EEN BEETJE MASAïKRIJGER TRAPT EEN BALLETJE

009

ELINGSSAMENWERKING jaargang 9 / 07-2

een uitgave van

KWARTAALBLAD OVER SPORT & ONTWIKK

EEN BEETJE MASAïKRIJGER TRAPT EEN BALLETJE

///////////////////// hoe voetbal veeroof vervangt /////

MINKE BOOIJ// BOKSEN// RUGBY// KNHB/////////////////

// INHOUD Supporter 34 COLOFON Het kwartaalblad Supporter wordt uitgegeven door het programma Sport & Ontwikkelings­samenwerking van NCDO (Nationale Commissie voor Internationale Samenwerking en Duurzame Ontwikkeling). Meningen die in artikelen worden weergegeven zijn niet per definitie de meningen van het programma Sport & Ontwikkelings­samenwerking. Hoofdredactie: NCDO-programma Sport & OS (www.sportdevelopment.org), Tessa Kocken Eindredactie en coördinatie: Schrijf-Schrijf, Utrecht (www.schrijf-schrijf.nl), Jens Middel Redactieraad: Frank van Eekeren, Helga van Kampen, Judith Kilsdonk en Willem Vissers Medewerkers: Arne Doornebal, Ghislaine van Drunen, Frank van Eekeren, Elles van Gelder, Eric de Frel, Ton Koene, Tessa Kocken, Jens Middel, Ilvy Njiokiktjien, Annelies Peters, Mariam Popal, Olivier Rijcken, Monique Velzeboer. Redactieadres: NCDO, Tessa Kocken Mauritskade 63 1092 AD Amsterdam T: (020) 568 87 88 E: [email protected] SSN 1562-7726 Ontwerp: Piraña grafisch ontwerp (www.pirana.nl) Druk: Artoos (www.artoos.nl) © NCDO 2009. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of welke andere wijze dan ook, zonder voor­afgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Coverfoto: Voor jongeren in het Masaïdorp Ngoiroro is voetbal dé outdooractiviteit. Zowel jongens als meisjes doen het, op een trapveldje buiten de dorpsgrenzen of op het plein van de lokale school. Een school waar overigens niet alle kinderen heen mogen. Zie pagina 26.

12

Foto: Ton Koene

2

Merchandise......... 4

Club......................... 22

De Wissel.............. 5

WK 2010 . ................ 23

Positiespel........... 10

Bond........................ 24

Tribune................ 11

Spelaanwijzingen.... 30

Veld..................... 16

De Libero................. 31

6 25 ANP

Speren in de grond Fotograaf Ton Koene bezocht de Masaï. “Leuk hoor, dat gevoetbal in die gewaden. Maar ze houden zich niet aan de wet.”

Vrouwen slaan terug De boksring is het laatste wat veel vrouwen in arm Kinshasa uit de prostitutie houdt. In boksen ligt hun toekomst, hopen ze.

Minke Booij Eén van ’s werelds beste hockeysters stopte vorig jaar met topsport. “Ik wilde niet meer bij elk patatje denken: ‘Dit mag niet’.”

6 12 18

18 WK Rugby Sevens “We wisten niet wat ons overkwam”, zegt Helen Buteme over het WK Rugby Sevens 2009. Oeganda deed voor het eerst mee.

25

3

// MERCHANDISE

Oud shirt, nieuwe broek De zon schijnt! Tijd om lekker buiten te joggen of te volleyballen op het strand. Met de comfortabele én ecologisch verantwoorde sport- en strandkleren van Boeji sport je extra zorgeloos. Van oude t-shirts met Amerikaanse prints erop maakt het Nederlandse merk onder meer nieuwe shirts, joggingbroeken en capuchontruien. Elk stuk is handgemaakt en uniek: de kleurencombinaties en prints wisselen voortdurend. Je zult dus nooit iemand tegenkomen met dezelfde Boeji-outfit als jij! Verkoopprijs: vanaf € 59,95; te koop bij www.boeji.com

Op de mat Bikram, Kundalini, Ashtanga, Hatha. Yoga kent veel stijlen, elk met ontelbare posities. Veel meer dan een lenig lichaam is er niet voor nodig, maar een goede ondergrond is toch wel handig. De Love Generation Eco Yoga Mat (‘For good karma and a healthier earth’) is de perfecte keuze: gemaakt van het milieuvriendelijke materiaal TPE, 100 procent biologisch afbreekbaar en dik genoeg om de koude vloer niet meer te voelen. De mat is aan beide zijden te gebruiken, verkrijgbaar in verschillende kleuren en ook nog eens antislip, zodat je je zonnegroeten kunt doen zonder uit te glijden. Een handig draagkoord wordt gratis meegeleverd. Verkoopprijs: € 37,50; te koop bij www.yogashop.nl

