Lessuggesties bij de voorstelling
1
“MIJN zus Valerie IS ZO GEWELDIG, JE MOET WEL van haar HATEN.” Hennie’s zus Valerie redt het regenwoud, voorkomt giflozingen en beschermt de walvis tegen wrede moordpartijen. Als milieuactivist is ze een heuse beroemdheid. Hun moeder is apetrots op die stoere, dappere dochter. Hennie heeft er genoeg van. Wat Valerie kan, kan zij ook! Hoe moeilijk kan het zijn, een beetje de wereld lopen zitten redden? Hennie trekt erop uit, nóg stoerder en dapperder dan Valerie, om de problemen in de wereld eens en voor altijd op te lossen. En dat lukt, ook al heeft ze het zwaar, op hoge hakken in het regenwoud. Maar wie is toch die geheimzinnige eco-terrorist, die overal opduikt waar Hennie is?
“Mijn zus Valerie” is een humoristische voorstelling over serieuze zaken. Het publiek wordt meegenomen op een reis rond de aarde en krijgt een klein kijkje in grote problemen. Daarnaast gaat ‘Mijn zus Valerie’ over zaken dicht bij huis: liefde en rivaliteit tussen zussen, jezelf vergelijken met anderen en leren staan voor wie je bent.
“Mijn zus Valerie” is geschikt voor kinderen in de bovenbouw van de basisschool en voor de onderbouw van het voortgezet onderwijs. Om optimaal van de voorstelling te kunnen genieten is het goed voor leerlingen als ze voorkennis hebben rondom het thema ‘milieu’ en zich bewust worden van hun eigen handelen op…. Door al kennis van zaken te hebben, begrijpen ze nog meer de humor in het theaterstuk en kunnen ze een eigen mening vormen over de gebeurtenissen in de voorstelling. In deze lesbrief vindt u lessuggesties om voor en na het zien van “Mijn zus Valerie” met uw leerlingen uit te voeren. U kunt de vier lessen op volgorde geven, maar u kunt er ook een keuze uit maken. We wensen u en uw leerlingen een fijne voorstelling toe! Lydia en Harmien Slier www.dedamesslier.nl
Lesbrief ’’Mijn zus Valerie’’ Jothea Brouwer Hanneke Venema © 2015 2
Les 1: Zicht op de wereld (vooraf aan de voorstelling)
Hennie heeft belangrijk nieuws. Ze heeft promotie gekregen. Als haar moeder bij haar op bezoek komt, wil ze enthousiast het grote nieuws vertellen. Maar al snel vergaat haar de lol. De moeder van Hennie is niet echt geïnteresseerd in Hennie. Ze heeft het alleen maar over haar zus Valerie. Ze is apetrots op Valerie, want Valerie is milieuactiviste. Doel: Kerndoelen:
Duur: Werkvorm: Materialen:
De leerlingen leren meer zicht te krijgen op de biotopen en de belangrijke natuurgebieden van de wereld en de bedreigingen ervan. De leerlingen verwerven kennis en begrijpen daardoor de inhoud van de voorstelling beter. 4: De leerlingen leren informatie te achterhalen in informatieve teksten, waaronder schema’s, tabellen en digitale bronnen. 49: De leerlingen leren over de mondiale ruimtelijke spreiding van klimaten, energiebronnen en van natuurlandschappen zoals vulkanen, woestijnen, tropische regenwouden, hooggebergten en rivieren. 50: De leerlingen leren omgaan met kaart en atlas. 3 uur klassikale inleiding/groepswerk bij werken/presentaties voor de klas bijlage 1 ‘Infoblad natuurgebied’/schoolbord/boeken/internet/atlassen/pen/potloden
Inleiding Hennie houdt van mooie kleding. Ze heeft net weer een prachtige sjaal gekocht. De zus van Hennie heet Valerie. Valerie is altijd op pad. Valerie is milieuactiviste. Wat zou dat zijn, denk je? In wat voor biotopen zou een milieuactivist geïnteresseerd zijn, denk je? Wie weet er een aantal natuurgebieden in Nederland en in de wereld? Mogelijke antwoorden en/of toevoegingen vanuit de leerkracht: De Atlantische Oceaan/De Noordpool/De Zuidpool/Het tropisch regenwoud/ Berggebieden/De Waddenzee. Kern Wat zou een milieuactivist over deze gebieden willen en moeten weten, denk je? Mogelijke