Luchtkwaliteitplan Nieuwegein

Postbus 1 3430 AA

B ezo ekad res

Martin baan 2 3439 NN www.nieuwegein.nl

Duurzame Ontwikkeling

Luchtkwaliteitplan Nieuwegein

Nieuwegein werkt aan schone lucht!

Raadsnumme r 2008 – 091 Datum

15 februari 2008

Aute ur Nils Ynte ma Ve rsie

definitief

Luchtkwaliteitplan Nieuwegein Raadsnumme r 2008 – 091

V ersi e de finitief

Datum 15 februari 2008

3 (75)

Inhoudsopgave

1

Inleiding

5

1.1

Waarom dit luchtkwaliteitplan

5

1.2

Meer dan alleen voldoen aan normen

5

1.3

Leeswijzer

6

2

Gezondheidseffecten

3

Luchtkwaliteitbeleid

4

5

3.1

Landelijk beleid en wetgeving

10

Provinciaal en regionaal beleid

12

3.3

Gemeentelijk beleid

13

Luchtkwaliteit van Nieuwegein

14

4.1

Stoffen

4.2

Bronnen van luchtverontreiniging

15

4.3

Luchtkwaliteitberekeningen

17

14

4.4

Huidige situatie

18

4.5

Autonome ontwikkeling

20

4.6

Ruimtelijke planontwikkelingen

22

4.7

Toekomstige situatie

22

4.8

Vaststellen knelpunten

24

4.9

Noodzaak verdergaande aanpak

25

Doelen en ambities Beïnvloedingsruimte gemeente

26 26

5.2

Doelen

27

5.3

Ambities

28

5.4

Strategie

29

5.5

Regionale samenwerking

30

5.6

Resultaat

31

Aanpak in vogelvlucht

32

6.1

7

10

3.2

5.1

6

7

Sturen van verkeer en vervoer op hoofdlijnen

32

6.2

Sturen van plan en proces op hoofdlijnen

34

6.3

Communicatie en voorlichting

35

Maatregelen en acties

36

7.1

Groslijst maatregelen

36

7.2

Nationale maatregelen

36

7.3

Nieuwegeinse maatregelen

39

7.4

Effecten van de maatregelen

42

Luchtkwaliteitplan Nieuwegein 4 (75)

Raadsnumme r 2008 – 091

7.5 8

Versi e

definitief

Datum 15 fe bruari 2008

Monitoring

Financiering en fasering

42 44

8.1

Financiering vanuit luchtkwaliteitbudget

8.2

Financiering vanuit andere budgetten

44 45

8.3

Onderzoek

45

8.4

Fasering

45

Bijlage 1 Bronnen en emissie

47

Bijlage 2 Knelpuntenkaart 2006

51

Bijlage 3 Knelpuntenkaart 2010 en 2015

55

Bijlage 4 Groslijst maatregelen

58

Bijlage 5 Uitwerking maatregelen

59




5 (75)

1 Inleiding

1.1 Waarom dit luchtkwaliteitplan

De luchtkwaliteit in Nieuwegein is de afgelopen decennia sterk verbeterd. De uitstoot van industrie in de regio Utrecht is sterk afgenomen door technische verbeteringen. Ook de uitstoot van voertuigen is gedaald door technische maatregelen zoals bijvoorbeeld de invoer van loodvrije benzine en de katalysator. De verbetering van de luchtkwaliteit zet in de toekomst door. De concentratie stikstofdioxide en fijn stof in Nieuwegein voldoet echter nog niet aan de luchtkwaliteitsnormen. In de ‘jaarrapportages luchtkwaliteit’ zijn de afgelopen jaren overschrijdingen van de luchtkwaliteitsnormen gerapporteerd van met name fijn stof en stikstofdioxide. Het wegverkeer is in Nieuwegein veruit de grootste veroorzaker van luchtverontreiniging. Recente berekeningen laten zien dat ook in de toekomst knelpunten met luchtkwaliteit in Nieuwegein blijven bestaan. Dit kan niet alleen ernstige consequenties hebben voor de gezondheid van burgers maar ook voor de realisatie van ruimtelijke ontwikkelingen in Nieuwegein. Bovendien verplicht huidige wet- en regelgeving Nieuwegein knelpunten met luchtkwaliteit op haar grondgebied aan te pakken. Nieuwegein staat derhalve voor de opgave een nadere invulling te geven aan de aanpak voor de verbetering van haar luchtkwaliteit.

1.2 Meer dan alleen voldoen aan normen

De gemeente Nieuwegein heeft een beperkte invloed op het verbeteren van de luchtkwaliteit. Voor een belangrijk deel wordt de luchtkwaliteit in Nieuwegein bepaald door rijkswegen (A2, A27 en A12). Samenwerking met het Rijk en de Provincie Utrecht aan het verbeteren van de luchtkwaliteit is daarom noodzakelijk. Als gemeente willen we binnen onze mogelijkheden een bijdrage leveren aan een betere luchtkwaliteit en meer dan alleen voldoen aan de normen. De schadelijke invloed van de luchtverontreiniging verdwijnt niet als de luchtkwaliteit onder de normen blijft. Alle luchtverontreiniging (in ieder geval die hoeveelheden die boven de natuurlijke achtergrond uitstijgen) is slecht voor de gezondheid. Alle maatregelen die de luchtkwaliteit verbeteren zijn dus goed. Het is zaak die maatregelen te selecteren die het meest effectief zijn en het minste kosten. Dit luchtkwaliteitplan geeft invulling aan de Nieuwegeinse aanpak. Nieuwegein wil een concrete aanpak van de luchtproblematiek. In dit luchtkwaliteitplan zijn daarom haalbare en effectieve maatregelen opgenomen waarmee specifieke knelpunten worden opgelost en de luchtkwaliteit in de gehele stad wordt verbeterd. In het luchtkwaliteitplan wordt onderscheid gemaakt in goedkope, effectieve



Versi e

definitief


maatregelen die op de korte termijn genomen kunnen worden, in maatregelen die een voorbeeldfunctie hebben en in maatregelen die gericht zijn op communicatie over luchtkwaliteit naar de Nieuwegeinse burger. Om te voorkomen dat het luchtkwaliteitplan gezien wordt als symboolpolitiek, willen wij elk jaar een evaluatie over de uitvoering van het plan met daaraan gekoppeld een geactualiseerd actieplan.

1.3 Leeswijzer

Het luchtkwaliteitplan beschrijft wat Nieuwegein de komende jaren gaat doen om de luchtkwaliteit te verbeteren. In hoofdstuk 2 wordt beschreven welke gezondheidseffecten luchtverontreiniging kan hebben op de mens. Vervolgens wordt in hoofdstuk 3 stil gestaan bij de wet- en regelgeving voor luchtkwaliteit en de hieruit volgende taakstelling van de gemeente. De omvang van de luchtproblematiek in Nieuwegein wordt duidelijk in hoofdstuk 4. De luchtkwaliteit in Nieuwegein vraagt om een verdergaande aanpak. In hoofdstuk 5 zijn de doelen en ambities van het luchtkwaliteitplan op een rijtje gezet. Het nemen van maatregelen kan op veel manieren. De aanpak die Nieuwegein voor ogen heeft is uitgelegd in hoofdstuk 6. Na een gemeentebrede en zorgvuldige afweging is tot een voor Nieuwegein geschikt pakket van maatregelen gekomen. Hoofdstuk 7 geeft een beschrijving van de lokale en regionale maatregelen waarmee Nieuwegein de komende jaren gaat werken aan een schonere en gezondere lucht. Daarnaast wordt nog even stil gestaan bij de reeds behaalde verbeteringen.




7 (75)

2 Gezondheidseffecten

Met name in stedelijke gebieden draagt luchtverontreiniging in belangrijke mate bij aan gezondheidseffecten1. De gezondheidsrisico’s hangen af van de mate van de luchtverontreiniging en de risicogroep. Risicogroepen zijn onder meer carapatiënten, (oudere) mensen met hart- en vaatziekten, kinderen, (buiten)sporters en mensen die zwaar lichamelijk werk verrichten in de buitenlucht. In Nederland zijn effecten van verhoogde kortdurende blootstelling aan fijn stof en ozon op de longfunctie aangetoond bij gezonde basisschoolkinderen en zich hevig inspannende wielrenners. Kortdurende verhoogde concentraties van luchtverontreinigende stoffen kwamen in het verleden vaker voor dan tegenwoordig. Acute gezondheidseffecten komen daarom tegenwoordig minder vaak voor. Chronische gezondheidseffecten, die bovendien vaak ernstiger zijn, omdat ze onherstelbaar zijn, spelen tegenwoordig een grotere rol. Het Rijksinstituut voor volksgezondheid en milieu (RIVM) schat dat jaarlijks ongeveer 5.000 mensen in Nederland vroegtijdig sterven door kortdurende verhoogde concentraties van fijn stof en ozon. Dit treedt alleen op bij mensen met een zeer zwakke gezondheid. Minder ernstige effecten zoals luchtwegklachten kunnen bij grotere groepen mensen optreden. Chronische gezondheidseffecten treden op nadat iemand jarenlang is blootgesteld aan een matige concentratie van fijn stof. In Nederland sterven hierdoor jaarlijks mogelijk 18.000 mensen vervroegd (indicatief: enkele maanden tot maximaal enkele jaren). Tabel 1.1 geeft een samenvatting van de effecten van luchtverontreiniging op de gezondheid. Daarbij is aangegeven hoe sterk het bewijs en de ernst van het effect zijn.

1

Bronnen:

http://www.rivm.nl/gezondheidenmilieu/themas/Luchtvervuiling/luvoeffectgezondheid/ http://www.mnp.nl/mnc/i-nl-0340.html



Versi e

definitief


Tabel 1. 1 Gezondheidse ffec te n

2

Beschrijving

Bewijs

Ernst

Vroegtijdige ste rfte

***

***

Ziekenhuisopname voor luchtwegen of

***

***

Vermin de rde longfunctie

***

*

Toename luchtwegklachten

**

**

Vere rgering astma

**

***

Vroegtijdige sterfte (inclusief sterfte aan

***

***

Afname lon gfunctie

***

**

Ontstaan chronische luchtwegklachten bij

**

***

***

**

*

**

Acute gezondheidseffecten na kort du rende blootstellin g

hart- en vaatziekten

Ch ronische gezondheidseffecten na langdurige blootstelling

longkanker)

kinderen Toename ch ronische luchtwegaandoenin gen (bronc hitis) bij volwassenen Toename astma en alle rgische klachten bewijs *

Niet adequate, inconsistente bewijskracht

**

Beperkte bewijskracht

***

Voldoende bewijskracht

ernst *

Licht

**

Matig

***

Ernstig

Fijn stof is afkomstig van zeer veel bronnen, waaronder natuurlijke bronnen. Vooral het fijn stof afkomstig van verbrandingsprocessen (verkeer, industrie, openhaard) blijken tot nadelige effecten aanleiding te geven. De directe bijdrage van het verkeer in de luchtverontreiniging door fijn stof is bescheiden van omvang, maar bevat relatief veel schadelijke componenten. Uit verschillende onderzoeken is gebleken dat fijn stof (vooral de uitstoot van dieselmotoren) verantwoordelijk is voor een verlaagde longfunctie, verergering van astma en een verhoogd voorkomen van sterfte door luchtwegaandoeningen en hart- en vaatziekten. Blootstelling aan relatief lage concentraties kunnen al klachten veroorzaken. Er is voor fijn stof geen concentratie bekend waarbij geen effecten op de gezondheid worden waargenomen. Er wordt dan ook aangenomen dat risico’s blijven bestaan tot zeer lage concentraties.

2

Rapport Gezondheidsraad 1999/14




9 (75)

Bij luchtverontreiniging door stikstofdioxide kunnen dezelfde gezondheidsklachten ontstaan als door fijn stof. Indien de concentratie stikstofdioxide echter niet hoger is dan de norm voor de jaargemiddelde concentratie en piekconcentraties, zijn de negatieve effecten op de gezondheid veel kleiner dan bij fijn stof. Verzwakte of zieke mensen kunnen echter bij blootstelling aan concentraties stikstofdioxide onder de norm nog steeds gezondheidsklachten ervaren, zoals een toename van de luchtwegklachten en een versterkte reactie op stoffen die allergische reacties veroorzaken. Stikstofdioxide is het meest schadelijk als bron voor de aanmaak van ozon, een beruchte smogvormer. In de nabijheid van drukke wegen komen hogere concentraties van NO2 en fijn stof voor. Er is echter ook een rechtstreeks epidemiologisch bewijs dat het wonen langs drukke wegen tot extra gezondheidsrisico´s leidt. Dit is afkomstig uit een scala van studies waarbij onderzocht is of het wonen dan wel het naar school gaan nabij drukke wegen samen ging met de effecten op de gezondheid. Een Nederlandse studie vond dat mensen die langs een drukke wonen, eerder overlijden als gevolg van long- of hartziekte. Zij hebben daarop een bijna 2 keer zo grote kans3 als mensen die niet binnen een afstand van 100 meter vanaf een snelweg of 50 meter vanaf een drukke stadsweg wonen. Vooral roetdeeltjes uit de dieselmotoren leken hier de boosdoeners. Aannemelijk is dus ook dat bij mensen die luchtweg- of hartklachten hebben en die langs een drukke weg wonen, de klachten verergeren.

3

Hoek/Brunekreef, 2002 The Lancet, Association between mortality and indicators of traffic related air

pollution in the Netherlands.



Versi e

definitief


3 Luchtkwaliteitbeleid

3.1 Landelijk beleid en wetgeving

Het doel van de Nederlandse wetgeving voor (buiten)luchtkwaliteit is het beschermen van de bevolking en de natuur tegen de negatieve effecten van blootstelling aan luchtverontreinigende stoffen. Om dit te bereiken zijn zowel emissiedoelstellingen om de milieudruk te verminderen als normen waaraan de luchtkwaliteit moet voldoen opgenomen in de Nederlandse wet- en regelgeving. Nederlandse wet- en regelgeving is gebaseerd op het Europese luchtkwaliteitsbeleid, vastgelegd in de Kaderrichtlijn Luchtkwaliteit (1996) en in zogenaamde dochterrichtlijnen.

Emissiedoelstellingen

Voor de stoffen zwaveldioxide (SO2), stikstofoxiden (NOx), ammoniak (NH3) en vluchtige organische stoffen (VOS) zijn verplichte emissiedoelstellingen geformuleerd in het kader van de Europese NEC-richtlijn en het Götenborg protocol. Het gaat hierbij om nationale emissieplafonds, waarboven de emissies met ingang van 2010 niet mogen uitkomen. Het Nationale en Europese emissiereductiebeleid bestaat uit een mix van instrumenten, zoals emissie-eisen voor auto's en fabrieken, eisen aan de samenstelling van brandstoffen, en economische instrumenten zoals het emissiehandelssysteem voor stikstofoxiden (NOx).

Wet luchtkwaliteit

Sinds 15 november 2007 is het Besluit luchtkwaliteit 2005 vervangen door luchtkwaliteitseisen opgenomen in de Wet milieubeheer (Staatsblad 2007, 434), in de volksmond ‘Wet luchtkwaliteit’. De kern van de Wet luchtkwaliteit bestaat uit de (Europese) luchtkwaliteiteisen. Verder bevat zij basisverplichtingen op grond van Europese richtlijnen, met betrekking tot: plannen, maatregelen, het beoordelen van luchtkwaliteit, verslaglegging en rapportage. De normen voor de luchtkwaliteit en de hoogte daarvan zijn ten opzichte van het Besluit luchtkwaliteit 2005 niet veranderd. Onder de nieuwe Wet luchtkwaliteit blijft het beleid onverminderd gericht op het realiseren van de normen die gesteld zijn ter bescherming van de gezondheid van de mens en van het milieu. In de wet luchtkwaliteit is een beperkte koppeling gelegd tussen ruimtelijke ontwikkelingsplannen en luchtkwaliteitnormen.




11 (75)

Normen

De Wet luchtkwaliteit bevat normen voor langdurende blootstelling en normen voor kortdurende blootstelling. Ter bescherming tegen chronische effecten door langdurige blootstelling aan stoffen in de lucht gelden normen voor jaargemiddelde concentraties. Ter bescherming tegen acute effecten door kortdurende blootstelling aan hoge concentraties van stoffen in lucht gelden normen die betrekking hebben op grootheden als een uurgemiddelde, een daggemiddelde of een piekwaarde van de reeks waarmeningen over een jaar. De normen voor de twee meest kritische luchtverontreinigende stoffen stikstofdioxide (NO2) en fijn stof (PM10) die op dit moment gelden zijn samengevat in tabel 1.2. Tabel 1. 2 Luchtkwali te itno rme n voo r s tiks to fdioxide e n fij n s to f

Norm Plandre mpel voor jaarge midde lde concentratie [µg/m 3 ]

NO 2

PM 1 0

Jaar

50

-2

2005

48

-2

2006

46

-2

2007

44

-2

2008

42

-2

2009

Langdurige blootstelling

Grenswaarde voor jaargemiddelde concent ratie [µg/m 3 ]

40

2010

Langdurige blootstelling

Plandre mpel voor piekconcentraties [µg/m 3 ]

40

2005

250 1

-2

2005

240 1

-2

2006

230 1

-2

2007

220 1

-2

2008

210 1

-2

2009

Kortduren de blootstellin g

Grenswaarde voor piekconcentrat ies [µg/m 3 ] Kortduren de blootstellin g

200 1

2010 50 3

2005

1

1-uurgemiddelde concentratie die maximaal 18 keer per jaar (0,2% van het jaar) overschreden mag worden.

2

24-uurgemiddelde concentratie die maximaal 35 keer per jaar (10% van het jaar) overschreden mag worden.

3

Vanaf 2005 geldt voor PM10 alleen de grenswaarde.



Versi e

definitief


Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit

De Wet luchtkwaliteit voorziet in de aanpak van knelpunten via het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL). Hiermee wordt een meer integrale en efficiënte aanpak van de luchtkwaliteitsproblemen en het bereiken van de grenswaarden in Nederland beoogt. Binnen het NSL werken het rijk, de provincies en gemeenten samen om de Europese eisen voor luchtkwaliteit te realiseren. Het NSL kan pas volledig in werking treden als de EU Nederland uitstel heeft gegeven om aan de luchtkwaliteiteisen te kunnen voldoen.

