De onderzoeker
De onderzoeker
Naam: Afra Levens Leeftijd: 18 Gaat na het eindexamen: Eerst genieten van een vakantie op Kreta en daarna geneeskunde studeren. Onderzocht: Voedselhygiëne voor de bewoners van Maraigudem, India Het moeilijkste vond ik: Me inleven in de situatie van Maraigudem. Het leukste aan dit onderzoek was: Het gevoel andere mensen te kunnen helpen en dat je PWS ook echt ergens toe dient. Het meest trots ben ik op: Onze presentatie, zowel die op school als op het Worldschool Event. Ik heb hier van geleerd: Hoe ontwikkelingshulp werkt en veel over voedselhygiëne.
Naam: Christine Lamberti Leeftijd: 18 Gaat na het eindexamen: Geneeskunde studeren, liefst in Utrecht. Onderzocht: Voedselhygiëne voor de bewoners van Maraigudem, India. Het moeilijkste vond ik: Hoe een goed begin te maken. Het leukste aan dit onderzoek was: De veelzijdigheid en het idee dat je echt iets goeds doet. Het meest trots ben ik op: Alle positieve reacties op onze presentatie bij het internationale Worldschool congres in Den Haag. Ik heb hier van geleerd: Hoe ontwikkelingshulp in z’n werk gaat, hoe een wetenschappelijk laboratoriumonderzoek uit te voeren, alles over voedselhygiëne.
De begeleider (docent) Naam: Stieneke van Heerikhuizen Leeftijd: 62 Vak: Biologie Het lastigste in de begeleiding vond ik: een goede balans vinden tussen vrijheid (voor de leerlingen) en bemoeizucht (van mij) of anders gezegd: tussen de leerlingen laten zwemmen en de leerlingen allerlei suggesties aan de hand doen. Het meest verbaasd was ik over: het enthousiasme dat het werken aan dit project teweeg bracht. De leerlingen namen allerlei initiatieven, geen moeite was hen teveel. Het enthousiasme was echt groter dan bij het werken aan een normaal profielwerkstuk. Het meest trots ben ik op: de overtuigende presentatie (in het Engels) die Afra en Christine hielden tijdens het Worldschool Event. Ik heb hier van geleerd: dat ik/de leerlingen eerder aan de bel moeten trekken wanneer de communicatie tussen “hier” en “daar” niet goed verloopt.
Bedorven vlees eten?! 1 mei ’08 Christine Lamberti en Afra Levens, Praedinius Gymnasium Groningen Op weg naar huis loopt het water je in de mond als je denkt aan dat biefstukje dat jij vanavond klaarmaakt. Compleet met een heerlijke peperroomsaus en die dure fles wijn erbij. Eenmaal thuis trek je ongeduldig de koelkast open en… doe je dan ook meteen weer een paar stappen achteruit. De geur van verrotting die je tegemoetkomt doet je denken aan het riool. Stroom uitgevallen, net op deze warme zomerdag! De biefstuk, die gisteren nog een mooie helderrode kleur had, ziet er nu uit als een afgetrapte schoenzool. Met dichtgeknepen neus en een zucht pak je het stuk vlees om het zonder pardon de vuilnisbak in te mikken: “Dat is niet meer te eten!” Of misschien toch wel? In Maraigudem, een onderontwikkeld dorpje in India, eten de bewoners veel rauw vlees en ja, af en toe is dit bedorven. Hoe gezond is dit? Dat was precies wat Christine Lamberti en Afra Levens, beide eindexamenleerlingen aan het Praedinius Gymnasium zich afvroegen. In het kader van hun profielwerkstuk zetten zij zich afgelopen jaar in voor de inwoners van Maraigudem. De twee lieten het er niet bepaald bij zitten: ze trokken de witte labjas aan om te kijken hoe het zit met bacteriën en het bederf van vlees. Ook bouwden ze een model van een systeem om voedsel langer te bewaren en tot slot bedachten ze hoe je de kinderen van Maraigudem het beste in kan inlichten over een goede voedselhygiëne, waarvoor zij ook educatief materiaal ontwikkelden. In Maraigudem bestaan vele gezondheidsproblemen