Leudal

Visiedocument Hospice Peel en Maas / Leudal

versie 26 oktober 2015

1

Inhoudsopgave 1. 2.

3 3

Inleiding Waarom dit initiatief?

5

Visie

3.

Stand van zaken Landelijk Limburg

6 6 6

4.

Concept Bijna-thuis huis Gebouw Bijzondere doelgroepen VG GGZ Samenwerking

7 7 7 7 7 8 8

2

1. Inleiding Waarom dit initiatief? Frans Joosten, Wim Daniëls, Annette van Lier, Jac Janssen, Wim Delmeé, Peter Janssen, Luuk Venner (Vandaag Zorgvernieuwing) en Cees van der Sprong (Koerseigen) verkennen de mogelijkheden om een hospice in Peel en Maas / Leudal te realiseren. Hierbij zien we kansen voor palliatieve zorg voor reguliere doelgroepen, aangevuld met specialistische zorg voor twee bijzondere doelgroepen:  mensen met een verstandelijke beperking  mensen met psychiatrische problematiek Palliatieve zorg Vanuit onze eigen ervaring in de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking en de GGZ én onze affiniteit met de zorg aan mensen in de laatste levensfase, is het idee voor dit initiatief ontstaan. Door het opzetten van dit hospice komen we tegemoet aan de markt: in de ‘groene driehoek’ tussen de steden Venlo, Roermond en Weert is geen hospice aanwezig.

Respijtzorg Naast de palliatieve zorg biedt ’t Plattelandshoés ook respijtzorg. Mantelzorgers krijgen hierdoor de mogelijkheid hun zorgtaken tijdelijk aan een ander over te dragen. Daardoor kunnen zij de zorg beter volhouden. Mantelzorgers zorgen soms 24 uur per dag en jarenlang voor hun naaste. Om dat vol te kunnen houden is het belangrijk om af en toe vrijaf te nemen van de zorg. Maar dat kan alleen als zij die zorg op een verantwoorde manier kunnen overdragen. Respijtzorg biedt die mogelijkheid. Het is een belangrijk middel om overbelasting te voorkomen. Overbruggingszorg De traditionele verzorgingshuizen voor ouderen behoren bijna tot het verleden. Alleen ouderen met een verpleeghuisindicatie komen nog in aanmerking voor plaatsing in een verpleeghuis. De praktijk laat echter zien dat hierdoor een leemte in de zorg ontstaat. In de praktijk kan het voorkomen dat ouderen, met een verpleeghuisindicatie, op een wachtlijst staan, omdat er geen plek in het verpleeghuis is. De betreffende oudere kan in die tijd bijvoorbeeld een heupfractuur oplopen, of getroffen worden door een hersenbloeding, waardoor een ziekenhuisopname noodzakelijk is. Na een bepaalde periode wordt de betreffende persoon ontslagen uit het ziekenhuis. Revalidatie is dan nog nodig. Het kan dan zijn dat de omstandigheden thuis van dien aard zijn, dat revalidatie daar niet mogelijk of ongewenst is. ’t Plattelandshoés kan dan uitkomst bieden en de revalidatie, met een maximum van 2 x 3 maanden, aldaar te laten plaatsvinden. Leisure en zorg Helaas komt het vaak voor dat mensen in de thuissituatie 24-uurszorg nodig hebben, die dan wordt gegeven door professionals en mantelzorgers. Deze mensen zijn daardoor vaak “aan huis gebonden”. Op vakantie gaan, een weekendje weg, is dan niet mogelijk, omdat er gespecialiseerde verzorging door verpleegkundigen nodig is in een omgeving die daarvoor ingericht is. ’t Plattelandshoés voorziet hier ook in. Bijvoorbeeld iemand uit Rotterdam die verzorging nodig heeft kan dan in een apart appartement, gescheiden van het hospice. verblijven. Familie kan daarbij – op beperkte schaal – in hetzelfde appartement verblijven, of elders in de buurt in een hotel, B&B of bij familie. Dit biedt de mogelijkheid om in een totaal andere omgeving te verblijven en eventueel te recreëren.

