LEVEN MET EEN RUILHART

UNIVERSITAIRE ZIEKENHUIZEN LEUVEN

INFORMATIE

VOOR DE RUILHARTPATIËNT EN ZIJN FAMILIE

LEVEN MET EEN RUILHART

INLEIDING U hebt van de arts vernomen dat uw hartziekte een ruilhartoperatie noodzakelijk maakt. U kreeg ongetwijfeld heel wat informatie hierover. Het is wellicht moeilijk al deze gegevens en indrukken in een korte tijd te verwerken. Om u de kans te geven de informatie rustig door te nemen, hebben de artsen, de verpleegkundigen, de sociaal werkster, de kinesist, de diëtist en de psycholoog, die u begeleiden voor, tijdens en na de operatie, deze map samengesteld. Deze map vervangt zeker niet het persoonlijk gesprek met deze mensen. Het is wel een aanvulling hierop. Als u nog vragen hebt, zijn wij altijd bereid u meer uitleg te geven. Wij wensen u een snel en voorspoedig herstel.

3

4

INHOUD

5

DEEL I: VOOR DE HARTTRANSPLANTATIE

4. MIDDELEN TEGEN HOGE BLOEDDRUK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .51

1. WACHTEN OP DE OPERATIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6

5. MIDDELEN TEGEN BOTONTKALKING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .65

2. BEREIKBAARHEID . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6

6. MIDDELEN TEGEN HOOG CHOLESTEROLGEHALTE

3. NAAR HET ZIEKENHUIS

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .72

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7

4. VOORBEREIDING OP DE OPERATIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8

DEEL IV. ONTSLAG UIT HET ZIEKENHUIS

5. DE TRANSPLANTATIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9

1. PSYCHOSOCIALE PROBLEMEN EN SOCIAAL WERK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .77 2. LICHAMELIJKE ACTIVITEIT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .77

DEEL II: NA DE HARTTRANSPLANTATIE

3. LICHAAMSHYGIËNE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .78

1. VERBLIJF OP DE INTENSIEVE ZORGAFDELING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10

4. PREVENTIE VAN BACTERIËLE ENDOCARDITIS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .78

2. VERBLIJF OP DE TRANSPLANTATIEAFDELING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11

5. SEKSUALITEIT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .79

2.1. OPSPOREN VAN AFSTOTINGSVERSCHIJNSELEN . . . . . . . . . . . . . . . .11

6. VAKANTIE EN REIZEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .79

2.2. VOORKOMEN VAN INFECTIES . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .14

7. AUTORIJDEN

2.3. HARTBEWAKINGSSYSTEEM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15

8. TERUGBETALING REISONKOSTEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .80

3. GEZONDE VOEDING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15

9. WERKHERVATTING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .80

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .80

3.1. WAT IS EEN GEZONDE EN EVENWICHTIGE VOEDING? . . . . . . . . . . .15 3.2. WAT ZIT IN ELKE GROEP VAN DE VOEDINGSPIRAMIDE? . . . . . . . .17

DEEL V. LEVENSLANGE OPVOLGING NA TRANSPLANTATIE

3.3. VOEDINGSTIPS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .20

1. DAGZAALBEZOEK

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .81

3.4. BEPERKING VAN ZEER KIEMRIJKE VOEDINGSMIDDELEN . . . . . . . . .22

1.1. DAGZAALCONTROLE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .81

4. KINESITHERAPIE NA HARTTRANSPLANTATIE EN LICHAMELIJKE ACTIVITEIT . . . .23

1.2. PRAKTISCHE INFORMATIE OVER DE BIOPSIEDAG . . . . . . . . . . . . . .81

4.1. TIJDENS UW VERBLIJF OP INTENSIEVE ZORGAFDELING . . . . . . . . .23

1.3. 24-UUR URINECOLLECTIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .83

4.2. TIJDENS UW VERBLIJF OP DE TRANSPLANTATIEAFDELING . . . . . . .24

2. FREQUENTIE DAGZAALBEZOEKEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .84

5. PSYCHOSOCIALE BEGELEIDING TIJDENS UW ZIEKENHUISVERBLIJF . . . . . . . .24

3. JAARLIJKSE CONTROLE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .85

DEEL III. MEDICATIE 1. ANTI-AFSTOTINGSMIDDELEN (IMMUNOSUPPRESSIEVE

NUTTIGE GEGEVENS

MEDICATIE) . . . . . . .25

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .86

2. VOORKOMEN VAN INFECTIES . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .37

NOODFORMULIER

3. MAAGBESCHERMENDE MIDDELEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .48

HARTTRANSPLANTATIETEAM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .88 NOTITIES

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .87

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .89

6

VOOR DE HARTTRANSPLANTATIE


1. WACHTEN OP DE OPERATIE

lange tijd van huis weg te gaan, geef dan het telefoonnummer waar u te bereiken bent door aan de transplantatieafdeling: tel. 016 34 43 50.

Wachten op een donorhart is meestal een moeilijke periode. De aanmelding bij Eurotransplant is niet alleen de afsluiting van een lange periode van spanning en onzekerheid, maar ook het begin van een nieuwe belastende periode waarin spanningen en onzekerheden opduiken. Want ieder telefoontje kan betekenen dat u een paar uur later in Leuven geopereerd wordt. En als dat telefoontje uitblijft en de lichamelijke achteruitgang toeneemt, komen er nieuwe angsten boven:“Is er wel tijdig een hart voor me?” of “Vergeten ze me niet in Leuven?” of zelfs gedachten als “Zou de telefoon stuk zijn.”. Gelukkig zijn er heel wat mensen die u willen helpen om deze wachttijd zo goed mogelijk te overbruggen. Zodra u in aanmerking komt voor een harttransplantatie wordt u op de ‘actieve wachtlijst’ geplaatst, dit wil zeggen dat u altijd kunt worden opgeroepen voor de operatie. U bent vanaf dan ook ingeschreven bij Eurotransplant. Dit is een organisatie die helpt om de geschikte organen bij de juiste persoon te brengen. Transplantatiecentra van België, Nederland, Luxemburg, Duitsland, Oostenrijk en Slovenië zijn hierbij aangesloten.

2. BEREIKBAARHEID Zodra u op de wachtlijst staat, kunt u dag en nacht worden opgeroepen. Het is dus uiterst belangrijk dat u altijd bereikbaar bent. Bezorg uw adres en telefoonnummer aan de arts in het ziekenhuis evenals de telefoonnummers van andere contactpersonen, zoals uw kinderen, buren en huisarts. Zorg ervoor dat u de telefoon ook in uw slaapkamer kunt horen. Een gsm voorkomt dat u 24 uur per dag bij de telefoon moet wachten op dat ene telefoontje van Leuven. Als u van plan bent om voor

Na overleg met de arts kunt u gerust met vakantie gaan. Zorg er wel voor dat u vlug in het ziekenhuis kunt zijn, als u wordt opgeroepen. Maak steeds op voorhand afspraken over het vervoer naar het ziekenhuis op het ogenblik van de oproep: wie zal het vervoer doen? Doet u een beroep op uw kind(eren), op familieleden of op een ziekenwagen? Gedurende de wachttijd krijgt u regelmatig een uitnodiging voor een raadpleging bij de arts in het ziekenhuis. De arts gaat na of bepaalde onderzoeken nodig zijn, of uw medicatie moet worden aangepast. U kunt dan ook met al uw vragen of zorgen bij hem terecht. Wanneer er een hart beschikbaar is, zal de transplantatiecardioloog altijd eerst proberen u te bereiken op uw eigen telefoonnummer, voordat andere contactpersonen worden opgebeld. Bij onzekerheid, of u al dan niet werd opgebeld, kunt u altijd de transplantatieafdeling opbellen: tel. 016 34 43 50.

3. NAAR HET ZIEKENHUIS Het is verstandig om vanaf het moment dat u op de wachtlijst staat een lijstje klaar te hebben met documenten en spullen die u mee wilt nemen naar het ziekenhuis. Noteer daarbij ook de telefoonnummers van degenen die u wilt bellen zodra er een hart beschikbaar is, zodat u zo vlug mogelijk kunt vertrekken. Op dat ogenblik moet u niet veel meebrengen, uw identiteitskaart, SISkaart en bloedgroepkaart is voldoende.Voor de operatie en tijdens het verblijf op de intensieve afdeling krijgt u kleding van het ziekenhuis. Familieleden of kennissen kunnen achteraf nog het volgende meebrengen: nachtkleding, ondergoed, pantoffels (liefst nieuwe), bril en scheer-

7

8



apparaat. Toiletartikelen die u van het ziekenhuis gebruikt en dus niet moet meebrengen zijn: handdoeken, washandjes, zeep, tandenborstel en tandpasta. Bij aankomst in het ziekenhuis meldt u zich aan bij de spoedgevallendienst. Meestal wordt hier een thoraxfoto gemaakt.Vervolgens begeleidt een verpleegkundige u naar de transplantatieafdeling (E435). Tussen het moment dat u gebeld wordt en de geplande operatie, vindt er nader onderzoek plaats van het donorhart. Soms worden er afwijkingen gevonden bij onderzoek en inspectie door de chirurg. Dit betekent dat de transplantatie op het allerlaatste moment nog kan worden afgelast.

5. DE TRANSPLANTATIE

4. VOORBEREIDING OP DE OPERATIE Op de transplantatieafdeling wordt bloed en een aantal stalen (urine, fluimen, keel- en neussecreties) afgenomen. Er wordt een elektrocardiogram gemaakt. Uw armen, borstkas, schaamstreek en bovenbenen worden geschoren. Nadien mag u een douche nemen met een ontsmettende zeep. Ten gevolge van de verdoving werken de darmen na de operatie gedurende korte tijd niet of onvoldoende. Als er ontlasting blijft zitten in de darmen, geeft dit een pijnlijk gevoel. Om dit te vermijden, krijgt u een ontlastingslavement. Juist voor u naar de operatiekamer wordt gebracht, brengt een verpleegkundige een infuus (een naaldje in de arm) in en dient het geneesmiddel Cellcept® toe om het afweermechanisme te onderdrukken. In de operatiekamer bereiden andere verpleegkundigen u voor op de eigenlijke ingreep.

De operatie duurt meestal niet langer dan een andere openhartoperatie. Dit wil zeggen dat de operatietijd meestal tussen de 4 à 5 uur ligt. Terwijl u in de operatiekamer verblijft, wordt uw naaste familie terug naar de transplantatieafdeling gebracht. Ze kunnen kiezen om daar te wachten of naar huis te gaan. Uit ervaring blijkt dat de familie liever op de transplantatieafdeling wacht. Na de operatie wordt de familie op de hoogte gebracht van het verloop van de operatie.