Helm op en juichen! In 2010 is het zover. Dan begint het WK Voetbal. Wereldwijd zullen miljoenen supporters zich vreemd uitdossen om hun team te steunen. Opvallen doen ze pas écht met een ‘makaraba’. Dit kunstzinnige hoofddeksel is al sinds de jaren ’70 enorm populair in Zuid-Afrika. Het makaraba-atelier van grafisch ontwerper en schilder Michael Souter biedt de bewerkte mijnwerkershelmen nu online aan, in welke teamkleur dan ook. In het atelier werken ambachtslieden uit kansarme townships. Wie een helm bestelt, steunt niet alleen zijn team, maar ook hén. Verkoopprijs: vanaf € 19,42; te koop bij www.makaraba.co.za

4

// DE WISSEL

Souvenirs Vermoeidheid, hoofdpijn en tientallen muggenbeten. Dat nam ik mee terug van mijn reis naar Right To Play-projecten in Ghana en Benin. Maar natuurlijk was ik die dingen na een paar dagen alweer vergeten. In tegenstelling tot de mensen die ik er heb ontmoet. In veel van mijn herinneringen figureren vrolijk rennende en dansende kinderen. Want Right To Play is een organisatie die kinderen in ontwikkelingslanden in staat stelt te sporten en te spelen. Ik heb met eigen ogen gezien hoe zij daardoor opbloeien. Ze stráálden van plezier en bleken ook heel gedisciplineerd. Maar ik zag meer. Zo merkte ik dat in Ghana de kloof tussen kinderen en volwassenen heel groot is. Kinderen mogen nooit ingaan tegen wat ouderen zeggen; dat wordt als respectloos ervaren. Met volwassenen over hun problemen praten is er dus niet bij. Laat staan dat ze kunnen opkomen voor hun eigen rechten. Maar tijdens het spelen verandert dat: dan gaan kinderen en volwassenen gelijkwaardiger met elkaar om en staan ze veel meer open voor elkaar. Eén ervaring staat me in het bijzonder bij: mijn taekwondo-clinic aan een groep Ghanese

kinderen. Na afloop gaven we ze lege waterflesjes. Die zijn gewild, want kunnen voor een paar cent verkocht worden. Onder de kinderen waren ook twee jongetjes die voor het eerst meededen aan een activiteit van Right To Play. Ze waren eerst wat verlegen, maar werden algauw heel enthousiast en hielpen elkaar bij de oefeningen. Even later liep één van de twee met tranen in zijn oogjes langs onze bus. In zijn handen lag nog maar één waterflesje, waar hij wanhopig naar keek. We vroegen hem wat er aan de hand was. Het andere jongetje, met wie hij nog maar even daarvoor samen had gesport, bleek zijn flesjes te hebben afgepakt. Ik schrok er een beetje van. Zo sterk is daar blijkbaar het overlevingsinstinct. Meer flesjes betekent meer geld en dus ook meer eten. Meteen zochten we in de bus naar flessen en gaven hem die. Op zijn gezichtje verscheen een brede glimlach. Terwijl hij weer naar de andere jongens rende, hield hij zijn flesjes stevig vast. Die zou niemand hem meer afpakken! Ik denk dan: als deze twee jongetjes vaker met elkaar hadden gesport tijdens een speldag van Right To Play, zou de één de ander dan níet hebben bestolen? Want tijdens het spelen raken ze bevriend, leren ze samenwerken en elkaar respecteren. Ik hoop daarom dat Right To Play in de toekomst nóg meer kinderen aan het sporten krijgt. Dan kan ik misschien nog eens een clinic komen geven. Muggenbeten of niet.

Mariam Popal (1990) werd vorig jaar Europees Kampioen Taekwondo in Duitsland. De gemeente Uden riep haar uit tot ‘Sportvrouw van het jaar 2008’. In maart van dit jaar bezocht Mariam projecten van het programma Play to Learn dat is opgezet door sport & ontwikkelingsorganisatie Right To Play.

5

// reportage Masaï

DEZE moet EEN LEEUW DODEN

6

VOETBALLER “De jacht is voor Masaï-jongens bijna een extreme sport”, zegt fotograaf Ton Koene. “Gevaarlijk en alleen vol te houden met een goede conditie.” Koene bezocht onlangs Ngoiroro, een Masaïdorp in Kenia. “Toch jagen ze niet voor hun plezier. De jeugd hier voetbalt liever. Een leeuw doden, dat is noodzaak. Anders mogen de jongens niet trouwen.”