Gevoelige beste mmin gen

In de Wet luchtkwaliteit is een artikel opgenomen gericht op het beschermen van gevoelige bestemmingen en gevoelige groepen. Met dit artikel moet worden voorkomen dat een gevoelige bestemming wordt gebouwd op een plek waar een grenswaarde wordt overschreden of dreigt te worden overschreden en het aantal ter plaatse verblijvende personen die gevoelig zijn voor luchtverontreiniging toeneemt. Gevoelige bestemmingen zijn een kinderopvang en bejaarden-, verzorgings- en verpleegtehuizen. Langs autosnelwegen geldt een zone van 100 meter vanaf de rand van de weg, langs provinciale wegen een zone van 50 meter. Binnen de genoemde zones mag een gevoelige bestemming niet gerealiseerd worden indien sprake is van een overschrijding of dreigende overschrijding van de grenswaarden voor fijn stof of stikstofdioxide en indien realisering van die gevoelige bestemmingen zou leiden tot een toename van het aantal verblijvende personen.

Nieuwe ontwikkelin gen

Momenteel wordt de EU-luchtkwaliteitsregelgeving herzien. Er zal een nieuwe grenswaarde worden opgenomen voor fijn stof (PM2,5). De norm voor PM2,5 is vastgesteld op 25 µg/m3 en moet in 2015 worden behaald. Bij het opstellen van het toekomstig beeld van de luchtkwaliteit in Nieuwegein is geen rekening gehouden met PM2,5. De bestaande rekenmodellen waren ten tijde van de uitvoering van de berekeningen voor het luchtkwaliteitplan nog niet in staat om de fractie PM2,5 te bepalen. Op dit moment is dus niet duidelijk of de norm voor PM2,5 in Nieuwegein tot knelpunten leidt.

3.2 Provinciaal en regionaal beleid

De regio Utrecht (Bestuur Regio Utrecht, provincie Utrecht en de gemeente Amersfoort) heeft het ‘Regioaanbod Utrecht voor aanpak van de luchtkwaliteit’ op 3 november 2005 aan het Kabinet aangeboden. Met dit aanbod hebben relevante partijen de intentie uitgesproken om de luchtkwaliteit te verbeteren. Doel van de aanpak is de luchtkwaliteit in de provincie te verbeteren en te zorgen dat de gewenste ruimtelijke, economische en infrastructurele ontwikkelingen die daarmee in lijn zijn doorgang vinden. Als lid van het Bestuur Regio Utrecht (BRU) heeft Nieuwegein dit regioaanbod mede ondertekend. De in dit aanbod opgenomen maatregelen zijn, naast de door de provincie Utrecht zelf aangedragen maatregelen, opgenomen in het provinciale ‘Programma Luchtkwaliteit’.




13 (75)

3.3 Gemeentelijk beleid

De Wet luchtkwaliteit verplicht Nieuwegein om periodiek de luchtkwaliteit op ons grondgebied vast te stellen, hierover te rapporteren aan de provincie. Sinds 2002 rapporteert Nieuwegein jaarlijks over de luchtkwaliteit van het voorafgaande jaar. Wanneer de luchtkwaliteitnormen (plandrempels) worden overschreden moet een plan van aanpak worden opgesteld om de luchtkwaliteit te verbeteren. De maatregelen in het plan van aanpak moeten ertoe leiden dat tijdig aan de vastgestelde luchtkwaliteitnormen voor fijn stof en stikstofdioxide wordt voldaan. In de Wet luchtkwaliteit is bepaald dat de gemeente bij de uitoefening van bevoegdheden die gevolgen voor de luchtkwaliteit kunnen hebben, de luchtkwaliteitnormen in acht neemt. Het gaat hierbij onder andere over de bevoegdheid op basis van de Wet op de Ruimtelijke Ordening, waaronder het opstellen op herzien van bestemmingsplannen. De gemeente dient de luchtkwaliteit te onderzoeken, de normstelling in acht te nemen en bij overschrijding van de normen zodanig maatregelen te nemen dat de overschrijdingen worden weggenomen of in elk geval beperkt.



Versi e

definitief


4 Luchtkwaliteit van Nieuwegein

4.1 Stoffen

Nieuwegein houdt alle stoffen uit de Wet luchtkwaliteit in de gaten. Voor alle stoffen met uitzondering van stikstofdioxide en fijn stof voldoen we inmiddels aan de normen. Onderzoek naar luchtkwaliteit richt zich daarom nu vooral op stikstofdioxide en fijn stof. Stikstofdioxide

Stikstofdioxide is een gas en wordt uitgestoten door verkeer, industrie en huishoudens (verwarmingsketels, open haarden en houtkachel). Stikstofdioxide in de lucht is een indicator (de concentraties stikstofdioxide in de lucht zijn relatief groot) voor de aanwezigheid van andere schadelijke gassen en stoffen. Hoge concentraties stikstofdioxide in de lucht betekent dat er ook andere gassen en stoffen in de lucht aanwezig zijn die schadelijk kunnen zijn voor de gezondheid. Onder invloed van zonlicht kan stikstofdioxide samen met vluchtige koolwaterstoffen, bij warm weer en weinig wind tot de vorming van hoge concentraties ozon leiden. Stikstofdioxide kan ook schadelijke effecten hebben, maar bij de huidige concentraties van stikstofdioxide in Nederland zijn deze effecten minder groot dan die van fijn stof en ozon. Fijn stof

Fijn stof is een verzamelnaam voor allerlei kleine vaste deeltjes in de lucht. Fijn stof kan tot diep in de longen doordringen en veroorzaakt onder andere daarmee gezondheidseffecten. Fijn stof komt deels van natuurlijke bronnen (opwaaiend bodemstof, zeezout en organische componenten) en is deels door mensen veroorzaakt (antropogeen): verbranding van fossiele brandstoffen, industrie, slijtage van voertuigen en wegdek. Meestal wordt fijn stof gekarakteriseerd als PM10: stofdeeltjes (Particulate Matter) met een diameter kleiner dan 10 micrometer (µm). Fijn stof bestaat uit een groot aantal deeltjes die sterk kunnen variëren in grootte, oorsprong en chemische samenstelling. •

De grovere fractie, deeltjes met een diameter tussen de 2,5 en 10 µm, bestaat vooral uit deeltjes die het gevolg zijn van mechanische processen en opwaaiend bodemstof.

•

De fijnere fracties, deeltjes met een diameter kleiner dan 2,5 µm, bestaat vooral uit deeltjes die het gevolg zijn van verbrandingsprocessen, waaronder dieselroet.




15 (75)

4.2 Bronnen van luchtverontreiniging

In de volgende twee figuren is voor stikstofdioxide en fijn stof schematisch aangegeven welke bronnen de belangrijkste oorzaak zijn van luchtverontreiniging in Nieuwegein.

Bronnen van stikstofdioxide in Nieuwegein industrie 4% buitenland 19%

scheepvaart 5%

huishoudens 14% verkeer 57% landbouw 1%

Figuur 1

Bronnen van stikstofdioxide in Nieuwegein (bron: Milieu en Natuur Planbureau)

Bronnen van fijn stof in Nieuwegein industrie 2% verkeer 11%

bodemstof 31%

landbouw 4% huishoudens 5% scheepvaart 5%

zeezout 15%

buitenland 27%

Figuur 2 Bronnen van fijn stof in Nieuwegein (bron: Milieu en Natuur Planbureau)



Versi e

definitief


Uit beide figuren blijkt dat het verkeer in Nieuwegein de belangrijkste bron van luchtverontreiniging is veroorzaakt door mensen. Andere bronnen van luchtverontreiniging in Nieuwegein zijn industrie, scheepvaart en huishoudens (open haarden en allesbranders). Een deel van de luchtverontreiniging is afkomstig van het buitenland en komt met de wind aanwaaien. Deze bijdrage is bepalend voor de zogenaamde achtergrondconcentratie van luchtverontreiniging. Ondanks de hoge bijdrage uit het buitenland is Nederland netto exporteur van fijn stof en stikstofdioxide. De grensoverschrijdende verplaatsing van verontreinigende stoffen is de reden waarom er veel maatregelen in Europees verband worden genomen. Wat opvalt in figuur 3 is de grote ‘natuurlijke’ bijdrage van zeezout en bodemstof aan de totale concentratie fijn stof. Deze fractie van fijn stof is minder schadelijk voor de gezondheid dan de bijdrage van fijn stof veroorzaakt door verkeer, scheepvaart, huishoudens, et cetera. In bijlage 1 is een overzicht gegevens van de totale emissie (ton/jaar) van alle luchtverontreinigende stoffen per bron in Nieuwegein. Verkee rsinvloed in Nieuwegein

In Nieuwegein draagt het woon-werkverkeer voor een belangrijk deel bij aan de invloed van het verkeer op de luchtkwaliteit. Uit de Mobiliteitsmonitor van 20044 blijkt dat er sprake is van een grote ingaande en uitgaande pendel woonwerkverkeer. Bijna 70% van de werkzame personen in Nieuwegein komt van buiten de stad en circa 65% van de werkzame beroepsbevolking van Nieuwegein werkt buiten de stad. Voor korte afstanden (tot 7,5 km) wordt in Nieuwegein relatief veel gebruik gemaakt van de auto5. De fiets wordt in Nieuwegein minder vaak gebruikt voor korte afstanden, namelijk 28,4%, tegenover een landelijk gemiddelde van 33,7%. Het gebruik van de auto voor korte afstanden in Nieuwegein ligt 5,7% boven het landelijk gemiddelde. Dit zou een verklaring kunnen zijn voor de invloed van het verkeer op de luchtkwaliteit. Ten opzichte van het landelijk gemiddelde wordt in Nieuwegein juist wel meer gebruik gemaakt van het openbaar vervoer (+24,3%), motoren, brom- en snorfietsen (+47,7%) voor korte afstanden en wordt tevens meer gelopen (+7,0%).

Scheepvaart

Door de ligging van Nieuwegein langs het Amsterdam – Rijnkanaal en het Lekkanaal wordt de luchtkwaliteit van Nieuwegein beïnvloed door binnenvaartschepen. De introductie van schone techniek en schone motoren in de scheepvaart gaat relatief langzaam, terwijl het gebruik van de binnenvaart wel is toegenomen. Bij gelijkblijvende of slechts langzaam dalende emissiefactoren leidt dit tot een toename van de totale uitstoot van luchtverontreinigende stoffen door scheepvaart. Deze toename houdt vrijwel gelijke tred met de toename van het energiegebruik door de scheepvaart (toename met ca. 40% van 1980 tot 1998). Het aandeel van scheepvaartemissies op de totale emissies neemt daardoor toe. Uit onderzoek6 naar de invloed van het Lekkanaal op de luchtkwaliteit is gebleken dat de NOx emissie van

4

Vastgesteld door het Bestuur Regio Utrecht (BRU) op 13 februari 2006

5

Cijferboekje 2006, Monitor Verkeer en Vervoer Utrecht van december 2006

6

Emissie- en luchtkwaliteitsberekeningen voor het Lekkanaal – 2000 en 2020, TNO-MEP – R 2002/356 van

30 oktober 2002.




17 (75)

scheepvaart op een kilometer Lekkanaal circa 20% is van de emissie van wegverkeer op een kilometer A27. Door afname van de emissie van wegverkeer is in 2010 de emissie van een kilometer Lekkanaal ongeveer 55% van de emissie van een kilometer autosnelweg. In 2020 is de emissie per kilometer Lekkanaal ongeveer gelijk aan circa 95% van de emissie van een kilometer A27. Overigens leiden de emissies van scheepvaart in het Lekkanaal in de toekomst niet tot grenswaarde overschrijdingen.

4.3 Luchtkwaliteitberekeningen

De luchtkwaliteit kan gemeten en berekend worden. Het is erg kostbaar om de luchtkwaliteit voor geheel Nieuwegein te meten. Bovendien zijn metingen alleen betrouwbaar als er een langere periode (bij voorkeur een jaar) gemeten wordt. Daarom brengt de gemeente Nieuwegein, net als de meeste gemeenten in Nederland, de luchtkwaliteit in beeld aan de hand van luchtkwaliteitberekeningen. Het voordeel hiervan is, dat voorspellingen over de luchtkwaliteit in de toekomst kunnen worden gedaan. Rekenmodel

Voor het vaststellen van de huidige en toekomstige luchtkwaliteit van Nieuwegein is gebruik gemaakt van het CAR-II rekenmodel7. Dit is een bij ministeriële regeling goedgekeurd screeningsmodel voor het berekenen van de luchtkwaliteit als gevolg van wegverkeer. Het gebruik van CAR-II is beperkt tot wegen in het stedelijk gebied. Ten opzichte van geavanceerde rekenmodellen zoals STACKS en metingen geeft CAR-II veelal een overschatting van de concentraties. Bij gebruik van de meest recente versie van CAR-II wordt automatisch ook rekening gehouden met de meest actuele emissiefactoren van voertuigen en achtergrondconcentraties. Deze gegevens worden jaarlijks vrijgegeven door het Milieu en Natuur Planbureau (GCN-data). De luchtkwaliteit vanwege rijkswegen is berekend met het Voorspellingssysteem Luchtkwaliteit voor Wegtracé’s (VLW rekenmodel). Rijkswaterstaat voert deze berekeningen jaarlijks uit en stelt de uitkomsten ter beschikking aan gemeenten.

Doorgerekende scenario’s

In dit luchtkwaliteitplan is voor een aantal scenario’s de luchtkwaliteit beschouwd. Als huidige situatie is de luchtkwaliteit van 2006 doorgerekend. Deze berekeningen zijn uitgevoerd ten behoeve van de rapportage Luchtkwaliteit Nieuwegein8 van 1 augustus 2007. Op grond van de Wet luchtkwaliteit is de gemeente Nieuwegein verplicht jaarlijks de luchtkwaliteit in beeld te brengen. De jaarlijkse rapportages luchtkwaliteit beperken zich tot de verslaglegging van de situatie in het voorgaande jaar. In het kader van een langetermijnvisie op de luchtkwaliteit in Nieuwegein zijn luchtkwaliteitberekeningen voor de toekomstige situatie uitgevoerd. De berekeningen geven inzicht in de toekomstige luchtkwaliteitknelpunten, waarmee in het luchtkwaliteitplan rekening wordt gehouden. Bij de berekeningen van de

7

CAR, Calculation of Air Pollution from Road Traffic

8

Luchtkwaliteit Nieuwegein 2006, GEM040-01-04hk van 1 augustus 2007



Versi e

definitief


toekomstige luchtkwaliteit is primair gekeken naar de invloed van de stadswegen op de concentratie stikstofdioxide en fijn stof in 2010, 2015 en 20209. Bij de berekeningen van de toekomstige luchtkwaliteit is rekening gehouden met alle onherroepelijke en geplande ruimtelijke ontwikkelingen.

Verkee rsintensiteiten

Om de luchtverontreiniging ten gevolge het wegverkeer te berekenen is gebruik gemaakt van het Verkeersmodel Regio Utrecht (VRU 2.0). Met dit verkeersmodel is de verkeersintensiteit vastgesteld voor de huidige situatie (2006) en de toekomstige situatie (2010, 2015 en 2020). In het verkeersmodel wordt rekening gehouden met verkeerstellingen, de aanwezige en geplande infrastructuur, groei van woningen en arbeidsplaatsen en een algemene groei van het verkeer.

4.4 Huidige situatie

In de navolgende tekst wordt per stof ingegaan op de knelpunten die in de huidige situatie zijn geconstateerd. In bijlage 2 zijn de knelpunten weergegeven op een knelpuntkaarten. Stikstofdioxide •

Ten aanzien van de concentratie NO2, zijn alleen de normen voor de jaargemiddelde concentratie overschreden (zowel grenswaarde als plandrempel). Er zijn geen overschrijdingen ten aanzien van de uurgemiddelde concentratie geconstateerd.

•

De overschrijding van de grenswaarde (40 µg/m3) voor de jaargemiddelde concentratie NO2 betreft 4,8 km2 van het grondoppervlak. Dit is 19% van het totale grondoppervlak. Van het oppervlak dat bebouwd is met ´gevoelige bebouwing´ ligt ±15% binnen dit overschrijdingsgebied10. Het betreft circa 4.000 gevoelige bestemmingen, zoals woningen. Geschat wordt dat circa 9.000 inwoners zijn blootgesteld aan een overschrijding van de grenswaarde voor de jaargemiddelde concentratie NO2.

•

Op 0,8 km2 (3%) van het grondoppervlak is ook de plandrempel (48 µg/m3) voor de jaargemiddelde concentratie NO2 overschreden. Ongeveer 10 woningen, langs de Reinesteijnseweg in de nabijheid van knooppunt Oudenrijn, liggen binnen het overschrijdingsgebied. Dit betreft 20 à 30 mensen.

•

Alle geconstateerde overschrijding(en) van de plandrempel met betrekking tot NO2 zijn veroorzaakt door de rijkswegen.

9

GEM040-01-07hk van 18 oktober 2007

10

Indien een bebouwingsvlak wordt geraakt dan telt het totale oppervlak mee bij de berekening. Ook het

deel dat niet binnen de contour ligt.




19 (75)

Fijn stof •

Ten aanzien van de concentratie PM10 zijn enkel de grenswaarden11 voor de 24-uurgemiddelde concentratie overschreden. De grenswaarden voor de jaargemiddelde concentratie zijn in 2006 niet overschreden.

•

Op 3,0 km2 (12%) van het grondoppervlak is de grenswaarde voor de 24uurgemiddelde concentratie PM10 overschreden. Van oppervlak dat bebouwd is met ´gevoelige bebouwing´ ligt ±3% binnen dit overschrijdingsgebied. Het betreft circa 850 gevoelige bestemmingen, zoals woningen. Hiervan liggen 600 bestemmingen langs de lokale wegen. Daarvan betreft ca. 50% bestemmingen langs de Batauweg en de Schakelstede. Geschat wordt dat in totaal circa 2.000 inwoners zijn blootgesteld aan een overschrijding van de grenswaarde voor de 24-uurgemiddelde concentratie PM10.

•

De overschrijdingen met betrekking tot PM10 zijn in de meeste gevallen voornamelijk veroorzaakt door de hoge achtergrondconcentratie en in mindere mate door het verkeer.