9

10

NA DE HARTTRANSPLANTATIE


1. VERBLIJF OP DE INTENSIEVE ZORGAFDELING

2. VERBLIJF OP DE HARTTRANSPLANTATIEAFDELING

Het verblijf op de intensieve zorgafdeling duurt meestal maar een paar dagen. Daarna wordt u overgebracht naar de harttransplantatieafdeling, waar u in een éénpersoonskamer wordt verpleegd. Zodra u wakker wordt op de intensieve zorgafdeling merkt u dat er nog een buisje in uw luchtpijp zit om de ademhaling te regelen. Zodra u goed wakker bent en weer zelf kunt ademen, wordt het buisje verwijderd. Gedurende de eerste dagen wordt wondvocht afgevoerd via drains (plastieken slangen) en wordt de urine opgevangen door een blaaskatheter. Daarnaast bent u op meerdere infusen aangesloten om medicatie te krijgen. De druk in het hart en in de slagader wordt gemeten via dunne buisjes. Ook is er een uitwendige pacemaker aangesloten om hartritmestoornissen te kunnen opvangen. Omdat uw afweer vermindert door de operatie en de medicatie, worden zowel op de intensieve zorgafdeling als op de verpleegafdeling een aantal voorzorgsmaatregelen genomen om besmetting door uw omgeving te voorkomen. Zo zullen alle artsen en verpleegkundigen, maar ook uw familie, voor zij bij u binnenkomen, telkens de handen moeten wassen, een schort, handschoenen en een masker moeten aantrekken. Familieleden die verkouden zijn (of grieperig) mogen niet op bezoek komen. Wegens de bijzondere verzorging binnen de afdeling en om u zoveel mogelijk rust te geven wordt het bezoek beperkt gehouden:

De arts beslist wanneer u naar de harttransplantatieafdeling wordt gebracht. In het algemeen blijft u drie weken in het ziekenhuis.

Bezoekuren: 14.00 – 14.15 uur 19.00 – 19.15 uur 20.30 – 20.45 uur Buiten de bezoekuren kan uw familie telefonisch informeren naar uw toestand op het telefoonnummer: 016 34 40 62.

2.1 OPSPOREN VAN AFSTOTINGSVERSCHIJNSELEN Ieder menselijk lichaam beschikt over een afweersysteem. Het doel van het afweersysteem is ons te beschermen tegen vreemde lichamen (bacteriën, virussen). Zonder afweermechanisme zou een kleine infectie al fataal kunnen zijn. Ons afweersysteem werkt volledig zelfstandig. Dat wil zeggen dat zodra er een vreemd lichaam het menselijk lichaam binnendringt, het systeem automatisch in werking wordt gezet om het vreemde lichaam uit te schakelen. Bij een harttransplantatie moet het afweersysteem onderdrukt worden omdat het lichaam anders het lichaamsvreemd donorhart zou afstoten. Een afstoting wordt ook wel een rejectie genoemd. De onderdrukking van het afweersysteem moet na een harttransplantatie levenslang gebeuren en hiervoor wordt medicatie gebruikt die stipt moet ingenomen worden. Deze geneesmiddelen noemt men immunosuppressieve medicatie: Neoral-Sandimmun, Prograft, Cellcept, Rapamune, Imuran, Certican en Medrol. Deze zeven verschillende medicijnen moeten niet allemaal worden ingenomen. De arts beslist welke medicatie het meest geschikt is bij iedere patiënt afzonderlijk. Dit betekent dat niet iedere ruilhartpatiënt dezelfde combinatie en hoeveelheid van medicijnen neemt. Om na te gaan of er voldoende medicatie in uw lichaam aanwezig is, wordt er vóór de medicatie-inname bloed afgenomen. Bij patiënten die Neoral-Sandimmun nemen, kan men dan de cyclosporinespiegel meten.

11

12

NA DE HARTTRANSPLANTATIE Bij patiënten die Prograft nemen, is dit een tacrolimusspiegel en bij personen die Cellcept nemen, is dit een mofetilumspiegel. Bij patiënten die Rapamune of Certican nemen, is dit een sirolimusspiegel of een everolimusspiegel. Het lichaam moet zich aanpassen aan de nieuwe medicatie. Daarom wordt in het begin dikwijls bloed afgenomen. Een evenwicht van de medicatie in het lichaam is belangrijk, want als er te veel immunosuppressieve medicatie in het lichaam aanwezig is, wordt het afweersysteem te fel onderdrukt zodat de kans op infecties te groot wordt. Als de medicatiespiegels te laag zijn in het lichaam, is het afweersysteem te weinig onderdrukt en neemt de kans op afstoting van het donorhart toe. Daardoor blijft een stipte en correcte medicatie-inname na harttransplantatie levensbelangrijk. De kans op afstoting van het donorhart is het grootst het eerste jaar na de transplantatie. Een afstoting kan optreden zonder dat u daar hinder van ondervindt. Daarom wordt het eerste jaar na de transplant regelmatig een endomyocardbiopsie gedaan.

NA DE HARTTRANSPLANTATIE Duur: Resultaten:

Het onderzoek duurt ongeveer 45 minuten. Het resultaat van de biopsie is meestal de dag nadien gekend.

De endomyocardbiopsies verlopen het eerste jaar na de transplantatie volgens een vast schema. Schema endomyocardbiopsie Biopsie 1-2-3-4-5:

wekelijks, waarvan de eerste drie tijdens uw verblijf na de operatie Biopsie 6-7-8: om de veertien dagen Biopsie 9-10: om de drie weken Biopsie 11-12-13: om de vier weken. De volgende biopsies: om de vijf à zes weken tot de eerste jaarlijkse controle.

Endomyocardbiopsie Doel:

Door middel van het afnemen van hartspierweefsel kan er, door de anatoom-patholoog met behulp van een microscoop, onderzoek worden gedaan naar afstoting van het donorhart. Voorbereiding: U moet voor het onderzoek niet nuchter blijven, tenzij de arts tijdens het onderzoek ook bloed afneemt. Omschrijving: Via een grote ader aan de rechterkant van uw hals, wordt een buisje ingebracht en worden een aantal kleine stukjes hartweefsel (zo groot als een speldenkop) uit de binnenwand van de rechterkamer genomen. Nazorg: De insteekopening wordt enkele minuten op de hartcatheterisatiekamer afgedrukt en vervolgens met een pleister afgedekt.

Afhankelijk van het resultaat van de biopsie, past de arts eventueel de immunosuppressieve medicatie aan. Wanneer er sprake is van een ernstige afstoting, dan moet de patiënt opgenomen worden op de harttransplantatieafdeling voor toediening van medicatie, waarmee de afstoting weer onder controle wordt gebracht.

13

14



2.2 VOORKOMEN VAN INFECTIES

2.3 HARTBEWAKINGSSYSTEEM

Om afstoting van uw donorhart te voorkomen, moet u medicatie gebruiken. Die medicatie vermindert de afweer van uw lichaam, waardoor u extra moet oppassen om geen infecties op te lopen. Om infecties te voorkomen, moeten artsen, verplegend personeel en familie volgende voorzorgsmaatregelen nemen:

De eerste twee weken wordt uw hartritme gevolgd via een bewakingssysteem in de verpleegwacht. Om dit mogelijk te maken, moet u een klein toestel bij u dragen en worden er draden op uw borstkas geplakt. Om de vier uur wordt uw bloeddruk, hartritme, temperatuur en ademhaling gemeten door een verpleegkundige.

• Iedereen draagt een masker, een schort en handschoenen • Alles wat de kamer binnenkomt en mogelijk besmet is, wordt eerst ontsmet • Bloemen zijn niet toegelaten op de kamer • Het linnen (pyjama, ondergoed, enz.) dat uw familie meebrengt, moet bij voorkeur een kookwas verdragen. Na het strijken wordt het linnen liefst afzonderlijk verpakt in plastieken zakjes. • Materialen die moeilijk kunnen worden gereinigd (bijvoorbeeld boeken) kunt u aan de verpleegkundigen geven. Zij gaan na of deze materialen kiemvrij (steriel) kunnen worden gemaakt in het ziekenhuis. • Bezoekers worden, per twee, toegelaten. Zij moeten zich wel eerst melden bij de verpleegkundige. Bezoekers met een verkoudheid of andere infecties en kinderen onder de 12 jaar worden niet toegelaten op uw kamer. Deze voorzorgsmaatregelen gelden alleen tijdens uw verblijf in het ziekenhuis.

3. GEZONDE VOEDING Een evenwichtige en gezonde voeding is de basis van onze gezondheid. Gezonde voeding brengt alle elementen aan die het lichaam nodig heeft om zijn taak naar behoren te vervullen. Aan de ruilhartpatiënt wordt aangeraden een gezonde voeding te gebruiken met beperking van zeer kiemrijke voedingsmiddelen.

3.1 WAT IS EEN GEZONDE EN EVENWICHTIGE VOEDING? Een gezonde voeding moet ons voorzien van: 1. Bouwstoffen Eiwitten (= proteïnen, 1 gr eiwit levert 4 kcal), calcium en water zijn de noodzakelijke voedingsstoffen voor de groei en herstel van het lichaam. Eiwitten zorgen voor 15 procent van onze dagelijkse calorie-inname. 2. Brandstoffen Het lichaam heeft energie nodig om te groeien, te herstellen en te bewegen. Deze energie wordt voor 55 procent van de totale calorieën geleverd door koolhydraten (1 gr koolhydraten levert 4 kcal) en voor 33 procent door vetten (1 gr vet levert 9 kcal).

15

16



3. Beschermende stoffen Vitaminen en mineralen zijn in kleine hoeveelheden nodig voor de weerstand van het lichaam tegen ziekten. Zij zorgen voor het normale verloop van de biochemische reacties in ons lichaam.

3.2 WAT ZIT IN ELKE GROEP VAN DE VOEDINGSDRIEHOEK?

4.Vezels Voedingsvezels zijn onverteerbare bestanddelen in onze voeding, die het verwijderen van de afvalstoffen vergemakkelijken. Zij oefenen dan ook een positieve invloed uit op de gezondheid door preventief te werken tegen bepaalde welvaartsziekten zoals constipatie, overgewicht, hart- en vaatziekten en bepaalde soorten kanker. Voorts helpen ze bij het goed functioneren van het maagdarmkanaal en dragen zij bij tot een verbeterd bloedsuikerevenwicht.Voedingsvezels zijn een zeer belangrijke voedingsstof, ook al worden ze niet verteerd. Het spreekt vanzelf dat wanneer we ons menu samenstellen, we niet denken in termen van eiwitten, vetten en koolhydraten maar wel in termen van brood, fruit, groenten en vlees. De voedingsdriehoek geeft een idee van wat u dagelijks zou moeten eten om voldoende voedingsstoffen op te nemen in een goede verhouding.

1.Lichamelijke beweging (zie hoofdstuk 4: kinesitherapie en lichamelijke activiteit) 2.Water Water of vocht is een onmisbaar deel van ons lichaam. Bijgevolg vormt water een essentieel bestanddeel in een gezonde voeding. Normaal moet u minstens 1,5 liter water per dag drinken. Bij meer vochtverlies door transpiratie moet u meer drinken. Vocht wordt grotendeels uit drank gehaald. Dranken die tot de watergroep behoren zijn water, koffie, thee en bouillon. Melk is ook een drank en levert dus ook vocht,

17

18



maar omdat het ook andere voedingsstoffen bevat, hoort het in de groep van de melkproducten thuis.

geen vitamine B12 en zijn een minder goede ijzerbron. We kiezen uiteraard voor mager vlees, vis en gevogelte vermits vet vlees veel verzadigd vet bevat en het cholesterolgehalte in het bloed verhoogt.