Tekst: Jens Middel. Foto’s: Ton Koene.

7

// reportage De jacht brengt wat spanning in het leven van de jonge mannen. “Want verder lijken ze niks te doen te hebben”, zegt Koene. “Ze hangen maar wat rond, terwijl hun kleine broertjes en opa’s het vee hoeden en de dorpsvrouwen koeien, geiten en kinderen verzorgen.” Rondkijken De traditionele taak van jonge Masaïmannen is hun dorp te ­beschermen. Tegen stammen die het vee proberen te stelen, bijvoorbeeld. “Alleen bestaat dat probleem in dit dorp niet of nauwelijks meer”, vertelt Koene. De rust en veiligheid in Ngoiroro maken het een aantrekkelijke bestemming voor toeristen. Elke dag worden er wel enkele buitenlanders door busjes afgezet en opgehaald. Daar verdienen de Masaï behoorlijk wat geld mee. Koene: “Je betaalt al snel 20 euro per persoon om hier een dagje te mogen rondkijken. Dat geld wordt verdeeld over de tweehonderd inwoners. Ze kopen er vee mee. Koeien en geiten lijken hier belangrijker dan mensen. Zo vertrouwde de zoon van het stamhoofd me toe: ‘Mij maakt het niet uit of je met mijn zusje trouwt, maar kom niet aan mijn vee’.”

Schieten “Ik ben één keer heel boos geworden”, vertelt Koene. “Op een andere bezoeker. Een Chinese antropologe. Heel vervelende mensen vind ik dat: antropologen. Alles wat anders is, vinden zij gewéldig. Ik schoot best mooie plaatjes van de Masaï, met hun kleurrijke gewaden. Maar ik vond ook: hier moet echt wat gebeuren. Alleen al het feit dat kinderen niet naar school gaan. Ook Ngoiroro moet zich aan de wet houden. En dan het gebrek aan hygiëne; dat veroorzaakt zóveel ziektes. Maar die antropologe zei: ‘Nee! Dit moet je zo laten! Het werkt al tweeduizend jaar zo!’ Toen ben ik maar weggelopen. Daar kan ik echt helemaal niks mee.” ••••••••••

“Voetbal is, na veehouden, de belangrijkste outdooractiviteit”

Veehoeden Er wordt in Ngoiroro niet geïnvesteerd in straten of moderne huizenbouw. De hutten worden gebouwd met koeienpoep; die isoleert goed genoeg. Ook de modderige straten zijn bedekt met mest van het vee dat ’s nachts tussen de hutten verblijft. Duizenden vliegen beperken het zicht. Jongens en meisjes lopen met blote voeten door de poep, dikwijls richting een veldje buiten het dorp. Daar steken de jongens hun speren in de grond om een doel te maken. Voetbal is volgens Koene “de belangrijkste outdooractiviteit voor de jeugd in Ngoiroro. Naast veehoeden dan”. Ook op het schoolplein wordt gevoetbald – door jongens én meisjes. Het dorpshoofd koopt de ballen, die vaak van belabberde kwaliteit zijn en aan de lopende band stuk gaan. In de hoek van de lokale school liggen steevast enkele lekke exemplaren. Officieel krijgen alle kinderen van Ngoiroro basisonderwijs op deze school. Ze zijn leerplichtig. Maar in de praktijk komt het er vaak niet van. Jongens moeten veehouden. En meisjes dienen al jong mee te helpen in het huishouden. Koene: “Ik heb een meisje gefotografeerd dat elke dag om acht uur ’s ochtends deed alsof ze naar school ging. Zo graag wilde ze. Ze was ook echt heel pienter, sprak goed Engels. Maar ze mocht niet.”

8

VAN ROVEN NAAR SPORTEN Ngoiroro mag dan zelden of nooit beroofd worden, elders in het grensgebied van Kenia, Soedan en Oeganda is koeiendiefstal haast een cultureel gebruik. Jonge krijgers uit nomadenvolken krijgen thuis aanzien door vee te roven. Dat is al eeuwen zo. Nu de krijgers voor hun ‘jacht’ moderne wapens gebruiken, zoals kalasjnikovs, gaat dat oude gebruik gepaard met steeds grover geweld. En dat roept weer haat, wraakgevoelens en nieuw geweld op. Het gevolg: steeds meer gewonden, vernietiging van vruchtbaar land, verkrachtingen en moord op vrouwen en kinderen. Sommige niet-gouvernementele organisaties zetten nu sport in om deze negatieve spiraal te doorbreken. Onder hen is de Nederlandse vredesbeweging IKV Pax Christi. Lees meer over het sport & ontwikkelingswerk van IKV Pax Christi. Ga naar Spelaanwijzingen op pagina 30.

