Leven met Kanker. Terugkeer naar WERK na KANKER? Deze bijlage valt niet onder de verantwoordelijkheid van de hoofdredactie Dagblad De Telegraaf

november 2008

Leven met Kanker

Kanker: wat is het precies?

Steun bij het verwerken

Pijn bij kanker

Bijzonder jubileum

Vrijwel iedereen krijgt vroeg of laat met deze ziekte te maken. Maar liefst één op de drie mensen krijgt het zelf. Maar wat is kanker precies? Hoe ontstaat het en wat doet het in het lichaam?

Horen dat je kanker hebt, is heel ingrijpend. Het zet het leven op zijn kop en maakt patiënten bang en onzeker. Gelukkig is er tegenwoordig veel aandacht voor deze psychosociale kant van de ziekte.

Kanker gaat vaak gepaard met pijn. Bij de ene patiënt veroorzaakt de tumor zelf pijn, bij de andere ontstaat pijn tijdens of na een behandeling. Meestal kunnen specialisten iets doen om de pijn te verlichten.

“In september was het voor mij een bijzonder jubileum: toen was ik 25 jaar exkankerpatiënt. Een wonder om toch even bij stil te staan. Want niet iedereen overleeft de ziekte zo lang”.

Pagina 4

Pagina 9

Pagina 11

Pagina 11

Terugkeer naar WERK na KANKER? Stichting DO SOME GOOD kanker & werk

Kost terugkeer je meer energie dan het je oplevert? Heb je regelmatig het gevoel opnieuw te moeten strijden, maar nu voor vertrouwen, geduld en begrip? Is de combinatie kanker én terugkeren naar je werk je teveel?

Wil je graag terugkeren met meer balans, vertrouwen en plezier? Zie www.dosomegood.nl Of bel: 030 - 225 40 03

Deze bijlage valt niet onder de verantwoordelijkheid van de hoofdredactie Dagblad De Telegraaf.

ALTAAN werk & psyche www.altrecht.nl/altaan

MEDIAPLANET THEMABIJLAGE leven met kanker

2

Wetenschappelijk onderzoek is hoop

LEVEN MET KANKER

NOVEMBER 2008



Kanker: wat is het precies?

Steun bij het verwerken

Pijn bij kanker

Vrijwel iedereen krijgt vroeg of laat met deze ziekte te maken. Maar liefst één op de drie mensen krijgt het zelf. Maar wat is kanker precies? Hoe ontstaat het en wat doet het in het lichaam?

Horen dat je kanker hebt, is heel ingrijpend. Het zet het leven op zijn kop en maakt patiënten bang en onzeker. Gelukkig is er tegenwoordig veel aandacht voor deze psychosociale kant van de ziekte.

Kanker gaat vaak gepaard met pijn. Bij de ene patiënt veroorzaakt de tumor zelf pijn, bij de andere ontstaat pijn tijdens of na een behandeling. Meestal kunnen specialisten iets doen om de pijn te verlichten.

Pagina 4

D

“In september was het voor mij een bijzonder jubileum: toen was ik 25 jaar exkankerpatiënt. Een wonder om toch even bij stil te staan. Want niet iedereen overleeft de ziekte zo lang”.

Pagina 11

Pagina 11

Terugkeer naar WERK na KANKER?

enkt u wel eens na over de risico’s op kanker? Natuurlijk staat u er niet elke dag bij stil. Maar kanker is een groot probleem. Het treft ruim één op de drie Nederlanders. Iedereen kent dus wel iemand die kanker heeft of heeft gehad. Het raakt ons allemaal. Door vergrijzing zal dat aantal alleen maar toenemen; terwijl nu ongeveer 80.000 mensen per jaar kanker krijgen, zullen dit er 90.000 zijn in 2015. Hoewel we kanker niet volledig kunnen voorkomen, zijn we wel steeds beter in staat om mensen met kanker te behandelen.

Stichting DO SOME GOOD kanker & werk

Kost terugkeer je meer energie dan het je oplevert? Heb je regelmatig het gevoel opnieuw te moeten strijden, maar nu voor vertrouwen, geduld en begrip? Is de combinatie kanker én terugkeren naar je werk je teveel?

Wil je graag terugkeren met meer balans, vertrouwen en plezier?

ALTAAN werk & psyche www.altrecht.nl/altaan

Zie www.dosomegood.nl Of bel: 030 - 225 40 03

DEZE BIJLAGE VALT NIET ONDER DE VERANTWOORDELIJKHEID VAN DE HOOFDREDACTIE DAGBLAD DE TELEGRAAF.

Inhoud 04 Kanker: wat is het precies?

05 Wat zijn de risico’s?

06 Borstkanker steeds beter te behandelen

Gezond en alert

We hebben namelijk wel degelijk invloed op het risico op kanker. Want uit onderzoek blijkt dat een gezonde leefstijl (niet roken, gezonde voeding, voldoende bewegen, een goed gewicht, verstandig zonnen en alcohol met mate) voor vijftig procent de sterfte aan kanker kan helpen voorkomen. Gezond leven is dus heel belangrijk. Daarnaast is het belangrijk dat mensen alert zijn op signalen die het lichaam afgeeft. Deze kunnen mogelijk wijzen op kanker. Want hoe eerder kanker wordt ontdekt, hoe groter de kans is op een minder ingrijpende behandeling en een langer leven. Om mensen te helpen inschatten of ze met een klacht naar de huisarts zouden moeten gaan, heeft KWF Kankerbestrijding een website gemaakt: www.kwfklachtadvies.nl. Vooral mensen van 55 jaar of ouder moeten extra alert zijn. Op het moment dat kanker wordt vastgesteld, is tweederde van de patiënten namelijk zestig jaar of ouder.

van onze inkomsten gaat naar wetenschappelijk onderzoek. KWF Kankerbestrijding financiert maar liefst de helft van alle onderzoeksprojecten naar kanker in Nederland! Want wetenschappelijk onderzoek is hoop. Om de strijd tegen kanker succesvol aan te gaan is gedegen kennis van de ziekte nodig. Door onderzoek verbeteren de kans op vroege ontdekking en betere behandeling en daarmee de vooruitzichten van patiënten met kanker. En door onderzoek weten we beter hoe we het risico op kanker kunnen beperken.

Wetenschappelijk onderzoek

KWF Kankerbestrijding

KWF Kankerbestrijding geeft voorlichting over preventie en vroege ontdekking van kanker. Daarnaast ondersteunen we patiënten zodat zij de beste keuzes kunnen maken. Door hen goede en betrouwbare voorlichting aan te reiken en door patiëntenorganisaties te financieren. De hoofdmoot (tachtig procent)

Pagina 9

Bijzonder jubileum

07 Prostaatkanker: niet altijd gevaarlijk

09 Op welke signalen moet ik letten? Foto: KWF Kankerbestrijding

Al bijna zestig jaar maakt KWF Kankerbestrijding een vuist tegen kanker door zich in te zetten voor betere voorlichting, behandeling en kwaliteit van leven. En niet zonder resultaat: kanker betekent gelukkig lang niet altijd meer het einde. Sinds de oprichting in 1949 zijn de overlevingskansen van kankerpa-

tiënten ruim verdubbeld. Tegenwoordig is de kans dat iemand met kanker de eerste vijf jaar overleeft, gestegen tot ruim vijftig procent. Maar het aantal mensen dat jaarlijks kanker krijgt, neemt ook toe. Zoals u begrijpt is er nog veel te doen. KWF Kankerbestrijding gaat al bijna zestig jaar voorop in de strijd tegen kanker Die strijd voeren we niet alleen, maar samen met patiënten, artsen, wetenschappers, collectanten, donateurs, bedrijven en heel veel vrijwilligers. Samen bieden we hoop aan huidige en toekomstige patiënten.