3. Graanproducten en aardappelen Deze leveren meervoudige koolhydraten, voedingsvezels, vitaminen en mineralen. Zij vormen onze basisvoeding. Deze groep omvat aardappelen en alle soorten graanproducten zoals brood, beschuit, ontbijtgranen, rijst en deegwaren.Volkorenproducten krijgen de voorkeur. Zij bevatten meer voedingsvezels, vitaminen en mineralen dan de meer geraffineerde witte soorten. 4. Groenten Groenten leveren meervoudige en enkelvoudige koolhydraten, voedingsvezels, vitaminen en mineralen. Omdat niet alle groenten dezelfde vitaminen en mineralen bevatten, is afwisseling zeer belangrijk. In totaal zouden we minstens 300 gr groenten per dag moeten eten. Deze hoeveelheid bereikt u door zowel bereide groenten als rauwkost te eten, verspreid over de verschillende maaltijden. 5. Fruit Fruit levert, net zoals groenten, koolhydraten, vitaminen, mineralen en voedingsvezels maar onderscheidt zich van groenten door de aanwezigheid van verschillende soorten en hoeveelheden voedingsstoffen. Daarom moeten we dagelijks zowel groenten als fruit eten. Gebruik liever vers fruit dan blikfruit of gedroogd fruit en eet minimum twee stuks per dag. 6.Vlees, vis, eieren en vervangproducten Vlees, vis, eieren en vervangproducten zijn een bron van eiwitten, vitaminen en mineralen (zoals ijzer). Vervangproducten zijn sojascheuten, peulvruchten en noten. Deze plantaardige producten bevatten echter

7. Melkproducten Melkproducten zijn een bron van calcium, eiwit en vitamines van de Bgroep. Onder melkproducten verstaan we naast melk ook afgeleide producten zoals yoghurt, alle kaassoorten en karnemelk. Halfvolle en magere producten krijgen de voorkeur. 8. Smeer- en bereidingsvet Smeer- en bereidingsvet zijn niet alleen een belangrijke bron van energie maar levert ook noodzakelijke vetzuren en vetoplosbare vitamines. Onder smeer- en bereidingsvet verstaat men minarines, margarines, boter, halfvolle boter en oliën. Olie en margarines of minarine rijk aan poly-onverzadigde vetzuren genieten de voorkeur omdat ze hart- en vaatziekten helpen voorkomen. De voedingsmiddelen uit de andere groepen (vlees, koekjes, melkproducten enz.) leveren ons al heel wat vetten op. Een mespuntje smeervet op de boterham en 1 eetlepel bereidingsvet per persoon voor de warme maaltijd zijn dan ook meer dan voldoende. 9. Restgroep De restgroep is het afzonderlijk zwevend topje van de voedingsdriehoek waarin alle voedingsmiddelen terechtkomen die strikt genomen niet nodig zijn in een evenwichtige voeding. Zoetigheden, snoepjes, mayonaise; alcoholische en suikerrijke dranken zijn erin terug te vinden. Het spreekt voor zich dat deze voedingsmiddelen met mate moeten worden geconsumeerd. Zij leveren meestal alleen energie (vet en suiker) zonder hierbij voedingsstoffen zoals vitamines en mineralen aan te brengen.

19

20



3.3 VOEDINGSTIPS

4. Beperk het gebruik van zout. Extra zout toevoegen aan de bereidingen is niet nodig. Het is beter de gerechten op smaak te brengen met verse of gedroogde kruiden en specerijen.

1. Zorg voor voldoende variatie. Een goede afwisseling is mogelijk door het ruime aanbod aan voedingsmiddelen. 2.Wees matig met vet en kies de juiste vetten. Niet alle vetten zijn gelijk. Naargelang hun samenstelling zijn er verzadigde vetzuren, mono-onverzadigde en poly-onverzadigde vetzuren. Verzadigde vetzuren zijn meestal van dierlijke oorsprong en zijn vast bij kamertemperatuur, bijvoorbeeld smout, spek, baken braadvetten, boter en de klassieke margarinesoorten. Men vindt ze ook in vlees, volle melkproducten, vette kaas, roomijs, gebak en chocolade. Onverzadigde vetzuren zijn meestal van plantaardige oorsprong en zijn vloeibaar bij kamertemperatuur, bijvoorbeeld dieetmargarine, olie, baken braadvetten voor bijzondere voeding. Beperk het gebruik van vetten tot 30 procent van de dagelijkse energieinname en dit in de volgende verhouding: verzadigde vetzuren 10 procent, mono-onverzadigde vetzuren 13 procent en poly-onverzadigde vetzuren 7 procent. Maak dus meer gebruik van plantaardige dan van dierlijke vetten en vervang vlees zoveel mogelijk door vis en gevogelte. 3.Wees matig met cholesterol. Cholesterol is een vetachtige stof die de mens in een zekere hoeveelheid nodig heeft om te functioneren. Ons lichaam maakt zelf cholesterol aan in de lever en we nemen cholesterol op uit onze voeding. Een teveel aan cholesterol is schadelijk voor de gezondheid. Daarom mag de opname via de voeding de 300 mg per dag niet overschrijden. Cholesterol vindt men vooral in dierlijke producten, dus nogmaals, geef de voorkeur aan plantaardige voedingsstoffen.

5. Let op uw gewicht. Wanneer verzwaart u? De energie die u in de vorm van brandstoffen (vetten en koolhydraten) opneemt, moet worden verbruikt. Als u net voldoende energie opneemt om uw lichaam te laten functioneren, te bewegen en te werken, dan zullen alle opgenomen calorieën worden verbrand. Neemt u echter meer energie op dan uw lichaam eigenlijk nodig heeft, dan gaat dit teveel zich in de vorm van vet opstapelen, met andere woorden: u verzwaart.Wees er daarom tijdig bij! Ga eens in de week, steeds op hetzelfde tijdstip, op dezelfde weegschaal staan en kijk hoe het met uw gewicht gesteld is. Als u merkt dat u aankomt, grijp onmiddellijk in en breng uw energieopname opnieuw in balans. Bespaar calorieën daar waar ze overbodig zijn zoals in tussendoortjes en suikerrijke dranken. Een ernstig overgewicht leidt tot tal van ongemakken: men beweegt moeilijker, het overtollige gewicht is een hinder voor de bloedcirculatie en het hart, de ruggengraat en de steungewrichten worden overmatig belast. Bovendien leidt overgewicht tot een grote vatbaarheid voor allerlei kwalen en kwaaltjes. 6.Wees matig met alcohol. Overmatig gebruik van alcohol heeft niet alleen een schadelijke invloed op de gezondheid (hart- en vaatziekten, zenuwachtigheid, agressieve buien en leverkwalen), maar ook op het familiaal en sociaal leven. Matig daarom het alcoholgebruik. Maak er geen gewoonte van bij elke maaltijd alcohol te gebruiken. Drink ook alcoholvrije dranken. Vergeet niet dat alcohol energie en dus ook calorieën aanbrengt.

21

22



3.4 BEPERKING VAN ZEER KIEMRIJKE VOEDINGSMIDDELEN

5. Andere Voorzichtig met ijs (voornamelijk softijs) en taart met fruit, slagroom, pudding of bavarois. Neem beter geen ijsblokjes in uw frisdrank. Producten met een beperkte houdbaarheid worden het best koel bewaard.

De voeding mag geen bron van besmetting vormen. Hiervoor zorgt u door: • uitsluiting van kiemrijke producten • bereiding en behandeling van eetwaren onder hygiënische omstandigheden (zuiver materiaal en gewassen handen) • het gebruik van porties die eenmaal kunnen worden verbruikt. Praktisch betekent dit het volgende:

Als u vragen hebt, kunt u altijd terecht bij de diëtiste. Acht de arts het nodig u nog een bijkomend dieet te laten volgen (bijvoorbeeld zoutarm of diabetes), dan zal de diëtiste u hierover graag uitleg geven.

1. Broodbeleg Vermijd rauw vlees (filet américain), niet doorbakken vlees (rosbief), schimmelkazen, rauwe eieren, niet doorbakken eiergerechten, bereide slaatjes (vissla, kipsla).

4. KINESITHERAPIE NA HARTTRANSPLANTATIE EN LICHAMELIJKE ACTIVITEIT

2. Groenten en fruit Rauwe groenten kunnen veel kiemen bevatten. Was ze dus altijd zeer grondig en versnijd ze zo kort mogelijk voor gebruik. Rauw fruit moet ook altijd zo kort mogelijk voor consumptie goed gewassen worden en indien mogelijk geschild.

In wat volgt wordt een algemeen oefenprogramma beschreven. Dit programma houdt rekening met uw persoonlijke situatie. Er worden vooral oefeningen gedaan om ademhalingsproblemen en bloedcirculatiestoornissen te voorkomen en/of te behandelen. Daarnaast worden ook oefeningen gegeven om de gevolgen van de operatie op de borstkas (zoals pijn, stijfheid, angst om te bewegen) zo beperkt mogelijk te houden.

3. Dranken Voor frisdranken, fruitsappen, melk en melkproducten kiest u best voor monoverpakkingen.Voor warme dranken gelden geen bijzondere beperkingen. 4. Soep en warme maaltijden Warme maaltijden vormen dankzij hun bereidingsproces geen problemen.

4.1 TIJDENS UW VERBLIJF OP DE INTENSIEVE ZORGAFDELING De oefeningen worden tijdens deze dagen voornamelijk in bed uitgevoerd. Als u nog met het beademingsapparaat bent verbonden probeert men uw ademhaling te stimuleren zodat ook fluimen gemakkelijker naar boven komen. Zodra de tube uit de mond wordt verwijderd, kunt u uw fluimen zelf ophoesten. Dit is zeer belangrijk om uw longen vrij te maken. De kinesist houdt uw borstkas vast zodat u durft te hoesten.

23

24


MEDICATIE

Zodra alle verbindingen met het beademingsapparaat weggenomen zijn, beginnen de ademhalingsoefeningen. Hiervoor wordt u in halfzittende houding gebracht. Als uw toestand goed is, begint de kinesist ook met oefeningen voor de benen. Op die manier verbetert uw bloedcirculatie en herwint u vertrouwen in uw bewegingen.

Niet iedere medicatie hierna beschreven moeten door u worden ingenomen. Uw transplantatie arts zal beslissen welke medicijnen u zal moeten innemen.

4.2 TIJDENS UW VERBLIJF OP DE HARTTRANSPLANTATIEAFDELING De voornaamste bedoeling van de oefeningen is u te helpen bij het hernemen van de gewone dagelijkse activiteiten.Geleidelijk worden,afhankelijk van het resultaat van de biopsies, de oefeningen uitgebreid en wordt de inspanning opgedreven.Wandelingen op de gang, trappen nemen en fietsen op de hometrainer staan op het programma.

