LOB en Ouderbetrokkenheid

LOB en Ouderbetrokkenheid Deelprojectplan Doorstart Stimuleringsproject Loopbaanoriëntatie en begeleiding in het mbo Januari 2014

Januari 2014LOB voor risicojongeren Deelprojectplan Doorstart Stimuleringsproject Loopbaanoriëntatie en begeleiding in het mbo

April 2013

Titel

:

LOB en Ouderbetrokkenheid

Project/Werkgroep

:

Doorstart Stimuleringsproject LOB in het mbo

Auteur(s)

:

Margot Schmitz, Ravestein & Zwart; Yvonne Leupen

i.o.v. MBO Diensten

:

Houttuinlaan 6 Postbus 2051 3440 DB Woerden T: 0348 - 75 35 00 E: [email protected] I: www.lob4mbo.nl

Woerden

:

Januari 2014

Versienummer

:

EHE/229708/2013

DEELPROJECTPLAN LOB EN OUDERBETROKKENHEID JANUARI 2014 HET PROJECT "DOORSTART STIMULERINGSPROJECT LOB IN HET MBO" WORDT GESUBSIDIEERD DOOR HET MINISTERIE VAN OCW EN WORDT UITGEVOERD ONDER VERANTWOORDELIJKHEID VAN MBO DIENSTEN.

2

Inhoud 1

INLEIDING .......................................................................................................................................... 4

2

VERANTWOORDING EN OPZET............................................................................................................. 6

3

ACHTERGROND EN STAND VAN ZAKEN ................................................................................................ 7

4

ALGEMENE AANDACHTSPUNTEN ....................................................................................................... 10

5

CONCRETE AANBEVELINGEN PER FASE ............................................................................................. 12

6

OPDRACHT, WERKWIJZE, PLANNING EN RESULTATEN ........................................................................ 14

7

SAMENVATTING ............................................................................................................................... 17

8

GERAADPLEEGDE BRONNEN ............................................................................................................ 18

BIJLAGE 1: SCHOOLWAARDENKOMPAS .................................................................................................... 19


3

1

Inleiding

Loopbaanoriëntatie en -begeleiding (LOB) wordt in het mbo steeds belangrijker. Zo blijkt onder meer uit het actieplan Focus op Vakmanschap, waarin staat dat LOB en beroepskeuzevorming een stevige impuls moeten krijgen. In het project ‘Stimuleringsplan Loopbaan Oriëntatie en Begeleiding in het mbo’ is van 2010 tot 2012 hard gewerkt aan opzet en inhoud van LOB in het mbo. De doorstart van het Stimuleringsproject LOB focust op implementatie, verbreding, verdieping en ontwikkeling. Het doel van LOB is dat studenten loopbaancompetenties ontwikkelen en daarnaast reële informatie over beroepen en arbeidsmarkt krijgen. LOB stelt hen in staat om de juiste opleidings- en beroepskeuze te maken. Uit onderzoek (Kuijpers e.a.) blijkt dat een krachtige loopbaanleeromgeving doorslaggevend is voor het ontwikkelen van deze competenties. Dat vraagt om een praktijkgestuurde leeromgeving, genoeg keuzemogelijkheden en een dialoog van studenten met volwassenen. Studenten moeten ervaringen kunnen opdoen en daar over kunnen praten. 1

Ouders kunnen met onderwijsondersteunend gedrag een bijdrage leveren aan LOB. Uit diverse 2 onderzoeken blijkt dat ouders invloed hebben op de opleidingskeuze van hun kinderen. Onderzoek uitgevoerd door de SCP en Ecorys heeft echter duidelijk gemaakt dat ouderbetrokkenheid binnen het MBO nog een ondergeschoven kindje is. Zo liet de monitor van Ecorys zien dat slechts 14% van de ouders van MBO-studenten vindt dat hun instelling genoeg doet om ze te betrekken bij het onderwijs van hun zoon of dochter. Uit het onderzoek ‘Samen Scholen’ van SCP bleek bovendien dat ouders meer contact willen met de school en beter geïnformeerd willen worden over hun kind en diens studievoortgang. Behalve dat de ouders zelf meer behoefte hebben aan contact met de instelling van hun zoon/dochter, is het ook van belang dat zij meer betrokken worden. Met name in de studiekeuze en loopbaan kunnen ouders een belangrijke ondersteunende rol vervullen. Dit maakt het onderwerp tot een logisch sectoroverstijgend speerpunt binnen de doorstart van het Stimuleringsproject LOB (loopbaanoriëntatie en -begeleiding). Het doel is ouderbetrokkenheid in relatie tot LOB te stimuleren in het MBO. Er is voor gekozen om vanuit een samenwerkingsverband (werkgroep) van zes mbo-instellingen, met begeleiding van een extern deskundige een handreiking te ontwikkelen, waarmee onderwijsinstellingen op beleidsniveau en operationeel niveau ouderbetrokkenheid kunnen bewerkstelligen. De handreiking wordt opgeleverd in januari 2015. De samenwerkende mbo-instellingen zijn geselecteerd, omdat zij allen op dit moment actief zijn binnen hun onderwijsorganisatie met het thema ouderbetrokkenheid. De activiteiten, ervaringen en inzichten die onderwijsinstellingen hierbij opdoen, leveren input voor de ontwikkeling van de handreiking . Deze instellingen worden door deelname aan de werkgroep geïnspireerd en vergrootten hun kennis voor de ontwikkeling van ouderbetrokkenheid in de eigen instelling.

