Lesvoorbereiding: Chemie, kunststoffen en life-sciences (beroep: Onderzoeker) Klas: 1ste graad secundair onderwijs Leervak: Techniek Onderwerp: Atelier i.v.m. de beroepssectoren en specifiek over de sector chemie, kunststoffen en life-sciences Beginsituatie: Leerlingen hebben verschillende technische beroepen besproken of hebben een bezoek gebracht aan de interactieve tentoonstelling van Het Beroepenhuis over verschillende technische beroepen.
Vakoverschrijdende eindtermen SO (vanaf 01-09-2010) Gemeenschappelijke stam (creativiteit) 2 kunnen originele ideeën en oplossingen ontwikkelen en uitvoeren (doorzettingsvermogen) 4 blijven, ondanks moeilijkheden, een doel nastreven (empathie) 5 houden rekening met de situatie, opvattingen en emoties van anderen (exploreren) 8 benutten leerkansen in diverse situaties (flexibiliteit) 9 zijn bereid zich aan te passen aan wisselende eisen en omstandigheden (initiatief) 10 engageren zich spontaan (respect) 18 gedragen zich respectvol
1
(samenwerken) 19 dragen actief bij tot het realiseren van gemeenschappelijke doelen (verantwoordelijkheid) 20 nemen verantwoordelijkheid op voor het eigen handelen, in relaties met anderen en in de samenleving (zelfbeeld) 21 verwerven inzicht in de eigen sterke en zwakke punten 22 ontwikkelen een eigen identiteit als authentiek individu, behorend tot verschillende groepen 25 stellen kwaliteitseisen aan hun eigen werk en aan dat van anderen Leren leren Opvattingen over leren 1 werken ordelijk 2 weten dat kennis en vaardigheden via verschillende leerstrategieën kunnen verworven worden Problemen oplossen 10 Bij het oplossen van een probleem: • herformuleren de leerlingen het probleem • bedenken zij onder begeleiding een oplossingsweg en lichten die toe • passen zij de gevonden oplossingsweg toe Regulering van het leerproces 11 selecteren en ordenen het nodige materiaal en plannen onder begeleiding hun werktijd 13 vergelijken de eigen werkwijze met die van anderen en geven vervolgens aan waarom iets fout gegaan is en hoe fouten vermeden kunnen worden Studie – en beroepsgerichte keuzebekwaamheid 15 zijn bereid alle studierichtingen en beroepen naar waarde te schatten 16 kunnen hun interesses en mogelijkheden inschatten met het oog op een studiekeuze Lichamelijke gezondheid en veiligheid 1 Verzorgen en gedragen zich hygiënisch Mentale gezondheid
2
1 Gaan adequaat om met taakbelasting en met stressvolle situaties 3 Erkennen probleemsituaties en vragen, accepteren en bieden hulp Sociorelationele ontwikkeling 3 Accepteren verschillen en hechten belang aan respect en zorgzaamheid binnen een relatie 4 Kunnen ongelijk toegeven en zich verontschuldigen Omgeving en duurzame ontwikkeling 3 Zoeken naar mogelijkheden om zelf duurzaam gebruik te maken van ruimte, grondstoffen, goederen, energie en vervoermiddelen
Vakgebonden eindtermen techniek, A-stroom (de leerlingen kunnen…) 1 2 3 4 6 7 13 14 17 19 20 21
Verschillende onderdelen en deelsystemen in een technisch systeem onderzoeken: de functies en de relaties ertussen toelichten Bij werkende of falende technische systemen onderzoeken hoe verbeteringen mogelijk zijn In concrete voorbeelden aangeven dat het bestuderen en aanpassen van een technisch systeem leidt tot optimalisering, innovatie en/of nieuwe uitvindingen In concrete voorbeelden van technische systemen uitleggen welk noodzakelijk is voor de goede en duurzame werking er van onderhoud In concrete voorbeelden uit techniek het nut aantonen van de gebruikte hulpmiddelen zoals gereedschappen, machines, grondstoffen, materialen, energie, informatie, menselijke inzet, geldmiddelen, tijd In concrete voorbeelden van technische systemen uitleggen dat men voor de ontwikkeling en het gebruik keuzen maakt op basis van criteria Een gegeven of eigen ontwerp planmatig uitvoeren met oog voor vereisten van kwaliteit, veiligheid, ergonomie en milieu Een technisch systeem in gebruik nemen Hulpmiddelen kiezen en inzetten in functie van het doel en het gebruik Technische systemen zorgzaam, doelgericht, veilig en ergonomisch gebruiken Technische systemen realiseren in verschillende toepassingsgebieden uit de wereld van techniek waaronder energie, informatie en communicatie, constructie, transport en biochemie In concrete voorbeelden aantonen dat technische systemen ontworpen en gemaakt zijn om aan sociale en
