m 2007)

Zt / Index Gewina / pag. 1 van 31

GEWINA TIJDSCHRIFT VOOR DE GESCHIEDENIS DER GENEESKUNDE, NATUURWETENSCHAPPEN, WISKUNDE EN TECHNIEK Inhoud alle dertig jaargangen (1978 t/m 2007) THEMANUMMERS 2007 Bewaren om te gebruiken. De betekenis van het wetenschappelijk erfgoed. 2006 Wetenschap en Literatuur. Praktizijns en geleerden. De aanloop naar de moderne wetenschap. 2005 Techniek in Nederland in de twintigste eeuw. 2004 Zorgen als professie. 2002 De maatschappelijke taak van wetenschapsstudies. Geschiedenis van de medische publiekscommunicatie. Nieuw licht op Hendrik van Deventer (1651-1724). 2001 De doorbraak van de experts: wetenschap en maatschappelijke vernieuwing rond 1945. De universiteit en de stad, 1800-2000. 2000 De biografie in de wetenschapsgeschiedenis. Van Verlichten naar Verleiden. Wetenschapsvoorlichting in Nederland, 1950-2000. 1999 Farmacie: wetenschap, industrie en markt. De Nederlandse farmaceutische industrie in de negentiende en twintigste eeuw. 1997 ‘Zy is toch wel zeer begaafd’ Historische bijdragen over vrouwen in de bètawetenschappen. 1996 Om de verdeling van de zorg. Beroepsprofilering in de Nederlandse gezondheidszorg in de negentiende en twintigste eeuw. 1995 Techniek in Nederland in de Negentiende eeuw. ‘De natuurwetenschappen in Nederland in de negentiende eeuw’. Studies voor Harry Snelders 1994 Geloof en Wetenschap in Nederland. ‘Zuivere wetenschap en praktisch nut’. Visies op de maatschappelijke betekenis van wetenschappelijk onderzoek rond 1900. 1993 ‘De Toga om de wetenschap. Ontwikkelingen in het hoger onderwijs in de Geneeskunde, Natuurwetenschappen en Techniek in België en Nederland (1850-1940). 1992 ‘De met cijfers bedekte negentiende eeuw. Toepassing van statistiek en waarschijnlijkheidsrekening in Nederland en Vlaanderen tussen 1840 en 1920. 1991 Geneeskunde en Gezondheidszorg in Nederland 1940-1945. 1990 Met zicht op Zee. Zeewetenschappelijk onderzoek in de Lage Landen na 1800. 1989 Wetenschapsgeschiedenis in Perspectief. 1988 De twee Culturen’. Voordrachten op 75-jarig jubileumcongres Gewina. 1987 Het instrument in de wetenschap 1986 Werkplaatsen van wetenschap en techniek. Industriële en academische laboratoria in Nederland, 1860-1940. 1985 Over Geneeskunstoefenaren in Nederland (1795-1865). 1984 Van Filosofie tot experiment. Episoden uit de Utrechtse wiskunde en natuurwetenschap van Regius tot Jordan’. 1983 Medische Microscopie in de negentiende eeuw. Introductie en gebruik van de microscoop in geneeskundig onderwijs en onderzoek in Nederland. 1982 ‘Kanttekeningen bij erkende etiketten. Natuurwetenschap en geneeskunde in de 17e en 18e eeuw. 1981 Jan Swammerdam. 1979 Wetenschappelijke Musea.


JAARGANG 30, 2007 ARTIKELEN Barbara Allart, Utrechtse universitaire historische collecties in onderwijs en onderzoek. Een pilot van gebruik van collecties in de praktijk J.A. Van Belzen, De oudste organisatie voor de psychologie in Nederland: een gedeelde eerste plaats. de Godsdienstpsychologische Studievereeniging Josje Calff, Voor onderwijs en onderzoek. Bijzondere documenten en documentaire verzamelingen van de Leidse universiteitsbibliotheek Steven W.G. De Clercq, Bewaren om te gebruiken. Het ‘materiële archief’ van onderzoekscollecties Dirk Van Delft, Tegen de roof: het Kamerlingh Onnes Laboratorium in oorlogstijd Steffen Ducheyne, Johanna Baptista van Helmonts experimentele aanpak: een poging tot omschrijving W.P. Gerritsen, De Eenhoorn en de Apothekers Barbara Gravendeel, Pieter Baas & Erik Smets, Herbaria In Nederland: van blijvend belang voor het behoud van biodiversiteit N. Peter Joosse, ‘De geest is uit de fles’. De middeleeuwse Arabische arts ‘Abd Al-La īf Ibn YusūF Al-BaghdāDī: zijn medische werk en zijn bizarre affiliatie met het twintigste-eeuwse spiritisme Peter Koolmees, Over koetjes en kalfjes? De collectie diergeneeskunde van het Universiteitsmuseum Utrecht Henri Krop, Het moeizame einde van een huwelijk (1687-1781): filosofen in de rol van echtscheidingsadvocaat Tiny Monquil-Broersen, Actueel verzamelen van academisch erfgoed. Een verkenning vanuit interuniversitaire collectieprojecten Stef Oosterloo, Woord vooraf [bij THEMANUMMER] Menno Polak, Steven W.G. De Clercq en Peter De Haan, Verantwoording [bij THEMANUMMER ‘BEWAREN OM TE GEBRUIKEN. DE BETEKENIS VAN HET WETENSCHAPPELIJK ERFGOED’] Menno Polak, Universiteitsarchieven, onderzoeksarchieven en onderzoeksdata Emilio Sergio, Translating and revising Dutch Cartesianism: Dirk Santvoort and the fortune of the Curiositates Philosophicae (1714) Rolf ter Sluis, Transitie en transformatie. De veranderende plaats en functie van een academische collectie in de twintigste eeuw Stephen Snelders, Op weg naar een ‘Germaansche’ volksgezondheid. Nationaal-socialisme, erfelijkheidsleer en eugenetica in Nederland 1940-1945 Leonieke Vermeer, ‘Als de tafel danst, dan wankelt de wetenschap’. De relatie tussen spiritisme en wetenschap rond 1900 Huib J. Zuidervaart, ‘Een schat van alderleij natuurelijke vreemdigheden’. Over de relatie tussen academisch erfgoed en wetenschapsgeschiedenis

182 265 127 91 247 11 1 153 211 162 230 194 88 87 138 49 175 62 26 107

DE DOOS VAN PANDORA Vincent Cadée, De zee(w)(d)ieren van Vincent van Gogh 76 Huib J. Zuidervaart, De omzwervingen van een achttiende-eeuws Frans equatoriaal. Academisch erfgoed van Franeker, Leiden én Delft 203 MEDEDELINGEN BOEKBESPREKINGEN

281 44, 77, 282


JAARGANG 29, 2006 ARTIKELEN Ludo Hellemans, Een biologisch oog voor vrijwel alles. De biologische denkwereld van Dick Hillenius Dieter Hoffmann, Peter Debye (1884-1966) – Ein typischer Wissenschaftler in untypischer Zeit Karina van ’t Land, De grenzen van het vak. Selectie en twijfel in middelnederlandse chirurgieën Dick van Lente, Temmen en verontrusten: de atoombom in de stripverhalen. Blake en Mortimer en Tom Poes (1946-1960) Djoeke van Netten, Herstelde astronomie. De laatste vroege editie van Copernicus’ De revolutionibus (Amsterdam 1617) en de rol van Mulerius en Blaeu Ben Peperkamp, ‘Bald wird komen das Feur!’ Over de representatie van natuurwetenschappelijke en medische kennis in de klucht De electriciteit; of Pefroen met het schaepshoofd ge-electricieerd (1746) Ben Peperkamp en Rienk Vermij, Inleiding [bij THEMANUMMER ‘WETENSCHAP EN LITERATUUR’] Jacomien Prins, Muziektherapie in Marsilio Ficino’s Compendium in Timaeum Frans Ruiter, Vrolijke en minder vrolijke wetenschap. Een confrontatie tussen Gerrit Krol en Willem Frederik Hermans Catrien Santing, Inleiding THEMANUMMER [‘PRAKTIZIJNS EN GELEERDEN. DE AANLOOP NAAR DE MODERNE WETENSCHAP’] Geert Somsen, De Metawetenschap van H.G. Wells Jetze Touber, De miraculeuze mineralen van Michele Mercati. Natuurhistorie tussen geneeskunde en geestelijkheid in Rome in de tweede helft van de zestiende eeuw Katrien van Agt, ‘Hoe men zich voor brillen behoeden kan’ of de moeizame verspreiding van optische kennis in vroegmoderne medische kringen Daan Wegener, Faustische wetenschap en de Tovenaar. De wetenschap van het leven bij Thomas Mann Lies Wesseling, Heinrich Hoffmans Der Struwwelpeter (1845/1859): Een parodie op de Romantische cultus van het kind Huib J. Zuidervaart, ‘Meest alle van best mahoniehout vervaardigd’. Het kabinet van filosofische instrumenten van de Doopsgezinde Kweekschool te Amsterdam, 1761-1828

224 141 11 204 67 269 199 41 230 5 293 53 26 255 240 81

ESSAY REVIEW Dick van Lente, Drie maal de geschiedenis van de techniek in één boek. N.a.v. Thomas J. Misa, Leonardo to the internet. Technology and culture from the Renaissance to the present; M. Hard & A. Jamison, Hubris and hybrids. A cultural history of technology and science, en H. Lintsen, Made in Holland. Een techniekgeschiedenis van Nederland (1800-2000)

169

DISCUSSIEDOSSIER Floris Cohen, Frans van Lunteren en Joseph Wachelder, n.a.v. Chunglin Kwa, De ontdekking van het weten: een andere geschiedenis van de wetenschap en Rienk Vermij, Kleine geschiedenis van de wetenschap, met repliek van beide auteurs