1

Het begrip ouder omvat in dit hele document ook voogden en verzorgers. Onder meer Kiezen moet je stimuleren, JOB/LAKS; Ouders en de loopbaan van hun kind, Annemarie Oomen; Samen scholen, SCP (2013); Monitor ouderbetrokkenheid in het funderend onderwijs, Ecorys, Karel Kans, Jos Lubbermans en Anne Luc van der Vet (2012);

2


4

Naast de eigen activiteiten, ervaringen en inzichten maakt de werkgroep ook gebruikt van de 12 3 verzamelde good practises, die vermeld staan op de site van leraar24. Tussentijdse resultaten van de werkgroep LOB en ouderbetrokkenheid worden gedeeld in regionale kennisdelingsbijeenkomsten van het LOB stimuleringsproject. Hieraan nemen 32 mbo-instellingen deel (inclusief de onderwijsinstellingen van de werkgroep). MBO-instellingen krijgen hierdoor al voor de oplevering van de handleiding in 2015 een impuls om (verder) na te denken over het ontwikkelen en invoeren van LOB activiteiten in relatie tot ouderbetrokkenheid. Niet alleen het stimuleringsproject maakt werk van ouderbetrokkenheid, ook het Ministerie van OCW – het projectteam Ouderbetrokkenheid – besteedt de komende tijd extra aandacht aan het thema. Om te komen tot een maximaal resultaat is in overleg besloten om beide initiatieven te verbinden en allebei te koppelen aan LOB.

3

www.leraar24.nl: Mozaïek MBO – Rol van ouders bij beroepsoriëntatie en loopbaanbegeleiding


5

2

Verantwoording en opzet

Uitgangspunt is dat het deelprojectplan aansluit bij de wensen uit de praktijk: wat zijn concrete vragen van scholen? Maar ook: wat zijn de ervaringen tot nu toe en kunnen we daar gebruik van maken? Tegelijkertijd is input vanuit de wetenschap onontbeerlijk. Vandaar dat dit deelprojectplan gebaseerd is op onderzoeken, ervaringen en een interview. Tijdens een expertmeeting zijn ervaringsdeskundigen, inhoudelijke experts en vertegenwoordigers van het ministerie, MBO Raad en JOB uitvoerig ingegaan op de materie. Samengevat is dit deelprojectplan op basis van de volgende acties tot stand gekomen. • • • • • •

Een expertmeeting op 10 september 2013 (zie deelnemerslijst op pag 14). Inhoudelijke analyse van bestaande rapporten en onderzoeken (zie literatuurlijst op pag 14). Interview met inhoudelijk expert. Overleg en afstemming met projectleider en kerngroepleden van het stimuleringsproject LOB in het mbo. Gesprek met externe deskundige, projectleider en kerngroeplid Gesprek met externe deskundige, OCW, projectleider en kerngroeplid.

Het deelprojectplan schetst eerst de achtergrond en de stand van zaken (praktijk) rond het thema ouderbetrokkenheid (paragraaf 3). De inhoud van deze paragraaf is gebaseerd op deskresearch en de expertmeeting. Vervolgens geven we een aantal algemene handreikingen (paragraaf 4). In paragraaf 5 zijn concrete aanbevelingen per fase (in-, door- en uitstroom) te vinden. De concrete opdracht, inhoud van de handreiking, werkwijze en planning zijn geformuleerd in paragraaf 6. Tot slot is er een lijst met geraadpleegde bronnen, een bijlage met informatie van de deelnemende onderwijsinstellingen en een bijlage met informatie over het instrument (schoolwaardenkompas) opgenomen.


6

3

Achtergrond en stand van zaken

Ouderbetrokkenheid is een complex thema. Dat begint met de definitie van de term ouderbetrokkenheid. Onder ouderbetrokkenheid verstaan we de ‘betrokkenheid van ouders bij de opvoeding en het onderwijs van hun eigen kind, thuis (zoals huiswerkhulp)en op school (bijv. rapportbesprekingen).’ Ouderparticipatie is iets anders. Hieronder valt onder meer het verrichten van hand- en spandiensten of deelname aan de ouderraad. Een aantal deskundigen is van mening dat ouderparticipatie in het mbo minder belangrijk is dan ouderbetrokkenheid. Sommige onderzoekers maken dit onderscheid, voor anderen is ouderparticipatie een van de dimensies van betrokkenheid. Educatief partnerschap is een derde begrip dat vaak gebruikt wordt voor samenwerkingsrelaties tussen onderwijsinstellingen, ouders en de lokale gemeenschap. Deze laatste invulling van het begrip ouderbetrokkenheid is het meest van toepassing in het mbo.