Appartementen Het hospicegedeelte wordt in het gebouw gescheiden van de andere vormen van zorg die ’t Plattelandshoés gaat bieden. Zo komt er een aparte ingang voor dit woongedeelte. 3

Alle vormen van zorg worden ingevuld door vrijwilligers en professionele verpleegkundigen en verzorgenden IG.

4

2. Visie De meeste mensen sterven het liefste thuis. Soms is dat echter niet mogelijk. Dan biedt dit Plattelandshoés uitkomst. Het Plattelandshoés is een plek waar mensen, in hun laatste levensfase, terecht kunnen om te sterven op de manier zoals zij dat zelf willen. Het uitgangspunt bij dit initiatief is: Organiseer de palliatieve zorg in de directe omgeving van de mensen die in hun laatste levensfase verkeren. Het Plattelandshoés is een aanvulling op de regionale ziekenhuizen, door lokaal een plek te creëren waar alle faciliteiten aanwezig zijn. Met het verankeren van extramurale palliatief terminale zorg in de Zvw is sprake van een verzekerd recht, dat waarborgt dat mensen de keuze hebben om thuis, of in een zelfstandig hospice palliatief terminale zorg te krijgen. Wat ons betreft moet dit recht ook gelden voor mensen met een verstandelijke beperking en/of psychiatrische problematiek. Palliatieve zorg is onderdeel van de reguliere zorgverlening. Dit vraagt kennis en kunde van elke zorgverlener. In de praktijk blijkt deze kennis en kunde echter niet altijd voorhanden. Daarom is specialisatie noodzakelijk. Wij bieden een plek waar ook kwetsbare burgers hun laatste levensfase kunnen doorbrengen. Zo normaal mogelijk en met de juiste expertise. We willen hier op de volgende manier vorm aan geven: 

Een Plattelandshoés in de regio Peel en Maas voor inwoners van Peel en Maas en Leudal, met daarnaast (een regio overstijgend) aanbod voor mensen met een verstandelijke beperking en/of psychiatrische problematiek.

We werken zoveel mogelijk met (speciaal getrainde) vrijwilligers, daar waar nodig aangevuld met professionals. Het uitgangspunt is dat mensen hun eigen professionele zorg meebrengen, waardoor samenwerking met de lokale zorgaanbieders een vereiste is.

Wij willen ervoor zorgen dat mensen in de laatste fase van hun leven, tot het laatste moment de regie zoveel mogelijk zelf in handen hebben. Veelal houdt dit in dat de nadruk niet meer ligt op de medische zorg, maar op kwaliteit van leven. Het is voor het slagen van het Plattelandshoés daarom essentieel dat vrijwilligers en professionals invulling kunnen geven aan de wensen van onze klanten. Dit vraagt op een andere manier kijken naar de laatste levensfase, dan men vanuit de zorg vaak gewend is. Om van het Plattelandshoés een plek te maken die zoveel mogelijk op thuis lijkt, vinden wij het belangrijk om aandacht te hebben voor het netwerk van de gast. Het Plattelandshoés is daarom een plek waar naasten welkom zijn en worden ondersteund bij hun afscheidsproces. Dit betekent o.a. dat in de appartementen ruimte is om mensen uit het netwerk te laten overnachten. Om ketensamenwerking te realiseren maken wij afspraken met ziekenhuizen, zorgaanbieders, huisartsen in Peel en Maas en Leudal, netwerk palliatieve zorg Peel en Maas, Stichting Leven rond de Dood en Vrijwillige Palliatieve Zorg Peel en Maas. Zij zijn integraal onderdeel van het zorgproces in de laatste levensfase. Hierin mogen mensen niet geconfronteerd worden met een gebrek aan afstemming tussen zorgpartners.

