m 2007

concept

Welzijnsbeleid in een helder perspectief Welzijnskader gemeente Heusden 2005 t/m 2007

Inhoudsopgave Inhoudsopgave................................................................................................................ 1 Samenvatting .................................................................................................................. 4 Inleiding ........................................................................................................................... 7 Hoofdstuk 1 Terugblikken en vooruitblikken.................................................................. 10 Hoofdstuk 2 Welzijnskaders .......................................................................................... 13 Hoofdstuk 3 Jeugd ........................................................................................................ 15 3.1 Wettelijke kaders en bovenlokaal beleid.............................................................. 15 3.2 Lokale ontwikkelingen.......................................................................................... 16 3.3 Huidige stand van zaken ..................................................................................... 16 3.4 Aanvullende kaderstelling.................................................................................... 18 3.4.1 Visie op Jeugd............................................................................................... 18 3.4.2 Speerpunten van beleid ................................................................................ 18 Hoofdstuk 4 Onderwijs .................................................................................................. 21 4.1 Gemeentelijk onderwijsachterstandenbeleid ....................................................... 21 4.1.1 Hoofdlijnen Samen bouwen aan meer kansen ............................................. 21 4.1.2 Bestaande situatie......................................................................................... 22 4.1.3. Aanvullende kaders...................................................................................... 22 4.1.4. Regierol van de gemeente ........................................................................... 23 4.2 Volwasseneneducatie.......................................................................................... 23 4.2.1 Lokale speerpunten....................................................................................... 24 4.3 Inburgering oud- en nieuwkomers ....................................................................... 24 4.3.1 Huidig beleid ................................................................................................. 24 4.3.2 Nieuwe kaders .............................................................................................. 25 4.3.3 Gemeentelijke regierol .................................................................................. 26 Hoofdstuk 5 Kunst en Cultuur ....................................................................................... 27 5.2 Landelijke ontwikkelingen .................................................................................... 27 5.3 Provinciale ontwikkelingen................................................................................... 27 5.3 Lokale ontwikkelingen.......................................................................................... 28 5.4 Rol van de gemeente........................................................................................... 31 Hoofdstuk 6 Leefbaarheid ............................................................................................. 32 6.1 Leefbaarheid algemeen ....................................................................................... 32 6.1.1 Landelijke en regionale ontwikkelingen......................................................... 32 6.1.2 Leefbaarheid in Heusden .............................................................................. 32 6.1.3 Regierol gemeente........................................................................................ 34 6.2 Speel- en spelvoorzieningen ............................................................................... 34 6.2.1 Wettelijke kaders........................................................................................... 34 6.2.2 Lokale speerpunten....................................................................................... 34 Hoofdstuk 7 Vrijwilligers ................................................................................................ 36 7.1 Trends en ontwikkelingen .................................................................................... 36 7.2 Gemeentelijke speerpunten................................................................................. 37 7.3 Nieuwe kaders ..................................................................................................... 38 7.4 Financieel kader .................................................................................................. 38 7.5 Regierol gemeente .............................................................................................. 38 Hoofdstuk 8 Recreatie................................................................................................... 39 8.1 Schets van relevante landelijke ontwikkelingen................................................... 39 8.2 Schets van ontwikkelingen op provinciaal en regionaal niveau ........................... 40 8.3 Schets van lokale ontwikkelingen en speerpunten van beleid............................. 42 8.4 Financieel kader .................................................................................................. 42

Welzijnsbeleid in een helder perspectief, welzijnskader gemeente Heusden 2005 t/m 2007 Door college vastgestelde versie d.d. 19-5-2004

2

8.5 Regierol gemeente .............................................................................................. 43 Hoofdstuk 9 Sport.......................................................................................................... 44 9.2 Ontwikkelingen in de sport................................................................................... 45 9.3 Lokale visie en ontwikkelingen ............................................................................ 46 9.3.1 Lokale visie ................................................................................................... 46 9.3.2 Lokale gegevens en ontwikkelingen ............................................................. 46 9.3.3 Gemeentelijke speerpunten .......................................................................... 47 9.4 Gemeentelijke regie............................................................................................. 48 9.5 Financieel kader .................................................................................................. 48 Hoofdstuk 10 Zorg......................................................................................................... 49 10.1 Wetgeving.......................................................................................................... 49 10.2 Lokale speerpunten ........................................................................................... 49 10.3 Aanvullende kaders: Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) ................. 51 10.4 Rol gemeente .................................................................................................... 52 Hoofdstuk 11 Subsidies................................................................................................. 53 11.1 Hoofdlijnen subsidieregels Awb......................................................................... 53 11.2 Bestaande situatie ............................................................................................. 54 11.3 Aanvullende kaders ........................................................................................... 54 Hoofdstuk 12 Accommodatiebeleid............................................................................... 57 12.1 Huidig beleid ...................................................................................................... 57 12.2 Ontwikkelingen .................................................................................................. 57 12.3 Lokale kaders .................................................................................................... 58 Hoofdstuk 13 Prioriteiten stellen.................................................................................... 60 Hoofdstuk 14 Het financieel kader ................................................................................ 61 Hoofdstuk 15 Plan van aanpak ..................................................................................... 62


3

Samenvatting Voor u ligt het welzijnsplan “Welzijnsbeleid in een helder perspectief” van de gemeente Heusden. Een breed kader waarbinnen het gemeentelijk welzijnsbeleid in de jaren 2005 tot en met 2007 gestalte moet krijgen. Helder is het uitgangspunt van dit plan. Dit vertaalt zich met name in consequente, eenvoudige en realistische doelstellingen. Participatie en inspraak van het veld zijn uiteraard van belang geweest bij het opstellen van dit beleidsplan. Om dit te bereiken is een conferentie voor betrokken instellingen georganiseerd. Tijdens deze conferentie is het oude plan geëvalueerd en zijn prioriteiten voor het nieuwe geformuleerd. Daarnaast heeft men de mogelijkheid gekregen om te reageren op de inhoud van dit plan. Allereerst wordt in de vorm van een evaluatie teruggeblikt naar het oude welzijnsplan. Betrokken instellingen hebben in dat verband aangegeven dat men behoefte heeft aan een duidelijk kader. Een belangrijke conclusie is voorts dat een eenduidig subsidie- en accommodatiebeleid ontbreekt. De instellingen vragen om een slagvaardige gemeente en een haalbaar beleid. In het regeerakkoord “Meedoen, meer werk en minder regels” van kabinet Balkenende is eigen verantwoordelijkheid een belangrijk uitgangspunt. De overheid trekt zich terug en vertrouwt op de zelfredzaamheid van de burger en zijn omgeving. Landelijke en lokale ontwikkelingen zijn de basis voor het beleid van de gemeente Heusden op de verschillende gebieden van het welzijnsterrein. Alle relevante beleidsvelden worden besproken. Hieronder vindt u een korte samenvatting van deze terreinen. Jeugd De gemeente heeft door de invoering van een aantal nieuwe wetten (Wet basisvoorziening kinderopvang, Wet op de jeugdzorg) veel meer verantwoordelijkheden gekregen. Lokaal is op het gebied van jeugdbeleid behoefte aan een meer samenhangend beleid. Een ander lokaal speerpunt is Jeugd en Veiligheid, gericht op probleemjongeren. Ten slotte wordt betere afstemming tussen provincie en gemeente nagestreefd. Allemaal aspecten die nadere invulling zullen krijgen in een nota Integraal Jeugdbeleid die eind 2004 gereed zal zijn. Onderwijs Het beleidsveld onderwijs bestaat uit een aantal onderdelen. Ten eerste het onderwijsachterstandenbeleid. Op dit beleidsterrein is sprake van vastgesteld gemeentelijk beleid, maar dienen zich verschillende wettelijke veranderingen aan. Allereerst wordt de verantwoordelijkheid voor het voeren van een onderwijsachterstandenbeleid verplaatst van de gemeente naar de scholen. Daarnaast worden er door de rijksoverheid aanzienlijke bezuinigingen doorgevoerd op dit beleidsveld. Een ander onderdeel van onderwijs is volwasseneneducatie. Ook hier heeft men te maken met bezuinigingen. De gedwongen winkelnering bij de Regionale Opleidingen Centra (ROC’s) wordt waarschijnlijk afgeschaft. De gemeente moet zich nog bezinnen op een gepast beleid op dit gebied.


4

Het laatste aspect van het onderwijsbeleid is inburgering. In 2004 zal de nieuwe Wet Inburgering Nieuwkomers worden ingevoerd. Deze houdt in dat de inburgeraar zelf financieel verantwoordelijk wordt gesteld voor inburgering. Het volgen van een inburgeringstraject wordt behalve voor nieuwkomers, ook voor oudkomers met een uitkering verplicht gesteld. Kunst en cultuur Vanuit het Rijk en de Provincie bestaat beleid waarbij gemeenten kunnen aansluiten. Een belangrijke nieuwe ontwikkeling is de Bibliotheekvernieuwing. Dit houdt een herstructurering van bibliotheekfilialen in, waarbij één basisbibliotheek de versnipperde, kleine en slecht bezochte filialen moet vervangen. In het lokaal beleid zijn de speerpunten een onderzoek naar de mogelijkheden van de bibliotheken in het kader van de bibliotheekvernieuwing, het vereenvoudigen en verstevigen van de structuur in het muziekonderwijs en het ontwikkelen van een bezoekerscentrum in Heusden. Leefbaarheid Multifunctionele centra en behoud van voorzieningenniveau in kleine dorpen zijn landelijke ontwikkelingen die spelen op het gebied van leefbaarheid. Wijkgericht werken en decentralisatie sluiten hierbij aan. In het verlengde hiervan wordt in de gemeente Heusden de leefbaarheid onder andere bevorderd door twee steunpunten/wijkwinkels in de wijken Vliedberg en Oudheusden. Ook bestaan er plannen voor de vorming van Brede Scholen in beide wijken. Vrijwilligers De behoefte aan vrijwilligers neemt toe, terwijl het aantal vrijwilligers afneemt. Om vrijwilligerswerk te stimuleren is de Tijdelijke Stimuleringsregeling Vrijwilligerswerk in het leven geroepen. Op basis van eerdere besluitvorming door de gemeenteraad is in dit kader een subsidieaanvraag bij het Rijk inmiddels gehonoreerd. Lokale speerpunten zijn onder andere het beter faciliteren van het bestaande vrijwilligerssteunpunt, het aantrekkelijker maken van vrijwilligerswerk en duidelijkere regelgeving. Recreatie Het landelijk gebied staat centraal in het recreatie- en toerismebeleid van het Rijk. De gemeente Heusden heeft in een regionaal samenwerkingsverband een visie opgesteld. Belangrijkste uitgangspunt is het gezond houden van de sector en het stimuleren van nieuwe ontwikkelingen. Een actualisering van het gemeentelijk beleid op het gebied van toerisme en recreatie is voorzien voor het eind van het jaar 2004. Sport De gemeente Heusden heeft onlangs een subsidieaanvraag in het kader van de Breedtesportimpuls ingediend bij het ministerie van VWS. De aanvraag richt zich op het oprichten van een sportloket en het verzorgen van verenigingsondersteuning. Andere lokale speerpunten zijn het accommodatiebeleid, nieuwbouw Sporthal Onder de Bogen en een duidelijk aanspreekpunt bij de gemeente als het gaat om sport. In de tweede helft van het jaar 2004 zal een sportnota ter besluitvorming aan de gemeenteraad worden voorgelegd.


5

Zorg Op het gebied van zorg is sprake van aanzienlijke veranderingen. De Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten wordt gemoderniseerd en in 2006 zal de Wet Maatschappelijke Ondersteuning worden ingevoerd. Dit alles houdt in dat meer taken bij de gemeente komen te liggen en dat de burger meer wordt aangesproken op zijn of haar eigen verantwoordelijkheid. Lokaal zijn de speerpunten van beleid het oplossen van het tekort in de huisartsenzorg, ouderen, jongeren, het werken aan de regiogrensproblematiek en ten slotte de vermaatschappelijking van de zorg. Het gemeentelijk beleid op dit gebied is vastgelegd in de eind 2003 vastgestelde nota lokaal gezondheidsbeleid Heusden op Gezonde Koers. Subsidies Het ontbreekt de gemeente Heusden op dit moment aan eenduidigheid in het subsidiebeleid. Vanuit het veld wordt aangegeven dat hier veel behoefte aan is. In dit welzijnsplan zijn kaders geformuleerd die als basis voor de opzet van een nieuw beleid dienen. Gestreefd wordt bijvoorbeeld naar een behoorlijke vermindering van het aantal verschillende subsidiesoorten en zullen de subsidiecriteria voor de genormeerde subsidies opnieuw tegen het licht worden gehouden. Accommodatiebeleid Accommodaties spelen een belangrijke rol in het welzijnsbeleid. Het huidige accommodatiebeleid richt zich voornamelijk op beheer en te weinig op beleid. De gemeente werkt aan een nieuw beleid. In nieuw op te stellen beleid zijn speerpunten onder andere multifunctioneel gebruik en een zo optimaal mogelijke bezettingsgraad. Tussen de gemeente en instellingen moet meer duidelijkheid zijn over de verdeling van verantwoordelijkheden. Daarnaast moet de gemeente zorgdragen voor een eenduidig aanspreekpunt. Dit welzijnsplan wordt afgesloten met een prioriteitenstelling en een financieel kader. Bestaande en nieuwe ombuigingstaakstellingen zullen op basis hiervan worden ingevuld. Het welzijnsplan wordt afgesloten met een plan van aanpak waarin wordt aangegeven welke onderdelen van de beleidsterreinen uitgevoerd zullen worden, op welke termijn en in welke vorm.


6

Inleiding In het raadsprogramma 2003-2006 is als speerpunt opgenomen het actualiseren van het welzijnsplan. Het vorige welzijnsplan, Eigen verantwoordelijkheid binnen nieuwe grenzen, gold voor de periode 1998-2001. Het opstellen van een lokaal welzijnsplan is niet wettelijk verplicht, maar wel wenselijk. De behoefte aan een welzijnsplan komt voort uit de aanwezigheid van een scala aan onderwerpen binnen het brede welzijnsbeleid. Op verschillende onderdelen zijn of worden specifieke beleidsplannen geschreven. Bestuurlijk en beleidsmatig bestaat de behoefte aan een kader voor al deze bestaande en nieuwe beleidsinitiatieven. Uit dit kader in de vorm van het voorliggende welzijnsplan spreekt een brede welzijnsvisie op strategisch niveau. Dit kader is consistent en zo uniform mogelijk. Missie en doelstellingen In het verlengde van de Welzijnswet en anticiperend op de Wet maatschappelijke ondersteuning heeft de gemeente Heusden op welzijnsgebied de volgende missie: Iedere inwoner van de gemeente Heusden heeft toegang tot een breed pakket van welzijnsvoorzieningen en krijgt kansen om zich te ontplooien tot een zelfstandige deelnemer aan de Heusdense gemeenschap. Bij het nastreven van deze missie gelden de volgende uitgangspunten: • een vraaggericht en voorwaardenscheppend aanbod; • het klantgericht opereren door zowel de gemeentelijke organisatie als uitvoerende welzijnsorganisaties; • het realiseren van zo laagdrempelig mogelijke voorzieningen; • de eigen verantwoordelijkheid van de burger staat voorop; • een optimale verhouding tussen prijs- en kwaliteit van het voorzieningenniveau, staat hierbij centraal. De doelstellingen die de gemeente Heusden heeft geformuleerd om de missie na te streven worden beschreven in de volgende hoofdstukken. Looptijd De looptijd van het nieuwe welzijnsplan, Welzijnsbeleid in een helder perspectief, is gesteld op 2005-2007. Dit betekent dat het welzijnsplan voor drie jaar wordt opgesteld. Deze looptijd is een jaar korter dan een reguliere looptijd van vier jaar. Het uitgangspunt is dat iedere gemeenteraad op basis van zijn inzichten een nieuw welzijnsplan moet kunnen vaststellen. De zittingsperiode van de huidige gemeenteraad duurt tot voorjaar 2006. Met de looptijd van het nieuwe welzijnsplan krijgt een nieuwe gemeenteraad voldoende gelegenheid eigen vervolgbeleid te bepalen. Motto Het motto van het nieuwe welzijnsplan is “Helder”. Dit kan vertaald worden naar eenvoudig, consequent en realistisch. De ambitie is om regelingen waar mogelijk te vereenvoudigen. Dit betekent het aantal regelingen beperken, maar ook regelingen zelf versimpelen. De gemeente wil consequent zijn in het beleid en daarmee duidelijk maken waar de gemeente voor staat. Het welzijnsplan fungeert als waarborg voor het voeren van een consequent beleid. Het nieuwe welzijnsplan is tenslotte realistisch van karakter.


7

Bestaand beleid zal bijvoorbeeld niet worden geherformuleerd, maar worden ingepast in het nieuwe welzijnsplan. Daarnaast zullen er in het plan alleen doelen worden geformuleerd die op basis van de aanwezige randvoorwaarden (menskracht, tijd en financiële middelen) realistisch zijn. Het motto “Helder” loopt als een rode draad door het welzijnsplan. Participatie Nieuw beleid komt niet tot stand achter het bureau. Met de instellingen op het brede welzijnsterrein is in het voortraject van het welzijnsplan overleg geweest. Op 17 februari 2004 heeft de gemeente een conferentie georganiseerd waar instellingen in aanwezigheid van afgevaardigden van verschillende politieke partijen het voorgaande welzijnsplan hebben geëvalueerd en prioriteiten hebben geformuleerd voor het nieuwe welzijnsplan. Met deze prioriteiten is rekening gehouden bij de totstandkoming van het plan. Door middel van de toezending van het conceptplan, zijn relevante organisaties voorts in de gelegenheid gesteld om te reageren op het plan. De reacties zijn nog niet verwerkt in het voorliggende plan, maar dienen als voeding voor de door de gemeenteraad te voeren kaderstellende discussie over dit plan. De ontvangen reacties treft u in gebundelde vorm aan als bijlage bij het raadsvoorstel behorende bij dit plan. Procedure Op 17 februari 2004 heeft het veld gesproken over het oude en het nieuwe welzijnsplan. Vaststelling van het welzijnsplan door het college van Burgemeester en Wethouders vond plaats op 11 mei 2004. Zoals hiervoor al is aangegeven, is een conceptversie van het plan vervolgens vrijgegeven voor inspraak. De Commissie Inwonerszaken (IZ) heeft op 16 juni 2004 het plan besproken. Na vaststelling in de gemeenteraad wordt uitvoering gegeven aan het plan van aanpak. Regierol van de gemeente De gemeente heeft een regierol op het brede welzijnsveld. Deze regierol is primair gericht op de totstandkoming van de lokale doelstellingen en resultaten, die in overleg met betrokkenen uit verschillende disciplines tot stand moeten komen. De gemeente geeft per beleidsterrein een andere invulling aan de regierol. Per onderwerp en veld kan de mate van sturing verschillen. De regierol heeft betrekking op stimuleren, situeren, steun creëren, structureren, sturen en signaleren. Stimuleren: de gemeente neemt initiatief, heeft een actieve houding en er is politieke aandacht voor het te formuleren beleid. Situeren: benutten van het netwerk en daarmee ook kennis hebben van het netwerk. Er wordt zoveel mogelijk uitgegaan van de bestaande initiatieven. Steun creëren: de gemeente dient met betrekking tot het formuleren van het beleid draagvlak te ontwikkelen. Dit kan alleen door partijen betrokken te laten zijn in het proces en ze daarin serieus te nemen. Structureren: de netwerken en relaties moeten worden onderhouden, de gemeente heeft hierin zelf de rol van aanjager. De gemeente stimuleert, schept de randvoorwaarden en is zelf actief in relatiebeheer.