113

SIGNALEMENTEN Leo van Bergen, Dany Beckers en Rienk Vermij, [Recente bijdragen tot de geschiedenis van de Nederlandse wetenschap]: 2005

123

BOEKBESPREKINGEN

177


JAARGANG 28, 2005 ARTIKELEN David Baneke, ‘Synthese! Geef ons synthese!’ H.J. Jordan en het intellectuele debat tijdens het interbellum 169 Leo van Bergen, 'Een getuige tegen het kwaad van het materialisme.' De medische faculteit van de Vrije Universiteit en de homeopathie 79 Karel Davids, Keuzes en patronen in de techniekgeschiedenis van Nederland in de twintigste eeuw 12 R.H. van Gent (m.m.v. Rudolf Rasch), Het sterrenlied in het Hollandse zeevaartonderwijs. Berijmde instructies voor het vinden van de sterrenbeelden en het uur van de nacht 208 J.H.M. Janssen, Wonderstof of sluipmoordenaar. De perceptie van het asbestgevaar als spiegel van de tijd 1930-1990 38 Annemieke Klijn, De therapeutische beloften van een gebouw. Psycho-medisch streekcentrum Vijverdal 1969-2004 115 Karine van 't Land, Het verloop van evenwicht. Mens en samenleving in laatmiddeleeuwse humoraaltheorieën 61 Johan Schot, Adri Albert de la Bruhèze, Harry Lintsen en Arie Rip, De betwiste modernisering van Nederland 9 Johan Schot, Adri Albert de la Bruhèze, Harry Lintsen en Arie Rip, De bijdrage van de techniekgeschiedenis aan de geschiedenis van Nederland. Een reactie op Karel Davids en Geert Vanpaemel 32 Geert Vanpaemel, De techniek van de Nederlandse samenleving 23 Lenny Veltman, 'Geen steen zal op de andere blijven.' Zestiende-eeuwse natuurrampteksten: ooggetuigeverslag of godsdienstles? 186 Lies Visscher-Endeveld en Jan Peter Verhave, Roode Kruistochten door polderland. Jac. P. Thijsse en de Nederlandse malariabestrijding 132 [R.H. Vermij], Inleiding op het THEMA[NUMMER] ‘TECHNIEK IN NEDERLAND IN DE TWINTIGSTE EEUW’ 7 DE DOOS VAN PANDORA M.J. Hollestelle, De oogspiegel van Helmholz SIGNALEMENTEN Leo van Bergen, Dany Beckers en Rienk Vermij, Recente bijdragen tot de geschiedenis van de Nederlandse wetenschap: 2004 BOEKBESPREKINGEN JAARVERSLAG GEWINA 2004 MEDEDELINGEN VAN REDACTIE EN BESTUUR DIVERSEN

97

147 54, 101, 230 222 5 168, 223


JAARGANG 27, 2004 ARTIKELEN Catharina Th. Bakker, Zusters van liefde voor de verzorging. Hoe de heilige regel van de Congregatie van Zusters van Liefde Moeder van Barmhartigheid uit Tilburg een stempel drukte op de zorgpraktijk in drie Rooms-Katholieke gestichten David Baneke, ‘Hij kan toch moeilijk de sterren in de war schoppen’. De afwijzing van Pannekoek als adjunct-directeur van de Leidse sterrewacht in 1919 G.J. Cecile aan de Stegge, Honderdtwintig jaar psychiatrische verpleegopleiding in Nederland Hannerieke van der Boom, Hans Philipsen en Fred Stevens, Een schets van de professionalisering van de wijkverpleging in Nederland in de laatste vijftig jaar (1950-2000) Frank Huisman, verpleging en verzorging: wiens geschiedenis? [Slotbeschouwing bij het THEMANUMMER ‘ZORGEN ALS PROFESSIE’] M.H. Sitters, Sybrandt Hansz. Cardinael (1578-1647). Een eigenzinnig meetkundige tussen Stevin en Huygens Thomas J.A. Terlouw, De opkomst en neergang van de Zander-instituten rond 1900 in Nederland Rienk H. Vermij, Sterrenkunde en eindtijdverwachting tijdens de Nederlandse Opstand: Albertus Leoninus en de theorieën van Copernicus Nannie Wiegman en Joseph Wachelder, Zorgen als professie: een inleiding [op het THEMANUMMER ‘ZORGEN ALS PROFESSIE’] ESSAY REVIEWS Leo van Bergen, Fin de siècle, fin de civilisation? n.a.v. Liesbet Nys, Henk de Smaele, Jo Tollebeek, Kaat Wils ed., De Zieke Natie. Over de medicalisatie van de samenleving 1860-1914 Teun Koetsier, De nieuwe exactheid en de wiskunde van Descartes, n.a.v. Henk Bos, Redefining geometrical exactness. Descartes' transformation of the early modern concept of construction Joseph Wachelder, Retorische beelden en hun analyse, n.a.v. Bert Theunissen, ‘Nut en nog eens nut’. Wetenschapsbeelden van Nederlandse natuuronderzoekers 1800-1900 DISCUSSIEDOSSIER Louk Box, Arie Rip en Geert Somsen, naar aanleiding van Ernst Homburg, Speuren op de tast. Een historische kijk op industriële en universitaire research. Met repliek van de auteur

66 1 78 100 120 14 135 187 57

162 165 33

210

DE DOOS VAN PANDORA Kees S. Grooss, Vlijmscherp en o zo vernuftig 36 Ad Maas, Einsteins machientje 159 Marian Fournier, Onooglijke museumschatten: de eerste Nederlandse elektronenmicroscopen 207 SIGNALEMENTEN Leo van Bergen, Danny Beckers en Rienk Vermij, Recente bijdragen tot de geschiedenis van de Nederlandse wetenschap: 2003 173 BOEKBESPREKINGEN

39

VARIA

131

JAARVERSLAG GEWINA 2003

130


JAARGANG 26, 2003 ARTIKELEN Leo van Bergen, Onverwijld en met alle beschikbare middelen. Het Nederlandsche Roode Kruis en 'de' ambulance voor het vrijwilligers legioen Nederland Jaap Bos, De querulant en zijn prooi. Evart van Dieren versus Christiaan Eykman en de beribericontroverse (1897-1898) Dorien Daling, De tweede gouden eeuw: pater Stein s.j. (1871-1951) Teun van Heiningen, Sebald Justinus Brugmans' strijd tegen de hospitaalversterving Kai de Jong en Frans van Lunteren, Fokkers ‘greep in de verte’. Nederlandse fysica en filosofie in het interbellum Rina Knoeff, Over 'het kunstige, toch verderfelyke gestel'. Een cultuurhistorische interpretatie van Bidloos anatomische atlas Steven Snelders en Toine Pieters, Van degeneratie tot individuele gezondheidsopties. Het maatschappelijk gebruik van erfelijkheidsconcepten in de twintigste eeuw Loes van der Valk, De ziekenfondskwestie rond 1840: een Amsterdams of een nationaal probleem Huib J. Zuidervaart, ‘Zo'n mooie machine, waarvan de kwaliteit door alle astronomen wordt erkend.’ Een biografie van een vrijwel niet gebruikte telescoop

77 127 96 216 1 189 203 22 148

DE DOOS VAN PANDORA Hans Hooijmaijers, De omzwervingen van een telescoop Tim Huisman, Over de wonderbaarlijke genezing van de Pruisische messenslikker. Getuigen van een 17de eeuws medisch wonder J.K. van der Korst, Op zoek naar de correspondentie van Gerard van Swieten

115 166

ESSAY REVIEW Frank Huisman, Constructivistisch wetenschapsonderzoek en politiek engagement, n.a.v. Eddy Houwaart, ‘Medische techniek’, in: J.W. Schot e.a. ed., Techniek in Nederland in de twintigste eeuw, deel IV: Huishoudtechnologie en medische techniek

46

SIGNALEMENTEN Danny Beckers, Leo van Bergen en Rienk Vermij, Recente bijdragen tot de geschiedenis van de Nederlandse wetenschap: 2002

170

BOEKBESPREKINGEN BOEKAANKONDIGINGEN VARIA MEDEDELINGEN VAN HET BESTUUR HERDENKINGEN Frank Huisman, In memoriam prof.dr. P.J. Kuijjer (1921-2002)

40

50, 119, 178 64 65, 125, 254 126, 187 67


JAARGANG 25, 2002 ARTIKELEN James W. McAllister, De wetenschapsstudies in Nederland en hun maatschappelijke rol Mineke Bosch, Tussen geleerdheid, kritische wetenschap en ondernemend onderzoek. Kennis en identiteit in het centrum voor gender en diversiteit H.F. Cohen, Historici op hun ergst en op hun best Dirk van Delft, De blauwe jongens: De opleiding tot instrumentmaker in het natuurkundig laboratorium van Heike Kamerlingh Onnes M. Dijkstra en F.J. Meijman, Het bevolkingsonderzoek op tuberculose: een virus tot maatschappelijk debat? Nol Freijsen, Pioniers zonder opvolgers. De moeizame ontwikkeling van de Nederlandse plantenecologie Janneke van der Heide, Haeckel in Holland. Nederlandse correspondentie aan een Duits darwinist en monist H.J.E. Hermans en S.H. Schmidt, Een blinde fietsenmaker in het Stedelijk, tentoonstelling en congres ‘Arbeid voor onvolwaardigen’ in 1928 Frank Huisman, Patiëntenbeelden in een moderniserende samenleving: Nederland, 1880-1920 Frans van Lunteren, Henk de Regt, Bert Theunissen, Voorwoord [bij THEMANUMMER ‘DE MAATSCHAPPELIJKE TAAK VAN WETENSCHAPSSTUDIES’] Frans J. Meijman, Het medische verhaal en plein public [Inleiding bij THEMANUMMER ‘GESCHIEDENIS VAN DE MEDISCHE PUBLIEKSCOMMUNICATIE’] Frans Meulenberg, ‘Amice, ga je gang, maar maak het niet te moeilijk’. De wetenschapsrubriek van Pierre Vinken in Vrij Nederland: 1959-1963 Arie Rip, De ambivalente maatschappelijke rol en taak van wetenschapsstudies Jan C.C. Rupp, Het theatrum anatomicum: publiekscommunicatief fossiel of ‘archetype’ Jan Uttien, Toine Pieters en Frans J. Meijman, ‘Margriet weet raad op nervositeit’. Medische betekenistoekenning aan ‘levensmoeilijkheden’ in het vrouwenblad Margriet 1950-1960 Rob Visser, Wetenschap, wetenschapsgeschiedenis, en het grote publiek Gerard de Vries, Het normatieve ongemak van het wetenschapsonderzoek