die de ontwikkeling van het dorp remmen. De inwoners hebben last van ziektes, waaraan zij soms zelfs overlijden. Vele problemen ontstaan uit slechte voedselgewoontes, bijvoorbeeld het niet gekoeld bewaren van vlees. Je kunt je wel voorstellen in welke staat dat vlees na één dag in het hete India moet zijn. Christine en Afra: “Jammer, want met een aantal simpele aanpassingen kunnen veel problemen en ziekte beperkt worden.” Hoe zijn de dames eigenlijk aan dit project begonnen? Het was weer eens zover: tijd om aan het zoveelste werkstuk voor school te beginnen. Maar niet een paar A-viertjes slap Wikipedia aftreksel, nee, dit was dé afsluitende opdracht, het profielwerkstuk. Maar tja, waar ga je het dan over hebben? Bij onze klasgenoten passeerden al vele standaardonderwerpen de revue, van de ingrediënten van een aspirine tot de invloed van cafeïne op de hartslag. Maar om daar nou die verplichte 80 uren in te steken? Ons motto is: Als je iets doet, doe het dan goed. Wat we eigenlijk wilden was een profielwerkstuk met een betekenis. Toen ons de mogelijkheid geboden werd om via Worldschool ons profielwerkstuk te doen, waren we meteen enthousiast. We vonden het een mooie gedachte om het verplichte PWS te kunnen combineren met ontwikkelingshulp en zo misschien ook andere mensen te kunnen helpen. Het idee dat anderen nog wat aan je werkstuk kunnen hebben is goed. Zodoende verbonden we ons aan het dorpje Maraigudem in India.
Zonder douche of koelkast In dit onderontwikkelde dorpje, waar veel bewoners leven in hutten zonder stromend water en elektriciteit, zijn veel gezondheidsproblemen. De opdracht bij dit dorp was het helpen opzetten van een zogenaamde Health Awareness Campaign. Het doel van deze campagne is het verbeteren van de gezondheidssituatie in Maraigudem en daarnaast het informeren van de bevolking, opdat zij in de toekomst zelf kunnen bijdragen aan de verbetering van hun eigen gezondheid. Klinkt goed! Misschien wel een beetje hoog gegrepen, want hoe moesten wij dat met z’n tweetjes voor elkaar krijgen? Normaliter werken er namelijk hele teams van experts aan dit soort projecten, met aan alle kanten financiële steun. En hoe begin je aan zoiets? In de eerste plaats moet je je goed oriënteren op de locale situatie. Dus: wat voor dorp is Maraigudem, hoe leven de inwoners? Met informatie van Nabuur.com en ons contact met de ‘Local Representative’ P. Chaithanya kwam het volgende naar voren: Maraigudem is een onderontwikkeld dorpje van ca 400 inwoners, waar ze leven in hutten zonder stromend water, elektriciteit en slechts beschikking hebben over primitieve materialen. Geen verfrissende douche, koelkast of bijvoorbeeld handige boterhamzakjes voor hen. Óf deze goederen écht nodig zijn valt te betwisten, handig zijn ze wel, want stel jij je maar eens een leven zonder voor! Verder zijn de meeste inwoners van Maraigudem erg arm en laag opgeleid. Een deel van de gezondheidsproblemen worden veroorzaakt door slechte voedselgewoonten. Zo eten de bewoners veel rauw vlees, soms is het zelfs bedorven! Vooral dit laatste vonden wij echt schokkend: anno 2008 en nog steeds eten mensen rauw en bedorven vlees! Wij vermoedden dat deze slechte voedselhygiëne de oorzaak is van veel ziekten. Tijd om dit aan te pakken, vonden wij! Kan het echt? We hebben ons eerst verdiept in ziekte rond voeding en hoe dit te voorkomen. Met de opgedane kennis startten wij vervolgens een wetenschappelijk onderzoek naar de invloed van verhitten van vlees op het aantal aanwezige vleesbacteriën. Zou verhitten misschien zoveel bacteriën doden, dat bedorven vlees na verhitten weer