Partnerschap betekent dat ouders en school samenwerken om optimale omstandigheden te creëren voor de ontwikkeling van het kind. Uit: Literatuurverkenning Children’s zone. Thema ouderbetrokkenheid. Lusse (2011).

Belang van ouderbetrokkenheid in het mbo In 2010 wijst de Onderwijsraad op het belang van ouderbetrokkenheid. Ook in het middelbaar beroepsonderwijs. Vooral in relatie tot de onderwijsloopbaan van jongeren. Vroegtijdig en structureel investeren in ouders kan ook voor mbo-instellingen baten opleveren in de latere onderwijsloopbaan van deelnemers. Ook dit zou de staatssecretaris kunnen benoemen in het beleid en bespreken met relevante partijen. Ouderbetrokkenheid in het middelbaar beroepsonderwijs moet daarom ook een issue zijn in het landelijk beleid of in ieder geval als randvoorwaarde genoemd worden. Advies Onderwijsraad, Ouders als partners, 2010, p. 57.

Duidelijk is dat jongeren zelf kiezen voor een opleiding of beroep. Tegelijkertijd zijn ouders (voogden of verzorgers) nog steeds de belangrijkste vertrouwenspersonen. Volgens het factsheet – Tips om ouders te betrekken – van OCW, noemt 43 procent van de mbo-jongeren hun ouders als belangrijkste adviesbron bij de keuze voor een bepaalde opleiding. Dit simpele gegeven lijkt het belang van ouderbetrokkenheid in relatie tot LOB aan te tonen. Omdat ouderbetrokkenheid in het mbo nog in de kinderschoenen staat, valt hier veel winst te behalen.


7

Gedeeld belang Ouderbetrokkenheid is mede sinds het verschijnen van het rapport van de Onderwijsraad een veel besproken onderwerp. Het betreft dan vaak het primair en voortgezet onderwijs. Dit heeft uiteraard te maken met de leeftijd van de kinderen. In het mbo zijn de verwachtingen rond ouderbetrokkenheid ‘hooggespannen’. Betrokken ouders – die het onderwijs van hun kind ondersteunen – kunnen bijdragen aan LOB. Ouders en school hebben hierin een gedeeld belang: studenten op de juiste plek krijgen/houden, passend bij hun mogelijkheden en kansen. Onderwijsondersteunend gedrag is het gedrag van ouders dat bijdraagt aan gunstige leeromstandigheden thuis, een positieve houding tegenover school en academic socialization (uit: Literatuurverkenning Children’s zone). Dit laatste is het bevorderen van ambities en het maken van plannen voor de (school)loopbaan.

Kanttekening Of een grotere betrokkenheid van ouders daadwerkelijk het gewenste effect heeft op de schoolloopbaan, moet nog blijken. Er is nog geen Nederlands onderzoek dat het effect van ouderbetrokkenheid aantoont. Dit hangt logischerwijs samen met het prille stadium waarin het mbo wat ouderbetrokkenheid betreft, verkeerd. Tegelijkertijd zijn er mbo-instellingen die ervaringen hebben opgedaan. Het Ministerie van OCW verzamelt en deelt voorbeelden. Ook kan het mbo putten uit onderzoeken en ervaringen in het voortgezet onderwijs. De VO-raad heeft negen praktijkvoorbeelden verzameld en uitgebracht in een overzichtelijke folder (Ouderbetrokkenheid bij LOB, negen voorbeelden van vo-scholen) met tips, uitleg en de relatie met LOB.

De praktijk: stand van zaken Op verschillende plekken in het mbo wordt werk gemaakt van ouderbetrokkenheid, maar er leven ook veel vragen en daarmee is er behoefte aan ondersteuning. Het besef dat ouderbetrokkenheid in het mbo belangrijk is, is er. Dit vraagt bijvoorbeeld professionalisering van personeel. En het structureel opnemen van ouderbetrokkenheid in visie en beleid. De kunst is om nu de stap te zetten van ad hoc-activiteiten en -acties naar een daadwerkelijke inbedding in de organisatie.

Mbo-instellingen ervaren een informatiebehoefte (subjectief en objectief) bij ouders en stellen voorzichtig vast dat ouders soms niet weten hoe ze met hun kind moeten communiceren over schoolen loopbaanzaken en hoe ze hun kind hierbij kunnen ondersteunen. Daarnaast lijkt de afstand van ouders tot het mbo de afgelopen jaren groter te zijn geworden: de structuur is ondoorzichtig, de informatie onvoldoende/onduidelijk en het aantal opleidingen haast oneindig. De omvang van de instellingen vergroot de kloof tussen ouders en de school.


