LESMAP MY BODY AND ME Voor leerkrachten secundair onderwijs

LESMAP ‘MY BODY AND ME’ Voor leerkrachten secundair onderwijs

© Els Goris

TER ONDERSTEUNING VAN EEN BEGELEID MUSEUMBEZOEK

M - MUSEUM LEUVEN L.Vanderkelenstraat 28 | 3000 Leuven | www.mleuven.be

Beste leerkracht, Je reserveerde de rondleiding ‘VIP - My Body and Me’ in M. Tijdens deze rondleiding maken je leerlingen kennis met onze vaste collectie. Aangezien wij onze bezoekers – maar ook onze leerkrachten – graag verwennen, hebben wij deze lesmap opgesteld. Ze bevat meer info over de rondleiding en het verloop ervan, gaat kort in op de algemene thematiek, maar geeft ook tips bij de voorbereiding en naverwerking van het museumbezoek.

© Karel Rondou

We wensen je alvast veel succes en zien je graag binnenkort in M!

INLEIDING Het museum M - Museum Leuven is gelegen in hartje Leuven. In het museumgebouw, ontworpen door architect Stéphane Beel, ontmoeten oud en nieuw elkaar. M herbergt een gevarieerde vaste collectie die focust op twee ankerpunten nl. een laatgotische verzameling en een verzameling Vlaamse meesters uit de 19de eeuw. Deze vaste collectie wordt steeds uitgebreid met tijdelijke tentoonstellingen die nieuwe thema’s binnenbrengen en die linken maken naar onze hedendaagse beeldcultuur. Het museum presenteert een unieke mix van zowel oude als hedendaagse kunst in een veelvoud aan disciplines (schilderkunst, beeldhouwkunst, installaties, fotografie, ...). Bovendien werkt M graag op maat van iedereen. Ook voor scholen heeft M steevast een rondleiding die aansluit bij zowel de vaste als tijdelijke collecties. Tijdens de VIP-rondleiding zullen we vooral smullen onze M-collectie. Meer info over onze collectie kan je vinden op http://www.mleuven.be/oude-kunst/m-collectie/

Museumregels Graag overlopen wij nog even enkele regels die belangrijk zijn tijdens het museumbezoek. • • • • •

2

De leerlingen mogen geen kunstwerken aanraken Er mag niet gelopen of geroepen worden in het museum Er mag niet gegeten en gedronken worden in het museum De leerlingen moeten hun spullen (jassen en tassen) achterlaten in daarvoor voorziene lockers Er wordt van de leerlingen verwacht dat ze respectvol omgaan met de kunstwerken en het didactisch materiaal


Praktische informatie Meld je zeker 15 minuten voor aanvang aan bij het onthaal. Zo kan de rondleiding zeker op tijd starten. Bij vragen kan je terecht op [email protected] of telefonisch 016 27 29 29.

DE RONDLEIDING Het lichaam! Je kunt er niet omheen in ons dagelijks leven. Het lichaam wordt vaak centraal geplaatst, denk maar aan onze selfies, profielfoto’s, artiesten als Lady Gaga of het godenlichaam van de topsporter. Het lichaam spreekt aan en is een bron van inspiratie. Ook voor kunstenaars. Wat vertellen kunstwerken over ons lichaam? Is naakt vandaag anders dan vroeger? Past het lichaam zich aan aan de maatschappij waardoor het wordt omgeven?

© Robin Van Acker

Met een iPad verdiepen leerlingen zich in de M-collectie. Een ‘oude’ collectie waarin ze linken leggen naar vandaag, naar hun eigen leefwereld en ervaring. Vanuit hun eigen kijk, ervaring en beleving vinden ze samen de weg naar onze kunstwerken.

