendje naast mijn bed. Als het nachtelijk wakker liggen te erg wordt, haal ik hem erbij. Hij heet MP3-speler. Ik heb hem gevoed met mijn favoriete, rustgevende muziek. Ik steek zijn mondje in mijn oor, druk op het knopje en ga lekker liggen. Om te luisteren naar andere geluiden dan bijvoorbeeld mijn eigen hartslag. Ik concentreer me op wat mijn vriendje mij laat horen. Na een tijdje hoor ik hem niet meer. Dan slaap ik, eindelijk. Voor een paar uurtjes. Totdat de dag aanbreekt en de hele cirkel opnieuw ronddraait. Mijn kleine vriendje voor de nacht wil ik niet meer missen.

Waarvoor kun je mij ’s nachts wakker maken? Voor een Insalate Caprese! Deze salade komt van het Italiaans eilandje Capri, gelegen in de baai van Napels. Evenals de pizza Margherita heeft dit gerecht de kleuren van de Italiaanse vlag, het wordt soms ook Insalata Tricolore genoemd. Voordeel van deze salade is dat ie gemakkelijk en snel te bereiden is, dus als je ’s nachts honger hebt…en het is nog gezond ook. Zorg ervoor dat je de volgende ingrediënten in huis hebt zodat je ’s nachts lekker aan de gang kunt:

Ingrediënten:

-tomaten (tros- of romanatomaten zijn het lekkerst) -(buffel-)mozzarella -verse basilicum -lekkere, extra vergine olijfolie -zout -versgemalen peper -zwarte olijven om te garneren

Bereidingswijze

Zorg dat je goede tomaten hebt. Rijp, maar niet te zacht. Maak ze schoon. Snijd de steelaanzet eruit en snijd de tomaten in plakjes. Laat de mozzarella uitlekken en snijd hem in gelijke plakken. Spoel de basilicum af en dep het droog. Trek de blaadjes van de takjes. Leg de plakjes tomaat, mozzarella en de blaadjes basilicum afwisselend op elkaar in een schaal; ze moeten elkaar deels overlappen. Giet er een scheut olijfolie over heen. Maak het af door er zwarte peper over te malen en een klein beetje zout. Garneer de salade voor het opdienen eventueel met zwarte olijven. Lekker met een ciabatta (Italiaans broodje). Eet smakelijk! • Joanne Hillenga

12

In de etalage laten we iemand aan het woord met een bijzondere hobby of bezigheid.

In Nederland zijn wel tien soorten vleermuizen! In deze extra lange Etalage hebben we het thema Nacht gelinkt aan vleermuizen. Die worden wakker als het donker wordt. We zijn te gast bij Klarissa Nienhuys (63), coördinator van de Vleermuiswerkgroep in de provincie Groningen. Klarissa heeft een halve baan als documentator bij een farmaceutisch bedrijf en besteedt ook veel vrije tijd aan de buurtvereniging. Maar haar grootste hobby is het op zoek gaan naar- en determineren van vleermuizen.

Deze diertjes komen tot leven na een winterslaap in de grotten van Limburg en nog op een paar plaatsen in het land, als het warmer wordt, zo half maart. Klarissa vertelt: ‘Overdag slapen ze in allerlei nissen en spouwmuren. Als de lantaarnpalen aangaan en de laatste merel heeft gezongen, worden ze wakker en komen tevoorschijn om snel veel insecten te vangen. Dat vangen, maar ook het vliegen, doen ze met behulp van echogeluiden, die te hoog zijn voor het menselijk gehoor.’ Ze heeft een speciaal kastje, de zogenaamde ‘batdetector’, dat de vleermuisgeluiden kan vertalen in wèl hoorbaar geluid. Iedere soort heeft zijn eigen toonhoogte en ritme in het geluid. Zo heeft de Laatvlieger een galopperend ritme en de Dwergvleermuis meer een strak: tak tak tak tak. Ze hebben behalve geluiden om te vliegen en insecten te vangen ook sociale geluiden, dat wil zeggen dat ze met elkaar communiceren. M e t z a kl a n t a a r n e n b atd e te c to r o p p a d ‘Dwergvleermuizen komen het meest voor in Nederland,’ zegt Klarissa, ‘ze zijn ongeveer zo groot als een mus. Laatvliegers zijn zo groot als een merel.’ In Nederland komen zo’n tien soorten voor. Klarissa gaat in het vleermuisseizoen wel drie keer in de week samen met een ander lid van de groep erop uit om vleermuizen te ‘spotten’. ‘We zijn al op heel veel plekken in de provincie geweest, we lopen dan gewoon in het donker met de batdetector aan en een zaklantaarn bij de hand. Al snel horen we de geluiden van de vleermuizen en een goed geoefend oor kan dan meteen de soort herkennen. In de zomer bezoeken we overdag soms ook de zolders van oude kerken om te zien of daar vleermuizen slapen. We brengen zoveel mogelijk alle soorten en kraamkolonies in kaart.’ In en om de stad zitten ze vooral in het Beijumerbos, het Sterrebos, Groenestein (ligt tussen Helperzoom en Haydnlaan) en het Noorderplantsoen, maar ook in de oude wijken zie je ze veel. B i j te n d i e v a m p i e r v l e e r m u i z e n n o u e c h t? Hoe zit het nu met de vampiervleermuis, vragen we, bijt ie echt in je nek om je bloed te drinken? Klarissa: ‘De alleen in ZuidAmerika levende vampiertjes zijn heel klein en maken minieme schaafwondjes op de huid van grote zoogdieren, zoals runderen, terwijl die slapen. Ze likken dan aan die wondjes en krijgen zo bloed binnen. Het komt wel eens voor dat ze op een mens gaan zitten. Vooral bij indianen die zonder bescherming slapen. Maar dat is echt geen dagelijkse kost. Door het likken kunnen ze wel

13

hondsdolheid overbrengen, vandaar dat ze een slechte naam hebben.’ Vleermuizen hebben ook vijanden en dan vooral uilen, die leven immers ook ’s nachts. Het komt ook voor dat een kat er één te pakken krijgt, ze weten vaak vliegopeningen te vinden en staan dan op wacht. Soms vangt een boomvalk er wel eens eentje vlak voor zonsondergang. Een wolk van vleermuizen Klarissa heeft deze hobby al bijna 15 jaar, daarvoor was ze veel bezig met de milieubeweging. ‘Om alle tien soorten vleermuizen uit elkaar te halen helpt het wel als je wat muzikaal bent. Ik heb er lang over gedaan om ze te herkennen. Het mooiste dat je kunt meemaken als je vleermuizen spot, is als ze net voor zonsopgang in een grote groep rondjes gaan vliegen, dan sta je onder een wolk van vleermuizen en dat maakt een indrukwekkend geluid. Ze doen dat waarschijnlijk om de jonkies te leren waar ze moeten zijn in hun schuilplaats maar ook omdat een uil in zo’n wolk er moeilijk een kan vangen.’ Ze kan deze bijzondere hobby iedereen aanraden: ‘Het is leuk om met z’n tweeën of meer op zoek te gaan naar vleermuizen. Het is een buitengewone aanleiding om overal in de provincie te komen en met fiets, auto of lopend op zoek te gaan. Het geeft kameraadschap met iemand die de zelfde hobby heeft. We zoeken nog leden.’ • Susan de Wijs, Joanne Hillenga

In Groningen komen voor: Gewone en Ruige Dwergvleermuis, Laatvlieger, Water- en Meervleermuis, Rosse Vleermuis, Baardvleermuis, Gewone Grootoor, Tweekleurige Vleermuis (vrij zeldzaam), Franjestaart (heel erg zeldzaam)

© Rob Koelman

• Foto’s: Ed Lankhorst

Franjestaart

Voor het verwijderen van een (gewonde) vleermuis kunt u contact opnemen met Vleermuisopvang Groningen tel. 050-3144605, of met de Dierenambulance, tel. 050-5791909, die eventueel ook andere personen kan oproepen. De Vleermuisopvang is een onafhankelijke particuliere organisatie en staat los van de Vleermuiswerkgroep. Het kan in Nederland (sporadisch) voorkomen dat een vleermuis hondsdolheid heeft. ALTIJD handschoenen aan of een handdoek gebruiken als je een vleermuis wilt oppakken!  

