Leonardo da Vinci - ECOVOC 4. Internationale Bijeenkomst Manresa, Catalonië 18-20 maart 2013 Titel project: Beroepsopleiding voor biologische groente- en fruittelers /Vocational training in organic vegetable and fruit production Benaming van het programma: Leven Lang Leren programma Benaming subprogramma: Leonardo Da Vinci Innovatietransfer Contractnummer: 11/0029-L/4001 Inhoudsopgave: Inleiding
1
Deelnemers van de bijeenkomst
2
Bijeenkomst, beginnend met beroepsgericht bezoek
3
Proefopleidingen
5
Praktische handleiding voor het opstarten van een zelfstandig biotuinbouwbedrijf (Organic Market Garden Start-up Manual) 6 Mening van de partners over de Hongaarse focusgroep ontmoetingen en het leerplan 7 Bijeenkomst, afgesloten met een beroepsgericht bezoek
8
Afsluiting partnerbijeenkomst, bespreking van de verdere taken
8
Lijst met bijlagen
10
Inleiding Bij de planning van de mijlpalen van het project hebben we de thema’s van de internationale bijeenkomsten telkens rond een projectproduct met een groter volume georganiseerd. Dienovereenkomstig concentreerde de Catalaanse bijeenkomst zich op de taken betreffende de inhoud, het redigeren en het drukken van het handboek. Dit betekent natuurlijk niet dat we het belangrijkste projectproduct of de verdere projectproducten die voor de realisatie ervan benodigd zijn verwaarloosd hebben, maar uit het krappe programma blijkt ook, dat meerdere agendapunten op het handboek 1
gefocust waren. Bij elke bijeenkomst nemen we elk projectthema achter elkaar door, waarbij we ons aan het „actieplan” houden, waarbij ook rekening wordt gehouden met de weging ervan. Het gedetailleerde programma van de driedaagse, internationale bijeenkomst is in bijlage 1 te vinden. Deelnemers van de bijeenkomst: 1. Anikó Udud-Szabó (GAK, HU) 2. Beatrix Csapó (GAK, HU) 3. Matthew Hayes (SZIE, HU) 4. Imre Tirczka (SZIE, HU) 5. Zsuzsa Jeney (SZIE, HU) 6. Enikő Prokaj (SZIE Vakgroep Tuinbouw) 7. Claudette Formantin (Ineopole, FR) 8. Aurélie Chaillot (Ineopole, FR) 9. Charles-André Descombes (Manresa, CAT) 10. Glòria Colom (Manresa, CAT) 11. Marta Arce (Manresa, CAT) 12. Arjen Huese (Emerson College, UK/(Groenhorst College, NL)
2
Bijeenkomst, beginnend met beroepsgericht bezoek De bijeenkomst begon anders dan anders, nl. met een beroepsgericht bezoek. We hebben de wijnboerderij en bottelarij van Wijnhuis Recaredo bekeken, waar op 50 ha druiven op een biodynamische manier gekweekt worden en ze een mousserende wijn, cava genaamd via Methode Classic procedure maken. Hier is sprake van een klein bedrijf van drie generaties, per jaar worden er 250.000 flessen wijn verkocht, vooral in Spanje. Vooral interessant op de wijnboerderij zijn op het gebied van de bioteelt: rijen planten met daartussen grasstroken, verhoogde teelt op stam, alsmede minder werkzaamheden in het groen. Alles, wat mogelijk is, maken ze met het team werknemers bestaande uit 25 personen van het bedrijf zelf (biopreparaten, spuitmiddelen, compost, etc.). De kwaliteit van de wijn wordt in elke fase met de methode van koperchloride-kristallisatie volgens Pfeiffer onderzocht. In een petrischaaltje wordt koperchloride met water gedaan, daarna wordt de wijn in de oplossing gedaan. Het geheel wordt op een permanente temperatuur en druk gehouden. Na een tijdje tekent zich een individueel patroon, nl. een chromatogram zich af. Op grond daarvan, van het patroon, wordt beslist, of het proces gezond is.