Vergelijking met voorgaande jaren

De volgende figuren geven de ontwikkeling van de knelpunten weer veroorzaakt door stikstofdioxide en fijn stof van 2004 tot en met 2006 uitgedrukt in het grondoppervlak van Nieuwegein (totaal 25,7 km2) en oppervlak gevoelige bebouwing (totaal 1,7 km2). Het aantal knelpunten ten aanzien van de jaargemiddelde concentratie stikstofdioxide lijkt zich sinds 2005 te stabiliseren. Dit is opvallend aangezien de jaargemiddelde concentratie stikstofdioxide in Nieuwegein is gedaald. In 2006 heeft zich een verschuiving voorgedaan van knelpunten langs Nieuwegeinse wegen naar knelpunten langs rijkswegen. Hierdoor liggen de knelpunten op een andere plek. Tevens valt op dat een groter deel van Nieuwegein te maken heeft met een overschrijding van de dagnorm fijn stof. Ten opzichte van 2005 is de situatie voor fijn stof langs de Nieuwegeinse wegen nauwelijks verbeterd en is de situatie langs de rijkswegen verslechterd. Voor een deel kan dit veroorzaakt zijn door verschillen in meteorologische omstandigheden.

overschrijding jaargemiddelde grenswaarde NO2 grondoppervlak [km2]

oppervlak gevoelige bebouwing [km2]

12,0 10,0

km 2

8,0 6,0 4,0 2,0 0,0 2004

2005

Figuur 3 Overschrijding jaargemiddelde grenswaarde NO2

11

Ten aanzien van de concentratie PM10 gelden sinds 2005 alleen grenswaarden

2006



definitief

Versi e


overschrijding jaargemiddelde grenswaarde PM10 grondoppervlak [km2]


0,3

km 2

0,2 0,2 0,1 0,1 0,0 2004

2005

2006

Figuur 4 Overschrijding jaargemiddelde grenswaarde PM10

overschrijding dagnorm PM10 grondoppervlak [km2]


3,5 3

km 2

2,5 2 1,5 1 0,5 0 2004

2005

2006

Figuur 5 Overschrijding dagnorm PM10

4.5 Autonome ontwikkeling

Het Milieu en Natuur Planbureau (MNP) heeft op basis van berekeningen en metingen Grootschalige Concentratiekaarten (GCN-data) gemaakt12. Deze kaarten zijn bedoeld voor het geven van een grootschalig beeld van de luchtkwaliteit (zogenaamde achtergrondconcentratie) in Nederland zowel voor afgelopen jaren als de toekomst. In de berekeningen van het MNP is rekening gehouden met vaststaand én voorgenomen Nederlands en Europees luchtkwaliteitbeleid. Ook alle ontwikkelingen in Nederland worden door het MNP meegenomen in de berekeningen voor de achtergrondconcentraties. Het gaat dan onder meer om ontwikkelingen in de woningbouw, het verkeer en de industrie. De meeste gemeentes in Nederland en ook Nieuwegein maken bij het opstellen van de jaarlijkse rapportage luchtkwaliteit en bij het uitvoeren van luchtkwaliteitberekeningen gebruik van deze kaarten.

12

MNP Rapport 500088001/2007, Concentratiekaarten voor grootschalige luchtverontreiniging in

Nederland, Rapportage 2007.




21 (75)

In de volgende figuren zijn de GCN-kaarten van 2006, 2010 en 2015 voor stikstofdioxide en fijn stof weergegeven. De figuren laten zien dat de achtergrondconcentraties van zowel stikstofdioxide en fijn stof in 2010 en 2015 ten opzichte van 2006 afnemen. Dit is een gevolg van het Nederlands en Europees luchtkwaliteitbeleid. Zowel in 2006 als in 2010 en 2015 is duidelijk waar te nemen dat de luchtkwaliteit ter plaatse van agglomeraties en gebieden met veel intensieve veehouderij slechter is dan in andere delen van Nederland. 2006

2010

2015

Figuur 6 Grootschalige concentratiekaarten voor NO2

2006

2010

Figuur 7 Grootschalige concentratiekaarten voor PM10

2015



Versi e

definitief


4.6 Ruimtelijke planontwikkelingen

Het niet voldoen aan de luchtkwaliteitnormen uit de Wet luchtkwaliteit kan ernstige consequenties hebben voor ruimtelijke planontwikkelingen, verkeersplannen en milieuvergunningen in Nieuwegein. Alle ruimtelijke planontwikkelingen moeten worden getoetst aan de luchtkwaliteiteisen van de Wet milieubeheer. In recente uitspraken van de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State zijn besluiten omtrent bestemmingsplannen en milieuvergunningen vernietigd, omdat (op termijn) niet kan worden voldaan aan de luchtkwaliteitnormen of onvoldoende gemotiveerd is dat wel aan de luchtkwaliteitnormen kan worden voldaan. In de gemeente Nieuwegein zijn diverse grote planontwikkelingen waarvoor een ruimtelijke procedure doorlopen moet worden en waar luchtkwaliteit een grote rol speelt. De belangrijkste plannen zijn: •

Herstructurering Binnenstad

•

Ontwikkeling Blokhoeve

•

Bedrijventerrein Het Klooster

•

Herstructurering Lekboulevard/Hoogzandveldcentrum

•

Galecopperzoom

•

Project 1.600 extra woningen. Enkele van deze ruimtelijke planontwikkelingen hebben afgelopen jaren

vertraging opgelopen vanwege het aspect luchtkwaliteit. De problematiek was dermate groot dat voor de herstructurering van de Binnenstad maatregelen noodzakelijk waren om luchtkwaliteitknelpunten te voorkomen. Ten behoeve van de Binnenstad, Blokhoeve en Het Klooster is uitgebreid onderzoek verricht naar de invloed van deze ontwikkelingen op de luchtkwaliteit. Naast de genoemde grotere planontwikkelingen zijn er in Nieuwegein een groot aantal kleinere ontwikkelingen die getoetst moeten worden aan de luchtkwaliteiteisen.

4.7 Toekomstige situatie

In de navolgende tekst wordt per stof ingegaan op de knelpunten die zijn geconstateerd in de toekomstige situatie. In bijlage 2 zijn de knelpunten weergegeven met knelpuntkaarten. Stikstofdioxide •

Ten aanzien van de concentratie NO2, zijn in 2010 en 2015 de normen voor de jaargemiddelde concentratie overschreden (zowel grenswaarde als plandrempel). Er zijn geen overschrijdingen ten aanzien van de uurgemiddelde concentratie geconstateerd.

•

De overschrijding van de grenswaarde (40 µg/m3) voor de jaargemiddelde concentratie NO2 in 2010 betreft 0,3 km2 van het grondoppervlak. Dit is 1,2% van het totale grondoppervlak. Deze overschrijdingen treden op buiten de wegverharding van 11 km weg in Nieuwegein.


•



23 (75)

In 2015 is het overschrijdingsgebied afgenomen tot 0,4 % van het totale grondoppervlak (0,1 km2) van Nieuwegein. Er is nog sprake van overschrijdingen buiten de wegverharding van 0,9 km weg.

•

Uit de prognose berekeningen blijkt dat er in 2020 buiten de wegverharding geen overschrijdingen meer optreden.

•

Voor alle onderzochte jaren geldt dat er geen gevoelige bestemmingen, zoals woningen, binnen het overschrijdingsgebied liggen. Fijn stof

•

Ten aanzien van de concentratie PM10 zijn in 2010 en 2015 de grenswaarden13 voor de 24-uurgemiddelde concentratie overschreden. De grenswaarden voor de jaargemiddelde concentratie zijn in alle jaren niet overschreden.

•

Op 0,1 km2 (4%) van het grondoppervlak is de grenswaarde voor de 24uurgemiddelde concentratie PM10 in 2010 overschreden. Deze overschrijdingen treden enkel op boven de wegverharding (niet zichtbaar op knelpuntkaart).

•

Het overschrijdingsgebied is in 2015 nog slechts 0,01 km2 (0,04%) van het totale grondoppervlak. Er is ook hier geen sprake van overschrijdingen buiten de wegverharding (niet zichtbaar in figuur 10 en op knelpuntkaart).

•

Voor alle onderzochte jaren geldt dat er geen gevoelige bestemmingen, zoals woningen, binnen het overschrijdingsgebied liggen.

Vergelijking met huidige situatie

De volgende figuren geven een beeld van de knelpunten door stikstofdioxide en fijn stof in de toekomstige situatie ten opzichte van de huidige situatie uitgedrukt in het grondoppervlak van Nieuwegein (totaal 25,7 km2) en oppervlak gevoelige bebouwing (totaal 1,7 km2).

overschrijding jaargemiddelde grenswaarde NO2 grondoppervlak [km2]


6 5

km 2

4 3 2 1 0 2006

2010

2015

Figuur 8 Overschrijding jaargemiddelde grenswaarde NO2

13

Ten aanzien van de concentratie PM10 gelden sinds 2005 alleen grenswaarden

2020



Versi e

definitief


overschrijding dagnorm PM10 grondoppervlak [km2]


3,5 3

km 2

2,5 2 1,5 1 0,5 0 2006

2010

2015

2020

Figuur 9 Overschrijding jaargemiddelde grenswaarde PM10

4.8 Vaststellen knelpunten

In de vorige paragrafen is geconstateerd dat de knelpunten in Nieuwegein vooral worden veroorzaakt door het wegverkeer. Aan de hand van de luchtkwaliteitberekeningen is een overzicht gemaakt van de knelpunten in Nieuwegein. Langs de in tabel 1.3 genoemde wegen zijn in 2010 mogelijk nog overschrijdingen van de grenswaarde stikstofdioxide te verwachten. Tabel 1. 3 Luchtkwali te it knelp unten i n Ni euw egei n

Wegvak

Concentratie NO 2 > 38 µ g/m 3

A.C. Verhoefweg (Taludweg – A12)

4 µg/m3

A.C. Verhoefweg (Taludweg – Batauweg)

3 µg/m3

A.C. Verhoefweg (Batenburg – Richterslaan)

3 µg/m3

A.C. Verhoefweg (Ter hoogte van Dukatenburg)

7 µg/m3

Batauweg (Barnsteendrift – Noordstedeweg)

1 µg/m3

Wijkerslootweg (Batauweg – A.C. Verhoefweg)

2 µg/m3

Zandveldseweg (Op- en afrit Nieuwegein-Zuid - Lupinestraat)

2 µg/m3

Laagravenseweg (A12 – Ravenswade)

3 µg/m3

Laagravenseweg (Ravenswade – Houtenseweg)

2 µg/m3

Ravenswade (Laagravenseweg – Veldwade)

3 µg/m3

Plettenburgerbaan (Nieuwegeinsebrug – Plettenurg)

3 µg/m3




25 (75)

Bij de samenstelling van het overzicht is er van uitgegaan dat er sprake is van een knelpunt als de concentratie stikstofdioxide buiten de wegverharding hoger is dan 38 µg/m3. De grenswaarde voor stikstofdioxide is weliswaar 40 µg/m3 maar, om ‘rijk-rekenen’ te voorkomen is gekozen voor een iets lagere drempelwaarde. Er is uitgegaan van een overschatting van het aantal knelpunten en de mate van overschrijding. Hiermee kunnen tegenvallende effecten van het Europese en Nederlandse luchtkwaliteitbeleid worden ondervangen. Knelpunten langs de rijkswegen zijn niet in het overzicht opgenomen. De verantwoordelijkheid voor het oplossen van deze knelpunten ligt bij de rijksoverheid. Gekozen is voor 2010 als toetsjaar, omdat dan aan de grenswaarde voor stikstofdioxide moet worden voldaan. Vanaf 2015 zijn vrijwel geen knelpunten meer aanwezig in Nieuwegein. Stikstofdioxide is een `signaalstof´ voor de aanwezigheid van andere stoffen, waaronder fijn stof, in de lucht en komt met hogere concentraties voor in de buitenlucht. Daarom is gekozen voor stikstofdioxide als toetsstof. Een knelpuntenoverzicht gebaseerd op de concentratie stikstofdioxide legt duidelijk de relatie bloot tussen het lokale verkeer en de lokale luchtkwaliteit. De meeste maatregelen om de luchtkwaliteit te verbeteren hebben overigens effect op zowel de concentratie stikstofdioxide als de concentratie fijn stof.

4.9 Noodzaak verdergaande aanpak

Zonder aanvullend lokaal beleid blijft Nieuwegein niet alleen nu maar ook in de toekomst te maken hebben met overschrijdingen van luchtkwaliteitnormen en gezondheidseffecten. Zonder aanvullende maatregelen kan Nieuwegein blijvend geconfronteerd worden met stagnatie van ruimtelijke planontwikkelingen. Het formuleren van aanvullend beleid en maatregelen ter verbetering van de luchtkwaliteit in Nieuwegein is daarom noodzakelijk. Met het voldoen aan de luchtkwaliteitnormen zijn de gezondheidsrisico´s in Nieuwegein niet verdwenen. Fijn stof heeft ook in concentraties lager dan de norm effect op de gezondheid. Positieve effecten van beleidsmaatregelen doen zich ook voor als de grenswaarde onderschreden wordt. Dit pleit ervoor om te blijven inzetten op verlaging van de concentraties fijn stof, zelfs als de normen bereikt zijn. Blijvende aandacht dient ook uit te gaan naar gevoelige groepen. Langdurige blootstelling van gevoelige groepen aan luchtverontreiniging (ook al ligt het niveau onder de norm) kan tot aanzienlijke gezondheidseffecten leiden. De nieuwe Europese norm voor de kleinste fijn stof deeltjes (PM2,5) kan er toe leiden dat de concentratie fijn stof in Nieuwegein verder verlaagt moet worden en aanvullende maatregelen nodig zijn.



Versi e

definitief


5 Doelen en ambities

5.1 Beïnvloedingsruimte gemeente

De mate van verontreiniging in de buitenlucht (immissie) is de som van verschillende bijdragen: achtergrondconcentratie en stedelijke bijdrage. Op de (inter)nationale achtergrondconcentratie heeft de gemeente Nieuwegein vrijwel geen invloed. De stedelijke achtergrond wordt bepaald door de verschillende typen bronnen: verkeer, industrie en huishoudens. Daarnaast kunnen in de stad, vooral langs verkeerswegen, hoge lokale concentraties optreden (zie figuur 10). De verhoudingen van de verschillende bijdragen kan per locatie in de stad verschillend zijn.

Figuur 10 Opbouw van concentraties in de buitenlucht van Nieuwegein

De gemeente Nieuwegein heeft een beperkte invloed op het verbeteren van de luchtkwaliteit. Voor een belangrijk deel wordt de luchtkwaliteit in Nieuwegein bepaald door rijkswegen (A2, A27 en A12). Samenwerking met het Rijk, de regio en de Provincie Utrecht aan het verbeteren van de luchtkwaliteit is daarom noodzakelijk.




27 (75)

5.2 Doelen

De geschetste gezondheidsproblematiek in Nieuwegein en de (mogelijke) stagnatie van ruimtelijke ontwikkelingen ten gevolge van de blootstelling aan luchtverontreiniging is directe aanleiding voor de gemeente om een luchtkwaliteitplan op te stellen. Het doel van het luchtkwaliteitplan is om binnen de beïnvloedingssfeer van de gemeente een significante bijdrage te leveren aan de verbetering van de luchtkwaliteit en het oplossen van knelpunten. Voor het luchtkwaliteitplan van Nieuwegein zijn de volgende algemene doelen geformuleerd: •

voldoen aan wet- en regelgeving

•

beperken gezondheidsrisico’s

•

anticiperen op de toekomst

•

inbedden in en samenhang creëren met bestaand gemeentelijk beleid

•

doorbreken stagnatie ruimtelijke ontwikkelingen.

Voldoen aan wet- en regelgeving

De Wet luchtkwaliteit stelt eisen aan de luchtkwaliteit. In de huidige en toekomstige situatie wordt in Nieuwegein niet aan de luchtkwaliteitsnormen voldaan. Het gaat dan om overschrijding van de normen voor stikstofdioxide en fijn stof. Nieuwegein wil het aantal overschrijdingen zoveel mogelijk oplossen of verminderen.

Bepe rken gezondheids risico’s

Naast het voldoen aan de luchtkwaliteitnormen wil Nieuwegein de luchtkwaliteit in gebieden waar mensen langdurig verblijven verbeteren. Bijzondere aandacht vragen gebieden waar veel personen uit risicogroepen (gevoelige groepen zoals kinderen) verblijven.

Anticiperen op de toekomst

Naast het voldoen aan wettelijke verplichtingen wil Nieuwegein ook in de toekomst een goede luchtkwaliteit waarborgen. Het luchtkwaliteitplan dient daarom niet alleen gericht te zijn op maatregelen voor het oplossen van bestaande knelpunten, maar ook op maatregelen die toekomstige knelpunten voorkomen. Dit betekent dat luchtkwaliteit een volwaardige plaats krijgt in het planvormingsproces van ruimtelijke ontwikkelingsplannen en verkeersplannen. Inbedden in en samenh ang creëren met bestaand gemeentelijk be leid

Om normoverschrijdingen nu en in de toekomst efficiënt te voorkomen en stedelijke ontwikkelingen niet onnodig te hinderen, moet het aspect luchtkwaliteit doorwerken in andere beleidsvelden.



Versi e

definitief


Deze beleidsvelden zijn: •

het verkeer en vervoerbeleid (auto, fietsen, OV)

•

het ruimtelijke ordeningsbeleid (ruimtelijke ontwikkelingen)

•

het beleid van milieuvergunningen en handhaving (bedrijven)

•

klimaatbeleid (CO2 doelstellingen)

•

gezondheidsbeleid (GGD).

Hiervoor moet intern bij de gemeente het draagvlak voor de aanpak van de luchtproblematiek versterkt worden.

Doorbreken stagnatie ruimtelijke ontwikkelingen

De afgelopen tijd is er sprake geweest van stagnatie van een aantal ruimtelijke ontwikkelingen vanwege luchtkwaliteit. De meest urgente problemen deden zich voor bij de projecten Binnenstad, Blokhoeve en Het Klooster. De gemeente wil deze stagnatie in de toekomst voorkomen, zodat ruimtelijke ontwikkelingen mogelijk worden gemaakt.

5.3 Ambities

Voorgesteld wordt om de genoemde algemene doelen te vertalen in de volgende operationele doelen met bijbehorende ambities.