antwoorden en/of toevoegingen vanuit de leerkracht: - Hoe ziet het gebied eruit? - Hoe warm/koud is het er? - Wat is de hoeveelheid neerslag dat in een jaar valt? - Wat groeit er aan planten/bomen? - Welke dieren leven er? - Wat is er in de loop van de tijd veranderd? - Waardoor wordt het gebied beschadigd/bedreigd? - Wat zou een milieuactivist er aan kunnen doen om deze ontwikkeling stop te zetten? Als we allemaal eens zo’n gebied onder de loep nemen, waar zouden we dan onze informatie vandaan kunnen halen? Mogelijke antwoorden en/of toevoegingen vanuit de leerkracht: Internet/boeken/folders/site Greenpeace/natuurbehoud/materialen waddenvereniging/atlas. De leerlingen gaan in groepjes aan de slag. Ze kiezen allemaal een verschillende biotoop uit en proberen antwoorden te vinden op de vragen die ze zichzelf gesteld hebben. De antwoorden die ze vinden, noteren ze in het overzichtsformulier (zie bijlage 1). NB: Een grote hoeveelheid informatie is te vinden in de Kleine Bosatlas en in de Grote Bosatlas 53 ste editie. Afsluiting Na afloop presenteren de leerlingen hun biotoop aan de andere leerlingen uit de klas met behulp van hun informatieblad. 3
Les 2: Stelling durven nemen (vooraf aan de voorstelling)
Hennie vindt het allemaal niet zo spannend wat haar zus Valerie doet. Opkomen voor de walvissen, het tropisch regenwoud redden, giflozingen aan de kaak stellen. Hennie denkt heel anders over de wereld dan haar zus. Ze snapt niet dat haar moeder haar zus daarom meer waardeert. Je hebt toch recht op een eigen mening? Doel:
Kerndoelen:
Duur: Werkvorm: Materialen:
De leerlingen leren, aan de hand van vooraf gegeven stellingen, een eigen mening te vormen, hun stelling te beargumenteren, naar andermans meningen te luisteren en zo een kritische kijk op de wereld te krijgen. De leerlingen kunnen de humor tijdens de voorstelling beter begrijpen en er een eigen mening over vormen. 3: De leerlingen leren informatie te beoordelen in discussies en in een gesprek dat informatief van karakter is en leren met argumenten te reageren. 37: De leerlingen leren zich te gedragen vanuit respect voor algemeen aanvaarde waarden en normen. 39: De leerlingen leren met zorg om te gaan met het milieu. 1 uur grote kring of kleine kring (zie bij ‘kern’) bijlage 2 ‘Kaartjes met stellingen’
Inleiding Hennie houdt zich niet zo bezig met een betere wereld. Het leven moet ook een beetje leuk zijn. Er zijn genoeg mooie dingen, waarvan je best mag genieten. Valerie denkt daar anders over. Zij probeert echt milieubewust bezig te zijn en aan anderen te laten zien wat wel of niet goed is. Wat vinden jullie? Kern Knip de kaartjes met stellingen (zie bijlage 2) uit en leg de stellingen aan de leerlingen voor. Laat ze een stelling innemen en deze beargumenteren. Dat kan in verschillende werk- en organisatievormen: - In een grote kring: Leerlingen die voor een stelling zijn gaan rechts in de kring zitten, leerlingen die het niet eens zijn met de stelling zitten links en de kinderen die geen uitgesproken mening hebben gaan in het midden zitten. Een leerling leidt de kring en laat voor- en tegenstanders aan het woord. - De kaartjes worden in kleine groepjes aan de leerlingen voorgelegd. De leerlingen gaan meteen in gesprek n.a.v. de voorgelezen stelling. afsluiting Bespreek de ervaringen van de leerlingen met ze na. - Bij welke stellingen vond je het moeilijk om een mening te hebben? - Waarom vond je dat? - Welke argumentaties van andere leerlingen hebben je overgehaald van mening te veranderen? - Welke meningen kun je niet begrijpen? - Wat heb je voor nieuws geleerd? - Bedenk zelf nog een aantal stellingen, waarover je zou willen discussiëren, maak er kaartjes van en gooi ze in de groep.