INTRO Het lichaam centraal In het leven van jongeren staat het lichaam centraal. Het is dan ook een thema waar je nog moeilijk omheen kan. Hun blik op het lichaam, de functie ervan en de plek binnen de maatschappij is sterk gewijzigd tegenover vroeger. Ze definiëren het vanuit hun eigen ervaring. Binnen onze samenleving wordt het lichaam, in al zijn gedaantes of wezenlijkheden, centraal geplaatst. Het lichaam krijgt meerdere functies toegeschreven die niet altijd zichtbaar zijn aan de oppervlakte. Het lichaam werkt niet puur biologisch maar kent verschillende doelen en functies. Zichtbaar of verscholen. Oppervlakkig of tot diep onder de huid.

Een blik op het lichaam? Tijdens de interactieve rondleiding proberen we onder de huid van de deelnemers te kruipen. Eigen kijk, mening en gevoel staan hierbij centraal. We vertrekken hierbij vanuit de topwerken uit onze vaste collectie. Een ‘oude’ maar sprekende collectie die aanzet tot meningen, leggen van linken naar huidige leefwereld en blik op de bredere wereld die hen omringt.

3


Het lichaam is meer dan een object Vertrekkende vanuit de kunst trachten we samen een antwoord te formuleren op de vraag of het lichaam meer is, of meer kan zijn dan een object. Dat antwoord staat niet vast, is niet eenduidig. Maar de vraag zet aan tot het formuleren van eigen meningen, maar stimuleert ook tot het delen van eigen ervaringen en gevoelens. Vandaar ook dat de rondleiding de leerlingen de kans wil bieden een eigen beeld(vorming) te ontwikkelen tussen de vele beelden en de enorme beeldcultuur die hen omringt en die het museum hen te bieden heeft.

Via een digitaal bezoek De interactieve rondleiding verloopt onder leiding van een gids. Ze bevat bovendien een digitaal onderdeel waarbij leerlingen met de iPad in de hand op eigen houtje hun eerste stappen doorheen de tentoonstellingen kunnen zetten. We spreken hier over een individueel parcours. Uiteraard niet doelloos, maar vanuit kijken, vragen en standpunten. Dit bevordert hun zelfstandigheid en hun leren kijken naar werken en stimuleert bovendien ook de interactie in de verdere rondleiding, een groepsgebeuren.

ONZE VASTE COLLECTIE

© Jan de Vijver

We vertrekken tijdens deze rondleiding vanuit de werken uit onze vaste M-collectie. Een collectie die zich vooral richt op de kunstproductie in Leuven en Brabant van de middeleeuwen tot de 19e eeuw. Ook al kunnen beschouwen deze collectie als ‘oud’ toch zijn de linken met vandaag de dag, onze huidige samenleving en leefwereld niet ver af.

VOORBEREIDING IN DE KLAS Banale voorwerpen Een museum bevat verre van banale voorwerpen. Toch lijken ze in de ogen van jongeren soms erg banaal. “Het blijft gewoon een pen, of ze nu van de koning is of niet.” Waarom is iets het waard om in een museum te staan? Laat leerlingen een voorwerp uit hun dagelijks leven meebrengen dat voor hen zo logisch is dat we het bijna banaal zouden vinden. Koppel hier een creatieve opdracht aan. Als je bijvoorbeeld hun smartphone neemt als banaal voorwerp kun je er volgende schrijf- of doe-opdrachten aankoppelen: • • • • •

Schrijf een oorkonde aan je smartphone Een dag in de voetsporen van mijn smartphone (fantasieverhaal of filmpje) Als mijn smartphone over 500 jaar opgegraven wordt door onze nakomelingen dan zullen zij… ( Je geeft ‘wetenschappelijke’ presentatie door iemand die zich 500 jaar verder in de tijd bevindt en je smartphone heeft opgegraven). Mijn smartphone als topstuk in het museum: een label schrijven. …