9

// POSITIESPEL

WAT VIND IK HIERVAN? Masaïkinderen moeten niet werken, maar spelen en naar school. Dat is de stelling van deze Supporter. En de mening van fotograaf Ton Koene. Hij vond het best mooi en interessant, bij de Masaï in Kenia (zie pagina 6-9). Maar hij vond ook dat er veel moest veranderen in het dorpje dat hij bezocht. Zoals het feit dat sommige kinderen er niet naar school gingen maar werkten. Een antropologe die hij ontmoette vond dat het allemaal zo moest blijven. Wat vind jij? Reageer op bovenstaande stelling en maak kans op het boek Nelson Mandela. De wedstrijd die een volk verenigde.

WAT VOND IK DAARVAN? Als je de inwoners van Zimbabwaanse sloppenwijken een opleiding aanbiedt, moet je ze daarvoor betalen. Dat was de stelling van de vorige Supporter. Aanleiding was een artikel over het Mutare-Haarlem Sportleadersproject. Dit betaalt trainees niet. Veel Zimbabwanen beginnen daardoor niet eens aan de tweejarige opleiding tot sportleraar. Anderen haken halverwege af; zij geven de zoektocht naar werk en eten voorrang. Het gevolg is dat de gratis opleiding niet vol zit. Hoe valt dat op te lossen?

WINNENDE REACTIE “Het is heel begrijpelijk dat jongeren die in hun eigen levensonderhoud moeten voorzien, niet kiezen voor een tweejarige onbetaalde opleiding. Zeker als ze ook nog hun familieleden moeten onderhouden. Maar hen betalen voor deelname lijkt me ook geen goede oplossing. Dan komen er misschien jongeren op de opleiding af die minder geïnteresseerd zijn in sport en het vooral doen voor het geld. Terwijl het natuurlijk belangrijk is dat de trainees gemotiveerd zijn. Wellicht is het een oplossing om de jongeren kost en inwoning te bieden. Of op z’n minst drie

10

maaltijden per dag. Dan is er minder noodzaak om te werken. Een andere mogelijkheid is de jongeren in het kader van hun opleiding betaalde sportlessen te laten geven. Dan verdienen ze tenminste nog iets. Dat motivatie belangrijk is, zie je aan Moreen Magadu uit het artikel. Die rondde, omdat ze zo fanatiek was, de opleiding in één jaar af in plaats van twee. Haar inzet betaalt zich nu terug in de vorm van een goed betaalde baan.” Marlies van Dorpenaar (29), Amsterdam

// TRIBUNE Lezers over Supporter Cruijffs rugnummer Volgens een bericht in Supporter 33 “weet iedereen dat Maradona, Ronaldo en Cruyff met rugnummer 10 speelden”. In werkelijkheid rende Cruijff doorgaans over het veld met een ander getal op zijn shirt. Zonder te verklappen wat dat was, verwijs ik de auteur van dit bericht graag naar de documentairefilm Nummer 14 Johan Cruijff uit 1974. Die film geeft bovendien uitsluitsel over de juiste Nederlandse spelling van zijn naam. Eric Zijdeveld, Steenbergen NOOT VAN DE REDACTIE: Bedankt, Eric (en alle anderen die ons op deze geweldige fout hebben gewezen). Het schaamrood staat ons al een kwartaal lang op de kaken. Overigens speelde ook Ronaldo niet met rugnummer 10, maar aan die misvatting schenen minder lezers zich te storen. Wie wél met het getal op z’n shirt voetbalde? Maradona, natuurlijk. Maar ook Ronaldinho, Pelé, Zico, Baggio en Zidane. Al met al dus toch een bijzonder rugnummer.