4
Les 3: Hoe groot is je eigen voetafdruk? (vooraf aan de voorstelling)
Hennie wil dat haar moeder ook trots op haar is. Ze besluit de wereld nog meer te gaan redden dan Valerie al doet. Haar moeder moest eens weten….. Doel:
Kerndoelen:
Duur: Werkvorm: Materialen:
De leerlingen worden zich bewust van hun eigen handelen, daar waar het gaat om duurzaam denken en doen. De leerlingen begrijpen dat ze niet altijd verantwoordelijk zijn voor hun eigen handelen, omdat ze nog minderjarig zijn en afhankelijk zijn van het gedrag van hun ouders. 4: De leerlingen leren informatie te achterhalen in informatieve teksten, waaronder schema’s, tabellen en digitale bronnen. 37: De leerlingen leren zich te gedragen vanuit respect voor algemeen aanvaarde waarden en normen. 39: De leerlingen leren met zorg om te gaan met het milieu. 1 uur individueel/evaluatie in de kring bijlage 3 ‘scan jongerenvoetafdruk de kleine aarde’
inleiding Hennie is wel wat jaloers op haar zus Valerie. Hun moeder is telkens zo trots op Valerie. Valerie is altijd zo goed bezig. Ondanks dat Hennie een eigen mening ook belangrijk vindt, zou ze ook wel wat meer aan het milieu willen gaan denken. Ze gaat kijken wat zij kan veranderen in haar gedrag als het gaat om duurzaamheid. Kern Belangrijke informatie vooraf voor de leerlingen: Deze informatie zou door de manier van vraagstelling vanuit de leerlingen zelf kunnen komen. Wat zou Valerie allemaal al weten over duurzaamheid in de natuur? In de natuur is duurzaamheid vanzelfsprekend: - Alle energie die gebruikt wordt is duurzaam. - Alle afval is voedsel voor andere planten of dieren. - Dieren ademen CO2 uit, planten nemen het op. Valerie is blij met de uitvindingen en technieken uit de 20ste eeuw, maar ze weet ook welke nadelige gevolgen er zijn voor het milieu. Wat, denk je, zouden de nadelige gevolgen voor het milieu zijn in deze tijd? Met de uitvindingen en technieken van de 20ste eeuw is ons leven een stuk gemakkelijker geworden, maar we weten nu ook steeds beter welke schade de producten die we gebruiken kunnen veroorzaken: - opwarming van de aarde - vervuiling van lucht en water - gif in ons voedsel en in ons lichaam - uitstervende dieren en planten - uitbuiting van arme mensen, energie en grondstoffen, die opraken Hennie zou met haar plan kunnen starten door eerst haar mondiale voetafdruk te meten. Wat zou dat zijn….. een mondiale voetafdruk? De ruimte die we met onze manier van leven innemen op aarde noemen we onze mondiale voetafdruk. Hoe luxer je leeft, hoe meer ruimte je nodig hebt. Eten kost ruimte, omdat voedsel verbouwd moet worden. Papier kost ruimte, omdat er bomen voor nodig zijn. Zo wordt alles omgerekend in ruimte. Als we de aarde niet uitputten en eerlijk verdelen is er 1,8 hectare per persoon. Hoe groot is jouw voetafdruk? Laat de leerlingen de test ‘Jouw ecologische voetafdruk’ doen (zie bijlage 3). 5
afsluiting Laat de leerlingen in groepjes praten over de resultaten en mogelijke oplossingen.. - Heb je een grote voetafdruk? - Waar komt dat vooral door? - Wat verbruik je dan vooral? - Zou je het willen/kunnen veranderen? - Hoe zou je dat kunnen doen? - Waar heb je zelf geen invloed op? - Waar heb je zelf wel invloed op? - Waar zou je meteen al mee kunnen beginnen? Bespreek een aantal uitkomsten klassikaal. Leuk is om een grafiek te maken van de uitkomsten van de leerlingen, zodat de voetafdruk van de groep zichtbaar wordt. Fijn is om voor de voorstelling het item afval nog met uw leerlingen te bespreken: - Welke producten gebruik jij veel? - Hoeveel afval produceer je door deze te gebruiken? - Hoe zou je ervoor kunnen zorgen minder afval te produceren? - Wat zou je met het gemaakte afval kunnen doen? Als je straks/morgen naar de voorstelling gaat….. - Wat hebben De Dames Slier allemaal met afval gedaan?