Oplossen bestaande knelpunten

Bij het oplossen van de bestaande knelpunten wil de gemeente niet alleen voldoen aan de wettelijke luchtkwaliteitsnormen, maar ook het aantal mensen dat (gedurende langere tijd) wordt blootgesteld aan luchtverontreiniging terugdringen. De gemeente wil deze ambitie realiseren in nauwe samenwerking met andere beleidsvelden, de voorkeur geven aan bronmaatregelen boven ‘end-of-pipemaatregelen’, als gemeente zelf het goede voorbeeld geven en anderen stimuleren.

Het voorkomen van nieuwe kn elpunten

De gemeente Nieuwegein is van mening dat het een taak is van het openbaar bestuur te doen wat in haar vermogen ligt om de volksgezondheid van haar inwoners op korte en lange termijn (preventief) te beschermen. De gemeente Nieuwegein heeft daarom de ambitie waar mogelijk gevoelige doelgroepen extra te beschermen door: •

bij gevoelige functies zoals woningen minimaal te voldoen aan de luchtkwaliteitsnormen, maar indien mogelijk verder te gaan

•

aanvullend bij extra gevoelige functies zoals scholen, bejaardentehuizen, ziekenhuizen, sportvelden de lokale bijdrage nihil te laten zijn




29 (75)

Afstemming en samenloop

De gemeente wil met het luchtkwaliteitplan een kader scheppen voor het maken van strategische keuzes specifiek voor ruimtelijke planontwikkelingen en ontwikkelingen op andere beleidsterreinen.

Monit oren en evalue ren

Om de uitvoering van het luchtkwaliteitplan te kunnen volgen en evalueren, wil de gemeente Nieuwegein bij het uitwerken van het plan: •

het luchtkwaliteitsbeleid vertalen in concrete en uitvoerbare maatregelen en acties

•

een structuur aanbrengen voor monitoren van en communicatie over luchtkwaliteit.

5.4 Strategie

De strategie van de gemeente Nieuwegein is gericht op het oplossen van bestaande knelpunten en op het voorkomen van nieuwe knelpunten. Onderstaande figuur 11 geeft hiervoor het globale raamwerk.

Figuur 11 Strategie luchtkwaliteitplan



Versi e

definitief


Het oplossen van bestaande knelpunten is gericht op de korte termijn. Hiervoor zijn maatregelen nodig die ingrijpen op de veroorzakers van luchtverontreiniging, zoals verkeer en vervoer, bedrijven en huishoudens (doelgroepen aanpak). Het voorkomen van nieuwe knelpunten is gericht op de lange termijn. Hiervoor is een plan- en procesmatige aanpak nodig. Daarvoor zal een kader moeten worden geschapen voor het maken van strategische keuzes op het vlak van ruimtelijke ordening, verkeer en vervoer en vergunningenbeleid teneinde ruimtelijke ontwikkelingen en luchtkwaliteit optimaal op elkaar af te stemmen. Zowel op de korte als lange termijn zijn maatregelen nodig gericht op communicatie over luchtkwaliteit naar de Nieuwegeinse burger.

5.5 Regionale samenwerking

Samenwerking is nodig om op grote schaal en effectief de luchtkwaliteit te verbeteren. Overheden op alle niveaus hebben met de luchtproblematiek te maken en hebben ook elk hun eigen verantwoordelijkheid/bevoegdheid iets te doen. Bij de aanpak van de luchtkwaliteit in Nieuwegein wordt daarom actief nauwe samenwerking gezocht met andere gemeenten, de provincie Utrecht, het Rijk en andere partijen. Op regionaal niveau heeft de gemeente Nieuwegein aansluiting gezocht bij de onderstaande samenwerkingsverbanden.

Werkgroep RSLU

De Nieuwegeinse aanpak van de luchtkwaliteit maakt onderdeel uit van een groter geheel. In een werkgroep samengesteld ten behoeve van het Regionaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit Utrecht (RSLU) werkt Nieuwegein samen met het Rijk, de provincie Utrecht en enkele andere Utrechtse gemeenten aan het oplossen van regionale luchtkwaliteitknelpunten. Deze samenwerking is gestart in het kader van het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL). Het NSL wordt vastgesteld aan de hand van gebiedsgerichte programma´s. De gebieden worden gevormd door die regio´s waar de luchtkwaliteit zodanig onder druk staat dat zonder aanvullende maatregelen niet zal worden voldaan aan de grenswaarden. Om deze reden is voorzien dat ook de regio Utrecht met een gebiedsgericht programma een bijdrage aan het NSL levert in de vorm van het RSLU.

Bestuurlijke Regio Utrecht

Nieuwegein maakt deel uit van de Bestuurlijke Regio Utrecht (BRU). Het BRU heeft op 3 november 2005 samen met de provincie Utrecht en de gemeenten Amersfoort en Utrecht het Regionale Aanbod Luchtkwaliteit aangeboden aan het Kabinet. Met dit aanbod heeft de regio Utrecht de intentie uitgesproken om de luchtkwaliteit te verbeteren. De in dit aanbod opgenomen projecten zijn ook overgenomen in het Provinciale Programma Luchtkwaliteit. Binnen het (BRU) wordt op ruimtelijk gebied en op het gebied van verkeer en vervoer in de Utrechtse regio samengewerkt. Het BRU maakt zich in de regio onder andere sterk voor: •

sneller, comfortabeler en veiliger fietsen

•

sneller en toegankelijker openbaar vervoer

•

betere doorstroming autoverkeer.




31 (75)

Regionale Activiteiten Agen da Milieu

Binnen de Regionale Activiteiten Agenda Milieu (RAAM) werkt Nieuwegein actief samen met de provincie Utrecht en diverse andere gemeenten aan (kennis)projecten die Schoon en Duurzaam als vertrekpunt hebben. Enkele voorbeelden van lopende en nog op te starten projecten zijn: •

kansen voor milieuzonering

•

schoner eigen wagenpark

•

met belgerinkel naar de winkel

•

harmonisatie verkeersstromen

•

rijden op aardgas.

5.6 Resultaat

Het resultaat van de doelen, ambities, strategie en aanpak is een luchtkwaliteitplan met effectieve en goedkope maatregelen. Het plan omvat kwantificeerbare en niet kwantificeerbare maatregelen en geeft een ‘schatting’ van de effecten en kosten per maatregel. Samen met de maatregelen vanuit het Rijk en de in dit luchtkwaliteitplan voorgestelde maatregelen voor Nieuwegein kunnen de meest ernstige overschrijdingen voor luchtkwaliteit op korte en middellange termijn worden aangepakt. Ook wordt er een aanzet gegeven om de voorgestelde keuzes uit het maatregelenprogramma in te bedden in het bestaand gemeentelijk beleid (ruimtelijke ordening, verkeer, industrie, integrale handhaving en monitoring).



Versi e

definitief


6 Aanpak in vogelvlucht

6.1 Sturen van verkeer en vervoer op hoofdlijnen

In Nieuwegein worden de bestaande knelpunten voor luchtkwaliteit primair bepaald door verkeer. Het accent van de Nieuwegeinse maatregelen ligt daarom vooral op verkeer en vervoer. Er is uiteraard ook aandacht voor andere bronnen van verontreiniging, zoals bedrijven en huishoudens. Brongerichte maatregelen (o.a. schone voertuigen) hebben de voorkeur boven effectgerichte maatregelen (o.a. luchtscherm) bij het verbeteren van de luchtkwaliteit. Bronbeleid is kosteneffectief en biedt een structurele oplossing voor de verbetering van de luchtkwaliteit. De volgende ‘knoppen’ zijn beschikbaar om de luchtkwaliteit ten gevolge van verkeer en vervoer te verbeteren en de bestaande knelpunten op te lossen: •

verbeteren doorstroming

•

beperken intensiteit

•

schone voertuigen

•

afstand en ruimte

Verbete ren doorstroming

Stagnatie is niet alleen vervelend vanuit oogpunt van bereikbaarheid en reissnelheid. Stagnatie is ook vanuit oogpunt van luchtkwaliteit heel ongunstig. De uitstoot van verkeer is beduidend hoger bij stagnerende situaties dan bij verkeerswegen met doorstroming. Er is wel een keerzijde aan een verbeterde doorstroming. Betere routes kunnen leiden tot meer verkeer en in een later stadium vaak weer tot nieuwe stagnatie. Vanuit oogpunt van luchtkwaliteit zal gestuurd moeten worden op verbetering van de doorstroming in combinatie met dosering van het verkeer. Er is op dit moment in Nieuwegein met uitzondering van de Laagravenseweg en Plettenburgerbaan bijna geen sprake van stagnerende wegen. Maatregelen gericht op verbeteren van de doorstroming zullen in Nieuwegein slechts tot kleine lokale verbeteringen leiden van de luchtkwaliteit. Toch zijn maatregelen om de doorstroming te verbeteren zinvol. De komende jaren zal het verkeer in Nieuwegein namelijk blijven groeien.

Bepe rken intensiteit

Het beperken van de intensiteit is uiteraard een zeer effectieve (bron)maatregel voor de verbetering van de luchtkwaliteit. Grofweg verdubbelt of halveert de lokale bijdrage bij verdubbeling of halvering van de intensiteit. Beperken van intensiteit hoeft zich niet te richten op de totale intensiteit, maar kan zich ook




33 (75)

richten op specifieke typen van voertuigen. Niet alle verschillende voertuigtypen hebben eenzelfde bijdrage aan de luchtverontreiniging. Als vuistregel kan gehanteerd worden dat voor stikstofdioxide 1 vrachtauto qua emissie overeenkomt met circa 20 personenauto’s. Voor fijn stof komt 1 vrachtauto overeen met circa 7 personenauto’s. De ervaring leert dat stedelijke distributie doorgaans verder geoptimaliseerd kan worden zodanig dat minder vervoersbewegingen nodig zijn. In landelijke initiatieven en maatregelen wordt hierbij dikwijls de relatie gelegd met milieuzones voor vrachtvervoer om tot een schonere distributie van goederen te komen. Van belang is dat de toegankelijkheid van het centrum optimaal blijft, maar dat het vervoer ernaartoe schoner wordt. De wijze waarop hier invulling aan kan worden gegeven zal op voorhand tot de nodige weerstand kunnen leiden. Er is politieke visie en durf nodig om tot een dergelijke lokale transitie te kunnen komen, waarbij het van belang is de juiste balans te vinden tussen schaalgrootte, communicatie, alternatieven, bereikbaarheid en milieuwinst. Het stimuleren van andere (schonere) vormen van vervoer (gedeeld autogebruik, gebruik fiets en openbaar vervoer) zijn van belang om de groei van het autoverkeer af te vlakken. Vanuit het mobiliteitsbeleid van de gemeente wordt hieraan reeds invulling gegeven. Denk aan het Nieuwegeinse fietsbeleid om het fietsgebruik te stimuleren.

Schone voe rtu igen

Schone voertuigen geven uiteraard een verbetering van de luchtkwaliteit. Het effect van schone voertuigen wordt echter pas significant indien het totale aandeel van schone voertuigen een aanzienlijke omvang krijgt ten opzichte van het totale wagenpark. Nieuwegein kan verdergaande maatregelen en acties treffen gericht op het gebruik van schone voertuigen. De realisatie van deze maatregelen hebben een generiek effect voor de gehele stad. Daarnaast levert de maatregel een positief effect op voor nagenoeg alle knelpunten. Inzetten op een eigen schoon wagenpark is van belang om naar buiten toe aan te geven dat niet alleen anderen inspanningen moeten leveren om de luchtkwaliteit te verbeteren, maar dat de gemeente hiervan ook zelf werk maakt. Vervolgens kan ook van aanbieders van openbaar vervoer en bedrijven worden verlangt met schone voertuigen te rijden. De gemeente kan het gebruik van alternatieve brandstoffen stimuleren door marktpartijen te faciliteren bij hun plannen om alternatieve brandstoffen binnen Nieuwegein aan te bieden. Verdergaande maatregelen, zoals financiële instrumenten en verboden, zijn mogelijk om vieze voertuigen uit de stad te weren of juist de schone voertuigen te belonen.

Afstand en ruimte

Door voldoende afstand te houden tussen gevoelige bestemmingen en drukke wegen kunnen belangrijke knelpunten worden voorkomen of weggenomen. De concentraties langs wegen nemen snel af met toenemende afstand tot de weg. Afschermende constructies vergroten in feite ook de afstand tussen bron en ontvanger.



Versi e

definitief


6.2 Sturen van plan en proces op hoofdlijnen

Om nieuwe knelpunten in de toekomst te voorkomen is een plan- en procesmatige aanpak noodzakelijk. De belangrijkste beleidsthema’s waarbij afstemming van de planmatige en procesmatige aspecten met luchtkwaliteit een belangrijke rol speelt zijn: •

ruimtelijke ordeningsbeleid

•

verkeers- en vervoersbeleid

•

vergunningenbeleid

De problematiek en aanpak voor elk van deze beleidsthema’s, is in onderstaande tabel nader toegelicht. De focus van de aanpak is primair gericht op het ruimtelijke ordeningsbeleid en het voorkomen van nieuwe luchtkwaliteitknelpunten.

Tabel 1. 4 Prob lem atiek en aanpak pe r b eleids thema

Beleidsthema´s Ruimtelijk ordenings beleid

Problematiek e n aanpak Problematiek Ruimtelijk ordeningsbeleid richt zich op de langere termijn. Door goede keuzes te maken in het ruimtelijk beleid, door het neerleggen van kaders voor bestemmingen (bijvoorbeeld via milieuzonering) kunnen toekomstige knelpunten met luchtkwaliteit worden voorkomen. Daarnaast kunnen verkeersstromen worden beïnvloed. Andersom dienen ruimtelijke plannen te worden getoetst aan de normen uit het Besluit Luchtkwaliteit voordat zij kunnen worden doorgevoerd. Wanneer er grenswaarden uit het Besluit Luchtkwaliteit worden overschreden stelt dit beperkingen aan nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen. Hierbij is het van belang niet alleen aandacht te hebben voor NO2, maar ook voor andere luchtverontreinigende stoffen. In het bijzonder dient hierbij fijn stof te worden genoemd. Door recente uitspraken van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State is de nationale discussie met betrekking tot luchtkwaliteit ‘op scherp gezet’. In deze uitspraken worden besluiten omtrent bestemmingsplannen, verkeersbesluiten en milieuvergunningen vernietigd, omdat (op termijn) niet wordt voldaan een de grenswaarden uit het Besluit Luchtkwaliteit dan wel dat onvoldoende gemotiveerd is dat voldaan kan worden aan deze grenswaarden.

Aanpak •

Meewegen van luchtkwaliteit bij strategische beslissingen bijvoorbeeld bij het structuurplan

•

Meenemen van luchtkwaliteit bij het uitwerken van concrete beslissingen bijvoorbeeld bij het bestemmingsplan

Verkeers- en vervoerbele id

Problematiek Er is een zeer nauwe relatie tussen luchtkwaliteit en mobiliteit. Verkeersemissies (in het stedelijk gebied) leiden dikwijls tot lokale knelpunten voor luchtkwaliteit. Verkeersmaatregelen kunnen daarom een direct effect hebben op luchtkwaliteit. Met verkeers- en vervoersbeleid kunnen gewenste vervoerstypen (fietsbeleid, hoogwaardig openbaar vervoer, stimulering schone voertuigen) worden




35 (75)

gestimuleerd, Daarnaast kunnen bestaande verkeersstromen worden geoptimaliseerd (verbetering verkeerscirculatie).

Aanpak •

Sturen op gewenste vervoerstypen

•

Optimalisatie verkeerscirculatie

•

Meewegen en meenemen van luchtkwaliteit bij opstellen en besluitvorming over verkeers- en vervoersplannen

Vergunningenbeleid

Problematiek Daar waar het gaat om luchtverontreiniging door bedrijven zijn vergunningverlening en handhaving belangrijke (juridische) instrumenten om sturing te geven aan luchtbeleid. Een goed vergunningen- en handhavingsbeleid is daarom essentieel. Indien deze processen op adequaat niveau worden uitgevoerd, is sprake van een afdoende waarborging.

Aanpak •

Luchtkwaliteit expliciet meenemen bij het verlenen en herzien van vergunningen

•

Versterken handhaving

6.3 Communicatie en voorlichting

Naast het sturen op `verkeer en vervoer´ en `plan en proces´ speelt communicatie en voorlichting een noodzakelijke rol voor een evenwichtig beleid en uitvoering van het totale luchtkwaliteitbeleid. Het uitvoeren van fysieke maatregelen en beleidsmaatregelen alleen is niet genoeg om de luchtkwaliteit te verbeteren. Bedrijven en burgers zullen zich bewust moeten worden van de effecten van hun handelen op de luchtkwaliteit. Maatregelen gericht op communicatie en voorlichting moeten worden ingezet om een mentaliteits- en gedragsverandering tot stand te brengen. De gemeente moet tegelijkertijd het goede voorbeeld geven. Veel luchtkwaliteitmaatregelen zijn gericht op stimulering van luchtvriendelijk gedrag. Communicatie speelt bij dergelijke maatregelen een belangrijke rol. Voorlichting speelt een cruciale rol om de luchtkwaliteitproblematiek in Nieuwegein in het juiste perspectief te plaatsen en het Nieuwegeinse luchtkwaliteitbeleid uit te dragen.



Versi e

definitief


7 Maatregelen en acties

7.1 Groslijst maatregelen

Bij de totstandkoming van de selectie van maatregelen en acties in dit luchtkwaliteitplan is gewerkt met een groslijst van mogelijke maatregelen ter verbetering van de luchtkwaliteit. De totale groslijst is opgenomen in bijlage 4. Alle maatregelen zijn onderverdeeld naar aangrijpingspunt (verkeer, bedrijf of ondersteunend) en kort beschreven. De groslijst is zodanig gefilterd dat haalbare en effectieve maatregelen voor de Nieuwegein zijn ontstaan. De selectie is gemaakt via een aantal werksessies met specialisten van verschillende gemeentelijke afdelingen (milieu, ruimtelijke ordening, verkeer en vervoer, projecten en beheer) en adviesbureau Tauw B.V.