8

Ook letterlijk: probeer als ouder maar eens de weg te vinden in een ROC. Kortom: mbo-instellingen zijn voor ouders niet transparant, waardoor ze niet de informatie kunnen vinden die ze nodig hebben om hun kind te ondersteunen in de (school)loopbaan. Er is dus werk aan de winkel. Aan de basis staat de vraag: Hoe kunnen onderwijsinstellingen onderwijsondersteunend gedrag (ouderbetrokkenheid) van ouders bevorderen of ondersteunen? Om antwoord te vinden op deze vragen, is het belangrijk ouders te kennen, te informeren en te betrekken. Wederkerigheid is daarbij van belang: niet alleen de school is aan het woord. Ouders en school kunnen elkaar aanvullen. ‘Er zijn veel enthousiastelingen op school, maar de rest van de organisatie blijft achter’ Monaim Benrida, expertmeeting


9

4

Algemene aandachtspunten

Helder is het gegeven dat een krachtige loopbaanleeromgeving het verschil kan maken tussen uitval of een succesvolle loopbaan. De vraag is hoe onderwijsinstellingen ouders kunnen ondersteunen zodat ze kunnen bijdragen aan het loopbaansucces van hun kind. In dit hoofdstuk komen aandachtspunten aan de orde, zoals geformuleerd tijdens de expertmeeting van 10 september 2013. Aandachtspunten – soms voorzien van kanttekeningen – waar de LOBprojectgroep Ouderbetrokkenheid mee aan de slag kan.

Verwachtingen Volgens onderzoeker Annemarie Oomen is het belangrijk dat onderwijsinstellingen helderheid scheppen over de rol van ouders: wat verwacht je van ouders? Het is van belang om te beseffen dat ouderbetrokkenheid thuis het meeste effect heeft op het schoolsucces. Thuis praten over school, de toekomst en de eventuele verwachtingen dragen bij aan een succesvolle loopbaan. Scholen moeten bij verwachtingenmanagement niet vergeten dat er verschillen zijn tussen ouders en hun verwachtingen. Bijvoorbeeld tussen hoog- en laagopgeleide ouders. Onderzoek toont aan dat beter opgeleide ouders meer betrokken zijn of kunnen zijn. Ouders laten hiermee zien dat zij school belangrijk vinden en dragen bij aan het creëren van een positief zelfbeeld van de leerling. Uit Literatuurverkenning Children’s zone, Lusse 2011.

Direct contact Ouders zijn een belangrijke adviesbron voor het kind, scholen kunnen hierbij ondersteunen. Daarbij is rechtstreeks contact van de school met ouders cruciaal, zonder belerend te worden. Ook rechtstreeks contact met ouders van 18-plussers is gewenst. Overigens mag directe communicatie met ouders nooit ‘achter de rug’ van de student om gaan. Oomen is van mening dat het contact met ouders via de studenten loopt, maar dat daarbij direct contact zeer wenselijk is. Dit roept bij scholen de vraag op of dit niet te ver gaat.

Focus Onderzoeker Mariëtte Lusse geeft aan dat onderwijsinstellingen er goed aan doen prioriteiten te stellen: kies voor urgentie en leg het zwaartepunt – van het contact met ouders – bij de overgang van vmbo naar mbo tot met het eerste halfjaar van de opleiding. Dat is een van de momenten waarop leerlingen/studenten keuzes maken. Kanttekening: meestal ontstaat het contact met ouders als het niet goed gaat met een student. Dat is jammer. Onderwijsinstellingen doen er goed aan de band met ‘alle’ ouders te verstevigen, zodat betrokkenheid van ouders ‘de norm’ wordt. Daarnaast is het belangrijk om te focussen op een specifieke fase in de opleiding of op een bepaalde groep studenten. Zo kan focussen op het begin van de opleiding een positieve uitwerking hebben op onderwijsondersteunend gedrag in de rest van de loopbaan.


10

Overkoepelende visie én differentiatie Onderwijsinstellingen moeten beginnen met het ontwikkelen van een visie op ouderbetrokkenheid. Ze kennen de ouders niet en weten niet welke kennis ze hebben. Vaak weten ouders niet hoe het onderwijs in elkaar steekt. Dat besef draagt volgens de deskundigen tijdens de expertmeeting bij aan visieontwikkeling. Hoe je ouders moet benaderen, kan verschillen en is afhankelijk van bijvoorbeeld het opleidingsniveau. De benadering hangt ook af van de student zelf. De schoolpopulatie is meestal bijzonder divers: er bestaat niet één type student. Kanttekening: maatwerk leveren is vrijwel onmogelijk. Het is dus belangrijk om hier duidelijk over te zijn.