5. PSYCHOSOCIALE BEGELEIDING TIJDENS UW ZIEKENHUISVERBLIJF Zoals u in deze map kunt lezen, is een harttransplantatie een heel ingrijpende gebeurtenis, zowel voor de patiënt als zijn familie. Na het wachten op een geschikt donorhart, de operatie en het verblijf op de intensieve eenheid, moet u heel wat veranderingen in uw leven doorvoeren: correcte medicatie-inname, preventie tegen infectie, dieet volgen enz. Voor sommigen is het niet zo eenvoudig om dit emotioneel te verwerken. Het is niet abnormaal dat u in het begin angstig, depressief of onzeker bent. Daarom zullen de sociaal werkster en de psychologe regelmatig bij u langskomen om u te helpen in uw verwerkingsproces.

1. ANTI-AFSTOTINGSMIDDELEN (Immunosuppressieve medicatie)

25

26

MEDICATIE

MEDICATIE

NEORAL – SANDIMMUN (CYCLOSPORINE)

• de dosis is individueel verschillend, afhankelijk van hun concentratie in het bloed • andere geneesmiddelen kunnen de hoeveelheid Neoral in het bloed verhogen of verlagen. Neem daarom nooit een nieuw geneesmiddel zonder het transplantatiecentrum te verwittigen. Ook zelf de dosis veranderen of stopzetten is uit den boze!

Werking: • geneesmiddel dat de afstoting van het hart tegengaat Vormen: • vloeistof: flesje van 50 ml • gelules: van 10 mg, 25 mg, 50 mg en 100 mg Bewaring: vloeistof: • flesje uit het daglicht en op kamertemperatuur bewaren, max. 30°C, niet in de koelkast • een geopend flesje is 2 maanden houdbaar gelules: • worden in de originele verpakking bewaard op kamertemperatuur • uitpakken gebeurt juist voor inname Inname: vloeistof: • de vloeistof wordt opgetrokken met een gegradueerde pipet • 1 ml = 100 mg, 0,1 ml = 10 mg • na gebruik wordt de pipet met een doekje gereinigd en terug opgeborgen • Neoral-vloeistof wordt bij voorkeur in melk of fruitsap opgelost (geen pompelmoessap) • het glas wordt met melk of fruitsap gespoeld en leeggedronken om zeker de volledige dosis in te nemen. gelules: • tweemaal per dag innemen met 12 uur tussentijd • de gelules worden met vloeistof ingeslikt (in hun geheel)

Nevenwerkingen: • invloed op nieren en lever, waardoor regelmatige bloedcontroles noodzakelijk zijn • hoge bloeddruk: regelmatige controle van de bloeddruk is noodzakelijk om eventueel een bloeddrukverlagend geneesmiddel te starten Hiervoor is een zoutarm dieet belangrijk. • beven van de handen • toename van lichaams- en gelaatsbeharing • tandvleesgroei en tandvleesontsteking Prijs: • 10 mg: 60 co* aan 35,28 euro • 25 mg: 50 co aan 61,55 euro • 50 mg: 50 co aan 106,57 euro • 100 mg: 50 co aan 181,90 euro • 50 ml siroop aan 177,76 euro Neoral wordt volledig terugbetaald door het ziekenfonds. Verkrijgbaar met artsvoorschrift bij de apotheker.

* co = comprimé

27

28

MEDICATIE PROGRAFT (TACROLIMUS) Werking: • geneesmiddel tegen afstoting van het hart Vormen: • gelules van 0,5 mg, 1 mg en 5 mg Bewaring: • buiten de invloed van licht en op kamertemperatuur Inname: • Prograft wordt tweemaal per dag ingenomen met 12 uur tussentijd • de gelules worden juist voor inname uitgepakt en in hun geheel met voldoende vloeistof ingeslikt • de gelules worden ’s morgens nuchter en ’s avonds een aantal uren voor of na de maaltijd ingenomen • andere geneesmiddelen kunnen het effect van Prograft versterken of verminderen. Neem daarom geen enkel nieuw geneesmiddel zonder contact op te nemen met het transplantatiecentrum Nevenwerkingen: • invloed op nieren en lever, waardoor regelmatige bloedcontroles noodzakelijk zijn • hoge bloeddruk maakt een regelmatige controle van de bloeddruk noodzakelijk zodat eventueel een bloeddrukverlagend geneesmiddel kan worden gestart • hoofdpijn, gezichtsstoornissen en slapeloosheid • constipatie of diarree, krampen en braakneigingen • de neurologische en visuele nevenwerkingen verergeren wanneer u tezelfdertijd alcoholische dranken gebruikt. In deze omstandigheden

MEDICATIE is het zeker niet aangewezen een voertuig te besturen of gevaarlijke machines te bedienen. Prijs: • 0,5 mg: 50 co aan 93,84 euro • 1 mg: 50 co aan 140,16 euro • 5 mg: 50 co aan 627,62 euro Prograft wordt volledig terugbetaald door het ziekenfonds en is verkrijgbaar met medisch voorschrift in de apotheek.

29

30

MEDICATIE

MEDICATIE

CELLCEPT (MYCOFENOLAAT MOFETIL)

IMURAN (AZATHIOPRINE)

Werking: • geneesmiddel tegen afstoting van het hart

Werking: • middel tegen afstoting

Vormen: • lavendelkleurige tabletten van 500 mg en 250 mg

Vormen: • gele, ronde tablet van 50 mg • roze, ronde tablet van 25 mg

Bewaring: • bewaring op kamertemperatuur Inname: • tweemaal per dag met 12 uur tussentijd • ‘s morgens bij voorkeur nuchter en de tweede dosis ’s avonds een aantal uren voor of na de maaltijd • Cellcept-tabletten worden in hun geheel met voldoende vloeistof ingeslikt Nevenwerkingen: • vermindering van het aantal witte bloedcellen in het bloed, waardoor u vatbaarder bent voor infecties • diarree of constipatie, braken en misselijkheid • hoofdpijn en moeheid Prijs: • 250 mg: 300 co aan 405,18 euro • 500 mg: 150 co aan 405,18 euro Cellcept wordt volledig terugbetaald door het ziekenfonds en is verkrijgbaar met medisch voorschrift bij de apotheker.

Bewaring: • bewaren op kamertemperatuur • tegen licht beschermen Inname: • de tabletten worden in hun geheel met vloeistof ingeslikt • Imuran wordt eenmaal per dag ’s avonds ingenomen na de maaltijd • bepaalde geneesmiddelen hebben een invloed op de werking van Imuran en omgekeerd Nevenwerkingen: • Imuran verlaagt het aantal witte bloedcellen in het bloed. De witte bloedcellen bestrijden de microben die infecties veroorzaken zodat u met minder witte bloedcellen gevoeliger bent voor allerhande infecties. Regelmatige bloedonderzoeken om de hoeveelheid witte bloedcellen te bepalen zijn dus noodzakelijk. • maag- en darmlast Prijs: • 25 mg: 100 co aan 28,92 euro • 50 mg: 100 co aan 34,65 euro Verkrijgbaar met medisch voorschrift bij de apotheker. Imuran wordt volledig terugbetaald door het ziekenfonds.

31

32

MEDICATIE

MEDICATIE

RAPAMUNE (SIROLIMUS)

Prijs: • 1 mg: 100 co aan 448,64 euro • 2 mg: 30 co aan 273,08 euro Verkrijgbaar met medisch voorschrift bij de apotheker. Rapamune wordt volledig terugbetaald door het ziekenfonds

Werking: • voorkomt afstoting van het donorhart Vormen: • driehoek-vormige tabletten van 1 mg en 2 mg • vloeistof van 60 ml Inname: tablet • eenmaal per dag consequent met of zonder het ontbijt • de tabletten worden in hun geheel ingeslikt met vloeistof vloeistof • de vloeistof wordt opgetrokken met een gegradueerde pipet 1ml = 1 mg • na gebruik wordt de pipet met een doekje gereinigd en terug opgeborgen • De vloeistof wordt bij voorkeur in melk of fruitsap opgelost (geen pompelmoessap) • het glas wordt met melk of fruitsap gespoeld en leeggedronken om zeker de volledige dosis in te nemen. Nevenwerkingen: • zwelling van de extremiteiten • lage hoeveelheid rode bloedcellen, bloedplaatjes en witte bloedcellen waardoor u vatbaarder bent voor infecties • buikpijn en diarree • verhoogd cholesterol in het bloed

33

34

MEDICATIE

MEDICATIE

CERTICAN (EVEROLIMUS)

MEDROL (CORTICOÏDEN)

Werking: • tegen afstoting van het donorhart

Werking: • middel tegen afstoting van het donorhart

Vormen: • tabletten van 0.25 mg, 0.50 mg en 0.75 mg

Vormen: • witte, ovale tabletten van 4 mg, 16 mg en 32 mg

Inname: • tweemaal per dag met 12 uur tussentijd • tabletten worden in hun geheel met voldoende vloeistof ingeslikt

Inname: • eenmaal per dag bij het ontbijt • de tabletten worden in hun geheel ingeslikt met vloeistof • alle tabletten zijn heel erg gelijkend, let dus goed op de verschillende doseringen.

Nevenwerkingen: • lage hoeveelheid rode bloedcellen, bloedplaatjes en witte bloedcellen waardoor u vatbaarder bent voor infecties • verminderde wondheling, wondinfecties • verhoogd cholesterol in het bloed • bloeddrukverhogend Bewaring: • Op kamertemperatuur Prijs: • 0,25 mg: 60 co aan 141,08 euro • 0,50 mg: 60 co aan 272,44 euro • 0,75 mg: 60 co aan 403,78 euro Verkrijgbaar met medisch voorschrift bij de apotheker. Certican wordt volledig terugbetaald door het ziekenfonds

Nevenwerkingen: • maaglast of -zweer. Om dit te voorkomen neemt u de eerste zes maanden een maagbeschermer (Tagamet of Zantac). • suikerziekte (diabetes) en schommelingen van de suikerwaarden in het bloed • botontkalking • oogaandoeningen (cataract) • toename van de eetlust. Gewichtstoename is niet wenselijk daarom is een evenwichtige voeding belangrijk. • zoutretentie en vochtopstapeling Ongemakken: • opgeblazen gezicht (vollemaans gezicht) • vetweefsel van armen en benen neemt af maar neemt toe aan de romp • broze en fragiele huid: blauwe plekken, huidstriemen bij gewichtstoename • tragere wondheling: elke wonde ontsmetten en verbinden • wisselende gemoedsgesteldheid van depressie tot euforie

35

36

MEDICATIE

MEDICATIE

Bewaring: • bij kamertemperatuur

2. VOORKOMEN VAN INFECTIES

Prijs: • 4 mg: 21 co aan 6,07 euro en 30 co aan 8,11 euro • 16 mg: 14 co aan 14,45 euro en 50 co aan 34,95 euro • 32 mg: 20 co aan 32,50 euro Verkrijgbaar met medisch voorschrift bij de apotheker. De tablet van 32 mg wordt volledig terugbetaald door het ziekenfonds. De tabletten van 4 mg en 16 mg worden maar voor 75 procent terugbetaald door het ziekenfonds.