4


© Marc Van Langendonck

Het lichaam in beeld - Tableau vivant Benodigdheden: enkele banken, stoelen, doeken, attributen … Let’s take a selfie. Selfies zijn eigen aan de beeldcultuur van jongeren. Projecteer enkele kunstwerken die het lichaam (best meerdere lichamen) heel specifiek in beeld brengen. Geef de leerlingen de opdracht om het schilderij ‘na te bootsen’. Laat ze het kunstwerk analyseren en allemaal een bepaalde positie innemen. Laat ze in eerste instantie letten op de lichamen, de positie ervan en de houdingen. Laat hen zich, in tweede instantie, ook inleven in hun personage. Neem foto’s van beide stappen. Bespreek ze later klassikaal. Hoe voelden de personages zich? Was er een verschil voelbaar wanneer de emoties erbij kwamen? In hoeverre speelt het aspect naakt mee? TIP: Hieronder vinden jullie enkele kunstwerken die gekozen zijn in functie van de opdracht. Sommige zijn te zien in M en behoren tot de M-collectie. Anderen zijn gekende werken uit de kunstgeschiedenis die zich zeer goed lenen tot deze opdracht. Voorbeelden van deze werken zijn terug te vinden op het internet. De zoekterm “tableau vivant” kan jou bovendien ook al heel wat inspiratie opleveren. Uit de M-collectie: Het grauwvuur – Constantijn Meunier Edelheeretriptiek met de Kruisafneming – Navolger van Rogier van der Weyden Andere collecties : Le déjeuner sur l’herbe – Manet Het vlot van de Medusa – Géricault De dood van Marat – Jacques-Louis David

Body-P-art Benodigdheden: gsm of fototoestel, computer en/of projector Jongeren kijken met specifieke blik naar hun lichaam. Vaak vanuit het standpunt mooi of lelijk. Maar je kan hen uitdagen om hen verder laten kijken. Laat ze één aspect van hun volledige lichaam, dat hen voor 100 % kenmerkt, uit kiezen en in beeld brengen als Selfie.

5


Na het nemen van de foto worden de foto’s geprojecteerd. Er zijn verschillende opdrachten mogelijk. • laat leerlingen raden van wie de foto is en vertellen waarom ze dat denken • laat de leerling hun eigen foto voorstellen en vertellen waarom net dat aspect hun kenmerkt • laat leerlingen een titel bedenken voor de foto’s die getoond worden. Welk gevoel ervaren ze de foto’s? • …

Wij willen echte lijven zien! Het beeld van mensen over het lichaam is doorheen de verschillende eeuwen sterk veranderd. De wetenschap heeft hier ontzettend veel invloed op gehad. Vandaag de dag staat de wetenschap ver maar leven we ook binnen een andere cultuur en is het beeld over ons lichaam sterk gewijzigd. Hoe denken jongeren vandaag de dag over het lichaam? Die vraag werd ook gesteld in volgende reportage: http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/binnenland/1.1941876 Het antwoord van de jongeren in de reportage luidt als volgt: “Wij willen echte lijven zien!” Denkt jouw klas hier ook zo over? Speel met hen een stellingenspel. Je kunt je klas hierbij verdelen in verschillende zones. Aan de linkerkant van de klas gaan alle leerlingen staan die akkoord zijn met de stelling. Rechts verzamelen de leerlingen die niet akkoord gaan. In het midden van de klas gaan de leerlingen staan die geen mening hebben. • Ik zou aan mijn lichaam laten werken (plastische chirurgie). • Naakt is altijd en overal ok. • De meeste lichamen die ik op tv, media, reclame … zie, zijn echt/vals. • Het lichaam is een object. • Het perfecte lichaam bestaat niet. • Het lichaam is binnen- en buitenkant samen. • Buitenkant is voor mij belangrijker dan binnenkant. • Buitenkant is voor de mensen belangrijker dan de binnenkant. • Met een mooie buitenkant kom je verder in het leven. Laat hen na het stellingenspel de reportage zien. Is hun mening veranderd?

Het… lichaam

© Filip Claessens

De leerkracht voorziet verschillende prints van afbeeldingen of kunstwerken waarbij het lichaam centraal staan. Leerlingen krijgen de keuze om hier eentje uit te kiezen. Ze zoeken naar een afbeelding/beeld waarmee ze zichzelf kunnen linken en aan de hand van het welke ze zichzelf kunnen voorstellen. Hoe kunnen ze zich vereenzelvigen met een kunstwerk. Ze benoemen het soort lichaam dat ze zien via een adjectief dat ze toevoegen aan de zin “het… lichaam”.