7.2 Nationale maatregelen

Op Prinsjesdag 2005 heeft het kabinet een pakket aan maatregelen afgekondigd, zoals subsidies voor roetfilters op zowel nieuwe als oudere auto’s. Daarnaast zijn in het kader van de Nota Verkeersemissies, de Nota Mobiliteit en het Investeringsbudget Stedelijke Vernieuwing extra maatregelen voorzien om de luchtkwaliteit te verbeteren. Ook op Europees niveau is het bestrijdingsbeleid geïntensiveerd. Zo zijn nieuwe normen afgekondigd voor de uitstoot van personen- en bestelauto’s, de zogenoemde Euro5-normen. Dit betekent dat nieuwe dieselauto’s vanaf 2010 roetfilters nodig zullen hebben. Vooruitlopend op deze nieuwe normen is er een trend dat sommige autofabrikanten nieuwe dieselauto’s standaard al van een roetfilter voorzien.

Nationale maatregelen

Verkeer 1.

Roetfilters v oor nieu we

1juli 2005

personenauto’s 2.

Roetfilters v oor nieu we

BPM korting (€600,–) bij de aankoop v an een nieuwe personenauto m et roetfilter.

1 april 2006

bestelauto’s en taxi’s

Subsidie (€400,–) voor nieuwe bedrijfsm atig gebruikte bestelauto’s en taxi’s op diesel die af-fabriek van een roetfilter zijn voorzien.

3.

Retrofit roetfilters (bestaande voertuigen)

1 juli 2006

Subsidie voor het achteraf inbouwen v an roetfilters in personenauto’s, lichte bestelauto’s en taxi’s m et een Euro 1 t/m 4




37 (75)

motor. 1 oktober 2006

4.

Subsidie voor het achteraf inbouwen v an roetfilters en dNO X katalysatoren in zware bestelauto’s, v rachtauto’s en touringcars m et Euro-2- en Euro-3-motor.

2007

5.

Onderzoek naar subsidie of andere stim uleringsinstrumenten v oor toepassing v an roetfilters op binnenv aartschepen, diesellocomotiev en en mobiele m achines.

6.

Stim ulering v oor Euro 5

1 oktober 2006

vrachtauto’s en bussen

Stim ulering v an de verv roegde introductie van Euro-4 en -5-v rachtauto’s en bussen v ia de Milieu-Inv esteringsaftrek (bestaande regeling en wordt geëvalueerd). Vanaf 1 oktober 2006 zijn Euro 4 v rachtwagens verplicht. Vanaf die datum worden alleen Euro 5 v rachtwagens en bussen gestim uleerd v ia een subsid ieregeling (€2 500,–).

7.

Subsidieregeling voor

1 januari 2006

binnenvaarschepen

Subsidieregeling voor de toepassing v an de NO x katalysatoren op m otoren van bestaande en nieuwe schepen.

8.

Verlag ing

2008

zwavelgehalte rode

Het kabinet zal b innenkort een besluit nem en om het zwav elgehalte v an rode diesel te

diesel

verlagen ten behoeve van de verbetering v an de luchtkwaliteit en het behalen van het SO 2 NEC-plafond.

9.

Aanscherpen

2008

milieueisen in de APK

Het kabinet is v oornemens om de regelgev ing voor de APK keuring v an dieselauto’s aan te scherpen.

10.

Inv oering

Eind 2010 / begin 2011

kilom eterbeprijzing

Door dit kabinet wordt een eerste uitv oerbare, betekenisvolle en onomkeerbare stap genom en op het gebied v an een – binnen het eindbeeld passende – kilom eterbeprijzing, gedifferentieerd naar tijd, plaats en milieukenmerken.

11.

Milieuzoneconvenant

Vanaf 1 juli 2007

Het rijk, tien gemeenten en het bedrijfslev en hebben het convenant «Stimulering schone v rachtauto’s en milieuzonering» afgesloten. Het convenant le idt ertoe dat v anaf begin 2007 de deelnem ende gem eentes «m ilieuzones» (v aak de stadscentra) instellen waar a lleen schone v rachtwagens worden toegelaten. Dit betekent dat alleen v rachtauto’s met roetfilters en de nieuwste v rachtauto’s de zone in m ogen.

12.

Differentiatie v an

1 januari 2007

parkeertarieven

Er is een wetsv oorstel in v oorbereid ing dat het voor gemeenten m ogelijk maakt parkeertarieven afhankelijk te m aken van de m ilieuprestaties van auto’s.

13.

Subsidie voor roetfilters

1 april 2006 tot en m et 1

Bijdrage in de m eerkosten voor retrofit v an



op OV-bussen

Versi e

definitief

juli 2007


roetfilters (of technieken m et eenzelfde m ilieurendem ent) bij OV-bussen.

14.

Subsidie alternatiev e

November 2007

vulstations 15.

Subsidie voor

Subsidie ter stim ulering v an investeringen in aardgaspom pen.

1 augustus 2007

beproeven v an

Subsidies v oor het uitv oeren van pilotprojecten, waarin innovatieve bussen in

innov atiev e bussen

de dagelijkse praktijk worden beproefd en

(v oorheen

gem onitord, m et als doel het v oor een ieder

innov atieconcessies)

beschikbaar krijgen van operationele inform atie ov er de inzet v an deze bussen. (Subsidies worden verstrekt na tenderprocedure.)

Industrie 16.

Raffinaderijen v an olie

Betreft reductiepotentieel b ij raffinaderijen in

naar gas

het Botlekgebied (inclus ief v an Shell). De afspraken zijn inmiddels gem aakt.

17.

NO x -em issiehandel

juni 2005

Handel in emissierechten, er van uitgaande dat in 2010 een gem iddelde prestatienorm v an 40 g/GJ wordt bereikt.

18.

Actieplan luchtkwalite it

Eind 2007

en industrie

Onderzoek naar de bijdrage van de industrie aan de em issies en concentraties van fijn stof en NO 2 . Deze studie is m edio 2007 afgerond. Op basis v an deze resultaten zal het Actieplan luchtkwalite it en industrie in 2007 vastgesteld wo rden, waarb ij de nadruk ligt op reductie van fijnstofem issies.

Landbouw 19.

Amvb huisv esting

decem ber 2005

Beperking ammoniakem issies (van belang i.v .m . v orm ing secundair aerosol) v ia huisv estingsmaatregelen van de dieren in de intensieve v eehouderij.

20.

Inv oering gecom bineerde «luchtwassystemen» intensieve v eeteelt

2006

Financiering beschikbaar (10 m ln) voor innov atie en v ergroten toepassingsm ogelijkheden luchtwastechnieken in de intensieve veeteelt. Voor een subsidieregeling is qua financiering in ieder geval 15 m ln beschikbaar. VROM en het ministerie v an Landbouw, Natuur en Voedselkwalite it (LNV) zijn in 2006 gestart met een programma om de toepassing v an gecom bineerde luchtwassers voor intensiev e veehouderijen te stim uleren.




39 (75)

7.3 Nieuwegeinse maatregelen

Door de gemeente Nieuwegein wordt al langere tijd gewerkt aan de verbetering van de luchtkwaliteit. Tot de uitvoering van sommige maatregelen was voor het Ontwerp Luchtkwaliteitplan (vastgesteld in december 2006) al besloten. Enkele maatregelen zijn geïnitieerd vanuit andere beleidsvelden of projecten, maar werken tevens positief door op de verbetering van de luchtkwaliteit. Tenslotte zijn in 2007 op basis van het Ontwerp Luchtkwaliteitplan maatregelen uitgevoerd. In het volgende overzicht zijn de belangrijkste uitgevoerde of in gang gezette maatregelen (lopende) samengevat. Een nadere uitwerking (omschrijving, effecten, kosten, dekking en uitvoeringstermijn) van de doorlopende maatregelen is te vinden in bijlage 5.

Uitgevoerde en lopende maatregelen

Verkeer en vervoer / Verbeteren doorstroming / Dynamiek verkeer 1.

Lobby voor snelheidsverlaging op rijkswegen rond Nieuwegein (2005 / doorlopend)

2.

Doelgroepenstrook vracht- en busverkeer (2005 / doorlopend)

Verkeer en vervoer / Beperken intensiteit / Routering 3.

Aansluiting Nieuwegein op A27 (2005)

4.

2e aansluiting bedrijventerrein Plettenburg – De Wiers op Plettenburgerbaan (2004)

5.

Beperkt vrachtwagenverbod Graaf Florisweg (2007)

6.

Kwaliteitsnet Goederenvervoer Regio Utrecht(2007 / doorlopend)

Verkeer en vervoer / Beperken intensiteit / Parkeerbeleid 7.

Betaald parkeren en parkeervergunningen binnenstad en St. Antonius Ziekenhuis (2005 / doorlopend)

Verkeer en vervoer / Beperken intensiteit / Andere vervoerswijzen 8.

Mobiliteitsmanagement bedrijventerrein Plettenburg – De Wiers (doorlopend)

9.

Verhogen frequentie buslijnen (2004)

10.

Verbeteren fietsvoorzieningen (o.a. aanleg fietspaden, asfalteren) (doorlopend)

Verkeer en vervoer / Beperken intensiteit / Fysieke beperking 11.

Verkeersremmende maatregelen (o.a. 30 km/u-zone Fokkesteeg) (2007)

Verkeer en vervoer / Schone voertuigen 12.

Schoner gemeentelijk wagenpark (o.a. roetfilters op huisvuilauto´s) (2007 / doorlopend)

13.

Rijden op aardgas (2007 – 2011)



Versi e

definitief


Overige doelgroepen / Bedrijven 14.

Luchtkwaliteittoets bij milieuvergunningen (2004 / doorlopend)

Ondersteunende maatregelen / Planvorming 15.

Luchtkwaliteittoets bij planvorming (ruimtelijke ontwikkelingen en verkeer) (2004 / doorlopend)

Ondersteunende maatregelen / Communicatie 16.

Communicatieplan (2007)

17.

Informatie over luchtkwaliteit (luchtkwaliteitkaart op website, persberichten) (2007 / doorlopend)

18.

Publiekscampagne “Met belgerinkel naar de winkel” (stimuleren fietsgebruik) (2007 / jaarlijks)

19.

Verkeerscampagne “De Verkeersslang” (beperken autogebruik rond scholen)

Ondersteunende maatregelen / Monitoring 20.

Meetnet luchtkwaliteit (jaarlijks)

21.

Enquête luchtkwaliteit Digipanel (2007 / elke twee jaar)

22.

Onderzoek toekomstige luchtkwaliteit o.a. voor het NSL onderdeel Wet luchtkwaliteit (2007)

De uitgevoerde en lopende maatregelen alleen zijn niet voldoende om de luchtkwaliteitproblematiek in Nieuwegein op te lossen. In aanvulling op de dertien reeds in gang gezette maatregelen zijn op basis van de groslijst aanvullende maatregelen gekozen voor de verbetering van de luchtkwaliteit in Nieuwegein. In het volgende overzicht zijn de aanvullende maatregelen samengevat. Een nadere uitwerking (omschrijving, kosten en effecten) van de aanvullende maatregelenpakket is te vinden in bijlage 5.

Aanvullende maatregelen


Verbeteren doorstroming

24.

Verlaging snelheid op wegen rond binnenstad


Parkeer Route Informatiesysteem


Transferium / P+R voorzieningen





Gratis bewaakte fietsenstalling in de binnenstad

28.

(OV) fietsuitgiftepunt

29.

Kwaliteitsverbetering en toegankelijkheid OV-haltes

Verkeer en vervoer / Beperken intensiteit / Verminderen verplaatsingsbehoefte 30.

Gedeeld autogebruik

31.

Bevoorradingsprofiel binnenstad (een belangrijke stap naar milieuzones)


Schoner openbaar vervoer

33.

Aanbestedingen aannemers (o.a. aggregaten en shovels)

34.

Kansen voor milieuzonering (een belangrijke stap naar milieuzones)

Verkeer en vervoer / Afstand en ruimte 35.

Bomen, struiken en groene daken als “vuile luchtvangers”

36.

Geluidafscherming (dubbelfunctie voor luchtkwaliteit)

Overige doelgroepen / Scheepvaart 37.

Walstroom voor scheepvaart


Lespakket luchtkwaliteit (milieueducatie)

39.

Informatiecampagne “verstandig stoken” (o.a. open haarden).

Het resultaat van de reeds in gang gezette en aanvullende maatregelen is een pakket van effectieve en goedkope maatregelen gericht op het oplossen van bestaande en voorkomen van nieuwe knelpunten. Het luchtkwaliteitplan vormt een plan op hoofdlijnen. De maatregelen moeten dus nog verder worden uitgewerkt. Dit zal gebeuren in afzonderlijke projectdefinities.

41 (75)



Versi e

definitief


7.4 Effecten van de maatregelen

In het kader van het luchtkwaliteitplan is niet voor heel Nieuwegein het effect van het maatregelenpakket doorgerekend. Voor de meeste maatregelen geldt namelijk dat het effect in Nieuwegein niet overal gelijk is. Verder geldt dat de effecten van maatregelen afhankelijk zijn van de uiteindelijke uitvoering van de maatregelen. Naar schatting kan het totale pakket aan maatregelen de achtergrondconcentratie stikstofdioxide met 2 µg/m3 en fijn stof met 0,5 µg/m3 verlagen. Locatiespecifieke maatregelen gericht op het terugdringen van het verkeersvolume en de doorstroming kunnen de luchtkwaliteit lokaal verbeteren. Bij dit soort maatregelen is soms sprake van het verplaatsen van het verkeer, waardoor de luchtkwaliteit elders verslechterd. Per saldo kunnen deze maatregelen leiden tot minder knelpunten, maar niet altijd tot verlaging van de stedelijke achtergrondconcentratie. Veel maatregelen hebben op straatniveau het meeste effect. Denk bijvoorbeeld aan het invoeren van schone bussen: op stadsniveau zal het effect marginaal zijn maar op straatniveau (busroutes en busstation) is het een verbetering. Soms kunnen meerdere locatiespecifieke maatregelen tegelijkertijd worden ingezet. Dit betekent niet altijd dat de effecten van de maatregelen zomaar bij elkaar opgeteld kunnen worden. Daarom is het voorspellen van het effect van een compleet maatregelenpakket op de luchtkwaliteit zo lastig. Niet voor alle maatregelen is het effect in concentraties te kwantificeren, bijvoorbeeld communicatie. Voor een aantal maatregelen, waarvoor het effect kwantificeerbaar is, zijn schattingen gemaakt (zie bijlage 5). Bij de uitwerking van deze maatregelen zullen de effecten worden berekend. Om inzicht te krijgen in het uiteindelijke effect van het maatregelenpakket wordt een monitoringsprogramma opgezet.

7.5 Monitoring

Het luchtkwaliteitplan heeft als doel op de korte termijn bestaande knelpunten op te lossen en voor langere tijd nieuwe knelpunten te voorkomen. Om deze doelstelling te waarborgen wordt het effect van het Nieuwegeinse luchtkwaliteitbeleid gemonitored. Een monitoringsprogramma waarborgt de uitvoering en de effectiviteit van de maatregelen. Met de resultaten van het monitoringsprogramma kan: •

Inzicht worden verkregen in de milieudruk (intensiteit en aandeel vrachtverkeer) en de milieukwaliteit (blootstellingsconcentratie)

•

De trend van de milieudruk en de milieukwaliteit worden gevolgd

•

Mogelijke (nieuwe) knelpunten worden gesignaleerd

•

Beoordeling plaatsvinden van voorgenomen (lokaal) beleid.




Bij de monitoring van het luchtkwaliteitplan wordt gebruik gemaakt van de volgende middelen. Rapportage luchtkwaliteit.

Op grond van de Wet luchtkwaliteit is de gemeente Nieuwegein verplicht jaarlijks de luchtkwaliteit in beeld te brengen. De jaarlijkse rapportages luchtkwaliteit beperken zich tot de verslaglegging van de situatie in het voorgaande jaar. Uit deze rapportages blijkt of in de gemeente Nieuwegein in het betreffende jaar aan de luchtkwaliteitnormen voor stikstofdioxide (NO2), fijn stof (PM10), benzeen (C6H6) en koolmonoxide (CO) wordt voldaan.

Volgen nieuwe inzichten en on twikkelingen

Door het scherp volgen van nieuwe inzichten en ontwikkelingen in de luchtkwaliteit (wet- en regelgeving, emissies, achtergrondconcentraties) zal zonodig het toekomstige beeld van de luchtkwaliteit in Nieuwegein kunnen worden bijgesteld. Mogelijk lossen lokale bestaande knelpunten op door effectief internationaal en nationaal bronbeleid.

Verkee rstellingen

Gegevens over verkeersstromen zijn van belang, omdat de belangrijkste knelpunten in de stad worden veroorzaakt door verkeer. Op de doorgaande wegen in Nieuwegein worden regelmatig verkeerstellingen uitgevoerd. Er zijn in Nieuwegein ongeveer 100 telpunten. In verkeerstellingen worden het aantal motorvoertuigen en de samenstelling (licht, middel, zwaar verkeer) per dag geteld. De gegevens van de verkeerstellingen zijn nooit ouder dan vier jaar. De resultaten van deze verkeerstellingen worden gebruikt voor het opstellen de jaarlijkse rapportages luchtkwaliteit.

Lokale metin gen

Er loopt binnen de gemeente een meetprogramma stikstofdioxide met passieve monstername op elf locaties. Deze metingen geven een goed beeld van de feitelijke situatie van de luchtkwaliteit.

43 (75)



Versi e

definitief


8 Financiering en fasering

In het luchtkwaliteitplan is een maatregelenpakket opgenomen voor de verbetering van de luchtkwaliteit. Het doel van het plan is de luchtkwaliteit te verbeteren met effectieve en goedkope maatregelen. De essentie van het plan is om met een aantal end-of –pipe maatregelen bestaande knelpunten op korte termijn op te lossen. Dergelijke maatregelen kosten relatief veel geld. Omdat end-of-pipe maatregelen niet de voorkeur hebben, is het van belang dat het luchtkwaliteitbeleid doorwerkt in andere beleidsvelden. Op deze wijze kunnen nieuwe knelpunten in de toekomst worden voorkomen en zijn de kosten voor de uitvoering van het luchtkwaliteitbeleid uiteindelijk beperkt. In deze paragraaf is de financiering (externe kosten) van het maatregelenpakket luchtkwaliteit beschreven.