© Versfelt

Wil je meer informatie over de vleermuizenwerkgroep bel dan met Klarissa Nienhuys: 050-3120741 maar mailen kan ook: klnienhuys@ zonnet.nl Mocht je een zomer- of winterverblijf vermoeden dan horen we dat graag. Informatie is ook te vinden op de websites: www.vleermuisopvangonderzoek.nl van de Vleermuisopvang, of www.vleermuis.net

Laatvlieger

14

15

Overnachting In het donker van de morgen Lig ik te wachten op de dag Het was kort toeven in de wereld Van de droom we beginnen weer Van voren hetzelfde licht geeft Ruimte we gaan verder in tijd. Soms zink ik terug naar binnen Dan plots wakker en zo bevreesd Ben ik thuis of ergens anders Afgezonderd in het donker • Sybrand Bolman

Nacht Het is nacht en ik ben wakker als een uil denk ik na en rook en luister naar muziek straks begint de dag maar nu ben ik even alleen met mezelf en is het stil in mij zoals je kunt zien op dit schilderij. Na het duister komt echter altijd licht en weer een nieuwe dag en de nare dromen verdwijnen weer en straks komt de leuke begeleidster maar eerst nog even dit gedicht en dan het weerbericht.

• De Fop

Nacht De dag is over in al haar pracht  verschijnt vervolgens snel de nacht  donker, koud, lantarenlicht  ramen en gordijnen dicht  bevroren straten, glijpartij  de buurman glijdt mijn deur voorbij  De kachel draait op volle kracht  in deze koude decembernacht  Dan naar bed, kruikje mee  dromen, kerstman, arreslee  Slapend, fijn in alle rust  Tot de wekker mij wakker kust.  • Alexsander Hesse

De nacht Slapen, de hele nacht. Soms, overprikkeld, het duurt een tijdje. Even op de bank, het licht blijft uit. Donker is mijn nacht niet, vier straatlantaarns maken haar licht. Of volle maan met sterren, sneeuw nog lichter. Als kind bang in het donker, zingen, zingen…slapen. Nu weer naar bed slapen, slapen, slapen.. En, midden in de nacht naar de wc, wat drinken, een appel mee. Twee wekkers wekken me, bijkomen… Een klokhuis in bed. Er is een nieuwe dag. Om te dromen… • Lies

• Foto: Cindy van Helden

16

Een psychische stoornis kenmerkt zich door afwijkende ervaringen en gedragingen. Aan de hand van observatie en gesprekken met de patiënt kan de arts zo goed mogelijk proberen een diagnose te stellen. Hij of zij zal daarbij het handboek van diagnostiek (DSM) gebruiken waarin beschrijvingen en symptomen van stoornissen systematisch vermeld staan.

Gestoord in je

slaap Slaap is één van de eerste levensbehoeften. Gemiddeld een derde van ons leven brengen we slapend door. Een goede nachtrust krijgen is echter niet voor iedereen even vanzelfsprekend. Sommige mensen lijden aan een parasomnie. Een verzamelwoord voor het vertonen van ongewoon gedrag tijdens de slaap.

De slaap bestaat uit een aantal fasen. Heel erg simpel gezegd uit een lichte slaap, een diepe slaap en een droomslaap. Iedere fase kent zijn eigen mate van ontspanning en hersenactiviteit. Deze fasen volgen elkaar op tot een cyclus die gemiddeld negentig minuten duurt en die cyclus herhaalt zich ongeveer vijf keer per nacht. In de eerste vier uur is de fase van de diepe slaap het langst. Deze uren worden ook wel kernslaap genoemd en de overige restslaap. M e t d e d o o d to t g e v o l g Wat de precieze functie van slapen precies is, weet men nog niet. Algemeen wordt aangenomen dat het zorgt voor lichamelijk en geestelijk herstel. De kernslaap is het belangrijkste deel. Die bepaalt de kwaliteit van de slaap. En het is het gedeelte waar je niet lang zonder kunt. De restslaap wordt ook wel eens luxeslaap genoemd. In principe kun je een tijdje zonder dit deel maar op lange termijn ga je je zonder deze luxe ook slecht voelen. Een chronisch tekort aan slaap kan vèrstrekkende gevolgen kan hebben. Het concentratievermogen wordt minder, het geheugen

werkt slechter, het reactievermogen neemt af, je bent snel geïrriteerd. Ook de emotionele en lichamelijke gezondheid lijden eronder. Je kunt er bijvoorbeeld psychotisch door worden en je immuunsysteem kan verslechteren. Zelf ben ik eens in het ziekenhuis beland na een insult (te vergelijken met een epileptische aanval) ten gevolge van drie dagen en nachten zonder slaap. En er zijn zelfs gevallen bekend van mensen die zijn overleden na lange tijd van onthouding van slaap. Slapen is niet alleen maar ontspanning en herstel. Het kost ook energie, met name het dromen. Ben je wel eens wakker worden met het gevoel dat je ‘een marathon hebt gelopen’? N a c h te l i jke e te r s Er zijn mensen die daadwerkelijke actief zijn in hun slaap zonder zich daar de volgende ochtend nog iets van te kunnen herinneren. Slaapwandelen bijvoorbeeld. Dit komt vaak voor bij kinderen en gaat meestal over. Incidenteel lijden ook volwassen hieraan. Slaapwandelaars lijken gewoon wakker te zijn en kunnen ook obstakels vermijden, zich aankleden en reageren op mensen die wakker

17

zijn. Meestal gaan ze vanzelf weer naar bed. Een slaapwandelaar wakker maken blijkt vaak moeilijk en is ook niet noodzakelijk. Het beste is hem rustig naar bed te begeleiden. Een andere activiteit die voor kan komen is het eten tijdens de slaap. Een vorm van slaapwandelen specifiek gericht op het innemen van voedsel. De nachtelijke eters ontdekken ’s ochtends lege verpakkingen of vuile borden zonder zich iets te herinneren. Schoppen in bed Ken je het gevoel dat kort voor je inslaapt je benen ineens schokken en je daarbij het gevoel hebt dat je valt? Er is een stoornis (rusteloze benen syndroom) waarbij mensen dit gevoel veel vaker hebben. Het is een fysieke aandoening waarbij men een gevoel van branderigheid of kriebel heeft (meestal in de onderbenen). Bewegen doet dit gevoel even verdwijnen en de aandrang daartoe is niet te onderdrukken. Dit heeft duidelijk een slechte invloed op de slaap. Ook kunnen mensen ineens heel erg gaan schoppen met de benen tijdens de diepe slaap en dat kan zo erg zijn dat men er wakker van wordt of een bedgenoot wakker schopt. Dit kan een symptoom zijn van een andere stoornis als bijvoorbeeld parkinson, spataderen, ADHD. Wordt die aandoening goed behandeld dan verdwijnen de symptomen. Is er geen onderliggende oorzaak dan kan het probleem soms verbeteren

door gezondere voeding en meer beweging, eventueel in combinatie met medicatie. G il l e n d w a k ke r w o rd e n Paniekaanvallen kunnen ook ’s nachts voorkomen. Kenmerkend hiervoor is in hevige angst, zwetend, trillend, soms gillend wakker worden. Het verschilt van een nachtmerrie in een aantal dingen. Zo weet degene zich geen beelden te herinneren en hij is gedesoriënteerd bij het ontwaken. Een nachtmerrie treedt meestal op in de tweede helft van de nacht en ‘nachtangst’ juist in de eerste helft. De persoon zit vaak rechtop in bed met open ogen en kan wild om zich heen slaan. Het beste is de persoon (meestal kinderen) niet aan te raken of proberen te troosten omdat daarmee de angst alleen groter wordt. Contact maken heeft geen zin omdat de persoon wel wakker lijkt maar niet is. Wellicht is dit voor de ouder of partner enger en meer frustrerend dan voor de persoon die zo’n aanval heeft. De herinnering eraan is er vaak namelijk niet. • Frieda • Foto: Cindy van Helden