8

Sturen:

de gemeente heeft het totaal en daarmee ook het integrale karakter in beeld, legt relaties met andere beleidsterreinen en stuurt indien nodig bij. Signaleren: de gemeente pakt tijdig lokale initiatieven, stelt tekorten in samenwerkingsrelaties aan de orde, pakt nieuw beleid en andere initiatieven vanuit bijvoorbeeld wijk-en buurtcommissies op en koppelt die aan het reeds bestaande beleidsplan. De gemeente heeft hiervoor verschillende instrumenten in handen, zoals subsidies, juridische bevoegdheden enz. De verschillende rollen moeten in onderlinge samenhang gezien en uitgevoerd worden. Bij de verschillende beleidsterreinen in dit welzijnsplan wordt aandacht besteed aan de invulling van de regierol. Leeswijzer In hoofdstuk 1 wordt teruggekeken op het welzijnsplan 1998-2001, Eigen verantwoordelijkheid binnen nieuwe grenzen. Het beleid wordt kort geëvalueerd. Hoofdstuk 2 geeft algemene kaders weer van het regeerakkoord van het kabinet Balkenende II. Gekeken wordt naar landelijk, provinciaal en lokaal beleid. Ook wordt hier gekeken naar aanpalende beleidsterreinen. Hoofdstuk 3 tot en met 10 geven een thematische verdieping weer van de diverse onderwerpen die het welzijnsbeleid omvat. Dit zijn: 3. Jeugd 4. Onderwijs 5. Kunst en Cultuur 6. Leefbaarheid 7. Vrijwilligerswerk 8. Recreatie 9. Sport 10. Zorg In elk van de bovenstaande hoofdstukken komen bovenlokale en lokale ontwikkelingen aan de orde. Ook de hieruit voortvloeiende speerpunten van het gemeentelijk beleid worden besproken. Eventuele nieuwe ontwikkelingen waar de gemeente nog geen beleid op heeft geformuleerd, worden ook beschreven. Per beleidsterrein wordt aangegeven welke regierol de gemeente zich zou moeten aanmeten. In de hoofdstukken komen de financiën alleen aan de orde als er sprake is van specifieke financiële consequenties die afwijken van de reguliere geldstromen. Een algemene financiële paragraaf bevindt zich aan het einde van dit plan. Hoofdstuk 11 behandelt de subsidies, een belangrijk instrument voor de vormgeving van het welzijnsbeleid. In hoofdstuk 12 wordt een ander belangrijk instrument van het welzijnsbeleid beschreven, het accommodatiebeleid. In hoofdstuk 13 worden de speerpunten van het welzijnsbeleid in de vorm van prioriteiten weergegeven. Hoofdstuk 14 is de algemene financiële paragraaf. Daar waar zich, wordt dit in het betreffende hoofdstuk apart weergegeven.Tot slot wordt in hoofdstuk 15 een plan van aanpak weergegeven om vorm te geven aan de uitvoering van het welzijnsplan.


9

Hoofdstuk 1 Terugblikken en vooruitblikken Op 17 februari 2004 heeft een conferentie plaatsgevonden met instellingen uit het brede welzijnsveld om het welzijnsplan, Welzijnsbeleid binnen nieuwe grenzen 19982001, te evalueren. Tijdens deze bijeenkomst zijn tevens aandachtspunten geformuleerd voor het nieuwe welzijnsplan. Ook de gemeentelijke organisatie heeft het welzijnsplan geëvalueerd. Hieronder zijn de uitkomsten van deze evaluaties opgenomen. Algemeen De meeste instellingen kennen het welzijnsplan niet of zijn het vergeten. De instellingen hebben behoefte aan kaders voor hun eigen instellingsbeleid. De gemeente concludeert dat ongeveer 50% van het welzijnsplan is gerealiseerd. De oorzaak hiervan ligt in de haalbaarheid van de geformuleerde doelstellingen. Haalbaarheid moet in het nieuwe welzijnsplan dan ook een belangrijk aandachtspunt zijn. De genoemde prioriteiten worden gezien als te abstract en te weinig gedifferentieerd. In het nieuwe plan zou per beleidsveld een aantal prioriteiten moeten worden genoemd die in een plan van aanpak verder uitgewerkt moeten worden. Een koppeling tussen de prioriteiten en een eventuele herverdeling van middelen moet duidelijk naar voren komen. In het nieuwe welzijnsplan dient meer aandacht te zijn voor de invulling van de gemeentelijke regierol. Dit geeft voor alle partijen duidelijkheid over wat zij kunnen verwachten van de gemeente (en wat niet). In het nieuwe welzijnsplan moet helder strategisch beleid worden uitgezet, waarbij aandacht is voor integraliteit, vertaling naar organisatorische condities en meetbare en toetsbare doelstellingen. Subsidie De instellingen hebben behoefte aan een eenduidiger subsidiebeleid. Voor hen is niet duidelijk welke criteria gelden. Ook zijn er te veel normen en criteria volgens de instellingen. Ook hebben zij behoefte aan tijdige duidelijkheid over de hoogte van de subsidie. Dat wil zeggen op een eerder moment dan tot dan toe gebruikelijk was, aan het einde van het jaar. Een aantal instellingen opteert daarom voor meerjarenafspraken. De gemeente vindt dat het bestaande subsidiebeleid op zich goede mogelijkheden biedt voor sturing op de diverse beleidsterreinen. Aandachtspunten voor een nieuw subsidiebeleid zijn de ontbrekende consistentie en de veelheid aan soorten subsidies. Deze aandachtspunten komen terug in het nieuwe plan. Accommodaties Aandachtspunten voor het accommodatiebeleid zijn het onderhoud, het gebrek aan passende ruimte voor sommige instellingen en het formuleren van beleid voor de accommodaties. Dit zijn verbeterpunten die door de instellingen genoemd zijn. De gemeente is blij met het inzicht in de kosten van de accommodaties dat is ontstaan door het formuleren van accommodatiebeleid. Daar staat tegenover dat, evenals bij het subsidiebeleid, een veelheid aan afspraken bestaat die de eenduidigheid van het beleid niet ten goede komt. Achterliggend beleid ontbreekt waardoor het accommodatiebeleid niet helemaal uit de verf is gekomen. Het uitgangspunt is dat accommodaties goed genoeg moeten zijn om de welzijnsdoelstellingen te kunnen realiseren.


10

Vrijwilligers De meeste instellingen waarderen de vrijwilligersavond die de gemeente heeft georganiseerd. Men betreurt het dat slechts maximaal 3 personen per organisatie welkom zijn op de vrijwilligersavond. Over het vrijwilligersbeleid is door de instellingen aangegeven dat zij behoefte hebben aan een onkostenregeling. Het belang van een goed functionerend vrijwilligersbeleid wordt door de gemeente onderkend. Via de inzet van de tijdelijke stimuleringsmaatregel op dit gebied wordt het vrijwilligersbeleid in de gemeente een flinke impuls gegeven (zie ook hoofdstuk 7). Klantgerichtheid In het algemeen zijn de instellingen tevreden over de klantgerichtheid van de gemeente. Een enkele organisatie spreekt uit het gevoel te hebben niet voldoende gewaardeerd te worden. Een aantal organisaties opteert voor een vaste contactpersoon per organisatie en vergaderingen in de avonduren als tegemoetkoming aan de vrijwilligers. In het kader van de klantgerichtheid werd een aantal consumentenplatforms beoogd. Door te hoge ambities en het ontbreken van allerlei randvoorwaarden zoals draagvlak en facilitering, zijn de consumentenplatforms niet echt van de grond gekomen. Er zijn wel instellingenplatforms (zoals bijvoorbeeld de sportraad) en b.v. het Gehandicaptenplatform gerealiseerd. De klantgerichtheid in de richting van de verschillende instellingen en de individuele burger wordt in het nieuwe welzijnsplan met name vormgegeven door de één loket-gedachte en het aanwijzen van duidelijke contactpersonen. Sportraad Dit wordt beschouwd als een goed initiatief. De ervaring met platforms in de gemeente is positief. Veel instellingen uiten de wens dat de gemeente aan sportstimulering gaat doen. De sportraad wordt door de gemeente als een volwaardige gesprekspartner gezien. De samenwerking is inmiddels geformaliseerd door middel van een convenant. Kernen Door de groep die dit onderwerp heeft besproken is de wens uitgesproken het kernenbeleid te behouden. De eigenheid van de kernen draagt in positieve zin bij aan de leefbaarheid. Als knelpunt wordt ervaren het openbaar vervoer. Door de gemeente wordt het kernenbeleid als een goed voornemen beschouwd. Met name het uitgangspunt van het behoud van de eigenheid van de verschillende kernen wordt nog steeds onderschreven. Kunst en cultuur Het culturele aanbod wordt wisselend ontvangen. Een aantal instellingen wenst een platform voor de kunst. Van de gemeente wordt een voorwaardenscheppende rol verwacht bij het bekendmaken van het aanbod. Recreatie en toerisme De voorzieningen op het gebied van recreatie en toerisme worden gezien als goed en toegankelijk. Het openbaar vervoer wordt ook hier als een belemmering beschouwd.


11

Conclusie Het ervaren gebrek aan kaders en aan bekendheid met het welzijnsplan 1998-2001 leidt tot de nadrukkelijke wens van de instellingen om nu met een plan te komen en aan de slag te gaan. Geen woorden maar daden is het devies. Daarom is een vertaling van de ambities naar doelstellingen en van doelstellingen naar activiteiten noodzakelijk. Daarmee worden politiek commitment en haalbaarheid verhoogd. Ook is er veel behoefte aan duidelijke afspraken over subsidies en accommodaties. De bestaande systematiek wordt als omslachtig en onduidelijk ervaren. Dit is vooral te wijten aan te veel verschillende criteria en normen en een te weinig consistent beleid. Binnen de gemeentelijke organisatie wordt de haalbaarheid van het nieuwe plan een belangrijk aandachtspunt. Er wordt gestreefd naar een praktisch plan met een hoog realiteitsgehalte. Dit zal vooral uit het plan van aanpak blijken. Met de inhoudelijke verbeterpunten op andere terreinen wordt zover mogelijk rekening gehouden in de uitwerking van de doelstellingen van het nieuwe plan.


12

Hoofdstuk 2 Welzijnskaders Meedoen, meer werk en minder regels, zo heet het regeerakkoord van het kabinet Balkenende II. Het kabinet zet zich in voor een sterke economie, een slagvaardige overheid, een betere democratie en een veilige samenleving. Het kabinet vraagt om deze doelen te bereiken de inzet van de hele Nederlandse samenleving. Iedereen moet meedoen. Met werk, met vrijwilligersactiviteiten, in het verenigingsleven, op school en in de buurt. Meedoen betekent niet alles van een ander of van de overheid verwachten, maar ook zelf verantwoordelijkheid nemen. De nadruk komt meer op de Civil Society te liggen.1 De term Civil Society omvat behalve maatschappelijke organisaties die door burgers worden gedragen (zoals bijvoorbeeld kerken en verenigingen), ook het individueel handelen van burgers (het verlenen van diensten aan elkaar).2 Deze uitgangspunten hebben duidelijke gevolgen op het gebied van welzijn. Gekeken naar bijvoorbeeld onderwijs is een afname van het aantal regels te zien. Wat zorg betreft wordt de groeiende eigen verantwoordelijkheid duidelijk, denk in dit verband bijvoorbeeld aan het toenemende belang van de mantelzorg. Goed functionerend vrijwilligerswerk speelt uiteraard een grote rol in de door het kabinet nagestreefde Civil Society. Een korte weergave van de door het kabinet geformuleerde speerpunten van het regeerakkoord treft u hieronder aan. Onderwijs De vitale rol van het onderwijs voor onze samenleving moet worden versterkt. Onderwijs en kennis vormen de basis voor economische kracht, eigen verantwoordelijkheid en saamhorigheid. Onderwijs is ook een belangrijke plaats voor het doorgeven van Nederlandse waarden en normen, die voorwaarde zijn voor succesvolle integratie in de samenleving. Sterke economie Het kabinet wil de economische kracht en de concurrentiepositie van Nederland herstellen door werkgelegenheid en arbeidsparticipatie te bevorderen, de kwaliteit van onderwijs en wetenschap te verbeteren, mobiliteit mogelijk te maken en de tekorten op de begroting weg te werken. Dit alles binnen de grenzen van draagkracht en duurzaamheid. Slagvaardige overheid, betere democratie De slagvaardige overheid moet zich kenmerken door minder bureaucratie en regelzucht, concrete beleidsdoelstellingen, een voortvarende aanpak van langslepende problemen en herstel van de verantwoordelijkheden van de samenleving. Versterking van het representatieve karakter van de democratie, meer rechtstreekse invloed van de burger en bestuurlijke vernieuwing moeten de afstand tussen kiezer en gekozene verkleinen. 1 2

Bron: www.regering.nl; meedoen, meer werk, minder regels Bron: www.ipo.nl; kabinetsvisie, andere overheid.


13

Veilige samenleving De kerntaak van de overheid, het waarborgen van veiligheid, moet worden waargemaakt. Daartoe moeten criminaliteit en vandalisme harder worden aangepakt, maar moet er ook veel meer energie worden gestoken in preventie, verantwoordelijkheid van mensen zelf en overdracht van waarden en normen. Voor naleving van regels is zichtbaar en merkbaar toezicht een voorwaarde. Handhaving is in dit kader sluitstuk. Daarmee opent zich een perspectief op een samenleving die wordt gekenmerkt door respect voor elkaar en tolerantie. De gevolgen van dit nieuwe kabinetsbeleid worden in het voorkomende geval in de betreffende hoofdstukken van dit plan nader beschouwd.


14

Hoofdstuk 3 Jeugd In Heusden bestaat al geruime tijd de behoefte om meer samenhang te brengen in het lokale jeugdbeleid. Er gebeurt namelijk veel in Heusden, maar de onderlinge afstemming laat soms te wensen over. In dit hoofdstuk van het welzijnsplan is het de bedoeling om kaders te formuleren waarbinnen uiteindelijk een nota integraal jeugdbeleid dient te worden vormgegeven. Een nota die volgens planning ter vaststelling zal worden voorgelegd in de raadsvergadering van 21 december 2004.

3.1 Wettelijke kaders en bovenlokaal beleid Jeugdbeleid in Ba(l)ans In ‘Jeugdbeleid in Ba(l)ans’ (1999) hebben het rijk, provincies en gemeenten een visie geformuleerd in de vorm van vijf criteria voor een gezamenlijk jeugdbeleid. De overheden beschouwen deze visie en bijbehorende criteria als richtinggevend voor het te formuleren jeugdbeleid. De criteria zijn: samen met de jeugd (en hun opvoeders) beleid maken en niet over hun hoofden heen; balans brengen in het jeugdbeleid. Jeugdbeleid moet zich niet alleen richten op problemen, maar dient ook de algemene voorzieningen te versterken om de kansen van de jeugd te vergroten en risico’s te beperken (preventieve taak); niet wachten tot er problemen ontstaan, maar inspelen op situaties waarin jeugdigen extra risico’s lopen; er gezamenlijk voor zorgdragen dat instellingen een samenhangend aanbod realiseren dat een adequaat en herkenbaar antwoord geeft op de vragen van de jeugd en hun ouders; alleen projecten uitvoeren als deze bijdragen aan versterking van het structurele aanbod. Welzijnswet Op basis van de Welzijnswet 1994 zijn gemeenten verantwoordelijk voor het preventieve welzijnsbeleid gericht op jeugd. Een en ander met uitzondering van de gebieden waarop de Wet jeugdhulpverlening van toepassing is. Wet op de Jeugdzorg Op 1 januari 2005 treedt de nieuwe Wet op de jeugdzorg in werking (zie paragraaf 3.4.2 afstemming gemeentelijk jeugdbeleid en provinciaal beleid jeugdzorg). De afgelopen jaren is het beleidsterrein jeugd steeds nadrukkelijker op de politieke agenda gekomen en in 1999 is, zoals eerder aangegeven, het Bestuursakkoord-nieuwe-stijl (BANS) (zie ook hoofdstuk 6 Leefbaarheid) ondertekend door het Kabinet, het Inter Provinciaal Overleg (IPO) en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). Dit heeft geresulteerd in de volgende taakverdeling: de rijksoverheid is verantwoordelijk voor een richtinggevend kader voor preventieve en curatieve jeugdzorg; de provincies en de vier grote steden voeren de regie over het creëren van een samenhangende jeugdzorg;


15

gemeenten zijn verantwoordelijk voor en vervullen een regierol bij het realiseren van een samenhangend preventief jeugdbeleid. Regiovisie Jeugd De rol van de provincie richt zich met name op het voeren van regie over het creëren van een samenhangende jeugdzorg. Dit heeft geresulteerd in een Regiovisie Jeugd Noordoost Brabant 2002-2006. Daarbij hoort een werkplan dat samen met de Regiovisie aan de gemeenteraad is voorgelegd op 20 mei 2003. De hierin opgenomen uitgangspunten dienen als richtinggevend te worden beschouwd bij het opstellen en uitvoeren van het integrale jeugdbeleid. Deze Regiovisie ligt bij de overige stukken ter inzage. Wet Basisvoorziening Kinderopvang Per 1 januari 2005 treedt een nieuwe Wet op de kinderopvang in werking die consequenties heeft voor de gemeente Heusden. In het kader van de WBK maakt de huidige gesubsidieerde financieringsvorm plaats voor een driepartijenfinanciering door ouders, werkgevers en gemeenten. De gemeentelijke bijdrage is in dat geval geen subsidie, maar in feite een deel van de werkgeversbijdrage voor bijzondere doelgroepen zoals herintreders en nieuwkomers. De bestaande subsidierelatie met twee instellingen voor kinderopvang zal worden beëindigd/afgebouwd waardoor de gemeente alleen nog verantwoordelijk is voor de bijdrage van een aantal doelgroepouders en het toezicht op de kwaliteit van de kinderopvanginstellingen.

3.2 Lokale ontwikkelingen Er zijn tal van voorzieningen waar jongeren gebruik van maken en de afgelopen periode zijn nieuwe ontwikkelingen in gang gezet, waarvan jongeren zullen profiteren. Zo is de capaciteit van de kinderopvang bijvoorbeeld sterk uitgebreid, is het lokaal onderwijsachterstandenbeleid vastgesteld (zie ook hoofdstuk 4) en is door de gemeenteraad aangegeven dat de mogelijkheden onderzocht moeten worden om een jeugdraad of een jeugdplatform op te richten. Daarnaast is de ontwikkeling van een Brede School in de Vliedberg in gang gezet en is de nota Lokaal Gezondheidsbeleid vastgesteld met daarin de jeugdgezondheidszorg als belangrijk onderdeel (zie ook hoofdstuk 10). Tenslotte is in dit kader van belang dat de voorgenomen fusie tussen de verschillende peuterspeelzalen binnen de gemeente Heusden niet doorgaat. In de loop van dit jaar zal er een voorstel aan de gemeenteraad worden aangeboden waarin de subsidiesystematiek en aanvullend beleid voor het jaar 2005 en voor later jaren verder worden uitgewerkt.

3.3 Huidige stand van zaken Door de grote hoeveelheid aan activiteiten bestaat er, zoals gezegd, behoefte om samenhang daarin aan te brengen door een nota integraal jeugdbeleid. De aandacht voor de jeugd moet verder reiken dan de welzijnsaspecten. Andere beleidssectoren leveren immers een belangrijke bijdrage aan de kansen en mogelijkheden van jongeren. Deze nota moet mede sturing geven aan nieuwe (en in gang gezette) ontwikkelingen en dient de samenhang tussen de voorzieningen en activiteiten te vergroten.