8.1 Financiering vanuit luchtkwaliteitbudget

Een aantal maatregelen (o.a. Bevoorradingsprofiel binnenstad) worden geïnitieerd vanuit het beleidsveld milieu. Luchtkwaliteit is een argument om tot uitvoering van deze maatregelen over te gaan. Financiering van deze maatregelen vanuit het luchtkwaliteitbudget is noodzakelijk. Ondersteunende maatregelen hebben betrekking op het onder de aandacht brengen van het luchtkwaliteitbeleid, informatie en voorlichting. Het spreekt voor zich dat deze kosten gefinancierd worden vanuit het luchtkwaliteitbudget. Voor alle maatregelen geldt dat inzet van uren nodig is. Inzet van uren worden niet gefinancierd door het luchtkwaliteitbudget. Sinds begin 2007 is er een extra formatieplaats gecreëerd voor een adviseur lucht. In het Collegeakkoord is € 1,3 miljoen gereserveerd voor de verbetering van de luchtkwaliteit. Er is tot en met 2007 € 253.166,- uitgegeven aan maatregelen. Voor de uitvoering van de maatregelen uit het definitieve Luchtkwaliteitplan Nieuwegein tot en met 2010 is naar verwachting een bedrag nodig van € 260.000,-. De totale uitgaven van het luchtkwaliteitbudget tot en met 2010 (€ 500.000,-) zijn dus lager dan ten tijde van de vaststelling van het Collegeakkoord werd verwacht. Een verklaring hiervoor is de effectieve doorwerking van het aspect luchtkwaliteit in andere beleidsvelden. Hierdoor zijn minder maatregelen ten laste van het luchtkwaliteitbudget noodzakelijk. In het algemeen is er ook een beter beeld van de kosten van luchtkwaliteitmaatregelen. Deze zijn in het algemeen naar beneden bijgesteld. De afgelopen tijd is tevens gebleken dat bepaalde maatregelen die eerder als maatregel waren opgevoerd voor Nieuwegein (nog) niet zinvol zijn.




45 (75)

De kosten die samenhangen met de uitvoering van het luchtkwaliteitplan kunnen echter nog toenemen. Als uit verschillende haalbaarheidsonderzoeken blijkt dat bepaalde maatregelen (o.a. walstroom, milieuzones, P+R voorziening) zinvol zijn om in Nieuwegein toe te passen, is extra budget nodig. In afzonderlijke projectdefinities zal op dat moment een technische en financiële onderbouwing worden gegeven ter ondersteuning van de budget aanvraag.

8.2 Financiering vanuit andere budgetten

Een groot deel van de maatregelen in het luchtkwaliteitplan worden geïnitieerd vanuit andere beleidsvelden (o.a. verkeer en vervoer) of projecten (o.a. binnenstad), maar werken tevens positief door op de verbetering van de luchtkwaliteit. Enkele maatregelen gericht op verkeer en vervoer (o.a. Verbeteren doorstroming) zijn gepland met het oog op het verbeteren van de bereikbaarheid van Nieuwegein. Andere maatregelen (o.a. Verbeteren fietsvoorzieningen) komen voort uit het Collegeakkoord 2006 – 2010. Deze verkeer en vervoersmaatregelen worden gefinancierd vanuit de beschikbare uitvoeringsbudgetten van het betreffende beleidsveld of project. In de meeste gevallen draagt het BRU bij aan de kosten van de maatregelen gericht op verkeer en vervoer (o.a. verbeteren doorstroming, fietsvoorzieningen en OV).

8.3 Onderzoek

Een aantal maatregelen (o.a. Milieuzones en P+R voorzieningen) kunnen niet zomaar worden doorgevoerd. Daarvoor zijn de kosten te hoog of de impact te groot. Vooronderzoek moet uitwijzen of de maatregelen zin vol zijn en of er bestuurlijk en maatschappelijk draagvlak is voor de maatregel. De kosten die samenhangen met de maatregel zijn voorlopig dus beperkt. Als uiteindelijk over wordt gegaan tot invoering van bijvoorbeeld een milieuzone of de realisatie van een P+R zijn de kosten vele malen hoger en is extra budget noodzakelijk. In afzonderlijke projectdefinities zal op dat moment een technische en financiële onderbouwing worden gegeven ter ondersteuning van de budget aanvraag.

8.4 Fasering

De uitvoeringstermijn van dit luchtkwaliteitplan loopt van 2008 tot en met 2010. Met de uitvoering van enkele maatregelen kan beter worden gewacht tot er meer inzicht is in de effecten. Ook ontbreekt het soms aan nog Nederlandse wet- en regelgeving om maatregelen in te voeren, denk aan het stimuleren schone voertuigen door prijsdifferentiatie. De meeste maatregelen gericht op verkeer vervoer zijn complex en hebben een lange looptijd (voorbereiding en uitvoering). Omdat er simpelweg geen capaciteit (uren) is om alle maatregelen op korte termijn uit te voeren, is het maatregelenpakket evenwichtig verdeeld over de uitvoeringstermijn.



Versi e

definitief


In het volgende overzicht zijn kosten en fasering van het luchtkwaliteitplan voor de periode van 2008 tot en met 2010 weergegeven. Achter elke kort omschreven maatregel (zie bijlage 5 voor uitwerking maatregelen) staan de coördinerende gemeentelijke afdelingen en de kosten op jaarbasis vermeld. Maatregelen waar achter geen bedragen staan worden gefinancierd vanuit andere uitvoeringsbudgetten dan het luchtkwaliteitbudget. Bij alle maatregelen zijn alleen de externe kosten vermeld, interne uren zijn niet meegeteld. Maatregel / Actie

Trekkers

2008

2009

€ 10.000

€ 10.000

2010

Verkeer en vervoer Verbeteren doorstroming Onderzoek en maatregelen verbeteren doorstroming

Verkeer en vervoer

Verlaging snelheid rond binnenstad

Binnenstad

Beperken intensiteit Kwaliteitsnet Goederenvervoer Regio Utrecht

Verkeer en vervoer

Parkeer Route Informatie Systeem

Binnenstad

Betaald parkeren en parkeervergunningen Onderzoek haalbaarheid transferium / P+R voorzieningen

Milieu

Mobiliteitsmanagement bedrijventerrein Plettenburg - De Wiers Verkeer en vervoer Verbeteren fietsvoorzieningen

Verkeer en vervoer

Gratis bewaakte fietsenstalling binnenstad

Binnenstad

Onderzoek haalbaarheid (OV) fietsuitgiftepunt

Verkeer en vervoer

Kwaliteitsverbetering en toegankelijkheid OV-haltes

Verkeer en vervoer

Gedeeld autogebruik: interesse uit de markt?

Milieu

Bevoorradingsprofiel binnenstad

Milieu / Verkeer en vervoer

Stelpost najaarsbegroting 2007 € 5.000

€ 5.000

€ 15.000

€ 20.000

Schone voertuigen Schoner gemeentelijk wagenpark

Milieu / Wagenpark beheer

Stimuleren rijden op aardgas

Milieu

Schoner openbaar vervoer

BRU

Aanbestedingen aannemers

Milieu

€ 5.000

Kansen voor milieuzone

Milieu

€ 5.000

Stelpost meerjarenbegroting € 5.000

€ 5.000

€ 5.000

€ 5.000

Afstand en ruimte Bomen, struiken en groene daken als vuile luchtvangers

Milieu / Beheer

Geluidafscherming

Milieu / Beheer

€ 5.000 € 5.000

Andere doelgroepen Bedrijven Luchtkwaliteittoets bij milieuvergunningen

Milieu

Scheepvaart Onderzoek naar haalbaarheid walstroom

Milieu

€ 5.000

Ondersteunend Planvorming Luchtkwaliteittoets bij planvorming

Milieu

Communicatie Informatie over luchtkwaliteit

Milieu

€ 15.000

€ 15.000

€ 15.000

Publiekscampagne "Met Belgerinkel naar de Winkel"

Milieu

€ 15.000

€ 15.000

€ 15.000

Lespakket luchtkwaliteit

Milieu

€ 7.000

Informatiecampagne "verstandig stoken"

Milieu

€ 5.000

Meetnet luchtkwaliteit

Milieu

€ 16.000

€ 16.000

€ 16.000

Enquete luchtkwaliteit Digipanel

Milieu / Strategie en onderzoek € 108.000

€ 101.000

€ 51.000

Monitoring

Totaal



Bijlage 1 Bronnen en emissie


47 (75)



Versi e

definitief


Tabel 1. 1

Bronne n en emissies ( 1990 – 2004) Do elg ro ep

Stof

Emissie to n/j aar

Afvalverwijdering

Arseenverb. (als As)

0,000

Afvalverwijdering

Benzeen

0,000

Afvalverwijdering

Benzo(a)Pyreen

0,000

Afvalverwijdering

Cadmiumverb. (als Cd)

0,000

Afvalverwijdering

Fijn stof (PM10)

0,001

Afvalverwijdering

Koolstofmonoxide

0,011

Afvalverwijdering

Loodverb. (als Pb)

0,000

Afvalverwijdering

Nikkelverb. (als Ni)

0,000

Afvalverwijdering

Stikstofoxyden (als NO2)

0,053

Afvalverwijdering

Zwaveloxiden (als SO2)

0,008

Bouw

Benzeen

0,004

Bouw

Fijn stof (PM10)

Bouw

Koolstofdioxide

Bouw

Koolstofmonoxide

0,257

Bouw


0,856

Chemische Industrie


0,000

Chemische Industrie

Benzeen

0,001

Chemische Industrie

Benzo(a)Pyreen

0,000

Chemische Industrie


0,000

Chemische Industrie

Fijn stof (PM10)

0,006

Chemische Industrie

Koolstofmonoxide

0,036

Chemische Industrie

Loodverb. (als Pb)

0,000

Chemische Industrie


0,000

Chemische Industrie


0,510

Chemische Industrie


0,037

Consumenten


0,000

Consumenten

Benzeen

0,686

Consumenten

Benzo(a)Pyreen

0,001

Consumenten


0,000

Consumenten

Fijn stof (PM10)

Consumenten

Koolstofdioxide

Consumenten

Koolstofmonoxide

80,029

Consumenten

Loodverb. (als Pb)

0,003

Consumenten


0,000

Consumenten


Consumenten


4,427 1911,410

8,545 74206,300

72,670 1,630




Do elg ro ep

Stof

49 (75)

Emissie to n/j aar

Energiesector

Fijn stof (PM10)

0,024

Energiesector

Koolstofmonoxide

1,794

Energiesector


8,816

Energiesector


0,333

Handel, Diensten en Overheid (HDO)


0,000


Benzeen

0,198


Benzo(a)Pyreen

0,000



0,000


Fijn stof (PM10)

0,584


Koolstofdioxide

48421,700


Koolstofmonoxide

13,071


Loodverb. (als Pb)

0,000



0,003





3,543

Landbouw


0,000

Landbouw

Benzeen

0,004

Landbouw

Benzo(a)Pyreen

0,000

Landbouw


0,000

61,671

Landbouw

Koolstofdioxide

Landbouw

Koolstofmonoxide

660,147 0,113

Landbouw

Loodverb. (als Pb)

0,000

Landbouw


0,000

Landbouw


1,111

Landbouw


0,027

Natuur

Koolstofmonoxide

Natuur


10,944 3,499

Overige industrie


0,000

Overige industrie

Benzeen

0,020

Overige industrie


0,000

Overige industrie

Fijn stof (PM10)

1,709

Overige industrie

Koolstofmonoxide

9,400

Overige industrie

Loodverb. (als Pb)

0,000

Overige industrie


0,000

Overige industrie


6,052

Overige industrie


0,405



Versi e

definitief

Do elg ro ep


Stof

Emissie to n/j aar

Verkeer en vervoer


0,001

Verkeer en vervoer

Benzeen

7,032

Verkeer en vervoer

Benzo(a)Pyreen

0,001

Verkeer en vervoer


Verkeer en vervoer

Fijn stof (PM10)

0,000

Verkeer en vervoer

Koolstofdioxide

Verkeer en vervoer

Koolstofmonoxide

1432,910

Verkeer en vervoer

Loodverb. (als Pb)

0,028

Verkeer en vervoer


0,002

Verkeer en vervoer


Verkeer en vervoer


50,500 150112,000

835,907 16,170



Bijlage 2 Knelpuntenkaart 2006


51 (75)



Versi e

definitief


NO2 2006

Figuur 12 Knelpunten jaargemiddelde concentratie NO2 2006




PM10 2006

Figuur 13 Knelpunten jaargemiddelde concentratie PM10 2006

53 (75)



Versi e

definitief


PM10 2006

Figuur 14 Knelpunten 24-uursgemiddelde concentratie PM10 2006




Bijlage 3 Knelpuntenkaart 2010 en 2015

55 (75)



Versi e

definitief


NO2 2010





NO2 2015


57 (75)



Versi e

Bijlage 4 Groslijst maatregelen

definitief




Bijlage 5 Uitwerking maatregelen


59 (75)



Versi e

definitief



Maatregel

Doelgroepenstrook vracht- en busverkeer. De Laagravenseweg heeft sinds 2005 een doelgroepenstrook. In 2008 wordt de Wijkerslootweg verbreed en heringericht. De nieuwe inrichting voorziet ook in busbanen. Mogelijk kunnen deze busbanen ook worden gebruikt voor vrachtverkeer. In het kader van de binnen het BRU gemaakte regionale uitvoeringsafspraken verkeer en vervoer zullen busbanen worden gerealiseerd op de A.C. Verhoefweg. Ook voor andere drukke wegen van Nieuwegein zouden de mogelijkheden kunnen worden onderzocht of een doelgroepenstrook bij herinrichting mogelijk is of bestaande busbanen beter kunnen worden benut.

Doel Effect

Verbeteren doorstroming. Minder optrekkend en afremmend verkeer. Hierdoor rijdt het verkeer gelijkmatiger en rustiger. Dit heeft een gunstige invloed op de gemiddelde uitstoot van alle voertuigen. Lokaal langs weg NO2: -3 µg/m3, PM10: -1 µg/m3

23.

Kosten

Capaciteit.

Dekking

Uitvoeringsbudget verkeer en vervoer.

Periode

2008 – 2010

Maatregel

Verbeteren doorstroming Onderzoek naar de mogelijkheden om de doorstroming op het regionaal wegennet (A.C. Verhoefweg, Weg naar de Poort, Zuidstedeweg, Plettenburgerbaan, ´s Gravenhoutseweg, Zandveldseweg en Taludweg) te verbeteren. Deze maatregel wordt uitgevoerd in het kader van de binnen het BRU gemaakte regionale uitvoeringsafspraken verkeer en vervoer. De uitvoeringsafspraken richten zich op de doelen opgenomen in het RVVP (Regionaal Verkeer en Vervoer Plan). Er is bestuurlijk akkoord voor deze uitvoeringsafspraken. De maatregel bestaat in eerste instantie uit een onderzoek (uitvoering in 2008). Op basis van het onderzoek worden specifieke maatregelen benoemd om de doorstroming te verbeteren (vanaf 2009).

Doel

Verbeteren doorstroming.

Effect

Minder optrekkend en afremmend verkeer. Hierdoor rijdt het verkeer gelijkmatiger en rustiger. Dit heeft een gunstige invloed op de gemiddelde uitstoot van alle voertuigen. Lokaal langs weg NO2: -2 µg/m3 / PM10: -0,5 µg/m3

Kosten

Kosten afhankelijk van concrete uitwerking maatregel.

Dekking

Uitvoeringsbudget verkeer en vervoer (30%) en bijdrage vanuit BRU (70%).

Periode

2008 – 2010.




61 (75)


Maatregel

Verlaging snelheid op wegen rond binnenstad van Nieuwegein •

Wijkerslootweg 70 km/u naar 50 km/u

•

Zuidstedeweg tussen Wijkerslootweg en brug Hollandse IJssel 70 km/u naar 50 km/u

•

A.C. Verhoefweg tussen toekomstige ontsluiting binnenstad P12/P13 en Zuidstedeweg 70 km/u naar 50 km/u

Doel Effect

Verbeteren doorstroming. Een snelheidsverlaging van 70 naar 50 km/u zorgt voor een lagere uitstoot per voertuig. Bij een snelheid van 50 km/u is de gemiddelde uitstoot het laagst. Lokaal langs weg NO2: -2 µg/m3 / PM10: -0,5 µg/m3

Kosten

Capaciteit.

Dekking

Uitvoeringsbudget binnenstad.

Periode

2008 – 2010


Maatregel

Kwaliteitsnet Goederenvervoer Regio Utrecht Sinds maart 2005 werken publieke partijen (gemeenten, provincie Utrecht, BRU, etc.) en private partijen (TLN, EVO, MKB, etc.) samen om de bereikbaarheid voor het goederenvervoer en de stedelijke distributie te verbeteren. Veiligheid en kwaliteit van de leefomgeving zijn daarbij belangrijke randvoorwaarden. Na de regionale aanpak worden de werkzaamheden nu voortgezet in de lijnorganisatie van de gemeente. Om de aandacht voor goederenvervoer te waarborgen, heeft de gemeente november 2007 de intentie uitgesproken om de samenwerking tussen bedrijfsleven en de gemeente voort te zetten. Dat vindt plaats door ondertekening van een convenant dat een looptijd heeft tot 2015. Resultaat Vervoerders kunnen inmiddels via de website van de gemeente Nieuwegein een digitaal loket (www.vanAnaarCentrum.nl ) raadplegen en informatie vinden over de bereikbaarheid en vrachtroutes in Nieuwegein. Wegen door woongebieden (bijvoorbeeld Graaf Florisweg en Structuurbaan / Symfonielaan) worden in de vrachtroutes zoveel mogelijk vermeden. Deze gegevens zijn tevens opgenomen in landelijk gebruikte routeplanners. De mogelijkheid bestaat om indien noodzakelijk vanwege milieuhinder de vrachtroutes op termijn aan te passen.

Doel

Beperken intensiteit vrachtverkeer op wegen waar vrachtverkeer onwenselijk is en gericht investeren (bv. Verbeteren doorstroming) om het goederenverkeer te faciliteren op die wegen waar vrachtverkeer wel gewenst is.

Effect

Lokaal afname van de bijdrage van het vrachtverkeer aan de luchtverontreiniging door een verhoogde aantrekkelijkheid van de alternatieve route. Langs de alternatieve routes toename bijdrage vrachtverkeer aan de luchtverontreiniging. Lokaal langs weg NO2: -3 µg/m3, PM10: -1 µg/m3



25.