3
26 28
culturele behoeften te voldoen In concrete voorbeelden aangeven hoe men duurzaam kan handelen in de verschillende stappen van het technisch proces Het belang erkennen van technische beroepen en van technische vaardigheden in de huidige samenleving en daarbij geen onderscheid maken tussen mannen en vrouwen
Ontwikkelingsdoelen techniek, B-stroom (de leerlingen kunnen…) 2 5 6 7 9 10 11 12 13 17 18 19 23
Onderzoeken hoe het komt dat een zelf gebruikt technisch systeem niet of slecht functioneert In concrete ervaringen uit techniek het nut aantonen van de gebruikte hulpmiddelen zoals gereedschappen, machines, grondstoffen, materialen, energie, informatie, menselijke inzet, geldmiddelen, tijd Technische systemen, het technisch proces, hulpmiddelen en keuzen herkennen in verschillende verkenningsgebieden uit de wereld van techniek: informatie- en communicatietechniek, verzorging, voeding, bouw, elektriciteit, hout, metaal, kunststoffen, schilder- en grafische technieken, mode, tuinbouw De vereisten waaraan een technisch systeem moet voldoen onderzoeken in functie van het gebruik of de realisatie ervan Een eenvoudig constructieplan, een stuklijst, een receptuur, kwaliteitseisen en symbolen lezen in functie van een maakopdracht Een logisch stappenplan raadplegen en de te gebruiken hulpmiddelen kiezen in functie van de maakopdracht Een maakopdracht uitvoeren met oog voor vereisten van kwaliteit, veiligheid, ergonomie en milieu Een gerealiseerd eindproduct toetsen aan de vooropgestelde vereisten Het eigen maakproces evalueren en voorstellen doen voor verbetering Bij het ontwerpen, maken en gebruiken in de klas gelijkenissen en verschillen aangeven met professionele technische werkwijzen Technische systemen realiseren in verschillende verkenningsgebieden uit de wereld van techniek: informatie- en communicatietechniek, verzorging, voeding, bouw, elektriciteit, hout, metaal, kunststoffen, schilder- en grafische technieken, mode, tuinbouw Aan de hand van voorbeelden illustreren dat een technisch systeem ontworpen en gemaakt is om aan behoeften te voldoen Het belang erkennen van technische beroepen en van technische vaardigheden in de huidige samenleving en daarbij geen onderscheid maken tussen mannen en vrouwen
4
24
Duidelijk maken in welke beroepen en sectoren de uitgevoerde technieken van belang zijn
Lesverloop (activiteit leerkracht en leerlingen)
Leerinhouden
1. Inleidende fase - De leerlingen en de leerkracht voeren een kringgesprek over verschillende technische beroepen. - De leerkracht noteert alle genoemde beroepen op het bord. - De leerlingen krijgen een blad (bijlage 1) met een overzicht van sectoren en de beroepen die daarbij horen. - De leerlingen plaatsen de beroepen op het bord bij de juiste sector. - De leerlingen kunnen vooraf ook zelf op zoek gaan naar beroepssectoren, technische beroepen en opleidingen door de opgegeven websites te raadplegen. (bijlage 2)
Bijlage 1 (overzicht sectoren en beroepen) Bijlage 2 (lijst met nuttige websites) Er zijn zodanig veel beroepen dat het handig is om ze in groepen te verdelen. Die groepen noemen we sectoren. Toch zijn er beroepen die in meer dan één sector te vinden zijn. Een laborant kunnen we bijvoorbeeld terugvinden in de medische sector, de sector voedingsindustrie en de sector chemie, kunststoffen en life-sciences.