Communicatie Over de rol van communicatie zijn de experts het op 10 september eens: ontzettend belangrijk! Hierboven werd al de directe benadering van ouders genoemd. In de discussie hierover tijdens de expertmeeting valt het begrip differentiatie: allochtone ouders spreek je anders aan dan autochtone ouders, en hoogopgeleide ouders anders dan laagopgeleide ouders. Er blijkt bij ouders behoefte te bestaan aan subjectieve – ervaringen/oplossingen van anderen – en objectieve informatie (roosters, activiteiten, info over opleiding etc.). Scholen moeten ervoor zorgen dat ouders kunnen beschikken over vindbare en duidelijke bronnen. Dit kan variëren van een toegankelijke website tot een infokaart, van een bijeenkomst tot een bereikbaar telefoonnummer. Daarnaast hebben ouders behoefte aan subjectieve informatie: ze willen praten met andere ouders over hun ervaringen.

Positioneren van ouders Onderwijsinstellingen kunnen invloed hebben op de positie van ouders als ondersteuner (in relatie tot LOB). Bijvoorbeeld door het organiseren van activiteiten voor alle ouders. De student voelt zich hierdoor geen uitzondering ten opzichte van leeftijdsgenoten en hij zal de ondersteuning van zijn ouder(s) gemakkelijker accepteren.


11

5

Concrete aanbevelingen per fase

In de vorige paragraaf gaven we een aantal algemene oplossingsrichtingen. Deze paragraaf gaat in op de vraag: wat kan de projectgroep Ouderbetrokkenheid concreet doen om de ouderbetrokkenheid (in relatie tot LOB) te vergroten? Deze lijst – voornamelijk samengesteld op basis van expertmeeting – is uiteraard niet uitputtend maar beoogt de projectgroep te ondersteunen bij het ontwikkelen van overdraagbare en effectieve tools.

Overkoepelende tips voor de organisatie van ouderbetrokkenheid op school •

• • • • • • •

•

Bekend is dat ouders vooral in contact komen met school bij de inschrijving en diplomering. Of als er problemen zijn. Logisch. Toch zou het mooi zijn als tussentijds ook contact is als het goed gaat met een student. Nu heeft het vaak een negatieve aanleiding. Begin klein en val niet terug in oude routines. Maak waar wat je van plan bent en hou het vol. Als het een succes is, versterkt de aanpak zichzelf. Focus indien nodig. Dat kan op basis van verschillende criteria: fase, type/niveau student, opleiding of type ouder (hoog/laag opgeleid, autochtoon/allochtoon etc.). Haak aan bij bestaande projecten (vergeet het financiële aspect niet). Deel kennis en praktijkvoorbeelden met andere opleidingen en/of scholen. Ontwikkel een overkoepelende visie en betrek ouders bij de ontwikkeling daarvan. Zorg dat de basale organisatie op orde is. Training en scholing van personeel in het voeren van gesprekken. Dit is overigens voor ouders ook een aanrader. De vraag is alleen of de school dit moet faciliteren. Hierover lopen de meningen uiteen. Maak (indien van toepassing) gebruik van ervaringen in het voortgezet onderwijs (zie www.voraad.nl).

Instroom •

•

• • • • • •

Probeer voordat het studiejaar begint contact te maken op het vmbo. Haak aan bij een ouderavond in het vmbo-examenjaar. En geef hier duidelijke informatie over de verschillende opleidingen en loopbaanmogelijkheden. Ook via website en andere kanalen. De school zou hierin samen met ouders moeten optrekken. Schep ‘eerlijke’ verwachtingen, de opleiding Gamedesign leidt je op tot programmeur. Maak het niet mooier dan het is. Met daarbij de kanttekening dat ervaringen vele malen waardevoller zijn dan informatie op papier. Wees helder over de status van een intakegesprek en het toelatingsbeleid. Zorg voor een warm welkom, ook in het schoolgebouw. Ouders moeten terecht kunnen bij één contactpersoon. Het is handig als vanaf dag één helder is wie dit is en wat zijn contactgegevens zijn. Organiseer een kennismakingsavond en overweeg een informatiekaart, flyer oid – met concrete (contact)informatie. Overweeg huisbezoeken, ook in doorstroomfase. Dat lijkt kostbaar, maar levert uiteindelijk wat op. Betrek ouders op een actieve manier bij het voeren van intakegesprekken.


12

Doorstroom • • • • • •

Focus op ouders van studenten op niveau 1 en 2. Ook hier geldt: studieloopbaanbegeleider moet bekend zijn. Zorg voor een gezicht bij de functie zodat er daadwerkelijk intermenselijk contact mogelijk is. Investeer in vaardigheden – professionalisering – van docenten (bijv. gespreksvaardigheden). Kijk of er mogelijkheden zijn binnen de organisatie: doorstromen van de ene naar andere opleiding zorgt nu voor een flinke rompslomp. Voor ouders vaak ‘een heel gedoe met uittreksels’. Organiseer bijeenkomsten over aansprekende thema’s (betrek/raadpleeg ouders bij het bedenken van het thema…). Overweeg tevredenheidsonderzoeken onder ouders.