8 46 30 137 248 87 99 226 210 5 187 274 60 191 259 38 20

DE DOOS VAN PANDORA Marian Fournier, Een microscoop van Antoni van Leeuwenhoek Trienke van der Spek, De oudste Nederlandse telefoon Huib J. Zuidervaart, Het kistje van Bourjé. Succesvol getuigenis van een liefhebber die professional werd E. de Jong, M. Mulder en T.M van Gulik, O-Ine, de eerste vrouw in de Heelkunde in Japan Bart Grob, De Snaargalvanometer van Willem Einthoven

154 160 288

SIGNALEMENTEN Danny Beckers, Leo van Bergen, Geert Verbong en Rienk Vermij, Recente bijdragen tot de geschiedenis van de Nederlandse wetenschap: 2000 en 2001

172

BOEKBESPREKINGEN BOEKAANKONDIGINGEN VARIA AGENDA MEDEDELINGEN VAN HET GENOOTSCHAP HERDENKINGEN M.J. van Lieburg, In memoriam Prof. Dr. Daniel de Moulin (1919-2002) EXTRA THEMANUMMER (uitgegeven t.g.v. 25-jarig bestaan tijdschrift) M.J. van Lieburg, NIEUW LICHT OP HENDRIK VAN DEVENTER (1651-1724)

70 113

75 , 117, 164 84 122, 181 85, 127, 182 293 129 1-120


JAARGANG 24, 2001 ARTIKELEN Gerard Albers, Wiskunde en wederopbouw. Deskundigen en hun prometheïsche huiver Leo van Bergen, Een poging tot samengaan van humanitarisme en pacifisme. Het Rode Kruis en de Nederlandse beweging voor internationale vrede Adrienne van den Bogaard, Economie als wiskundige abstractie of als uitdrukking van zingeving? Strijdende visies bij het ontstaan van het Centraal Planbureau Jan Brabers, ‘De invloed van universiteit op stad (is) wel zoo gewichtig als omgekeerd’. Nijmegen en de Katholieke Universiteit in 1923 Pieter Caljé, Proximity without propinquity? De verschuivende relatie tussen de stad Delft en het polytechnisch onderwijs in de negentiende en twintigste eeuw Marjolein Degenaar, John Locke en de zeventiende-eeuwse Nederlandse geneeskunde Leen Dorsman, De stad Utrecht en de dreigende opheffing van haar academie in 1849 Peter Jan Knegtmans, Het elan van een hoofdstedelijke universiteit: de Universiteit van Amsterdam F. van Poppel en E. Beekink, De biometer in kaart gebracht. Zuigelingen- en totale sterftecijfers voor Nederlandse gemeenten, 1812-1939 Franck Smit, Stad en toga. De Groningse Universiteit en de regio Geert Somsen, Inleiding [bij THEMANUMMER ‘DE DOORBRAAK VAN DE EXPERTS: WETENSCHAP EN MAATSCHAPPELIJKE VERNIEUWING ROND 1945’] Geert Somsen, Waardevolle wetenschap. Bespiegelingen over natuurwetenschap, moraal en samenleving in de aanloop naar de Doorbraakbeweging Bert Theunissen, Voorwoord [bij THEMANUMMER ‘DE UNIVERSITEIT EN DE STAD, 1800-2000’] Hans de Waardt, De konijntjes van Winkler. De scheiding van de leerstoelen neurologie en psychiatrie in Nederland Jo Wachelder, De universiteit en de stad, 1800-2000: nabeschouwing Ido Weijers, De binnenhuisarchitecten van de Nederlandse verzorgingsstaat Menswetenschappers en doorbraak Marc Wingens, De VU en Amsterdam, 1880-1945 SIGNALEMENTEN Frank Huisman, Geert Verbong en Rienk Vermij, Recente bijdragen tot de geschiedenis van de Nederlandse Wetenschap: 1999 BOEKBESPREKINGEN BOEKAANKONDIGINGEN VARIA AGENDA HERDENKINGEN Eisso Atzema, In memoriam Dirk Jan Struik (1894-2000) M.J. van Lieburg, In memoriam J.H. Sypkens Smit Annet Bierman, In memoriam Dr. D.A. Wittop Koning

242 142 225 105 60 1 116 8 18 97 193 207 59 157 126 196 74

33

41, 138, 169 47, 183 48 53, 141, 184, 259 51 185 260


JAARGANG 23, 2000 ARTIKELEN Danny Beckers, “Een braaf en leerzaam meisje”. Rekenonderwijs voor biedermeijermeisjes in Nederland, 1800-1860 Jaap Bos, Projecteren, verklaren, verhullen. Over de verhouding tussen biograaf en gebiografeerde en de fictie van het coherente subject Mineke Bosch, Geleerdengenealogie versus de biografie in gender- en wetenschapsstudies Marga Coesèl en Erik Zevenhuizen, Op heterdaad betrapt? Hugo de Vries en zijn houding tegenover vrouwen in de wetenschap Lou Dalderup, Wetenschapsvoorlichting en wetenschapsbeleid in Nederland 1900-1950 José van Dijck, Röntgenstralen tussen wetenschap en kunst in De Toverberg Fokko Jan Dijksterhuis, Titan en Christiaan Huygens in werk en leven

107 69 15 266 165 91 56

Frank Huisman, Microstoria of biografie? Over de betekenis van het leven van Johannes Groenevelt 43 Frank Huisman, Catrien Santing en Bert Theunissen, Voorwoord [bij het THEMANUMMER ‘DE BIOGRAFIE IN DE WETENSCHAPSGESCHIEDENIS’] 5 Frans van Lunteren, Bosscha’s leerboek en Van der Waals’ proefschrift: aantrekkende krachten in Den Haag 247 Maaike Lürsen, Henk Mulder, Marieke Lieshout, Kronkelpaden en afslagen. Ontwikkelingen in en om wetenschapswinkels 207 Peter van Mensch, Tussen object en samenleving. 25 Jaar musea van natuurwetenschap en techniek in Nederland 193 Hans van Ruler, Descartes door eigen ogen 33 Catrien Santing, De biografie als genre in de wetenschapsgeschiedenis 6 Hendrik Snijders, Internet als stoommachine van de eenentwintigste eeuw 240 Eric-Jan Tuininga, Sturing van wetenschap en technologie, 1965-2000 214 Niels Wiedenhof, Wetenschaps- en techniekvoorlichting op zoek naar balans tussen Apollo en Dionysos 228 Jaap Willems, Van verlichten naar verleiden. Inleiding 162 Jaap Willems en Bert Theunissen, Voorwoord [bij het THEMANUMMER ‘VAN VERLICHTEN NAAR VERLEIDEN. WETENSCHAPSVOORLICHTING IN NEDERLAND 1950-2000’] 161 DE DOOS VAN PANDORA Wilma van Giersbergen, Een unieke collectie bedreigd. De verzameling van het NMi-museum ijkwezen te Delft

123

ESSAY REVIEW Lissa Roberts, n.a.v. Klaas van Berkel, Albert van Helden en Lodewijk Palm, A history of science in the Netherlands: survey, themes and reference

285

BOEKBESPREKINGEN BOEKAANKONDIGINGEN VARIA AGENDA MEDEDELINGEN VAN HET GENOOTSCHAP

151, 243, 291 86 87, 140, 244 89, 155, 245, 305 246


JAARGANG 22, 1999 ARTIKELEN Frank Huisman en Rein Vos, Farmacie: wetenschap, industrie en markt [Inleiding bij het THEMANUMMER ‘FARMACIE: WETENSCHAP, INDUSTRIE EN MARKT. DE NEDERLANDSE FARMACEUTISCHE INDUSTRIE IN DE NEGENTIENDE EN TWINTIGSTE EEUW’] 5 H.W. de Jong, Remedie of pijnstiller? De werking van combinatiebewegingen in de farmaceutische industrie 46 Jacqueline König, De antieke genezer als castrator. De betrokkenheid van medici bij castratiepraktijken in de Grieks-Romeinse oudheid 119 Brand Kruithof, Wetgeving of marktordening? Apothekers en drogisten in het interbellum 34 Annie Th. Lantink-Ferguson, Drie tandwielssystemen voor een maandkalender 195 Ad Maas, Over zwoegers en zeloten. J.D. van der Waals en veranderingen in het studentenleven, 1877-1900 65 J.M.A. Maenen, De invoering van het metrieke stelsel in de Nederlandse geneeskunde tussen 1820 en 1880 221 Nelly Oudshoorn, Laqueur en Organon. Het universitaire laboratorium en de farmaceutische industrie in Nederland 12 Thijs Rinsema, Brocades & Stheeman. Van apotheker-fabrikant tot farmaceutische industrie 23 Rienk Vermij, Johannes Lulofs als vertegenwoordiger van het newtonianisme in de Republiek 136 DE DOOS VAN PANDORA Jan van Maanen, Acht Groningse studiegidsen wiskunde (1696-1704) J. Maenen, De invoering van het metrieke apothekersgewicht Rolf ter Sluis, Otto Eerelman, genreschilder als medisch illustrator A.M. Voûte en A.V.M. Hubrecht, Het persoonlijke contact tussen Charles Darwin en A.A.W. Hubrecht ESSAY REVIEWS Rienk Vermij, De ontoereikendheid van feiten, n.a.v. Jack Meadows, Geschiedenis van de wetenschap samengevat in de spectaculaire levens van twaalf geleerden Bert Theunissen, Nut en genoegen, n.a.v. W.P. Gerritsen (red.), Het Koninklijk Instituut (1808-1851) en de bevordering van wetenschap en kunst