37

38

MEDICATIE

MEDICATIE

PERIO-AID MONDSPOELMIDDEL

• zwelling speekselklieren • afschilfering in de mond

Werking: • antibacteriële mondspoeling ter voorkoming van tandvleesontsteking. Vormen: • fles met 500 ml blauwe vloeistof Bewaring: • bewaren bij kamertemperatuur Gebruik: • mond met 10 ml vloeistof spoelen gedurende 1 minuut na elke maaltijd ofwel het tandvlees goed borstelen met een in deze vloeistof gedrenkte tandenborstel • Perio-Aid is onverenigbaar met anionische bestanddelen welke gewoonlijk voorkomen in gewone tandpasta’s. Daarom poetst u beter de tanden voor u de mond met Perio-Aid spoelt, of spoelt u de mond een tijdje ervoor of erna. • het gebruik van Perio-Aid is noodzakelijk tot 3 maanden na de transplantatie Nevenwerkingen: • bruine verkleuring van de tong en tanden, ook van prothese en vullingen. De verkleuring verdwijnt bij stopzetten van het gebruik of kan door de tandarts worden verwijderd. De verkleuring kan worden vermeden door de tanden met tandpasta te poetsen voor u de mond spoelt met Perio-Aid. • smaakverstoring en branderig gevoel van de tong. Dit verdwijnt spontaan bij verder gebruik.

Prijs: • fles van 500 ml aan 7,45 euro Verkrijgbaar zonder medisch voorschrift bij de apotheker.

39

40

MEDICATIE

MEDICATIE

CORSODYL (CHLOORHEXIDINE)

• smaakverstoring en branderig gevoel van de tong. Dit verdwijnt spontaan bij verder gebruik. • zwelling speekselklieren • afschilfering in de mond

Werking: • vloeistof voor mondspoeling met anti-bacteriële werking die tandaanslag voorkomt, tandvleesontsteking, aften en besmetting van mond en keel behandelt. Vormen: • fles met 200 ml roze vloeistof Bewaring: • bewaren bij kamertemperatuur Gebruik: • mond met 10 ml vloeistof spoelen gedurende 1 minuut na elke maaltijd ofwel het tandvlees goed borstelen met een in deze vloeistof gedrenkte tandenborstel • Corsodyl is onverenigbaar met anionische bestanddelen welke gewoonlijk voorkomen in gewone tandpasta’s. Daarom poetst u beter de tanden voor u de mond met Corsodyl spoelt, of spoelt u de mond een tijdje ervoor of erna. • het gebruik van Corsodyl is noodzakelijk tot 3 maanden na de transplantatie Nevenwerkingen: • bruine verkleuring van de tong en tanden, ook van prothese en vullingen. De verkleuring verdwijnt bij stopzetten van het gebruik of kan door de tandarts worden verwijderd. De verkleuring kan worden vermeden door de tanden met tandpasta te poetsen voor u de mond spoelt met Corsodyl.

Prijs: 1 fles van 200 ml aan 3,97 euro Verkrijgbaar zonder medisch voorschrift bij de apotheker. Vermijd contact met ogen en oren. Als er toch vloeistof in de ogen terechtgekomen is moet u onmiddellijk en grondig met water spoelen. Linnen dat in contact geweest is met de vloeistof kan bruine vlekken vertonen. Spoel grondig en overvloedig met water om sporen te voorkomen.

41

42

MEDICATIE

MEDICATIE

NILSTAT (NYSTATINE)

DAKTARIN LOTION EN POEDER (MICONAZOLE)

Werking: • middel tegen schimmelinfecties in mond en maagdarmkanaal

Werking: • middel tegen schimmelinfecties van huid en nagels

Vormen: • flesje gele vloeistof van 30 ml met druppelteller

Vormen: • een doosje van 20 g poeder • een flesje van 30 ml lotion met borsteltje

Bewaring: • bewaren bij kamertemperatuur Inname: • 5 ml vloeistof in de mond brengen, lang en goed spoelen alvorens door te slikken. Na elke maaltijd moet u de mond spoelen. • het gebruik van Nilstat is noodzakelijk tot 3 maanden na de transplantatie.

Bewaring: • bewaren bij kamertemperatuur

Nevenwerkingen: • maag- en darmstoornissen • misselijkheid en braken

Gebruik: • het poeder moet tweemaal per dag in de oksels, in de liezen en tussen de tenen worden aangebracht • de nagels van handen en tenen moeten tweemaal per dag gelakt worden met de lotion, waarvan het nagelbed zeer goed moet worden gelakt • het aanbrengen van poeder en lotion moet enkel gebeuren tijdens het ziekenhuisverblijf

Prijs: 1 fles van 30 ml aan 4,66 euro Verkrijgbaar met medisch voorschrift bij de apotheker.

Nevenwerkingen: • niet gekend Verkrijgbaar met medisch voorschrift bij de apotheker.

43

44

MEDICATIE

MEDICATIE

BACTRIM FORTE (EUSAPRIM FORTE)

ZOVIRAX (ACICLOVIR)

Werking: • een antibioticum om een welbepaalde longinfectie (Pneumocystis Carinii) te voorkomen

Werking: • antiviraal middel voor behandeling van zona, windpokken en herpes

Vormen: • witte tablet van 160 mg Bewaring: • bewaren bij kamertemperatuur Inname: • deze tabletten moeten tweemaal per dag in hun geheel met voldoende water worden ingeslikt • dit geneesmiddel moet maar gedurende 7 achtereenvolgende dagen per maand worden genomen tot 6 maanden na de transplantatie • probeer altijd dezelfde week van de maand de medicatie in te nemen Nevenwerkingen: • nausea, braken, diarree • trombopenie, leucopenie, neutropenie • hyperkaliëmie Prijs: • voor 10 tabletten aan 4,26 euro • voor 30 tabletten aan 9,17 euro Verkrijgbaar met medisch voorschrift bij de apotheker.

Vormen: • hoekige, witte tabletten van 200 mg en 800 mg Bewaring: • bewaren bij kamertemperatuur Inname: • dosis en aantal keren volgens medisch voorschrift. De tabletten worden in hun geheel ingeslikt met voldoende vloeistof. Nevenwerkingen: • huiduitslag • hoofdpijn • vermoeidheid • misselijkheid en braken • diarree Prijs: • 200 mg: 25 co aan 33,47 euro • 800 mg: 35 co aan 115,17 euro Verkrijgbaar met medisch voorschrift bij de apotheker.

45

46

MEDICATIE

MEDICATIE

VALCYTE (VALGANCICLOVIR)

CYMEVENE (GANCICLOVIR)

Werking: • onderhoudsbehandeling van het cytomegalievirus (CMV-virus)

Werking: • preventie en behandeling van het cytomegalievirus (CMV-virus) een der herpesvirussen

Vormen: • tabletten van 450 mg Bewaring: • bewaren op kamertemperatuur in de originele verpakking Inname: • dosis afhankelijk van medisch voorschrift • tabletten nooit breken of fijnmalen, direct contact met de huid en slijmvliezen vermijden wegens teratogene en carcinogene eigenschappen • de tabletten innemen samen met voedsel Nevenwerkingen: • leukopenie, trombocytopenie • anemie • nausea, braken, diarree, buikpijn • smaakstoornissen • hoofdpijn Prijs: • 450 mg: 60 co aan 1565,00 euro Verkrijgbaar met medisch voorschrift bij de apotheker en wordt volledig terugbetaald door het ziekenfonds.

Vormen: • groenblauwe tabletten van 250 mg en 500 mg Bewaring: • bewaren op kamertemperatuur in de daartoe bestemde verpakking Inname: • dosis afhankelijk van medisch voorschrift • door de carcinogene en mutagene eigenschappen is voorzichtigheid geboden bij manipulatie van de gelulen. De gelulen mogen niet worden geopend of verbrijzeld. • de tabletten innemen samen met voedsel Nevenwerkingen: • leukopenie, trombocytopenie • anemie • nausea, braken, diarree, buikpijn • smaakstoornissen • hoofdpijn Prijs: • 250 mg: 90 co aan 555,33 euro • 500 mg: 180 co aan 555,33 euro Verkrijgbaar met medisch voorschrift bij de apotheker en wordt volledig terugbetaald door het ziekenfonds.

47

48

MEDICATIE

MEDICATIE

3. MAAGBESCHERMENDE MIDDELEN

TAGAMET (CIMETIDINE) Werking: • behandeling en voorkomen van maag- en darmzweren. Vormen: • grote ovale grijze tabletten van 800 mg • rechthoekige grijze tabletten van 400 mg • ronde grijze tabletten van 200 mg • bruistabletten van 800 mg Bewaring: • bewaren bij kamertemperatuur Inname: • tabellen in hun geheel inslikken met voldoende vloeistof of bruistablet laten oplossen in water en opdrinken Nevenwerkingen: • diarree • vermoeidheid • duizeligheid • huiduitslag Prijs: • 200 mg: 20 co aan 12,10 euro, 50 co aan 26,85 euro en • 100 co aan 38,45 euro • 400 mg: 56 co aan 42,29 euro • 800 mg: 28 co aan 42,29 euro Verkrijgbaar met medisch voorschrift bij de apotheker. Voor de terugbetaling is een attest nodig voor de medisch adviseur. Tagamet kan de werking van sommige andere geneesmiddelen versterken.

49

50

MEDICATIE

MEDICATIE

ZANTAC (RANITIDINE)

4. MIDDELEN TEGEN HOGE BLOEDDRUK

Werking: • behandeling en voorkomen van maag- en duodenumzweren

CALCIUM-ANTAGONISTEN

Vormen: • witte tablet van 150 mg of 300 mg Bewaring: • bewaren bij kamertemperatuur Inname: • in zijn geheel inslikken met voldoende vloeistof Nevenwerkingen: • leverfunctiestoornissen • leucopenie en trombocytopenie • allergische reactie • hoofdpijn en duizeligheid • huiduitslag Prijs: • 150 mg: 56 co aan 25,76 euro en 112 co aan 40,48 euro • 300 mg: 28 co aan 25,76 euro en 56 co aan 40,48 euro Verkrijgbaar met medisch voorschrift bij de apotheker. Voor de terugbetaling is een attest nodig voor de medisch adviseur.

51

52

MEDICATIE

MEDICATIE

TILDIEM EN TILDIEM RETARD (DILTIAZEM)

PLENDIL EN PLENDIL MITIS (FELODIPINE)

Werking: • bloeddrukverlagend middel


Vormen: • kleine, ronde witte tablet van 60 mg • witroze capsule van 200 mg • witgele capsule van 300 mg

Vormen: • capsules van 5 mg en 10 mg

Bewaring: • bewaren op kamertemperatuur Inname: • de dosis wordt volgens medisch voorschrift bepaald • de tablet/capsule wordt geheel en met voldoende vloeistof ingeslikt Nevenwerkingen: • oedeem van onderste ledematen • slaperigheid of slapeloosheid • duizeligheid en hoofdpijn • spijsverteringsstoornissen • huiduitslag • beïnvloedt de hoeveelheid cyclosporine in het bloed Prijs: • 60 mg: 50 co aan 10,06 euro en 100 co aan 16,09 euro • 200 mg: 28 co aan 18,10 euro • 300 mg: 28 co aan 22,26 euro Verkrijgbaar met medisch voorschrift bij de apotheker.

