Liturgie voor de kerkdienst op 10 januari 2016 Muziek Welkom en mededelingen en aansteken van de kaarsen Muziek De gemeente gaat staan Votum en groet Psalm 139: 1 en 7 Heer, die mij ziet zoals ik ben De gemeente gaat zitten Naar Psalm 116 V: De HEER heb ik lief, hij hoort mijn stem, mijn smeken, G: hij luistert naar mij, ik roep hem aan, mijn leven lang. V: Banden van de dood omknelden mij, angsten van het dodenrijk grepen mij aan, ik voelde angst en pijn. G: hij luistert naar mij, ik roep hem aan, mijn leven lang. V: De HEER is genadig en rechtvaardig, onze God is een God van ontferming, de HEER beschermt de eenvoudigen, G: machteloos was ik en hij heeft mij bevrijd. V: Kom weer tot rust, mijn ziel, de HEER is je te hulp gekomen. G: machteloos was ik en hij heeft mij bevrijd. V: Ja, u hebt mijn leven ontrukt aan de dood, mijn ogen gedroogd van tranen, mijn voeten voor struikelen behoed. G: hij luistert naar mij, ik roep hem aan, mijn leven lang. V: Ik mag wandelen in het land van de levenden onder het oog van de HEER. G: Ik bleef vertrouwen, ook al zei ik: ‘Ik ben diep ongelukkig.’ V: Al te snel dacht ik: Geen mens die zijn woord houdt. Hoe kan ik de HEER vergoeden wat hij voor mij heeft gedaan? G: machteloos was ik en hij heeft mij bevrijd. V: Ik zal de beker van bevrijding heffen, de naam aanroepen van de HEER
en mijn geloften aan de HEER inlossen in het bijzijn van heel zijn volk. G: Ik bleef vertrouwen, ook al zei ik: ‘Ik ben diep ongelukkig.’ Hij luistert naar mij, ik roep hem aan, mijn leven lang. Gez. 942: 1, 2 en 3 Ik sta voor u in leegte en gemis Kyriegebed, na elke bede zingen we Kyrië eleison Heer om al die mensen die in de kerstdagen zongen van vrede op aarde maar berichten horen van oorlogen van bombardementen van steden van hoog oplopende conflicten om al die mensen die ontmoedigt dreigen te raken roepen we u aan… Heer om al die mensen die leiden onder het kwaad dat hen werd aangedaan om al die vrouwen die verkracht werden in de Nieuwjaarsnacht om al die vrouwen die overal ter wereld in oorlogssituaties verkracht worden om al die vrouwen en kinderen die seksueel misbruikt worden ook in onze eigen omgeving roepen wij u aan… Heer om al die mensen die geen thuis meer hebben die zwerven op de aarde in de centra van de steden of van land tot land in de hoop opeen toekomst. Om de mensen die leiden onder vooroordelen en verdachtmakingen die van het ene geweld in het andere terecht komen roepen wij u aan…
Psalm 116: 1, 2 en 3 God heb ik lief Gebed Heer hoe zouden we een nieuw jaar beginnen zonder uw geest zonder een richting zonder moed zonder geloof, hoop en liefde, schenk ons daarom uw Heilige Geest
voor deze dag en all dagen Amen Lezing: Mattheüs 5: 1-16 Gez. 905: 1, 3 en 4 Wie zich door God alleen laat leiden Lezing: Efeziërs 6: 10-20 Gez. 912: 1, 2 en 5 Neem mijn leven Preek Gemeente van de Heer, 2016 Is begonnen. Op oudejaarsavond in Amsterdam werd afgeteld tot het zover was: een nieuw jaar, een nieuw begin. Ik weet niet of u het gehoord heeft via BVN, maar in de aanloop naar het aftellen werd het jaar onder een negatief voorgevoel geplaatst, telkens weer werden akelige gebeurtenissen uit 2015 als een soort doem voor het nieuwe jaar genoemd. Het tekent de angst in plaats van de hoop waarin veel mensen leven. Telkens weer zien ze op tv een optocht van vreemdelingen onze kant op komen. Voor Nederland benadert het aantal asielaanvragen dit jaar dat uit de tijd van de oorlog op de Balkan. Maar de tijd is veranderd. Het geweld van een aantal mensen die