16

Op 10 maart 2003 is op initiatief van de gemeente een startbijeenkomst integraal jeugdbeleid gehouden waarbij een inventarisatie van het huidige beleid centraal heeft gestaan. Tijdens deze startbijeenkomst is een breed gezelschap van genodigden bij elkaar gekomen. Een en ander met de bedoeling om inzicht te krijgen in de subjectieve beleving van het jeugdbeleid binnen diverse groeperingen in onze gemeente. De belangrijkste conclusies uit deze startbijeenkomst komen in de volgende paragraaf terug. Een uitgebreidere samenvatting van deze startbijeenkomst ligt bij de raadstukken ter inzage. De GGD Hart voor Brabant, heeft in opdracht van de gemeenten en de provincie Noord-Brabant, in mei 2003 een grootschalig onderzoek onder jongeren van 12 t/m 17 uitgevoerd. Ruim 22.000 jongeren hebben via de post een vragenlijst ontvangen met onderwerpen als lichamelijke en geestelijke gezondheid, leefgewoonten, school/werk, relatie met ouders, vrijetijdsbesteding, vriendschap en seksualiteit, jeugdzorg, gemeentevoorzieningen, participatie en strafbare feiten. Binnen de gemeente Heusden hebben 1644 jongeren een enquête ontvangen, waarvan 860 jongeren de enquête hebben ingevuld en teruggestuurd. Er is per deelgemeente (Drunen/Elshout, Heusden, Vlijmen /Nieuwkuijk/Haarsteeg) gerapporteerd. De rapportages van de verschillende enquêtes liggen bij de raadstukken. In samengevatte vorm komt e.e.a. op het volgende neer. Hulpvraag Binnen de gemeente Heusden blijkt dat jongeren weinig hulp zoeken bij hulpverleners. Redenen dat jongeren geen professionele hulp vragen zijn dat ze hun problemen niet erg genoeg vinden, niet weten waar ze hulp moeten zoeken en wat ze kunnen verwachten en de angst om persoonlijke dingen te vertellen. Toegankelijkheid hulpverlening Een aantal hulpverleners heeft een lage drempel voor jongeren. Deze instanties zijn bekend en de jongeren maken er gebruik van. Dit zijn met name de leerlingbegeleiders/mentoren en de huisarts. Opvallend is dat de bekendheid van een aantal andere instanties waaronder Novadic en Bureau Jeugdzorg laag is. Inzet binnen het preventieve jeugdbeleid van de gemeente Heusden moet er dan ook op gericht zijn om de jeugd die een hulpvraag heeft beter toe te leiden naar de daarvoor bestemde instanties. Bureau Jeugdzorg zal zich o.a. door middel van een spreekuurfunctie op het toekomstige zorgloket beter op de kaart moeten zetten binnen de gemeente Heusden. Uitgaansgelegenheid Binnen de gemeente Heusden valt verder op dat weinig jongeren activiteiten of uitgaansgelegenheden in de gemeente missen. Hier is sprake van een duidelijk lagere score dan binnen de regio. Alleen binnen de kern Heusden geven jongeren aan activiteiten of uitgaansgelegenheden te missen. Veiligheid De jeugd binnen de gemeente Heusden voelt zich in het algemeen veiliger tijdens het uitgaan dan de jeugd binnen de regio. Vergelijking tussen de grote kernen Uitgesplitst naar de drie kernen springt de kern Drunen er positief uit. Zowel in het aantal jeugdigen dat hoger onderwijs bezoekt als in ziekteverzuim van school of werk. In negatieve zin springen de kernen Heusden en Vlijmen eruit. Heusden voor wat betreft de jeugd die in aanraking komt met bureau Halt. Vlijmen voor wat betreft het gebruik van alcohol en tabak onder jeugdigen. De inzet van preventieve programma’s van bureau Halt en Novadic dienen in eerste instantie dan ook gericht te zijn op de kernen Heusden en Vlijmen.


17

3.4 Aanvullende kaderstelling In het verlengde van de hiervoor geschetste kaders staan wat ons betreft nog een aantal kaders ter discussie die lokaal ingekleurd moeten worden en daarmee van fundamenteel belang zijn voor de uiteindelijke inhoud van de nota integraal jeugdbeleid. Hieronder gaan we daar nader op in. 3.4.1 Visie op Jeugd Het ligt voor de hand om met de gemeentelijke visie aan te sluiten bij de visie zoals die is geformuleerd in ‘Jeugdbeleid in Ba(l)ans’. De diverse overheden beschouwen deze visie en bijbehorende criteria als richtinggevend voor het te formuleren jeugdbeleid. De kern van deze visie is de balans die in het jeugdbeleid moet worden gebracht. Dat betekent dat jeugdbeleid zich niet alleen moet focussen op de problemen, maar ook moet investeren in versterking van algemene voorzieningen voor jeugdigen om de kansen van de jeugd te vergroten en de risico’s te beperken (preventieve taak). De focus op de preventieve taak sluit ook aan bij de taakverdeling tussen de verschillende overheden, zoals die in het BANS-akkoord is geformuleerd. Wat ons betreft betekent deze keuze dat de visie van de gemeente Heusden op het gebied van integraal jeugdbeleid voor de komende vier jaar nauw dient aan te sluiten bij de in onze gemeente gesignaleerde problemen op basis van de in paragraaf 3.3 geschetste kwantitatieve en kwalitatieve onderzoeksgegevens. 3.4.2 Speerpunten van beleid Aansluitend op onze keuze voor deze visie, maar met inachtneming van de noodzaak tot prioriteitenstelling opteren wij op basis van de op dit moment beschikbare gegevens om de volgende thema’s centraal te stellen in het integrale jeugdbeleid van de gemeente Heusden: Samenhangend lokaal jeugdbeleid De legitimering voor de totstandkoming van een samenhangend lokaal jeugdbeleid vloeit met name voort uit de uitkomsten van de provinciale jeugdmonitor en datgene wat door de diverse deelnemers is aangegeven tijdens de startbijeenkomst integraal jeugdbeleid. Tijdens deze startbijeenkomst zijn met name de volgende onderwerpen naar voren gekomen: jeugdparticipatie, voorlichting, netwerkoverleg, accommodaties en voorzieningen en subsidies. Deze onderwerpen zullen hieronder kort worden toegelicht en in de uiteindelijke nota integraal jeugdbeleid verder worden uitgewerkt. Jeugdparticipatie Tijdens de startbijeenkomst op 10 maart 2003 geven de meeste deelnemers aan dat het onmogelijk is om van bovenaf een jeugdraad op te leggen waarin recht wordt gedaan aan de diverse groepen jeugd binnen de gemeente Heusden.


18

De eerste aanzet voor een vorm van jeugdparticipatie is om in samenwerking met de Nationale Jeugdraad een Lokaal Jeugddebat binnen de gemeente Heusden te organiseren. Het eerste debat heeft op 2 maart 2004 plaatsgevonden. Het is de bedoeling om dit jaarlijks te organiseren. De rol van deelnemende jongeren wordt hierin per jaar steeds belangrijker. Uiteindelijk zullen zij zonder begeleiding van de Nationale Jeugdraad in debat gaan met lokale politici over onderwerpen die hen bezighouden. Voorlichting De bekendheid over en weer van de verschillende organisaties, instellingen etc. die zich bezighouden met de jeugd zou groter moeten zijn. Een aantal instellingen (Halt, Sphinx, Bureau Jeugdzorg en de Sportraad) zou van elke instelling die zich bezighoudt met jeugd/jongeren informatie willen verzamelen en bundelen zodat iedereen van elkaars bezigheden op de hoogte is. Uit de provinciale jeugdmonitor blijkt niet alleen dat de voorlichting van instanties naar elkaar beter zou moeten, maar dat ook de voorlichting van instanties als Novadic en Bureau Jeugdzorg richting de doelgroep aandacht behoeft. Netwerkoverleg Integraal jeugdbeleid is veelomvattend. Het gaat om een netwerk van actoren die voor de realisering van het integraal jeugdbeleid onmisbaar zijn. De gemeente is als regisseur dan vooral een netwerkmanager die poogt complexe processen tussen organisaties op het gebied van jeugdbeleid te stimuleren, organiseren en begeleiden. Zoals uit de provinciale jeugdmonitor blijkt, zoeken jongeren in Heusden weinig hulp bij hulpverleners. De afstemming tussen de verschillende instanties zal beter moeten worden georganiseerd. Zowel voor wat betreft het punt voorlichting als voor wat betreft de deelname binnen de verschillende netwerken. Inmiddels zijn de netwerken binnen de gemeente Heusden die zich bezighouden met jeugdproblematiek in kaart gebracht. Samen met de deelnemende organisaties zullen daarin verbeteringen worden aangebracht. Accommodaties en voorzieningen Diverse deelnemers aan de startbijeenkomst constateren een algemeen gebrek aan voorzieningen voor jongeren vanaf 12 jaar. De uitkomsten van de provinciale jeugdmonitor rechtvaardigen deze conclusie niet direct. Alleen binnen de kern Heusden geven jongeren aan activiteiten en uitgaansgelegenheden te missen. In de praktijk blijkt dat “de jeugd” zich vooral richt op de eigen kern voor wat betreft het aanbod van voorzieningen. Bij de uitwerking van de nieuwe accommodatienota zou met de ontwikkeling van een aantal gelijkwaardige jongerenaccommodaties in de drie grotere kernen rekening moeten worden gehouden. Dit onderwerp zal worden uitgewerkt in de accommodatienota die dit jaar aan de gemeenteraad zal worden voorgelegd. Subsidie Tijdens de startbijeenkomst wordt aangegeven dat de mogelijkheid zou moeten worden onderzocht om een apart budget beschikbaar te stellen voor activiteiten die door de jeugd zelf of jeugdorganisaties worden ontwikkeld. Dit onderwerp zal worden uitgewerkt in de subsidienota die dit jaar aan de gemeenteraad zal worden voorgelegd. Jeugd en Veiligheid De uitkomsten van de provinciale jeugdmonitor geven niet direct aanleiding om dit als centraal thema te benoemen. De gemeente Heusden scoort bij het onderwerp “onveilig gevoel bij uitgaansgelegenheden” immers duidelijk lager dan de regio. Binnen de kern Heusden wordt bij het onderwerp “wel eens een onveilig gevoel” ook significant lager gescoord dan bij de ons omliggende regio.


19

Hierbij dient het voorbehoud te worden gemaakt dat het gaat om jongeren van 12 t/m 17 jaar. Met name de jeugdoverlast die door jongeren, vaak ouder dan 18 jaar, in de kernen Vlijmen en Heusden wordt veroorzaakt, is aanleiding om dit thema apart te benoemen. Daarnaast is in december 2003 een informatiebijeenkomst belegd voor de commissie Inwonerszaken met als centraal thema “het signaleren en vermijden van probleemgedrag bij jongeren ”. Vanuit de commissie Inwonerszaken is aangegeven dat dit thema in ieder geval terug moet komen in de nota integraal jeugdbeleid. Lokaal veiligheids- en jeugdbeleid bevindt zich op het snijvlak van het lokale veiligheidsbeleid en het lokale jeugdbeleid. Afstemming tussen deze twee beleidsterreinen is hierbij dan ook van groot belang. Het gaat over jongeren die in hun omgeving problemen veroorzaken, maar ook over jongeren die problemen ondervinden en hulp nodig hebben. De gemeente heeft hierin de regierol: het inspireren van instellingen, het voortouw nemen bij de gezamenlijke visievorming en het maken van productafspraken. Afstemming gemeentelijk jeugdbeleid en provinciaal beleid jeugdzorg Op 1 januari 2005 treedt de Wet op de jeugdzorg in werking. Met deze wet is een belangrijke stap gezet in de richting van een meer cliëntgerichte en samenhangende jeugdzorg. Op basis van de uitgangspunten van deze nieuwe wet willen de 21 gemeenten in de regio Noordoost-Brabant de aansluiting tussen het lokaal jeugdbeleid (gemeentelijke verantwoordelijkheid) en de jeugdzorg (provinciale verantwoordelijkheid) verbeteren. De gemeenten hebben aan K2 (een provinciale organisatie voor advisering en begeleiding op het gebied van jeugd en jeugdbeleid) de opdracht verstrekt om ondersteuning te bieden in het verbeteren van de aansluiting tussen het jeugdbeleid en de jeugdzorg vanuit het gemeentelijk perspectief c.q. gemeentelijke taken en verantwoordelijkheden. De belangrijkste aandachtspunten in deze ondersteuning zijn de lokale/(sub)regionale jeugdproblemen, het lokale aanbod en de aansluiting met de jeugdzorg. 3.4.3 Financieel kader Behoudens de in paragraaf 3.1 geschetste consequenties van de invoering van de Wbk zijn er op dit moment geen andere afwijkingen van de huidige budgetten voor het jeugdbeleid te melden. Uitwerking van keuzes als gevolg van deze kaderstellende discussie kunnen in de uiteindelijke nota Integraal Jeugdbeleid wel financiële gevolgen hebben. Deze keuzes en de daarbij behorende financiële consequenties zullen in de uiteindelijke nota Integraal Jeugdbeleid aan de gemeenteraad worden voorgelegd.

3.5 Gemeentelijke regie Voor de gemeentelijke regierol op het gebied van het jeugdbeleid wordt verwezen naar de verschillende afzonderlijke paragrafen in dit hoofdstuk.


20

Hoofdstuk 4 Onderwijs In dit hoofdstuk van het welzijnsplan komen achtereenvolgens het gemeentelijk onderwijsbeleid en het beleid op het gebied van de volwasseneneducatie en de inburgering aan de orde. Het gemeentelijk onderwijsbeleid is toegespitst op het inmiddels vastgestelde onderwijsachterstandenbeleid. Voor wat betreft de inburgering worden met name de nieuwe plannen van rijkswege nader aan de orde gesteld.

4.1 Gemeentelijk onderwijsachterstandenbeleid Met de meeste kinderen en jongeren gaat het goed. Een aantal heeft een achterstand, soms al bij aanvang van de schoolloopbaan. Vaak is dit het gevolg van hun sociale, economische en culturele gezinsomstandigheden. Zij lopen gedurende hun schoolloopbaan kans om voortijdig de school te verlaten. Om dit te voorkomen en bestrijden heeft de gemeente een lokaal onderwijsachterstandenplan opgesteld, met daarin doelstellingen en activiteiten om de achterstanden te bestrijden. In de nota Bouwen aan meer kansen zijn de activiteiten opgenomen voor de gemeente Heusden voor de periode 2002-2006. In deze paragraaf wordt een overzicht gegeven van de hoofdlijnen van het lokale onderwijsachterstandenplan. Vervolgens wordt kort de bestaande situatie beschreven. Voor meer informatie wordt kortheidshalve verwezen naar de nota Samen bouwen aan meer kansen, onderwijsachterstandenplan 20022006 die ter inzage ligt bij het bijbehorende raadsvoorstel. Gedurende de werking van dit welzijnsplan zal in het onderwijsachterstandenbeleid veel veranderen. Een korte beschrijving van deze nieuwe ontwikkelingen is te vinden in de aanvullende kaders, aan het einde van deze paragraaf. 4.1.1 Hoofdlijnen Samen bouwen aan meer kansen De Wet gemeentelijk onderwijs achterstandenbeleid (Goa) voorziet in een landelijk beleidskader op dit gebied. •

•

De wet heeft als doelstelling de leerprestaties en de schoolloopbanen van kinderen en jongeren uit de doelgroepen van het onderwijsachterstandenbeleid te verbeteren. De ambitie is dat er uiteindelijk geen onderscheid in leerprestaties en schoolloopbanen tussen de doelgroepen en landelijk gemiddelde van de overige schoolpopulatie is, behalve voor zover toe te schrijven aan individuele verschillen in capaciteit.

Binnen het landelijk beleidskader wordt een aantal speerpunten onderscheiden die vertaald zijn in de lokale nota.


21

Het gaat hierbij om: • taalbeleid Het doel van de gemeente Heusden is de ontwikkeling van taalbeleid, met speciale aandacht voor het gebruik van de ICT-leeromgeving en het leren leren. Het beoogde resultaat is om de taalachterstand van allochtone leerlingen met 25% te reduceren. • 0-6 jarigen Doelstelling is dat in 2006 tenminste 50% van de doelgroepkinderen heeft deelgenomen aan effectieve VVE-programma’s. • zorgbreedte Doelstelling is het terugdringen van voortijdig schoolverlaten met 30% in de periode 2002 - 2006. Belangrijk speerpunt is het in beeld krijgen van alle voortijdig schoolverlaters in de gemeente. • monitoring De gemeente heeft de verplichting de lokale ontwikkelingen te volgen en te registreren. 4.1.2 Bestaande situatie In de gemeente Heusden behoort 32% van de inwoners tot de leeftijdsgroep 0-23 jaar. Dit is de doelgroep van het onderwijsachterstandenbeleid. Van het totaal aantal leerlingen in deze leeftijdsgroep is 1,2% Turks, 0,3% Marokkaans en 1,1% van een andere nationaliteit (niet Belgisch, Duits, Brits of Joegoslavisch). In het scholenveld wordt de noodzaak ervaren vroeg in de schoolloopbaan ondersteunende activiteiten te ontplooien voor taalontwikkeling en de ontwikkeling van sociale vaardigheden van de doelgroep. Dit sluit aan bij de doelstelling om de startcondities van de kinderen te verbeteren. Preventie wordt genoemd als rode draad in de nota. Ook is er speciale aandacht voor risicojongeren, ook later in de schoolloopbaan. Ouderparticipatie komt in alle projecten terug. Voor het uitwerken van de doelstellingen zijn lokale projectteams ingericht. Er zijn ter uitwerking deelplannen geschreven. De onderdelen schoolbegeleiding, OALT, levensbeschouwelijk onderwijs, logopedie en schoolzwemmen worden nog nader uitgewerkt. 4.1.3. Aanvullende kaders Het kabinet Balkenende II heeft diverse wijzigingen in het onderwijsachterstandenbeleid aangebracht. Deze zijn gericht op vereenvoudiging van de regelgeving en op decentralisatie naar de scholen. Hieronder zijn deze wijzigingen weergegeven. Vereenvoudiging van de regelgeving In de huidige kabinetsperiode worden middelen voor onderwijsachterstandenbeleid en gewichtenregeling samengebracht in één nieuwe regeling. De overheid gaat zich in de toekomst vooral richten op de kwaliteit van de onderwijsoutput en zorgt voor toezicht daarop. Deze ontwikkeling is zeer recent en ten tijde van de totstandkoming van deze nota nog niet geheel uitgewerkt. Herverdeling van de verantwoordelijkheden Vanaf 2006 zal de verantwoordelijkheid voor het onderwijsachterstandenbeleid geheel bij de scholen komen te liggen voor wat betreft het onderwijsdeel. De gemeente blijft wel verantwoordelijk voor het functioneren van de lokale infrastructuur.


22

Ook is de gemeente verantwoordelijk voor de wettelijke taken op het gebied van het openbaar onderwijs, de leerplicht en de Regionale Meld- en Coördinatiefunctie voortijdig schoolverlaten (RMC), veiligheid, eerste opvang onderwijs voor nieuwkomers en het leerlingenvervoer. Scholen krijgen de verantwoordelijkheid voor het onderwijsachterstandenbeleid. Dit vertaalt zich in inspanningen om de taalachterstanden weg te werken, het versterken van de sociale competentie van kinderen, remedial teaching en het vroegschoolse deel van de voor- en vroegschoolse educatie. Bezuinigingen in het onderwijsachterstandenbeleid Het herverdelen van de verantwoordelijkheden gaat samen met bezuinigingen. Het ministerie van OCW spreekt over incidentele en structurele bezuinigingen. In de periode augustus 2005 tot augustus 2006 wordt landelijk € 100.000.000,-- bezuinigd. Voor de periode van 1 januari 2004 tot 1 augustus 2005 worden ook bezuinigingen gerealiseerd met hoofdzakelijk incidentele maatregelen. Hiervoor verwijzen we naar de hoofdlijnenbrief van het ministerie van OCW. De consequenties van deze maatregelen voor de gemeente Heusden zullen in een afzonderlijke notitie nader worden uitgewerkt zodra hierover meer bekend is. 4.1.4. Regierol van de gemeente Voor het onderwijsachterstandenbeleid heeft de gemeente een regierol, die het best kan worden omschreven als stimulerend. De gemeente heeft het onderwerp op de politieke agenda staan als belangrijk speerpunt van het Jeugd- en onderwijsbeleid. De gemeente heeft het initiatief genomen om partijen aan tafel te krijgen in de projectteams. Tot slot stelt de gemeente zich op dit beleidsterrein actief op om de beleidsdoelstellingen te realiseren. Bij het overgaan van de verantwoordelijkheid voor het onderwijsachterstandenbeleid naar de scholen zal de gemeente meer op afstand komen te staan.