Ook reageren op een artikel in Supporter? Stuur je reactie naar [email protected] of naar NCDO AFD. SPORT & OS T.A.V. SUPPORTER POSTBUS 94020 1090 GA AMSTERDAM

WK Voetbal/1 Het WK Voetbal zal blank en zwart in gastland Zuid-Afrika dichter bij elkaar brengen. Dat hopen de Zuid-Afrikanen zelf, staat in het artikel ‘Eindelijk Eenheid’ (Supporter 33). Maar, wordt ook in het stuk aangegeven, voetbal is onder

Zuid-Afrikaanse blanken weinig populair. Die houden meer van rugby. Ik ben bang dat het WK van volgend jaar daar weinig verandering in zal brengen – en dat voetbal dus ook geen eenheid zal brengen. In de Verenigde Staten, waar het WK in 1994 werd gehouden, heeft voetbal evenmin de harten van sportliefhebbers weten te veroveren. Waarom zou het in Zuid-Afrika anders gaan? Ronald van Dijk, Venlo

WK Voetbal/2 Sport verbroedert. Zoveel is zeker. Of je nu zelf actief sport of als supporter langs de zijlijn staat. Maar laten we die verenigingskracht ook weer niet overdrijven. Zeker niet wat Zuid-Afrika betreft. Het WK van volgend jaar kan de eeuwen blanke koloniale overheersing, en de verschillen tussen arm en rijk die daar mede het gevolg van zijn, echt niet zomaar uitwissen. Maar het WK Rugby dan, waarmee Nelson Mandela zijn bevolking bijeenbracht? Nee, niet rugby verbroederde toen, maar Mandela zelf. Rugby was ‘slechts’ een middel. Als voetbal diezelfde rol moet spelen, is er iemand nodig die deze sport aan de zwarte én blanke man weet te brengen. De kersverse president van Zuid-Afrika Jacob Zuma zal deze rol niet kunnen vervullen. Zijn naam is al teveel bezoedeld door aanklachten wegens corruptie en verkrachting. Misschien Desmond Tutu? Dieuwertje Scheringa, Amsterdam

Fotografie Ik ben geen deel van de ­schaats­wereld en beschouw mezelf ook niet echt als oud. Aan die voorwaarden in het artikel “Rolstoelen botsten, spelers vielen, wielen bogen” (Supporter 33) voldoe ik dus niet. Maar toch: ik herinner me Monique Velzeboer nog goed als schaatster. En ik weet ook nog dat ik behoorlijk schrok van haar val. Goed om te lezen dat zij in fotografie een nieuwe passie heeft gevonden – en daar goed in is geworden. Haar foto’s voor het Liliane Fonds, ze zijn schitterend. Agnes van Beuning, Utrecht

11

// REPORTAGE

VROUWEN SLAAN 12

Kinshasa puilt uit. Jongeren zoeken naar een toekomst, maar banen zijn er amper. Een groep vrouwen hoopt dat boksen een uitweg is. Tekst: Elles van Gelder. Beeld: Ilvy Njiokiktjien

De 20-jarige Rosete Ndongale haalt uit. Er komt bloed uit de wenkbrauw van haar tegenstandster. Een man met latex handschoenen druppelt jodium in de snee. De gong klinkt. Ronde vier begint. De tegenstandster duikt weer. Armen zwieren in elkaar. Het publiek hitst de jonge boksers op. Hoe harder de klappen, hoe luider het gegil op Place Vita Imana. Geen tijd Het zanderige plein ligt vol lege plastic zakjes en blikjes. Eromheen verkopen cafés bier in halveliterflessen. De politie houdt de menigte met lange stokken weg bij de ring. Dan kijkt de scheidsrechter op een keukenklok. De wedstrijd is voorbij. De arm van Rosete gaat omhoog. Haar klappen waren het vaakst raak. Rosete heeft geen tijd om haar overwinning te vieren. Noch om de vijftig flessen bier te claimen die de promotor als prijs had ingesteld. Met het uitgerafelde verband om haar handen vlucht ze een auto in. “Ze willen me aanvallen, ze zijn boos dat hun bokster niet heeft gewonnen”, zegt ze in de kleine ruimte die zich vult met haar zweetgeur. Mannen slaan met hun vuist op het dak. Achter de auto hangt de verliezer huilend in de armen van haar coach. Een verlies in eigen wijk is een blamage. Geen elektriciteit “Boksen is een serieuze zaak voor de vrouwen van Kinshasa”, vertelt Rosetes coach, voormalig bokskampioen Judex Tshiband. Het is een dag na de wedstrijd. Met een zak vol handschoenen baant de oude man zich een weg door de duistere catacomben van het Tata Raphael Stadium. Elektriciteit is er niet, de toiletten stromen over en de stank is zo heftig dat er niets anders op zit dan de adem in te houden. Judex traint iedere week een handvol jonge vrouwen op de versleten atletiekbaan van het stadion. Het is dezelfde plek waar het ruim 34 jaar geleden zinderde. Hier maakten George Foreman en Mohammed Ali zich op voor één van de meest legendarische bokswedstrijden ooit: de ‘Rumble in the Jungle’. Judex herinnert het zich nog goed. Het was voor het eerst dat zwaargewichten in een Afrikaans land om de wereldtitel streden. Voor Congolezen is het één de weinige positieve herinneringen in hun geschiedenis van onderdrukking, conflicten en corruptie.