Rij met grasstrook ertussen
Stellages voor het bezinken van de droesem (Methode Classic)
Kristallisatie
Wijnproeverij
3
Droge mousserende wijn: Cava
Producten van Recaredo
Het tweede beroepsgerichte bezoek hebben we aan het leerbedrijf van de school met de naam Can Poc Oli gebracht, wat de praktijkbasis van de plaatselijke opleiding is. Een uitstekende lunch viel ons ten deel, die met zonne-energie bereid was, in zogenaamde „solarkeukens”. De bioteelt en het gebruik en presentatie aan de hierin geïnteresseerden van milieuvriendelijke energie is kenmerkend voor de boerderij. Ze beschikken over een opleidingsprogramma dat als voorbeeld kan dienen voor de presentatie en het gebruik van verschillende windgeneratoren en zonnecollectoren.
Solar koken en de lunch
4
Draaibare zonnepanelen
Plantendroger, verwarmd met zonne-energie
Na de lunch en het bezoek aan de boerderij vonden aan tafel de gesprekken van de bijeenkomst plaats. Gloria (Manresa) heeft in een korte lezing het leerbedrijf Cam Poc Oli gepresenteerd, waarbij het belang ervan in de opleiding benadrukt werd en heeft over de rol ervan in talrijke projecten verteld. Afgelopen jaar bestond de instelling 40 jaar. Proefopleidingen Ervaringen met de Hongaarse proefopleiding: Matthew heeft de 4e bijeenkomst officieel geopend, heeft erop geattendeerd, dat we krap in de tijd zitten en dat het einde van het project nadert, daarna heeft hij samen met Claudette over hun ervaringen bij de Hongaarse proefopleiding verslag gedaan. Samenvatting van Claudette over de proefdag: (Bodemonderzoek in de biologische tuinbouw) 12 leerlingen hebben aan de opleiding deelgenomen. Samenstelling: niet tuinders, traditionele en biologische tuinders. Dit is belangrijk om te weten, want hierdoor wordt bepaald, waarover er tijdens de opleiding gesproken wordt. Eerst heeft ze in een korte lezing de toegepaste methodes gepresenteerd. Hierbij was de tolk een grote hulp, die het kennismateriaal goed begreep en overdroeg. Ze vond het jammer dat er weinig tijd was om meer feedback over de presentatie te krijgen. (Naderhand heeft ze die vanuit het verslag van Trixi gekregen.) Volgens haar is deze proefopleiding een goede graadmeter voor de Hongaren om te weten te komen wie in de opleiding geïnteresseerd zijn. Het is in ieder geval zeker, dat iedereen over de praktische benadering verheugd was. Samenvatting van Matthew over de eerste proefdag (Snoeien) 5
18 personen zijn gekomen, de eerste dag verschilde van de tweede, aangezien de leerlingen echt lichamelijk werk hebben uitgevoerd. Er werd in theorie ietwat te weinig gemotiveerd: waarom wordt dit deel afgesnoeid en ook was de voordrachtmethode een beetje snel. Trixi heeft de evaluatie samengevat en naar onze mening valt de balans positief uit. De ervaringen van de Engelse proefopleiding Op de tweede dag van de bijeenkomst hebben Arjen en Charles verslag gedaan van de proefopleiding die bij hen heeft plaatsgevonden. Arjen liet een korte video zien, die ook op youtube bereikbaar is. Deze was kort en zeer effectief. We konden een echt biodynamische, euritmisch gemotiveerde training bekijken. De leerlingen hebben hun energie gedynamiseerd. Het verslag van Charles was ook interessant, aan het einde lichtte hij de onderstaande zaken eruit: - wegens het seizoen weinig activiteiten in de openlucht - onderzoeken en verklaringen die meeromvattender zijn - waarvoor kan de hier verworven kennis op onze boerderij gebruikt worden? Op de keper beschouwd is het de moeite