4.2 Volwasseneneducatie Zo'n 200.000 volwassenen in Nederland maken elk jaar gebruik van volwasseneneducatie. Dit wordt aangeboden door de Regionale Opleidingen Centra (ROC’s). De volwasseneneducatie is toegankelijk voor iedereen boven de 18 jaar3. De volwasseneneducatie kent vijf soorten opleidingen die zich richten op het verwerven van een diploma of certificaat van het VMBO, HAVO of VWO of op het behalen van basale vaardigheden voor een minimale zelfredaamheid door taal, rekenen of sociale vaardigheden. Ook omvat de volwasseneneducatie cursussen Nederlands voor autochtonen (NT1) en voor allochtonen (NT2). Het inburgeringsprogramma voor nieuwen oudkomers is voor een belangrijk deel opgenomen in de volwasseneneducatie. Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de volwasseneneducatie4. Zij moeten zorgen voor een educatieaanbod, dat zowel aansluit op de vraag naar educatie in de gemeente, als op de doelgroepen van de volwasseneneducatie. 3

Op deze regel bestaat een tijdelijke uitzondering (tot 1 januari 2006) voor 16- en 17-jarigen die een opleiding in het

voortgezet algemeen volwassenenonderwijs (willen) volgen. De leerling moet hiervoor ontheffing aanvragen bij de gemeente. Deze uitzondering is gemaakt om probleemjongeren die het voortgezet onderwijs hebben verlaten toch de kans te bieden een diploma te behalen. 4

Sinds de invoering van de Wet Educatie en Beroepsonderwijs in 1996.


23

Gemeenten zijn verplicht om het educatieaanbod, uitgezonderd de inburgering van oudkomers, in te kopen bij de ROC's. Deze "gedwongen winkelnering" zal geleidelijk worden afgeschaft, maar de landelijke besluitvorming hierover is nog niet afgerond. Gemeenten ontvangen van de rijksoverheid een budget voor de volwasseneneducatie. Voor de inburgering van oud- en nieuwkomers krijgen gemeenten aparte budgetten. Deze worden sinds 1 januari 2003 door het ministerie van Justitie aan gemeenten toegekend5. 4.2.1 Lokale speerpunten De gemeente Heusden heeft tot nu toe nog geen keuzes hoeven te maken in de doelgroepen. In de periode van dit welzijnsplan wordt fors bezuinigd in de rijksmiddelen voor het onderwijsbeleid. Daarnaast is het zeer waarschijnlijk dat de gedwongen winkelnering bij de ROC’s voor inburgering wordt afgeschaft. De gemeente moet er rekening mee houden dat er ook bezuinigingen in de volwasseneneducatie kunnen volgen in de periode van dit welzijnsplan. Om die reden zal de gemeente misschien doelgroepen gaan bepalen in de toekomst. Zodra meer bekend is over de wijzigingen in de volwasseneducatie, zal het gemeentebestuur hierover worden geadviseerd.

4.3 Inburgering oud- en nieuwkomers 4.3.1 Huidig beleid Nieuwkomers Sinds 1998 stelt de Wet Inburgering Nieuwkomers (WIN) inburgering van alle nieuwkomers, die permanent in Nederland willen verblijven, verplicht. Het gaat bij inburgering behalve om het leren van de Nederlandse taal, ook om het verwerven maatschappelijke vaardigheden en het verwerven van een eerste inzicht in de Nederlandse arbeidsmarkt.6 Oudkomers Voor de groep immigranten die zich vóór 1996 in Nederland heeft gevestigd, de oudkomers, bestond geen inburgeringstraject. Totnogtoe was inburgering voor oudkomers niet verplicht. Sinds september 2002 kunnen alle Nederlandse gemeenten extra geld krijgen om de inburgeringstrajecten voor oudkomers op te zetten. Eerder was het alleen voor de 54 grotere gemeenten mogelijk om van dergelijke regelingen gebruik te maken. In onze gemeente is meteen gebruik gemaakt van de mogelijkheid om duale trajecten voor oudkomers op te zetten en er is een voorschot aangevraagd op basis van 100 duale trajecten. Wat onder een duaal traject wordt verstaan, wordt verderop in deze paragraaf toegelicht. Hierbij is uitgegaan van een hoge inschatting vanuit de gedachte dat indien te weinig trajecten worden aangevraagd aanvullende financiering niet meer mogelijk is. In eerste instantie zijn programma's samengesteld gericht op moeders met allochtone kinderen in de leeftijd van 4 tot 12 jaar. Inmiddels hebben 30 moeders een dergelijk traject gevolgd of zijn hier nog mee bezig. Daarna bleek behoefte te zijn aan trajecten sociale activering, vooral onder vrouwen 5

6

Zie voor meer informatie www.minocw.nl Bron: Memorie van toelichting WIN


24

met oudere kinderen bleek behoefte aan deze trajecten. Inmiddels is door 20 vrouwen een overeenkomst getekend en wordt het programma door hen gevolgd. De meest recente ontwikkeling betreft de programma's gericht op uitstroom naar werk. De verwachting is dat op korte termijn ook hiervoor de eerste overeenkomsten ondertekend gaan worden. De regeling oudkomers heeft een looptijd tot 1 juli 2005. De trajecten dienen voor deze datum te zijn afgerond. De doelgroep onder de oudkomers bestaat vooral uit etnische minderheden die werkzoekend zijn of die jonge kinderen opvoeden. De inburgeringscursus is daarom altijd een combinatie van taalles met toeleiding naar betaald of onbetaald werk, met een beroepsopleiding of met ondersteuning bij de opvoeding. Dit worden ook wel duale trajecten genoemd.7 Voor een uitgebreidere beschrijving van het toeleiden naar vrijwilligerswerk, wordt u verwezen naar hoofdstuk 7. 4.3.2 Nieuwe kaders Onlangs is gebleken dat het huidige inburgeringsstelsel, dat tot stand is gekomen op basis van de WIN, niet de beoogde resultaten oplevert. Het stelsel is complex en ondoorzichtig en bovendien is het voor nieuwkomers betrekkelijk gemakkelijk zich aan verplichtingen te onttrekken. Daarom wordt er in 2004 gewerkt aan een nieuwe Wet Inburgering, die naar alle waarschijnlijkheid in 2005 zal worden ingevoerd. Op hoofdlijnen komen de nieuwe richtlijnen op het volgende neer. Gezinsvormers en –herenigers leggen in het land van herkomst een basistoets voor de Nederlandse taal en elementaire kennis van de Nederlandse samenleving af. Na vestiging in Nederland moeten onderstaande doelgroepen een inburgeringscursus volgen en inburgeringsexamen afleggen, om in aanmerking te komen voor een verblijfsstatus voor onbepaalde tijd: 1. nieuwkomers die zich op vrijwillige basis in Nederland vestigen (hieronder vallen dus ook gezinsvormers en –herenigers); 2. asielzoekers; 3. oudkomers die een uitkering ontvangen. De inburgeringscursus wordt door oud- en nieuwkomers zelf gefinancierd. Door de opheffing van gedwongen winkelnering bij ROC’s kunnen andere aanbieders tot de markt toetreden. Nieuwkomers en oudkomers die het vereiste niveau van inburgering behalen, kunnen in aanmerking komen voor een vergoeding van de gemaakte kosten. De primaire verantwoordelijkheid voor inburgering komt bij de inburgeraar te liggen. Men moet er zelf zorg voor dragen dat het vereiste niveau voor het inburgeringsexamen wordt behaald. De verplaatsing van de verantwoordelijkheid naar de inburgeraar, brengt ook een verplaatsing van de financiële verplichtingen met zich mee. De vergoeding die in het vooruitzicht wordt gesteld als men het vereiste niveau behaalt, moet als een extra stimulans werken.8

7 8

Bron: Ministerie van justitie, notitie oudkomers Bron: Ministerie van justitie, Brief integratiebeleid nieuwe stijl


25

4.3.3 Gemeentelijke regierol De gemeente moet zich op het gebied van inburgering een sturende regierol aanmeten. Het Rijk heeft de meeste verantwoordelijkheden aan de gemeente overgedragen. Het verplichtende karakter van inburgering vraagt om sturing van de lokale overheid. Met ingang van 1 januari 2004 wordt de WIN uitgevoerd door de Intergemeentelijke Sociale Dienst Midden-Langstraat (voor de gemeenten Waalwijk, Loon op Zand en Heusden). De gemeenten zijn zelf verantwoordelijk voor regie, beleid, financiële verantwoording en inkoop van de trajecten. Als gevolg van deze samenwerking tussen de drie genoemde gemeenten, maar ook ontwikkelingen zoals de nieuwe wet Werk en Bijstand, dient de komende tijd veel aandacht besteed te worden aan afstemming van beleid en samenwerkingsafspraken met de diverse uitvoeringsorganisaties. Daarnaast moet worden ingespeeld op de landelijke ontwikkelingen, zoals de nieuwe Wet Inburgering.


26

Hoofdstuk 5 Kunst en Cultuur Uitingen van kunst en cultuur dragen bij aan de maatschappelijke samenhang in de samenleving. Via kunst en cultuur kan een gemeenschap zijn identiteit uitdragen. In het landelijk beleid is de erkenning van de diverse cultuuruitingen een speerpunt. Het gaat hier zowel om cultuur van etnische achtergronden als om aspecten van de Nederlandse cultuur. In de gemeente Heusden is in het vorige welzijnsplan al opgemerkt dat “(…) door deze verschillende culturele verworvenheden uit het verleden te koesteren, de gemeente Heusden kan groeien naar een eenheid in diversiteit.”9 In dit hoofdstuk zijn de diverse landelijke ontwikkelingen op een rij gezet. Zo is de bibliotheekvernieuwing een belangrijke ontwikkeling en krijgt de culturele vorming van met name jongeren meer aandacht. De gemeente Heusden speelt in op deze ontwikkelingen met diverse culturele initiatieven.

5.2 Landelijke ontwikkelingen Culturele vorming Op prinsjesdag 2004 wordt de nieuwe landelijke cultuurnota 2005 -2008 gepresenteerd. De uitgangspunten voor de nieuwe periode zijn bij de totstandkoming van dit welzijnsplan nog niet bekend. In de vigerende Cultuurnota 2001-2004 van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) zijn de volgende speerpunten opgenomen: culturele diversiteit erkennen en bevorderen, dat wil zeggen het open staan voor en stimuleren van andere dan de reeds bekende culturele activiteiten; versterking van de programmering, dat wil zeggen het versterken van de relatie tussen cultuur en publiek; investeren in jeugd, dat wil zeggen het toegankelijk maken van kunst en cultuur voor jongeren; cultureel vermogen beter zichtbaar maken, dat wil zeggen verbeteren van contact tussen archieven, collecties en musea enerzijds en de bezoeker anderzijds; culturele planologie op de agenda, dat wil zeggen rekening houden met cultuur bij het inrichten van het landschap. Gedurende de Cultuurnota-periode 2001-2004 ontvangen de provincies en 30 gemeenten boven 90.000 inwoners een uitkering van het rijk in het kader van het Actieplan Cultuurbereik. Kleinere gemeenten en instellingen in die gemeenten kunnen voor subsidie ten behoeve van activiteiten om de cultuurdeelname te bevorderen aankloppen bij hun provincie.

5.3 Provinciale ontwikkelingen De provincie Noord- Brabant heeft in 2004 de nota Cultuur in Uitvoering, uitgangspunten voor uitvoering van provinciaal Cultuurbeleid 2005-2008 vastgesteld, waarin de volgende doelstellingen zijn opgenomen:

9

Eigen verantwoordelijkheid binnen nieuwe grenzen, Welzijnsplan gemeente Heusden 19982001.


27

vergroting van de culturele participatie (deelname door de inwoners aan cultuur); ontwikkeling van de culturele competenties (vaardigheden en begrip van de inwoners op het gebied van cultuur); ontwikkeling van het culturele aanbod (van instellingen); vernieuwing van de bibliotheken; vergroting van de culturele en ruimtelijke kwaliteit van de leefomgeving. Om deze doelstellingen te vertalen naar de praktijk zijn uitvoeringsprogramma’s geschreven. In het kader van het uitvoeringsprogramma Cultuurbereik kunnen gemeenten voor cultuureducatieve projecten subsidie aanvragen. Het gaat hierbij dan om cofinanciering. Bibliotheekvernieuwing In 2002 is de bibliotheekvernieuwing ingezet. Dit proces van herstructurering speelt zich af in de periode 2002-2006. Aanleiding voor deze ontwikkeling zijn de reeds jaren teruglopende uitleencijfers. Het vernieuwingsproces kent drie sporen: de basisbibliotheek, de netwerkvorming en de communicatie. Gemeenten en provincies hebben de taak om met de bibliotheken afspraken te maken in de regio over het aanbod van de bibliotheek. In deze bibliotheekvernieuwing heeft de basisbibliotheek een spilfunctie. Dit is een zelfstandige, klantgerichte, digitaal werkende informatie-instelling, die samenwerkt met culturele, educatieve en maatschappelijke instellingen in haar omgeving. Met het herstructureringsproces moet het openbaar bibliotheekstelsel een kwaliteitsimpuls krijgen. Zodoende moet zij in staat zijn haar maatschappelijke functies beter uit te voeren. De basisbibliotheek biedt één of meer gemeenten een bibliotheekvoorziening aan. Naast het uitlenen van boeken moeten basisbibliotheken nieuwe vormen van dienstverlening ontwikkelen. Van de kleine bibliotheken (verzorgingsgebied is kleiner dan 30.000 inwoners) wordt verwacht dat zij gaan fuseren wanneer zij de nieuwe dienstverlening niet kunnen waarborgen. Gemeenten gaan hierover in overleg met de bibliotheken. De prestatieeisen voor deze nieuwe dienstverlening betreffen een minimale openstelling, het aanbieden van kernfuncties, een minimale professionele bezetting en een eigen bibliotheekbeleid10.

5.3 Lokale ontwikkelingen Muziekonderwijs Op het gebied van het muziekonderwijs doet de gemeente Heusden nog steeds zaken met zowel het Centrum voor Muziek en Dans (CMD) als de Muzerije. Het CMD wordt samen met de gemeenten Waalwijk en Loon op Zand op basis van een gemeenschappelijke regeling in stand gehouden. Met de Muzerije heeft de gemeente een reguliere subsidierelatie. De voorkeur van de gemeente gaat uit naar één organisatie voor muziekonderwijs voor de hele gemeente.

10

Uit: Rapport Open Poort tot Kennis, advies stuurgroep herstructurering openbaar bibliotheekwerk.


28

Binnen de looptijd van het welzijnsplan zal de subsidierelatie met de Muzerije worden beëindigd. Aanleidingen hiervoor zijn: de bestaande samenwerking met de beide genoemde gemeenten, de behoefte aan eenduidigheid op het gebied van het muziekonderwijs en het grotere verzorgingsgebied van het CMD. Gelijktijdig met de hiervoor geschetste ontwikkeling wordt, in samenwerking met de partnergemeenten, onderzoek gedaan naar de meest adequate samenwerkingsvorm voor de toekomst op het gebied van het muziekonderwijs. Afronding van dit onderzoek en daaropvolgende voorstellen ten behoeve van een verbeterde inbedding van het muziekonderwijs in onze gemeente, zijn voorzien voor het einde van de looptijd van het welzijnsplan. Een ontwikkeling die in dit verband eveneens een rol zou kunnen spelen is de vraag omtrent een mogelijke koppeling tussen het muziekonderwijs en het dansonderwijs zoals dat op dit moment door De Aleph wordt verzorgd. Een inhoudelijke benadering en dus niet schaalvergroting op zich, zal hierbij centraal te staan. Niet vergeten moet worden dat er pas twee jaar geleden sprake is geweest van een fusie tussen de Aleph en Step by Step. Dit proces is nu financieel en bedrijfsmatig geïmplementeerd in de organisatie van de Aleph. Streekarchief Medio 2005 zal het streekarchief Land van Heusden en Altena geherhuisvest worden in het voormalige stadhuis van Heusden. De prominente centrale locatie in de historische vesting zal er toe bijdragen dat de publieksfunctie van het streekarchief een positieve uitstraling krijgt. Ook de ambitie om uit te groeien tot een volwaardig Regionaal Historisch Centrum van betekenis kan op deze plek gerealiseerd worden. Naast de wettelijke of kerntaken, zoals het beheer van het oud archief, zal het streekarchief ook de zogenaamde vraagtaken gaan uitvoeren. Het gaat hier met name om de educatieve en ondersteunende activiteiten waarbij vooral getracht zal worden de doelgroep jeugd en jongeren te bereiken. Tot de vraagtaken behoren ook het zichtbaar maken het cultureel erfgoed, o.a. door exposities en wetenschappelijke publicaties. Door de inhuizing van het Heusdens Buro voor Toerisme (HBT) en de expositiemogelijkheden op de bovenverdieping zal een cumulatie ontstaan van historische en culturele activiteiten, waardoor het streekarchief een van de belangrijkste aanbieders wordt van het cultureel historisch erfgoed in onze gemeente. Dit sluit naadloos aan bij de één van de speerpunten van de nieuwe landelijke cultuurnota om het cultureel vermogen beter zichtbaar te maken.


29

Bibliotheken De openbare bibliotheek in Heusden is in principe groot genoeg om zelfstandig te kunnen blijven functioneren. Schaalvergroting brengt echter ook voordelen met zich mee. Een gezamelijke backoffice en serviceverlening kan bijvoorbeeld kostenbesparend werken. Voorgesteld is om een onderzoek te doen naar de voordelen en nadelen van een fusie tussen de bibliotheken van Loon op Zand, Waalwijk en Heusden tot een basisbibliotheek. Op basis van de uitkomsten van dit onderzoek zal naar verwachting eind 2004 een voorstel ter besluitvorming kunnen worden voorgelegd aan de gemeenteraad. Bezoekerscentrum en expositiebeleid In vervolg op besluitvorming door de gemeenteraad op 6 april 2004 zal het bezoekerscentrum in combinatie met het streekarchief en het HBT medio 2005 vorm krijgen in het voormalige stadhuis van Heusden. Het bezoekerscentrum wordt gerealiseerd op de begane grond van het stadhuis en is vooral bedoeld als toeristische en culturele attractie in de vesting. Het verleden, heden en toekomst van de hele gemeente Heusden wordt op moderne wijze in beeld gebracht door middel van een vaste expositie en wisselexposities (dit in tegenstelling tot de vaste expositie die op de begane grond komt). Hierbij zal gebruik gemaakt worden van digitale en virtuele eigentijdse presentaties. Ook de maquette van de vesting bevindt zich op de begane grond en wordt eveneens door moderne technieken ontsloten. De bezoeker kan daarnaast gebruik maken van virtuele middelen om een vlucht te maken over de gehele gemeente Heusden met als doel toeristische en culturele informatie te verkrijgen. Het is nadrukkelijk de bedoeling dat in eerste instantie coproducties tot stand komen door de gemeente, het Streekarchief en ook het HBT. Het streekarchief zal de exposities ondersteunen met schriftelijke bronnen en het HBT met toeristische activiteiten. Voor de gemeente is het van belang dat zij haar gemeentelijk kunstbezit dat zich nu grotendeels in de opslag bevindt, kan aanwenden voor de thema- en wisselexposities. Commerciële activiteiten bij het tot stand komen van de wisselexposities worden heel nadrukkelijk uitgesloten. Samenwerking met andere instellingen op het gebied van kunst en cultuur met een gelijksoortige doelstelling, zoals o.a.het Gouverneurshuis, behoren tot de mogelijkheden en zullen nader verkend en onderzocht worden. Kleine kernenbeleid, amateuristische kunstbeoefening & kunstzinnige vorming Een van de uitgangspunten van het oude welzijnsplan was het koesteren van de culturele identiteit van de kernen. Uit de welzijnsconferentie van 17 februari 2004 komt de wens tot behoud van deze vorm van kernenbeleid eveneens sterk naar voren. Behoud hiervan draagt immers bij aan de (culturele) leefbaarheid van deze kernen. De verschillende organisaties op het gebied van de amateuristische kunstbeoefening (creativiteitscentra, muziekkorpsen) zijn laagdrempelig van karakter en dragen vaak bij aan doorstroming richting meer professionele deelname aan activiteiten op het gebied van de kunstzinnige vorming of het muziekonderwijs. Aanvullende kaders Het cultuurbeleid heeft raakvlakken met een groot aantal andere beleidsterreinen. Het meest in het oog springend op dit gebied is de relatie met het onderwijsveld.


30

Zo heeft de provincie in haar nieuwe nota ‘Cultuur in uitvoering’ bijvoorbeeld het plan opgevat om marktplaatsen van aanbod en vraag van culturele activiteiten te cofinancieren. Het onderwijsveld en de organisaties op het gebied van kunst en cultuur moeten hierbij hun aanbod en vraag beter uitwisselbaar maken. Het proces van vraag en visievorming is in de gemeente Heusden opgestart vanuit de Aleph en het basisonderwijs. Gemeentelijke cofinanciering zal alleen plaats kunnen vinden binnen de financiële marges van dit welzijnsplan.