2. Klassikale voorbereiding activiteit - De leerlingen kunnen zelf op zoek gaan naar beroepen in de sector chemie, kunststoffen en life-sciences via de website: http://jobschemie.be - De leerlingen en de leerkracht voeren een vraaggesprek over beroepen in de sector chemie, kunststoffen en life-sciences. De leerlingen sommen op welke beroepen ze kennen. De leerkracht vult aan met minder bekende beroepen. - Via een (onderwijs) leergesprek komen de leerlingen meer te weten over het beroep van een onderzoeker.
Voorbeelden van beroepen uit de sector Chemie, kunststoffen en life-sciences: laborant, procesoperator, kunststofverwerker, milieudeskundige, onderzoeker,… Waar werkt een onderzoeker ? Een onderzoeker werkt in het laboratorium van een universiteit of een bedrijf. Wat zijn de taken van een onderzoeker ? De onderzoeker zoekt naar nieuwe producten of technieken, verbetert bestaande producten en
5
ontwikkelt nieuwe toepassingen. 3. Activiteit: tandpasta maken (beroep: onderzoeker) De leerlingen gaan het beroep onderzoeker uit de sector chemie, kunststoffen en life-sciences oefenen door zelf een nieuwe soort tandpasta te ontwikkelen. Vooraf: handen wassen, want hygiëne is belangrijk. Werkwijze, opstelling en recept: zie bijlage 3
Ervaringsgericht leren: de leerlingen verplaatsen zich in de huid van een onderzoeker. Bijlage 3 (Werkwijze, opstelling en recept) De ingrediënten voor het maken van tandpasta zijn te verkrijgen bij de apotheker. TIP: Om in de klas tandpasta te maken kan je ook kant en klare pakketten kopen. Die zijn te verkrijgen via de Nederlandse website van SBB Simpeltronics, waar je on-line kan bestellen. http://www.spelenmetchemie.nl/sbb_form1.htm Het tandpasta-pakket kan je bestellen als: - compleet pakket: bevat alle benodigde grondstoffen én materialen zoals bekerglaasjes, trechters en maatcilinders. - stoffenpakket: bevat alleen de benodigde grondstoffen en eindverpakkingen (tubes, potjes of flesjes).
6
4. Evaluatie a. Leerlingen en leerkracht bespreken de activiteiten en gaan na welke kwaliteiten een persoon moet hebben om het beroep van onderzoeker uit te voeren. b. Leerlingen gaan bij zichzelf na of ze die kwaliteiten bezitten en of de job van onderzoeker bij hen zou passen.
5. Extra (als hoekenwerk of contractwerk)
Kwaliteiten: Onderzoeker: - nauwkeurig en precies werken - geduldig zijn - handig zijn - resultaten kunnen interpreteren en structureren - veiligheids- en milieuvoorschriften nauwkeurig navolgen - zelfbeheersing bezitten - aandachtig zijn - kwaliteitsbewust zijn - planmatig kunnen werken - creatief zijn - doorzettingsvermogen (met vernieuwingen moet je vaak tegen de stroom inroeien en na nederlagen moet je je toch blijven inzetten)
De stichting C3 uit Nederland heeft een leuk en kleurrijk kwartetspel ontworpen over beroepen, maar ook medicijnen, veiligheid en milieu, kunststofproducten, fabrieken en grondstoffen uit de sector Chemie, kunststoffen en life-sciences. Het kwartetspel is te verkrijgen via
[email protected], of via de website: www.c3.nl
7
