Leerzorgkader en Index voor Inclusie
De index voor inclusie en het nieuwe leerzorgkader: kansen en uitdagingen Jo Lebeer Project Leer- en Inclusiebevordering, Faculteit Geneeskunde, Universiteit Antwerpen Onderzoeksgroep Praktijktest Leerzorg Coordinator Comenius Project “Dynamic Assessment of Functioning for DEvelopment towards inclusive Learning”
Leerzorgkader: een beetje historiek • 1970: Wet Buitengewoon Onderwijs • 1977: GON (Geïntegreerd onderwijs) • 1991: OVB (Onderwijsvoorrangsbeleid) voor allochtone leerlingen • 1993: Zorgverbreding, maatregelen voor leerbedreigde en kansarme leerlingen • 1998: VLOR advies Inclusief Onderwijs
Leerzorgkader: een beetje historiek2 • • • •
2002: GOK decreet 2002: Maatwerk in Samenspraak 2004: VLOR memorandum 2004: beleidsverklaring Vlaamse Regering: in een onderwijscontinuüm voorzien • 2005: eerste concept tekst Leerzorg • 2007: Concept Leerzorg goedgekeurd door Vlaamse Regering • 2008: praktijktest bij CLB’s
© 2009 Jo Lebeer, Universiteit Antwerpen
1
Leerzorgkader en Index voor Inclusie
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.
Leerzorgkader: antwoord op spanningsveld in onderwijs van vandaag
Ouders - Vraag naar inclusief onderwijs: recht op redelijke aanpassingen; recht op participatie; maar roep om aangepast BuO is ook groot; gewone school is exclusief & frustrerend Typologie BuO voldoet niet meer Knelpunten in verwijspraktijk: teveel leerlingen met kansarmoede, allochtonen Scholen willen labels “stoornissen” BuO x 1,5 laatste 16 jaar Geen daling type 1 en 8 ondanks GOK en zorgverbreding GON is te beperkt; verstandelijke beperking uitgesloten Ondersteuning geconcentreerd in BuO Ongelijke spreiding BuO
!" ) &
#$ %
&' (
*+
Leerzorgkader • Antwoord op kernvraag: “hoe kan het onderwijs alle leerlingen een gepast onderwijsaanbod geven dat rekening houdt met hun specifieke onderwijsbehoeften?”
Leerzorgkader: doel 1. Een gemeenschappelijke bril opzetten t.a.v. specifieke onderwijsbehoeften 2. Verbreding aanbod BuO 3. Verbetering verwijspraktijk 4. Overstap naar onderwijs op maat 5. Overeenstemmling Internationale ontwikkelingen
© 2009 Jo Lebeer, Universiteit Antwerpen
2
Leerzorgkader en Index voor Inclusie
Leerzorgkader: uitgangspunten • Leerprobleem = afstemmingsprobleem tussen omgeving en specifieke behoeften • Leerzorgniveau = aanpassing in onderwijsomgeving • Cluster = kindkenmerken
'
#
1
!
&
!
"
!
$
#
!
%
#
#
# #
( '
*
) + , -
! ( '
. 0 /
* )
! ( ' *
. 0 /
)
A: licht verstand. bep., B: leerstoornis, C: matig/ernstig/diep verstand. bep, D: motor. bep., E: visuele bep., F: auditieve bep., G: gedrags/emotionele stoornis, H: pervasieve ontwstoornis; X, Y en Z: behoort niet tot een doelgroep wel tot cluster
Praktijktest Leerzorgkader • Inschalingsoefening • Een soort virtuele ‘foto’ van de leerling in juni 2008 • Steekproef 8600 leerlingen • reële onderwijssituatie op basis van beschikbare dossiergegevens en/of op basis van aantoonbare acties in de zorg • op basis van indicatoren: rapport van de Stuurgroep Indicatorenontwikkeling • Ingebracht tussen 15/06/08 en 31/10/08
,
-. / / .
( ( ( / () , 12 & ( 2 !"3 # 2 ' ( ( (* ( 4 (+ (% &' (% * 55&&& 4 ,5 # $5 # 5
#$ 3
0
%
/
.
4
4 ($
© 2009 Jo Lebeer, Universiteit Antwerpen
3
Leerzorgkader en Index voor Inclusie
Conclusies uit praktijktest •
Leerzorgkader is voor CLB-medewerkers hanteerbaar Weinig fundamentele kritiek Beslisboom, handleiding, elektronisch invulformulier & helpdesk zinvolle instrumenten Eerst inschalen in leerzorgniveaus en pas daarna in clusters, vraagt andere denkkaders Neiging om in oude kader te denken (stoornis = automatisch aan BuO denken)
• • • •
Vragen uit praktijktest • Veel kinderen passen niet in doelgroepen, b.v. laagfunctionerend maar te hoog IQ voor doelgroep A • Indicatoren zijn vaak nog stoornisgericht, b.v. “pervasieve ontwikkelingsstoornis, leerstoornis, …”; IQ bepaald • Vragen bij onderscheid tussen leerzorgniveaus
Compatibiliteit LZ en Index?
BE
nv n ee an inc iev l us
va ni nc lus ief
e le eP K RA
Ma ke n
ikk tw
LE ID
On T IJ K
Creëren van inclusieve CULTUUR
• Beleid? Ja, behalve in oorspronkelijke matrix LZIV = BuO; • Inclusieve Cultuur? Ja; oude identificatie: speciaal kind = speciaal onderwijs is weg • LZkader zegt niets over inclusieve praktijk
© 2009 Jo Lebeer, Universiteit Antwerpen
4
Leerzorgkader en Index voor Inclusie
Conclusies • Leerzorgmatrix is stap vooruit op weg naar (meer) inclusief onderwijs • Positief is dat leerzorgniveaus curriculumgericht zijn: vertrekken van ondersteuningsbehoefte • Positief is dat beperking niet bepaalt op welk niveau je terecht komt ( uitz. Cl2 niet op LZIII in secundair) • Positief is de inbouw van concept “handelingsgerichte diagnostiek”
Conclusies • Leerzorgmatrix is een organisatiekader voor inclusief beleid & cultuur • Vraagt vooral ander “denkkader”: competentieontwikkeling nodig voor leerkrachten en CLBers • Nu al volop pogingen om LZ kader uit te hollen: politiek te blokkeren, oude doelgroepen in stand houden, oude tweedeling Gewoon-BuO in stand houden; er zijn veel “geladen” discussies
Leerzorgkader vraagt competentieontwikkeling • Index voor Inclusie biedt kader voor competentieontwikkeling • Bereidheid om te reflecteren is stap n°1 • Niet makkelijk wanneer heersende mentaliteit pathologiserend, exclusief, wij-zij denken, prestatiegericht is
© 2009 Jo Lebeer, Universiteit Antwerpen
5