6


Vb. Een afbeelding van een politicus. Het machthebbende lichaam. Ik vind dat die macht uitstraalt en dat boezemt mij soms angst in. Ik ben iemand die eerder voor de compromissen gaat. Politiekers hebben soms een uitstraling waar ik een afkeer van heb.

© Els Goris

Vb. Het omringde lichaam: Er staan veel mensen op het schilderij, en daarom past het wel bij mij, want ik heb ook heel graag mensen rondom mij en ben niet graag alleen… Als ik alleen ben dan voel ik me snel triest of verveel ik me vaak…

NAVERWERKING IN DE KLAS Wat de naverwerking betreft, trachten we in deze bundel tips en trics mee te geven die toepasbaar zijn binnen de verschillende vakken en richtingen van het secundair onderwijs. Dit houdt in dat we, vanuit wat er in de tentoonstelling gebeurt en wordt besproken, een terugkoppeling maken naar verschillende vakken binnen het ASO, TSO en BSO. De opdrachten zijn in algemene krijtlijnen uitgeschreven en dienen als basis om mee verder te werken.

1. Woorden bij het beeld Kijk samen met je klas naar een “stomme film” of kijk naar een fragment zonder geluid en probeer dan te raden wat er gebeurd is. Laat de leerlingen eerst zelf het verhaal bedenken – laat daarna het fragment met geluid horen. Waarom ziet hun verhaal er eventueel anders uit? Door wat hebben zij zich laten leiden? TIP: Kies een stukje uit een soap of een erg stereotiepe film.

2. “Het journaal à la…” Liegen op commando Het journaal hoort objectief te zijn. Objectief zijn is niet altijd makkelijk. We laten ons vaak meeslepen in verhalen maar ook door vooroordelen, eigen mening of stereotypen. Laat de leerlingen een foto uit een magazine of krant en laat ze, vertrekkende van de foto, een nieuwsbericht en krantenkop bij bedenken (kan mondeling of geschreven). Laar de leerlingen zelf bepalen of het bericht dat ze aan de medeleerlingen zullen vertellen correct is of niet. Laat de andere leerlingen raden of wat er verteld wordt wel degelijk waar of niet waar is. Hoe hebben ze de waarheid kunnen ontmaskeren?

7


3. De redevoering Vertel kort over de elementen die terug te vinden zijn in een redevoering. Toon de leerlingen eventueel een filmpje van een goede redevoering of speech. Herkennen ze de kenmerken? Laat de leerlingen daarna zelf een redevoering houden voor de klas. Laat ze hier vertrekken van een banaal onderwerp of een eigen uitgevonden politieke partij vb. De partij van het bier of de partij van de Oreo-koekjes. Via verschillende technieken moeten ze hun medeleerlingen overhalen om op hun banaal onderwerp of partij te stemmen. Je kan het ook doen vanuit een serieuzer onderwerp. Wie kan jou het beste overtuigen en waarom? In tweede instantie kan je de leerlingen zelf een campagnebeeld, slogan of partijnaam laten uitvinden en uitwerken.

4. Zwart-wit Maak van iets positiefs iets negatiefs. Laat de leerlingen een beeld, voorwerp, foto … meebrengen dat voor hen iets positiefs, vrolijk, goeds … uitstraalt. Geef hen de kans om op elke mogelijke beeldende manier het gegeven om te zetten in iets negatiefs.

5. De gemanipuleerde foto Toon de leerlingen verschillende gemanipuleerde foto’s. Kunnen we ze ontcijferen? Kunnen we de fouten vinden en staan we kritisch genoeg tegenover beelden?

© Jan de Vijver

Voor creatievere lessen of vakken kunnen leerlingen eventueel zelf op stap met een fototoestel en zelf (zonder of met het gebruik van photoshop) foto’s maken die een ‘vertekend beeld’ geven.