85 58 83 228

91 93

BOEKDISCUSSIE Geert Somsen,Geert Vanpaemel, Bas Willink en Klaas van Berkel, over: K. van Berkel, Citaten uit het boek der Natuur. Opstellen over Nederlandse wetenschapsgeschiedenis

161

SIGNALEMENTEN Frank Huisman, Geert Verbong en Rienk Vermij, Recente bijdragen tot de geschiedenis van de Nederlandse Wetenschap: 1998

151

BOEKBESPREKINGEN BOEKAANKONDIGINGEN VARIA AGENDA MEDEDELINGEN VAN HET GENOOTSCHAP

99, 174, 234 105, 181, 239 62 , 106, 182 , 240 64, 117, 190, 245 115, 189, 246

HERDENKINGEN Fokko Jan Dijksterhuis en Floris Cohen, In Memoriam Casper Hakfoort (1955-1999)

191


JAARGANG 21, 1998 ARTIKELEN Danny Beckers, Meetkunde als de korte en zekere weg naar kunst. Gérard de Lairesse en zijn Grondlegginge der Teekenkonst Jasper Faber, C.J. van Nieuwenburg over organisatie van wetenschappelijk Technisch werk. Stemmen uit de industrie over toegepast natuurwetenschappelijk onderzoek 1900-1919 Remke Kruk, Het artsenberoep in het Middeleeuwse Arabische discours Margaret Leidelmeijer, Technologiebeleid en wetenschappelijk onderzoek voor de Java-suikerindustrie tijdens het kultuurstelsel (1830-1870) Frans van Lunteren, De oprichting van het Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut: Humboldtiaanse wetenschap, internationale samenwerking en praktisch nut Annet Mooij, Roddels, ruzie, achterklap. Veranderende omgangsvormen in de medische beroepsgroep Christoph Schweikardt, Die Vorstellungen und Initiativen von Professor Jacob Mulder (1901-1965) zur Spezialisierung in der inneren Medizin an der Universität Leiden Bert Theunissen en Henk Klomp, H.A. Lorentz’ visie op wetenschap Bert Theunissen, Biologie en Bildung: Jan van der Hoeven (1802-1868) Jurjen Vis, Alkmaarse stadsdoctoren in de zestiende eeuw

129 15 142 205 126 30 81 1 156 65

DE DOOS VAN PANDORA Peter de Clercq, Een herinnering aan de zijdeteelt in Nederland 95 Ad Meskens, Eigendommen van de Bernouilli´s te Antwerpen bij het begin van de zeventiende eeuw A.M.G. Rutten, Drinkbaar goud voor zwarte slaven. De geneesmiddelenfabricatie op Curaçao in 1707 en de Hallese piëtisten

38 127

ESSAY REVIEW Frans van Lunteren, Natuurkunde en democratie, n.a.v. H.A. Klomp, De relativiteitstheorie in Nederland: breekijzer voor democratisering in het interbellum

100

SIGNALEMENTEN Frank Huisman en Rienk Vermij, Recente bijdragen tot de geschiedenis van de Nederlandse Wetenschap

40

BOEKBESPREKINGEN BOEKAANKONDIGINGEN

48, 104, 138, 244 55, 115, 144

VARIA

56, 116, 145, 252

AGENDA

63, 123, 152, 260

MEDEDELINGEN VAN HET GENOOTSCHAP

122


JAARGANG 20, 1997 ARTIKELEN Barbara Allart, De sfygmograaf in Engeland (1860-1900) Annete I. Bierman, Vrouwen in de farmacie: Alide Grutterink (1869-1927) Mineke Bosch, Kies exact! In historisch perspectief: veranderende visies op meisjesonderwijs en de exacte vakken, 1650-1880 Marjan Bruinvels-Bakker en Annemarie de Knecht-van Eekelen, Carolina H. MacGillavry: Eerste vrouw in de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen. Over de schoonheid van kristallen, vrouwelijke intuïtie en lenigheid van geest Fia Dieteren, De lesbrieven van Gerrit Jan Mulder aan Marie Porreij (1875-1879) Teun van Heiningen, De receptie van de hersen-schedelleer van Franz Joseph Gall in Holland kort na 1800 Frida de Jong, Standhouden in Delft Wim Klever, Spinoza en Huygens. Een geschakeerde relatie tussen twee fysici Rina Knoeff, Jonathan Goddard (1617-1675), chemie, geneeskunde en de Royal Society Mimi Mulder en Ella de Jong, De eerste vrouwelijke chirurgen in Nederland Marianne I.C. Offereins, Caroline Emilie Bleeker (1897-1985): Een vrouw in een fysisch bedrijf Ellen van Oost, Vrouwen in de vroege automatisering H.A.M. Snelders, Zijn vloeibare kristallen levende organismen? Ida H. Stamhuis en Annemarie de Knecht-van Eekelen, Inleiding [bij THEMANUMMER ‘ZY IS TOCH WEL ZEER BEGAAFD’. HISTORISCHE BIJDRAGEN OVER VROUWEN IN DE BÈTAWETENSCHAPPEN.] Ida H. Stamhuis en Marianne I.C. Offereins, Twee vrouwelijke natuurkundigen en hun promotor in het Interbellum: Lili Bleeker, Truus Eymers en Leonard Ornstein ESSAY REVIEW Joseph Wachelder, De onweegbaarheid van licht, n.a.v. Casper Hakfoort, Optics in the age of Euler: Conceptions of the Nature of Light, 1700-1795 Frank Huisman, De westerse medische traditie: van leermeester tot inspiratiebron, n.a.v. Lawrence I. Conrad (et al), The Western Medical Tradition 800 BC to AD 1800

184

309 211 113 227 14 1 243 297 269 129 173 256

35 85

DE DOOS VAN PANDORA Geert Somsen, Berzelius-cantates H.F. van der Velden, Ziekenhuisgeschiedenis: het archief van de commissie Frederiks BOEKBESPREKINGEN

69 286

82 143 41, 92, 146, 332

BOEKAANKONDIGINGEN

55, 104, 162, 336

VARIA

56, 106, 163, 337

AGENDA

65, 112, 167, 344


111


JAARGANG 19, 1996 ARTIKELEN Danny J. Beckers, Jacob de Gelder en de wiskundige ideologie in Nederland (1800-1840) J.A. van Belzen, Godsdienst en psychiatrie: reacties op een geval van doodslag in godsdienstwaanzin Frank Huisman, Farmacie, apothekers en de geest van Thorbecke. Farmaceutische disciplinevorming aan het eind van de negentiende eeuw Alice Juch, De positie van de medisch-specialisten in Nederland (1890-1920) Annemarie de Knecht-van Eekelen en Nanny Wiegman, Om de verdeling van de Zorg [Inleiding bij THEMANUMMER ‘OM DE VERDELING VAN DE ZORG. BEROEPSPROFILERING IN DE NEDERLANDSE GEZONDHEIDSZORG IN DE NEGENTIENDE EN TWINTIGSTE EEUW’] A.J. Kox en W.P. Troelstra, Uit het Zeeman archief: De ontdekking van het Zeeman-effect H.K. Makking, De ijkersopleiding in Delft (1843-1963) René Rigter, De integratie van preventieve geneeskunde in de gezondheidszorg in Nederland (1890-1940) Pieter Smit, De aankoop van de menagerie van Cornelis van Aken door het Amsterdamse genootschap ‘Natura Artis Magistra’ Thomas Terlouw, De opkomst van de heilgymnastiek Henk van der Velden, Overvloed en schaarste. De verspreiding van geneeskundige hulp in Nederland in de negentiende eeuw Peter Verhoef, ‘Ik voel niet dat ik nuttig ben’: Lucas Maillette de Buy Wenniger, dermatoloog en uroloog te Arnhem (1901-1903) Rienk Vermij, Op zoek naar natuurwetenschap. Een kritiek op het idee van experimentele en wiskundige tradities in de vroeg-moderne tijd Nanny Wiegman, ‘Gij completeert zijn arbeid’: over de professionalisering van het verpleegkundig beroep (1880-1925) P.J.H. Wyers, De snaar van de snaargalvanometer van Einthoven DE DOOS VAN PANDORA Alex Scholten, De komeet van 1664 op een Amsterdamse pamfletten-serie A. de Knecht-van Eekelen, Het vitaminen-laboratorium Ida H. Stamhuis, Vierhonderd brieven van Hugo de Vries VARIA BOEKBESPREKINGEN BOEKAANKONDIGINGEN VARIA AGENDA MEDEDELINGEN VAN HET GENOOTSCHAP