Versi e

definitief

Kosten

Capaciteit.

Dekking

Uitvoeringsbudget verkeer en vervoer / BRU.

Periode

Doorlopend.

Maatregel

Parkeer Route Informatie Systeem


Dit parkeerverwijssysteem moet de automobilist van actuele informatie voorzien over de parkeermogelijkheden in de binnenstad van Nieuwegein zodat de automobilist zo efficiënt mogelijk naar een vrije parkeerplaatsen wordt geleid. Doel

Beperken intensiteit (aantal gereden kilometers).

Effect

Door de aanleg van een parkeerverwijssysteem zal het verkeer dat opzoek is naar een parkeerplek minder hoeven te zoeken. Dit zal ervoor zorgen dat de dynamiek van het zoekverkeer vermindert en dat het aantal zoekkilometers afneemt. Beide zorgen voor vermindering van de uitstoot van het verkeer. Lokaal langs weg NO2: -2 µg/m3 / PM10: -0,5 µg/m3

Kosten

Capaciteit.

Dekking


Periode

2010


Maatregel

Betaald parkeren en parkeervergunningen binnenstad en St. Antonius Ziekenhuis. Het invoeren van betaald parkeren was een maatregel om parkeerproblemen in de toekomst zoveel mogelijk te voorkomen. In Nieuwegein was er vooral rond het St. Antonius Ziekenhuis en rond de kantoren Merwestein sprake van een grote parkeerdruk. Veel mensen ontweken bovendien 's avonds de parkeergarages van Cityplaza vanwege onveiligheidsgevoelens met als gevolg dat in het gebied eromheen parkeerproblemen ontstonden. Maar ook in de toekomst worden parkeerproblemen voorzien. Niet alleen vanwege de huidige situatie, maar ook vanwege de bouwwerkzaamheden en de uitbreiding van de binnenstad van Nieuwegein.

Doel

Beperken intensiteit.

Effect

Het parkeerbeleid heeft waarschijnlijk geleid tot beperking van de intensiteit van het autoverkeer van en naar de Binnenstad. Er zijn echter nog geen metingen beschikbaar waaruit dit effect blijkt. De praktijk wijst uit dat naar verloop van tijd neemt het effect afneemt. Dit kan worden ondervangen door het verhogen van de parkeertarieven. Lokaal langs weg NO2: -2 µg/m3, PM10: -0,5 µg/m3

26.

Kosten

Capaciteit.

Dekking

-

Periode

Uitgevoerd in 2005 / doorlopend.

Maatregel

Transferium / P+R voorzieningen Onderzoek naar de mogelijkheden van een transferium of P+R voorzieningen bij een




63 (75)

OV-halte (tram) in Nieuwegein. Gedacht kan worden aan het aanleggen van een nieuwe parkeervoorziening P+R of transferium. Maar ook het opwaarderen voorzieningenniveau bestaand parkeerterrein. Uitvoering in samenwerking met de regiopartners (BRU en provincie). Een groot deel van het onderzoek is op basis van eigen ervaring en kennis mogelijk. Doel Effect

Beperken intensiteit. De toegankelijkheid van het OV verbetert en het gebruik van het OV neemt toe. Hierdoor zal de intensiteit en de uitstoot van het autoverkeer verminderen bijvoorbeeld naar de binnenstad. Lokaal langs weg NO2: -2 µg/m3 / PM10: -0,5 µg/m3

Kosten

Onderzoek: EUR 20.000,- (uitvoeringsbudget luchtkwaliteit). Nieuwe parkeervoorziening P+R: € 6.500,- per parkeerplaats. Opwaarderen voorzieningenniveau bestaand parkeerterrein: € 900 per parkeerplaats. Transferium: € 20.000,- per parkeerplaats.

Dekking

Uitvoeringsbudget luchtkwaliteit.

Periode

2008 – 2009


Maatregel

Mobiliteitsmanagement bedrijventerrein Plettenburg – De Wiers Het bedrijventerrein Plettenburg – De Wiers ligt aan de zuidoostkant van Nieuwegein. Automobilisten komen het gebied binnen vanaf de Rijkswegen A2, A12 en sinds kort ook de A27. Het bedrijventerrein is omsloten door waterwegen en daardoor bereikbaar via vier bruggen. De toegangswegen zijn in de spits overvol en de parkeermogelijkheden zijn in delen van het gebied niet optimaal. De toegankelijkheid per bus en fiets is eveneens een aandachtspunt. Dit is reden voor de gemeente geweest om VenM te vragen te adviseren over invoering van mobiliteitsmanagement op het terrein. Gemeente Nieuwegein heeft in dit project samengewerkt met VIHN (Vereniging Industrie en Handel Nieuwegein), werkgroep bedrijven Plettenburg – De Wiers, bedrijven op Plettenburg – De Wiers en VenM. Resultaten •

Aanpak van enkele infrastructurele knelpunten door de gemeente Nieuwegein.

•

Uitvoering van een Bereikbaarheidsmeting Openbaar Vervoer. Resultaat was een verbeterde dienstregeling openbaar vervoer per december 2003, waardoor het OV-gebruik is gestegen met 7%!

•

Uitvoering van een Bereikbaarheidsmeting Fiets zodat een aantal fietsknelpunten worden opgelost.

•

Advisering bedrijven op het terrein over deelname aan gebiedsmaatregelen en invoering bedrijfsspecifieke maatregelen.

•

Op verzoek van de VIHN ontwikkeling checklist vervoermanagement voor de bedrijven.

•

Promotie-activiteiten n.a.v. het uitzetten van deze checklist onder alle bedrijven met 50 medewerkers en meer.

•

Realisatie van webcams op invalswegen met structurele



Versi e

definitief


doorstromingsproblemen. •

Ontwikkeling van de website www.bereikbaarnieuwegein.nl met vervoerinformatie, een digitaal carpoolplein en de webcambeelden (2007)

Doel

Doel van het project was een verbetering van de bereikbaarheid van het bedrijventerrein. Maatregelen richten zich op het sturen van verplaatsingsbehoeften, de keuze van de vervoerwijze, de efficiency van verplaatsingen en een betere benutting van bestaande infrastructuur.

Effect

Gemiddeld kan het gebruik van de auto bij een bedrijf met 6 – 8% verminderen. Vooral het autogebruik bij korte woon-werk afstanden wordt gereduceerd. Met name de fiets blijkt een goed alternatief voor de automobilist. Uit bereikbaarheidsmeting OV blijkt dat het gebruik van het OV met 7% is gestegen. Lokaal langs weg NO 2: -2 µg/m3, PM10: -0,5 µg/m3

Kosten

Capaciteit.

Dekking


Periode

Doorlopend.


Maatregel

Verbeteren fietsvoorzieningen •

Realisatie fietspad tussen de N408 (Laagravenseweg) en de Biezenwade

•

Treffen van maatregelen om de (subjectieve) wachttijd te beperken op tien drukke kruispunten in Nieuwegein

Doel Effect

•

Uitvoering fietspad langs de A2 in beton

•

Realisatie windscherm op de Jan Blankenbrug (A2)

•

Verbreding Jaagpad tussen Geinoord en Geinbrug

•

Stallingmogelijkheden o.a. bewaakt.

Beperken intensiteit autoverkeer en stimuleren fiets. Een verschuiving van de auto naar de fiets kan leiden tot een lokale verbetering van de luchtkwaliteit. Met name gericht op het beperken van autoritten voor kleine afstanden. Heel Nieuwegein NO2: -1 µg/m3 / PM10: -0,2 µg/m3

27.

Kosten

Capaciteit. Kosten afhankelijk van concrete uitwerking maatregel.

Dekking


Periode

Doorlopend.

Maatregel

Gratis bewaakte fietsenstalling in de binnenstad van Nieuwegein

Doel

Beperken intensiteit autoverkeer en stimuleren fiets.

Effect

Een verschuiving van de auto naar de fiets kan leiden tot een lokale verbetering van de luchtkwaliteit. Met name gericht op het beperken van autoritten voor kleine afstanden. Heel Nieuwegein NO2: -1 µg/m3 / PM10: -0,2 µg/m3

Kosten

Kosten afhankelijk van concrete uitwerking maatregel (exploitatie en stalling). Onoverdekte fietsenstalling voor 20 fietsen: EUR 2.500,-.




Overdekte fietsenstalling voor 20 fietsen: EUR 6.000,-. Dekking


Periode

2010


Maatregel

(OV) fietsuitgiftepunt Onderzoek naar de mogelijkheden in Nieuwegein van een OV-fietsuitgiftepunt.

Doel Effect

Beperken intensiteit autoverkeer en stimuleren fiets Een verschuiving van de auto naar de fiets / OV kan leiden tot een lokale verbetering van de luchtkwaliteit. Met name gericht op het beperken van autoritten voor kleine afstanden. Ook de toegankelijkheid van het OV verbetert en het gebruik van het OV neemt toe. Heel Nieuwegein NO2: -1 µg/m3 / PM10: -0,2 µg/m3

29.

Kosten

Onderzoek: € 10.000,- (stelpost najaarsbegroting 2007).

Dekking


Periode

2008

Maatregel

Kwaliteitsverbetering en toegankelijkheid OV-haltes •

het overgrote deel van de haltes krijgt voor 2011 een kwaliteitsimpuls en wordt toegankelijk gemaakt voor alle OV-reizigers

•

kwaliteitsverbetering bus / tramstation Nieuwegein Centrum (in 2008)

•

realisatie busstroken A.C. Verhoefweg (zie ook maatregel 2. Doelgroepenstrook vracht- en busverkeer).

Doel Effect

Beperken intensiteit autoverkeer en stimuleren OV. De toegankelijkheid van het OV verbetert en het gebruik van het OV neemt toe. Een verschuiving van de auto naar het OV kan leiden tot een lokale verbetering van de luchtkwaliteit. Heel Nieuwegein NO2: -1 µg/m3 / PM10: -0,2 µg/m3

Kosten

Capaciteit.

Dekking


Periode

2008 – 2010

65 (75)



Versi e

definitief


Verkeer en vervoer / Beperken intensiteit / Verminderen verplaatsingsbehoefte 30.

Maatregel

Gedeeld autogebruik Onderzoek naar de interesse vanuit de markt voor gedeeld autogebruik in Nieuwegein.

Doel

Stimuleren bewust autobezit en –gebruik.

Effect

Door het verminderen van het autobezit zal ook het autogebruik verminderen (30%), waardoor de uitstoot van luchtverontreiniging achterwege zal blijven. De deelnemers kiezen vaker voor het OV of de fiets of laten autoverplaatsing achterwege. De autodate voertuigen zijn nieuwer en schoner. NO2: -1 µg/m3 / PM10: -0,2 µg/m3

Kosten

€ 10.000,-. De kosten betreffen in elk geval de gederfde inkomsten voor de gratis ter beschikking gestelde parkeerplaatsen. Inrichting parkeerplaats. De kosten van een standaard verkeersbord bedragen circa € 150,- (bord, beugels, paal en plaatsing).

31.

Middelen


Periode

2008 – 2009

Maatregel

Bevoorradingsprofiel binnenstad Nieuwegein wil de mogelijkheden onderzoeken voor het instellen van een milieuzone (zie ook maatregel 35. Kansen voor milieuzonering) voor vrachtverkeer conform het Convenant Milieuzonering. Het opstellen van een bevoorradingsprofiel gecombineerd met een kentekenonderzoek zijn noodzakelijke stappen in het proces om te komen tot de inrichting van een milieuzone. Met een bevoorradingsprofiel kunnen de aard en de omvang van het stedelijke distributiesysteem in beeld worden gebracht. Daarnaast maakt het duidelijk of, en in welke mate er problemen spelen, en hoe deze kunnen worden opgelost. Nieuwegein is met de herontwikkeling en uitbreiding van de binnenstad bezig. De bevoorrading zal ook in de nieuwe binnenstad goed moeten worden ingepast. Daarvoor kan het nuttig zijn te leren van de huidige situatie. Opmerking Vanuit het project Samen Goed Geregeld (BRU) is in 2007 het idee ontstaan een gecombineerd bevoorradingsprofiel op te stellen voor IJsselstein, Nieuwegein en Houten. Dit initiatief is echter voorlopig stop gezet. Voorstel is om dit initiatief samen met de afdeling verkeer en vervoer nieuw leven in te blazen of een afzonderlijk bevoorradingsprofiel voor Nieuwegein op te laten stellen.

Doel

Het bevorderen van het milieuvriendelijk vervoeren van vracht van en naar binnenstedelijke bestemmingen. Het terugdringen van voertuigbewegingen door verhoging van de efficiency in de logistieke keten. Dit kan door het afstemmen van het bestelgedrag en het voorraadbeheer tussen vervoerders en verladers en door het afstemmen van venstertijden op het bevoorradingsprofiel van een gemeente.

Effect

Het opstellen van een bevoorradingsprofiel op zichzelf zal geen invloed hebben. Pas als er maatregelen op basis van het bevoorradingsprofiel uitgevoerd worden kan er een effect optreden of als een Milieuzone wordt ingericht.

Kosten

Afhankelijk van omvang en detail van het bevoorradingsprofiel: € 35.000,- .


Dekking



67 (75)

Uitvoeringsbudget luchtkwaliteit. Vanuit het project Samen Goed Geregeld is hiervoor in 2007 al EUR 10.000,- ter beschikking gesteld. Mogelijk is een zelfde bedrag beschikbaar vanuit GOVERA (Goederenvervoer Randstad).

Periode

2008 – 2009


Maatregel

Schoner gemeentelijk wagenpark De volgende maatregelen zijn in 2007 uitgevoerd op basis van de Milieu Efficiency Scan (MES): 1.

Actief gesloten roetfilters gemonteerd op 5 huisvuilauto´s (4 maal Euro2 en 1 maal Euro3)

2.

Actief gesloten roetfilter op voertuig met haakarm/laadkraan (Euro2)

3.

Half open roetfilter op voertuig met haakarm/laadkraan (Euro3)

4.

Half open roetfilter op kolkenzuiger (Euro3)

5.

Aanschaf schone LPG voertuigen ter vervanging diesel voertuig.

6.

Aanschaf 2 diesel bestelwagens met roetfilter (Euro4) ter vervanging van twee 8 jaar oude diesel bestelwagens zonder roetfilter (Euro2).

De volgende maatregelen zijn gepland voor 2008: 7.

Aanschaf 3 diesel veegwagens met roetfilter (Euro4) ter vervanging van 2 diesel veegwagens (Euro2) en één onkruidmachine (Euro2)

8.

Aanschaf twee kleine benzine auto´s (Euro4) ter vervanging van twee diesel voertuigen met openlaadbak zonder roetfilter (Euro2).

Het college van B&W heeft in februari 2006 ingestemd met de uitvoering van de maatregelen opgenomen in de MES. Per 1 januari 2008 zijn alle huisvuilauto´s en de kolkenzuiger in beheer bij RMN. De verantwoordelijkheid voor de werking en het onderhoud van de roetfilters ligt vanaf 2008 bij RMN. Doel

Beperken uitstoot fijn stof zware voertuigen door het aanbrengen van een filter bij de uitlaat. Voorbeeldfunctie.

Effect

1. t/ 4. Roetfilters: 90% minder uitstoot PM10 per voertuig. 5. LPG voertuigen: 90% minder uitstoot NOx en 95% minder uitstoot PM10 per voertuig. 6. Diesel bestelwagen met roetfilter: 70% minder uitstoot NOx en 90% minder uitstoot PM10 per voertuig. 7. Veegwagens met roetfilter; 70% minder uitstoot NOx en 90% minder uitstoot PM10 per voertuig. 8. Benzine auto´s: 85% minder uitstoot NOx en 95% minder uitstoot PM10 per voertuig.

Kosten

2007 1. Roetfilter huisvuilauto´s: € 79.000,- (inclusief subsidie) 2. Roetfilter haakarm/laadkraan: € 11.000 (inclusief subsidie) 3. Half open roetfilter haakarm/laadkraan: kostenneutraal (inclusief subsidie) 4. Half open roetfilter kolkenzuiger: kostenneutraal (inclusief subsidie) 5. en 6. Schone voertuigen: vervangingskosten na afschrijving.



Versi e

definitief


2008 7. Schone voertuigen: vervangingskosten na afschrijving. 8. Roetfilters drie veegwagens: € 38.000,- (inclusief subsidie). 2009 – 2010 Voorlopige inschatting voor uitvoering MES: € 30.000,-. Per jaar.

13.

Dekking

Stelpost meerjarenbegroting uitvoering MES.

Periode

Uitgevoerd in 2007 / 2008 – 2010

Maatregel

Rijden op aardgas De gemeente Nieuwegein maakt zich samen met andere Utrechtse gemeenten en de provincie Utrecht sterk voor het gebruik van aardgas als alternatieve brandstof. De gezamenlijke ambitie is dat er binnen vier jaar 2.500 tot 3.000 voertuigen in de provincie Utrecht op aardgas rijden en er acht geschikte tankstations zijn. De provincie investeert 3,6 miljoen euro in aardgas de komende vier jaar. Eén van de acht nieuwe pompstations komt mogelijk in Nieuwegein te staan. Bestuurders van de provincie Utrecht en de deelnemende gemeenten, waaronder dus ook Nieuwegein, hebben een intentieverklaring ondertekent om de ambities met het rijden op aardgas kracht bij te zetten. Uitwerking De provincie speelt in het project Utrecht rijdt op aardgas een sleutelrol, maar de inbreng van gemeenten is van groot belang. Daarnaast kan een gemeentelijke bijdrage interessant zijn voor de lokale economie en de voorbeeldfunctie van de gemeente. De ondersteuning van de gemeente Nieuwegein bestaat uit: •

Mogelijkheden onderzoeken doormiddel van een wagenparkscan of het toepassen van aardgas in het gemeentelijk wagenpark mogelijk is

•

Het stimuleren van bedrijven binnen de gemeente om op aardgas over te schakelen

•

Het ondersteunen van het realiseren van een mogelijk tankstation in de gemeente.

Doel

Het verminderen van de uitstoot door het stimuleren van het gebruik van aardgas als schoon alternatief voor motorbrandstof. Het realiseren van één aardgasvulstation in Nieuwegein. Minimaal 250 tot 300 voertuigen op aardgas in Nieuwegein. Het realiseren van een schoon gemeentelijk wagenpark op aardgas.