09 Steun bij het verwerken

11 De behandeling van kanker

11 Pijn bij kanker vaak te verlichten

In samenwerking met:

Tom Hanselaar Algemeen Directeur KWF Kankerbestrijding leven met kanker - publicatie Mediaplanet publishing house B.V. Project Manager: Marieke Landman, Mediaplanet Publishing House B.V. +31 20 7077 006 Production Manager: Birte van Ouwerkerk, Mediaplanet Publishing House B.V. +31 20 7077 003 Design & Repro: Thomas Rohlfs, [email protected], +31 20 7077 011 Tekst: Kees Vermeer Cover: yazolinogirl / istockphoto.com

Mediaplanet produceert, financiert en ontwikkelt themakranten In pers, online en via broadcasting. www.mediaplanet.com

Mediaplanet is de leidinggevende Europese uitgever van themakranten in pers, online en via broadcasting. Als u zelf een idee heeft over een onderwerp, of misschien wel een heel thema, aarzelt u dan niet om contact met ons op te nemen.

Marieke Landman

Mediaplanet Publishing House, Kristiina Kansen, Country Manager tel: +31 20 70 77001 www.mediaplanet.com Gedistribueerd met De Telegraaf, november 2008

> Meer weten over het EPD? > Leven met medicijnen? Geef je mening > Ervaring met een een zorgverlener? > Op zoek naar recensies over zorgorganisaties? Voor al deze zorgvragen en nog veel meer: kijk op ConsumentendeZorg.nl

Voor 16 miljoen Nederlanders en hun zorg

Triple AAA Care Benelux thuiszorg bemiddelingsbureau

Uw zorg thuis: onze zorg

Als u of één van uw familieleden door ziekte van zorg afhankelijk wordt, heeft u ineens uw handen vol om goede thuiszorg te regelen. Wij van Triple AAA Care Benelux zien het als onze taak onze cliënten te begeleiden in dit traject en voor u -en in overleg met u- de zorg hiervoor al naar gelang uw wensen uit handen te nemen. Zo adviseert Triple AAA Care Benelux u bij de keuze voor een Persoons Gebonden Budget (PGB) of Zorg in Natura. De stap naar 24 uurszorg, nachtzorg of andere zorgmomenten nemen wij zorgvuldig met u door en daarop afgestemd, starten wij het zorgtraject voor u op. Triple AAA Care Benelux beschikt hiervoor over een groot team aan gekwalificeerde, professionele en betrouwbare zorgverleners. Helpenden, ziekenverzorgenden, verzorgenden-IG en verpleegkundigen. Uit ons bestand stellen wij gericht op uw zorgvraag een persoonlijk team voor u samen. Professionals met als doel uw thuiszorg zo aangenaam mogelijk uit te voeren. Wij beschikken tevens over de mogelijkheden om voor u, indien u dit wenst, aanvragen te regelen, budgetbeheer en administratie te voeren.

Triple AAA Care Benelux || Lijndonk 4 || 4825 BG Breda || Tel. 076-571 45 44 || Mobiel 06-1012 10 67 || www.tripleaaacare.nl || [email protected]

Niet verstoppen, maar blootgeven.

Niet treuren, maar troosten. Geen angst, maar bezinning. Niet dood, maar levend.

Niet zwijgen, maar praten. Niet gisteren, maar vandaag.

Geen schaamte, maar trots.

Nog 91 dagen…

en dan is kanker het gesprek van de dag. En niet alleen voor de 400.000 mensen in Nederland die het hebben. Over 91 dagen verschijnt ZO!, het eerste positief geladen publieksblad over kanker. Over kanker hebben, overleven, een plek geven en achter je laten. Omdat kanker meer en meer een chronische ziekte is, die ons allemaal direct of in onze omgeving raakt. Kijk snel op www.zomagazine.nl voor een voorproefje van het eerste nummer en neem direct een abonnement. Je betaalt dan slechts € 25,00 voor 6 nummers (i.p.v. € 29,95). ZO! is een uitgave van de Nederlandse Federatie van Kankerpatiëntenorganisaties. De 25 aangesloten organisaties bieden lotgenotencontact en informatie rond kanker. NFK behartigt de belangen van (ex-)kankerpatiënten in Nederland. Word ook lid van een patiëntenorganisatie: www.kankerpatient.nl. NFK ontvangt een subsidie van het KWF.

MEDIAPLANET THEMABIJLAGE leven met kanker

4

Kanker in Nederland •• Naar schatting hebben momenteel 400.000 mensen kanker. De meeste kankerpatiënten zijn ouder dan zestig jaar. •• In 2005 werd in Nederland ruim 81.000 keer de diagnose kanker gesteld, 42.000 keer bij mannen en 39.000 keer bij vrouwen. Ongeveer 73.000 van deze diagnoses waren ‘nieuwe’ patiënten, onder wie zo’n 400 kinderen (0 tot 15 jaar). •• Het aantal nieuwe diagnoses van kanker stijgt met gemiddeld 1,5 tot 2 procent per jaar, vooral ten gevolge van bevolkingsgroei en vergrijzing.

Kanker: wat is het precies? Vrijwel iedereen krijgt vroeg of laat met de ziekte te maken: kanker. Maar liefst één op de drie mensen krijgt het zelf. Maar wat is kanker precies? Hoe ontstaat het? En wat doet het in het lichaam?

vrouwen mannen

E

r zijn meer dan honderd verschillende soorten kanker, met elk specifieke kenmerken waaraan een specialist ze kan herkennen. Maar één kenmerk hebben alle kankersoorten gemeenschappelijk: bepaalde lichaamscellen zijn ontspoord in hun groei en blijven zich ongeremd delen. Cellen

Cellen zijn de bouwstenen van ons lichaam. Ze ontstaan door zogeheten celdeling: een cel zich deelt in twee nieuwe cellen. Iedere lichaamscel heeft een kern, met daarin het erfelijk materiaal: het DNA. Dat bepaalt wanneer een cel zich moet gaan delen en wanneer deze daar juist mee moet stoppen, bijvoorbeeld omdat de cel verouderd is en moet worden vervangen. Het DNA houdt dus normaal gesproken de groei en deling van lichaamscellen goed in de hand. Maar het kan ook fout gaan. Bijvoorbeeld als het DNA in de cel is beschadigd en de celdeling niet meer goed kan controleren. Er zijn

De meest voorkomende kankersoorten bij mannen en vrouwen gebaseerd op de meest recente cijfers uit de Nederlandse Kankerregistratie van de Vereniging Integrale Kankercentra.

Foto: sage78 / istockphoto

7500

5000

2500

11319308

14:08

Agressief

Er zijn goedaardige en kwaadaardige tumoren. Een goedaardig gezwel groeit geen andere weefsels binnen en verspreidt zich niet in het lichaam. Bij kwaadaardige tumoren gedragen de tumorcellen zich agressief: ze kunnen andere organen binnendringen en daar gaan groeien. Er kunnen bovendien cellen loslaten van de tumor en elders in het lichaam uitgroeien tot nieuwe tumoren. De kanker is dan uitgezaaid. Doordat agressieve kankercellen in andere organen gaan groeien, kunnen die organen niet meer goed functioneren. Dat maakt kanker tot een levensbedreigende ziekte. Uiteindelijk slokken de snelgroeiende kankercellen zoveel energie op, dat het lichaam het niet meer volhoudt en de patiënt kan overlijden. Lang proces

Kanker ontstaat niet van de ene op de andere dag. Het is een lang proces dat jaren kan duren. Kanker komt daardoor vaker op hogere leeftijd voor: de meeste patiënten zijn ouder dan zestig jaar. Het is nooit met zekerheid te voorspellen wie kanker zal krijgen. Vaak ontstaat de ziekte door een samenloop van omstandigheden. Iemand kan er aanleg voor hebben, ongezond leven of door toeval kanker krijgen. Ook iemand die altijd gezond heeft geleefd, kan kankerpatiënt worden. En iemand die altijd heeft gerookt, kan oud worden zonder kanker te krijgen. Dat neemt niet weg dat gezond leven zéker zinvol is: dat kan maar liefst de helft van alle kanker voorkomen!

m oe Ba

ar

em

ie

de r

Meer informatie: uk

s

aa

Bl

Le

en fo m m Ly

ela

no om

) Hu id

Pagina 1

m

(o ve rig

at sta Pr o

Lo ng

Di En kke de da lda rm rm /

0

Hu id

Adv. Vragen over kanker 260x127

10000

rst

Bronnen: www.kwfkankerbestrijding.nl www.cbs.nl;

12500

Bo

•• Ruwweg geneest ongeveer de helft van alle kankerpatiënten. •• Bij mannen komt longkanker het meeste voor, daarna prostaatkanker. •• Bij vrouwen komt borstkanker het meeste voor, daarna darmkanker. •• Bij kinderen en jongeren komen leukemieën, lymfomen en hersentumoren het meest voor. •• Gemiddeld overleeft circa de helft van alle kankerpatiënten de eerste vijf jaar na de diagnose. •• Per jaar overlijden circa 40.000 mensen aan kanker.

speciale stukjes DNA, de herstelgenen, die de schade repareren. Maar als de DNA-schade te groot is, kan de deling en groei van cellen uit de hand lopen. Er is dan geen controle meer over de celdeling en een cel kan zich ongeremd gaan vermeerderen. Zo ontstaat al snel een klompje cellen: een gezwel, ook wel tumor genoemd.