Uitstroom •

• • • •

Bouw een netwerk van ouders. Ze werken zelf ook (vaak) en dat levert dus mogelijk stageplaatsen op. Onderzoek de mogelijkheden voor workshadowing. Workshadowing betekent dat iemand (in dit geval een mbo’er) een of meerdere dagen met iemand – in een werksituatie – meeloopt. Dit levert een eerlijk beeld van- en een gesprek over een bepaald beroep op. Het is raadzaam om tijdens en aan het einde van de opleiding momenten te organiseren waar ouders voor uitgenodigd worden: bijvoorbeeld bij presentaties van studenten. Alumninetwerk? Dan houd je contact met oud-studenten en (eventueel) hun ouders. Regel nazorg. Nu is er nauwelijks begeleiding bij uitstroom. Laatste maanden van de opleiding lijkt het contact met zowel ouders als student volkomen ‘verdwenen’. Neem ouders mee in de talenten en mogelijkheden van het kind. Niet iedereen hoeft naar het hbo. Het gaat om de juiste aansluiting na het mbo.


13

6

Opdracht, werkwijze, planning en resultaten

Vanuit het LOB stimuleringsproject is in samenspraak met OCW en de externe deskundige gekozen om een handreiking LOB en ouderbetrokkenheid te ontwikkelen door een werkgroep van 6 mbo instellingen, begeleid door een extern deskundige. In deze paragraaf wordt ingegaan op de opdracht, de werkwijze, de inhoud, de planning en de resultaten.

Opdracht De werkgroep gaat zich in de periode december 2013 tot en met januari 2015 richten op de volgende opdracht: Ontwikkel een handleiding, die mbo-instellingen handvatten biedt om ouderbetrokkenheid in relatie tot LOB vorm te geven, zowel op beleidsniveau als op operationeel niveau. Gebruik hierbij het schoolwaardenkompas. (bijlage 1). Test deze in de eigen instelling en stem deze af op het thema LOB en ouderbetrokkenheid. Neem in de handreiking activiteiten, ervaringen en inzichten op, die afkomstig zijn van de mboinstellingen van de werkgroep, van de overige mbo-instellingen van het LOB stimuleringsproject en vanuit wetenschappelijk onderzoek. Analyseer deze activiteiten, ervaringen en inzichten met behulp van het schoolwaardenkompas en op door de werkgroep vastgestelde criteria (bv. doel, bruikbaarheid en succes). Neem de bevindingen op in de handleiding. Analyseer op dezelfde wijze de 12 verzamelde voorbeelden van 4

ouderbetrokkenheid, zoals vermeld op de website van leraar24 en neem goede voorbeelden op in de handreiking, eventueel voorzien van aanbevelingen.

Werkwijze Het deelproject wordt uitgevoerd door zes projectleden die afkomstig zijn uit verschillende mboinstellingen en een extern deskundige. De zes mbo-instellingen zijn geselecteerd, omdat zij op dit moment in de eigen organisatie aan de slag zijn met ontwikkelingen en activiteiten in het kader van ouderbetrokkenheid. De ervaring en expertise van de betrokken instellingen op het gebied van ouderbetrokkenheid is de input voor het ontwikkelen van de handreiking. De deelnemende onderwijsinstellingen zijn: •

Koning Willem 1 College;

•

Frieslandcollege;

•

MBO Amersfoort;

•

Summacollege;

•

ROC A12

•

ROC Tilburg

4



14

Deze zes leden en de extern deskundige vormen samen een werkgroep die regelmatig bij elkaar komt en ontwikkelen gezamenlijk de beoogde handreiking. Een extra opbrengst voor de deelnemende onderwijsinstellingen is dat zij, door deel te nemen aan de werkgroep, input krijgen om de ouderbetrokkenheid in de eigen instelling verder vorm te geven. Alle instellingen zijn in meer of mindere mate bezig het thema ouderbetrokkenheid en LOB vorm te geven.(bijlage 2). Het deelproject heeft voor de deelnemende onderwijsinstellingen dus een tweeledig resultaat. Aan de ene kant het opleveren van een handreiking, waarmee alle mbo-instellingen ouderbetrokkenheid kunnen vormgeven. Aan de andere kant een impuls en ondersteuning voor de eigen onderwijsinstelling om in 2014 ouderbetrokkenheid verder te ontwikkelen en vorm te geven. De 32 mbo-instellingen die deelnemen aan het stimuleringsproject nemen 5 keer per jaar deel aan regionale kennisdelingsbijenkomsten. Tijdens deze bijenkomsten staat ook lob en ouderbetrokkenheid op de agenda en worden de al ontwikkelde inzichten vanuit het deelproject gedeeld, zodat deze mboinstellingen al voor het opleveren van de handleiding gestimuleerd worden om ouderbetrokkenheid (verder) te ontwikkelen en uit te voeren. Ook wordt de kennisdelingsbijeenkomst door de werkgroep gebruikt om input te krijgen voor het ontwikkelen van de handreiking .

