Leven met een amputatie Chris Leegwater – Vinke Psycholoog
Amputatie 2
Amputatie is voor de geamputeerde meestal een ernstig trauma, niet alleen lichamelijk, maar ook geestelijk. Naast het verlies van de functies van het orgaan of lichaamsdeel is een amputatie namelijk ook erg zichtbaar en roept sterke emoties bij anderen op. En ook bij niet-direct zichtbare amputaties is er bij de getroffene sprake van een groot en pas in een vaak jarenlang rouwproces te verwerken verlies. Bron: Wikipedia
Wondzorg = Ketenzorg
26-09-2013
Amputatie 3
Een beenamputatie is een ingrijpende gebeurtenis. Vaak zijn er al veel behandelingen achter de rug en is een amputatie het laatste redmiddel. Soms is er ook opluchting dat het meestal erg pijnlijke lichaamsdeel wordt geamputeerd. Het veranderde uiterlijk is voor veel mensen echter moeilijk te accepteren. Een amputatie kan bovendien uw toekomstbeeld en uw zelfbeeld veranderen. De acceptatie van het verlies van een lichaamsdeel wordt vaak vergeleken met een rouwproces. Letterlijk en figuurlijk is het zoeken naar een nieuwe balans. Bron: Ter Gooi (ziekenhuis) Wondzorg = Ketenzorg
26-09-2013
Behandeling amputatie 4
Met een intensieve behandeling helpen wij u de draad van uw leven weer op te pakken. U gaat onder andere aan de slag met de revalidatiearts, ergotherapeut, fysiotherapeut en eventueel een psycholoog. Bron: Revant revalidatie
Wondzorg = Ketenzorg
26-09-2013
Behandeling amputatie 5
Aanbeveling: De werkgroep is van mening dat een (klinisch) psycholoog en/of maatschappelijk werker deel moet uitmaken van het revalidatieteam voor zowel de diagnostiek als de behandeling van patiënten die een amputatie ondergaan. Bron: Conceptrichtlijn amputatie en prothesiologie onderste extremiteit (mei 2011, Nederlandse Vereniging van Revalidatieartsen)
Wondzorg = Ketenzorg
26-09-2013
Behandeling amputatie 6
De werkgroep is van mening dat in de diagnostiekfase aandacht moet zijn voor het inschatten van het leervermogen, copingstijlen en vaardigheden. Tevens zal de impact van dit life event moeten worden beoordeeld. In de loop van de revalidatie zal aandacht moeten zijn voor het adaptatie proces en de psychologische aspecten die daar mee samen hangen. Bij de behandeling moet er aandacht zijn voor ondersteunen, adaptatie, aanpassen aan de nieuwe situatie, inclusief het lichaamsbeeld en het behandelen van psychische problemen. Wondzorg = Ketenzorg
26-09-2013
Eigen ervaringen 7
Thema’s ingebracht door cliënt: Veranderd lichaam en lichaamsbeeld Veranderd toekomstbeeld Verandering in relatie (intimiteit/seksualiteit) (Gebrek aan) sociale steun Veranderde zelfwaardering Stemmingsproblemen Angstklachten Pijn (fantoompijn) Wondzorg = Ketenzorg
26-09-2013
Rouw 8
Schok/ontkenning: “Alles komt wel weer goed als ik maar hard genoeg train”. Verdriet/woede: Waarom vragen, depressieve gevoelens, afreageren op omgeving. Realisatie: Besef van (on)mogelijkheden, vechten en over je heen laten komen Aanvaarding/herwaardering mogelijkheden: afhankelijk van cognitief functioneren, coping voorheen, steun omgeving. Wondzorg = Ketenzorg
26-09-2013
Depressie 9
o Depressieve stemming o Duidelijke vermindering van interesse of plezier in (bijna) alle activiteiten o Duidelijke gewichtsvermindering of – toename, of afgenomen of toegenomen eetlust o Insomnia (slapeloosheid) of hypersomnia (overmatige slaap en slaperigheid) o Psychomotorische agitatie of remming Wondzorg = Ketenzorg
26-09-2013
Depressie 10
o Moeheid of verlies van energie o Gevoelens van waardeloosheid of buitensporige of onterechte schuldgevoelens o Verminderd vermogen tot nadenken of concentratie of besluiteloosheid o Terugkerende gedachten aan de dood
Wondzorg = Ketenzorg
26-09-2013
11
Cornell Depressieschaal Observatieschaal die kan worden ingevuld door zorgverleners. Geschikt voor ouderen (met dementie). Totaal 19 items op 5 domeinen (stemmingsgerelateerde kenmerken, gedragsstoornissen, lichamelijke kenmerken, cyclische functies, stoornissen van de gedachte-inhoud).
Wondzorg = Ketenzorg
26-09-2013
12
Cornell Depressieschaal Reageert niet op plezierige gebeurtenissen. Vertraging (trage bewegingen, langzame spraak, trage reacties) Vermindering van eetlust (eet minder dan gewoonlijk) Moeite met inslapen (later dan gewoonlijk voor deze persoon) Pessimisme (verwacht het ergste)
Wondzorg = Ketenzorg
26-09-2013
Eigen ervaringen 13
Thema’s ingebracht door psycholoog: Cognitieve achteruitgang Coping
Wondzorg = Ketenzorg
26-09-2013
14
Cognitieve achteruitgang Vaatproblemen in been hoofd
vaatproblemen in
Cognitieve achteruitgang: Geheugenproblemen Concentratieproblemen Traagheid Verminderde flexibiliteit Moeite met plannen en organiseren van handelen en denken Wondzorg = Ketenzorg
26-09-2013
Coping 15
Coping is de manier waarop iemand zowel gedragsmatig, cognitief als emotioneel op de aanpassing vereisende omstandigheden reageert.
Wondzorg = Ketenzorg
26-09-2013
Copingstijlen 16
Taak/probleem georiënteerd → actief aanpakken van het probleem, effectief op korte en lange termijn, angst/depressie ↓ en immuunsysteem ↑. Emotie georiënteerd → piekeren/dagdromen, effectief op korte termijn (emotionele balans) en als er geen controle is over de situatie. Vermijding→ ontkennen/negatieve gevoelens onderdrukken, effectief op zeer korte termijn, maar op langere termijn stress ↑. Wondzorg = Ketenzorg
26-09-2013
Utrechtse Coping Lijst 17
Actief aanpakken, confronteren Palliatieve reactie (afleiding zoeken) Vermijden, afwachten Sociale steun zoeken Passief reactiepatroon (volledig door het probleem in beslag laten nemen) Expressie van emoties (spanning afreageren) Geruststellende en troostende gedachten hanteren Wondzorg = Ketenzorg
26-09-2013
Tot slot 18
“Een lastige amputatiepatiënt” Revalidata nr. 98 (jaargang 22, december 2000)
Wondzorg = Ketenzorg
26-09-2013