TERUG

GEEN TOEKOMSTPERSPECTIEF Oorlog en ziektes kostten de afgelopen tien jaar aan meer dan vijf miljoen Congolezen het leven. De economie heeft zware klappen gehad. Volgens een rapport van de VN uit 2008 leeft 75 procent van de bevolking van minder dan een dollar per dag. Vooral in de uitpuilende miljoenenstad Kinshasa is het vechten voor werk. >>>

13

// REPORTAGE Coach Judex hoopt dat hij de vrouwen via boksen een toekomst kan geven. Hij is vooral positief over weeskind Rosete. Judex schat dat er 26 vrouwen in Kinshasa boksen. Rosete is al landskampioen van de amateurs. Hij wil dat ze krijgt wat hij ooit had: een inkomen uit zijn geliefde sport. Vooralsnog lijkt dat geen waarschijnlijk scenario. Onlangs kreeg Rosete als prijs een blik tomaten. En een dollar. Ze moet er zelf om lachen. Toch blijft ze naar de trainingen gaan. Zonder boksen kan ze niet. “Het maakt me niet alleen fysiek sterk, maar ook in mijn hart en hoofd. Ik wil zover komen als Laila, de dochter van Mohammed Ali.” Vier jaar geleden vocht Laila in de stad. Ze is een voorbeeld voor de jonge bokssters in de Democratische Republiek Congo. Geen GELD Judex kan zich de goede tijden van het boksen herinneren. Congo heette nog Zaïre en dictator Mobutu Sese Seko hield van sport. Tijdens zijn regeerperiode van 1965 tot en met 1997 gaf hij niet alleen miljoenen uit om Ali en Foreman naar Kinshasa te halen. Hij

14

“Sport kan deze vrouwen een bestaat de kans dat ze in de pompte ook geld in de amateurboksdivisie. Judex verdiende met het boksen 15.000 dollar. Geld dat allang op is. Op dit moment werkt hij officieel voor de nationale boksfederatie. Ze hebben hem alleen al vijf jaar niet betaald. Toch gaat hij door. “Sport kan deze vrouwen een uitweg bieden. Anders bestaat de kans dat ze in de prostitutie belanden”, zegt hij na het sparren. Een risicogeval is de 16-jarige Gelvin Samanta. Op haar teenslippers hupt ze heen en weer in het oude stadion, van voet naar voet. Ze bokst niet alleen uit hoop op geld, maar ook uit

uitweg bieden. Anders prostitutie belanden” VAN DR CONGO TOT KENIA verveling. Er is weinig te doen in Kinshasa. Tot voor kort ging ze naar school. Maar dit jaar stierf haar vader, de enige kostwinnaar van haar gezin. “Aan wil ontbreekt het haar niet”, zegt Judex. “Het probleem is geldgebrek.” Dat geldt ook voor hemzelf. De coach hoopt dat hij binnenkort weer salaris krijgt, het liefst als professionele coach van één van zijn talenten. En dat de oude glorie herleeft. In het stadion waar Mohammed Ali zijn wereldtitel won. •••••••••••••••••

Niet alleen in DR Congo, ook in Kenia proberen vrouwen zich uit hun armoede te slaan. In 2007 startte daar het project ‘Boxgirls’, als onderdeel van het Duitse Boxgirls International. Lees meer op www.boxgirls.de. Bekijk ook het filmpje Boxgirls international op YouTube.

15

// veld Kort nieuws LEZEN Angst rond de finale Sportjournalisten Iwan van Duren en Marcel Rözer wonnen op 20 april de Nico Scheepmaker Beker voor het beste sportboek van 2008. Ze kregen de prijs voor Voetbal in een vuile oorlog. Dit boek gaat over het omstreden WK Voetbal van 1978 in Argentinië, dat toen gebukt ging onder de dictatuur van Videla. De auteurs maakten een uitgebreide ronde langs de velden en interviewden betrokkenen in Nederland en Argentinië. Nederlandse spelers vertellen in het boek over hun angst voor, tijdens en na de finale. Enkelen zijn er zelfs van overtuigd dat ze bij winst in een vliegtuig waren geladen en boven zee gedropt. In Argentinië blijkt het ene deel van de bevolking zich vol schaamte af te keren van het WK, terwijl het andere deel voorzichtig de voetbalhelden eert.