18 29 280 231

205 153 63 313 133 263 210 246 3 296 80 167 43 95 56, 116, 192

46, 99, 174, 328 55, 114, 190, 336 56, 116, 338 61, 130, 199, 354 1, 353


JAARGANG 18, 1995 ARTIKELEN K. van Berkel, De beoefening van de wetenschapsgeschiedenis in Nederland in de tweede helft van de negentiende eeuw J.J. Cobben, Over varen naar aanleiding van een brief van De Bra C.A. Davids, Diffusie en creativiteit. De technische ontwikkeling van Nederland in de negentiende eeuw in vergelijkend perspectief Philip J. van der Eijk, De zetel van het verstand volgens de antieke geneeskunde en wijsbegeerte Philip J. van der Eijk, Hart en hersenen, bloed en pneuma Ernst Homburg, Van volksscheikunde tot technologie: popularisering van de chemie in de negentiende eeuw Ernst Homburg, Ben Gales en Geert Vanpaemel, Techniekgeschiedenis tussen de zusterdisciplines [Inleiding bij het THEMANUMMER ‘TECHNIEK IN NEDERLAND IN DE NEGENTIENDE EEUW’] Ernst Homburg, Techniek in Nederland (TIN): de (voor)geschiedenis van een project Edwin Horlings, Technologie en de economische modernisering van Nederland in de negentiende eeuw M.J. van Lieburg, De natuurkundige staatsexamens voor medische studenten en de constructie van een natuurwetenschappelijke basis voor de artsenopleiding tussen 1865 en 1880 Harry Lintsen, Ernst Homburg, Johan Schot, Geert Verbond, Dick van Lente en Martijn Bakker, Tussen droom en daad … Gert-Jan Lokhorst, De oudste theorie over hemisfeerspecialisatie Frans van Lunteren, ‘Van meten tot weten’. De opkomst van de experimentele fysica aan de Nederlandse universiteiten in de negentiende eeuw A.P. Oele, Technici als aangevers. Kanttekeningen bij de beschrijving van het aandeel van technici en ingenieurs Lodewijk Palm en Frans van Lunteren, Inleiding [bij THEMANUMMER ‘DE NATUURWETENSCHAPPEN IN NEDERLAND IN DE NEGENTIENDE EEUW’. STUDIES VOOR HARRY SNELDERS] Lodewijk Palm en Lian Hielkema, Bibliografie van H.A.M. Snelders Siep Stuurman, James Watt en Jan Salie. Over de verhouding tussen politieke geschiedenis en techniekgeschiedenis Thomas J.A. Terlouw, Vervolgd wegens onbevoegde uitoefening der geneeskunst: Hendrik Soeter, heilgymnast te Groningen B. Theunissen, De relatie tussen wetenschap en techniek in de negentiende eeuw Teun Tieleman, Galenus over de zetel van het verstand: medisch experiment en filosofische traditie Rienk Vermij, Bijdrage tot de bio-bibliografie van Johannes Hudde W.J. Wolff, Het project BOEKBESPREKINGEN BOEKAANKONDIGINGEN VARIA AGENDA MEDEDELINGEN VAN HET GENOOTSCHAP

181 36 342 211 214 72 281 287 311 139 357 243 102 300 67 192 333 1 322 230 25 296 49, 257

55, 205, 261, 381 57, 262, 382 65, 206, 273, 392 391


JAARGANG 17, 1994 ARTIKELEN K. van Berkel, Een ontmantelde metafoor. Over de geschiedenis van het conflict tussen geloof en wetenschap, in het bijzonder in Nederland. [Inleiding op THEMANUMMER ‘GELOOF EN WETENSCHAP IN NEDERLAND’]. H.W.H. Haaksma, Opvattingen van een opvatting. Aristoteles over het kunstmatig voortbrengen van natuurlijke verbindingen H. Heijmans, Wetenschap en industrie. L.S. Ornsteins opvattingen over de toegepaste natuurkunde E. Jorink, Hemelse tekenen. Nederlandse opvattingen over de komeet van 1618 A. de Knecht-van Eekelen, Ontwikkeling van de schoolgeneeskunde in Nederland (1796-1904) M. Koenen, In specula speculorum. Enkele aspecten van de idee-historische ondergrond en achtergrond van Lucretius’ De rerum natura IV 311-317 W. van der Schoor, Biologie en landbouw. F.A.F.C. Went en de Indische proefstations H.A.M. Snelders, De houding van Nederlandse Rooms-Katholieken tegenover de natuurwetenschappen in de tweede helft van de negentiende eeuw G. Somsen, Hooge school en maatschappij. H.R. Kruyt en het ideaal van wetenschap voor de samenleving Th.J.A. Terlouw, Niets dan een handlanger, in alles aan den geneesheer ondergeschikt . Wederwaardigheden van zich emanciperende heilgymnasten in Nederland eind negentiende eeuw B. Theunissen, Zuivere wetenschap en praktisch nut. Visies op de maatschappelijke betekenis van wetenschappelijk onderzoek rond 1900. [Inleiding op THEMANUMMER ‘ZUIVERE WETENSCHAP EN PRAKTISCH NUT’. VISIES OP DE MAATSCHAPPELIJKE BETEKENIS VAN WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK ROND 1900’]

B. Theunissen, Het nut van autonomie. Een andere kijk op M.W. Beijerincks microbiologie T. Ufkes, De verzorging van zieke en gewonde soldaten in Groningen en de ommelanden, 1665 en 1672 R. Vermij, De conservatieve kosmos van de achttiende eeuw R.P.W. Visser, Van afwijzing naar aanpassing. Nederlandse gereformeerden over Darwins evolutietheorie, 1900-1960

57 11 177 68 219 1 145 97 162 235

141 191 26 83 112

VARIA

42, 207, 261

BOEKBESPREKINGEN

32, 128, 254

BOEKAANKONDIGINGEN

41, 135, 206, 260

VARIA

42, 136, 207, 261

AGENDA

49, 140, 215, 270


51, 217


JAARGANG 16, 1993 ARTIKELEN A.I. Bierman, De winkel en de wetenschap. Artsenijbereidkunde en toxicologie als universitaire vakken H.A. Deelstra, Achtergronden van de wetten van 1890-1891 en de invloed op het natuurwetenschappelijk onderwijs in België A. Despy-Meyer en D. Devriese, Paul Heger, maître d’oevre des instituts d’enseignements et de recherche en sciences médicales voulus par Ernest Solvay à Bruxelles (1891-1895) Nil Disco, De wetenschap om de Delftse toga. Een verhaal van benoemingen en herbenoemingen José Eijt, Zindelijkheid en zuinigheid. De voorbeeldfunctie van vrouwelijke religieuzen in de ziekenverpleging gedurende de negentiende eeuw M. Kirejczyk, Vrouwen kozen exact: studie en beroepsuitoefening rond de eeuwwisseling J.K. van der Korst, Anatomia actuosa et apta. De mechanicistische ‘proto’fysiologie van B.S. Albinus H. Marland, Opleiding en carriè van de tweede generatie vrouwelijke artsen in Nederland L.C. Palm, G. Vanpaemel en F.H. van Lunteren, Inleiding [bij THEMANUMMER ‘DE TOGA OM DE WETENSCHAP. ONTWIKKELINGEN IN HET HOGER ONDERWIJS IN DE GENEESKUNDE, NATUURWETENSCHAPPEN EN TECHNIEK IN BELGIË EN NEDERLAND (1850-1940)’] H. Rigter en R.B.M. Rigter, Volksgezondheid: een assepoester in de Nederlandse politiek. Een analyse toegespitst op de sociaal-democratie R.M.J. Schepers, Om de eenheid van het medisch beroep. Het debat over de specialisatie in België (1900-1940) H.A.M. Snelders, J.H. van ’t Hoff en ‘De toepassing der physische scheikunde in de medische wetenschappen’ B. Theunissen, Natuursport en levensgeluk. Hugo de Vries, Eli Heimans en Jac. P. Thijsse B. van Tiggelen, De la chaire aux laboratoires: Louis Henry et la professionalisation de la recherche en science naturelles en Belgique K. Velle, Medisch onderwijs en de professie: de gerechtelijke geneeskunde in België in de 19e eeuw G.P.J. Verbong, Delftse ingenieurs tussen wetenschap en industrie (1874-1900) J. Wachelder, Wetenschappelijke vorming: een omstreden kwestie Nanny Wiegman, Zusters in smetteloos wit: een blanco bladzijde in de Nederlandse geschiedschrijving?

141 187 204 261 80 234 308 218

119 1 155 18 287 192 171 248 123 63

VARIA

43, 99, 278, 332

BOEKBESPREKINGEN

36, 92, 272, 324

BOEKAANKONDIGINGEN MEDEDELINGEN VAN HET GENOOTSCHAP

41, 98, 330 116, 277, 341


JAARGANG 15, 1992 ARTIKELEN M. van Daal en A. de Knecht-van Eekelen, Over aetiologie en therapie van tuberculose: Het debat in Nederland (1900-1910) E. Dekker, ‘Een procesverbaal van verhoor’ H.G. Heijmans, De ontwikkeling van het Utrechts Natuurkundig Laborarorium tot fotometrisch instituut A. de Knecht-van Eekelen, Intree-redes en het beeld van het medisch onderwijs in Nederland (1865-1900) A. de Knecht-van Eekelen, Opvattingen over geneeskundige statistiek in het Nederlandsch Tijdschrift voor Geneeskunde rond de eeuwwisseling A. de Knecht-van Eekelen en I.H. Stamhuis, Inleiding [bij THEMANUMMER ‘DE MET CIJFERS BEDEKTE NEGENTIENDE EEUW. TOEPASSING VAN STATISTIEK EN WAARSCHIJNLIJKHEIDSREKENING IN NEDERLAND EN VLAANDEREN TUSSEN 1840 EN 1920’] M.J. van Lieburg, Reinier de Graaf en zijn plaats in het fysiologisch onderzoek van de zeventiende eeuw D.R. Röell, F.J.J. Buytendijks (1887-1974) ontwerp van een christelijke dierpsychologie I.H. Stamhuis, De ‘Probabilistic Revolution’ in de wetenschappen I.H. Stamhuis, Statistiek en waarschijnlijkheidsrekening in het werk van Tine Tammes B. Theunissen, De beheersing van mutaties. Hugo de Vries’ Werdegang van fysioloog tot geneticus G. Vanpaemel, ‘Als ’t ware een nieuwe wetenschap’. De toepassing van de statistische methode door de Gentse botanici rond 1900 R.H. Vermij en L.C. Palm, John Chamberlayne als vertaler van Antoni van Leeuwenhoek M.R. Wielema, Nicolaas Hartsoeker (1656-1725): van mechanisme naar vitalisme BOEKBESPREKINGEN BOEKAANKONDIGINGEN VARIA MEDEDELINGEN VAN HET GENOOTSCHAP