6. Wat als… Ons leven is doordrongen van rollen, toch is het eens goed om deze te doorbreken. (cfr. Douwe Egberts: https://www.youtube.com/watch?v=N1u1CIwRHUA). Laat leerlingen zelf een reclamespot bedenken waarin een algemene aanvaarde of genormeerde rol eens helemaal omgedraaid word. Ze kunnen ook vertrekken vanuit vooroordelen die ze dan op gepaste wijze gaan tegenspreken. Vb. “Alle bouwvakkers fluiten naar vrouwen” wordt dan “wat als vrouwen alleen nog naar bouwvakkers zouden fluiten …” - “Wat als de vrouw de vuilbakken buiten zal zetten”, “wat als alleen mannen zouden koken” …

8


7. Negatieve reclame Maak een reclameposter, af beelding, spotje met maar één doel. Waarom moet je een bepaald product niet kopen? Gebruik de technieken uit de reclame om je opdracht kracht bij te zetten. Enkele reclametechnieken zijn: • herhaling en wederkerigheid • beloftes doen aan de klant • experts laten vertellen • gebruikers over hun positieve ervaringen laten vertellen • vergelijken met andere merken/producten • bekende personen inzetten • spelen met de exclusiviteit van het product • positieve woorden gebruiken als vernieuwend, verfrissend … • opwekken van de juiste sfeer • via een actie vb. 1+1 gratis het product in de kijker zetten • humor en kenmerken uit het dagelijkse leven toevoegen • ...

8. Stellingenspel Aan de hand van verschillende stellingen of quotes kan je filosoferen tijdens de lessen. Goed gekozen woorden overtuigen. Iemand die het goed kan uitleggen gaat meer bereiken. Eerlijk overtuigen kost meer moeite dan overheersen. Liegen moet kunnen. Liegen is slecht het vermommen van de waarheid. Objectiviteit: de waarheid ligt ergens in het midden. Op bierreclames zie je nooit mannen met bierbuiken. Beter gekwetst door de waarheid dan getroost door een leugen. Je moet de waarheid niet verwarren met de mening van de meerderheid.

© Jan de Vijver

• • • • • • • • •

9


© Marc Van Langendonck

9. Stereotiep denken http://vtm.be/het-lichaam-van-coppens/hierin-zijn-vrouwen-beter-dan-mannen https://www.youtube.com/watch?v=_-2s5O8c61U Laat de leerlingen volgende filmpjes bekijken. Dit zijn voorbeelden van ‘verschillen tussen man en vrouw’. Heel vaak denken we stereotiep en is het moeilijk om over deze zaken anders te denken. De leerkracht verzamelt foto’s en filmpjes van mensen. De bedoeling is dat deze foto’s getoond worden en op bord gehangen worden. De leerlingen krijgen dan kaartjes met kenmerken. Ze moeten de kenmerken bij de personen plaatsen. • wat hun beroep is • hoe oud ze zijn • uit welk milieu ze komen • waar ze wonen • … Hoe stereotiep is het denken van de leerlingen? De opdracht kan gevolgd worden door een klasgesprek over stereotypen en vooroordelen.

10. Actualiteitsopdracht Laat leerlingen een artikel meebrengen rond het thema lichaam (je kan het thema ook altijd beperken of concreter maken). Waarom hebben ze het artikel gekozen? Wat is hun mening over het artikel? Na de voorstelling kunnen de andere leerlingen vragen stellen of eventuele bedenkingen uiten.

11. Beken kleur! https://prezi.com/-jipk04lufrn/het-effect-van-kleur/ http://www.kleurenpsychologie.be/vurig_rood.html Laat de leerlingen een verpakking meebrengen die ze later analyseren aan de hand van kleurenpsychologie. Hoe spelen de makers/ producenten in op jou gemoed? Leg de meegebrachte verpakkingen nu per ‘soort’. Wat valt jou op? Laat de leerlingen nu op zoek gaan naar een schilderij in dezelfde kleurtinten. Laat ze beschrijven welk effect het kunstwerk op hen heeft. Welke linken ze leggen. Speelt men met dezelfde psychologische achtergronden in het gebruik van kleur?

10


LESMAP MY BODY AND ME Voor leerkrachten secundair onderwijs

Recommend Documents