5

3. Stand van zaken Landelijk Op 11 december 2013 schreef staatssecretaris Van Rijn (VWS) een brief aan de Tweede Kamer over investeren in de palliatieve zorg. Een belangrijk punt uit die brief is dat extramurale palliatief terminale zorg onder de nieuwe aanspraak thuisverpleging in de Zorgverzekeringswet komt te vallen. Daarmee is dit een recht voor alle burgers in Nederland. Oorspronkelijk zou deze overgang plaatsvinden per 1-1-2015. De zorgkantoren hebben echter aangegeven dit niet te kunnen realiseren. De staatssecretaris heeft daarom besloten om voor de duur van een jaar een subsidieregeling te treffen. Deze loopt tot 31-12-2015. Vanaf 1-1-2016 zijn de zorgkantoren verantwoordelijk voor de uitvoering van de extramurale palliatieve zorg. Voor mensen die intramuraal in een instelling wonen wordt de palliatieve zorg gefinancierd vanuit de WLZ. Voor een periode van 6 jaar investeert het kabinet € 8,5 miljoen per jaar in een nieuw Nationaal Programma Palliatieve Zorg. De extra middelen vloeien voort uit het Begrotingsakkoord 2013. Wij doen als initiatiefgroep een beroep op deze middelen om een hospice in de gemeenten Peel en Maas en Leudal te realiseren.

Limburg Limburg kent een leemte waar het gaat om een dekkend netwerk van palliatieve voorzieningen. In de dorpen binnen de driehoek Venlo, Roermond en Weert is geen hospice (Zie tabel 1). De gemeenten Peel en Maas en Leudal hebben samen ongeveer 80.000 inwoners. Zorgkantoren Nederland heeft in 2004 de inschatting gemaakt dat per 100.000 inwoners 4-6 hospicebedden nodig zijn. Voor Peel en Maas en Leudal zou dit neerkomen op 5-6 bedden.

Tabel 1 Hospice aanwezig

Venlo

Aantal inwoners 100.159

Venray

43.038

Ja, 6 bedden http://www.hospicezenit.nl/

Weert

48.500

Ja, 6 bedden http://www.franciscushospice.nl/

Roermond

56.690

Peel en Maas Leudal Horst aan de Maas

43.300 36.232 41.680

Ja, 14 bedden (afdeling van verpleeghuis) http://www.dezorggroep.nl/default.aspx?pid=11&itemid=4013568 en http://de-ark.miniware.nl/ Nee Nee In oprichting

Plaats

Ja, 6 bedden http://www.hospicevenlo.nl/

Uit bovenstaande tabel wordt duidelijk dat terminaal zieke mensen in hun laatste levensfase uit Peel en Maas en Leudal aangewezen zijn op bovenlokale voorzieningen. Wij zijn van mening, indien het niet mogelijk is thuis te sterven, het alternatief zo dicht mogelijk bij huis moet zijn. In ieder geval in een omgeving waar men zich prettig voelt.

6

4. Concept Het op te zetten Plattelandshoés onderscheidt zich als concept op een aantal punten:

 Het Plattelandshoés is low care met een high care schil daar direct omheen. De samenwerking met de ziekenhuizen wordt nadrukkelijk gezocht;  In het gebouw zijn meerdere voorzieningen aanwezig, gericht op palliatieve zorg;  Het Plattelandshoés is toegankelijk voor iedereen. We bieden zowel reguliere palliatieve zorg als palliatieve zorg aan bijzondere doelgroepen, waarbij de nadruk ligt op de doelgroepen met een verstandelijke beperking en/of een psychiatrische problematiek;  Het is gericht op de lokale samenleving;  Het is een Plattelandshoés van en voor de gemeenschap.

Bijna-thuis huis Het Plattelandshoés is een low care voorziening. In een low care voorziening wordt de zorg zo ingericht dat de gast zich thuis voelt. Het Plattelandshoés wordt voornamelijk door vrijwilligers gerund. De lokale thuiszorginstanties verzorgen de verpleegkundige hulp. De medische zorg blijft in handen van de eigen huisarts of instellingsarts. Doordat het Plattelandshoés ook gespecialiseerde zorg biedt aan bijzondere doelgroepen, zijn ook voorzieningen nodig op het gebied van high care. Door samenwerking met een aantal zorgaanbieders in de directe omgeving, is high care zorg per direct inzetbaar. De combinatie van een benaderingswijze gericht op kwaliteit van leven, met medische zorg in de directe nabijheid, levert maximale ondersteuning in de laatste levensfase.