•• www.kwfkankerbestrijding.nl •• www.nki.nl •• www.wcrf.nl

Bron: NKR van de Vereniging Integrale Kankercentra

Vragen over kanker? Wat staat mij te wachten? Welke soort behandeling is voor mij het beste? Kan ik blijven werken? Hoe vertel ik het mijn familie en kinderen? Een kankerpatiënt moet veel keuzes maken. KWF Kankerbestrijding helpt hierbij. Bel met de gratis KWF Kanker Infolijn: 0800 - 022 66 22. Bereikbaar van maandag t/m vrijdag van 09.00 - 12.30 uur en van 13.30 -17.00 uur. Of ga naar www.kwfkankerbestrijding.nl

THEMABIJLAGE leven met kanker MEDIAPLANET

5

Wat zijn de risico’s?

Er zijn factoren bekend die het risico op verschillende vormen van kanker vergroten. Roken staat als slechte leefgewoonte onbetwist op nummer één, maar ook andere factoren spelen een rol.

P

Foto: maodesign / istockphoto

Fabels Van mobiele telefoons kan je kanker krijgen. Van zendmasten, van de magnetron, van deodorant, van stress, van de stoffen met E-nummers in onze voeding... Er doen nogal wat geruchten de ronde over dingen die kanker zouden kunnen veroorzaken. “De meeste zijn flauwekul”, reageert prof. Bart Kiemeney.

DNA-schade kan veroorzaken. De lichte temperatuurverhoging die optreedt in het hoofd door de straling is ook minimaal. Veel te weinig om schade te veroorzaken. Het gebruik van mobiele telefoons is immens toegenomen. Maar er is geen toename van hersentumoren geconstateerd. Ook dat spreekt het risico tegen.”

“Vaak pikken de media een spectaculair resultaat uit een wetenschappelijke studie op, terwijl andere en vaak betere studies dat resultaat tegenspreken.” Prof. Ellen Kampman onderschrijft dat: “Er wordt veel onderzoek gedaan, maar duidelijke verbanden tussen die factoren en kanker zijn nooit aangetoond.”

Voeding Wat betreft de E-nummers in voedingsmiddelen: dat zijn stoffen waarop juist extra zorgvuldig wordt gecontroleerd, weet prof. Kampman. “Soms wordt er wel een kankerverwekkende stof in voeding gevonden. Daar schrikt iedereen van, maar de Voedsel en Waren Autoriteit zit er dan meteen bovenop. Onze voeding is over het algemeen veilig. Het risico zit niet zozeer in de stoffen in onze voedingsmiddelen, maar meer in de hoeveelheid die we eten en in de balans tussen plantaardige en dierlijke voedingsstoffen.”

Telefoons Mobiele telefoons zijn regelmatig in opspraak. Ten onrechte, vindt prof. Kiemeney. “De elektromagnetische straling van een telefoon heeft zo’n lage energie dat die geen directe

“Dit boek kan wel eens de beste investering zijn voor jezelf en je nageslacht. Van harte aanbevolen!” Tom van der Wal, patiënt en voorzitter Stichting Kanker Steunpunt

rof. Bart Kiemeney van de Radboud Universiteit Nijmegen maakt nog eens duidelijk hoe slecht roken is: “Alle andere risicofactoren vallen daarbij in het niet. Roken veroorzaakt kanker in het hele ademhalingssysteem. Maar het is ook de belangrijkste risicofactor voor blaaskanker en het verhoogt zelfs het risico op dikkedarmkanker. Ik denk dat er een derde minder kanker zou zijn als iedereen zou stoppen met roken.” Kans verminderen

Niemand kan kanker met zekerheid voorkomen. Te meer omdat het feit dat we ouder worden in feite de grootste risicofactor is. Maar het is wel mogelijk om de kans op kanker te verminderen. Geschat wordt dat een gezonde manier van leven dertig tot vijftig procent van de sterfte door kanker kan voorkomen. Wat dat inhoudt? Blijf op gewicht, beweeg regelmatig, wees matig met alcohol en eet meer plantaardige producten. Prof. Ellen Kampman van de Wageningen Universiteit vertelt dat overgewicht, na roken, een andere belangrijke risicofactor is voor kanker. “Waarschijnlijk heeft het te maken met bepaalde hormonen in het lichaam. Vooral vet op de buik is een risico. Dat kan leiden tot chronische ontstekingsreacties die uiteindelijk het risico op kanker verhogen.”

Overgewicht

Iemand die te zwaar is, beweegt meestal ook te weinig. Dat heeft misschien nog wel meer risico dan het overgewicht zelf, denkt prof. Kiemeney. “Ben je iets te dik, maar beweeg je veel, dan loop je waarschijnlijk minder risico dan wanneer je slank bent maar weinig beweegt. Bewegen heeft invloed op allerlei processen in het lichaam. Je darmen zijn bijvoorbeeld meer in beweging, waardoor je eten er sneller doorheen gaat. Slechte stoffen in het eten hebben dan minder kans om schade aan te richten.” Nog lang niet alles is bekend over het verband tussen voeding en het ontstaan van kanker. Daarom vindt prof. Kampman het verontrustend dat veel mensen vitaminepillen en groente- en fruitdrankjes gebruiken. “Mensen denken: dan krijg ik alle goede stoffen binnen. Maar we weten nog nauwelijks welke stoffen goed zijn, hoeveel je ervan nodig hebt en hoe ze werken.” In kranten en op televisie zijn er vaak tegenstrijdige berichten over de effecten van voeding. Prof. Kiemeney adviseert daarom om vooral het gezonde verstand te gebruiken: “Eet gevarieerd, niet te veel en laat dingen zoals chips staan. En eet eens een keer geen vlees, maar bijvoorbeeld vis. Ach, we weten eigenlijk allemaal wel wat een gezonde leefwijze is.”

Ingezonden Mededeling ConsumentendeZorg.nl: voor 16 miljoen Nederlanders Bekend is dat iedereen – patiënt of niet patiënt – geregeld te maken heeft met zorgkwesties. Dat kan bijvoorbeeld zijn omdat iemand ziek is of in z’n naaste omgeving een persoon kent die ziek is. Of omdat een ziekenhuisopname in het verschiet ligt. Maar het gaat ook heel vaak om ervaringen met artsen of een situatie in een verpleeg- of verzorgingstehuis. In al die gevallen is het van belang dat iedereen zijn vraag, mening of ervaring kan delen met anderen. Want met z’n allen weten we meer. Per slot van rekening moet iedere patiënt of zorgconsument gehoord (kunnen) worden. Want met die informatie kunnen zorgorganisaties aan verbetering van de zorg werken. Sinds dit voorjaar bestaat daar een website voor: www.consumentendezorg.nl Op deze website vindt de bezoeker onder andere recensies van patiënten en voorbeelden van goede zorg. Maar er is veel meer te ontdekken op deze website: meldacties waarbij iedereen z’n mening kan geven over een bepaald zorgaspect, informatie over meer dan 3.000 zorginstellingen, knelpunten, etc. Hierbij roep ik u op om deze website te bezoeken en daarmee een bijdrage te leveren aan een betere zorg in ons land! Atie Schipaanboord Adjunct-directeur Nederlandse Patiënten Consumenten Federatie