Beyond Sport Awards 2009 Overal in de wereld zijn inspirerende sportprojecten te vinden. Daarvan hebben 33 een plekje gekregen op de shortlist van de Beyond Sport Awards 2009. Dit wereldwijde initiatief werd in 2008 gestart door de voormalige Britse premier Tony Blair en zet sportprojecten in het zonnetje die zich inzetten voor sociale verandering. De genomineerden zijn uitgenodigd voor de Beyond Sport Top van 7 tot 9 juli in Londen. Daar krijgen zij de kans te netwerken met internationale sportorganisaties, bedrijven en politici. De bijeenkomst wordt geleid door invloedrijke personen als aartsbisschop Desmond Tutu, prins Faisal Al Hussein van Jordanië en adviseur van de VN Wilfred Lemke. Op de laatste dag van de top worden de winnaars bekend gemaakt. Zij ontvangen elk £ 10.000,-

Lees meer over Beyond Sport. Ga naar www.beyondsport.org.

Voetbal in een vuile oorlog (uitgeverij De Buitenspelers) is verkrijgbaar in de boekhandel. Adviesprijs € 39,-. ISBN: 9789071359101.

Ajax vs Liverpool: 1-0 Ajax scoorde in de blessuretijd het winnende doelpunt. Maar de grote winnaar was Right To Play. Die kreeg namelijk de opbrengst van het benefietduel tussen jong Ajax en jong Liverpool, dat op 8 mei werd gespeeld in jeugdcomplex De Toekomst. Ajax organiseerde de wedstrijd samen met AEGON en Adidas. In totaal werd maar liefst € 40.000,- opgehaald: €25.000,- werd ingezameld door de medewerkers van AEGON, de kaartverkoop bracht nog eens € 15.000,- op. Right To Play zet sport- en spelprogramma’s op om wereldwijd levens van kinderen in achtergestelde gebieden te verbeteren.

Meer weten over Right To Play? Ga naar www.righttoplay.nl.

16

Sportcoalities aan de slag NOC*NSF maakt zich op voor een sportief jaar. De organisatie startte op 1 juni met de eerste fase van het programma ‘Sportcoalities aan de slag’. Dit programma vloeit voort uit de beleidsnotitie ‘Een kans voor open doel’ die minister Koenders en staatssecretaris Bussemaker in februari 2008 presenteerden. Doel van ‘Sportcoalities aan de slag’ is de positie van jongeren, meisjes, vrouwen en mensen met een handicap te verbeteren door Nederlandse sportkennis in te zetten. Het programma kwam tot stand door lokale sport-, ontwikkelings- en overheidsorganisaties in tien landen te consulteren, met belanghebbende Nederlandse ambassades te praten en meer dan veertig potentiële Nederlandse uitvoerders te spreken.

Lees meer over ‘Sportcoalities aan de slag’. Ga naar www.nocnsf.nl/ontwikkelingssamenwerking.

g’ is Todos. ‘Sportcoalities aan de sla Eén van de uitvoerders van sloze h op sport en spel voor kan Deze organisatie richt zic met lokale en sam or rvo hie os werkt kinderen in Guatemala. Tod sterdam, de ersteund door de ALO Am organisaties en wordt ond rt eratie (IKF), The Spirit of Spo Internationale Korfbal Fed ere and Een O. ICC tie sorganisa Foundation en ontwikkeling zich op rt tree cen con rs, tne tan + Par uitvoerder, de stichting Bhu geren in rs en alcoholverslaafde jon vroegtijdige schoolverlate Youth samen met de lokale ngo Bhutan. Daarvoor werkt ze rkers en we ren nge rtjo spo e Nederlands Development Fund (YDF), enkele sportbonden.

rs. s en Bhutan + Partne Lees meer over Todo . www.bhutanandpartners.org Ga naar www.todos.nl en

Brazilië in de bioscoop Voetbal in de arme wijken van Brazilië is meer dan een spel. Volwassenen vinden er levensvreugde in. Kinderen dromen van een toekomst als speler, om zich zo aan hun armoede te ontworstelen. In Linha de Passe, de nieuwe film van prijswinnend regisseur Walter Salles (Central do Brasil, Diários de Motocicleta), komt die realiteit indringend naar voren.

Linha de Passe draait nu in de bioscoop. Lees meer over de film. Ga naar www.linhadepassemovie.co.uk.