waard om de zaken in samenhang met de wereld, parallel aan elkaar te onderzoeken. Praktische handleiding voor het opstarten van een zelfstandig biotuinbouwbedrijf (Organic Market Garden Start-up Manual) Matthew maakte de hoofdstukken van het handboek en de gerezen problemen (hoge druk- en redigeerkosten) bekend. Nog een verandering is dat Arjen op Warmonderhof parttime docent wordt en dat hij in het Ecovoc project ook in de taken voor Warmonderhof zal voorzien. Voor de hoge drukkosten wordt waarschijnlijk een deel van de reiskosten overgeboekt. Volgens Charlie is het redigeren een groter probleem dan het drukken en het kopiëren op zich, eerst moet dat grondig besproken en daarna uitgevoerd worden. De hoofdstukken zijn voor 90% geschreven. De vertalingen moeten in stijl overeenkomen en ook aan de taal worden aangepast. Het zou nuttig zijn, indien de vertalingen ook vanuit vakkundig oogpunt getoetst worden. Dienovereenkomstig zullen de onderstaande personen de revisoren zijn: Engels: Matthew Nederlands: Arjen Catalaans: Charles 6
Frans: Claudette en Aurelie Hongaars: Imre en Enikő De commissie van revisoren heeft zich afgezonderd, terwijl er voor de selectie van de afbeeldingen die in het handboek gepubliceerd worden 3 groepen zijn gevormd. Ook op de tweede dag werd dit werk voortgezet.
Mening van de partners over de Hongaarse focusgroep ontmoetingen en het leerplan Op de tweede dag van de bijeenkomst hebben Imre en Enikő van de focusgroep ontmoetingen (bijeenkomst van docenten en landbouwers) in Hongarije en over de huidige stand van zaken rondom het leerplan verslag gedaan. Bijdragen aan de focusgroep: Matthew heeft de projectpartners gevraagd, wat ze van de stageperiode van 14 weken dachten. Iedereen heeft bijgedragen en hun meningen waren vergelijkbaar met die van de Hongaarse landbouwers en docenten: de meningen waren verdeeld over de voor- en nadelen van een stage opgesplitst in meerdere delen of een aan een stuk. We waren het erover eens, dat het ideaal zou zijn, indien de leerlingen aan observaties zouden kunnen deelnemen, die meerdere seizoenen omvatten en op meerdere processen betrekking hebben. Bijdragen aan het leerplan: Matthew heeft de moeilijke situatie benadrukt die ontstaan is door de veranderingen in de wet. Charles stelde voor, dat de stage eerder moet plaatsvinden, zodat er feedback en evaluatie zou zijn. Hij stelde verder voor dat de cursus met een verschoven semester wordt begonnen. De deelnemers van de bijeenkomst hebben ingezien, dat ze een zware taak hebben met het huidige systeem voor hogeronderwijs en we zijn het erover eens, dat een BSc voor biolandbouwers behoorlijk noodzakelijk is.
Voor het resterende deel van de tweede dag werden we in kleine groepen onderverdeeld: Groep A: commissie van revisoren heeft het werk van de vorige dag voortgezet (Charles, Arjen, Matthew) Groep B: het verminderde aantal deelnemers van de nog niet gehouden proefopleidingen zijn het over de details eens geworden C: de leden die in geen van de groepen vielen, zijn doorgegaan met het selecteren van de afbeeldingen 7
D. Anikó heeft met Charles overleg gepleegd over de financiën. Bijeenkomst, afgesloten met een beroepsgericht bezoek We hebben een bezoek gebracht aan de biodynamische boomkwekerij Salicrú, in de omgeving van Barcelona. We hebben een interessante teelttechnologie zonder cultivatie gezien, waarbij niet alleen sierbomen, maar ook groenten door optimale benutting van de kosmische krachten geteeld worden.