Als je zou weten dat… 1 op de 3 mensen in zijn leven wordt geconfronteerd met een vorm van kanker. Dan zijn dat indrukwekkende cijfers. Maar gelukkig kun je zelf de kans op kanker met ruim 30% verminderen door gezonde voeding en leefstijl. Daarvoor hoef je alleen het P-symbool te onthouden. Dat staat namelijk voor activiteiten waarvan wetenschappelijk is bewezen dat ze de kans op kanker verminderen. Wij van het Wereld Kanker Onderzoek Fonds noemen dit P-symbool dan ook ‘Preventie Inside’. Want het Wereld Kanker Onderzoek Fonds heeft alles wat we op de wereld weten over de preventie van kanker bij elkaar gebracht. Gedocumenteerd, geïnterpreteerd en handzaam toepasbaar gemaakt in richtlijnen voor een gezonder leven met minder kans op kanker. Als je hier meer over wilt weten of ons werk wilt steunen, bezoek dan geefkankergeenkans.nl

Geef kanker geen kans

MEDIAPLANET THEMABIJLAGE leven met kanker

6

zijn het krijgen van kinderen op latere leeftijd, weinig borstvoeding geven, overgewicht, te weinig beweging en te veel alcohol. Meer bewegen is een manier om het risico op borstkanker te verminderen. Vrouwen die voldoende lichamelijk actief zijn, hebben maar liefst twintig tot veertig procent minder kans op borstkanker.

De combinaties van behandelingen die nu mogelijk zijn, zijn bij veel vrouwen succesvol

Borstkanker steeds beter te behandelen

Foto: asiseeit / istockphoto

Borstkanker is bij vrouwen de meest voorkomende vorm van kanker. Per jaar wordt de ziekte bij circa 12.000 vrouwen vastgesteld, met name bij vrouwen boven de vijftig jaar. Gelukkig kunnen vrouwen steeds beter worden behandeld.

D

r. Marian Menke-Pluijmers opereert vrouwen met borstkanker in het Erasmus MC in Rotterdam. Zij vertelt wat de eerste symptomen zijn van borstkanker. “Meestal is dat een knobbeltje in de borst. Vrouwen

voelen dat bijvoorbeeld tijdens het douchen. Het knobbeltje kan ook in de oksel zitten. Verder kan een borst roodheid vertonen, de huid kan er anders uitzien of er kan vocht uit de tepel komen dat rood kan zijn van bloed.”

Risicofactoren

Vrouwen die vroeg beginnen met menstrueren, een late overgang hebben of langdurig hormoonpreparaten gebruiken tegen overgangsklachten, lopen extra risico op borstkanker. Andere risicofactoren

Vrouwen met borstklachten kunnen in veel ziekenhuizen terecht bij de zogeheten mammapoli (mamma is het Latijnse woord voor borst). Daar horen zij meestal binnen een dag of er sprake is van borstkanker, en volgt meteen een voorstel voor behandeling. Als de ziekte nog in een vroeg stadium is, dan is een operatie mogelijk waarbij alleen het aangedane gebied wordt weggehaald. De patiënte kan zelf kiezen of zij zo’n borstsparende operatie wil of een amputatie van de gehele borst. Als de ziekte al verder is gevorderd, wordt geadviseerd om de borst geheel weg te halen. Bovendien wordt dan een belangrijke lymfeklier in de oksel verwijderd. De patholooganatoom kan in deze zogenoemde schildwachtklier onderzoeken of de borstkanker is uitgezaaid. Als dat zo is, dan moeten ook de andere lymfeklieren in de oksel worden verwijderd. Als de schildwachtklier schoon is, is geen verdere operatie nodig. “Deze methode bestaat nu bijna tien jaar”, vertelt dr. Menke. “Het is een hele verbetering omdat veel vrouwen hun okselklieren kunnen behouden. Zonder die klieren kan de arm dik worden van vocht.” Succesvol

Na de operatie volgt meestal een vervolgbehandeling. Die hangt af van kenmerken van de tumorcellen.

In het laboratorium kan bijvoorbeeld worden nagegaan of de cellen gevoelig zijn voor bepaalde hormonen. Als dat zo is, kan de vrouw hormoontherapie krijgen. Andere mogelijkheden zijn chemotherapie, immunotherapie en bestraling. De combinaties van behandelingen die tegenwoordig mogelijk zijn, zijn bij veel vrouwen succesvol. De sterfte door borstkanker is sinds medio jaren negentig duidelijk afgenomen. Als de kanker beperkt is tot de borst, is de overleving na vijf jaar zelfs meer dan negentig procent. Sommige families zijn erfelijk belast voor borstkanker. Als een vrouw een ‘borstkankergen’ heeft, kan zij wel tachtig procent kans hebben om de ziekte te krijgen. Vanwege de angst- en onzekerheidgevoelens die dat veroorzaakt, nemen sommige vrouwen een drastische beslissing: zij laten hun borsten weghalen vóórdat die ziek worden. “Die vrouwen hebben de ziekte vaak gezien bij hun moeder, zussen of oma. Ze willen dat niet zelf meemaken. De vrouwen krijgen bij hun beslissing goede psychologische begeleiding en wij werken intensief samen met een plastisch chirurg”, zegt dr. Menke. “Toch valt het op dat er nauwelijks psychische problemen zijn over de keuze zelf. Het is een bewuste keus, en de vrouwen zijn daarna opgelucht dat zij niet meer zo’n hoge kans hebben op borstkanker.” Betere begeleiding

De psychische begeleiding van vrouwen met borstkanker is de laatste jaren steeds beter geworden. In het ziekenhuis wordt de vrouw begeleid door een ‘mammateam’ van deskundigen en gespecialiseerde verpleegkundigen. Ook patiëntenverenigingen en websites geven voorlichting en ondersteuning. De stichting Pink Ribbon investeert onder meer in onderzoek naar verbetering van psychosociale zorg. Een goede ontwikkeling, vindt dr. Menke. “Vroeger draaide de behandeling van borstkanker vooral om het bestrijden van de ziekte. Tegenwoordig is kwaliteit van leven voor borstkankerpatiënten minstens zo belangrijk.”

Stichting Pink Ribbon is een fondsenwervende

Steun Stichting Pink Ribbon en strijd mee tegen borstkanker.

organisatie, die aandacht vraagt voor borst-

Stort op giro 1234 t.n.v. Stichting Pink Ribbon te Bussum

kanker. Zij heeft als doel het aantal gevallen van borstkanker te verminderen, vroege diagnose te bevorderen en de zorg voor patiënten en hun omgeving te verbeteren. Met uw geld financieren wij wetenschappelijk onderzoek gericht op preventie en vroege opsporing van borstkanker en projecten die de kwaliteit van leven van de borstkankerpatiënten en hun omgeving verbeteren.

Word vriendin van Stichting Pink Ribbon en blijf op de hoogte van al onze activiteiten, kijk op www.pinkribbon.nl

THEMABIJLAGE leven met kanker MEDIAPLANET

7

Prostaatkanker: niet altijd gevaarlijk Ongeveer negenduizend mannen, veelal ouderen, krijgen jaarlijks te horen dat zij prostaatkanker hebben. Prostaatkanker gedraagt zich meestal niet agressief en is vaak niet levensbedreigend. Behandeling is daarom niet altijd nodig.

U

Bij toeval ontdekt

De prostaat is een klier bij mannen die onder de blaas ligt, ongeveer ter grootte van een kastanje. Prostaatkanker ontwikkelt zich meestal aan de buitenkant van de prostaat. Daar veroorzaakt de tumor geen problemen. Als tumorcellen loslaten, verspreiden ze zich via het bloed meestal eerst naar de botten. Dat veroorzaakt botpijn. De patiënt kan ook moeite krijgen met plassen: de plasbuis loopt door de prostaat, en de prostaattumor kan op den duur de plasbuis dichtdrukken. Vaak wordt prostaatkanker bij toeval ontdekt, bijvoorbeeld bij een lichamelijk onderzoek. Er zijn dan verschillende mogelijkheden, vertelt dr. Schrier. “Als alleen de prostaat is aangedaan én als de patiënt in een goede conditie is en naar verwachting nog meer dan tien jaar leeft, dan is behandeling zinvol.