Effect

Voertuigen met een schonere brandstofsoort hebben een lagere gemiddelde uitstoot dan traditionele brandstoffen (diesel, benzine, LPG). NOx 70% minder uitstoot dan benzine NOx 95% minder uitstoot dan diesel CO2 25% minder uitstoot dan benzine SO2 65% minder uitstoot dan zwavelarme diesel PM10 75% tot 90% minder uitstoot dan diesel; de uitstoot van fijn stof is tevens lager dan bij traditionele brandstoffen, zelfs als een roetfilter wordt toegepast. Het effect van rijden op aardgas op lokaal niveau is na het behalen van de doelstelling zeer gering. Het gaat hier echter om een belangrijke eerste stap om het gebruik van schonere en duurzamere brandstoffen te stimuleren. Op langere termijn zijn grotere effecten te verwachten als de omvang van het wagenpark dat rijdt op aardgas door stimulering kan toenemen.


32.



Kosten

Kosten voor communicatie en voorlichting: € 15.000,- (stimulering bedrijfsleven).

Dekking

Uitvoeringsbudget luchtkwaliteit

Periode

2008 – 2010

Maatregel

69 (75)

Schoner openbaar vervoer De provincie Utrecht en het Bestuur Regio Utreccht (BRU) zijn concessieverlener voor het regionale openbaar vervoer (bussen, trams). Op 3 november 2005 hebben zij met het Regioaanbod Utrecht voor aanpak van de Luchtkwaliteit te kennen gegeven zich in te willen zetten voor het versneld schoonmaken van bussen. Concreet leidt het Regioaanbod voor het BRU tot de uitvoering van de volgende maatregelen: •

aanbrengen NOx-filters op een aantal bussen van GVU en Connexxion

•

vervangen motoren van een aantal bussen van GVU en Connexxion

•

versnelde vervanging van oude bussen door bussen die voldoen aan de Euro5 of EEV-norm.

33.

Doel

Het stimuleren van het inzetten van schone voertuigtechnieken.

Effect

70 ton minder uitstoot NOx en 2 ton minder uitstoot PM10 in regio Utrecht.

Kosten

-

Dekking

Provinciaal luchtkwaliteitbudget / BRU

Periode

Realisatie vanaf eind 2008.

Maatregel

Aanbestedingen aannemers Het stellen van eisen aan mobiele werktuigen (o.a. aggregaten en shovels) bij bouwwerken in de aanbestedingsprocedure. De eisen kunnen betrekking hebben op een doel, bijvoorbeeld het voldoen aan vergaande (Europese) emissie-eisen voor mobiele werktuigen of op een middel of techniek, bijvoorbeeld het inzetten van roetfilters op dieselvoertuigen.

Doel

Het stimuleren van het inzetten van schonere mobiele werktuigen door milieueisen in de aanbesteding van publieke werken op te nemen.

Effect Kosten

70% minder uitstoot NOx en 90% minder uitstoot PM10 per voertuig. Communicatie en opstellen beleid € 5.000,-. De kosten komen in principe voor rekening van de aannemers of de bouwbedrijven. De kosten die gepaard gaat met de stimulering vanuit de overheid is zeer beperkt. Er is een subsidie regeling voor roetfilters voor mobiele werktuigen beschikbaar. Daarmee kunnen de extra kosten voor bouwbedrijven worden verlaagd.

34.

Dekking


Periode

2008

Maatregel

Kansen voor milieuzonering Samenwerkingsproject binnen het RAAM (regionale Activiteiten Agenda Milieu) van de provincie Utrecht, gemeente Nieuwegein en andere gemeenten om de kansen voor milieuzonering voor (vracht)verkeer in kaart te brengen. In het Convenant



Versi e

definitief


Milieuzonering is een stappenplan ontwikkeld waarmee een gemeente in 9 stappen milieuzonering kan invoeren. Samen met de provincie Utrecht werken wij de eerste vier stappen uit (zie ook maatregel 32. Bevoorradingsprofiel vrachtverkeer binnenstad):

Doel

•

Bepalen aard en omvang milieuprobleem

•

Analyse van de knelpunten

•

Onderbouwing van de aanpak van het wegverkeer

•

Keuze van verkeersmaatregelen.

Antwoord op de vraag of milieuzonering in de gemeente Nieuwegein kansrijk is en hoe milieuzonering vorm kan krijgen.

Effect

Kennisuitwisseling en professionele begeleiding.

Kosten

Onderzoek: € 10.000,-.

Dekking


Periode

2008 – 2009

Verkeer en vervoer / Afstand en ruimte 35.

Maatregel

Bomen, struiken en groene daken als “vuile luchtvangers”. Het gebruik van bomen omwille van de zuiverende werking (PM10, PM2,5 en NO2) daarvan. Dit hangt mede af van de vitaliteit van de bomen en de samenstelling van het bomenbestand. Er zijn verschillende mogelijkheden: •

Groeiplaatsomstandigheden van bomen verbeteren

•

Meer heesters en hagen aanbrengen

•

Bomen en struiken stapsgewijs vervangen (door soorten die meer opname capaciteit hebben)

•

Stedelijk groen uitbreiden

•

Aanbrengen dakgroen (haalbaarheidsonderzoek)

Langs de A2 en het hoofdwegennet van Nieuwegein staat veel groen. Het groen fungeert als buffer tussen weg en woonwijk. Bij het beheer van de groenstructuur dient, voor zover mogelijk, rekening te worden gehouden met luchtkwaliteit. Dit geld ook voor de uitwerking van Nieuwegeins beleid voor de groenstructuur. Doel

Het verbeteren van de luchtkwaliteit door een betere groenstructuur, andere groenontwerpen, ander beheer, meer groen en innovatief omgaan met groen. Luchtkwaliteit moet een argument worden bij het beheer van groen. De afdeling milieu en beheer zullen hun kennis uitbreiden over het toepassen van groen (welke bomen en struiken zijn goed?) als vuile luchtvangers.

Effect

Lokaal kunnen de effecten van groen op de luchtkwaliteit positief zijn. Het is aangetoond dat bepaalde boomsoorten een zuiverend effect hebben op de concentratie PM10, PM2,5 en NO2. Netto is er niet sprake van minder emissie. Lokaal langs weg NO2: -2 µg/m3 / PM10: -0,5 µg/m3

Kosten

Onderzoek en opstellen beleid € 5.000,-. Verbeteren groenstructuur: capaciteit uitvoeringsbudget beheer. Haalbaarheidsonderzoek groene daken: EUR 10.000,- (stelpost in najaarsbegroting).


36.

Dekking

Uitvoeringsbudget beheer.

Periode

2008 – 2009

Maatregel



71 (75)

Geluidafscherming Langs een groot deel van het hoofdwegennet van Nieuwegein is geluidafscherming aanwezig in de vorm van grondwallen of geluidschermen. De staat van onderhoud van de grondwallen is op veel plaatsen slecht. De komende jaren staat het opknappen van de geluidwallen gepland. Bij het onderhoudsprogramma wordt naast de positieve effecten op de geluidbelasting ook rekening gehouden met de positieve effecten voor luchtkwaliteit. Waar mogelijk kan er voor gekozen worden de geluidwallen om deze reden op te hogen of te verlengen. In de programmabegroting van 2007 is reeds geld ter beschikking gesteld voor onderzoek naar de effectiviteit van de huidige geluidwallen en hoe de effectiviteit kan worden verbetert. Deze maatregel kan in samenhang worden gezien met maatregel 36. Bomen, struiken en groene daken als “vuile luchtvangers”. Geluidwal Wijkerslootweg. In het kader van de reconstructie van de Wijkerslootweg worden aan weerszijden van de weg in 2008 twee nieuwe geluidwallen geplaatst van 3,5 meter hoog. De plaatsing van deze geluidswallen is een mooi voorbeeld waarbij in de uitvoering rekening is gehouden met de groen als maatregel om de luchtkwaliteit te verbeteren. Er is namelijk voor gekozen de geluidswal te bedekken met een “zuiverende” klimop.

Doel

Het verminderen van de overdracht van luchtverontreiniging naar achtergelegen bebouwing door het plaatsen van een afscherming aan weerszijden van de weg waardoor de lucht omhoog wordt gestuwd.

Effect

De aanwezigheid van een wal of scherm kan leiden tot afname van de bijdrage van het verkeer aan de concentraties langs de weg. Het positieve effect neemt toe met de hoogte van de wal of het scherm. Netto is er niet sprake van minder emissie. Lokaal langs weg NO2: -8 µg/m3 / PM10: -2µg/m3

Kosten

Onderzoek naar ontwerpeisen aan luchtafscherming: € 5.000,-. Kosten afscherming afhankelijk van uitvoering.

Dekking

Uitvoeringsbudget beheer / geluid.

Periode

2008

Overige doelgroepen / Bedrijven 14.

Maatregel

Luchtkwaliteittoets bij het verlenen van milieuvergunningen in het kader van de Wet milieubeheer.

Doel

Beperken uitstoot bedrijven door het opleggen van voorschriften. In Nieuwegein heeft de luchtkwaliteittoets hoofdzakelijk betrekking op het beoordelen van de verkeersaantrekkende werking van bedrijven en in mindere mate op industriële bronnen van luchtverontreiniging. Bedrijven met voor luchtkwaliteit relevante industriële bronnen in Nieuwegein worden vergund door de provincie Utrecht..

Effect

Minder uitstoot bedrijven.



Versi e

Kosten

Capaciteit.

Dekking


Periode

Doorlopend.

definitief


Overige doelgroepen / Scheepvaart 37.

Maatregel

Walstroom scheepvaart Onderzoek naar de mogelijkheden voor walstroom in Nieuwegein. Voor de stroomvoorziening van afgemeerde binnenvaartschepen of recreatieschepen wordt gebruik gemaakt van eigen generatoren. Door het hebben van een elektrische stroomvoorziening (en deze verplicht te stellen) wordt uitstoot van luchtverontreiniging voorkomen.

Doel

Vaststellen omvang uitstoot (aantal schepen, type schepen en duur stilliggen) en invloed op luchtkwaliteit. Beperken uitstoot afgemeerde binnenvaart- en recreatieschepen.

Effect

Minder uitstoot scheepvaart en opheffen hinder van afgemeerde schepen.

Kosten

Onderzoek: € 5.000,-.

Dekking


Periode

2009

Ondersteunende maatregelen / Planvorming 15.

Maatregel

Luchtkwaliteittoets bij planvorming: •

Afstemming vooraf in het ontwerpproces met planologen, stedenbouwkundigen en verkeerskundigen (intern)

•

Afstemming vooraf met afdeling beheer bij groot onderhoud van wegen en groenstructuur.

•

Meegeven richtlijnen en randvoorwaarden aan ontwikkelende partijen (extern)

•

Specifieke paragraaf luchtkwaliteit in bestemmingsplannen en onderbouwingen van ruimtelijke plannen en verkeersbesluiten.

Doel

Geen gevoelige bestemmingen (scholen, kinderdagverblijven) toestaan op plaatsen waar de luchtkwaliteitnormen worden overschreden. Voldoende afstand aanhouden in nieuwe situaties. Beperken verkeersaantrekkende werking. Aantrekkelijkheid fiets en OV versterken.

Effect

Luchtkwaliteit speelt een duidelijke rol in het planproces door een pro actieve houding. Bescherming extra gevoelige groepen door beperken blootstelling.

Kosten

Capaciteit.

Dekking


Periode

Doorlopend.




73 (75)


Maatregel

Informatie over luchtkwaliteit •

Website www.nieuwegein.nl/lucht

•

Luchtkwaliteitkaart op website (www.nieuwegein.nl/luchtkaart) waarop de actuele luchtkwaliteit is te zien

•

Openbaar bekendmaken uitkomsten jaarlijkse rapportage luchtkwaliteit

•

Campagnes voor gedragsbeïnvloeding bijvoorbeeld via advertenties en op de gemeente pagina in het huis-aan-huisblad

•

Voorlichten lokale ondernemers tijdens reguliere vergaderingen (VIHN en Middenstandscentrale)

•

Maatregelen van andere disciplines die de luchtkwaliteit verbeteren (bijvoorbeeld verkeersmaatregelen) communicatief ondersteunen

•

Gebruikmaken van billboards voor voorlichting / stimulering

•

Uitbrengen persberichten.

Bovengenoemde maatregelen vloeien voort uit het in 2007 opgestelde communicatieplan luchtkwaliteit. Het is van belang om partijen inzicht te geven omtrent de situatie van de luchtkwaliteit, voorlichting te geven wat dat betekent voor partijen en hoe zij daarmee om kan gaan. Daarnaast is heldere communicatie en voorlichting van belang voor het verkrijgen van draagvlak voor de te treffen maatregelen en acties. In het communicatieplan wordt voorzien in communicatiemomenten (actief) en informatievoorziening (actief en passief). “Nieuwegein werkt aan schone lucht!” is de boodschap die we willen uitdragen. Doel

Het doel is informatie uitwisseling en bekendheid geven aan het luchtkwaliteitplan en het vinden van draagvlak voor maatregelen door een juiste balans te vinden tussen informatie en vertrouwen.

18.

Effect

Vergroten bekendheid met luchtproblematiek en bewustwording.

Kosten

€ 15.000,- (o.a. publiekscampagnes en luchtkwaliteitkaart).

Dekking


Periode

2008 – 2010 (jaarlijks).

Maatregel

Publiekscampagne “Met belgerinkel naar de winkel”. De publiekscampagne “Met Belgerinkel naar de Winkel” beoogt het fietsen te promoten als een gezond en milieuvriendelijk alternatief voor de auto voor korte afstanden. Werking Een eenvoudige spaarkaartformule, gecombineerd met een plaatselijke loterij voor de fietsers, zorgt voor een laagdrempelig instapmodel en bijgevolg een breed publiek. Naast het bewust maken van de burger over de relatie tussen enerzijds fietsgebruik en anderzijds luchtkwaliteit en gezondheid, wordt de burger door deze campagne actief betrokken bij het fietsbeleid van de gemeente. Deelnemende burgers kunnen namelijk hun tips voor een fietsvriendelijke gemeente vermelden op de spaarkaart. In 2007 zijn veel opmerkingen gemaakt over problemen bij oversteken, voorrangsregels en veiligheid, slechte bestrating en wegdek en de hoeveelheid en kwaliteit van



Versi e

definitief


fietsenrekken. Doel

Stimuleren fietsgebruik voor korte ritten (< 7,5 km). Dit betekent: het vergroten van de bewustwording bij de burger en het aanzetten tot gedragsverandering richting fietsgebruik.

Effect

Een verschuiving van de auto naar de fiets kan leiden tot een lokale verbetering van de luchtkwaliteit. Met name gericht op het beperken van ritten voor kleine afstanden.

38.

Kosten

€ 15.000,- (inhuur, promotiekosten en prijzen)

Dekking


Periode

2008 – 2010 (jaarlijks)

Maatregel

Lespakket luchtkwaliteit Luchtkwaliteit leent zich uitstekend voor uitwerking in een doorgaande leerlijn door het Milieu Educatie Centrum (MEC). Binnen een leerlijn kunnen scholen welke milieuonderwerpen zij aan bod willen laten komen. De op te zetten leerlijn omvat, indien geschikt, het project “Floepje en de lucht” van de Vlaamse Milieu Maatschappij. Dit project wordt aangeboden voor groep 1 tot en met 8 en kan aangepast worden aan de Nieuwegeinse situatie. Daarnaast wil het MEC groep 7/8 en de onderbouw van het voortgezet onderwijs de mogelijkheid bieden om, met een nieuw op te zetten project, zelf aan de slag te gaan met luchtkwaliteit.

39.

Doel

Zichtbaar maken luchtkwaliteit in samenleving.

Effect

Bekendheid met luchtproblematiek en gedragsverandering.

Kosten

€ 7.000,- (aanschaf lespakket).

Dekking


Periode

2008

Maatregel

Informatiecampagne “verstandig stoken”. Landelijk heeft ongeveer 1 op de 5 woningen een open haard. Naast overlast draagt het gebruik van een open haard bij aan een slechtere kwaliteit van de lucht en negatieve gezondheidseffecten. Er is in Nederland geen draagvlak voor een verbod op open haarden en houtkachels. De mogelijkheid die ons als gemeente openstaat is inzetten op voorlichting over de problemen die gebruik van openhaard kan opleveren. Aandacht zal worden besteed aan de gezondheidsrisico’s die samenhangen met het (onjuist) gebruik van open haarden en de effecten op de luchtkwaliteit. Tevens worden alternatieven en de juiste stookmethoden aangereikt. Door de GGD bij de voorlichting te betrekken kan een relatie worden gelegd met de gezondheidsrisico’s.

Doel

Zichtbaar maken luchtkwaliteit in samenleving en informatie uitwisseling.

Effecten

Vergroten bekendheid met luchtproblematiek en gedragsverandering.

Kosten

Communicatie en inhuur: € 5.000,-.

Dekking


Periode

2008




75 (75)

Ondersteunende maatregelen / Monitoring 20.

Maatregel

Meetnet luchtkwaliteit Sinds 2004 wordt op meerdere plaatsen in Nieuwegein de luchtkwaliteit (NO2) gemeten.

21.

Doel

Meten lokale luchtkwaliteit ter vergelijking met de berekeningen.

Effect

Locatiespecifieke informatie over de luchtkwaliteit.

Kosten

€ 16.000,-.

Dekking


Periode

2008 – 2010 (jaarlijks)

Maatregel

Enquête luchtkwaliteit Digipanel

Doel

Inzicht krijgen in kennis en houding inwoners van Nieuwegein ten opzichte van luchtkwaliteit alsmede de bekendheid met het Nieuwegeinse luchtkwaliteitbeleid. In 2007 heeft een nulmeting plaatsgevonden. In 2009 zal een vervolgonderzoek plaatsvinden.

Effect

SMART doelen stellen om de communicatie over luchtkwaliteit te verbeteren. Het onderzoek geeft een beeld van de gevoelsmatige ernst van de luchtkwaliteitproblematiek. Na het onderzoek is een communicatieplan opgesteld voor luchtkwaliteit.

Kosten

Capaciteit.

Dekking

Uitvoeringsbudget strategie en onderzoek.

Periode

Uitgevoerd in 2007 / vervolg in 2009

Luchtkwaliteitplan Nieuwegein

Recommend Documents