18

Het zwarte schaap en de nacht

Er was eens een zwart schaap, dat tussen de witte schaapjes leefde. En ja, het is een cliché Elke keer als de witte schaapjes iets nieuws beleefden, beleefde hij dit niet met ze mee ‘Jouw vacht is zwart’, mekkerden de schapen, ‘zo zwart als de nacht’ Dat was hard. Had hij een volwassen behandeling verwacht Maar ‘De nacht is zwart’? Dat gaf hem een idee Dan ben ik ’s nachts niet meer apart, en tel ik weer mee Hij kwam tot zijn conclusie, en verdronk in die illusie En zo begon het verhaal van het schaap en de nacht. Het epos van de herkauwer Het gaat hier weer verder, zoals je al wel verwacht. En het word nog flauwer Dus die dag sliep het schaap en miste hij de zon Hij werd wakker met een gaap en sterren op ‘t plafond Het was zo stil hier in de nacht hij hoorde geen geluid Deze rust kwam onverwacht, hij wilde een kornuit Hij begon te zoeken in alle hoeken Hij spitste zijn oren en tuurde door de nacht. In het schijnsel van de maneschijn Het licht om te zien dat gaf hem wel kracht. Ja, die maan was wel erg fijn Plots hoorde hij wild gefladder, een grote veermuis trok zijn blik Maar het schaapje had geen ladder, en zag het slechts een ogenblik Toen zag hij een grote das, maar het schaap had pech Want de das haastte zijn pas en schoot snel achter een heg Bijna was de maat vol, maar toen vond hij de mol Dit had het schaap niet verwacht. De mol die leefde dag en nacht. En hij zat vol advies ‘De nacht is eenzaam’, zei de mol. De ogen van het schaap schoten vol. Dit voelde hij precies ’s Nachts leven kon hij niet, dat moest dan overdag Toch deed het hem verdriet, het andere schapengedrag Niet dat de nacht zo slecht is, maar het was niet voor hem Het is hem net ietwat te fris, en niemand hoort zijn stem Moraal van het verhaal: Er zijn veel rijmwoorden in de Nederlandse taal • Herbert-Jan Schwander • Illustratie: Margje Molenkamp - van den Berg

19

Zooo bang! Ik ga slapen ik ben moe Sluit mijn beide oogjes toe Here, houdt ook deze nacht Over mij getrouw de wacht ‘t Boze dat ik heb gedaan Zie dat Here toch niet aan Schoon mijn zonde velen zijn Maak om Jezus wil mij rein Zorg voor de arme kindren Heer En herstel de zieken weer Ja voor alle kindren saam Bid ik u in Jezus naam Sta mijn ouders trouw te zij Wees mijn vrienden ook nabij Geef ons allen nieuwe kracht Door de rust van deze nacht Doe mij dankbaar en gezond Opstaan in de morgenstond Als ik mijn oogjes open doe Lacht uw zon mij vriendlijk toe Geschreven door Jan de Liefde

Het hierbovenstaande liedje zong mijn moeder iedere avond als we naar bed moesten. Ik herinner mij dat ik mij al vanaf mijn vierde jaar grote zorgen maakte over die Here. Was dat die vreemde man in ons gezin? En welk boze had ik dan gedaan dat die Here mij niet mocht aanzien en wat waren al die zonden, wat was een zonde? Terwijl die Here zo snel boos op mij was, kon hij wel arme kindertjes helpen en zieke mensen, zorgde hij voor mijn moeder, maar waarom dan niet voor mij. Ik moest vergeving vragen voor dingen die ik niet had gedaan en als klap op de vuurpijl was er die boze heer in mijn leven. Ik ben blij dat dit liedje niet meer in de mode is in christelijke gezinnen. Na dit liedje was ik zooo bang mijn oogjes dicht te doen. En gelukkig zijn er van dit liedje ook andere, beter begrijpelijke versies voor kinderen gekomen. Ik zou er nog veel meer over kunnen schrijven, maar laat het hierbij. • Elisabeth Smelik

20

Deze Foolcolor hebben we een hele speciale gast voor het vragenfestijn. Klaas

Vaak.

Met zijn puntmuts op zijn hoofd en twee paraplu’s onder de armen komt deze zonderlinge kabouter bij ons aan. De bekende Deense sprookjesschrijver Hans Christian Andersen schreef ooit een sprookje

dromen waarbij hij een week zijn bijzondere gaven laat zien.

over deze bezorger

van slaap en

lang bij een jongen op bezoek komt en hem

21

V

R

A

G

Naam: Leeftijd: Bekend door: Woont in: Soort huis: Opleiding: Professie:

Vaak als achternaam: De nacht: De dag: Werken: Insomnie: Medicatie: Grootste angst: Sterrenkunde: Hoezo?:

De sterren poetsen?: De maan: Kinderen: Ouderen: Roem: Rijkdom:

Mode: Ik zou niet kunnen zonder… : Snurken: Vrije tijd: Feest: Wakker worden met je ogen vol zand: Favoriete vakantiebestemming: De dood: Gecondoleerd: Dromen: Waarom?: De toekomst: Het einde:

E

N

F

E

S

T

IJ

N

Ole Lukøje, maar men noemt mij in Nederland Klaas Vaak Hans Christian Andersen, ik mocht zijn droom een keer in Op de maan, niet er in Dat vertel ik liever niet, als ik eens rust heb dan neem ik het er ook van Mijn gaven zijn niet geleerd, ik heb nog wel op de kaboutertjesschool gezeten maar daar mag ik niets over vertellen Ik breng de slaap door zand in je ogen te gooien, tevens heb ik nog wel wat meer trucjes in mijn trukendoos. Wist je bijvoorbeeld dat ik je meubilair tot leven kan wekken? En dat ik je mee kan nemen in schilderijen? Vaak hebben betekende ooit slaap hebben, van dat soort bijnamen kom je nooit meer af Mijn leven Waar ik het allemaal voor doe, uitgeslapen mensen Vaak Immuun voor mijn slaapzand, ik sta er zelf machteloos tegenover Het is geen zand, maar als het werkt dan werkt het De dag dat het slaapzand opraakt Erg fijn, bespaart mij een hoop tijd Vroeger nummerde ik zelf de sterren zodat ze niet verschieten. Dat hoeft nu niet meer, omdat ze de sterren namen hebben gegeven. Helaas poetsen ze de sterren dan weer niet… Ja, dat moet elke zaterdag gebeuren nadat de kerkkaboutertjes in de kerktorens de klokken mooi hebben opgepoetst en de wereld hebben schoongemaakt Zodat de zon ook altijd aanwezig is Nieuwsgierig, soms moet ik erg oppassen dat ik niet gezien word Goeie vrienden die mij vaak niet persoonlijk kennen, maar dat is ook wel een beetje mijn eigen schuld ‘Das Sandmännchen’; Ik was nog op de Duitse tv! Onbelangrijk, soms willen mensen die iets verkeerds hebben gedaan geld op de vensterbank voor mij zodat ze wel een goede nachtrust krijgen, maar ik ben niet te koop Snap ik niet, mijn puntmuts en pyjama zitten heerlijk Mijn slaapzand, mijn droomparaplu Maakt het makkelijker om je te vinden als je niet in je bed ligt Is mij niet bekend Leuk, maar ook veel werk achteraf Even je gezicht wassen De maan, wat een rust Mijn broer Nee, mijn broer is DE dood, het is ondankbaar werk, hij is een beetje het zwarte schaap van de familie Mijn paraplu Er zitten dromen in mijn paraplu, kijk, hij staat vol prenten Een reflectie van het verleden Nog lang niet in zicht • Herbert-Jan Schwander • Fotomontage: Cindy van Helden

22

Een spannend, groot bos Ik liep in een spannend, groot bos. De kronen van de bomen sloten zich boven m’n hoofd. Hun dikke stammen stonden dicht tegen elkaar aangeleund. Ik kwam net terug van een studentikoos open podium, waar men in onbegrijpelijke, cryptische gedichten de diepste gevoelens had verbloemd, dus ik was bang. Ik zag een schim tussen de struiken. Hij achtervolgde mij. Hij had iets smerigs over zich. Het leek me zo’n ventje dat elk moment z’n grijze regenjas kon opentrekken. Het was koud en, als de maan zich verschool achter de wolken, aardedonker. De takken kraakten. Ze rilden van de kou. Een snerpende wind huilde door de bladeren. Hij sloop in een wijde boog om me heen. Het was zeker een beginner, want ik hoorde z’n voetstappen kraken in het bos en wie gaat er nou om drie uur ’s nachts midden in een spannend, groot en donker bos bij deze kou z’n intiemste gevoelens toevertrouwen aan een volslagen onbekende. Beginners zijn helemaal niet te vertrouwen. Dat zie je bij bankovervallen ook altijd. Ze schieten dan iemand dood van de zenuwen. Midden in zo’n groot, spannend bos weet je het maar nooit. Daar gebeuren de vreemdste zaken. Hij verdween tussen de stammen, waar blinde konijnen met myxomatose rondhuppelden en mythische wezens de liefde bedreven met door Amor verblinde konijnenkadavertjes. Maar het was pikdonker, dus je zag daar helemaal niks van. Dat voelde je gewoon. Ik snoof de schimmige geur op van iemand, die z’n grijze regenjas had opengeknoopt. Er kraakten takken en struiken schoven opzij. Plotseling stond hij voor me. Z’n dingetje zag blauw van de kou. Het gevalletje was gekrompen en wekte meelij bij me op. Z’n nietige, verschrompelde wormpje hing daar zo aandoenlijk. Ik ga daar een gedicht over schrijven. • Hubert Klaver • Illustratie: Margje Molenkamp - van den Berg