Gebouw In het gebouw worden 8 appartementen gerealiseerd. Het gebouw is uitermate geschikt voor meerdere doeleinden. Er zijn 2 aanrijroutes met aparte ingangen. Dit betekent dat een aantal van de appartementen ook voor andere zorgactiviteiten geschikt zijn te maken. Denk hierbij aan kortdurend verblijf en verhuur aan andere zorgaanbieders. In het hoofdstuk Financiën (hfst. 6) is daarom ook een scenario opgenomen, waarbij 2 appartementen niet door het hospice benut worden maar gebruikt kunnen worden voor andere doeleinden, zoals respijtzorg (mantelzorgers ontlasten) en Leisure en zorg.

Bijzondere doelgroepen VG Er is in toenemende mate aandacht voor palliatieve zorg voor mensen met een verstandelijke beperking. Dit heeft te maken met een langere levensverwachting en als gevolg hiervan de vergrijzing van deze doelgroep. Ook de huidige ontwikkelingen rond de participatiemaatschappij spelen mee waardoor mensen met een verstandelijke beperking meer zullen integreren in onze reguliere maatschappij. Door deze ontwikkelingen is de laatste jaren het besef gegroeid, dat palliatieve zorg in dit veld specifieke aandacht behoeft. Ook de huidige decentralisaties en de ambitie van de politiek om een participatiemaatschappij te worden, benadrukken het belang van goede palliatieve zorg voor deze doelgroep. Uit onderzoek is gebleken dat verzorgenden, verpleegkundigen en artsen, in voorzieningen voor mensen met een verstandelijke beperking, zich vaak onzeker voelen over hun kennis met betrekking

7

tot palliatieve zorg. Daar staat tegenover dat deskundigen in palliatieve zorg, zich vaak niet competent voelen ten aanzien van de specifieke aspecten van de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking. Steeds vaker krijgen patiënten met een verstandelijke beperking zorg van de reguliere eerstelijns zorgverleners, doordat zij in de lokale samenleving wonen. Als mensen met een verstandelijke beperking thuis niet meer verpleegd kunnen worden, is overplaatsing naar een ziekenhuis, een intramurale zorgvoorziening voor mensen met een verstandelijke beperking, een verpleeghuis of hospice noodzakelijk. Bijzondere aandacht voor de overdracht van informatie en het inschakelen van de benodigde expertise is hierbij van groot belang. GGZ In Nederland krijgen circa 4 van elke 10 volwassenen tijdens hun leven te maken met een vorm van psychiatrische problematiek. Jaarlijks sterven circa 400-500 mensen in psychiatrische instellingen. Hoeveel mensen met psychiatrische problematiek buiten de instellingen behoefte hebben aan palliatieve zorg is onbekend, maar waarschijnlijk een veelvoud van deze aantallen. In de GGZ is nog (te) vaak onvoldoende kennis aanwezig over palliatieve zorg. Omgekeerd schiet – in de palliatieve zorg – regelmatig de noodzakelijke psychiatrische deskundigheid en ervaring tekort. Het is daarom noodzakelijk kennis en ervaring vanuit beide sectoren te delen. Veel psychiatrische cliënten verblijven langdurig in een psychiatrische instelling, of worden jarenlang ambulant behandeld. De levensverwachting voor deze mensen is veel lager dan onder de algemene bevolking, onder andere door een ongezondere leefstijl. Palliatieve zorg aan mensen met een psychiatrische achtergrond is complex: er speelt vaak een combinatie van lichamelijke problematiek, psychiatrische problemen, ‘ander’ gedrag en soms ook verslavingsproblematiek. ‘Thuis’ sterven is niet altijd mogelijk, bijvoorbeeld als de problematiek te groot is en/of als de betrokken begeleiders zich onvoldoende toegerust voelen om palliatieve zorg te verlenen. Soms verdient opname binnen een gespecialiseerde palliatieve unit, met zorgverleners die zowel deskundig zijn in het verlenen van palliatieve zorg als in de begeleiding bij psychiatrische problematiek, de voorkeur. Het Plattelandshoés heeft de ambitie voor iedereen toegankelijk te zijn. Het Plattelandshoés is een voorziening waar iedereen, ook mensen met een verstandelijke beperking en/of psychiatrische problematiek, kunnen sterven op hun eigen manier.