Een van de interessantste programma’s was het bezoek aan Nuria Cuch. De dame is een homeopathische plantendokter, die beduidende resultaten in de strijd tegen bladluis heeft geboekt. Afsluiting partnerbijeenkomst, bespreking van de verdere taken • Matthew heeft op de derde dag van de bijeenkomst de taken van die dag en de toekomstige taken samengevat: bespreken van de 8
afbeeldingen voor het handboek (Matthew zal een brief over het opnieuw inzamelen van de afbeeldingen een brief schrijven). Op het eind van het boek moet er een foto van alle Ecovoc leden komen. Voor het eerste hoofdstuk zijn er illustraties van biologische en nietbiologische landbouwbedrijven nodig, waarbij, indien mogelijk, op de afbeelding mensen staan die aan het werk zijn. Alle afbeeldingen moeten een titel hebben, of zo nodig, moet er een korte verklaring naast staan. Het belang van observeren moet op de afbeeldingen benadrukt worden. In het hoofdstuk keuze van de plaats moet de aandacht op de moeilijkheden gevestigd worden, met illustratieve afbeeldingen. Op de afbeeldingen moeten allerlei activiteiten en arbeidsprocessen afgebeeld worden. Van de gereedschappen moeten de algemene handgereedschappen of de voor de bioteelt specifieke machines op de voorgrond staan. Van de teeltinstallaties moeten er meerdere, ook de kleinere afgebeeld worden. Bij het hoofdstuk over de ontwikkeling van de onderneming moeten er processen getoond worden, er zijn niet veel afbeeldingen nodig. Bij marktmogelijkheden zijn afbeeldingen vol met actie nodig, inpakken, betalen, etc. Een breed aanbod van kleine winkels, grote winkels en mogelijkheden moeten we laten zien. Bij het deel over kwaliteitsbewaking kunnen karikaturen, grappige tekeningen, bijv. over controle geplaatst worden. Bij subsidies enkele formulieren per land. Deskundige adviseurs en welwillende bankier Bij multifunctionele boerderij gehandicapten aan het werk, verschillende energiebronnen, etc. Bij duurzaamheid: vogelnesten en bijenkorven, etc. • Taken en deadlines in verband met het redigeren van het handboek (bijlage 2, actie plan handboek) 15 september 2013: definitieve versie in alle talen gedrukt/in drukbare toestand. Tijdens het vertaalproces controleren de aangewezen revisoren, of de tekst niet te academisch is en of deze aan de specifieke behoeften van het land en taal aangepast is. Alle partners hebben het recht op herdrukken en om het materiaal dat klaar is in elektronische vorm op diens website te plaatsen. De gedrukte boeken kunnen verkocht worden/overhandigd worden aan de landbouwers. Alle auteurs worden aan het begin van het boek genoemd, maar op het titelblad worden alleen de redacteuren met naam genoemd. Alle partners (instellingen) moet een introductie van 50 woorden over zichzelf met logo schrijven, met een foto van de Ecovoc groep.
9
• Verslag van Anikó over de financiële situatie, (we zijn overeengekomen, dat we, indien nodig, gelden hergroeperen en zo nodig, vragen we in juli om verlenging.) • Trixi heeft verslag gedaan van de verschenen disseminaties en ze heeft gevraagd om de persconferenties te organiseren, waarover Apolka een rondzendmail zal schrijven. • HOPPNET: we zijn overeengekomen om een fundamentele database samen te stellen, Apolka zal daarover in een rondzendmail meer schrijven. • Data en plaats van de volgende bijeenkomst: 23-24-25 september 2013 FRANKRIJK, INEOPOLE. Ineopole meent om ook de persconferentie in het kader van een conferentie te houden, oftewel een dag van de conferentie kan samengevoegd worden met de bijeenkomst van Ecovoc. Als slotwoord van de bijeenkomst heeft Matthew de Catalaanse collega’s bedankt voor hun werk betreffende de organisatie en hebben alle deelnemers de vragenlijsten voor de evaluatie van de voortgang van het project en de bijeenkomst ingevuld. (Zie voor de analyse bijlage 3). Lijst met bijlagen Bijlage 1: Programma van de 4e internationale bijeenkomst Bijlage 2: Handboek actieplan Bijlage 3: Samenvatting van de evaluatie van de groepsleden
10