23

Herinnering aan Vlieland bij nacht

We zaten, lagen en hingen over elkaar op de dijk en keken uit over de zee richting het vaste land. Bij helder weer kon je vanaf daar Harlingen zien liggen. Maar het was nu nacht. Omdat het hoogseizoen was, waren de kroegen en de discotheek om drie uur gesloten. Belachelijk tijdstip. Het had iets te doen met veiligheid of geluidsoverlast dat ik niet begreep. Ik denk dat we die avond met een man of tien waren. Seizoenswerkers (zoals ik), eilandbewoners en een paar jongeren die tijdens de zomermaanden in een strandhuisje van hun ouders verbleven. Vaker zonder dan mèt ouders. Dat gaf de gelegenheid eventueel na sluitingstijd elders verder te gaan met drinken en feestvieren. Maar deze nacht was prachtig om daar op dat plekje op de dijk te zitten. We filosofeerden wat. Of anders gezegd: we lulden wat dronkemanspraat. Ja, ieder had zijn of haar portie alcohol wel genuttigd. Ook ik. Eigenlijk hield ik niet zo van drank. Maar ik liet me niet kennen en als mijn glas cola vieux ineens weer voller was dan toen ik hem had neergezet, haalde ik mijn schouders op en nam een teug. Meestal was het Waut die er voor had gezorgd dat er bijgeschonken was. Vaak alleen vieux wat maakte dat ik tamelijk snel aangeschoten was. Verder dan dat wilde ik niet gaan. Niet

alleen omdat ik ’s morgens om tien uur het eetcafé waar ik werkte, moest openen maar ook omdat ik me wilde kunnen herinneren wat er in de nacht gebeurd was . Een joint werd doorgegeven. Ik hield hem in mijn hand en overwoog een trek te nemen. Ik had slechte ervaringen met wiet. Ook mooie en dat maakte dat ik twijfelde. Ik gaf hem door. Het was goed zoals het was. Ik voelde me goed. En terwijl ik dat dacht, draaide ik me om en ging liggen. Mijn hoofd lager dan mijn voeten. Toen ik mijn hoofd zo ver mogelijk achter in mijn nek legde, zag ik Harlingen op zijn kop. Of daar waar het op een heldere dag te zien zou zijn. Ik glimlachte. De bakker was al aan het werk. De dorpsstraat rook van begin tot eind naar vers brood. Het was mijn laatste week op het eiland. Over twee weken zou ik beginnen met studeren. Het was een volmaakte zomer geweest. Warm weer, leuke klanten, prettige werksfeer, fantastische stapavonden, gezellige mensen en geweldige nachten. • Frieda • Foto: Jeroen Hillenga

24

25

De laatste

PER persoon

Nieuwsgierig naar de persoon achter de naam? Dat zijn we allemaal wel eens. In Per Persoon een nadere kennismaking met... Naam: Harald Schneider Leeftijd: 44 jaar Beroep: Directeur Woont: In Groningen Harald Schneider is uit Duitsland afkomstig en woont met zijn (Duitse) vrouw en twee kinderen alweer enige tijd in Groningen. Sinds 17 mei 2010 is hij directeur van Linis. Daarvóór werkte hij zes jaar als psychiater in Zuidlaren. Waarom verkiest iemand Nederland boven Duitsland, hoe word je directeur en heb je in die functie nog wel tijd om andere leuke dingen te doen, vroeg ik mij af. Een gesprek met een man die al op jonge leeftijd een bewonderenswaardige carrière heeft opgebouwd.

Wat is precies uw functie bij Lentis? ‘Ik ben directeur behandelzaken bij Linis. Er is ook een directeur algemene zaken. Linis is onderdeel van Lentis en er zijn ruim 800 mensen werkzaam. Linis is een zorggroep voor mensen met ernstige psychische problemen zoals langdurige schizofrenie. Binnen Lentis zijn er ook andere zorggroepen zoals Welnis voor kortdurende zorg, Dignis voor ouderenzorg en Jonx voor de zorg van jongeren. Linis beschikt over vier klinieken in de provincie Groningen. Er zijn daarnaast ook woonafdelingen, fasehuizen, ambulante FACT-teams en een divers aanbod aan dagbesteding. Binnen Linis zijn alle onderdelen van de psychiatrie aanwezig en dat maakt goede ketenzorg mogelijk wat erg belangrijk is.’ Kunt u ook directeur zijn van een heel andere instelling? ‘Nee, ik ben toch op de eerste plaats psychiater en ik ben hier in Zuidlaren ook begonnen als psychiater. Je hebt dan te maken met mensen met zware psychische handicaps en problemen. Het mooie is dat je deze mensen kunt helpen en dat je ziet dat het, door de behandeling en aandacht die je ze geeft, beter met ze gaat. Dat geeft veel voldoening en dat is voor mij een belangrijke drijfveer. In ander werk zou ik dat zeker missen.’ Wilde u als kind al directeur worden? ‘Als kind wilde ik arts worden. Psychiatrie kwam later op mijn pad, ik had het niet gepland en directeur worden al helemaal

niet. Ik geloof ook niet in het plannen van dit soort ontwikkelingen. Op de afdeling “Langdurige Rehabilitatie” was ik drieënhalf jaar leidinggevend psychiater, dat was een soort managementfunctie. Ik heb op deze afdeling de kans gehad samen met anderen de zorg te verbeteren. Wat mij betreft is dat goed gelukt. Ik vind het belangrijk dat mensen binnen een grote organisatie als Linis goed samenwerken. Het verbeteren van de hulpverlening is mijn belangrijkste doel, vooral nu ik directeur ben.’

goed boek. Vroeger deed ik veel aan sport en ook dat is wat minder geworden. Ik loop nog wel eens hard, maar de baan die ik nu heb legt wel veel beslag op mij. Je moet geen “negen tot vijf” mentaliteit hebben want dit werk doet een beroep op je hele persoon en dat moet je leuk vinden. Ik vind het vooral belangrijk om tijd aan mijn kinderen te besteden. Ze gaan nu beiden naar de basisschool. Groningen zelf vind ik overigens een leuke, levendige stad met veel studenten. Het bevalt mij en mijn gezin heel goed in Groningen.’

Wat voor vooropleiding heeft u gedaan? ‘Ik heb geneeskunde gestudeerd aan de oude universiteit van Göttingen. Daarna heb ik mij gespecialiseerd in psychiatrie. In Duitsland heb ik negen jaar als arts in de psychiatrie gewerkt voor ik naar Nederland kwam.’

Heeft u toekomstplannen? ‘Dit werk blijf ik voorlopig doen. Het is geen baan die je al na drie jaar of zo opgeeft voor wat anders. Ik maak me wel een beetje zorgen om de huidige politieke ontwikkelingen. De eigen bijdrage kan ertoe leiden dat mensen afhaken en niet meer de zorg krijgen die ze nodig hebben. Het is belangrijk dat wij allemaal duidelijk maken aan de politiek hoe belangrijk goede zorg is, maar ik heb wel goede hoop voor de toekomst.’