Bewaring: • bewaren bij kamertemperatuur Inname: • dosis afhankelijk van medisch voorschrift • capsules in hun geheel inslikken met voldoende vloeistof Nevenwerkingen: • roodheid van het gelaat • hoofdpijn en sufheid • hartkloppingen • oedemen van enkels en onderbenen • hyperplasie van tandvlees • andere geneesmiddelen kunnen de werking van Plendil beïnvloeden Prijs: • 5 mg: 28 co aan 15,74 euro • 10 mg: 28 co aan 25,24 euro Verkrijgbaar met medisch voorschrift bij de apotheker.

53

54

MEDICATIE

MEDICATIE

ADALAT EN ADALAT OROS (NIFEDIPINE)

AMLOR (AMLODIPINE)



Vormen: • oranje capsule van 10 mg • roze tabletten van 20 mg, 30 mg en 60 mg

Vormen: • geelwitte capsules van 5 mg en 10 mg

Bewaring: • bewaren bij kamertemperatuur • tegen licht beschermen Inname: • dosis afhankelijk van medisch voorschrift • de capsules en tabletten moeten juist voor inname uit de verpakking worden gehaald en in hun geheel doorgeslikt worden met voldoende vloeistof Nevenwerkingen: • als gevolg van de bloeddrukdaling kunt u last hebben van hoofdpijn, warmtegevoel en roodheid van het gelaat • enkeloedeem • hartkloppingen • tandvleeshypertrofie • toename van urinehoeveelheid Prijs: • 10 mg: 100 co aan 16,09 euro • 20 mg: 30 co aan 11,87 euro • 30 mg: 28 co aan 20,10 euro Verkrijgbaar met medisch voorschrift bij de apotheker.

Bewaring: • bewaren bij kamertemperatuur Inname: • de capsules in hun geheel inslikken met voldoende vloeistof Nevenwerkingen: • hoofdpijn • oedemen ter hoogte van enkels en benen • duizeligheid en vermoeidheid • buikpijn en misselijkheid • roodheid van het gelaat • slaperigheid Prijs: • 5 mg: 28 co aan 24,27 euro • 10 mg: 30 co aan 35,15 euro Verkrijgbaar met medisch voorschrift bij de apotheker.

55

56

MEDICATIE

MEDICATIE

ACE-INHIBITOREN

ZESTRIL / ZESTORETIC (LISINOPRIL) Werking: • bloeddrukverlagend middel Vormen: • roze tabletten van 5 mg en 20 mg Bewaring: • bewaren bij kamertemperatuur Inname: • dosis wordt bepaald door medisch voorschrift • de tabletten worden in hun geheel met vloeistof ingeslikt Nevenwerkingen: • duizeligheid en hoofdpijn • vermoeidheid • droge hoest en droge mond • huiduitslag • verhoging van kalium in het bloed • angioneurotisch oedeem: zwelling van huid en slijmvliezen Prijs: • 5 mg: 28 co aan 10,59 euro • 20 mg: 28 co aan 30,49 euro en 56 co aan 43,18 euro Verkrijgbaar met medisch voorschrift bij de apotheker.

57

58

MEDICATIE

MEDICATIE

RENITEC / CO-RENITEC (ENALAPRIL)

COVERSYL / COVERSYL PLUS (PERINDOPRIL)



Vormen: • wit, hoekig tablet 5 mg • roze, hoekig tablet 20 mg

Vormen: • deelbare tabletten van 4 mg

Bewaring: • bewaren bij kamertemperatuur • beschermen tegen licht en vochtigheid Inname: • dosis afhankelijk van medisch voorschrift • tabletten in hun geheel inslikken met voldoende vloeistof Nevenwerkingen: • duizeligheid • vermoeidheid • hoofdpijn • droge hoest • andere geneesmiddelen kunnen de werking van Renitec beïnvloeden en omgekeerd Prijs: • 5 mg: 28 co aan 9,32 euro • 20 mg: 28 co aan 28,06 euro, 56 co aan 38,77 euro en 98 co aan 61,25 euro Verkrijgbaar met medisch voorschrift bij de apotheker.

Bewaring: • bewaren bij kamertemperatuur Inname: • tabletten in hun geheel inslikken met voldoende vloeistof Nevenwerkingen: • duizeligheid en hoofdpijn • vermoeidheid • droge hoest en droge mond • huiduitslag • verhoging van kalium in het bloed • angioneurotisch oedeem: zwelling van huid en slijmvliezen Prijs: • 4 mg: 30 co aan 24,76 euro Verkrijgbaar met medisch voorschrift bij de apotheker.

59

60

MEDICATIE

MEDICATIE

ANGIOTENSINE II-RECEPTORANTAGONISTEN

LOORTAN / LOORTAN PLUS / COZAAR / COZAAR PLUS (LOZARTAN) Werking: • bloeddrukverlagend middel Vormen: • witte tablet van 50 mg en 100 mg Bewaring: • bewaren bij kamertemperatuur Inname: • dosis is afhankelijk van medisch voorschrift • de tabletten worden in hun geheel ingeslikt met voldoende water Nevenwerkingen: • duizeligheid, migraine • huiduitslag Prijs: • 50 mg: 28 co aan 30,49 euro en 98 co aan 74,99 euro • 100 mg: 98 co aan 119,95 euro Verkrijgbaar met medisch voorschrift bij de apotheker. Voor de terugbetaling is een attest nodig voor de medisch adviseur.

61

62

MEDICATIE

MEDICATIE

BETABLOKKERS

KREDEX (CARVEDILOL) Werking: • bloeddrukverlagend middel Vormen: • witte tabletten van 6,25 mg, 12,5 mg en 25 mg Bewaring: • bewaren bij kamertemperatuur Inname: • dosis afhankelijk van medisch voorschrift • de tabletten worden in hun geheel ingeslikt met voldoende vloeistof Nevenwerkingen: • hoofdpijn • misselijkheid • netelroos • verstopte neus • kredex kan de suikerwaarden in het bloed beïnvloeden Prijs: • 6,25 mg: 14 co aan 6,10 euro en 56 co aan 14,60 euro • 12,5 mg: 14 co aan 7,31 euro • 25 mg: 56 co aan 38,23 euro Verkrijgbaar met medisch voorschrift bij de apotheker.

63

64

MEDICATIE

MEDICATIE

EMCONCOR/EMCORETIC (BISOPROCOL)

5. MIDDELEN TEGEN BOTONTKALKING

Werking: • bloeddrukverlagend middel Vormen: • tabletten van 2,5 mg, 5 mg en 10 mg Bewaring: • bewaren bij kamertemperatuur Inname: • dosis afhankelijk van medisch voorschrift • de tabletten worden in hun geheel ingeslikt met voldoende vloeistof bij voorkeur ’s ochtends met voedsel Nevenwerkingen: • hoofdpijn • misselijkheid • netelroos • verstopte neus Prijs: • 10 mg: 28 co aan 13,93 euro en 56 co aan 22,18 euro • 5 mg: 28 co aan 7,71 euro en 56 co aan 12,33 euro • 2,5 mg: 28 co aan 5,80 euro Verkrijgbaar met medisch voorschrift bij apotheker.

65

66

MEDICATIE

MEDICATIE

CACIT (CALCIUM-CARBONAAT)

CACIT VITAMINE D3 (CALCIUM-CARBONAAT/CHOLECALCIFEROL (VIT D3))

Werking: • voorkomt botontkalking

Werking: • voorkomt botontkalking • bijkomende therapie bij osteoporosis

Vormen: • ronde, lichtroze gespikkelde bruistabletten van 500 mg en 1000 mg Bewaring: • bewaren bij kamertemperatuur • beschermen tegen vocht Inname: • bij voorkeur tijdens de maaltijd • bruistablet laten oplossen en opdrinken Nevenwerkingen: • maag- en darmklachten • ritmestoornissen (bij hoge dosissen) • de inname van calcium kan andere geneesmiddelen beïnvloeden Prijs: • 500 mg: 20 co aan 4,59 euro • 1000 mg: 30 co aan 13,76 euro Verkrijgbaar zonder voorschrift bij de apotheker.

Vormen: • zakjes van 500/440 IU • zakjes van 1000/880 IU Bewaring: • bewaren bij kamertemperatuur • beschermen tegen licht en vocht Inname: • dosis afhankelijk van medisch voorschrift • de inhoud van het zakje in een glas brengen en een ruime hoeveelheid plat water bijvoegen, roeren en onmiddellijk opdrinken Nevenwerkingen: • hypercalciëmie en hypercalciurie. • vorming van nierstenen ten gevolge van een hoger calciumgehalte in het bloed. Prijs: • 500/440 IU: 30 zakjes aan 9,30 euro • 1000/880 IU: 30 zakjes aan 18,59 euro Verkrijgbaar zonder voorschrift bij de apotheker.

67

68

MEDICATIE

MEDICATIE

ALFA LEO (ALFACALCICLOL)

FOSAMAX (NATRIUMALENDRONAAT)

Werking: • behandeling van osteoporose veroorzaakt door corticoïden

Werking: • aangewezen voor de behandeling van osteoporose

Vormen: • wit bolletje 0,25 mcg • donkerbruin bolletje 1 mcg

Vormen: • ronde, witte tablet van 10 mg

Bewaring: • bewaren bij kamertemperatuur Inname: • het bolletje in zijn geheel inslikken met voldoende vloeistof Nevenwerkingen: • vorming van nierstenen ten gevolge van een hogere concentratie aan calcium in het bloed • vermoeidheid, slaperigheid, hoofdpijn • droge mond • Alfa Leo beïnvloedt de werking van andere geneesmiddelen Prijs: • 0.25 mcg: 30 co aan 6,97 euro • 0.25 mcg: 50 co aan 11,63 euro • 1 mcg: 50 co Verkrijgbaar met medisch voorschrift bij de apotheker. Voor de terugbetaling is een attest nodig voor de medisch adviseur.

Bewaring: • bewaren bij kamertemperatuur Inname: • nuchter innemen een half uur voor de eerste maaltijd, voor eerder welke eerste drank of eerste andere geneesmiddelen van die dag. • uitsluitend innemen met een groot glas plat water omdat andere dranken de opname door het lichaam kunnen verminderen. • na inname van Fosamax het eerste half uur niet gaan liggen en niet voor dat u het eerste voedsel van deze dag genomen hebt. Nevenwerkingen: • irritatie van het bovenste maagdarmkanaal, buikpijn, dyspepsie • pijn in bot, spieren en gewrichten • constipatie, diarree • hoofdpijn Prijs: • 10 mg: 2 co aan 38,42 euro Verkrijgbaar met medisch voorschrift bij de apotheker. Voor de terugbetaling is een attest nodig voor de medisch adviseur.

69

70

MEDICATIE

MEDICATIE

ACTONEL (NATRIUMNISEDRONAAT)

Prijs: • 5 mg: 84 co aan 96,93 euro • 30 mg: 28 co aan 230,53 euro • 35 mg: 12 co aan 96,93 euro Verkrijgbaar met medisch voorschrift bij de apotheker. Voor de terugbetaling is een attest nodig voor de medisch adviseur.