Bij deze mensen doen we meestal een operatie waarbij we de prostaat helemaal weghalen. Een andere behandelmethode is het bestralen van de prostaat. Als de prostaatkanker niet agressief is, kunnen we ervoor kiezen om de patiënt alleen goed in de gaten te houden en te volgen hoe de kanker zich ontwikkelt. Alle mogelijkheden worden met de patiënt besproken.” Gevolgen

Er zijn ook mannen die de kanker vóór willen zijn. Zij laten hun bloed jaarlijks testen op het stofje PSA, dat staat voor prostaatspecifiek antigeen. Als er meer PSA in het bloed komt, kan dat een aanwijzing zijn voor prostaatkanker. De uroloog kan dat dan met lichamelijk onderzoek nagaan. Maar PSA is niet specifiek voor prostaatkanker. Eén test heeft dus een beperkte waarde. Toch stimuleert Blue Ribbon het doen van testen. Bob Bartelds: “Een reeks van testen kan wél iets zeggen. Als de PSA-waarde een aantal keren achter elkaar is verhoogd, kan er iets aan de hand zijn.” Het behandelen van prostaatkanker kan gevolgen hebben voor enkele lichaamsfuncties. Vlak bij de prostaat lopen namelijk zenuwen die betrokken zijn bij seksuele functies. Als die worden beschadigd, kan de man impotent worden. Net onder de prostaat ligt de sluitspier die zorgt voor de continentie. Beschadiging daarvan leidt tot incontinentie. “Dat geeft vaak sociale beperkingen”, zegt dr. Schrier. “Mannen durven de deur niet meer uit. Urineverlies kan het leven sterk beheersen. Dat geldt natuurlijk ook voor impotentie.”

Unieke prostaatkanker behandeling Mannen met prostaatkanker kunnen sinds kort bij ROOS Medische dienstverlening terecht voor een snelle behandeling in Duitsland. ROOS biedt hulp bij medische diensten en advies die in Nederland moeilijk verkrijgbaar zijn, of behandelingen waar een lange wachttijd voor is, waaronder de behandeling van prostaatkanker. Tevens heeft ROOS intensief contact met zorgverzekeraars, huisartsen en patiëntenorganisaties.



roloog dr. Bart Schrier van het Jeroen Bosch Ziekenhuis in ’s-Hertogenbosch omschrijft het als volgt: “Als je als man oud genoeg wordt, krijg je zéker prostaatkanker. Zo’n tachtig procent van alle tachtigjarige mannen heeft deze vorm van kanker. Maar niet iedereen weet het, omdat je er vaak geen last van krijgt. Als een man wél klachten heeft, is het helaas meestal te laat.” Om die laatste reden zet de Stichting Blue Ribbon zich, aldus voorzitter Bob Bartelds, in om het aantal gevallen van prostaatkanker te verminderen. “Wij willen aandacht vragen voor de risico’s van prostaatkanker en de vroege diagnose bevorderen.”

Ingezonden Mededeling

Foto: amph / istockphoto

Opereren met robot Voor het opereren van prostaatkanker hebben de urologen van het Jeroen Bosch Ziekenhuis tegenwoordig een operatierobot tot hun beschikking. De operatie gebeurt door kleine gaatjes in de buikwand, waardoorheen de instrumenten en een kleine camera worden ingebracht. De operateur bestuurt de instrumenten op afstand. Die kunnen heel precies bewegingen maken. Hoe meer ervaring de chirurg ermee heeft, hoe kleiner de kans op beschadiging van zenuwen en de sluitspier. Bovendien wordt er geen grote wond gemaakt, waardoor de man minder pijn heeft, sneller herstelt en eerder naar huis en weer aan het werk kan.

Open over praten

Het lijkt een open deur dat mannen het moeilijk vinden om over deze zaken te praten. Onderling zal het zeker nog een taboe zijn, maar in zijn spreekkamer merkt dr. Schrier daar weinig van. “Met de mannen die ik zie, kan ik er meestal open over praten. Maar bij mij zijn ze natuurlijk de eerste drempel al over. Eventueel kan een man, na een vervolggesprek met een gespecialiseerd verpleegkundige, er ook met een psycholoog

Je denkt er waarschijnlijk niet dagelijks aan. Laat staan dat je er met anderen over praat. JE PROSTAAT Toch is het verstandig voor mannen boven de 45 jaar er eens met de huisarts over te praten. In Nederland krijgen namelijk ieder jaar ruim 9000 mannen de diagnose prostaatkanker te horen.

over praten. Maar ik maak niet vaak mee dat dat nodig is. En de vrouwen van de mannen vinden het verlies van erectie een minder groot probleem dan de mannen vooraf denken. Die zijn vooral blij dat hun man er nog is.” Meer informatie: •• www.prostaatkankercentrum.nl •• www.prostaatkanker.nl •• www.kwfkankerbestrijding.

Unieke behandelmethode Via ROOS kunt u in geval van prostaatkanker behandeld worden door middel van een nieuwe toonaangevende operatietechnologie waarbij gebruik gemaakt wordt van een hoogontwikkelde, moderne medische techniek; de daVinci-methode. In de VS behoort de daVinci Prostatectomie al tot de standaardmethodes. De operatie wordt uitgevoerd in het Prostata Zentrum NordWest, in Duitsland, onder leiding van Chef-arts Dr. Witt. die inmiddels meer dan 700 daVinci operaties heeft uitgevoerd. Voordelen? De daVinci-technologie biedt de opererend arts voordelen ten opzichte van open operaties en de gebruikelijke minimaal-invasieve methoden. De kans op impotentie en incontinentie is vele malen kleiner door: •• Beeldvergroting van 10 tot 20 maal voor een exactere herkenning van zenuwen en weefsellagen; •• kleinere en fijnere ‘hand’ bewegingen en opheffing van de trilbewegingen van menselijke handen •• minder pijn en bloedverlies Meer informatie vindt u op www.roosmed.nl of via telefoonnummer 0800-222 000 5.

De Stichting Contactgroep Prostaatkanker (SCP) is de patiëntenorganisatie die de belangen behartigt van prostaatkankerpatiënten. Vanuit het perspectief van de patiënt richt zij zich op de inhoud en de kwaliteit van de zorg. Zij is een wegwijzer voor prostaatkankerpatiënten en hun partners, organiseert bijeenkomsten voor lotgenoten en geeft voorlichting over medische ontwikkelingen. Wordt nu donateur ! www.kankerpatient.nl/prostaatkanker

De Stichting Blue Ribbon wil dat u op tijd de signalen begrijpt. Voorkomen is immers beter dan genezen.

Telefoon: 088 00 29 768

Kijk daarom ook op www.blueribbon.nl

E-mail: [email protected]

Prostaatkanker. Hoe nu verder? ( advertorial )

Prostaatkanker is de meest voorkomende kankeraandoening bij mannen. Jaarlijks wordt deze vorm van kanker in Nederland vastgesteld bij meer dan 10.000 mannen. Ongeveer 75% van hen is ouder dan 65 jaar, hoewel het steeds vaker ook op jongere leeftijd voorkomt. Als prostaatkanker vroegtijdig wordt ontdekt, is de kans op genezing het grootst. Om te onderzoeken of men prostaatkanker heeft, wordt het bloed onderzocht op de zogenoemde PSA-waarde. Zonodig wordt aanvullend een echo van de prostaat gemaakt. Ook een biopsie (het wegnemen van kleine stukjes weefsel) of een MRIscan kan worden toegepast. Wat als er bij u prostaatkanker wordt ontdekt? Er zijn wel honderd vragen die bij u opkomen. Maar het belangrijkste is dat u goed geholpen wordt. Alleen de beste artsen en beste behandelingsmethoden zijn goed genoeg. U krijgt immers maar één kans… Alleen de beste behandeling is goed genoeg bij de diagnose prostaatkanker. Het ProstataZentrum Nord-West (www. pznw.nl) in Gronau (net over de grens bij Enschede) staat onder leiding van Chef-arts dr. J.H. Witt en is de absolute nummer één in Europa op het gebied van urologie en de daVinci Prostatectomie. Deze daVinci methode is een robot-