Waarom Nederland? ‘Ik kende Nederland al een tijdje omdat mijn zus al twaalf jaar in Den Haag woonde. Zij is zangeres. Ook ontdekte ik al gauw dat de ketenzorg in Nederland veel beter georganiseerd is dan in Duitsland. Dat komt de cliënten ten goede en daar wil ik graag aan meewerken, vandaar dat ik voor Nederland heb gekozen.’ Heeft u wel tijd om leuke dingen te doen naast het werk? ‘Minder dan ik zou willen. Ik zing wel in een koor dat onder andere liederen van Händel uitvoert. Hoewel ik veel vakliteratuur lees, heb ik ook weleens tijd voor een

• Erik Bies • Foto: Ed Lankhorst

26

Wat voor therapieën zijn er allemaal op de markt? Het aanbod is groot. In deze rubriek bespreken we elke twee maanden een minder bekende of nieuwe vorm van therapie. Heb je zelf ervaring met een niet-reguliere behandeling en zou je die willen delen, dan nodigen we je graag uit hierover te vertellen.

27

Huisartsen zien geregeld mensen op het spreekuur met slaapklachten. Niet elke klacht duidt op een slaapstoornis. Dat is afhankelijk van de ernst en de duur van de klachten. De beste graadmeter of je slaaptekort hebt, is je gevoel overdag. Voel je je uitgerust en kun je de dagelijkse dingen doen, dan is er waarschijnlijk geen slaapstoornis maar een verkeerde verwachting van slaap. Veel mensen denken dat ze minstens acht uur per dag slaap nodig hebben en dat ze een probleem hebben als ze minder slapen. De slaapbehoefte verschilt echter van persoon tot persoon. Dit neemt niet weg dat een groot percentage van de totale bevolking wel degelijk een slaapstoornis heeft. Aangezien een goede nachtrust een eerste levensbehoefte is, moet je er zeker aandacht aan besteden.

De meest voorkomende slaapstoornis is slapeloosheid (insomnie). Als je daaraan lijdt, slaap je moeizaam in, word je ’s nachts vaak wakker en/of ontwaak je vroeg om vervolgens niet meer in te kunnen slapen. Het gevolg is dat je moe en prikkelbaar bent overdag. Er kan een duidelijk verband zijn tussen psychische klachten en deze problemen. Mensen die aan depressies lijden, een angststoornis hebben of psychotisch zijn, vertonen vaak symptomen van insomnie. Het kan ook zijn dat het een ‘aangeleerd’ probleem is. Dan is er vaak een emotionele gebeurtenis geweest zoals verlies van een dierbare of een ongeval, die de slaap verstoorde. Als na een tijd de aanleiding voor het slechte slapen is opgelost, kunnen de klachten blijven bestaan door verkeerde gedragingen zoals overdag gaan liggen, uitslapen, liggen piekeren en malen. Je blijft slecht slapen en raakt gefrustreerd of angstig of gedeprimeerd. Zo kom je in een vicieuze cirkel terecht. Het nemen van slaapmedicatie kan op de korte termijn een goede oplossing zijn. Op de lange termijn echter brengen ze het probleem van verslaving met zich mee. Gelukkig zijn er ook andere middelen en methoden om beter te slapen.

uitzondering hierop. Mensen zijn gewoontedieren. Creëer een ritueel voor het naar bed gaan. Bijvoorbeeld het huis afsluiten, een warme douche nemen, beker warme melk drinken, tanden poetsen. Zorg dat je die handelingen elke avond in een zelfde volgorde doet. Zo ‘leert’ je lichaam dat je gaat slapen.

Slaaptips Bij de meeste ggz-instellingen is het mogelijk een slaaptraining te volgen. De opzet van die trainingen is nagenoeg gelijk. Maar het mooie is dat je ook zelf een aantal stappen kunt zetten om een beter slaappatroon te ontwikkelen. Er is een lijstje met een aantal richtlijnen die zijn gericht op wat men een goede slaaphygiëne noemt. Het navolgen van deze richtlijnen blijkt zeer effectief als je ze minimaal twee weken toepast. Dat vraagt wat zelfdiscipline, niet in de laatste plaats omdat je ze ook moet toepassen op dagen waarop je geen dagbesteding hebt en in het weekend.

Zorg voor een goed matras en kussen. Let ook op de temperatuur en ventilatie van de kamer. De meest ideale temperatuur blijkt voor de meeste mensen rond de 16 graden te liggen.

Ga naar bed als je je moe voelt. Breng het bed weer in verband met slapen. Dat kun je doen door naar een andere kamer te gaan als je na een kwartier nog niet slaapt. Ga terug naar bed als je je slaperig voelt en herhaal dit zo vaak als nodig. Doe voor het slapen gaan (en de tijden dat je er even uit bent) geen inspannende dingen. Ontspanningsoefeningen zijn een goede manier om die tijd op te vullen. Gebruik je bed alleen om in te slapen. Lees niet in bed en kijk geen tv. Seksuele activiteiten vormen een

Sta elke dag op hetzelfde tijdstip op. Ook in het weekend en onafhankelijk van de tijd die je geslapen hebt (hier komt de discipline bij kijken). Vermijd dutjes overdag. Voel je je zo moe dat je denkt niet anders te kunnen doen dan te gaan liggen, probeer dan eens iets actiefs te doen. Sporten of lekker wandelen buiten. Eet geen zware maaltijden laat op de avond. Gebruik zo min mogelijk cafeïne, nicotine en alcohol. Een ‘slaapmutsje’ kan soms helpen sneller in slaap te vallen maar heeft een slechte invloed op de kwaliteit de slaap.

Breng je activiteiten en rustmomenten in balans overdag. Het is aan te bevelen ontspanningsoefeningen te leren. Doe die oefeningen pas in bed als je ze onder de knie hebt anders associeer je je bed weer mogelijk met frustratie. Vermijd slaapbelemmerende gedachten als: ik móet slapen en malen over de dag. Schrijf eventueel je piekergedachten op om ze van je af te zetten. Leer jezelf neutrale (of beter nog) prettige gedachten te hebben. Bedenk bijvoorbeeld dat je gewoon even lekker rustig in bed gaat liggen en dat het geen ramp is als je niet direct slaapt. Veranderingen aanbrengen in je gewoonten kost tijd. Houd voor ogen waarom je dit doet als je het idee hebt dat je jezelf kwelt. Geef niet op! De aanhouder wint. • Frieda • Foto: Inge Jansen

28

Het is gezien… D e m e is j e ss l a a p k a m e r

De opdracht die de fotodocent van de kunstacademie gaf, was om het interieur van een woonhuis te fotografen. Ik wist meteen waar ik moest zijn. Het huis waar mijn oma destijds woonde, hadden zij en haar inmiddels overleden echtgenoot als jong echtpaar betrokken in 1928. Toen ik de foto hiernaast maakte ergens in de jaren ’90, was het interieur van het huis nog geheel ongeschonden. Oké, er was misschien eens een nieuw tapijt gelegd, een tv vervangen of een ander tafeltje geplaatst, maar alles in dit huis ademde nog de sfeer van oudheid, statigheid en deftigheid waarmee mijn familie zich graag omringde. Als ik met mijn ouders mijn oma bezocht, was het huis leeg en stil. Ik kon me dan moeilijk voorstellen dat in dit huis een gezin had geleefd met maar liefst negen kinderen. Het moet een drukte van jewelste zijn geweest. Mijn ooms en tantes zijn dan ook echte mensenmensen. Toch is er één van hen, een tante van me, die anders dan de anderen al vroeg het huis verliet en op kamers ging. Toen zij nog in dit grote gezin verbleef, had ze niet zelden ook al behoefte aan een eigen plekje. Op de meisjesslaapkamer die op deze foto te zien is, trok ze zich overdag - als er verder niemand anders boven was - graag terug. En precies aan deze tafel gezeten, las ze de gedichten van haar favoriete dichters. Daar vond ze iets dat helemaal van haarzelf was en waar niemand anders bij kon: haar eigen verbeelding. Die momenten van heerlijke eenzaamheid terwijl beneden het gezinsleven in volle hevigheid doorging, dat waren de momenten die ze koesterde. Momenten waarop ze zichzelf, haar allereigenste ik, voor korte tijd volledig kon ervaren. Zo ervaar ik het ook in mijn eigen leven: in de drukte en hectiek van het dagelijks leven is het vaak goed toeven, maar soms verlies je jezelf in de indrukken die je opdoet, in de woorden van de ander en de beelden die je netvlies vullen. En dan… dan is het prettig om een plekje te hebben zoals mijn tante haar meisjesslaapkamer had, een stille plek waar je echt tot jezelf kunt komen, waar je nieuwe inzichten kunt opdoen en je scheppingskracht kunt hervinden. • Beeld en tekst: Andras Mebius www.andrasmebius.exto.nl