Inhoud De handreiking is gebaseerd op een bestaand instrument: het schoolwaardenkompas.(Bijlage 2). Dit instrument kan ingezet worden voor beleidsanalyse, en ook voor ontwikkeling van beleid gericht op het versterken van ouderbetrokkenheid. Door de positie van een onderwijsinstelling in het schoolwaardenkompas te bepalen wordt duidelijk vanuit welke kernwaarden de instelling ouderbetrokkenheid kan en wil vormgeven. Het schoolwaardenkompas is reeds ontwikkeld door de externe deskundige (e.a.) en is op dit moment nog een instrument voor algemene beleidsvorming. Het instrument is uitgeprobeerd op diverse scholen in het PO, VO en MBO, in teams, met teams, leidinggevenden en bestuurders. Ervaringen hiermee zijn positief, en worden verwerkt in een matrix die het mogelijk maakt diverse aspecten van visie, keuzes en uitvoering in kaart te brengen, te duiden en zo nodig aan te passen. Opdracht aan de werkgroep is om het instrument ‘schoolwaardenkompas’ af te stemmen op het thema LOB en ouderbetrokkenheid. De deelnemende onderwijsinstellingen in de werkgroep bespreken gezamenlijk het schoolwaardenkompas en proberen het uit in hun eigen instelling (pilot), ten behoeve van de doorontwikkeling van het instrument. Op basis van deze ervaringen wordt het schoolwaardenkompas bijgesteld. Het bijgestelde schoolwaardenkompas wordt na vaststelling geplaatst op de projectenwebsitwww.LOB4mbo.nl en opgenomen in de handreiking die wordt opgeleverd in januari 2015. Het tweede deel van de handreiking bevat een verzameling activiteiten, ervaringen en inzichten rondom LOB en ouderbetrokkenheid in het mbo. De werkgroep benadert hiervoor de 32 mboinstellingen die deelnemen aan het stimuleringsproject LOB voor mbo en gebruikt inzichten uit wetenschappelijke onderzoeken.


15

Deze activiteiten, ervaringen en inzichten worden getoetst aan de hand van het schoolwaardenkompas en geanalyseerd aan de hand van door de werkgroep geformuleerde criteria. 5

De werkgroep zal ook de 12 bestaande good practises op de website van leraar 24 toetsen op bruikbaarheid voor verbreding in de mbo-sector en de bruikbare good practises meenemen in de handreiking (zo mogelijk met aanbevelingen). Dit wordt ook opgenomen op de website van het LOB stimuleringsproject.

Planning

Fase 1 januari 2014 - februari 2014 1. De onderwijsinstellingen proberen het schoolwaardenkompas uit in de onderwijsinstelling.(pilot) 6

2. De good practises op de website van leraar 24 worden geanalyseerd. Fase 2 maart 2014- mei 2014 3. Geanalyseerde good practises worden eventueel met aanbevelingen op de website van het LOB-stimuleringsproject geplaatst. 4. Bevindingen met het schoolwaardenkompas worden geëvalueerd en gebruikt voor het bijstellen van het instrument. 5. Het schoolwaardenkompas wordt bijgesteld en definitief vastgesteld en op de website van het LOB-stimuleringsproject geplaatst. 6. Fase 3 juni 2014- november 2014

7. Er worden activiteiten, ervaringen, inzichten ten aanzien van ouderbetrokkenheid verzameld die in de mbo-instellingen worden of werden uitgevoerd 8. De activiteiten, ervaringen en inzichten worden geanalyseerd en geordend. Fase 4 december 2014- januari 2014 9. Er wordt een handreiking ontwikkeld en in concept opgeleverd in januari 2015. De eindproducten worden in samenhang met de producten uit de overige deelprojectplannen in het voorjaar 2015 opgeleverd. Hiertoe wordt t.z.t. een activiteit georganiseerd.

5



16

7

Samenvatting

Het deelproject levert in het voorjaar van 2015 een handreiking op, waarmee mbo-instellingen beleidskeuzes kunnen maken en activiteiten kunnen kiezen en uitvoeren rondom het thema LOB en ouderbetrokkenheid. Tussentijdse resultaten worden gepubliceerd op de website van het LOB stimuleringsproject (www.lob4mbo.nl). Het deelproject wordt uitgevoerd door zes onderwijsinstellingen uit het mbo en een extern deskundige. De zes instellingen zijn geselecteerd omdat zij in de eigen organisatie actief aan de slag zijn met het thema Ouderbetrokkenheid en LOB. De ervaring en expertise van de betrokken instellingen op het gebied van ouderbetrokkenheid is de input voor het ontwikkelen van de handreiking. Tegelijkertijd worden de onderwijsinstellingen door actief deel te nemen aan het deelproject gestimuleerd en geïnspireerd om LOB en ouderbetrokkenheid verder te ontwikkelen en uit te voeren. Deze werkgroep past het beleidsinstrument ‘schoolwaardenkompas’ aan door middel van het uitvoeren en evalueren van het schoolwaardenkompas (pilot) in de onderwijsinstellingen van de werkgroepleden. De werkgroep verzamelt activiteiten, ervaringen en inzichten rondom LOB en ouderbetrokkenheid uit de 32 mbo-instellingen (inclusief de mbo-instellingen van de werkgroepleden) die deelnemen aan het LOB stimuleringsproject en uit wetenschappelijk onderzoek. Deze activiteiten, ervaringen en inzichten worden getoetst met behulp van het schoolwaardenkompas. De werkgroep maakt van het doorontwikkelde schoolwaardenkompas en van de verzamelde en getoetste activiteiten, ervaringen en inzichten een handreiking, zodat mbo-instellingen handvatten hebben om LOB en ouderbetrokkenheid zowel op beleidsniveau als op operationeel niveau uit te voeren. Tijdens het hele proces wordt tussentijdse resultaten (kennis) gedeeld op de regionale kennisdelingsbijeenkomsten van het LOB stimuleringsproject. De kennisdelingsbijeenkomsten worden ook benut om activiteiten, ervaringen en inzichten te verzamelen