ondersteunde operatietechniek en is de meest geavanceerde techniek van dit moment op het gebied van prostaatkanker. Patiënten uit heel Duitsland en aangrenzende landen komen inmiddels naar Gronau om zich daar te laten opereren. Door de zeer precieze daVinci operatietechniek is de mogelijke schade bij een operatie tot een minimum beperkt. In de VS behoort de daVinci Prostatectomie al tot de standaardmethode: In

dit jaar alleen al werden ongeveer 75% van alle prostaatkankeroperaties op deze manier uitgevoerd. Complicaties zoals incontinentie en impotentie zijn tot een minimum beperkt. De totale verwijdering van de prostaat door middel van een operatie geeft over het algemeen een goede kans op volledige genezing. Bij de daVinci methode bedient de urologisch chirurg een paar mechanische robotarmen die met extreme precisie hun werk doen in een zeer klein operatiegebied op een minimaal invasieve manier. De specialist maakt eerst een paar kleine incisies (sneetjes) in de buik waar doorheen de instrumenten worden ingebracht. Voordeel is dat er geen grote buikoperatie meer plaats hoeft te vinden. Hierdoor is er een kortere ziekenhuisopname en ook voelt de patiënt minder pijn na de ingreep. Bovendien is er minder bloedverlies en is de kans op complicaties zoals incontinentie en impotentie vele malen kleiner. De daVinci operatietechniek wordt ook toegepast bij blaas- en niertumoren. Vergoeding In de meeste gevallen worden de kosten volledig vergoed door de zorgverzekeraar en zorgt ROOS ervoor dat u binnen een week geholpen kunt worden. Verder handelt ROOS alle zaken af met uw zorgverzekeraar zodat u zich volledig kunt richten op een snel herstel!

Meer informatie? Bij ROOS Medische dienstverlening kunt u terecht voor medisch advies en medische diensten die in Nederland moeilijk verkrijgbaar zijn of voor behandelingen waar een lange wachttijd voor is. Daarnaast is ROOS het Nederlandse callcenter van PZNW en kunt u via ROOS bij het PZNW terecht voor een uitgebreide prostaatkanker screening. Voor meer informatie over ROOS Medische dienstverlening en de behandeling met betrekking tot o.a. prostaatkanker, of voor het maken van een afspraak kunt u bellen met 0800 222 000 5 of de website bezoeken www.roosmed.nl.

Korrelatie Onze naam is u vast bekend. We geven al sinds 1965 hulp en advies aan mensen die een vraag hebben. Of het nu om dilemma’s, twijfels en onzekerheden gaat of om psychologische en/of sociale problemen. Iedereen kan bij ons terecht. Zowel telefonisch als online.

Gezondheid

Aan onze psychologen, maatschappelijk werkers en pedagogen kunt u alles in vertrouwen voorleggen. Onze dienstverlening is gratis, anoniem en toegespitst op uw situatie. De meeste mensen hebben hier merkbaar baat bij.

Vragen over

leven met kanker

‘Leven met kanker’ brengt veel heftige gevoelens en onzekerheden met zich mee. Antwoord op uw vraag Ziet u op tegen medische behandelingen? Of vindt u het moeilijk een beslissing te nemen? Maakt u zich zorgen over uw familie? Of zij juist over u?

www.korrelatie.nl

Neem contact op met de professionele hulpverleners van Korrelatie Bel 0900-1450 (15 CPM)

Chat www.korrelatie.nl

Mail [email protected]

(ma t/m vr 9:00 - 18:00)

(ma t/m vr 9:00 - 17:30)

(7 X 24 uur)

‘Leven met kanker’ brengt veel heftige gevoelens en onzekerheden met zich mee. Durf hierover te praten, u staat er dan minder alleen voor. Korrelatie staat voor u klaar.

THEMABIJLAGE leven met kanker MEDIAPLANET

9

Op welke signalen moet ik letten?

Ingezonden Mededeling Steun en troost voor iedereen die met kanker te maken krijgt Elke dag krijgen ruim 300 mensen in Nederland te horen dat ze kanker hebben. Dat zijn er 80.000 per jaar. Voor al die mensen is het boek Morgen is nu een bron van herkenning en erkenning, steun en troost.

Kanker ontstaat niet van de ene op de andere dag. Dat duurt meestal een hele tijd, soms wel tientallen jaren. Het lichaam gaat in de loop van die tijd signalen geven dat er iets niet in orde is. Het is belangrijk om op deze signalen te letten. Als de kanker nog niet zo ver is gegroeid, is immers nog behandeling en wellicht genezing mogelijk.

Wat gebeurt er met je als een arts je vertelt dat je kanker hebt? Ineens staar je in het zwarte niets. Je voelt angst en verdriet. Je bent eenzaam. Of toch niet? In Morgen is nu vertellen mensen die kanker hebben of hebben gehad openhartig over de schok van het bericht, de medische behandelingen en de onzekerheid daarna.



I

edereen heeft het wel eens: iets in het lichaam dat er eerst niet was. Een aanhoudend kuchje, een knobbeltje, een plekje op de huid... Aanvankelijk valt het misschien niet op, en soms gaat het vanzelf weer weg. Maar bij een blijvende klacht kan er iets aan de hand zijn. Dan is het goed als de dokter ernaar kijkt. Het kan iets onschuldigs zijn, bijvoorbeeld opgezette klieren door een ontsteking. Maar mogelijk is het een eerste waarschuwingssignaal voor kanker.

Niet wachten

KWF Kankerbestrijding heeft in totaal negen van zulke signalen op een rijtje gezet die kunnen wijzen op kanker. De meest voorkomende klachten zijn: blijvende heesheid of hoest, slikklachten, moedervlekken die veranderen, klachten bij het plassen of ongewoon gewichtsverlies. “Het is belangrijk dat mensen deze signalen herkennen en ermee naar de huisarts gaan”, vertelt Marsja Meijer van KWF Kankerbestrijding. “We adviseren mensen om daar niet mee te wachten. Want hoe eerder kanker wordt ontdekt, hoe groter

de kans op genezing. Bovendien is de behandeling dan meestal minder ingrijpend.” Grote stap

Uit onderzoek is gebleken dat negen van de tien personen inderdaad hun lichaam in de gaten houden. Toch doet ongeveer twee derde van de mensen niets als zij iets ontdekken. Het zal wel weer over gaan, is vaak het idee. Maar daarachter schuilt vaak angst om met de klacht naar de dokter te gaan. Want stél dat het inderdaad kanker is. “De stap naar de huisarts is vaak groot”, weet mevrouw Meijer. “Toch is het belangrijk om die stap te zetten. Want sommige klachten kunnen niet wachten. Bij kanker is het heel belangrijk om de ziekte vroegtijdig te ontdekken. Wij adviseren om naar de dokter te gaan als de klacht na vier weken nog niet weg is.” Meer informatie over de signalen staat op www.klachtadvies.nl. Daar kunt u vragen over uw lichamelijke klacht invullen, waarna u advies krijgt wat u kunt doen.

Foto: itsskin / istockphoto

Negen signalen die kunnen wijzen op kanker 1. Blijvende heesheid of hoest, eventueel met bloed in opgehoest slijm. 2. Slikklachten: als slikken pijn doet, het eten slecht zakt of blijft steken. 3. Moedervlekken die nieuw groeien, veranderen of gaan jeuken of bloeden. 4. Een schilferend plekje of bobbeltje op uw huid. 5. Een verdikking of bobbel(tje) ergens in uw lichaam. 6. Rouw: ongewoon vaginaal bloedverlies of abnormale afscheiding buiten de menstruatie om. Man: Zaadbalklachten 7. Blijvende verandering in de stoelgang of bloed en/of slijm bij de ontlasting. 8. Problemen bij het plassen (moeilijker/vaker plassen, pijn, of bloed in uw plas). 9. Gewichtsverlies zonder aanleiding.