29

Het

monster

van het Paterswoldse meer

Het is midden in de winter als mijn vriendin Dorien gaat verhuizen. Ze gaat zelfs ons geliefde Groningen verlaten. Bij wijze van afscheidsritueel besluiten we in een opwelling dat we voor haar vertrek nog één keer samen gaan wandelen, zoals we al zo vaak hebben gedaan. Een blik in onze agenda’s stemt triest. De enige optie is donderdag rond een uur of elf, ’s avonds wel te verstaan. Had ik al verteld dat het winter is en keihard vriest? Die donderdag zal het volle maan zijn. Het klinkt wel leuk, wandelen in het maanlicht. Ach… en kou, daar kunnen wij Hollandse meiden toch wel tegen? Dus stappen we die bewuste donderdagavond in ‘Frits’, Doriens trouwe blauwe autootje en rijden naar het Paterswoldse meer. Het is even zoeken in het donker, maar uiteindelijk laten we Frits achter op de gevonden parkeerplaats en lopen we dik ingepakt langs het water. Na een

paar minuten op het kronkelende pad ontdekken we dat het toch wel erg koud is, maar we lopen stug door. Wij zijn stoer, wij laten ons niet kennen! En ja, eigenlijk zijn we ook wel een beetje gestoord dat we hier lopen. Maar we gaan in ieder geval het hele meer voor onszelf hebben. Het maanlicht is verrassend sterk. Het beschijnt de omgeving en laat het bevriezende donkere water glinsteren. Het vreemde mysterieuze sfeertje herinnert ons aan het boek dat we beiden op dat moment lezen: In de ban van de ring van Tolkien. We zien een berg stenen. ‘Dat lijkt Gollum wel!’ We lachen erom. Iets verderop ligt een omgekeerde boot. Die hebben we al snel omgedoopt tot schuilplaats voor de hobbits. En die struik lijkt wel een elf met een zwarte mantel. Zo lijven we steeds meer donkere vormen in in ons verhaal.

We fantaseren er een eind op los en gierend van de lach val ik bijna van het pad. De scheidslijn tussen verbeelding en werkelijkheid wordt steeds kleiner. Tot ik een paar meter voor ons op het pad ineens een zwarte schim zie bewegen. ‘Zag jij dat ook?’ vraag ik. ‘Ja, wat was dat?’ fluistert Dorien terwijl ze dicht tegen me aan gaat staan. Ik heb geen idee. Het is te groot voor een vos, en everzwijnen zijn hier toch niet? En het is ook geen ree, maar verder dan dat kom ik niet. Mijn hart bonst in mijn keel terwijl ik in het donker tuur om nog een glimp van het monster op te vangen. Koortsachtig denk ik na, terwijl ik probeer mijn fantasie onder controle te krijgen. Dan klinkt er in het donker een fluitje, gevolgd door een stem: ‘Boris? Boris jongen waar ben je dan? Kom eens bij het baasje!’ Boris’ antwoord is een opgewekt geblaf. En dan schiet hij het pad op, grote donkere harige Boris met een kwispelende staart, gevolgd door zijn baasje. Ik barst in lachen uit, net als Dorien. We zijn niet de enige gekken die hier op dit uur in het donker lopen. Hoe bestaat het! Opgelucht kijken we elkaar aan. Wakker geschud uit ons fantasieverhaal en van de schrik bekomen voelen we ineens dat we toch wel erg verkleumd zijn. Tijd om terug te gaan en warme chocolademelk te drinken… • Ellen Massop • Illustratie: Eriko

30

Uit eten met… Henk Boonstra

Het menu Gefrituurde kabeljauw met saus Gribiche parelhoen met een romige gember-tijmsaus Totale kosten per persoon inclusief twee drankjes en koffie 28,10 euro

Deze keer is mijn gast Henk Boonstra (41). We hebben afgesproken in restaurant De Apedans, schuin tegenover het hoofdkantoor van de politie in Groningen. Henk vertelt dat hij in Delfzijl opgegroeid is. ‘Ik heb daar tot 1996 gewoond. Toen ben ik naar Beijum in Groningen gegaan maar dat was een fiasco omdat ik bij verkeerde mensen in huis zat. In 1997 ben ik op Dennenoord gekomen. Daar leerde ik mijn vriendin Dineke kennen. Ik heb zes jaar een relatie met haar gehad. Na zes jaar ben ik bij haar weggegaan omdat de situatie onhoudbaar was door haar koopziekte.’ In de volgende jaren gaat het nog steeds niet goed met Henk. Hij woont een tijdje in de Groningse wijk de Wijert, maar wordt daar weggepest door een buurman. ‘Daarna heb ik drie jaar op Dennenoord gezeten en toen kon ik geplaatst worden in Helpman (in het zuiden van de stad). Dat is een hele toffe plek voor mij. Ik heb nu eindelijk de goede

medicatie, de goede huisvesting en de goede dagbesteding: ik teken en schilder, ik schrijf gedichten en ik maak muziek met een paar vrienden. Ik heb me in jaren niet zo goed gevoeld als nu.’ Het eten smaakt ons goed. De garnituur is prima: rabarber, frietjes, komkommer en broccoli. Het restaurant is sfeervol: de inrichting is klassiek, met moderne accenten. Tot besluit nemen we nog een kop koffie. Henk vertelt nog dat hij af en toe concerten in poppodium Vera bezoekt. Hij vindt het een prettige zaal. We nemen afscheid en fietsen weer de stad in. Ten slotte wil ik nog vermelden dat er ook gedichten van Henk in dit nummer staan, en wel op de volgende pagina. • Chris van Boetzelear • Foto: Alfons Wijninga

J i j e e n g r a t i s m a al t i j d , w i j e e n p e r s o o nl i jk v e r h a al . D e al? B e l d e re d a c t i e , 0 5 0 - 5 75 13 9 0

31

Gedichten over ‘Nacht’ van Henk Boonstra Henk Boonstra is eenenveertig jaar en woont in Groningen. Hij schrijft gedichten sinds de zomer van 2005. Dichters die hij bewondert zijn Anna Enquist en Rutger Kopland. Henk heeft inmiddels vier dichtbundels geschreven. Zijn bekendste werk is ‘Pennenvruchten uit een troebele geest’. (ISBN 9789059742260 Prijs: 15 euro) Je kunt de bundel kopen via internet (bruna.nl of bol.com) • Erik Bies

Slapeloze nacht

’s Nachts

Wederom valt inslapen me zwaar Al was de dag uitputtend In de schaduw van een kaars En in het licht van een reclamebord Probeer ik vertwijfeld Per modern snufje techniek Een dierbaar familielid Aan een compleet andere kant Van de wereld Te pakken te krijgen Maar tevergeefs Zo laat een vriendelijke Engelstalige vrouwenstem mij weten Onderhand ben ik het slapen zat Of pogingen daartoe Ik rook de zoveelste sigaret Hoogstpersoonlijk bereid Uit rijstevloei en excellente tabak En ‘Misty’ neuriënd Verlang ik naar De fluitende vogels Die op hun eigen unieke wijze Weer opnieuw een dag Vol verrassingen zullen inwijden.

Als menig weldenkend mens Het toegangsbewijs naar dromenland Heeft verzilverd En zich in de parallelwereld Vol illusies van het onderbewustzijn bevindt Juist dan zijn sommigen Doelmatig zich aan het ontwikkelen Richting artistieke zelfontplooiïng.

’s Nachts alleen

Liefdesscène

Een eenzame nacht in de donkere stad Eén uit een medogenloos lange reeks Na de laatste rock & roll elpee gedraaid te hebben De laatste sigaret te hebben gedoofd En de wekker in te stellen op veel te vroeg tijdstip Volgt eindeloos woelen in het veel te grote bed En het fantaseren over ver vervlogen vriendinnen Tot ik bekaf maar voldaan Alleen indommel de lange nacht tegemoet.

Een eenzame volle maan hemelhoog Schijnt binnen door ons open raam We praten over dingen des levens Na een onstuimige amoureuze momentopname Uit een aaneenschakeling van fragmenten De film inclusief soundtrack vormend Van onze veelbewogen levens.