eetbaar is? Dit onderzoek hebben wij uitgevoerd in het laboratorium van de Voedselen Warenautoriteit (VWA) Groningen. Dit is een overheidsinstelling die de veiligheid van producten waarborgt. Marcha Kraan, medewerkster op afdeling microbiologie van de VWA zegt: “Het is misschien best mogelijk bedorven vlees na verhitting te eten. Zover ik weet, is verhitten namelijk echt een goede manier om bacteriën te doden. Maar of dat ooit aangetoond is?” Wij toonden aan dat vóór het verhitten, zich op een vers stuk vlees circa 190.000 bacteriekoloniën per gram vlees bevonden. Op het bedorven rauwe vlees bedroeg dit aantal maar liefst 400 miljoen bacteriekoloniën! Dit vlees was flink bedorven, want volgens de maatstaven van de VWA is vlees bedorven als het meer dan 10 miljoen bacteriekoloniën per gram bevat. De mate van bedorvenheid bleek niet alleen uit de cijfers; ook op basis van kleur en vooral de geur konden wij bevestigen dat dit vlees inderdaad wel erg bedorven was. Wij hadden het voor het experiment twee dagen op de verwarming laten rotten, wat een misselijkmakende geur in het hele huis had opgeleverd, waarmee de huisgenoten niet blij waren - behalve de hond die hoopvol het huis rondsnuffelde op zoek naar dat lekkere hapje.
Wij constateerden dat het aantal bacteriën door verhitting gedaald was tot 0, ook op het bedorven vlees. Onze conclusie is dus: verhitten doodt alle aanwezige vleesbacteriën. Wij zeggen dan ook: “Ja, bedorven vlees is nog te eten, maar verhit het goed. Én bedenk dus dat de geur en smaak dat biefstukje misschien niet heel aantrekkelijk meer maken”. Het Pot-in-Pot systeem, een oplossing? Waarom niet zorgen dat het voedsel geen kans krijgt te bederven? Dat kun je bereiken door het bereide voedsel direct te consumeren of het te bewaren onder de juiste omstandigheden. Dit laatste is in Maraigudem momenteel lastig, omdat het de bewoners ontbreekt aan een veilige manier. Een effectieve methode om producten als vlees goed te bewaren, is koeling. Zonder elektriciteit en geld kom je met een koelkast niet ver, vandaar dat wij hebben gezocht naar primitieve koelsystemen. Daarbij zijn wij gestuit op het bestaande Pot-in-pot-systeem. Dit systeem bestaat uit twee in elkaar passende aardewerken potten, met daartussen een laag vochtig zand. Het geheel wordt afgedekt met een vochtige doek en in een droge omgeving geplaatst. Op basis van het principe van verdamping wordt het voedsel in de binnenste pot gekoeld tot wel15 graden. Het Pot-in-pot systeem is heel eenvoudig te maken en alle materialen zijn in Maraigudem aanwezig. Het zou dus een mooie oplossing zijn voor de problemen die daar ontstaan door het snelle bederf van voedsel. Bij ons onderzoek met een zelfgemaakt model stuitten we echter al snel op een cruciaal probleem: als bacteriën uit vleesvocht in de poreuze wand van de pot terecht komen, zal die pot juist een bron van bacteriën worden in plaats van de groei tegen te gaan! Mogelijke oplossingen zouden kunnen zijn: de pot op één of andere manier reinigen na gebruik of de poreuze wand door middel van een ondoorlaatbaar materiaal voorzien, zónder dat daarbij het verdampingsproces wordt gehinderd. Eigenlijk wel een uitdaging! Misschien een geschikt onderwerp voor jóuw profielwerkstuk? Wij vinden het Pot-in-pot systeem in ieder geval een ingenieus idee en zijn ervan overtuigd dat een verbeterde versie Maraigudem een stap vooruit zal helpen. Resultaten voor Maraigudem Onderhand vraag je je af wat wij nu voor concrete resultaten hebben geboekt voor Maraigudem. In de eerste plaats hebben wij veel kennis verzameld. Aan ons op internet1 