Ook partners en nabestaanden komen aan het woord. Sommige van de geïnterviewden zijn ‘genezen’, anderen leven al langdurig met de ‘vijand binnen de muren’, weer anderen tellen de dagen af. Het zijn verhalen over hoop en wanhoop, over afscheid nemen en loslaten. Een aantal geïnterviewden vond daarbij steun bij het Helen Dowling Instituut (HDI) in Utrecht. www.hdi.nl www.awbruna.nl

Tom van der Wal, 56 jaar

‘Blijf alert’

“Een deel van mijn familie heeft een zeldzame fout in het DNA. Dat kan leiden tot verschillende vormen van kanker, het zogeheten Li-Fraumeni Syndroom. Ik ben er drie broers en een zus aan verloren. Tien jaar geleden kreeg ik zelf een uitzaaiing van huidkanker te verwerken. Ik ben daarna allerlei informatie op internet gaan zetten om kankerpatiënten en hun naasten te ondersteunen. Tevens heb ik de Stichting Diagnose Kanker opgericht. Via www. diagnose-kanker.nl willen we mensen onder meer attent maken op risicofactoren. Ik zal niet zeggen dat ik zelf voorbeeldig leef, maar ik houd wel rekening met wat ik eet en doe. We adviseren ook altijd om alert te zijn op dingen waarmee je omgaat. Bijvoorbeeld geïmpregneerd hout. Speelplaatsen en tuinen staan daar nog steeds vol mee, terwijl er zeer giftige stoffen in zitten. Vraag jezelf altijd af wat er om je heen is. Op je werk kun je aan je werkgever vragen met welke spullen of stoffen je werkt. Op internet kun je over deze stoffen verdere informatie vinden. Blijf ook alert op je lichaam. Kijk niet naar cijfers over kanker, dat zijn altijd gemiddelden die niets zeggen over jouw eigen situatie. Ik ken mensen die ooit nog drie maanden te leven hadden volgens de artsen. En ze zijn

Steun bij het verwerken Horen dat je kanker hebt, is heel ingrijpend. Het zet het leven op z’n kop en maakt patiënten bang en onzeker. Heb ik nog een toekomst? Hoe moet het straks met m’n gezin? Hoe vertel ik het op m’n werk? Gelukkig is er tegenwoordig veel aandacht voor deze psychosociale kant van de ziekte.

M

aatschappelijk werker Annette Stutterheim van het Nederlands Kanker Instituut/Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis begeleidt mensen in alle fases van het z iek zijn. Het valt haar op hoe veerkrachtig patiënten zijn. “Mensen hebben een groot aanpassingsvermogen. Zij verwerken de ziekte veelal samen met hun naasten en met steun van de arts.”

Samen met de patiënt maakt Annette een plan om weer structuur te brengen in het dagelijkse leven. Ze geeft ook adviezen over onder meer de situatie in het gezin. “Soms weten patiënten niet of ze over hun ziekte met de kinderen moeten praten. Ik raad meestal aan om het ‘gedoseerd’ te vertellen, niet alles in één keer. Kinderen kunnen tegen de waarheid. En ze voelen toch wel dat er iets aan de hand is.” Patiënten kunnen ook twijfelen of en hoe ze hun ziekte op hun werk ter sprake moeten brengen. Dat verschilt per situatie, weet Annet. “Het hangt onder meer van de werkgever af. De ene staat er meer voor open dan de andere. Mijn advies is meestal om rustig uit te leggen wat er aan de hand is. Belangrijk is wel dat je op je werk goed op je grenzen let en voor jezelf opkomt als je merkt dat het te veel wordt.”

Hoe?

Patiënten kunnen ook terecht bij een maatschappelijk werker voor begeleiding en ondersteuning. Annette vertelt: “Na een behandeling horen patiënten vaak van anderen: ‘Je moet blij en dankbaar zijn. Nu kun je de draad weer oppakken’. Maar hoe doe je dat? Hoe houd je het hoofd boven water? De patiënt is vaak nog niet zo ver en nog bezig met de verwerking. Wij kunnen dan uitleggen dat het normaal is dat je nog bang bent of in de war.”

Adviezen

Veel steun Foto: shanekato / istockphoto

“We kunnen kanker niet genezen, wel de kwaliteit van leven verbeteren”. Citaat dr. Bram Kuiper, directeur Helen Dowling Instituut te Utrecht, www.hdi.nl of ga naar de website van IPSO (Instellingen Psychosociale Oncologie; steun en toeverlaat bij de verwerking van kanker in Nederland) www.ipso.nl.

Patiënten hebben veel steun aan de adviezen van Annet. Meestal hebben zij aan twee of drie gesprekken genoeg. “Dan zeggen ze tegen mij: ‘Ik zie weer beter hoe ik verder kan komen.’ Gelukkig zijn ook veel patiëntenverenigingen actief bezig met psychosociale begeleiding. Er zijn inloophuizen en nazorgprogramma’s. Patiënten kunnen tegenwoordig op veel plaatsen terecht.”

( advertorial )

ViVa! Zorggroep Leven met kanker, hoe gaat dat thuis? De specialistisch verpleegkundige oncologie van ViVa! Zorggroep is dé verpleegkundige die thuis ondersteuning biedt. Een cliënt ( sinds 2005 bekend met borstkanker) ‘De oncologieverpleegkundige van ViVa! Zorggroep is voor mij en mijn gezin onontbeerlijk. Zij geeft zinvolle adviezen, opent deuren van hulpverlenende instanties en regelt hulpmiddelen zoals mijn rolstoel.’ Een oncologieverpleegkundige ‘Ik heb een prachtige uitdagende functie, geen dag is hetzelfde. Geen cliënt is hetzelfde. Ik mag cliënten (en naasten) ondersteunen in alle fasen van hun ziekzijn; ik geef advies over bijvoorbeeld de verschillende behandelingen, bijhorende bijwerkingen en bied een luisterend oor. Kwaliteit van zorg, professionaliteit, efficiëntie en het creëren van een zo veilig mogelijke omgeving voor de patiënt is voor mij van groot belang.’

Waaruit bestaat deze ondersteuning? • Rond de diagnose In deze fase van diagnose en behandeling is de schok van de diagnose groot. De interventies van de oncologieverpleegkundige zijn dan gericht op ondersteuning. Men komt daarmee vrij snel bij het eigen gevoel van strijdbaarheid; herstel heeft hierbij prioriteit. • Tijdens de medische behandelingen Mensen hebben in deze fase soms de begeleiding nodig om de chemokuur en/of bestraling en bijhorende bijwerkingen aan te kunnen. Ze hebben ook eventueel begeleiding nodig bij opnieuw structuur aanbrengen in hun veranderd leven. Dit geldt zeker voor mensen met angsten of onzekerheden. • Na afloop van de behandelingen Het komt voor dat de cliënt die zich meer terugtrekt in het spreekwoordelijke zwarte gat terechtkomt. Dan blijkt vaak dat de verwerking nog moet beginnen.

Naast oncologieverpleegkundigen heeft ViVa! Zorggroep ook verpleegkundigen in dienst voor longaandoeningen, CVA, diabetes, wondverzorging en decubituspreventie.

04062 Adv Viva 260x192.indd 1

Nycomed gaat de behandeling van pijn bij kanker doorbreken. Pijn is voor mensen met kanker zeer heftig. Nog teveel mensen worden hiermee dagelijks geconfronteerd. Nycomed richt zich daarom ook op geneesmiddelen die speciaal voor de behandeling van deze pijn zijn ontwikkeld. Nycomed is een wereldwijd farmaceutisch bedrijf. In ruim 50 landen werken 12.000 mensen aan de ontwikkeling en het beschikbaar maken van innovatieve geneesmiddelen. Pijnbestrijding voor mensen met kanker neemt daarbij een belangrijke plaats in. Zo staan we op het punt hierin een doorbraak te verwezenlijken.

www.nycomed.nl

Als behandeling geen optie meer is, dan kan de oncologieverpleegkundige een begeleidende en praktische rol spelen in de palliatieve zorg en zingeving. De cliënt ontvangt de praktische en emotionele steun waar hij/zij na thuiskomst uit het ziekenhuis behoefte aan heeft. Behoud van de kwaliteit van leven staat hierbij centraal. Persoonlijke aandacht voor de cliënt staat bij ons voorop Bij ViVa! Zorggroep vindt u een breed pakket aan zorgdiensten. Zorg die is toegespitst op uw vraag en situatie. Zorg aan huis, wonen met zorg en allerlei producten en diensten op het gebied van gezond zijn en blijven. Respect, passie, kwaliteit en professionaliteit zijn de kenmerken van onze organisatie.