Tussen sprookje en legende. De volle maan zo wordt beweerd Bezit speciale krachten Wie daar ontvankelijk voor is Krijgt animale lusten Vandaar wellicht het sprookverhaal Van weerwolven in bossen En vampiers die zich tegoed doen Aan jonge maagdenkelen Wat er ook van waar moge zijn Die heldere bol blijft boeien En spreekt tot veler verbeelding Eenzaam licht in donker al.

Schilderijen met als thema

32

Deze kleurrijke schilderijen, gemaak t door Elisabeth Smelik, zijn afgelopen voorjaar te zien geweest in Delf zijl. Binnenkor t, in augustus, worden ze tentoongesteld in de Rijksuniversiteit Groningen. • Foto’s: Inge Jansen

33

Het komende nummer van Foolcolor Magazine heeft als thema spiritualiteit. Wij zijn nieuwsgierig naar jouw mening over dit onderwerp. Wij willen dan ook erg graag weten wat je gedachtes zijn bij de stelling: ‘Spiritualiteit is een modegril’

• Illustratie: Margje Molenkamp - van den Berg

Wat is spiritualiteit? Spiritualiteit bestaat al ontzettend lang, van het aanbidden van de zon en de natuur tot het vereren van goden en de filosofische gedachten over de zin van het leven en een leven na de dood. Er is vaak verandering in de manier waarop wij als mensen hierover nadenken. Een aansluitende vraag die je hierbij zou kunnen stellen is of iedereen spiritueel is; met de komst van boeken als The Secret en de immense populariteit van New Age zou je nog wel kunnen twijfelen of dit alles een diepere spirituele betekenis heeft of

dat het simpelweg een opeenhoping van hypes is waar men links en rechts wat geld uit weet te slaan. Of is het toch een bruikbaar iets in de zoektocht naar onszelf en wie wij zijn als mens en wat onze plaats is op deze planeet? En kan iets waar toch heel veel mensen ontzettend veel troost en innerlijke vrede in vinden wel als gril worden gezien? En staan al deze losse uitingen van spiritualiteit los van elkaar als individuele hypes of is het toch onderdeel van een grotere spirituele beweging?

Laat ons weten wat je ervan denkt. Dit mag ook anoniem. En misschien staat jouw mening wel in het volgende nummer! Stuur je reactie naar de redactie van Foolcolor Magazine, van Oldenbarneveltlaan 15, 9716 EA Groningen of mail ons: [email protected] onder vermelding van ‘Stelling Spiritualiteit’.

34

Boek bespreking Troost Uitgegeven door: de Geestelijke Verzorging van Lentis, ISBN/EAN 978 90 76321 26 4 Aan het begin van de week van de psychiatrie is het boekje met de titel Troost gelanceerd. Het is een klein, handzaam boekje waarin mooie troostvolle gedichten, schilderijen en foto’s staan, alles gemaakt door cliënten van Lentis. Het boekje bevat 23 pagina’s. Het is mooi vormgegeven en professioneel gedrukt, de gedichten zijn ontroerend, de foto’s prachtig. Het is bedoeld om mensen een beetje troost te bieden wanneer ze dat nodig hebben. Een klein woord doet zoveel goed. Troost doet dat ook op een mooie en ingetogen manier. Je kunt het altijd weer even pakken wanneer je down bent en het even niet ziet zitten. De inhoud geeft je troost en vrolijkt je op. Het is ook een leuk presentje voor iemand die troost nodig heeft. Misschien kun je dan samen praten over het verdriet en de pijn van de ander. Het boekje is te koop voor drie euro bij de Geestelijke Verzorging van Lentis.

Zoek de tien verschillen

S t u u r o f m a il d e o p l o s s i ng v a n d e p u z ze l n a a r d e r e d a c t i e . D e e e r s te t i e n g o e d e i n ze n d i ng e n k r i jg e n e e n p r i j sj e t o e g e s t u u r d . D e o p l o s s i ng v a n d e R e b u s u i t h e t v o o r g a a n d e n u m m e r i s: Fa n t a s i e l oze Re b u s . M e v r o u w d e B o e r u i t G r o ni ng e n , A ni t a O u d m a n u i t W a r f f u m e n m e v r o u w P i j p ke r u i t G r o o te g a s t k r i jg e n zo s n e l m o g e l i j k e e n p r i j s o p g e s t u u r d .

35

Oproep Nieuwe groep voor creatievelingen met een psychotische stoornis/schizofrenie zoekt deelnemers. Wij starten een groep op voor creatievelingen met een psychotische stoornis/ schizofrenie. We willen één keer in de twee weken bijeen komen op de woensdagavond ergens in de stad Groningen (we zijn nog op zoek naar een geschikte lokatie). Bedoeling van de groep is om elkaar de producten van onze creativiteit te laten zien of horen, ervaringen uit te wisselen over kunst maken en het gezellig te hebben niet te vergeten. We vinden het belangrijk om een veilige sfeer te creëren waar in een ieder zich op zijn gemak kan voelen. Daarom ook willen we de groep niet al te groot maken maar ook niet te klein. We kunnen op dit moment nog deelnemers gebruiken. Mensen die mee willen doen of gewoon wat meer informatie willen, kunnen contact opnemen met Ellen Klein, Secretariaat Zorgprogramma Psychotische Stoornissen, tel. 050 – 522 35 83 (bereikbaar van ma t/m donderdag). 

Kom bij de redactie van Foolcolor Magazine!

Ben je cliënt en lijkt je het leuk om te schrijven, interviews af te nemen, mee te denken over de inhoud van het blad en binnengekomen kopij te beoordelen, kom dan in de redactie van Foolcolor Magazine. We vergaderen elke maandagmiddag van 13.00 tot 15.00 uur. Verder bepaal je zelf hoeveel tijd je eraan besteedt. Voor meer informatie: bel 050 5751390 en vraag naar Henk Santing.

- Advertentie -

Dag en nacht bereikbaar Telefonisch 050 - 525 0000 of

0900 - 0767

(5ct/min)

Vrijwilliger worden bij Sensoor Groningen/Drenthe z.o.z.

Chat en e-mail www.sensoor.nl Bellen met de vrijwilligers van Sensoor Groningen/Drenthe, 7 dagen en nachten per week voor een gesprek van mens tot mens. Inloggen voor een chat-gesprek kan op verschillende tijden, kijk op www.sensoor.nl Alle contacten zijn anoniem en vertrouwelijk. .Een goed gesprek kan heel veel doen als je het even moeilijk hebt.

‘Dag en Nacht echte aandacht’

postv @ k in

36

Donkere nacht? Ik ben een onrustige slaper (ondanks een pilletje) Veel wordt er gepiekerd en gemaald wat ik overdag meemaak, komt in de donkerste van de nacht terug om te verwerken Ik slaap in een vrij groot huis waar ieder geluidje mijn oren en hersens doordrenkt, om soms in lichte paniek rechtop in bed te zitten. De nacht is erger dan de dag! Je kan nergens heen, alleen voor mij de hulptelefoon in nood kan je stemming soms tot rust brengen (maak er weinig gebruik van). Soms kan een stil gebed je innerlijke rust brengen om na versloop van de nacht van je vermoeienissen tot een rust te komen, voordat de wekker weer afgaat voor een nieuwe dag. Zo herhaalt voor mij de ritme van de nacht tot dag! Wie herkent dat? A. Oldenburg

De B.W. Helpman Ik wil eens een boekje open doen over de B. W. Helpman. Ik zit al drie maanden te wachten op medicijnen. Als ik om een aspirientje vraag, willen ze die niet geven. Als ik om een nagelschaartje vraag, willen ze die niet geven. Ik heb de P.V.P. opgebeld, maar die doen er niets aan. Ik heb een keer opgebeld naar Lentis, maar nog steeds geen medicijnen. Dat kan maarzo in 2011.