211 153 85 3 163

137 73 34 141 195 97 183 234 243 51, 116, 262 66, 129 58, 122, 209, 271 1, 69, 133, 281


JAARGANG 14, 1991 ARTIKELEN L. van Bergen, Barmhartig zijn: wat is dat moeilijk. Het Nederlandsche Roode Kruis in de Tweede Wereldoorlog A.I. Bierman en D.A. Wittop Koning, Herboristen, een farmaceutisch deelberoep in Nederland onder de Franse wetgeving (1811-1814) J.M.W. Binneveld, Militaire psychiatrie in de Tweede Wereldoorlog H.A. Bosman-Jelgersma, De Nederlandse farmacie tijdens de Tweede Wereldoorlog A.P. Buijs, De wiskunde-bibliotheek van rekenmeester Cornelis Franssen Eversdijck (1586-1666) C.T. Haneveld, Surrogaatmiddelen en –medicijnen A. de Knecht-van Eekelen, Intree-redes en het beeld van het medisch onderwijs in de heel- en verloskunde in Nederland (1865-1900) M.J. van Lieburg, De Burger-Geneeskunige Diens in mobilisatie- en bezettingstijd M.J. van Lieburg en W.W. Mijnhardt, Redactioneel [bij THEMANUMMER ‘GENEESKUNDE EN GEZONDHEIDSZORG IN NEDERLAND 1940-1945’] R.B.M. Rigter, De Gezondheids- en Voedingsraad in oorlogstijd R.M.J. Schepers, Geneesheren, medische armenzorg en ziekenfondsen in België in de negentiende eeuw W.J. van der Schoor, J.C.H. de Meijere (1866-1947), een voorzichtig geneticus en evolutiebioloog E. Vervaet, De eerste kleurenblindheidsproeven

240 1 193 210 150 222 119 177 175 228 14 53 74

KORTE MEDEDELINGEN J. Masereeuw, De rol van het Nederlandsch Tijdschrift voor Geneeskunde als verschaffer van medische informatie tijdens de bezetting

254

RECENSIE-ARTIKEL B. Theunissen, Er is meer tussen hemel en aarde, n.a.v. Dirk Stemerding, Plants, animals and formulae. Natural history in the light of Latour’s Science in Action and Foucault’s Order of Things

96

BOEKBESPREKINGEN KORTE LITERATUURAANKONDIGING AGENDA EN BERICHTEN HERDENKINGEN J. van Maanen, In Memoriam prof. Dr. E.M. Buins (1909-1990) H.A.M. Snelders, In Memoriam Jan Langerer [eig. Langeler] (1914-1991) Godelieve van Heteren, In Memoriam prof. Dr. B.P.M. Schulte (1928-1991)

35, 106, 164 105 48, 115, 172, 256 116 174 258


JAARGANG 13, 1990 ARTIKELEN C.A. Davids, Van vrijheid naar dwang. Over de relatie tussen wetenschap en zeewezen in Nederland in de 19e en vroege 20e eeuw W. Decleir, N. Podoor & G. Vanpaemel, Twee eeuwen mariene biologie in België Elly Dekker, Frederik Kaiser en zijn pogingen tot hervorming van ‘het sterrekundig deel van onze zeevaart’ Jean Godeaux, Aperçu de la biologie marine à l’université de Liège au cours de ces vingt dernières années G. Houvenaghel, La conférence maritime de Bruxelles en 1853: première conférence océanographique internationale P. Hovart, Visserijbeheer in de Belgische kustwateren in de periode 1850-1880 Kees J.M. Kramer, Een Nederlands bewijs voor leven in de diepzee L.C. Palm, Achtergronden van het paalwormenonderzoek 1730-1870 H. Postma, Honderd jaar zeeonderzoek in Nederland C. de Pater, Nicolaus Engelhard (1696-1765) en zijn kritiek op de Beginselen der Natuurkunde van Petrus van Musschenbroek (1692-1761): wolffianisme versus newtonianisme Catrien Santing, ‘Van Apollo, Aesculapius en Chiron’: Theodoricus Ulsenius (Dirk van Ulsen, c. 1450-1508). Medicus en humanist uit de Noordelijke Nederlanden H.A.M. Snelders, Gerrit Jan Mulders bemoeienissen met het natuurwetenschappelijk onderzoek in Nederlands-Indië Jan Strubbe, De ontwikkeling van de Belgische zeehavens: een groei naar de zee Geert Vanpaemel, Henri Lehon en de zondvloedtheorie van J. Adhémar G. Vanpaemel, & A. de Knecht-van Eekelen, Inleiding [bij THEMANUMMER ‘MET ZICHT OP ZEE. ZEEWETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK IN DE LAGE LANDEN NA 1800’.] M.R. Wielema, Tussen Newton en Wolff: het Rotterdams genootschap Verscheidenheid en Overeenstemming, 1760-1790

5 66 23 56 42 102 83 88 50 141 128 253 111 212 1 179

KORTE MEDEDELINGEN M.R. Wielema, Enkele medische en natuurwetenschappelijke handschriften in de Gemeentebibliotheek te Rotterdam BOEKBESPREKINGEN MEDEDELINGEN VAN HET GENOOTSCHAP A.M. Luyendijk-Elshout, Bij het afscheid van prof. dr. Daniel de Moulin Jaarverslag Gewina over 1988 en 1989 AGENDA EN BERICHTEN

231

121, 163, 233, 272 176 285 123, 175, 251, 283


JAARGANG 12, 1989 ARTIKELEN K. van Berkel, Amerikanisering van de Nederlandse universiteit? De chemicus H.R. Kruyt over hogeschool en maatschappij (1931) C. Hakfoort, De ontbrekende syntheses in de geschiedschrijving van de natuurwetenschappen E.S. Houwaart, De medisch-historicus in de rol van scepticus? M.J. van Lieburg & H. Marland, Elisabeth en Neeltje van Putten: twee 18e-eeuwse grensgangers tussen de beroepsvelden van vroedvrouw en vroedmeester J.A. van Maanen, De beoefening van de geschiedenis van de wiskunde in Nederland: terugblik (1963-1988) en vooruitzicht H. de Regt, Eugen Goldstein, Wilhelm Wien, en de kanaalstralen, 1886-1912 R. Röell, Het lamarckisme van J.A. Bierens de Haan (1883-1958) B. Theunissen, Frans Verdoorn: op Sartons vleugels – in Linnaeus’ voetspoor B. Theunissen en L.C. Palm, Redactioneel [bij THEMANUMMER ‘WETENSCHAPSGESCHIEDENIS IN PERSPECTIEF’] G.P.J. Verbong, Toekomst voor de techniekgeschiedenis in Nederland? K.E. Werger-Klein, Zoölogische voorwerpen uit Japan en de naturaliënverzameling van Henricus d’Acquet (1632-1706) KORTE MEDEDELINGEN W.A.D. van der Hoeven, De reisdagboeken van Jan van der Hoeven RECENSIE-ARTIKEL Ernst Homburg, Het universitaire scheikundeonderwijs vanaf de 17e eeuw, n.a.v. Academiae Analecta H.A.M. Snelders, Nederlands Genootschapsleven in de 18e eeuw, n.a.v. W.W. Mijnhardt, Tot Heil van ’t Menschdom. Culturele genootschappen in Nederland, 1750-1815 BOEKBESPREKINGEN HERDENKINGEN H.A.M. Snelders, In Memoriam dr. J.G. van Cittert-Eymers B.P.M. Schulte, In Memoriam dr. L.J. Endtz (1926-1989) AGENDA EN BERICHTEN

198 14 39 181 25 110 130 149 I 1 65 85

226 94 50, 100 59 252 56, 105, 176, 250


JAARGANG 11, 1988 ARTIKELEN K. van Berkel, Wetenschapsgeschiedenis als brug tussen twee culturen F. van der Blij, Inleiding [bij THEMANUMMER ‘DE TWEE CULTUREN’. VOORDRACHTEN OP 75-JARIG JUBILEUMCONGRES GEWINA] F. van der Blij, Nawoord [op 75-jarig jubileumcongres Gewina] H.G.B. Casimir, Zijn er wel twee culturen? H. Floris Cohen, De wetenschapsrevolutie van de 17e eeuw en de eenheid van het wetenschappelijk denken S. Dresden, Wetenschap en situatie Willem Frijhoff, Cultuur in het meervoud? Een alfavertoog over de opkomst van een bètacultuur A.C. van Helden, Modellen voor radioactief verval J.J.A. Mooij, De filosofie naast en tegenover de natuurwetenschap. Ontwikkelingen sedert 1800 B. Theunissen, Jan Boeke en de harmonie van het organisme. Een case-study van de totaliteitsidee in de 20e-eeuwse Nederlandse biologie J.P. Verhave, Nederlandse reacties op de ontdekking van malariaparasieten en hun overbrengers. Een overzicht uit het Nederlandsch tijdschrift voor geneeskunde in het laatste kwart van de 19e eeuw R.H. Vermij, De Nederlandse vriendenkring van E.W. von Tschirnhaus

126 87 149 145 89 137 110 1 101 58 33 153

RECENSIE-ARTIKELEN H.F. Cohen, ‘Open en wijd, maar zonder hoogten en diepten’, n.a.v. Klaas van Berkel, In het voetspoor van Stevin. Geschiedenis van de natuurwetenschap in Nederland 1580-1940 S.B. Engelsman, Een 17e eeuwse erudiet opnieuw in de aandacht, n.a.v. Actes du colloque international ‘René-François de Sluse’ BOEKBESPREKINGEN