Telefoon 088 99 580 00 www.vivazorggroep.nl

ViVa! Zorggroep Kwaliteit van leven

14-11-2008 12:21:03

THEMABIJLAGE leven met kanker MEDIAPLANET

11

De behandeling van kanker Hoe kanker wordt behandeld, hangt af van de soort kanker en hoe ver de ziekte zich in het lichaam heeft verspreid. Dat is voor iedere patiënt weer anders.

“

Het beste is meestal om in eerste instantie het gezwel helemaal te verwijderen met een operatie”, zegt prof. Sjoerd Rodenhuis van het Nederlands Kanker Instituut in Amsterdam. “Maar vaak weet je niet of je daarmee alle kankercellen te pakken hebt. Dan kun je de operatie aanvullen met een bestraling van het gebied waar de tumor zat. Na die combinatie is de tumor vaak helemaal weg.”

Medicijnen

Maar als de tumor al is uitgezaaid in het lichaam, is een andere aanpak nodig. Want het is dan meestal niet mogelijk om alle uitzaaiingen met een operatie weg te halen. Dan worden medicijnen ingezet, die alle tumorcellen in het hele lichaam moeten aanpakken. Dat gebeurt met chemotherapie, immunotherapie of hormoonbehandelingen, soms gecombineerd met bestralingen. Er zijn ook vormen van kanker waarbij bestralen de eerste keus is. Bijvoorbeeld bepaalde huidtumoren of stembandkanker. Het principe van bestralen is dat de stralen direct de kwaadaardige cellen beschadigen, waardoor die stoppen met delen en vervolgens doodgaan. Maar ook gezonde cellen kunnen worden beschadigd. “Door de behandeling te verdelen over meerdere keren, pro-

beren we dat te beperken”, verklaart prof. Ed Noordijk van het Leids Universitair Medisch Centrum. “En tegenwoordig kunnen we de stralen heel precies richten. Tot op de millimeter nauwkeurig. We doen dat met meerdere stralenbundeltjes van verschillende kanten. Zo kunnen we bijvoorbeeld een tumor in de prostaat of in de hersenen toch een hoge dosis straling geven, waarbij we zo veel mogelijk gezonde cellen ontzien.” Beste behandelplan

Sommige tumoren zijn niet gevoelig voor bestralen. Bijvoorbeeld in het bot of kraakbeen. Daarom heeft bestralen bij die tumoren geen zin. De behandeling wordt ook lastig als er gevoelige organen in de buurt liggen, zegt prof. Noordijk. “Maar het komt maar zelden voor dat we helemaal niet kunnen bestralen.” Voor iedere patiënt wordt het beste behandelplan vastgesteld, vertelt prof. Rodenhuis. “Dat doen we met een team van gespecialiseerde mensen. Door er samen goed naar te kijken, kun je de patiënt individueel behandelen. Je moet vooraf goed bedenken welke operatie je doet, hoe je gaat bestralen en of en hoe lang je medicijnen geeft. De hele behandeling moet goed worden gepland. Want je hebt meestal maar één kans.”

Foto: istockphoto

Pijn bij kanker

Kanker gaat vaak gepaard met pijn. Bij de ene patiënt veroorzaakt de tumor zelf pijn, bij de andere ontstaat pijn tijdens of na een behandeling.

P

ijnklachten zijn voor ruim een derde van de patiënten het eerste signaal dat er iets aan de hand is en waarmee zij naar de huisarts gaan. De pijn wordt veroorzaakt doordat een gezwel in het lichaam een orgaan aantast. Een tumor in een spier geeft spierpijn, in een bot botpijn. Het kan ook gebeuren dat een gezwel tegen een zenuw drukt. Waar komt pijn vandaan?

Is een patiënt eenmaal onder behandeling, dan kan ook dat pijn veroorzaken, legt prof. Wouter Zuurmond uit. Hij is hoogleraar Pijnbestrijding & Palliatieve Zorg in het VU Medisch Centrum en medisch directeur van het hospes Curia in Amsterdam. “Na een operatie heeft de patiënt een wond die pijn kan doen. En bestraling kan leiden tot zenuwpijn. Ongeveer een vijfde van de kankerpatiënten krijgt pijn als gevolg van de behandeling.” Bij het behandelen van de pijn is het belangrijk om goed uit te zoeken waar de pijn vandaan komt, benadrukt prof. Zuurmond. “We moeten niet alleen maar zeggen: ‘alstublieft, hier heeft u een pil.’ Want pijn heeft niet alleen een lichamelijke kant, maar ook psychosociale factoren spelen een rol. Iemand die eenzaam is, kan meer pijn ervaren dan iemand met naasten die hem steunen. We moeten kijken

Lucia Hogervorst, 49 jaar

Bijzonder jubileum “In september was het voor mij een bijzonder jubileum: toen was ik 25 jaar ex-kankerpatiënt. Een wonder om toch even bij stil te staan. Want niet iedereen overleeft de ziekte zo lang. Een kwart eeuw geleden kreeg ik de ziekte van Hodgkin, oftewel kanker in de lymfeklieren. Ik werd behandeld met een nieuw soort chemotherapie plus bestralingen, een zeer intensieve behandeling. Ik weet zelfs nu nog de namen van Foto: drliwa / istockphoto

naar de mens als geheel. Dat kan alleen als verschillende specialisten daarin samenwerken.” Behandeling

De pijn kan in de loop van de tijd erger worden. Dat gebeurt vooral als de kanker, ondanks behandeling, verder groeit. Zo’n tachtig procent van de patiënten met een vergevorderde ziekte heeft pijn, en vaak verschillende soorten pijn. “In die fase kan de patiënt misschien niet meer genezen, maar kunnen we wel proberen de pijn te verlichten”, stelt prof. Zuurmond. “Als we bijvoorbeeld een gezwel in een bot bestralen, kan die tumor kleiner worden. Dan wordt de druk op het bot minder, en daarmee de pijn.” Het behandelen van zenuwpijn is niet altijd eenvoudig. Een van de mogelijkheden is om zenuwen uit te schakelen door middel van verhitting of bevriezing van zenuwweefsel. De patiënt voelt de pijn dan niet meer. Prof. Zuurmond geeft een voorbeeld: “Iemand kan een gezwel op de ribben hebben en daardoor pijn hebben bij het liggen. Dan kunnen we in het lichaam pijnbanen uitschakelen, waarna die persoon wél kan liggen en weer beter kan slapen. Zo worden steeds nieuwe wegen gezocht om pijn te behandelen.”

de medicijnen. Zelfs de geur zou ik zo weer herkennen. Ik werd er erg ziek van. Daarmee vergeleken leek de bestraling een eitje. Maar achteraf gezien heeft die veel meer schade toegebracht. De bestraling heeft de weefsels in mijn nek, schouders en achterhoofd aangetast, waardoor ik nu nog elke dag pijn heb. Ik heb er een branderig gevoel in mijn mond aan overgehouden en mijn schildklier gaat steeds slechter werken. Ik vind het daarom belangrijk dat behandelingen zich blijven ontwikkelen en beter worden. Zelf was ik allang blij dat er een behandeling was. Tegenwoordig kunnen behandelingen beter op de patiënt persoonlijk worden afgestemd en is er ook veel meer aandacht voor de psychische nazorg. Overigens kunnen ook de artsen gelukkig niet alle bijwerkingen voorspellen. Ze zeiden destijds dat ik onvruchtbaar kon worden. Maar we hebben twee prachtige kinderen gekregen!”

www.pggm.nl

Word nu lid van PGGM via www.pggm.nl en ontvang gratis inkomensadvies PGGM biedt iedereen in zorg en welzijn financiële zekerheid. En als je lid wordt van PGGM kunnen we nog veel meer voor je betekenen. Met bijvoorbeeld een aantrekkelijke spaarrekening en een goede arbeidsongeschiktheidsverzekering. Voor onze leden en hun gezin hebben we ook leuke aanbiedingen, acties en kortingen. Word nu lid en profi teer net als 350.000 van je collega’s van de voordelen.

68501.045 PGGM 260x390.indd 1

PGGM Weet wat je waard bent.

13-11-2008 12:57:32