.


17

8

Geraadpleegde bronnen

Literatuur Esch, W. van; Petit, R; Smit, F. (ECBO 2011). Nabij op afstand: ouders en het mbo. Lusse, M. (2011). Literatuurverkenning children’s zone. Thema ouderbetrokkenheid. Onderzoeksraad (2010), Ouders als partners. Oomen, A. (APS 2010). Ouders en de loopbaan van hun kind (onderzoeksrapportage). Peerboom, F. (MBO Diensten 2012). Doorstart stimuleringsproject LOB in het mbo . Peerboom, F. (MBO Diensten 2013). Begeleiding allochtone studenten in relatie tot LOB (deelprojectplan).

Overige bronnen Factsheet ouderbetrokkenheid / VSV (OCW). Startpakket voor het betrekken van ouders bij het Rotterdams MBO (2013). Tips om ouders te betrekken (OCW). Verslag ECBO-debat ouderbetrokkenheid. Frans Meijers, onderzoeker. Jesse de Doelder, Stimuleringsproject OCW

Expertmeeting Benrida, Monaim (OCW) Deelen, Geert (Scalda) Gigengack, Carla (ROC Midden Nederland) Huisman, Henriette (Noorderpoort College) Hulst, Angela (MBO Diensten) Jansma, Janny (ROC A12) Leupen, Yvonne (Stimuleringsproject LOB) Lusse, Mariëtte (Hogeschool Rotterdam) Meer, Marc van der (ECBO) Mutsaers, Imre (Koning Willem 1 College) Oomen, Annemarie Peerboom, Fieny (Projectleider, MBO Diensten) Schmitz, Margot (Ravestein & Zwart) Sterren, Marjolein van der (JOB) Stoeten, Esther (OCW) Weemaes, Marieke (MBO Raad)


18

Bijlage 1: Schoolwaardenkompas

Het schoolwaardenkompas is een instrument waarmee opvattingen, attitudes en de onderliggende waarden in kaart kunnen worden gebracht, aangaande onderwijs en opvoeding, en de maatschappelijke functie daarvan. Het kan worden gebruikt op individueel niveau (leraren, leerlingen, ouders) en op collectief niveau (teams of gehele onderwijsinstelling). Het kan dienen voor schoolkeuze, of voor het bepalen van samenhangende visie en keuzes binnen de onderwijs organisatie. Het kompas heeft twee assen, die het gebied verdelen in vier kwadranten:

De doel-as beschrijft de positie aangaande de breedte van het doel dat men toeschrijft aan het onderwijs, tussen de uitersten van onderwijs dat uitsluitend gericht is op kwalificatie en selectie, en onderwijs dat gericht is op volledige ontplooiing van het individu, en dat dus voor een belangrijk deel bestaat uit vorming en opvoeding. Deze polariteiten noemen wij respectievelijk smal en breed. De relatie-as beschrijft de positie t.a.v. de wijze waarop het onderwijs wordt gegeven, tussen de polariteiten verticaal, gebaseerd op hiërarchie en autoriteit/ sturing enerzijds, en horizontaal, gebaseerd op gelijkwaardigheid, gezamenlijkheid en vertrouwen. Dit is relevant voor LOB en ouderbetrokkenheid, omdat zowel vorm en inhoud van e.e.a. sterk bepaald worden door de positie van de onderwijsinstelling (en de docent) en door de wensen/ verwachtingen van ouders en leerlingen. In een verticale relatie is er meestal meer sprake van eenrichtingsverkeer, in een horizontale meer van dialoog; en de opvattingen over de breedte van het doel van het onderwijs bepalen in grote mate de onderwerpen van gesprek. Het opzetten van vormen van LOB en ouderbetrokkenheid die niet passen bij de onderwijsinhoudelijke en pedagogische keuzes van de onderwijsinstelling, heeft weinig kans van slagen en zal ook niet overeenkomen met de verwachtingen van alle betrokkenen.


19

LOB en Ouderbetrokkenheid

Recommend Documents