gepubliceerde rapport hebben wij een adviesbulletin toegevoegd, met suggesties en tips voor de voortzetting van het realiseren van de Health Awareness Campaign. Dit bulletin hebben wij in het Engels vertaald, in de hoop dat andere ontwikkelingswerkers die zich inzetten voor Maraigudem dit gebruiken. Natuurlijk kan ook jij daar inspiratie opdoen voor je eigen profielwerkstuk. Ten slotte hebben wij educatief materiaal ontwikkeld voor de kinderen die naar het dorpsschooltje in Maraigudem gaan. Door middel van twee puzzels (plus een handleiding voor de docent) willen wij hen al op jonge leeftijd spelenderwijs bewust maken van het belang van een goede voedselhygiëne. Het Worldschool Congres Zoals alle leerlingen die aan een Worldschool project hebben gewerkt, kregen ook wij een uitnodiging om het internationale Worldschool Congres bij te wonen. Dus reisden 1
http://www.worldschool.nl/upload/files//20080326163913_allinone.pdf
we op 15 april af naar het Institute for Social Studies in Den Haag. Op dit congres werden lezingen gehouden door experts op het gebied van ontwikkelingshulp, waren discussieronden en hebben wij ook zelf ons Worldschoolwerk mogen presenteren. We vonden dit een bijzondere ervaring. Het was goed om eens mee te maken hoe het er op een congres aan toe gaat en het was tegelijkertijd een leuke gelegenheid om ons eigen werk te kunnen vergelijken met dat van anderen. De sfeer was ook goed en de mensen die wij ontmoetten waren erg enthousiast, wat leuke en interessante discussies opleverde. Tijdens de afsluitende borrel was er genoeg gelegenheid om actief te netwerken. We hebben de kans niet laten liggen om de kennis van experts te betrekken in ons eigen project. We kregen positieve reacties, kritische opmerkingen en handige tips. “Allereerst mijn complimenten voor jullie goede presentatie. Voor de voortgang van het project adviseer ik jullie om concrete plannen te maken, een toekomstvisie voor Maraigudem uit te werken. Het beste zou natuurlijk zijn als jullie Maraigudem kunnen bezoeken voor veldstudie, maar ook vanuit hier kunnen jullie aan de slag,” aldus Shireen Poyck, Communicatieadviseuse van ontwikkelingsorganisatie PUM, die seniorexperts uitzendt naar meer dan 80 landen in onder andere Afrika en Azië. Met een glimlach Of wij een PWS met Worldschool zouden adviseren? Zo achteraf terugkijkend op de afgelopen periode zijn we eigenlijk best tevreden. Je kunt wel zeggen dat wij gegroeid zijn, want met dit complexe project is ons doorzettingsvermogen en zelfvertrouwen vaak op de proef gesteld. We vonden het vooral heel moeilijk om ons een goede voorstelling te maken van de situatie daar, om in te schatten of ons werk wel nut had. Ook heeft het project ons meer tijd gekost dan een regulier PWS, maar de uiteindelijke ontdekking dat je als middelbare scholier toch een stuk meer kan realiseren dan je aanvankelijk had verwacht, geeft zelfvertrouwen en echt een voldaan gevoel! Er rest nog veel werk voordat de inwoners van Maraigudem ook écht geholpen zijn, voordat er echt iets verandert. Nog veel meer tijd, moeite en ook geld zal het kosten voordat Maraigudem de nu geschetste mooie toekomst tegemoet zal gaan. Maar al hebben we op dit moment maar zo’n klein stukje van het geheel gerealiseerd, het is tóch een stap in de goede richting. Zoals zelfs een weg van duizend mijl begint bij de eerste stap, is ons werk een stap vooruit. Als we daarbij terugdenken aan het congres, de positieve reacties van docenten, medestudenten en experts én daarbij weten dat we iets hebben kunnen betekenen voor Maraigudem, tovert dat een glimlach op ons gezicht!