Werking: • aangewezen voor de behandeling van osteoporose Vormen: • ovale, witte tabletten van 5 mg, 30 mg en 35 mg wekelijks Bewaring: • bewaren bij kamertemperatuur Inname: • om de adequate absorptie te garanderen moeten patiënten Actonel als volgt innemen: • min. 30 minuten voor het eerste eten of drinken van de dag of min. 2 uren verwijderd van eten of drinken op enig ander moment van de dag en min. 30 minuten voor het slapengaan • elke tablet moet in zijn geheel worden doorgeslikt en mag niet opgezogen of gekauwd worden • om het transport van de tablet naar de maag te bevorderen, moeten patiënten Actonel zittend of staand innemen met een vol glas water (liefst gewoon leidingwater). Nadat de tablet is ingenomen, mag de patiënt de eerstvolgende 30 minuten niet gaan liggen Nevenwerkingen: • abdominale pijn, diarree, misselijkheid • gewrichtspijn (artralgie)

71

72

MEDICATIE

MEDICATIE

6. MIDDELEN TEGEN HOOG CHOLESTEROLGEHALTE

LIPITOR (ATORVASTINE) Werking: • cholesterolverlagend middel Vormen: • ovale witte tablet 10 mg en 20 mg Bewaring: • bewaren bij kamertemperatuur Inname: • in zijn geheel inslikken met voldoende vloeistof Nevenwerkingen: • constipatie of diarree • hoofdpijn, slapeloosheid • misselijkheid • spierpijn • Lipitor beïnvloedt de werking van andere geneesmiddelen • Lipitor mag niet worden gebruikt bij bepaalde spierziektes Prijs: • 10 mg: 28 co aan 36,41 euro • 10 mg: 84 co aan 77,62 euro • 20 mg: 28 co aan 49,11 euro • 20 mg: 84 co aan 116,01 euro Verkrijgbaar met medisch voorschrift bij de apotheker. Voor terugbetaling van Lipitor is een attest nodig voor de medisch adviseur met resultaat van de cholesterolbepaling. Cholesterolverlagend dieet blijft belangrijk.

73

74

MEDICATIE

MEDICATIE

PRAVASINE / MERCK PRAREDUCT (PRAVASTATINE)

CRESTOR (ROSUVASTATINE)

Werking: • cholesterolverlagend middel


Vormen: • roze tabletten 20 mg en 40 mg

Vormen: • tabletten van 10 mg, 20 mg en 40 mg



Inname: • de tabletten worden in hun geheel ingeslikt met voldoende vloeistof

Inname: • dosis is afhankelijk van medisch voorschrift • inname op gelijk welk tijdstip van de dag, met of zonder voedsel

Nevenwerkingen: • braakneigingen, diarree of constipatie, buikpijn • vermoeidheid • spierpijn Prijs: • 20 mg: 28 co aan 44,32 euro en 98 co aan 106,57 euro • 40 mg: 28 co aan 65,10 euro en 98 co aan 164,73 euro Verkrijgbaar met medisch voorschrift bij de apotheker. Voor de terugbetaling is een attest nodig voor de medisch adviseur met het resultaat van de cholesterolbepaling in het bloed. Een cholesterolverlagend dieet blijft belangrijk!

Nevenwerkingen: • spieren gewrichtspijnen • misselijkheid en braken Prijs: • 10 mg: 28 co aan 34,61 euro en 98 co aan 87,21 euro • 20 mg: 28 co aan 49,11 euro en 98 co aan 133,69 euro • 40 mg: 28 co aan 80,56 euro en 98 co aan 208,07 euro Verkrijgbaar met medisch voorschrift bij de apotheker. Voor de terugbetaling is een attest nodig voor de medisch adviseur met het resultaat van de cholesterolbepaling in het bloed. Een cholesterolverlagend dieet blijft belangrijk!

75

76

MEDICATIE

ONTSLAG UIT HET ZIEKENHUIS

LESCOL (FLUVASTATINE)

1. PSYCHOSOCIALE PROBLEMEN EN SOCIAAL WERK


Ziek worden brengt voor u en uw familie een heleboel zorgen mee. Een harttransplantatie als behandeling roept ongetwijfeld een aantal vragen op. Leven zoals nu is moeilijk, maar een harttransplantatie! Ben ik echt zo ernstig ziek? Zal ik nadien nog dezelfde zijn? Hoe groot zijn de kosten, zal ik die wel kunnen betalen? Wat zal ik nadien nog aankunnen? Zal ik mijn werk kunnen hervatten? Ik kan mijn onzekerheid en angst niet bespreken met mijn partner! Alles lijkt zo vreemd, dit maakt mij angstig en onzeker! Wat moet ik met dit gevoel doen? Men spreekt zoveel over afstoting. Kan ik zelf iets doen om dat te voorkomen? Mijn leven zal wel nooit meer worden zoals vroeger! Voor een gesprek hierover, en ook voor informatie en hulp in verband met sociale voorzieningen, thuishulp, vervoerskosten, logement van familie, kunnen u en uw familie gedurende de wachttijd, tijdens en na de hospitalisatie bij de sociaal werkster en psychologe terecht. De sociaal werkster zal u, zowel thuis als in het ziekenhuis, op geregelde tijdstippen contacteren. U kunt zelf ook telefoneren naar de dienst Sociaal werk, tel. 016 34 86 20. Voor problemen rond verwerking (angst, depressie, onzekerheid over de toekomst) of andere psychosociale problemen kunt u ook steeds de psychologe, verbonden aan het transplantatieprogramma, contacteren: tel. 016 34 87 01.

Vormen: • bruingele capsules van 40 mg Bewaring: • bewaren bij kamertemperatuur Inname: • dosis is afhankelijk van medisch voorschrift • Lescol wordt tijdens of na de maaltijd ingenomen • de capsules worden in hun geheel ingeslikt met voldoende vloeistof Nevenwerkingen: • buikpijn, maag- en darmstoornissen • spieren gewrichtspijnen • hoofdpijn en vermoeidheid • huiduitslag • duizeligheid en slapeloosheid Prijs: • 40 mg: 28 co aan 29,10 euro en 98 co aan 64,28 euro Verkrijgbaar met medisch voorschrift bij de apotheker. Voor de terugbetaling is een attest nodig voor de medisch adviseur met resultaat van de cholesterolbepaling in het bloed. Een cholesterolverlagend dieet blijft belangrijk!

2. LICHAMELIJKE ACTIVITEIT Het resultaat van de lichaamsoefeningen in het ziekenhuis wordt meegedeeld aan de kinesist uit uw thuisomgeving. Zo kunt u thuis verder oefeningen doen om uw conditie te verbeteren. Vanaf zes weken na de transplantatie kunt u cardiorevalidatie volgen in een erkend revalidatiecentrum in uw omgeving. U moet wel een

77

78



afspraak maken met uw cardioloog voor een klinisch onderzoek en een fietsproef. Afhankelijk daarvan wordt voor u een programma samengesteld. Wandelen en fietsen is na ontslag uit het ziekenhuis weer toegestaan. Zwemmen is toegestaan vanaf een half jaar na de transplantatie, maar niet in warme bubbelbaden. Vermijd te allen tijde zwaar tillen gezien de verhoogde kans op wervelinzakkingen ten gevolge van de corticoïdentherapie.

60 min. voor de ingreep. Voor verdere informatie kunt u terecht bij uw transplantatiecardioloog of verpleegkundige.

3. LICHAAMSHYGIËNE Door de medicatie die u neemt, is de afweer verminderd waardoor u extra moet oppassen om geen infecties op te lopen. Om infecties te voorkomen moet u volgende voorzorgsmaatregelen nemen: • zorg voor een goede lichaamshygiëne • poets uw tanden na elke maaltijd en bezoek regelmatig een tandarts. • vermijd lichamelijk contact met mensen die een infectie hebben • u moet tot minstens een jaar na de transplantatie wachten voor u honden en katten mag in huis halen. Laat ze bij voorkeur door anderen verzorgen en hun mand of bak schoonmaken. • vermijd de eerste maanden na transplantatie grote zalen en gemeenschappelijke ruimten (bijvoorbeeld openbaar vervoer, discotheek)

5. SEKSUALITEIT Na de transplantatie verbeteren vaak de lichamelijke mogelijkheden om seksueel contact te hebben. Veel vrouwen en mannen met een hartziekte merken echter dat hun seksueel leven verandert.Vaak neemt de behoefte af. Angst en onzekerheid over het functioneren van het eigen lichaam spelen hierbij een rol. Soms leidt dit tot twijfels en aantasting van het gevoel van eigenwaarde wat zijn weerslag kan hebben op uw relatie. De verminderde behoefte aan seksualiteit kan veroorzaakt worden door lichamelijke problemen en/of het gevolg zijn van het medicatiegebruik. Het kan ook te wijten zijn aan psychische oorzaken. Hebt u vragen over dit onderwerp, aarzel dan niet ze te bespreken met iemand van het transplantatieteam (arts, verpleegkundige, psychologe, sociaal werkster). Een eventuele kinderwens moet u eerst met iemand van het transplantatieteam bespreken.

6. VAKANTIE EN REIZEN 4. PREVENTIE VAN BACTERIELE ENDOCARDITIS Het kan noodzakelijk zijn dat u voor de tandartscontrole antibiotica moet nemen. Ter preventie van bacteriële endocarditis wordt voor ingrepen in de mond volgend schema gebruikt: Amoxycilline (Clamoxil, Amoxi) 2gr 60 min. voor de ingreep. Bij allergie tegen penicillines wordt 600 mg Clindamycine (Dalacin C) aanbevolen

• Bespreek de mogelijkheid tot reizen met een van de transplantatiecardiologen of verpleegkundigen. Bij reizen naar het buitenland kunt u een brief meekrijgen met daarin de nodige gegevens. Bij eventuele problemen op uw vakantieadres kunt u deze brief overhandigen. • Voorzie de nodige geneesmiddelen voor de duur van de reis. Bewaar uw geneesmiddelen bij u, beschut tegen zon en warmte. Neem bij vliegreizen altijd uw geneesmiddelen mee in uw handbagage.

79

80

ONTSLAG UIT HET ZIEKENHUIS Het eerste jaar na de harttransplantatie is het beter alleen vakanties in België en directe omgeving (bijvoorbeeld Nederland) te plannen. • Vermijd vakanties naar streken zoals de tropen, waar de kans op infecties extra groot is. Voor sommige bestemmingen zijn vaccinaties aanbevolen. Sommige vaccinaties zijn tegenaangewezen na transplantatie. Voor verder advies verwijzen we u graag naar de reis- en vaccinatieconsultatie.

7. AUTORIJDEN Vanaf ongeveer zes weken na de harttransplantatie mag u meestal opnieuw autorijden. Bespreek in ieder geval met de transplantatiecardioloog of u weer achter het stuur mag. Zo ja, zorg er dan voor dat u de nodige attesten laat invullen. Maak eerst onder begeleiding wat korte ritten in uw omgeving voor u de snelweg oprijdt.