12 17

22, 75, 179

KORTE LITERATUURAANKONDIGINGEN

84


31

AGENDA EN BERICHTEN

28, 31, 85, 208


JAARGANG 10, 1987 ARTIKELEN Peter de Clerq, In de schaduw van ’s Gravesande. Het Leids Physisch Kabinet in de tweede helft van de 18e eeuw J.C. Deiman, Het instrumentarium van de Utrechtse Sterrenwacht Marian Fournier, Instrumentgerichte wetenschapsgeschiedenis in de praktijk. Een zonnemicroscoop van Kleman [Inleidend artikel bij THEMANUMMER ‘HET INSTRUMENT IN DE WETENSCHAP’] K.S. Grooss, Cornelis Solingen (1641-1687) en de techniek van het trepaneren W.D. Hackmann, Instruments and experiments. The case of atmospheric electricity in eighteenth-century Holland Ernst Homburg, Over het boekenbezit van Gerrit Jan Mulder, aan de hand van een veilingcatalogus M. van Hoorn, Jan Hendrik van Swinden (1746-1823) en het probleem van de analogie tussen elektriciteit en magnetisme M.J. van Lieburg, De betekenis van het Rijksatheneum te Franeker (1815-1844) voor de medische en farmaceutische beroepsopleiding W.F.J. Mörzer Bruyns, Navigatie-instrumenten van de zeebodem, 16e tot 19e eeuw W.J. Mulder, Enkele aspecten uit de ontwikkeling van het verloskundig instrumentarium H.A.M. Snelders, De bemoeienissen van Lorentz en Einstein met de Utrechtse leerstoel voor theoretische fysica (1911-1915) H.A.M. Snelders, J.H. van ’t Hoffs theorie van de verdunde oplossingen (1886) R.H. Vermij, Bernard Nieuwentijt als experimentator J. van Zuylen, Jan en Harmanus van Deijl. Een optische werkplaats in de 18e eeuw

149 174 131 248 190 45 90 20 263 229 57 2 81 208

KORTE MEDEDELINGEN K.J. van Camp, De redding van een verzameling 19e-eeuwse fysische instrumenten in de huidige crisistijd

283

RECENSIE-ARTIKEL P. de Clercq, n.a.v. Anthony Turner, Early scientific instruments. Europe 1400-1800 H. Verbiest, n.a.v. D. de Moulin (ed.), Kracht en stof. De introductie van moderne natuurwetenschappelijke denkwijzen in de geneeskunde, zoals blijkt uit Nederlandse medische vakbladen, 1840-1870 BOEKBESPREKINGEN KORTE LITERATUURAANKONDIGINGEN MEDEDELINGEN VAN HET GENOOTSCHAP HERDENKINGEN J.G. van Cittert-Eymers, In memoriam dr. D. Burger AGENDA EN BERICHTEN

289 112 37, 72, 120, 76 1, 44 129

40, 77, 127, 294


JAARGANG 9, 1986 ARTIKELEN Edith Alkema, Het tijdschrift Isis (1872-1881) en de verspreiding van het darwinisme onder het grote publiek M. Bakker, Laboratoria in de Nederlandse bietsuikerindustrie H. Beukers, Een nieuwe werkplaats in de geneeskunde: de opkomst van laboratoria in de geneeskundige faculteiten Peter de Clercq, Instrumenten en universitaire laboratoria, ca. 1860-1940 M.P.H.M. Dings, Een dysenterie-epidemie in 1702 C. Hakfoort, Inleiding: laboratoria als werkplaatsen van wetenschap en techniek [bij THEMANUMMER ‘WERKPLAATSEN VAN WETENSCHAP EN TECHNIEK. INDUSTRIËLE EN ACADEMISCHE LABORATORIA IN NEDERLAND, 1860-1940’] Ton van Helvoort, Félix d’Herelle en de bacteriofaagtherapie: de laboratoriumtafel naast het ziekbed J.J. Hutter, Nederlandse laboratoria 1860-1940, een kwantitatief overzicht J.J. Hutter, Onderzoek naar hogedrukkwiklampen bij Philips M.J. van Lieburg, De ontwikkeling van het klinisch-diagnostisch laboratorium in Nederland tot omstreeks 1925 Harry Lintsen, Kennisverwerving in de Nederlandse industrie in de 19e eeuw Jan Jaap de Ruiter, Human embryology in Zakariya al-Qazwini’s The marvels of creation H.A.M. Snelders, Chemische laboratoria in de negentiende eeuw H.A.M. Snelders, J.H. van ’t Hoff en de fasenleer B. Theunissen en M.J. Donath, De plaats van de morfologie in de Nederlandse zoölogie, 1880-1940: een terreinverkenning G. Verbong, Coloristen en laboratoria: de ontwikkeling van het coloristisch werk in de Nederlandse textielveredelingsindustrie R.P.W. Visser, De ontwikkeling van de universitaire biologische laboratoria KORTE MEDEDELINGEN J.H. van Eis, Een onbekend geschrift van A. den Back (1682-1720) BOEKBESPREKINGEN KORTE LITERATUURAANKONDIGINGEN MEDEDELINGEN VAN HET GENOOTSCHAP AGENDA EN BERICHTEN

68 232 266 190 1

143 118 150 242 278 175 99 204 10 47 216 255 132 25, 92, 136, 319 97 44, 325 44, 99, 140


JAARGANG 8, 1985 ARTIKELEN J.H. van Eis, Jacob van Hervelt, een onbekend medicus uit de 17e eeuw P.J. Florijn, Geschiedenis van de eerste hortus medicus in Indië Marian Fournier, De microscopische anatomie in Bidloo’s Anatomia humani Corporis (1685) Willem Frijhoff, Vrouw Schraders beroepsjournaal: overwegingen bij een publikatie over arbeidspraktijk in het verleden Willem Frijhoff, Medische beroepen en verzorgingspatroon in de Franse tijd: een dwarsdoorsnede [C. Hakfoort], Redactioneel [bij THEMANUMMER: ‘OVER GENEESKUNSTOEFENAREN IN NEDERLAND (1795-1865)’] Ton van Helvoort, Félix d’Hérelle en de controverse rond het Twort-d’Hérelle Fenomeen in de jaren 1920: ultrafiltreerbaar virus of lytisch ferment M.J. van Lieburg, De medische beroepsbevolking ten plattelande gedurende de 19e eeuw. Een onderzoek betreffende het Beneden-Maasgebied (1818-1865) L.C. Palm, Antoni van Leeuwenhoeks reactie op Pieter Rabus’ problemen met de wichelroede H.A.M. Snelders, J.H. van ’t Hoffs theorie van de vaste oplossingen (1890) BOEKBESPREKINGEN

15 209 187 27 92 91 58 123 1 49 73, 179, 222

KORTE LITERATUURAANKONDIGINGEN

85


46

AGENDA EN BERICHTEN

45, 87, 182, 230


JAARGANG 7, 1984 ARTIKELEN K. van Berkel, Descartes in debat met Voetius. De mislukte introductie van het cartesianisme aan de Utrechtse universiteit (1639-1645) P. Bockstaele, Het oudst bekende, gedrukte Nederlandse meetkundeboek: Die waerachtige const der geometrien (1513) H.J.M. Bos, Johan Frederik Hennert, wiskundige en filosoof te Utrecht aan het eind der achttiende eeuw Frans P.M. Francissen, Vroege Nederlandse bijdragen tot de kennis van Ephemeropetra of eendagsvliegen C.L. Hogardi, Frans Maurits Jaeger: een chemicus als historicus A. de Knecht-van Eekelen, Abraham Pieter Fokker (1840-1906) en de serumtherapie bij difterie L.C. Palm, Van filosofie tot experiment: een vogelvlucht. [Inleiding bij THEMANUMMER ‘VAN FILOSOFIE TOT EXPERIMENT. EPISODEN UIT DE UTRECHTSE WISKUNDE EN NATUURWETENSCHAP VAN REGIUS TOT JORDAN’] H.A.M. Snelders, De schei- en natuurkunde aan de Utrechtse universiteit in de negentiende eeuw H.A.M. Snelders, Het chemisch laboratorium ‘de Leeuwenbergh’ te Utrecht (1845-1903) B. Theunissen, A.G. Camper, Cuvier en het mosasaurusvraagstuk: een case-study van Cuviers paleontologie G. Vanpaemel, Jan Frans Thijsbaert (1736-1825) en de School voor Experimentele Fysika te Leuven R.P.W. Visser, De Utrechtse zoölogie rond 1900: van morfologie naar de vergelijkende fysiologie BOEKBESPREKINGEN KORTE LITERATUURAANKONDIGINGEN MEDEDELINGEN VAN HET GENOOTSCHAP HERDENKINGEN R.P.W. Visser, In Memoriam dr. Frans Verdoorn (1906-1984) AGENDA EN BERICHTEN

4 79 19 113 183 161

1 32 129 65 172 49 60, 93, 141, 196 109 64, 159, 212 211 61, 111, 157, 210


JAARGANG 6, 1983 ARTIKELEN K. van Berkel, De geschriften van Rudolf Snellius. Een bijdrage tot de geschiedenis van het ramisme in Nederland H. Beukers, De beginjaren van de microscopie aan de geneeskundige faculteiten te Utrecht en Leiden Marian Fournier, Hoofdlijnen van de microscopie in de negentiende eeuw Willem Frijhoff, Wetenschap, beroep en status ten tijde van de Republiek: de intellectueel M.J. van Lieburg, Bij het THEMANUMMER [MEDISCHE MICROSCOPIE IN DE NEGENTIENDE EEUW. INTRODUCTIE EN GEBRUIK VAN DE MICROSCOOP IN GENEESKUNDIG ONDERWIJS EN ONDERZOEK IN NEDERLAND] M.J. van Lieburg, De microscopie in het onderwijs van de klinische scholen in Nederland (1824-1865) M.J. van Lieburg, De genees- en heelkunde in de Noordelijke Nederlanden, gezien vanuit de stedelijke en chirurgijnsgilde-ordonnanties van de 16e eeuw G.A. Lindeboom, Anton de Heide als proefondervindelijk onderzoeker D. de Moulin, Microscopie en kankerdiagnostiek in de eerste helft van de negentiende eeuw W.J. Mulder, Microscopische preparaten van de praktizerend geneesheer G.J. Luchtmans B. Theunissen, Theorie en praktijk van Cuviers Recherches sur les ossemens fossiles BOEKBESPREKINGEN MEDEDELINGEN VAN HET GENOOTSCHAP HERDENKINGEN F. Henry Brookman, Leven en werken van J. Mac Lean AGENDA EN BERICHTEN