zeggen dat in naam van de Islam te doen heeft ons banger gemaakt voor vreemdelingen dan ooit tevoren. Veiligheidsproblemen worden aan hele bevolkingsgroepen toegeschreven en nuances in de discussies zijn bij voorbaat verdacht. Met bange voorgevoelens zijn we aan 2016 begonnen. Angst voor de toekomst. Bij de discussies over de kernwapens in de zeventiger jaren werd de vredesbeweging vaak voorgehouden dat angst een slechte raadgever is. Tijden zijn blijkbaar veranderd. Steeds meer mensen vragen van de politiek dat hun angst richtinggevend wordt voor het beleid, als het om asielzoekerscentra gaat bijvoorbeeld. Natuurlijk wil niemand in angst leven. We willen graag ons gevoel van veiligheid behouden. We willen helemaal niet bang 2016 in. Maar hoe doe je dat, moedig een nieuw jaar tegemoet treden als er zoveel is waardoor je je bedreigd voelt? Wie zich bedreigd voelt gaat zich wapenen tegen wat dreigt. Dat is normaal. Wie veranderingen als bedreigend ervaart zal zich verzetten tegen die veranderingen en alles bij het oude willen houden. Het oude en vertrouwde wordt met hand en tand verdedigd. Het wordt geïdealiseerd, de negatieve ervaringen worden vergeten en het goede van hoe het altijd geweest is wordt naar boven gehaald. Vroeger was er saamhorigheid, vroeger stond men voor elkaar klaar, vroeger had men nog tijd voor elkaar, vroeger wist je wat je aan elkaar had, vroeger hoorde je niet van geweld, vroeger hoefde je nergens bang voor te zijn. Toen was geluk nog heel gewoon. Dat toen de Bader-Meinhof groep terreuraanslagen pleegde, dat iedereen bang was dat de Russen zouden komen, dat slaat de herinnering even over. Een voorstelling van een ideale wereld zoals die eigenlijk zou moeten zijn, een romantisch beeld dat nooit stuk kan gaan moedigt aan om een bolwerk op te werpen tegen alles wat dat beeld zou kunnen verstoren en tegen de noodzaak zich aan te passen aan veranderingen die men niet wil. Dat afweermechanisme zet mensen aan om zich een beeld te gaan vormen van de eigen gewenste identiteit en de bedreigende identiteit van anderen. De goeden tegenover de fouten. Vaak heeft men gedacht dat een ontwikkelde cultuur zich zou kunnen wapenen tegen oorlogen en conflicten, maar steeds meer blijkt hoe het denken ook bij kan dragen aan het vormen van een basis voor die conflicten. De eigen groep wordt geïdealiseerd en de
tegenpartij wordt als onmenselijk afgeschilderd. Zo wordt de eigen strijd altijd een strijd voor het goede tegen het kwade. De tegenpartij wordt meer en meer het menselijk gezicht ontnomen en wordt een vertegenwoordiger van alles wat verwerpelijk is. We zien dat gebeuren: De westerse cultuur is modern, drager van de waarden van de Verlichting, de Islam is een achterlijke godsdienst. De Westerse cultuur is een cultuur van vrijheid, de Islamitische een cultuur van onvrijheid, met name voor de vrouw. In het westen werkt men hard, de vluchtelingen zijn gelukszoekers die alleen hun handen komen ophouden. Wij zij vredelievend, zij zijn gewelddadig. In het christendom gaat het om de liefde, Arabieren kennen geen liefde. Wij brengen onze kinderen waarden bij, zij indoctrineren hun kinderen. Wij wonen in een veilige buurt, als er een asielzoekerscentrum komt worden onze kinderen verkracht. Je hoeft je oren maar open te zetten om voortdurend dit mechanisme van de ideale eigen groep tegenover de gevaarlijke andere te horen ondersteund door verhalen over gebeurtenissen die dit gevoel bevestigen, zoals de aanrandingen in Keulen. Een gevoel van bedreiging leidt ertoe