Samenwerking De samenwerking kan op verschillende manieren uitgewerkt worden in het Plattelandshoés. Hieronder staan een aantal mogelijkheden en de voor- en nadelen daarvan.

8

1) Personeel Er is een intentieverklaring getekend met de VVT organisatie de Zorggroep. In de regio verzorgen zij de specialistische zorg binnen een 3-tal hospices. Het verpleegkundig personeel van het Plattelandshoés komt in dienst van de Zorggroep. Zij detacheren deze medewerkers dan bij het Plattelandshoés. De coördinator zal voor 50 % in dienst komen van de Zorggroep en voor 50% in dienst bij ’t Plattelandshoés. Op basis van de gesprekken die het bestuur met diverse aanbieders van zorg heeft gevoerd en onderstaand overzicht van de voor- en nadelen, is besloten om de “zorg” door professionals uit te besteden. Variant Zelf zorg leveren

Voordelen Zelf personeel selecteren op basis van visie Meer directe sturing op personeel Objectief naar alle zorgaanbieders Overhead zelf in de hand te houden Hogere betrokkenheid personeel

Zorg uitbesteden

Weinig risico Alleen contractbeheer, verder geen administratie Bij uitval personeel makkelijk op te vangen Hogere flexibiliteit

Nadelen Financieel risico afwezigheid (ziekte) / disfunctioneren Zelf verantwoordelijk voor opleiding / kwaliteit en bijkomende kosten Weinig ‘achtervang’ van ander personeel Veel administratie

Minder invloed op personeel Afhankelijk van 3e partij Kosten van overhead 3e partij wordt meegerekend Voorkeurspartij. Voor andere partners ben je niet meer onafhankelijk Weinig invloed op wisselingen personeel Lagere betrokkenheid personeel (minder identificatie met organisatie)

2) Allianties Voor de toeleiding van gasten ben je voor een deel afhankelijk van de zorgaanbieders in de regio en in hoeverre zij bereid zijn cliënten naar het Plattelandshoés te verwijzen. Ook hier zijn verschillende varianten met voor- en nadelen te beschrijven. Samenwerkingsvorm Strategische alliantie (enkele kernpartijen)

Voordelen Op basis van visie selecteren van partners Intensieve samenwerking mogelijk Kwartiermakers voor het Hoés

In beginfase belangrijk voor bezetting Mogelijkheid om terug te vallen op partner (beleid, personeel, etc.) High care beter georganiseerd Brede alliantie (geen voorkeursaanbieder,

Onafhankelijk

Nadelen Andere partijen haken mogelijk af Afhankelijk van een enkele partij Als kleine aanbieder loop je het risico geen strategische partner te zijn Visie: voor iedereen toegankelijk mogelijk niet te garanderen

Tijdsinvestering voor het betrekken van alle partijen 9

iedere aanbieder gelijk) Hoés voor iedereen toegankelijk Op langere termijn mogelijk meer verwijzingen

Je kunt niet terugvallen op een partner Je bent geen strategische partner Geen kwartiermaker Hoge coördinatiekosten voor het realiseren van high care

Hieronder volgt een overzicht van de grote zorgorganisaties in de regio: Ziekenhuizen - Laurentius Roermond - Sint Jans Gasthuis Weert - VieCurie Venlo Een bijzondere vermelding is het CIRO, onderdeel van Proteion. CIRO+ is een samenwerking met het Maastricht Universitair Medisch Centrum op het gebied van diagnose en behandeling van cliënten met complex chronisch orgaan falen. Ouderenzorg - De Zorggroep - Land van Horne - Proteion - Sint Jozef Wonen en Zorg Gehandicaptenzorg - PSW - Daelzicht - Dichterbij GGZ -

VVvG Met GGZ

10