5.4 Rol van de gemeente Het beleidsterrein kunst en cultuur eist van de gemeente in zijn algemeenheid geen actief sturende rol. Er is sprake van een grote mate van beleidsvrijheid. Op het gebied van de bibliotheekvernieuwing is de gemeente vooral stimulerend. Zij maakt afspraken met de bibliotheken over het aanbod. Op andere terreinen binnen de kunst en cultuur verstrekt de gemeente subsidie en is de rol meer op de achtergrond: situerend. Met inachtneming hiervan is het streven er op gericht om in de loop van 2005 een gemeentelijke cultuurnota te realiseren. Als het gaat om de ontwikkelingen rondom het muziekonderwijs, het streekarchief en het bezoekerscentrum is er in afwijking van het bovenstaande sprake (geweest) van een meer structurerende en sturende regierol voor de gemeente.


31

Hoofdstuk 6 Leefbaarheid Leefbaarheid wordt een steeds belangrijker onderwerp in onze samenleving. Mensen moeten zich veilig voelen in de buurt en er moeten voldoende voorzieningen zijn. Een leefbare omgeving, waaraan iedereen deel kan nemen, is een uitgangspunt van het kabinet Balkenende II. Zelfredzaamheid wordt meer benadrukt, waarbij de directe leefomgeving een grotere rol krijgt. In dit hoofdstuk wordt allereerst leefbaarheid in algemene zin behandeld. Het hoofdstuk sluit af met een paragraaf over speelen spelvoorzieningen, wat onder de brede definitie van leefbaarheid valt.

6.1 Leefbaarheid algemeen 6.1.1 Landelijke en regionale ontwikkelingen Ook in het Bestuurlijk Akkoord Nieuwe Stijl (BANS)11 is leefbaarheid een belangrijk onderdeel. Dit is verwoord in het uitvoeringsprogramma “Vitaal Platteland”. Hierin wordt niet alleen aandacht besteed aan hervormingen in de landbouw en de fysieke inrichting van ruimte. Juist ook het sociale klimaat in plattelandsgemeenten is van wezenlijk belang om het landelijk gebied leefbaar te houden. Het vasthouden van basisvoorzieningen zoals winkels, filialen van het Postkantoor en ook zorgvoorzieningen, blijkt steeds moeilijker te worden. De markt bepaalt vaker of voorzieningen een plek krijgen of houden op het platteland.12 De ontwikkeling naar decentrale voorzieningen en het opstarten van multifunctionele accommodaties en brede scholen sluit hierbij aan. Deze leveren een positieve bijdrage aan de leefbaarheid in kleine kernen. De provincie speelt een grote rol op het gebied van leefbaarheid op het “platteland”. Leader+ en een Plattelandsontwikkelingsprogramma (POP) zijn provinciale programma’s die subsidiemogelijkheden bieden als het gaat om projecten waarbij de leefbaarheid wordt bevorderd. Leefbaarheid is een klein onderdeel van plattelandsontwikkeling, in hoofdstuk 8 over recreatie, komen deze subsidiemogelijkheden ook aan de orde. Leader+ biedt de mogelijkheid voor een subsidieaanvraag waarbij het plattelandsbeleid op een innovatieve manier wordt verbeterd. Dit moet op een interactieve manier, samen met de burger en zoveel mogelijk andere instellingen tot stand komen en worden uitgevoerd. POP is een meerjarig Europees programma gericht op de versterking van het Nederlands landelijk gebied. Het gaat dan om het verbeteren van het landschap, maar ook om het versterken van economische peilers. 6.1.2 Leefbaarheid in Heusden Ook op het gebied van Leefbaarheid is in de gemeente Heusden het nodige aan beleid geformuleerd.

11

BANS is een verzameling samenwerkingsafspraken tussen rijksoverheid, het Interprovinciaal Overleg (IPO) en de

Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). Voor sectoroverstijgende maatschappelijke problemen wordt volgens BANS met meerdere bestuurslagen naar oplossingen gezocht. Leefbaarheid op het platteland is één van de onderwerpen. 12

Bron: www.vng.nl; gemeenten voor een vitaal platteland.


32

Hieronder worden verschillende lokale ontwikkelingen op het gebied van leefbaarheid vermeld. Stuurgroep leefbaarheid Sterk in de kernen, is een lokaal bestuurlijk uitgangspunt. Er is daarom een stuurgroep leefbaarheid Heusden opgericht. De stuurgroep heeft de taak ontwikkelingen op het terrein van leefbaarheid binnen de gemeente te volgen en het gemeentebestuur te adviseren over ontwikkelingen op terreinen als veiligheid, inrichting van de openbare ruimte, sociale samenhang en maatschappelijke participatie.Verschillende relevante partijen zoals de politie, Woonveste, het maatschappelijk werk (Stg. Maas en Leije) en de instelling voor sociaal-cultureel werk (Stg. Sphinx) hebben naast de gemeente zitting genomen in de stuurgroep. Op initiatief van de stuurgroep wordt op dit moment gewerkt aan een notitie waarin de activiteiten van de stuurgroep nader worden uitgewerkt. Wijkwinkels Vliedberg en Oudheusden Twee wijken in de gemeente Heusden verdienen extra aandacht op het gebied van leefbaarheid. Daarom is er eerst in de Vliedberg en later in Oudheusden een wijkwinkel geopend. Vanuit de wijkwinkels wordt gewerkt aan de verbetering van de fysieke woonomgeving en aan de sociale infrastructuur van de wijk. De wijkwinkels worden bemensd door vertegenwoordigers van dezelfde partijen die ook de stuurgroep leefbaarheid vormen. Brede school De gemeente Heusden heeft in Vliedberg de ontwikkeling rondom een brede school opgestart. De komende tijd, binnen een periode van 1 tot 3 jaar, zal deze in een nieuw pand worden gevestigd. In het nieuwe pand zal behalve de brede school ook het eerder genoemde steunpunt worden gevestigd. Voor Oudheusden worden plannen voor de oprichting van een brede school ontwikkeld. Wijkvisie Oudheusden De verbetering van de omgevingskwaliteit en het streven naar een grotere differentiatie van de woningvoorraad zijn belangrijke uitgangspunten in de Wijkvisie Oudheusden zoals die op dit moment in ontwikkeling is. In nauw overleg met de buurtbewoners geeft de wijkvisie een integrale aanpak weer van de gewenste aanpassingen in de fysieke woonomgeving en wijze waarop het buurtopbouwwerk voor de betreffende wijk vorm dient te worden gegeven. Besluitvorming door de gemeenteraad is voorzien voor de tweede helft van 2004. Sociaal cultureel werk In de gemeente Heusden heeft de welzijnsorganisatie Sphinx een belangrijke rol in het behouden van de leefbaarheid en de maatschappelijke participatie binnen de gemeente. Om deze taak goed te vervullen is er een convenant voor de jaren 2003 – 2006 en daaropvolgende jaarlijkse prestatie-afspraak overeengekomen. Op basis hiervan organiseert Sphinx activiteiten, bedenkt zij nieuwe initiatieven en draagt zij bij aan netwerkontwikkeling.


33

Een concreet voorbeeld van een gerealiseerde prestatie-afspraak in dit verband is het professioneel beheer door Sphinx van de eerdergenoemde wijkwinkels. 6.1.3 Regierol gemeente Op het gebied van leefbaarheid heeft de gemeente een “steun creërende” regierol. Dit betekent dat andere partijen, als bijvoorbeeld Sphinx, Woonveste en de politie een belangrijke inbreng in het proces moeten hebben. Door partijen te betrekken, wordt draagvlak gecreëerd. Wat betreft de regierol van de gemeente geldt een uitzondering op het gebied van de ontwikkeling van de brede school. Op dit terrein is er sprake van een stimulerende regierol. Er wordt een actieve en initiërende houding van de gemeente verwacht.

6.2 Speel- en spelvoorzieningen Speel- en spelvoorzieningen vallen onder de brede definitie van leefbaarheid. In de gemeente Heusden staan behalve speelen spelvoorzieningen voor jongeren, ook spelvoorzieningen voor volwassenen onder de aandacht. Het gaat hierbij met name om jeu de boulesbanen. 6.2.1 Wettelijke kaders In 1997 is het Besluit veiligheid van Attractieen Speeltoestellen (attractiebesluit) ingevoerd. Het attractiebesluit stelt een aantal eisen aan speelterreinen en de daarop geplaatste speeltoestellen. Voor de gemeente, die een groot aantal van deze toestellen beheert, heeft dit een aantal gevolgen. Ten eerste wordt de gemeente verantwoordelijk gesteld voor de veiligheid en het onderhoud van de toestellen. Ten tweede kan de gemeente mogelijk aansprakelijk gesteld worden voor geleden schade als een speeltoestel niet voldoet aan de in het besluit gestelde eisen. 6.2.2 Lokale speerpunten Speel- en spelvoorzieningen vormen een belangrijke voorziening binnen de gemeente. Landelijke en lokale ontwikkelingen vormen de basis voor het beleid op dit gebied. Attractiebesluit Niet alle speeltoestellen en ondergronden in de gemeente voldoen aan de eisen die het attractiebesluit stelt. Vanwege de veiligheid van de kinderen, maar ook vanwege het risico van aansprakelijkheidsstelling, moeten de betreffende voorzieningen aangepast worden. Het budget voor onderhouden nieuwe speelvoorzieningen zal de komende jaren (tot en met 2007) nodig zijn om deze inhaalslag te financieren. Er zal dan ook zeer terughoudend worden omgegaan met verzoeken tot plaatsing van nieuwe speelen spelvoorzieningen. Een uitzondering op deze regel geldt voor nieuwbouwwijken. Bij de aanleg van nieuwbouwwijken wordt in principe ruimte gereserveerd voor de aanleg van een speelvoorziening. Deze speelvoorziening wordt gefinancierd uit het exploitatiebudget van de wijk.


34

Het plaatsen van zandbakken zal gelet op de hoge onderhoudskosten, de problemen op het gebied van de hygiëne en de goede mogelijkheden voor ouders om hier zelf zorg voor te dragen niet meer plaatsvinden door de gemeente. Voor bestaande situaties zal op dit gebied een uitsterfconstructie worden gehanteerd. Jeu de boules Het jeu de boulesspel wint aan populariteit bij met name de oudere bevolking in de gemeente. Daaraan gekoppeld is de toenemende behoefte aan jeu de boulesbanen. Omdat het bestaande speelen spelvoorzieningenbeleid zich richt op kinderen tot 18 jaar, zijn geen middelen beschikbaar voor dergelijke voorzieningen voor volwassenen. De bijdrage van de gemeente blijft in het kader van jeu de boulesbanen in het voorkomende geval beperkt tot het beschikbaar stellen van de grond, echter onder bepaalde voorwaarden. Overige beleidsregels op dit gebied zijn: de behoefte aan een dergelijke baan moet in overeenstemming met de buurtbewoners worden aangetoond; met inachtneming van een bepaalde mate van spreiding over de gemeente moeten banen zo veel mogelijk worden aangelegd op plaatsen waar reeds één of meerdere jeu de boulesbanen of speelvoorzieningen liggen; de aanleg van een baan moet passen binnen het bestemmingsplan en niet leiden tot onveilige (verkeer)situaties; door de gemeente beschikbaar gestelde grond kan altijd door de gemeente worden teruggevorderd. Spelvoorzieningen Er zijn relatief weinig spelvoorzieningen in de gemeente voor de wat oudere jeugd. Hierbij valt onder meer te denken aan voetbal- en basketbalveldjes. Signalen uit de jeugdmonitor en het onlangs gehouden jeugddebat bevestigen deze constatering (zie ook hoofdstuk 3). Daarnaast is de bevordering van de ongeorganiseerde sport (zie ook hoofdstuk 9) een speerpunt van beleid. Mede gelet op de in paragraaf 6.2.2 geschetste inzet van de beschikbare middelen ontbreekt het vooralsnog aan de mogelijkheid om deze spelvoorzieningennood bij deze categorie jeugdigen te lenigen. Met inachtneming van deze situatie zullen wij toch trachten hiervoor een oplossing te vinden.


35

Hoofdstuk 7 Vrijwilligers Vrijwilligers worden wel het cement van de samenleving genoemd. Zowel op landelijk als op lokaal niveau spelen vrijwilligers een steeds belangrijkere rol, nu de nadruk door het Kabinet meer op eigen verantwoordelijkheid en de Civil Society (zie hoofdstuk 2) wordt gelegd. Echter, terwijl de vraag naar vrijwilligers toeneemt, is er sprake van een afnemend en verschuivend (o.a. meer ouderen en minder jongeren) aanbod. Om vrijwilligerswerk te stimuleren, heeft het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, de Tijdelijke Stimuleringsregeling Vrijwilligerswerk (TSV) in het leven geroepen. In het kader van de TSV kunnen gemeenten een subsidieaanvraag indienen, zodat zij extra middelen beschikbaar krijgen om lokaal een meer stimulerend vrijwilligersbeleid te voeren. Ook de gemeente Heusden heeft een TSV-aanvraag ingediend. De aanvraag is gehonoreerd. Aansluitend zijn op basis van een raadsbesluit lokale speerpunten geformuleerd. Landelijke en lokale trends op het gebied van vrijwilligerswerk, hebben geresulteerd in deze speerpunten, die overigens ook in de TSVaanvraag zijn opgenomen. De speerpunten worden in de volgende paragraaf besproken, gevolgd door de standpunten op provinciaal niveau. Vervolgens komen nieuwe ontwikkelingen aan bod, afgesloten door de regierol van de gemeente.

7.1 Trends en ontwikkelingen Gemeenten zijn volgens de Welzijnswet verantwoordelijk voor het formuleren van beleid ten aanzien van de uitvoering van het vrijwilligerswerk. De TSV is erop gericht het vrijwilligerswerk te versterken door middel van: • het bij elkaar brengen en houden van vraag en aanbod (werving); deskundigheidsbevordering van vrijwilligers; • het bieden van administratieve of financiële ondersteuning van vrijwilligersorganisaties13. Hieronder staat een aantal landelijke trends en ontwikkelingen geformuleerd die een belangrijke rol hebben gespeeld in de formulering van het gemeentelijke beleid. De TSV geldt overigens voor de periode 2001 tot eind 2005. Dit betekent dat het voorgenomen beleid voor het einde van 2005 gerealiseerd moet zijn. Afnemend aantal vrijwilligers Zoals eerder vermeld, neemt het aantal vrijwilligers af. Maatschappelijke ontwikkelingen die hieraan ten grondslag liggen zijn bijvoorbeeld de toenemende individualisering en daarmee het afnemende gemeenschapsgevoel. Er is minder behoefte bij vrijwilligers om langdurig aan één organisatie verbonden te zijn en er bestaat steeds meer weerstand tegen verplichtingen. Ten slotte is er een toenemende concurrentie in tijdsbestedingsmogelijkheden14. Regelgeving Vooral op het gebied van veiligheid neemt de weten regelgeving toe. Vrijwillige organisaties krijgen te maken met een groeiende administratieve rompslomp. 13 14

Bron: www.tsvproject.nl Bron: www.tsvproject.nl


36

Dit kost veel tijd en vooral moeite. Bovendien zijn de meeste vrijwilligersorganisaties niet op de hoogte van de precieze inhoud van regelgeving.15 Aantrekkelijkheid vrijwilligerswerk De moderne vrijwilliger maakt keuzes in zijn tijdsbesteding. Zoals eerder vermeld groeien de keuzemogelijkheden. Men wil iets terugkrijgen voor de inzet, het gaat dan om voldoening, sociale contacten, participatie of een aardig CV. Het vrijwilligerswerk moet dus aantrekkelijker worden.16

7.2 Gemeentelijke speerpunten De hiervoor geschetste landelijke en regionale ontwikkelingen op het gebied van het vrijwilligerswerk werken uiteraard ook door in de lokale Heusdense samenleving. In vervolg daarop is in het kader van het vastgestelde vrijwilligersbeleid voor een aantal speerpunten gekozen. Vrijwilligerssteunpunt Ook in Heusden is er sprake van een afnemende belangstelling voor vrijwilligerswerk. Het blijkt tevens moeilijk om vraag en aanbod op elkaar af te stemmen. Er is in Heusden dan ook besloten een vrijwilligerssteunpunt op te richten. Bij dit steunpunt worden vacatures van vrijwilligersorganisaties verzameld. Als men vrijwilligerswerk zoekt, kan het steunpunt een breed scala van de mogelijkheden presenteren. Hierdoor wordt de kans dat er een passende functie gevonden wordt groter. Tevens kan het steunpunt een actieve bijdrage leveren aan het invullen van het gemeentelijk vrijwilligersbeleid, onder andere op het gebied van de hieronder geformuleerde lokale speerpunten. Momenteel vinden gesprekken met Sphinx plaats over de uitbesteding van de uitvoering van het steunpunt. Informatievoorziening In Heusden blijkt, naast onduidelijkheid over verzekeringen en wettelijke regelingen, vooral sprake te zijn van een informatietekort als het gaat om het lokale subsidie- en accommodatiebeleid. De gemeente Heusden heeft daarom besloten een op vrijwilligers gerichte informatiestroom in het leven te roepen. Een en ander zal mede voortvloeien uit de invoering van het nieuwe subsidie- en accommodatiebeleid. De gemeente verwacht op deze manier de communicatie tussen gemeente en vrijwilligers te verbeteren. Aantrekkelijk maken vrijwilligerswerk In de gemeente Heusden wil men vrijwilligerswerk aantrekkelijker maken door aan de deskundigheidsbevordering van de vrijwilligers te werken. Ook zal er, om nieuwe vrijwilligers te werven, een promotieplan worden opgesteld. Tenslotte wordt er jaarlijks een vrijwilligersavond georganiseerd, waar ook de verkiezing van de vrijwilliger van het jaar plaatsvindt. De organisatie van deze avond zal waarschijnlijk aan Sphinx worden uitbesteed.

15 16

Bron: Toespraak staatssecretaris VWS, “Vrijwilligerswerk in de nieuwe politieke arena”. Bron: Ministerie van VWS, “Vrijwilligerswerk: trends en cijfers”


37

7.3 Nieuwe kaders Vrijwilligerswerk wordt steeds vaker als een instrument toegepast om mensen maatschappelijk te laten partiperen. Vrijwillige werkzaamheden kunnen worden gezien als een leerplek. Er ligt een belangrijke kans in het activeren van uitkeringsgerechtigden, oud- en nieuwkomers. Het is daarom van belang dat een vrijwillige werkplek bij sociale activeringstrajecten in het achterhoofd wordt gehouden.

7.4 Financieel kader Bij de TSV regeling is sprake van co-financiering. In de eerste plaats heeft de gemeente jaarlijks € 21.000,- beschikbaar voor het vrijwilligerswerk. Daarnaast ontvangt de gemeente voor de jaren 2002 t/m 2004 middelen uit de TSV regeling. Deze subsidie bedraagt in totaal € 59.898,--.

7.5 Regierol gemeente De regierol van de gemeente kan op het terrein van vrijwilligersbeleid situerend worden genoemd. Veel van het vrijwilligersbeleid kan uit handen worden gegeven. De gemeente dient met betrekking tot het formuleren van het beleid draagvlak te ontwikkelen. Het is belangrijk de betrokken organisaties zoveel mogelijk te betrekken bij dit beleidsterrein.


38

Hoofdstuk 8 Recreatie Het onderdeel Recreatie valt strikt genomen onder het bredere beleidsveld Recreatie en Toerisme. In dit welzijnsplan zullen alleen de kaders ten aanzien van het onderdeel Recreatie worden opgenomen. De overwegingen die hieraan ten grondslag hebben gelegen, treft u hieronder aan. De gemeente Heusden heeft in haar beleidsplan Recreatie en Toerisme een aantal lijnen aangeven, waarlangs de gemeentelijke inzet zal plaatsvinden om te komen tot een goed functionerende toeristisch-recreatieve sector. De gemeente richt zich daarbij op voorzieningen die zowel voor de eigen inwoner als voor de toerist (recreanten van buiten) interessant zijn. Het beleid heeft geen betrekking op voorzieningen die enkel voor de eigen inwoner interessant zijn. Toerisme (gericht op de recreant van buiten) wordt benaderd vanuit een economische invalshoek en maakt om die reden dan ook geen onderdeel uit van het Welzijnsplan. Recreatie heeft betrekking op het welzijn van de eigen inwoners, en valt dan ook onder de werking van het welzijnsplan. Aangezien Recreatie en Toerisme niettemin sterk aan elkaar zijn gerelateerd, is het natuurlijk slechts beperkt mogelijk om hier een knip in te maken.