8. TERUGBETALING REISKOSTEN Bepaalde ziekenfondsen komen financieel tegemoet in de vervoerskosten telkens als u naar het ziekenhuis komt. Voor informatie hierover kunt u bij de sociaal werkster of bij de verpleegkundige van de dagzaal terecht.

9. WERKHERVATTING Beroepsactiviteiten kunt u hernemen na een herstelperiode. Bespreek uw werkhervatting met de transplantatiecardioloog.

LEVENSLANGE OPVOLGING NA TRANSPLANTATIE 1. DAGZAALBEZOEK – E 439 1.1. DAGZAALCONTROLE Na ontslag uit het ziekenhuis zijn in de beginperiode frequente dagzaalcontroles noodzakelijk. Bij deze controles wordt veel aandacht besteed aan het gebruik van de medicatie. Bij elk dagzaalbezoek wordt daarom bloed afgenomen om de hoeveelheid medicatie in het bloed te meten en de effecten ervan op de andere organen na te gaan. Voorts wordt gekeken of er aanwijzingen zijn voor infectie of afstoting, zowel in het bloed als bij een lichamelijk onderzoek. Regelmatig zullen ook foto’s van de borstkas, een elektrocardiogram en een echografie van het hart worden genomen. Naast deze regelmatige controles worden, volgens een vast schema, biopsieën van het hart genomen. Het resultaat van het onderzoek wordt de volgende morgen met de patiënt besproken. Als een afstotingsreactie wordt gevonden (bij het onderzoek van het biopt), wordt de behandeling van de afstoting thuis of in het ziekenhuis gestart, afhankelijk van de beoordeling van de transplantatiecardioloog.

1.2. PRAKTISCHE INFORMATIE OVER DE BIOPSIEDAG Dag en uur van het dagzaalbezoek worden u schriftelijk meegedeeld door het transplantatiesecretariaat. Vanaf middernacht (de nacht voorafgaand aan de biopsie) moet u nuchter zijn. Neem dus ’s morgens uw medicatie niet in. De dag van de biopsie wordt u tussen 8 en 8.30 uur in het ziekenhuis verwacht (u moet zich laten inschrijven met de SIS-kaart). De dagzaal bevindt zich achteraan E435 (paarse pijl, derde verdieping).

81

82

LEVENSLANGE OPVOLGING NA TRANSPLANTATIE


Bij aankomst op de afdeling wacht u in het daglokaal van de afdeling, waar de transplantatieverpleegkundige u komt afhalen. Het bloed wordt ofwel door de transplantatieverpleegkundige afgenomen ofwel tijdens de biopsie. Na de bloedafname mag u direct uw medicatie innemen en ontbijten. Het ontbijt wordt niet voorzien op de transplantatieafdeling, wel koffie of thee. Zorg dus zelf voor een hartige hap. Na de biopsie wordt nog een elektrocardiogram, een echografie van het hart en een foto van de longen gemaakt. De eerste weken wordt u begeleid door een logistiek medewerkster, nadien mag u zelfstandig deze onderzoeken laten verrichten.Voor een elektrocardiogram en een thoraxfoto hebt u geen afspraak nodig, maar voor de echografie van het hart krijgt u een afspraak tijdens uw dagzaalbezoek. Na deze onderzoeken wordt door de transplantatiecardioloog een klinisch onderzoek uitgevoerd. Hij beslist of er nog bijkomende onderzoeken nodig zijn en of u al dan niet naar huis mag. Als alles goed gaat, kunt u rond 14 uur naar huis.

1.3. 24-UUR URINECOLLECTIE

Controles na transplantatie Hieronder is kort geformuleerd waar u voor welk onderzoek naartoe moet: ✓ ✓ ✓ ✓

Biopsie: hartcatheterisatie afdeling: niveau 00 (bruine pijl) Elektrocardiogram: functiemetingen cardiologie: niveau 00 (paarse pijl) Echografie: functiemetingen cardiologie: niveau 00 (paarse pijl) Thoraxfoto: radiologie: niveau 00 (vlakbij de ontvangsthal)

U kunt voor het resultaat van de biopsie en de onderzoeken de volgende dag ’s morgens bellen vanaf 8.30 uur: tel. 016 34 43 55. De transplantatiecardioloog deelt dan mee of er iets aan de medicatie moet veranderen.

De transplantatieverpleegkundige zal u vragen uw urine gedurende 24 uur bij te houden tegen het volgende dagzaalbezoek. U krijgt hiervoor een speciale bus mee naar huis. U gaat hiervoor als volgt tewerk: • De dag voor het dagzaalbezoek plast u ’s morgens bij het opstaan in het toilet. • Vanaf dat ogenblik verzamelt u alle urine gedurende de dag en de nacht in de urinebus tot de volgende dag = 24 uur. • De ochtendurine van deze dag (de dag van het dagzaalbezoek) voegt u hier nog aan toe. Zo heeft u een correcte 24-uur urinecollectie verzameld. • Sluit de bus goed af met het deksel. • Lees de totale hoeveelheid urine af. Noteer als u urine gemorst hebt of als u toevallig in het toilet hebt gewaterd. • Noteer het volume van de urinecollectie op het etiket van de tube. • Controleer eerst of de urinebus goed afgesloten is. Meng het debiet door de bus enkele malen te kantelen. • Om een staal te nemen gaat u als volgt te werk: • Verwijder het witte etiket van het deksel. Let op: grijze gummi (hieronder bevindt zich een naald) niet aanraken. • Kantel de bus met de insteekopening naar beneden. Duw uw tube in de insteekopening (rubberen stop in de insteekopening plaatsen). • Wanneer de tube gevuld is, verwijder deze voorzichtig uit de urinebus. • Breng de met urine gevulde tube meer naar het ziekenhuis. De overige urine giet u weg. • U kunt de bus meermaals gebruiken.

83

*

*

*

*

* * * * * Anamnese en klinisch onderzoek door transplantatiecardioloog

*

* * * * * Echodoppler van het hart

*

* * * * * Elektrocardiogram

*

* Thoraxfoto

*

*

*

*

*

* * * * * * Transplantatieverpleegkundige en bloedafname

*

* * * * * Biopsie

*

4 5

7 9 11

14 17

21 25 29

34 39

45

>52

*

>52

3. JAARLIJKSE CONTROLE

WEKEN NA TRANSPLANTATIE

1x /3 mnd 1x /mnd om de om de om de om de om de om de week 2 w. 3 w. 4 w. 5 w. 6 w.

2. FREQUENTIE DAGZAALBEZOEKEN

84



Het jaarlijks onderzoek vindt plaats in dezelfde periode als waarin u bent getransplanteerd. Uw jaarlijkse controle duurt ongeveer drie dagen met opname op de transplantatieafdeling (E435). Tijdens de jaarlijkse controle worden volgende onderzoeken uitgevoerd: • bloed- en urineonderzoeken • elektrocardiogram • echo van het hart • 24 uur bloeddrukmeting • 24 uur holtermonitoring • longfunctietest • thoraxfoto • foto van de ruggenwervels • botdensimetrie • hartkatheterisatie • oogonderzoek • tandcontrole

85

86

NUTTIGE GEGEVENS

NOODFORMULIER

Hieronder vindt u enkele nuttige telefoonnummers:

Doen zich in de periode thuis na de transplantatie problemen voor, dan is het belangrijk dat u de signalen herkent en hierop juist reageert. Snel opsporen en behandelen van infecties is nodig omdat ze ernstiger kunnen zijn ten gevolge van de anti-afstotingsmedicatie. Neem contact op met uw huisarts als: • uw temperatuur boven de 37,5°C stijgt. Meet opnieuw uw temperatuur na twee uur rust. • u langer dan twee dagen moet hoesten of gekleurd sputum opgeeft • u kortademig bent • u zich algemeen onwel of opvallend vermoeid voelt • u plaatselijke roodheid, huiduitslag of geïnfecteerde wondjes merkt • u last hebt van gezwollen klieren in de hals, de keel of de oksels • u last hebt van oorpijn • u pijn voelt bij urineren • u last hebt van diarree, braken of andere buikklachten • u oedemen (vochtophoping) in de benen hebt

Centrale UZ Leuven:

016 33 22 11

Transplantatie afdeling (E435): • verplegend personeel: • medisch personeel: • dagzaal – E 439 (07u30 - 12u00):

016 34 43 50 016 34 43 55 016 34 43 56

Secretariaat harttransplantatie (Ingrid Nijs):

016 34 42 63

Sociaal werkster (Annemie Kloeck), dienst Sociaal werk:

016 34 86 20

Psychologe (Fabienne Dobbels):

016 34 87 01

Verpleegkundig specialist (Sandra Martin):

016 34 42 63

Studieverpleegkundige (Anne Strijckmans): www.eurotransplant.nl www.uzleuven.be

016 34 34 87

Wanneer de huisarts een behandeling wil starten, is het aangewezen dat deze behandeling eerst wordt besproken met het transplantatieteam omdat bepaalde geneesmiddelen niet kunnen worden gecombineerd met de anti-afstotingsmedicatie.

87

88

HARTTRANSPLANTATIETEAM

NOTITIES

CARDIOLOGEN:

...........................................................

Prof. dr. Johan Vanhaecke Prof. dr. Johan Van Cleemput Dr. Walter Droogné

........................................................... ........................................................... ...........................................................

HOOFDVERPLEEGKUNDIGE:

Gilbert Mekers

........................................................... ...........................................................

VERPLEEGKUNDIGEN: Greet Welkenhuysen Ingrid Breulemans Lieve Bossuyt Kris Van Ermen Ann Hoogers Yve De Groof Veerle Jacques Hanna Huhaupt Orphelia Temmerman Wencka Stet

Frieda Neyens Peter Caers Betty Cockx Betty Coenen Marianne Dierckx Luce Roosen Lorina Geurts Agnes Van Eycken Hilde Verstraete

DAGZAALVERPLEEGKUNDIGE:

Dominique Kums

VERPLEEGKUNDIG SPECIALIST:

Sandra Martin

STUDIEVERPLEEGKUNDIGE:

Anne Strijckmans

SOCIAAL WERKSTER:

Annemie Kloeck

PSYCHOLOGE:

Fabienne Dobbels

KINESISTEN:

Theo Claes

DIËTISTE:

Rita Lenaerts

SECRETARESSE:

Ingrid Nijs

........................................................... ........................................................... ........................................................... ........................................................... ........................................................... ........................................................... ........................................................... ........................................................... ........................................................... ........................................................... ........................................................... ........................................................... ........................................................... ........................................................... ........................................................... ........................................................... ........................................................... ........................................................... ........................................................... ........................................................... ........................................................... ........................................................... ...........................................................

89

90

NOTITIES

NOTITIES

...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

...........................................................

91

© 2006 Universitaire Ziekenhuizen Leuven Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de Algemene Directie van de Universitaire Ziekenhuizen Leuven.

Ontwerp en realisatie Deze tekst werd opgesteld door Cardiale heelkunde in samenwerking met de dienst communicatie. Verantwoordelijke uitgever Universitaire Ziekenhuizen Leuven Herestraat 49, 3000 Leuven Tel. 016 34 49 00 www.uzleuven.be

juni 2006

LEVEN MET EEN RUILHART

Recommend Documents