185 65 59 18 57 82 169 121 99 108 1 31, 115, 135, 195 51, 164 53

120, 161, 168, 214


JAARGANG 5, 1982 ARTIKELEN K. van Berkel, Wetenschapsgeschiedenis en universiteitsgeschiedenis nieuwe stijl H. Beukers, Mechanistische principes bij Franciscus dele Boë, Sylvius J.P. van Dijk, Doodsoorzakenclassificaties van 1750 tot 1900 C. Hakfoort, Wetenschapshistorische etiketten en de gevaren van populaire analyses [Inleiding bij THEMANUMMER ‘KANTTEKENINGEN BIJ ERKENDE ETIKETTEN. NATUURWETENSCHAP E E EN GENEESKUNDE IN DE 17 EN 18 EEUW] C. Hakfoort, Christian Wolff tussen cartesianen en newtonianen G.T. Haneveld, Medische aspecten van de slag bij Doggersbank A.M. Luyendijk-Elshout, Mechanicisme contra vitalisme: de school van Herman Boerhaave en de beginselen van het leven M.M. van Malenstein, Het Sint-Petersgasthuis te Culemborg. Een archiefstudie Vanuit medisch-historisch oogpunt Joop Schopman, Wetenschap in bedrijf: ontwikkeling en organisatie van het halfgeleideronderzoek binnen de N.V. Philips’ GloeilampenFabrieken (1930-1955) J. Steendijk-Kuypers, De Hoornse geneeskundige genootschappen en hun ijver ten aanzien van de vaccinatie in de 19de eeuw G. Vanpaemel, Cartesiaanse en newtoniaanse natuurwetenschap aan de Leuvense Artesfakulteit KORTE MEDEDELINGEN J.A. Brongers, Natuurwetenschappelijk onderzoek van middeleeuws keramiek: een vorm van techniekgeschiedenis Jos Kuijlen, De Dantziger botanicus en koopman Jacob Breyne (1637-1697) en zijn betekenis voor de Hollandse plantkunde K. van Berkel, Wat is er mis met het isme? Kanttekeningen bij een themanummer C. Hakfoort, Er is iets mis met de isme-gebruiker. Antwoord aan Van Berkel BOEKBESPREKINGEN

89 6 145

1 27 78 16 65 158 105 39

115 116 118 125 50, 96, 131, 186


60, 103, 140, 200

AGENDA

56, 103, 136, 198


JAARGANG 4, 1981 ARTIKELEN Marian Fournier, Jan Swammerdam en de 17e eeuwse microscopie J.H.F. Kerp, Nicolaas Cornelis de Fremery (1770-1844) als palaeontoloog G.A. Lindeboom, Jan Swammerdam als microscopist W.J. Mulder, De “Anatomie Clastique” van Dr. L.T.J. Auzoux L.C. Palm, Bij een beeld van Swammerdam [inleiding bij THEMANUMMER over JAN SWAMMERDAM] J. Slenders, De Anatomische Les van Dr. Zacheus de Jager (1640) H.A.M. Snelders, Het fysisch-chemisch werk van de Rotterdamse arts Hendrik Willem Rouppe (1765-1816) H.A.M. Snelders, Negentiende-eeuwse theorieën over de materie F.A. Stemvers, Geslachtsziektenbestrijding 1850-1880 R.P.W. Visser, Theorie en praktijk van Swammerdams wetenschappelijke methode in zijn entomologie KORTE MEDEDELINGEN A. de Knecht-van Eekelen, Bakerboekjes in de 19e eeuw: een aanvulling BOEKBESPREKINGEN MEDEDELINGEN VAN HET GENOOTSCHAP AGENDA

74 119 87 133 61 159 25 168 1 63 45 54, 111, 144, 188 48, 118 , 153 49, 114, 149, 201


JAARGANG 3, 1980 ARTIKELEN K. van Berkel, Enige opmerkingen over de aard van de technische innovatie in de Republiek rond 1600 H. Beukers, Het laboratorium van Sylvius M.J. van Lieburg, De verpleegkundige literatuur in Nederland in de 19e eeuw J. Steendijk-Kuypers, De geneeskundige school te Hoorn (1825-1865) B. Theunissen, De briefwisseling tussen A.G. Camper en G. Cuvier J.J. de Vries, De ontwikkeling van de inzichten in de grondwaterhydrologie in Nederland rond de eeuwwisseling B. Woelderink, Het bezoek van Simon Stevin aan Dantzig KORTE MEDEDELINGEN M.J. van Lieburg, Daniël Jonctys F.J.J.M. van Merriënboer, ‘Eene buitenbaarmoederlijke zwangerschap, waar het foetus na 18 jaren bij de moeder vertoefd te hebben door de anus is ontlast’, beschreven door C.H. van der Looy (1850)

123 28 97 49 155 1 178 74 37

BOEKBESPREKINGEN

42, 86, 148, 187


41, 75, 145, 187


JAARGANG 2, 1979 ARTIKELEN K. van Berkel, Spiegheling en daet bij Beeckman en Stevin P. Bockstaele, Een onbekende arithmetica van Anthoni Smyters J.G. van Cittert-Eymers, Joseph Mozes Son (1818-1884), een illuster tandmeester te Utrecht H. Deelstra, Het scheikundig onderwijs en onderzoek te Gent vóór de komst van A. Kekulé in 1858 Marian Fournier, Spierkracht en mechanische gymnastiek H.L. Houtzager, Dieren in Delft Peter H. Kylstra, De educatieve functie van het Utrechts Universiteitsmuseum M.J. van Lieburg, De dichter-medicus Daniël Jonctys (1611-1654), zijn strijd tegen het bijgeloof en zijn relatie tot Johan van Beverwijck, William Harvey en Daniël Sennert A.M. Luyendijk-Elshout, Museum en Universiteit J. Mac Lean, Pieter Leonard Rijke (1812-1899), promotor van het onderwijs in de chemische technologie te Maastricht (1838-1844) A.J.P. Raat, Enige voorwerpen uit de nalatenschap van Joan Gideon Loten (1710-1789) H.A.M. Snelders, Van naturaliënkabinet tot museum [Inleiding bij THEMANUMMER over WETENSCHAPPELIJKE MUSEA] H.A.M. Snelders, De chemische voordrachten van Willem de Loos (circa 1770) W. Veltheer, Het chirurgijnsgilde van Amersfoort KORTE MEDEDELINGEN Th. J. Meyer, Natuurwetenschappelijke musea en de overheid A.J.F. Gogelein, Museum: Archief of Disneyland? K.S. Grooss, Enkele opmerkingen met betrekking tot het graf van Herman Boerhaave in de Pieterskerk te Leiden Christaan Huygens driehonderdvijfig jaar geleden geboren Wie is dit? BOEKBESPREKINGEN MEDEDELINGEN VAN HET GENOOTSCHAP

89 45 62 110 21 52 15 137 7 79 70 1 168 101 34 36 176 179 39 84, 126 40, 83, 118, 182


JAARGANG 1, 1978 ARTIKELEN J.M.W. Binneveld en M.J. van Lieburg, De ontwikkeling van de psychiatrische therapie in het Rotterdamse krankzinnigengesticht (1800-1861) R.E.O. Ekkart, De Harderwijkse Academie in de 18de eeuw G.T. Haneveld, Redactioneel J. Heniger, Antoni van Leeuwenhoek en zijn diploma van de Royal Society M.J. van Lieburg, De geneeskunde en natuurwetenschappen binnen de Rotterdamse genootschappen uit de 18de eeuw L.C. Palm, Antoni van Leeuwenhoek en de ontdekking der haarvaten A.J.P. Raat, Mr. Edouard van Olden (1809-1869), verzamelaar voor het Rijksmuseum van Natuurlijke Historie P. Smit, Carolus Clusius in Pannonië P. Smit, Nederlandse invloeden op het werk van Linnaeus H.A.M. Snelders, Jeremias Benjamin Richter en Immanuel Kant H.A.M. Snelders, Het ontstaan van de nieuwe chemische nomenclatuur SAMENVATTINGEN VOORDRACHTEN F. Francissen, Pompeii in de bloemen: planten in Romeinse wandschilderingen H.L. Houtzager, De symfysiotomie in Nederland in de 18e eeuw P.H. Kylstra, Voor en tegen de theorie van Von Helmholtz, met de telefoon A.J.E.M. Smeur, Over de ‘Regula Falsi’ in 16e-eeuwse rekenboeken

95 51 1 157 14,124 170 68 23 116 3 59 35 36 39 39

KORTE MEDEDELINGEN A.J.F. Gogelein, Museum Boerhaave 50 jaar 178 M.J. van Lieburg, Het Rotterdamse handschrift van Boerhaave’s Lectio publica de lue venera 83 G.A. Lindeboom, De betekenis van Carolus Linnaeus (1707-1778) voor de Geneeskunde 144 P. Smit, Verslag Linnaeus-symposium 148 Wie is dit? 88, 150, 181 BOEKBESPREKINGEN

47, 90, 151, 186


42, 89, 148, 182

m 2007)

Recommend Documents