Hyves

Een bewoner van B.W. Helpman

Goeiedag allemoal,   Ik wil joe allemoal groag even bedanken veur het ploatsen van mien verhoal. Het zugt er hail goud oet. Het is toch allemoal nait niks om iedere keer weer opnij dit magezien weer vol te kennen kriegen!   Nogmaals veel waardering en respect voor allen die iedere keer zoveel werken voor zo‘n mooi magazine!!!!   Vanoet Midwolle,   de maist vrundelieke groeten,   Arie     Ps.Ik wil dit ook nog groag even aan joe kwiet.... misschain ken je der wat mit.   Blief nait stoan van wat er was Elke dag magst groter gruien Zak nait weg in ’t doagelieks moeras Pak de kans doar boven te gruien Starker te wezen dast zulf dachst Heb vertrauwen in aigen kracht!  

37

OP

EEN

R IJ

In deze rubriek staat kort nieuws uit de ggz. Raadpleeg voor actuele berichten onze website www.foolcolormedia.nl n ig ing Geest n k r a c h te er als Veren a d v er a an v g n en i en l w m e u Bund ga a n b o e gaan sa !c er o e V w en ze d n en an bo nn x)cliënten v ndeling k u De Cliënten k rachtenbu ch in voor (e e zi e ez k en d ij r tt o el o ze p D e schap drift. at ie. Z n in de maat tenorganis n se ië en cl e m , k er g er d in on een st ver slav at ies die hen sen met een tenorganis n ië cl de ggz, men le a n io voor de reg n me t opvang en e van mense ti ta p ce ac e pelijk Dit doen steunen. maatschap het woord. e n d a t v er n rd zi o e v be dst oorGeestdrift g in de bree ge steun, v e aandoenin g, onderlin ch in n is ingen ch en rk sy o p )e een t a a nd lp, (h den van hu de enige nie ie b jn t ten zi e ei e h it r Z . o iv g o ze d er sact art ig in e v rijw illig d elangenbeh k b o meer O r en . o g d o n n V ti . lich Nederla gevoerd in it g u in ft ig ri d en st er ee gebonden v rden door G Pandora wo g n ft.nl ti ri d ch ti st S e e va n ig ingg en er .v w w w : informat ie

E e n p s yc h i ate r i n d e s e p a r e e r ce l Een GGZ-Friesland-psychiater te Leeuwarden zat een paar uur in de separeerruimte. Onverwacht was hij uit een overleg gehaald en naar de cel overgebracht. ‘Confronterend,’ vond hij het verblijf daar. Deze psychiater ziet het apart zetten van agressieve, psychotische of angstige patiënten liever niet gebeuren, maar vindt de maatregel soms noodzakelijk. Zijn ‘ontvoering’ was een idee van de Centrale Cliëntenraad, die vanwege de week van de psychiatrie meer aandacht wil voor waardevolle zorg. Een reactie van een cliënt: ‘Wel lef van deze psychiater al zal het waarschijnlijk niet in de buurt komen van een echte separatie met alles erop en eraan. En als een psychiater het al heftig vindt, hoe is het dan voor de cliënt?’

t v a n 1 8 ju ni! ! d e l i jke b i j e e nk o ms n a l e d p o k o o m Ko reniging voor aniseert de VMDB – Ve Op zaterdag 18 juni org en hun betrokis ch depressieve stoorn mensen met een manis is ‘Vakantie’, ma bijeenkomst. Het the kenen – een landelijke e problemen dig no de maar wat wel voor rp we der on nig zon een r alle do’s en d komt een psychiater ove kan zorgen. In de ochten op vak antie je eer nn et je op let ten wa don’ts ver tellen. Waar mo In de . den rei rbe goed mogelijk voo gaat en hoe kun je je zo e workshops: middag zijn ver schillend jn vliegangst. ess en hoe overleef ik mi str tie an vak t me af ken -Re , high profile. -Low budget op vak antie s en doe je e… Leer van elk aar s tip me -Ik ga op reis en neem voordeel ermee. ld je dan aan bij: wil je graag komen? Me en rd see res nte geï je n Be 0-2803030 op telefoonnummer: 03 Fennie@v mdb.nl of bel

Z o m e r m a r k t ‘ R o n d o m d e K i m m e’ Op het ‘Dennenoordterrein’ houdt Lentis op 10 juni 2011 van 11..00 tot 16.00 uur een zomermarkt. Er staan allerlei kraampjes met zelfgemaakte spulletjes door cliënten van verschillende afdelingen van Lentis en daarbuiten. Er zijn nog een paar plaatsen vrij voor standhouders. Reageer snel!!! (info: 050-4097324 Wia of 050-4097265 Barbara)

N a c h t m e r r i e s te l i j f Er is een nieuwe zelfhulpmethode om nachtmerries tegen te gaan ontwikkeld. Bij de mensen met nachtmerries nam de hoeveelheid klachten met de helft af. Ook werkt het goed tegen slapeloosheid door nachtmerries. De bedoeling is dat je tien minuten per dag een steeds terugkerende nachtmerrie opschrijft en halverwege er een andere prettige wending aan geeft. De nachtmerrie loopt zo dus goed af overdag en dat heeft blijkbaar invloed op de droom ’s nachts. De methode is na onderzoek aan de Universiteit Utrecht bedacht. Voor het onderzoek volgden ruim twaalfhonderd proefpersonen thuis aan de hand van een werkboek denk- en doe-oefeningen.

M a s tu r b at i e h e l p t te g e n ‘ r u s te l o z e b e n e n’ voor het slapen Mensen met het zogenaamde restless legs syndroom ervaren mogelijk minder klachten na masturbatie. Het syndroom is een neurologische aandoening die ervoor zorgt dat mensen vooral ’s avonds en ‘s nachts een vervelend gevoel ervaren in hun benen. Hierdoor krijgen ze vaak een onbedwingbare neiging hun benen te bewegen. Het syndroom wordt waarschijnlijk veroorzaakt door een verstoorde balans van dopamine in het lichaam. Veel patiënten krijgen daarom medicijnen voorgeschreven die de aanmaak van dopamine bevorderen. Uit onderzoek is gebleken dat masturbatie de meest effectieve wijze is om de aanmaak van dopamine in de hersenen op een natuurlijke manier te stimuleren. Daardoor is zelfbevrediging mogelijk geschikt als alternatief medicijn voor het restless legs syndroom. Ook een vrijpartij zou de klachten uiteraard kunnen doen verminderen.

38

MOOTJES Advertentie

Advertentie

Vakantieboek

goed gevoel gidS

Nienke zwemt met dolfijnen | Zin in kwartetten? | Lekker puzzelen en de tijd vergeten! | Recepten uit verschillende landen | Ester gaat op vakantie naar een klooster | Lees het spannende fotostripverhaal

Advertentie

5

Arbeidsongeschikt door psychische klachten?

WAO & PSYCHE

SomS wil het allemaal even niet zo goed lukken in je leven. voor die dagen iS er de goed gevoel gidS. een boek boordevol ideeën & tipS die je net dàt ene duwtje in de rug geven om je goede gevoel weer terug te vinden.

verraSSende uitStapjeS, intereSSante activiteiten, Sterke verhalen en prachtige foto’S.

Een prachtig vakantieboek met verhalen, puzzels, recepten, interessante interviews en een compleet fotostripverhaal! Een vakantieboek met maar liefst 80 pagina’s. waar je uren mee zoet bent. Niet alleen heerlijk om te lezen in een vakantie maar ook gewoon thuis op de bank. Bestellen? 050 575 13 90 [email protected]

de goed gevoel gidS geeft je leven weer glanS!

130 pagina’s fullcolor

Bel voor gratis advies Werkgroep WAO & Psyche T 050-571 39 99 Telefonisch spreekuur ma: 13:00-15:00 uur do: 10:00-12:00 uur www. waoenpsyche.nl

Neus & Neus

citaten | interviews | gedichten | uitstapjes korte verhalen | ideëen &tips! Bestellen Bellen: 050-575 13 90 Mailen: [email protected] (zolang de voorraad strekt)

• Henk de Vries

39

Het is de bezinning als ik naar buiten kijk… de takken van de bomen die lijken te zweven op de helderheid van de nacht. De nacht laat de aarde tot rust komen… stil is het… De nacht is ontwapenend… De nacht laat mijn ogen buiten de stilte volgen… tijdens het volgen ben ik aan het overdenken… Ik ga in bed en weet dat ik nog even zal wakker liggen voor het slapen gaan… Met mijn balkondeur open… voel ik de stilte van de nacht in een briesje dat mijn dekbed raakt… Ik voel me 1 met de rust van de nacht… en sluit mijn ogen.   • Robin • Illustratie: Anna de Ruiter