8.1 Schets van relevante landelijke ontwikkelingen Hieronder treft u een schets aan van landelijke ontwikkelingen die relevant zijn voor de ontwikkeling van een lokaal toeristisch en recreatief beleid. Demografische ontwikkelingen: • ouderen blijven langer vitaal, waardoor hun recreatiepatroon actief/veelzijdig is; • hogere opleidingsniveaus en hogere inkomens om recreatief actief te zijn; • gezinsverdunning en individualisering: op grote schaal worden individuele keuzes gemaakt rond toeristisch-recreatieve activiteiten en het gebruik van de daarvoor benodigde voorzieningen. Het individu wil maatwerk en zelf zijn of haar product samenstellen. Er is bijvoorbeeld sprake van een groeiende behoefte aan individuele sporten. Sociaal-economische ontwikkelingen: • versnellen van de maatschappij (o.a. 24 uurs economie): mensen willen de beschikbare tijd optimaal benutten. De trend is dat dit resulteert in een toenemende belangstelling voor het ‘er even tussen uit zijn’, ‘onthaasten’, ‘het zoeken naar rust, ruimte, natuur en authenticiteit’, bewust een tandje lager, vertragen. Ook kunnen mensen juist kiezen voor versnellende vormen van recreatie, die de behoefte aan nieuwe indrukken en snelle prikkels die men in korte tijd op kan doen bevredigen (versnellen). Consumenten zoeken een balans tussen versnellen en vertragen. De consument zapt steeds meer (en is op zoek naar meer diversiteit in het aanbod). Aanbieders in de recreatiesector zullen daarom steeds aansluiting moeten blijven zoeken bij het bredere en meer gevarieerde behoeftepatroon van de consumenten zullen moeten investeren in vernieuwing (trends worden immers steeds korter);


39

•

stijging van het aantal korte vakanties in eigen land, stijging van het aantal dagtochten, een groeiende belangstelling voor groepsdagarrangementen, groei van de watersport en de toervaart, stijging van interesse in cultuurtoerisme en historie, stijging van het aantal bezoeken aan horeca, attracties en evenementen in Noord-Brabant.

Informatie- en communicatietechnologie: • de consument maakt steeds vaker gebruik van ICT om dat toeristisch-recreatief wensenpakket samen te stellen, dat past bij zijn individuele eisen; • de consument heeft behoefte aan een verbeterd en een compleet aanbod van informatie, alsook gebruiksvriendelijke toegankelijkheid van die informatie. Emotie-economie: • kwaliteit blijkt in toenemende mate doorslaggevend te zijn voor de consument; • het gaat consumenten steeds meer om het verhaal achter het product en steeds minder om het materiële aspect daarvan (authenticiteit). Rijksbeleid: Het rijksbeleid op het terrein van toerisme en recreatie heeft raakvlakken met diverse ministeries. Het ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Voedselvoorziening (LNV) brengt haar recreatievisie als integraal onderdeel van de Agenda Vitaal Platteland (landbouwbeleid verbreden naar plattelandsbeleid). Het toeristisch-recreatief actieprogramma van de ministeries van Economische Zaken (EZ) en LNV (2002) is gericht op het realiseren van de twee hoofddoelstellingen van het toeristisch-recreatief beleid: ten eerste het zorgdragen voor kwalitatief voldoende recreatiemogelijkheden voor alle Nederlanders en ten tweede het behoud en duurzame versterking van de concurrentiepositie van de toeristisch-recreatieve sector. Het toeristisch beleid van EZ, zoals beschreven in de nota 'Ondernemen in toerisme' richt zich onder meer op verbetering van de bedrijfsvoering en samenwerking in de sector, verbetering van de toeristische infrastructuur en verbetering van de toeristische informatie en versterking van de promotie. Om de culturele waarden te behouden en waar nodig te beschermen is het beschermingsplan Belvedère (OC&W, LNV en VROM) ontwikkeld. Het ministerie van Verkeer Ruimtelijke Ordening en Milieu (VROM) heeft de Vijfde Nota Ruimtelijke Ordening opgesteld. Deze nota speelt met name in op het combineren van de functies in het landelijk gebied. De recreatieve, landschappelijke en culturele betekenis gaat de inrichting van het landelijk gebied in de toekomst bepalen. Vermoedelijk gaat op 1 januari 2005 de intrekkingswet met betrekking tot de Wet op de Openluchtrecreatie (WOR) in. Het kampeerbeleid dient binnen een overgangstermijn van 4 jaar op lokaal of regionaal niveau geschreven te worden. Dit zal tevens leiden tot intrekking van de Verordening Openluchtrecreatie 1998 gemeente Heusden.

8.2 Schets van ontwikkelingen op provinciaal en regionaal niveau Provinciaal beleid Het relevante provinciale beleid voor toerisme en recreatie bestaat uit het plan (Ont)spannend Brabant, waarin de provincie haar visie geeft op toeristische ontwikkelingen en daarnaast het ruimtelijk beleid, zoals vastgelegd in het Streekplan en de plannen voor de Revitalisering van het Landelijk gebied (Reconstructieplannen).


40

De doelstelling van de provincie op toeristisch-recreatief gebied kan omschreven worden als het leveren van een bijdrage aan het gezond houden van de hele sector en het aanbieden van verdere ontwikkelingskansen. Het streefbeeld is het bevorderen dat in Brabant zich een grote diversiteit aan toeristisch-recreatieve mogelijkheden kan ontwikkelen van hoge kwaliteit voor de eigen inwoner en voor de gast van buiten de provincie, die voortbouwt op specifieke gebiedskenmerken en die in balans is met economische, sociaal-culturele en ecologische belangen. Regionaal beleid Het Intergemeentelijk samenwerkingsverband regio ’s Hertogenbosch (de gemeente Heusden trekt hier de kar) heeft een toeristisch-recreatieve visie op laten stellen. De visie kan als volgt omschreven worden: enerzijds het aanbieden van een samenhangend dagrecreatief product voor de eigen bevolking en voor die in de aangrenzende stedelijke gebieden en anderzijds verdere ontwikkeling als bestemmingsgebied met het aantrekken van meer dag- en verblijfstoeristen naar de Meierij. Als strategie voor het gebied wordt gekozen voor: • versterking van toerisme en recreatie in de stad ’s Hertogenbosch; • versterking van de positie van de dagattracties in de regio; • verdere ontwikkeling van een samenhangend beleid voor de natuurgebieden; • vergroting van de diversiteit en verbetering van het overige dagrecreatieve aanbod; • versterking en uitbreiding van het aanbod van verblijfsrecreatie; • behoud en uitbouw van het cultuurhistorisch erfgoed; • organisatiestructuur: Meierijcommissie Recreatie en Toerisme en Regio VVV. In 2002 is het Nationaal Park Loonse en Drunense Duinen ingesteld. In dat kader is een Beheers- en inrichtingsplan Nationaal Park Loonse en Drunense Duinen (BIP) vastgesteld. In dit plan staat beschreven dat het Nationaal Park, voor wat betreft de sector recreatie is gericht op natuurgerichte recreatie. Op basis van de beschreven visie in het beheersplan zijn diverse projecten benoemd die uitvoering behoeven. Het ministerie van LNV stelt middelen beschikbaar ten behoeve van de uitvoering van de projecten uit het BIP. De gemeente Heusden is lid van het Overlegorgaan Nationaal Park Loonse en Drunense Duinen.


41

8.3 Schets van lokale ontwikkelingen en speerpunten van beleid Lokale ontwikkelingen Bij de toeristisch-recreatieve ontwikkeling van de gemeente Heusden worden de maatschappelijke- en marktpartijen als primair verantwoordelijk geacht. De gemeente zal deze partijen daarbij in de voorwaardenscheppende sfeer zoveel mogelijk faciliteren. Om de kaders aan te geven waarbinnen de gemeente Heusden mogelijkheden wil en kan bieden, heeft de gemeente Heusden in 1998 een beleidsplan Recreatie en Toerisme Recreatie en Toerisme in de gemeente Heusden op laten stellen. Dit plan wordt momenteel geëvalueerd, met als doel om in het najaar van 2004 met een geactualiseerd programma te komen. Gezien de interne evaluatie die reeds heeft plaatsgevonden, blijft de beleidsnota Recreatie en Toerisme 1998 in essentie overeind staan. Het actieprogramma dient wel te worden geactualiseerd. In het voorjaar van 2004 wordt het beleidsplan uit 1998 geëvalueerd met belanghebbenden (het veld) en zal gediscussieerd worden over hoe de gemeente in de toekomst in dient te zetten op recreatie en toerisme. Hierbij zal in ieder geval rekening worden gehouden worden met de volgende aanverwante 'beleidsvelden': • ruimtelijke ordening (Structuurvisie PLUS, bestemmingsplannen, monumenten en cultureel erfgoed, plattelandsvernieuwing, verkeer en vervoer, bebording, straatmeubilair en bewegwijzering); • sport (recreatieve mogelijkheden sportcomplex Die Heijgrave, zwembad Het Run, omgeving ijsbaan Drunen, sporten recreatiepark De Schroef etc.); • natuur- en milieueducatie; • kunst- en cultuur. Speerpunten van beleid Speerpunten van het recreatiebeleid t.b.v. de toekomstige actualisering van het actieprogramma zijn onder meer: 1. stimuleren van routegebonden vormen van recreatie in het landelijk gebied; 2. uitbreiding van informatie en promotie, en verbetering van samenwerking op dit terrein; 3. samenwerking tussen betrokkenen binnen en buiten de gemeente; 4. verbetering van bereikbaarheid van toeristisch-recreatieve voorzieningen.

8.4 Financieel kader Bij de uitvoering van het beleid wordt uitgegaan van de beschikbaarheid van een jaarlijks exploitatiebudget van € 75.000,-- en de eenmalige reserve toerisme, die momenteel € 198.167,67 bedraagt. Waar mogelijk worden Europese of provinciale subsidies binnengehaald. Tot op heden is meerdere malen gebruik gemaakt van de zogenoemde Interregsubsidies (t.b.v. grensoverschrijdende samenwerking) en wordt ernaar gestreefd om in aanmerking te komen voor POP- en Leader+ gelden (zie ook Hoofdstuk 6). Subsidies zijn ontvangen voor het bezoekerscentrum Heusden en regionale wandel- en fietsroutes (Interreg), Inundatiesluis Hedikhuizen (POP), boerderij Fellenoord (Leader +).


42

Onderzocht wordt of voor de diverse maatregelen in het Uitvoeringsplan Giersbergen – De Margriet ook Leader+/POP bijdragen in beeld kunnen komen.

8.5 Regierol gemeente Bij het evalueren en actualiseren van het toeristisch-recreatief beleid en actieplan wordt het veld nadrukkelijk betrokken. De gemeentelijke regierol op dit gebied kan worden omschreven als structurerend. De gemeente schept de randvoorwaarden, stimuleert partijen tot actie en onderhoudt de relaties. Voor de regionale samenwerking tussen de gemeenten in de regio ’s-Hertogenbosch is de gemeente Heusden trekker van het onderwerp recreatie en toerisme. Vier keer per jaar komt het Regionaal Platform Recreatie en Toerisme bijeen, onder andere om elkaar en de gemeente te adviseren. Ook komt het Overlegplatform Vesting Heusden vier keer per jaar bijeen om te discussiëren (klankbordgroep). Het Overlegplatform Vesting Heusden heeft hiertoe een samenwerkingsovereenkomst ondertekend met de gemeente.


43

Hoofdstuk 9 Sport In Heusden bestaat al geruime tijd de behoefte aan een sportnota. Na de gemeentelijke herindeling heeft het sportbeleid in de gemeente Heusden zich namelijk beperkt tot een aantal hoofdstukken in de subsidie- en de accommodatienota en is er vervolgens nooit meer sprake geweest van een integraal en afgewogen sportbeleid. In dit hoofdstuk van het welzijnsplan is het de bedoeling om kaders te formuleren waarbinnen uiteindelijk een dergelijke sportnota dient te worden vormgegeven. Deze nota zal volgens planning ter besluitvorming worden voorgelegd in de raadsvergadering van 21 december 2004.

9.1 Het begrip sport Het begrip sport kent talloze varianten. Dit maakt het formuleren van een definitie lastig. Sport herbergt vele, veelal tegenstrijdige elementen zoals wedijver, strijd en competitie versus gezelligheid en ontmoeting; lichamelijke inspanning versus denksport; commerciële sport versus (ideële) verenigingssport; georganiseerde versus ongeorganiseerde sport enz. Om een afbakening te kunnen maken wat we onder sport verstaan gaan we uit van de volgende vijf kernbegrippen. Verenigingssport Er is sprake van verenigingssport als de vereniging is aangesloten bij de desbetreffende sportbond, die als zodanig is erkend en is aangesloten bij het NOC*NSF17. In de gemeente Heusden zijn 85 sportverenigingen actief waarbij ongeveer 13.000 sporters zijn aangesloten. Ongeorganiseerde sport Onder ongeorganiseerde sport verstaan we activiteiten die min of meer volgens de regels van de verenigingssport verlopen. De directe invloed van een georganiseerd verband bij het uitvoeren van de activiteiten ontbreekt echter. Bij ongeorganiseerde sport moet men denken aan joggen/ hardlopen, skaten, fietsen e.d. In de gemeente Heusden bestaan op dit moment geen kengetallen die inzichtelijk maken hoe groot deze groep sporters is. Anders georganiseerde sport Met de anders georganiseerde sport wordt de sportbeoefening bedoeld die wel is georganiseerd maar niet in NOC*NSF-verband. Sportscholen, fitnesscentra maar ook de activiteiten die door het gemeentelijk sportbedrijf worden georganiseerd vallen hieronder. Breedtesport Onder breedtesport wordt een “brede” opvatting van sport en bewegen verstaan, actief en passief, als deelnemer en als vrijwilliger, georganiseerd en ongeorganiseerd. Breedtesport is dus op te vatten als een verzamelnaam voor de drie hierboven beschreven vormen van sport.

17

NOC*NSF staat voor Nederlands Olympisch Comité * Nederlandse Sport Federatie


44

Het doel van breedtesport is dat iedere inwoner, in elke fase van zijn of haar leven, naar eigen voorkeur aan sport en bewegingsactiviteiten kan deelnemen. Een kenmerk van breedtesport is de benadering dat sport niet alleen een doel op zich is maar ook als middel kan worden gebruikt om maatschappelijke doelen te bereiken. Topsport Onder topsport wordt het beoefenen van een tak van sport op minimaal nationaal niveau verstaan. Hierbij kan een onderscheid worden gemaakt in sportbeoefening uit professie dan wel als amateur.

9.2 Ontwikkelingen in de sport Er zijn tal van ontwikkelingen op het gebied van sport. Naast de algemene ontwikkelingen van vergrijzing en individualisering (die ook effect hebben op de sport) is een aantal sportspecifieke ontwikkelingen nader te benoemen. De breedtesportimpuls In 1999 heeft het ministerie van VWS het initiatief genomen om te komen tot de breedtesportimpuls. Deze regeling is bedoeld om initiatieven die bijdragen aan een duurzame verbetering van het lokale sportaanbod te bevorderen. Gemeenten kunnen een (subsidie)aanvraag bij het ministerie van VWS indienen. Indien het ministerie de aanvraag goedkeurt kunnen gemeenten voor de duur van het project een subsidie van het ministerie krijgen. De gemeente Heusden is op dit moment bezig met een aanvraag in het kader van de breedtesportimpuls (zie hiervoor paragraaf 9.3.2). Bezuinigingen rijksoverheid Zoals bij veel andere beleidsvelden wordt ook in de sport door de rijksoverheid bezuinigd. Zo zijn de subsidies aan de sportbonden stopgezet en wordt de looptijd van de breedtesportimpuls verkort. De consequenties van het stopzetten van subsidies aan sportbonden zijn op dit moment nog niet in beeld. Er bestaat echter een grote kans dat de contributies die verenigingen aan de diverse bonden betalen omhoog gaan waardoor verenigingen onder financiële druk komen te staan. Daarnaast zal de sporttechnische ondersteuning van de bonden naar verenigingen waarschijnlijk verschralen. Met betrekking tot de breedtesportimpuls zal 2004 het laatste jaar zijn waarin gemeenten een aanvraag kunnen indienen. Daarnaast is er een subsidieplafond18 door het ministerie ingesteld. Technische ontwikkelingen De technische ontwikkelingen in de sport staan niet stil. De meest relevante ontwikkeling op dit moment is het kunstgras voor de voetbalsport. De KNVB heeft onlangs het besluit genomen dat alle amateurverenigingen hun competitiewedstrijden op kunstgras mogen spelen. Vanwege de hogere speelintensiteit kunnen kunstgrasvelden een uitkomst bieden in die situaties waarbij er sprake is van ruimtegebrek. Daarnaast zijn de structurele lasten die samenhangen met een kunstgrasveld op de lange termijn lager dan die van normale grasvelden19.

18

voor de aanvragen die in 2004 gedaan zullen worden is een bedrag van € 7 mln beschikbaar. Dit terwijl er in 2004

voor +/- € 10 mln door gemeenten zal worden aangevraagd. 19

Dit gaat niet in alle gevallen op, het heeft namelijk met de bespelingintensiteit van het kunstgrasveld te maken.


45

9.3 Lokale visie en ontwikkelingen 9.3.1 Lokale visie Aangezien het begrip sport een breed begrip is stellen wij voor om als algemeen sportkader voor de gemeente Heusden de breedtesport te hanteren. Hieronder vallen de verenigingssport (faciliteren en stimuleren), de ongeorganiseerde sport (rekening houden met sport bij het ontwikkelen van de openbare ruimte) en de anders georganiseerde sport (alleen waar het de activiteiten van het gemeentelijk sportbedrijf betreft). 9.3.2 Lokale gegevens en ontwikkelingen Op dit moment zijn er circa 13.000 sporters aangesloten bij Heusdense sportverenigingen. Daarnaast is er nog een onbekend aantal sporters die bij het sportbedrijf, sportscholen of ongeorganiseerd actief bezig zijn met sport. De gemeente Heusden faciliteert een groot aantal van deze sporters door het beschikbaar stellen van sportaccommodaties en het verlenen van jeugdsubsidies. Daarnaast besteedt de gemeente Heusden aandacht aan sportstimulering d.m.v. het project Sportkompas. In de gemeente Heusden is ook een sportraad actief, deze sportraad vertegenwoordigt het grootste deel van de verenigingssport (+/- 80%). In 2002 is er een convenant afgesloten tussen de sportraad en de gemeente. De taak van de sportraad is tweeledig. In eerste instantie kan de sportraad worden gezien als een organisatie die de belangen voor de verenigingssport behartigt en daarnaast is de sportraad een adviesorgaan voor het college van burgemeester en wethouders waar het verenigingsoverstijgende sportaangelegenheden betreft. Er is een aantal actuele ontwikkelingen op het gebied van sport in de gemeente Heusden te benoemen die wat ons betreft een belangrijke rol dienen te gaan spelen in de uiteindelijke sportnota. Sporthal Onder de Bogen De huidige sporthal Onder de Bogen in Drunen voldoet niet meer aan de eisen van deze tijd. Daarnaast is er sprake van een grote mate van achterstallig onderhoud. In februari 2002 heeft de gemeenteraad zich in principe uitgesproken voor nieuwbouw van deze sporthal. Definitieve besluitvorming zal plaatsvinden in het kader van de gemeentelijke voorjaarsnota 2004. Onderhoud buitensportaccommodaties Het onderhoud aan de buitensportaccommodaties is al jaren een probleem in de gemeente Heusden. Dit komt enerzijds doordat een aantal inrichtingselementen (hekwerken, verlichting e.d.) niet is meegenomen in de meerjaren onderhoudsplanningen. Daarnaast is de huidige planning verouderd. Op dit moment wordt er gewerkt aan een beheersen beleidsplan buitensportaccommodaties. Op basis van dit plan kan het onderhoud aan de buitensportaccommodaties voor de komende 10 jaar worden gepland.