dat men zich tegen die bedreiging wapent. Een van onze gespreksgroepen wil deze maand bespreken hoe we als christenen met deze dingen om moeten gaan. Dat is geen eenvoudige vraag. Het christelijk geloof geeft namelijk geen blauwdruk voor de inrichting van een samenleving en geen model voor een heilsstaat in deze wereld. Het roept ook niet op tot een heilige oorlog tegen het kwaad. Dat zou heel gevaarlijk zijn. Want een heilsstaat gebaseerd op goddelijke normen zou al gauw een dictatuur worden waarbij iedereen zich aan zou moeten passen aan datgene wat als goed beschouwd wordt. En een heilige oorlog leidt tot geweld tegen iedereen die anders denkt. Er zou geen ruimte zijn voor mensen met een andere visie en een andere levensstijl. De eigen visie en de eigen levensstijl zouden goddelijk gelegitimeerd als absoluut gelden. Daarom predikte Jezus een Koninkrijk dat niet van deze wereld is. Maar als christenen leven we wel in deze wereld en hebben we wel degelijk een missie in deze wereld. Niet om de hele wereld om te turnen tot koninkrijk van God, maar wel om van alle volken leerlingen van Gods geboden te maken. Jezus zei bij zijn hemelvaart volgens Mattheüs: “Mij is gegeven alle macht in de hemel en op [de] aarde. Gaat dan henen, maakt al de volken tot mijn discipelen en doopt hen in de naam des Vaders en des Zoons en des Heiligen Geestes en leert hen onderhouden al wat Ik u bevolen heb. En zie, Ik ben met u al de dagen tot aan de voleinding der wereld.” We hebben wel degelijk te maken met de navolging van Christus en met de grote geboden die de vervulling van alle wetten zijn. Maar de kern van die geboden is niet een bepaalde leefregel, of een opsomming van wat wel en niet mag, geen cultureel bepaalde levensstijl, westers of oosters, maar een relatie: heb God lief boven alles en je naaste als jezelf. En die naaste is niet alleen degene die tot je eigen groep behoort laat Paulus zijn, ook je vijand valt onder het gebod van de liefde. Wie zoekt de weg van Christus te gaan, zoekt een weg van vrede en verzoening, een weg van heling en genezing, een weg van vergeving en verbondenheid. Een riskante weg. “Want ieder die zijn leven wil behouden, zal het verliezen, maar wie zijn leven verliest omwille van mij en het evangelie, zal het behouden.” Mc. 8:35. Het is niet de weg van de zelfverdediging, maar wel de weg van de weerbaarheid, een geestelijke weerbaarheid. Het is een weg waarop je je wapent, niet tegenover de medemens, maar tegenover de krachten van de duisternis die je mee dreigen te slepen naar de afgrond van hardheid, onverschilligheid en zelfs haat. De wapenrusting die je daarvoor nodig hebt is een andere dan die van karabijnen en tanks, het is een geestelijke wapenrusting waarmee je weerstand kan bieden aan de machten in jezelf en om je heen die je tegen de ander opzetten in plaats van met de ander verzoenen. Tegen de macht van de angst in plaats van de macht van het geloof. Paulus schrijft aan de Efeziërs:
“zoek uw kracht in de Heer.” Hij wijst naar de bemoedigende woorden van Jezus die zo machteloos leek aan het kruis: “Mij is alle macht gegeven in de hemel en op aarde.” Zoek kracht. Wees sterk. Paulus schreef dat vanuit de gevangenis, niet bepaald een romantische ideale werkelijkheid. “Trek de wapenrusting van God aan om stand te houden tegen de listen van de duivel,” schreef hij. Laat je niet meeslepen in het kwaad. “Overwin het kwade door het goede”, schreef Paulus elders. Die wapenrusting beschrijft hij: Tegenover alle vooroordelen en kwaadsprekerij: “Houd