6
Les 4: Mode en kleding (na de voorstelling)
De Dames Slier hebben in hun hele voorstelling het thema milieu centraal staan. Dat zie en hoor je terug in het verhaal en het decor. Doel:
De leerlingen evalueren de voorstelling en halen daardoor kennis op over milieuproblematiek, over jaloezie, rivaliteit en je eigen standpunten in durven nemen. De leerlingen leren dat je afval kan hergebruiken door er nieuwe producten van te maken.
Kerndoelen:
39:
De leerlingen leren met zorg om te gaan met het milieu.
54:
De leerlingen leren beelden, taal, muziek, spel en beweging te gebruiken, om er gevoelens en ervaringen mee uit te drukken en om er mee te communiceren. De leerlingen leren op eigen werk en dat van anderen te reflecteren.
55: Duur: Werkvorm: Materialen:
3 uur klassikale evaluatie en introductie/individueel aan de slag. bijlage 4 PowerPoint ‘Duurzame Kleding’
inleiding Kringgesprek n.a.v. de voorstelling: - Hennie was nogal jaloers op haar zus Valerie. Vind jij dat terecht? Waarom wel/niet? - Op welke plekken in de wereld is Hennie geweest voor de film ‘The best of Hennie?’ - Wat gebeurde er telkens? - Snap jij de berichtgeving op het journaal? Is het nieuws correct weergegeven? Wat wel/niet? Zijn de conclusies, die over de eco-terrorist worden getrokken juist? Herken jij deze manier van berichtgeving van het nieuws? - Vind jij dat De Dames Slier zelf milieubewust bezig zijn geweest met het maken en uitvoeren van hun voorstelling? Waarom vind jij dat wel/niet? Als je kijkt naar het decor, hebben De Dames Slier veel gebruik gemaakt van recycling. Maak een lijst van voorbeelden. kern De zus van Valerie is gek op mode en kleding! Ze is creatief en heeft goede ideeën. Maar helaas voor haar: de kledingindustrie is (ook) een beetje een ‘eco-terrorist’. De meeste kleding wordt gemaakt van katoen en polyester. Katoenproductie kost veel water, bestrijdingsmiddelen, arbeidskracht en vliegtuigkilometers. En polyester is gemaakt van aardolie, een fossiele brandstof. Wat nu?!
Bekijk de PowerPoint ‘Duurzame Kleding’. Wat staat er eigenlijk in jóuw labeltje? Het is meestal aan de zijkant aan de binnenkant van je T-shirt of trui genaaid. Bedenk wat de zus van Valerie in de kledingindustrie kan veranderen om op háár manier de wereld te redden?
7
Afsluiting
Idee om uit te voeren : Upcycling: maak van je T-shirt een boodschappentas! ‘Upcycling’ is ook een manier om een kledingstuk een langer leven te geven. Bijvoorbeeld: maak van je oude T-shirt een boodschappentas, zónder naald en draad! Het gaat zo: 1. Neem een gebruikt T-shirt 2. Knip voorzichtig de mouwen eruit, net op de naailijn 3. Vouw het T-shirt in de lengte, markeer de naailijn in de halsopening en knip alle lagen los 4. Verwijder de onderste zoom, maak stipjes v.a. 7 cm van de onderkant en knip reepjes 5. Keer het T-shirt binnenstebuiten en knoop de reepjes aan elkaar met stevige knoopjes 6. Als alle reepjes zijn geknoopt, keer je het T-shirt weer naar de goede kant. Je hebt een nieuwe boodschappentas! 7. Als je nog niet precies weet hoe het gaat, bekijk dan de PowerPoint ‘Upcycling’. Dan zie je precies hoe het moet.
8