46

Investeringen in de sport Er ligt een aantal aanvragen van sportverenigingen voor het uitbreiden van verschillende sportcomplexen. Tot op dit moment werden deze aanvragen getoetst aan de NOC*NSF normen. Voor zover deze aanvragen aan de NOC*NSF normen voldoen, zijn deze aanvragen opgenomen in de gemeentelijke voorjaarsnota. Naast de normen van de NOC*NSF is er geen sprake van verdere criteria (bijvoorbeeld een nadere prioritering van de diverse aanvragen). In het kader van de gemeentelijke sportnota zal duidelijkheid moeten worden verschaft omtrent de te hanteren criteria en de daarmee verband houdende financiële middelen waar het gaat over uitbreidingsinvesteringen. Breedtesportimpuls in de begroting 2004 zijn middelen opgenomen voor de breedtesportimpuls. De gemeentelijke aanvraag ligt op dit moment bij het ministerie van VWS voor behandeling. De verwachting is dat aan het einde van de zomer uitsluitsel van het ministerie verkregen wordt. Op basis van het besluit van het ministerie zal de breedtesportimpuls ter besluitvorming aan de raad worden voorgelegd. 9.3.3 Gemeentelijke speerpunten Naast het hiervoor geschetste algemene sportkader en de verschillende ontwikkelingen is er nog een aantal specifieke speerpunten te benoemen. Het gaat hier om speerpunten van beleid die nadere uitwerking zullen krijgen in de uiteindelijke sportnota. Accommodaties Op het gebied van accommodaties is een aantal speerpunten te benoemen. In eerste instantie moet er duidelijkheid komen over de basisvoorzieningen waar wij als gemeente voor verantwoordelijk zijn. Om te kunnen bepalen wat basisvoorzieningen zijn, zijn de NOC*NSF normen die door de VNG worden overgenomen leidend. Op de tweede plaats dient er duidelijkheid te komen over hoe er binnen de gemeente Heusden wordt omgegaan met het onderhoud van sportaccommodaties. Zoals in paragraaf 9.3 al is gemeld wordt er momenteel gewerkt aan een onderhoudsbeheersplan buitensportaccommodaties. De uitkomsten van dit plan zullen verwerkt worden in de uiteindelijke sportnota zodat er duidelijkheid komt over wat sporters van de gemeente mogen verwachten op het gebied van onderhoud. Voorts is de in hoofdstuk 12 aangekondigde nota accommodatiebeleid van belang voor de vormgeving van dit speerpunt. Tot slot moet er duidelijkheid komen over hoe de gemeente omgaat met nieuwe investeringen in sportaccommodaties. In de sportnota zullen criteria worden geformuleerd op basis waarvan de gemeente een aanvraag voor een nieuwe investering kan behandelen. Versterken breedtesport Door middel van de breedtesportimpuls is het de bedoeling de breedtesport in de gemeente Heusden te versterken. Dit zal zich uiten in 2 projecten. In eerste instantie is er aandacht voor verenigingsondersteuning dit zal zich uiten in de projecten “sportloket“ en “verenigingsondersteuning op maat”.


47

Daarnaast is er aandacht voor sportstimulering. Het gaat hier dan met name om sportstimuleringsprojecten gericht op jongeren, ouderen en mensen met een beperking. Organisatie rondom de sport Op dit moment zijn er 5 afdelingen binnen de gemeentelijke organisatie actief op het gebied van sport. Het gevolg hiervan is dat er binnen de gemeentelijke organisatie onduidelijkheid bestaat over taakverdeling binnen de sport. Daarnaast heeft deze vorm van organiseren tot gevolg dat er bij externe partijen onduidelijk bestaat waar men met vragen over de sport terecht kan. Door alle gemeentelijke activiteiten op het gebied van sport bij elkaar te brengen in één afdeling sport(bedrijf) met daarin het hiervoor genoemde sportloket, kunnen deze problemen getackeld worden.

9.4 Gemeentelijke regie De rol van de gemeente op het terrein van sport is situerend. Er moet zoveel mogelijk worden overgelaten aan de organisaties die er binnen de gemeente zijn. De gemeente is echter wel verantwoordelijk voor het scheppen van de kaders waarbinnen de uitvoering van het beleid plaatsvindt.

9.5 Financieel kader Bij de breedtesportimpuls regeling is sprake van co-financiering. Het ministerie van VWS en de gemeente betalen ieder de helft van de projectkosten. In de begroting 2004 zijn financiële middelen opgenomen om een aanvraag in de gemeente Heusden mogelijk te maken. De gemeentelijke bijdrage voor de projectduur (2005 t/m 2008) bedraagt € 151.000,--.


48

Hoofdstuk 10 Zorg “Heusden op gezonde koers” is de titel van de nota waarin het lokale gezondheidsbeleid van de gemeente is geformuleerd. Deze nota is op 16 december 2003 vastgesteld door de gemeenteraad en heeft een looptijd van 2004 tot en met 2007. Voor een uitgebreide beschrijving van het Heusdense beleid kunt u de eerder genoemde nota raadplegen. De nota ligt ter inzage bij het bijbehorende raadsvoorstel. Hieronder volgt een korte samenvatting van de nota en de relevante maatschappelijke ontwikkelingen die een rol hebben gespeeld bij de totstandkoming van dit beleid.

10.1 Wetgeving Nieuwe wetten zorgen voor andere taken en verantwoordelijkheden voor gemeenten en bepalen tevens de kaders voor gemeenten. Momenteel zijn de belangrijkste nieuwe wetten de Wet Collectieve Preventie Volksgezondheid en de modernisering van de AWBZ. Wet Collectieve Preventie Volksgezondheid (WCPV) In de nota Lokaal Gezondheidsbeleid van de gemeente Heusden, wordt een aantal keer gerefereerd aan de WCPV. Een belangrijk gevolg die de invoering van de WCPV met zich meebrengt is een grotere verantwoordelijkheid voor gemeenten op het gebied van collectieve preventie. Ten tweede zijn gemeenten in het kader van de WCPV verplicht elke vier jaar een Nota lokaal gezondheidsbeleid op te stellen. Zoals hiervoor al is aangegeven, heeft Heusden al aan deze wettelijke plicht voldaan. Een derde belangrijk punt is de gemeentelijke verantwoordelijkheid voor het in stand houden van een GGD. De gemeente Heusden participeert in de GGD Hart voor Brabant. Modernisering AWBZ Per 1 april 2003 is gestart met de modernisering van de AWBZ. In de eerste fase houdt dit het volgende in: cliënten kunnen gebruik maken van één AWBZ-brede regeling voor het Persoonsgebonden Budget (PGB); AWBZ-zorgaanbieders kunnen hierdoor buiten de eigen AWBZ-sector zorg leveren; toetreding van nieuwe aanbieders op de zorgmarkt wordt gemakkelijker. Lokaal en regionaal wordt in Heusden op deze ontwikkelingen ingespeeld. Aanbieders van zorg richten zich niet meer op één bepaalde doelgroep, maar breiden hun aanbod uit naar andere groepen. Ook in dit kader vindt extramuralisering en vermaatschappelijking van de zorg plaats.

10.2 Lokale speerpunten In de nota gezondheidsbeleid van de gemeente Heusden is een aantal speerpunten geformuleerd. Deze speerpunten spelen in op zowel landelijke als lokale maatschappelijke ontwikkelingen. Hieronder zal een puntsgewijze beschrijving worden gegeven. Schaarste in de huisartsenzorg Zowel landelijk als lokaal wordt een toenemend tekort aan huisartsen geconstateerd.


49

Het inspelen op dit tekort is in de nota lokaal gezondheidsbeleid van de gemeente Heusden als speerpunt opgenomen. Een goede oplossing voor deze problematiek is de vorming van groepspraktijken, ook wel HOED (oftewel Huisartsen Onder Een Dak) genoemd. Ook in Heusden is deze ontwikkeling zichtbaar. Binnen het gemeentelijk beleid wordt ernaar gestreefd om een gunstig vestigingsklimaat voor huisartsen en overige voorzieningen in de eerstelijnszorg te behouden. In het verlengde hiervan zal op korte termijn een inventarisatie worden uitgevoerd naar de toekomstige vestigingswensen van alle eerstelijnszorgvoorzieningen in Heusden. Ouderen Trends als een toenemende vergrijzing en ontgroening en de ontwikkeling van aanbodsturing naar vraagsturing, vragen om een andere inrichting van de ouderenzorg. De doelgroep ouderen is dan ook een speerpunt van het lokale gezondheidsbeleid in Heusden. Door meer subsidiegelden voor het maatschappelijk werk en door de ontwikkeling van op verschillende problematieken afgestemd aanbod, wil de gemeente een passend aanbod bij de bestaande vraag verzorgen. Er wordt gewerkt aan het onderbrengen van zorggerelateerde taken bij één lokale instelling voor ouderenzorg. Daarnaast is er een projectgroep geformeerd die zich bezighoudt met de ontwikkeling van een lokaal zorgloket. Hiermee kan vast worden ingespeeld op de Wet Maatschappelijk Ondersteuning, die in 2006 zal worden ingevoerd. Door de vermaatschappelijking van de zorg verandert de vraag naar zorggerelateerde woningen. Om aan deze vraag te voldoen, worden ouderen in de nog op te stellen lokale woonvisie als specifieke aandachtsgroep aangemerkt. Jongeren Jongeren vertonen landelijk een steeds ongezondere leefstijl. Het gaat dan om het gebruik van genotmiddelen, maar ook om het ontbreken van voldoende beweging en ongezonde eetgewoonten. Ook in Heusden zijn deze ontwikkelingen zichtbaar. Jongeren zijn daarom ook een speerpunt binnen het lokale beleid. De gemeente Heusden richt zich op versterking van de preventieve jeugd (gezondheids)zorg. Er wordt gewerkt aan een regionaal gezondheidsbeleid dat wordt opgesteld in samenwerking met verschillende betrokken partijen. Het gemeentelijk onderwijsachterstandenbeleid kan door middel van voor- en vroegschoolse educatie, opvoedingsondersteuning en geformaliseerde samenwerking tussen instellingen ten behoeve van het jonge kind zorgen voor een betere gezondheid van jonge kinderen. Ook de te ontwikkelen sportnota kan via een indirecte weg de gezondheid en de leefstijl van de Heusdense jeugd verbeteren. Regiogrensproblematiek Een vierde speerpunt van de nota lokaal gezondheidsbeleid is de regiogrensproblematiek. Als gevolg van de gemeentelijke herindeling is de gemeente Heusden op zorggebied nog steeds veroordeeld tot een tweedeling tussen het voormalige Samenwerkingsverband Midden-Brabant en het voormalige Stadsgewest ’s-Hertogenbosch.


50

Voor een goede regionale afstemming vindt er met verschillende partijen overleg plaats. Uiteindelijk zal e.e.a. moeten leiden tot een duidelijke keuze voor één van beide regio’s. Vermaatschappelijking van de zorg De zorgvraag verandert. In toenemende mate groeit het besef, dat de zorg in de eigen woonomgeving moet worden verleend. Dit wordt de vermaatschappelijking van de zorg genoemd. Door het wonen in een “normale” omgeving wordt het ook voor mensen met een zorgbehoefte mogelijk te participeren in de maatschappij. Deelname aan de samenleving is een belangrijk uitgangspunt van het kabinet Balkenende II.20 Vermaatschappelijking van de zorg is een speerpunt van het gezondheidsbeleid in Heusden. Er is een intergemeentelijk samenwerkingsverband in de regio ’sHertogenbosch opgestart om deze vermaatschappelijking regionaal op te pakken. Hierbij vormt het oplossen van de regiogrensproblematiek een belangrijke voorwaarde.

10.3 Aanvullende kaders: Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) De Wet Maatschappelijke Ondersteuning wordt naar verwachting in 2006 ingevoerd. Ten tijde van de vaststelling van de nota lokaal gezondheidsbeleid was er nog onvoldoende bekend rondom deze nieuwe wetgeving. Er is in het kader van deze nota dan ook nog geen concreet beleid geformuleerd voor de invoering van deze wet. Toch zijn er verschillende ontwikkelingen en beleidsspeerpunten te signaleren die al wel op de komst van de wet inspelen. De meest in het oog springende ontwikkeling op dit gebied is de realisering van een lokaal zorgloket dat in het kader van de WMO een belangrijke rol zal gaan spelen. De WMO komt in de plaats van een aantal bestaande wetten, te weten de Welzijnswet, de Wet Voorzieningen Gehandicapten en delen van de AWBZ en de Ziekenfondswet. De WMO houdt meer eigen verantwoordelijkheid voor de burger in bij het vinden van passende zorg. Klanten moeten eerst in de eigen omgeving zoeken naar mogelijkheden om aan de zorgvraag te voldoen. Als de directe omgeving geen oplossing biedt, kan men zich tot de gemeente wenden. Gemeenten moeten bij de invoering van de WMO voorzien in een centraal loket waarbij klanten met een zorgvraag op het gebied van wonen, zorg en welzijn terecht kunnen. Pas als de gemeente geen oplossing kan bieden en er dus sprake is van een zware zorgvraag, worden klanten doorverwezen naar het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) en kunnen zij gebruikmaken van de AWBZ. Het CIZ vloeit voort uit de bedoeling om eveneens met ingang van 2006 de op dit moment bestaande Regionale Indicatie Organen (RIO’s) te centraliseren. Het hierdoor nagestreefde effect is een beperking van het gebruik van AWBZvoorzieningen en moet de grens tussen collectieve en eigen verantwoordelijkheid scherper getrokken worden. Nieuwe taken en verantwoordelijkheden die bij gemeenten komen te liggen in het kader van de invoering van de WMO zijn: • het voeren van een algemeen beleid gericht op de bevordering van zelfredzaamheid van de burgers; • het leveren van individueel geïndiceerde voorzieningen van maatschappelijke zorg aan mensen die daarop zijn aangewezen voor deelname aan de samenleving; 20

Bron: www.vermaatschappelijking.nl


51

•

•

het hebben van goed inzicht in de zorgvraag en behoeften van de burgers en het zorgdragen voor goede en toegankelijke informatievoorziening; elke 4 jaar vaststellen van een Nota maatschappelijke zorg. Hiermee moet invullen worden gegeven aan de gemeentelijke regierol. De nota moet worden afgestemd met betrokken partijen als woningbouwcorporaties, zorgaanbieders en zorgverzekeraars21.

De gevolgen van de invoering van de WMO zullen mede in het kader van de ontwikkeling van het zorgloket in een later stadium verder worden uitgewerkt.

10.4 Rol gemeente In het kader van de modernisering van de AWBZ, de invoering van de integrale jeugdgezondheidszorg en de nog in te voeren Wet Maatschappelijke Ondersteuning, krijgt de gemeente steeds meer de regie op het gebied van gezondheidszorg. De landelijke overheid stoot taken af en legt de verantwoordelijkheid lokaal bij de gemeenten. Dit vraagt over het algemeen om een stimulerende rol van de gemeente. Omdat veel terreinen van de (gezondheids) zorg regionaal worden ingericht, is er regelmatig sprake meerdere spelers in het veld. De gemeente schept voor het lokale beleid voorwaarden en geeft de kaders aan, maar er zijn verschillende partijen die ook een belangrijke rol spelen, bijvoorbeeld als het gaat om uitvoering of expertise.

21

Bron: Blauwbroek Bureau voor Vraaggestuurde Zorg


52

Hoofdstuk 11 Subsidies Het verstrekken, of juist niet verstrekken, van subsidies is een belangrijk instrument om invulling en sturing te kunnen geven aan het lokale welzijnsbeleid. De subsidieregels van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) die per 1 januari 1998 in werking is getreden voorzien voor het eerst in een algemeen wettelijk kader van subsidierecht. De regels beogen de rechtszekerheid van subsidie-ontvangers, en de doelmatigheid en doeltreffendheid van de subsidiëring als beleidsinstrument te bevorderen. Aanvullend op, maar wel binnen de marges van deze wetgeving, is het aan de lokale overheid om op dit gebied desgewenst eveneens regels te formuleren. De formele regelgeving op het gebied van subsidieverstrekking is neergelegd in titel 4.2 van de Awb en in sommige gevallen al behoorlijk gedetailleerd van aard. Om daadwerkelijk lokale accenten te kunnen leggen en de daarbij behorende keuzen te kunnen maken, is desondanks aanvullende lokale regelgeving noodzakelijk. Het vastleggen van deze lokale regelgeving zal plaatsvinden via een afzonderlijke nota Subsidiebeleid en een daarbij behorende subsidieverordening. Beide documenten zullen in de tweede helft van het jaar 2004 aan de gemeenteraad ter vaststelling worden voorgelegd. In dit hoofdstuk van het welzijnsplan benoemen we eerst de hoofdlijnen van de Awb op subsidiegebied. Vervolgens wordt de bestaande situatie op subsidiegebied geschetst en formuleren we tenslotte een aantal aanvullende kaders die naar onze mening richtinggevend dienen te zijn voor de al genoemde nota Subsidiebeleid en de subsidieverordening.

11.1 Hoofdlijnen subsidieregels Awb We praten over subsidie in de zin van de Awb als er sprake is van een aanspraak op geld, door een bestuursorgaan te verstrekken en met het oog op bepaalde activiteiten van de aanvrager. De ontvanger krijgt dus geld voor een bepaald doel en mag dat geld ook alleen voor dat doel besteden. Een gewone commerciële transactie door het betreffende bestuursorgaan is evenwel geen subsidie. Daarnaast bepaalt de Awb dat titel 4.2 niet geldt voor die betalingen die uitsluitend aan rechtspersonen krachtens het publiekrecht kunnen worden verricht. Betalingen in het kader van gemeenschappelijke regelingen vallen dus niet onder het regime van de Awb! De belangrijkste bedoelingen van de Awb op subsidiegebied hebben enerzijds betrekking op het bevorderen van de rechtszekerheid van de subsidie-ontvangers. Anderzijds is het ook de bedoeling om de overheid beter in staat te stellen om de subsidie-uitgaven te beheersen. De bevordering van de rechtszekerheid voor subsidieontvangers zit hem met name in het vastleggen van algemene beginselen van behoorlijk bestuur zoals de motiveringsplicht, de hoorplicht en (materiële) zorgvuldigheid. Een betere beheersing van subsidie-uitgaven is mogelijk door het opnemen van een aantal expliciete weigeringsgronden op basis waarvan subsidie zonder meer kan worden geweigerd. Daarnaast bestaat op grond van de Awb de mogelijkheid om een zogenaamd subsidieplafond te hanteren. Het subsidieplafond omvat een bedrag dat gedurende een bepaalde periode beschikbaar is voor de verstrekking van subsidies krachtens een wettelijk voorschrift (subsidieverordening). Als door de toewijzing van een aanvraag het subsidieplafond wordt overschreden, moet de betreffende aanvraag in dat geval worden geweigerd!


53

11.2 Bestaande situatie In het jaar 2004 wordt voor een bedrag van € 6.833.466,55 aan subsidie danwel een bijdrage in het kader van een gemeenschappelijke regeling beschikbaar gesteld aan 203 verschillende organisaties op welzijnsgebied. Op basis van de nota Subsidies 2000 – 2003 zouden deze subsidies terug te voeren moeten zijn op een vijftal verschillende subsidiesoorten. Het betreft hier budgetsubsidies, genormeerde subsidies, waarderingssubsidies, accommodatiesubsidies en projectsubsidies. Zoals uit bijgevoegd diagram blijkt, gaat het in de praktijk evenwel om een behoorlijk groter aantal subsidiesoorten. Te noemen zijn in dit verband subsidies in energiekosten, subsidies op grond van toegepaste hardheidsclausules en overgangsregelingen, subsidies ter ondersteuning van zelfwerkzaamheid etc. Een subsidieversnippering die zijn oorzaak met name vindt in een onvoldoende gecontroleerde behoefte aan het toepassen van maatwerk per situatie. Een nadelig gevolg hiervan is evenwel dat de gerealiseerde uitzonderingen regel dreigen te worden. Er is daardoor sprake van een meer dan gemiddelde administratieve last op subsidiegebied binnen de gemeentelijke organisatie. Voorts is van belang te constateren dat deze administratieve last ook de subsidievragende organisaties parten speelt. Een en ander ondanks het voornemen uit de vorige subsidienota om de administratieve last voor met name vrijwilligersorganisaties tot een minimum te beperken. Verdeling subsidies 2004

10%

0%

1% 0%

14%

8%

Waarderingssubsidie Genormeerde subsidie Convenant Gemeenschappelijke regeling contractsubsidie 17%

accommodatiesubsidie Energiesubsidie Hardheidsclausule

50%

Projectsubsidie

11.3 Aanvullende kaders Titel 4.2 van de Awb schetst met name procedurele en juridische regels rondom subsidieverstrekking. Aanvullende regelgeving op lokaal niveau is niet alleen mogelijk, maar ook wenselijk.