stand, met de waarheid als gordel om uw heupen.” Ga niet mee met alles wat gezegd en geïnsinueerd wordt, maar blijf met een open en nieuwsgierige blik onderzoeken wie de mens is die op je weg komt en wat hij wil en nodig heeft. Luister met een kritisch oor naar alles wat er gezegd wordt, laat je niet alles aanpraten. En luister niet alleen naar verhalen die angst en vooroordelen bevestigen. Zoek de waarheid. Gerechtigheid en waarheid zijn in de wapenrusting van Paulus nauw verbonden: naast de gordel der waarheid is er het harnas van de gerechtigheid. Doe recht aan de mens die op je weg komt, doe hem geen onrecht. Paulus gaat verder: de inzet voor het evangelie van vrede als sandalen aan uw voeten. Met die sandalen betreed je de ruige terreinen van het leven. En zegt Paulus: “Draag bovenal het geloof als schild waarmee u alle brandende pijlen van de vijand dooft. Het geloof, het fundamentele vertrouwen in de Heer van het leven en in het leven zelf. Dat kan je helpen om de verstikkende angst te overwinnen en moed te hebben om verder te gaan, wat er ook gebeurt. Draag als helm de verlossing, dat wil zeggen het vertrouwen in Gods goedheid en barmhartigheid, ook voor angstige, kwetsbare mensen zoals wij allemaal. Tenslotte noemt Paulus als zwaard de Geest, de woorden van God. Niet om elkaar dood te steken met teksten, maar de boodschap van vrede, verzoening en genade te stellen tegenover de onvrede, de vijandigheid en de harteloosheid. Paulus moedigt aan te bidden en je daarbij te laten leiden door de Geest. Verbonden met de Heer mogen we zoeken naar vrede en verzoening, naar geloof, hoop en liefde.Dat is geen maatschappelijk model over hoeveel vluchtelingen we aankunnen en over de toekomst van onze samenleving, dat soort vragen kun je niet beantwoorden met de Bijbel in de hand. Maar het is wel een geestelijke houding die je kunt aannemen tegen de angst en de vijandigheid, tegen moedeloosheid en wantrouwen om zo in geloof, hoop en liefde 2016 in te kunnen gaan. Amen. Muziek Gedicht: Gez. 916 Arno Pözsch, Je kunt niet dieper vallen, vertaling Sytze de Vries Gez. 534. 1, 2, 3 en 4 Hij die de blinden weer liet zien Gebed Voor het Nieuwe Jaar voor de tijd van leven voor de kansen op het goede voor het verlangen naar liefde voor de roep om vrede zeggen wij u dank Heer die de tijden omvat die het begin is en het einde En wij bidden Heer voor wie nederig van hart zijn dat zij stand houden getuigen van uw koninkrijk te zijn
voor de treurenden dat hun verdriet gehoord en gezien wordt en dat er troost en troosters voor hen zullen zijn voor de zachtmoedigen dat er plaats voor hen zal zijn in een wereld men zegt dat je hard en sterk moet zijn. Wij bidden voor mensen die hongeren en dorsten naar gerechtigheid dat het nieuwe jaar tekenen van hoop mag bevatten voor de barmhartigen dat zij niet struikelen over de onbarmhartigheid en zakelijkheid van deze wereld Wij bidden voor mensen die zuiver van hart zijn dat het kwaad hen niet aan zal tasten en dat ze uw heerlijkheid en genade zullen zien Wij bidden voor de vredestichters dat zij niet ontmoedigd raken door zoveel onwil te oplossingen. en dat zij als kinderen van u hun Vader mogen vertegenwoordigen. Wij bidden voor degenen die vervolgd worden vanwege de gerechtigheid, de politieke gevangenen die hun idealen gesmoord zien worden en hun stem verstomd Heer stel het Nieuwe Jaar onder uw licht en wees met ons stil gebed Onze Vader. Collecte Gebed De gemeente gaat staan Gez. 913: 1, 2 en 4 Wat de toekomst brengen moge Zegen Muziek