54

Met inachtneming van de formele regelgeving, de bestaande situatie en de gewenste richting die we met ons subsidiebeleid in willen slaan, zijn hieronder aanvullende kaders geformuleerd die daarin een belangrijke rol moeten gaan spelen. Nadere uitwerking daarvan zal plaatsvinden in een afzonderlijke nota Subsidiebeleid en een daaruit voortvloeiende nieuwe subsidieverordening. Gericht op activiteiten Subsidie is bedoeld als instrument om door de subsidievrager te ontplooien activiteiten, producten of prestaties mogelijk te maken. Een subsidiebedrag zal in principe dan ook betrekking hebben op deze grootheden en niet op het vergoeden van door de gemeente niet te beïnvloeden kostenfactoren die alleen indirect hierop betrekking hebben. Hierbij valt bijvoorbeeld te denken aan energiekosten, salariskosten etc. Gericht op de gemeente Heusden De activiteiten van de subsidievrager waarvoor subsidie wordt verstrekt dienen in hoofdzaak te zijn gericht op een substantieel deel van de inwoners van de gemeente Heusden en dienen dus per definitie een lokaal belang. In het verlengde van het gemeentelijk beleid De te subsidiëren activiteiten dienen voorts te passen in het gemeentelijk welzijnsbeleid zoals dat is geformuleerd in het welzijnsplan en de daarmee samenhangende afzonderlijke beleidsnota’s. Rekening houdend met de draagkracht van de subsidievrager Als de subsidievrager zelf over voldoende gelden beschikt (uit eigen middelen of via derden), zal in de regel niet tot het verstrekken van subsidie worden overgegaan. In dit verband zal in het kader van de subsidienota dan ook uit worden gegaan van een minimale eigen bijdrage van leden. De hoogte van de reserves en voorzieningen moet in een redelijke verhouding staan tot het totaal aan lasten van de instelling. Hanteren van een subsidieplafond De subsidiebudgetten in de gemeentebegroting van het betreffende subsidiejaar gelden jaarlijks als subsidieplafond. Subsidieverzoeken die in de loop van het jaar worden ontvangen waarvoor geen subsidiebudget aanwezig is, zullen op grond daarvan geweigerd moeten worden. Beperking van de verschillende subsidiesoorten Ten behoeve van de nagestreefde helderheid en vereenvoudiging zal worden gestreefd naar een beperking van het aantal verschillende subsidiesoorten. Een en ander wordt in hoofdzaak beperkt tot budgetsubsidies voor de professionele welzijnsorganisaties en genormeerde subsidies voor de overige organisaties. De budgetsubsidies komen tot stand op basis van meetbare prestatie-afspraken met de betreffende professionele organisaties. Door middel van de genormeerde subsidies worden activiteiten volgens een bepaalde norm (b.v. aantal activiteiten, aantal leden) bekostigd. Voorbeelden zijn subsidies aan sportverenigingen en aan instellingen voor amateuristische kunstbeoefening (fanfares, zangkoren). De te hanteren normen zullen worden vastgelegd in een specifieke subsidienota. Daarnaast zullen subsidies op basis van een overgangsregeling naar verwachting op tijdelijke basis nodig zijn.


55

Beperking van de interne en externe administratie De door met name vrijwilligersorganisaties te voeren administratie op subsidiegebied zal zo veel als mogelijk worden beperkt. In het verlengde hiervan zullen de interne inspanningen op het gebied van de subsidieverstrekking zich meer kunnen richten op de meer omvangrijke en prioritaire budgetsubsidiesituaties. Invulling van de ombuigingen Ter invulling van ombuigingsverplichtingen op subsidiegebied zal niet gekozen worden voor de kaasschaafmethode. Gelet op daartoe geformuleerde prioriteitenstelling in het kader van dit welzijnsplan zullen deze ombuigingen wel ten laste van alle subsidiesoorten kunnen worden gebracht. In hoofdstuk 14 van dit plan zal nader worden ingegaan op de ombuigingstaakstelling. Hantering van meerjaren- en jaarlijkse afspraken In het verlengde van het streven om de administratie rondom genormeerde subsidies zo veel mogelijk te beperken, hanteren we voor deze subsidiesoort een meerjarenafspraak op basis van een gelijkblijvend budget gedurende de looptijd van het welzijnsplan en de subsidienota. De Awb biedt voor met name professionele organisaties met een langdurige subsidierelatie voldoende waarborgen voor continuïteit in de subsidierelatie. Gelet daarop en gelet op de gemeentelijke behoefte aan jaarlijkse flexibiliteit om in te kunnen spelen op actuele ontwikkelingen, geldt voor budgetsubsidies een jaarlijkse verstrekking als uitgangspunt. Het formuleren van een meerjarenvisie door de betrokken organisaties staat hieraan niet in de weg. Invulling van de loon- en prijscompensatie De professionele organisaties die jaarlijks een budgetsubsidie ontvangen, komen jaarlijks in aanmerking voor een indexering van het betreffende subsidiebedrag in verband met loon- en prijscompensatie. Het betreffende percentage wordt jaarlijks door de gemeenteraad bepaald. Factoren zoals de relevante CAO’s en inflatiecijfers spelen hierbij wel een belangrijke rol, maar zijn niet bepalend voor het door de gemeenteraad vast te stellen percentage.


56

Hoofdstuk 12 Accommodatiebeleid In dit hoofdstuk wordt eerst een schets gegeven van het huidige accommodatiebeleid in de gemeente Heusden. Vervolgens wordt een aantal relevante ervaringen en ontwikkelingen op dit gebied geschetst en tenslotte worden mede op basis daarvan kaders geformuleerd. Kaders die vervolgens weer de leidraad zullen gaan vormen voor een nota accommodatiebeleid zoals die in de tweede helft van 2004 zal worden opgesteld.

12.1 Huidig beleid Het huidige gemeentelijke accommodatiebeleid is gebaseerd op de nota Harmonisatie accommodatiebeheer gemeente Heusden zoals die in 1999 is vastgesteld door de gemeenteraad. Zoals de naamgeving van de nota in feite ook al aangeeft, heeft een en ander voornamelijk betrekking op het beheer van de gemeentelijke accommodaties en is er slechts marginaal sprake geweest van een beleidsmatig kader. De kern van de betreffende nota is in feite gelegen in de bepaling van de huurwaarde van een accommodatie om op basis daarvan vervolgens te kunnen bepalen welk deel van deze huurwaarde voor subsidie in aanmerking komt. Voor de bepaling van de huurwaarde is hierbij uitgegaan van een factor van de zogenaamde WOZ-waarde: de taxatiewaarde op grond van de Wet onroerende zaken ten aanzien van de betreffende accommodatie. Voor de sportaccommodaties is e.e.a. op basis van een puntensysteem tot stand gekomen. De mate van subsidiëring voor zover er sprake is van een gemeentelijke accommodatie is vervolgens op basis van deze nota bepaald op respectievelijk 84,03% en 92,46% van de huurwaarde voor welzijnsaccommodaties en buitensportaccommodaties. Voorts is op basis van de betreffende nota in algemene zin bepaald hoe het dagelijks beheer en onderhoud van de verschillende accommodaties geregeld dient te worden tussen de huurders (verschillende organisaties) en de verhuurder (gemeente).

12.2 Ontwikkelingen Evenals het subsidiebeleid heeft het accommodatiebeleid zich ontwikkeld tot een belangrijk sturingsinstrument om invulling te kunnen geven aan het lokale welzijnsbeleid. De huisvesting van welzijnsfuncties blijft evenwel altijd een middel en is dus geen doel op zich. Toch blijkt het accommodatiebeleid een belangrijke factor in de realisatie van een welzijnsinitiatief. Zonder een geschikte en betaalbare accommodatie blijven initiatieven vaak in goede bedoelingen steken. Een belangrijke landelijke ontwikkeling waar bij de vormgeving van een nieuw accommodatiebeleid rekening mee moet worden gehouden is de clustering van voorzieningen. Het wijkgericht werken, de integrale wijkaanpak, de brede school en het multifunctioneel centrum, zijn hiervan voorbeelden.


57

Eerder beschreven beleidsontwikkelingen rondom leefbaarheid, onderwijsachterstandenbeleid en jeugdbeleid komen in een dergelijke vorm dan ook vaak samen in het accommodatiebeleid. De huidige accommodatienota voorziet in een aanzienlijke harmonisering en standaardisering van het beheer van gemeentelijke accommodatie. Helaas hebben we moeten constateren dat e.e.a. in het kader van de implementatie van deze nota bepaald niet altijd is gebeurd. Een inhaalslag op dit gebied is dan ook noodzakelijk.

12.3 Lokale kaders De belangrijkste kaders die de leidraad gaan vormen voor de totstandkoming van een nieuwe nota accommodatiebeleid zijn hieronder geformuleerd. Visie op accommodatiegebruik Een gemeentelijke welzijnsaccommodatie is gerealiseerd met de bedoeling om zo optimaal en zo adequaat mogelijk te worden gebruikt. Gemeentelijke accommodaties dienen in principe dan ook zo laagdrempelig mogelijk aan de burgers van de gemeente Heusden ter beschikking te staan ten behoeve van het realiseren van de verschillende activiteiten op het gebied van het brede welzijnsterrein. Accommodatiebeleid als middel Accommodatiebeleid is zoals al eerder gezegd een middel en geen doel op zich. De vraag of een vereniging of instelling in aanmerking kan komen voor het gebruik van een gemeentelijke accommodatie dient dan ook vooraf te worden gegaan aan de vraag of de activiteiten van de betreffende vereniging of instelling in het verlengde liggen van het gemeentelijk welzijnsbeleid. Streven naar een bezettingsgraad van 100% Een gemeentelijke accommodatie is en blijft een schaars goed. Een optimaal gebruik van de beschikbare accommodaties blijft dan ook noodzakelijk. Een optimaal gebruik van welzijnsaccommodaties uit zich onder meer in een zo hoog mogelijke bezettingsgraad. Met inachtneming van daartoe geformuleerde beleidsuitgangspunten zal dan ook meer en meer worden gestreefd naar multifunctioneel gebruik van bestaande en te realiseren accommodaties. Duidelijke afspraken over beheer en onderhoud In het kader van de nieuwe accommodatienota zullen duidelijke spelregels worden neergelegd met betrekking tot het beheer en onderhoud van de gemeentelijke accommodaties. Op basis van al dan niet aan te passen huurovereenkomsten zal er sprake zijn van het uitgangspunt dat groot onderhoud onder de verantwoordelijkheid van de verhuurder (gemeente) valt en klein onderhoud voor rekening van de huurder (vereniging of instelling) is. Aanpassen van de systematiek van accommodatiesubsidies Zoals hiervoor beschreven is er op basis van de huidige subsidiesystematiek sprake van een vast percentage subsidie op de huurprijs van de gemeentelijke accommodatie. Een situatie die op gespannen voet staat met een aantal in hoofdstuk 11 geformuleerde uitgangspunten op het gebied van subsidieverstrekking.


58

Met inachtneming van het uitgangspunt van budgettaire neutraliteit zal in het kader van de nieuwe nota accommodatiebeleid dan ook worden onderzocht of het afschaffen danwel aanpassen van de huidige systematiek tot de mogelijkheden behoort. Privatisering of publiek bezit Het beschikken over verschillende welzijnsaccommodaties is een belangrijk sturingsinstrument op welzijnsgebied. Privatisering van dergelijke accommodaties is in principe dan ook alleen dan aan de orde als er sprake is van een situatie die in beleidsmatig opzicht van minder belang is. Eenduidig aanspreekpunt Als het gaat om het beheer en onderhoud van de verschillende accommodaties die onder de verantwoordelijkheid van de gemeente valt, bestaat bij veel verhuurders behoefte aan een eenduidig gemeentelijk aanspreekpunt op dit gebied. In het kader van de nieuwe accommodatienota vormt dit dan ook een belangrijk aandachtspunt.


59

Hoofdstuk 13 Prioriteiten stellen Alle in dit welzijnsplan beschreven beleidsvelden zijn van belang en alle speerpunten die her en der aan de orde zijn geweest, zullen ook van een concrete vertaling worden voorzien gedurende de looptijd van het plan. Er is immers sprake van een plan met realistische doelstellingen. In het plan van aanpak in hoofdstuk 15 is een en ander overzichtelijk weergegeven. Op grond hiervan zou een prioriteitenstelling dan ook eigenlijk niet noodzakelijk hoeven te zijn. Gelet op het tijdperk van ombuigingen waarin we ons bevinden en de onmogelijkheid om alle ontwikkelingen vooraf in te kunnen schatten, is het maken van keuzes onontkoombaar. In dit hoofdstuk is dan ook een aantal criteria geformuleerd op basis waarvan het maken van deze keuzes zo gefundeerd mogelijk kan gebeuren. In volgorde van belangrijkheid treft u hieronder de door ons te hanteren criteria aan. 1. Landelijke weten regelgeving. Dit geldt bijvoorbeeld voor de terreinen Jeugd, Inburgering en Zorg, waar nieuwe wetten zijn of worden ingevoerd. Door een verschuiving van de verantwoordelijkheden van het Rijk naar de gemeenten, krijgen gemeenten belangrijke nieuwe taken. Er bestaat geen keuzevrijheid op deze gebieden. 2. Vastgesteld en nog uit te voeren beleid. Het feit dat er beleid is vastgesteld op een bepaald terrein geeft al aan dat er vanuit de gemeente belang aan het beleidsveld wordt gehecht. Op onderwijsgebied is onlangs bijvoorbeeld lokaal beleid opgesteld, maar dit is voor een deel nog niet uitgevoerd (zie ook hoofdstuk 4). Ook de door de rijksoverheid gehonoreerde subsidieaanvraag die de gemeente heeft gedaan in het kader van Tijdelijke Stimuleringsregeling Vrijwilligerswerk (zie ook hoofdstuk 7), vraagt om uitvoering van beleid. 3. Nog te formuleren beleid binnen vastgestelde kaders. Hierbij gaat het om beleidsterreinen waarbij vanuit de politiek (voornamelijk de lokale politiek) is aangegeven dat er op korte termijn beleid geformuleerd zal worden. Vaak vloeit het nog te vormen beleid voort uit de kaders van het welzijnsplan. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om Sport en het Subsidie- en Accommodatiebeleid. 4. Vastgesteld en uitgevoerd beleid. Vastgesteld beleid dat vervolgens is geïmplementeerd en uitgevoerd, vraagt niet om een hoge prioriteit. Het beleidsterrein heeft in het verleden voldoende aandacht gehad en er is in feite alleen sprake van het onderhouden van de bestaande situatie. 5. Niet geformuleerd beleid. Dit betreft beleidsterreinen waar geen beleid op is geformuleerd en waar tevens geen verplichtingen vanuit weten regelgeving tegenover bestaan. Er is in deze gevallen sprake van een grote mate aan gemeentelijke beleidsvrijheid. Het gaat hier in zijn algemeenheid om Vrijetijdsbesteding en die delen van Kunst en Cultuur waar geen sprake is van geformuleerd beleid. Bij de invulling van de in Hoofdstuk 14 nader benoemde ombuigingstaakstelling zullen de hiervoor geformuleerde criteria leidend zijn. Tevens zullen zij een rol spelen bij de beantwoording van de vraag of een nieuwe ontwikkeling binnen de beschikbare capaciteit in de vorm van middelen en menskracht kan worden opgepakt.


60

Hoofdstuk 14 Het financieel kader Het financieel kader waarbinnen gestalte dient te worden gegeven aan het Heusdens welzijnsbeleid blijft in grote lijnen beperkt tot het middel van subsidieverstrekking. Reguliere onderhoudsbudgetten en beschikbaar te stellen of reeds gestelde investeringsbedragen blijven in dit verband dan ook buiten beschouwing. De in dit hoofdstuk geschetste kaders zullen in financieel opzicht leidend zijn voor de totstandkoming van een nota subsidiebeleid in de tweede helft van het jaar 2004. Macrobudget en ombuigingsconsequenties In hoofdstuk 11 van dit plan is al aangegeven dat er op basis van het jaar 2004 sprake is van een subsidiebudget van € 6.833.466,55. Hierbij is rekenkundig al rekening gehouden met een ombuigingstaakstelling van € 50.000,-- zoals die met ingang van 2004 structureel door dient te werken in de beschikbare subsidiebudgetten. De daadwerkelijke structurele implementatie van deze taakstelling moet overigens nog plaatsvinden. Daarnaast tekent zich inmiddels af dat er bovenop deze taakstelling sprake zal zijn van een aanvullende ombuiging in de orde van grootte van € 65.000,--. In afwachting van definitieve besluitvorming hierover door de gemeenteraad zal er in dat geval sprake zijn van een totale taakstelling van € 115.000,--. Een uitsplitsing naar de financiën per beleidsveld zal worden uitgewerkt in de nota subsidiebeleid die voor de tweede helft van 2004 op de rol staat.


61

Hoofdstuk 15 Plan van aanpak Aan de speerpunten voor elk beleidsterrein is een tijdsplanning gekoppeld. In onderstaand schema is per beleidsterrein schematisch aangegeven welke acties op welke termijn ondernomen moeten worden. Hierbij geldt natuurlijk dat de in de hoofdstukken genoemde speerpunten altijd nagestreefd moeten worden. Deze worden, als het geen concrete actie vraagt, niet genoemd in de tabel. Hfds. Onderwerp

Speerpunten

Gepland

Prioriteit

3.

Opstellen nota Lokaal Jeugdbeleid

2004 - 2005

Deels wettelijk verplicht (BANS)

(Voorbereiden) implementatie Wbk

2004 - 2005

Wettelijk verplicht

(Voorbereiden) implementatie Wet op de Jeugdzorg

2004 - 2005

Wettelijk verplicht

Implementatie onderwijsachterstandenplan

2002 - 2006

Wettelijk verplicht / Vastgesteld beleid

Afstoten taken GOA

2006

Wettelijk verplicht

Volwasseneneducatie

Nader te bepalen

Wettelijk verplicht

4.

5.

6.

Jeugd

Onderwijs

Cultuur

Leefbaarheid

(Voorbereiden) implementatie WIN

2004 - 2005

Wettelijk verplicht

Beëindigen subsidierelatie Muzerije

2004 – 2007

Vastgesteld beleid

Opstellen cultuurnota

2005

Gewenst beleid

Ontwikkeling bezoekerscentrum

2004 – 2006 ??

Vastgesteld beleid

Herhuisvesting streekarchief

2004 – 2006

Vastgesteld beleid

Onderzoek fusie bibliotheken

2004 - 2007

Gewenst beleid

Brede school Vliedberg/Oudheusden

2004 - 2005

Vastgesteld beleid

Sociaal cultureel werk, prestatieafspraken Sphinx

Jaarlijks

Vastgesteld beleid

7.

Vrijwilligerswerk Implementatie speerpunten TSV

2005

Vastgesteld beleid

8

Recreatie

Opstellen geactualiseerde beleidsnota 2004 Recreatie en Toerisme

Vastgesteld beleid

9.

Sport

Opstellen sportnota

2004

Vastgesteld beleid

Breedtesportimpuls

2005-2008

Subsidieaanvraag in behandeling

Besluitvorming nieuwbouw sporthal Onder de Bogen

2004, tijdens bespreking voorjaarsnota

Vastgesteld beleid

Implementatie nota lokaal gezondheidsbeleid

2004 - 2007

Wettelijk verplicht / Vastgesteld beleid

10.

Zorg

(Voorbereiden) invoering WMO

2004 - 2006

Wettelijk verplicht

11.

Subsidies

Opstellen nota gemeentelijk subsidiebeleid

2004

Vastgesteld beleid

12.

Accommodatie

Opstellen nota gemeentelijk accommodatiebeleid

2004

Vastgesteld beleid


62

m 2007

Recommend Documents