Voetbalforum voor vrede In hoeverre kan ‘s werelds populairste sport die wereld ook veranderen? Wat kan voetbal betekenen voor kansarme jongeren, gehandicapten of vredesopbouw? Waar liggen, kortom, de grenzen van het voetbalveld? Om die vraag draait het 30 en 31 juli, op het International Forum on Football for the Community. Onder de aanwezigen in Zwitserland bevinden zich allerlei mensen uit de politiek, economie, wetenschap en media. Maar ook vertegenwoordigers van grote profclubs (zoals Liverpool F.C. en Werder Bremen),

voetbalbonden- en competities (zoals de FIFA en de Premier League) en vredes- en ontwikkelingsorganisaties (zoals UNICEF).

Ook wie niet op het forum aanwezig zal zijn, kan meediscussiëren over de rol van voetbal in de samenleving. Ga naar www.sportanddev.org en word lid van het ‘Social engagement through football network’!

17

// na de sport De successen mogen talrijk zijn geweest. En de wil om door te gaan groot. Maar op een gegeven moment is een topsportcarrière echt voorbij. En dan? In deze Supporter: Minke Booij, aanvoerder van het hockeyteam dat vorig jaar de Olympische Spelen in Peking won

Sinds de olympische finale heeft ze geen ­hockeywedstrijd meer gespeeld. Maar dat betekent niet dat ze stil zit. Sterker nog: eind 2008 was ze in Kenia, op bezoek bij een vrouw die op het punt stond te bevallen. Tekst: Jens Middel. Foto’s: Monique Velzeboer, ANP

Geen Minke Booij meer in het Nederlandse team. Hoe moet dat nu met Oranje? “Daar moet je niet al te dramatisch over doen. Zo gaat dat in een ploeg: er komen mensen bij, er vallen mensen af. Zodra iemand weggaat, staat een ander op. Ja, ik ben vervangbaar en nee, dat vind ik niet vervelend. Ik heb altijd veel waardering gekregen. En het was mijn eigen keuze te stoppen.” Er was na Olympisch goud in Beijing geen enkele prijs meer die je níet had gewonnen. Stopte je daarom? “Nee. Ik had het besluit al vóór

18

de Spelen genomen. Het EK 2007 was niet naar wens verlopen. Ik baalde. Tegelijkertijd voelde ik dat ik het niet lang meer kon opbrengen, dit leven als topsporter. Vooral mentaal werd het te veel. Ik wilde er niet meer altijd mee bezig zijn. Wilde na een frietje of een glas wijn niet direct denken: ‘Om dit goed te maken moet ik morgen harder trainen.’ Om de beste te blijven, moet je op álle vlakken scherp zijn. Je kunt niet zeggen: ‘Ik richt me nu op mijn conditie, techniek en tactiek; het mentale laat ik even zitten.’ Als ik iets doe, doe ik dat vol overgave. En als dat niet meer lukt, stop ik.” Waarom dan toch die Olympische Spelen? “Omdat ik nog één keer alles wilde geven. Het maximale uit mijzelf wilde halen. Uit het team. Als het niet zou lukken olympisch goud te winnen, alla. Maar ik wilde mijzelf niets kunnen verwijten. Met het einde van mijn carrière in zicht realiseerde ik me bovendien dat ik op het EK, en in de jaren

daarvoor, te weinig had genoten. Ik was zo gericht op winnen en beter worden – op de vólgende tegenstander, op de vólgende gouden medaille – dat ik vaak vergat stil te staan bij de fantastische dingen die ik meemaakte. Ik wilde terug naar het plezier dat ik als kind had in hockey. Goed, ook als mini stond ik al tegen iedereen te roepen wat ze moesten doen. En als het een medespeler weinig uitmaakte of we wonnen, snapte ik niet waarom die überhaupt nog meedeed. Maar toch: ik was ooit met deze sport begonnen omdat ik er blij van werd.” Lukte het om dat plezier terug te krijgen? “Vanaf het moment dat ik besloot te stoppen, voelde ik rust. Een mental coach hielp me bij dat gevoel te blijven. Ik

speelde losser, bevrijd van de druk te móeten winnen. Een nekblessure deed de rest. Vlak voor de Spelen kreeg ik een beuk in de Europacup. Ik had wekenlang hoofdpijn, kon geen wedstrijden spelen, en dacht: ‘Mink, je kunt je wel druk maken over het wel of niet winnen van Olympisch goud, maar je moet eerst maar eens zien of je überhaupt meekunt.’ Een deel van de voorbereiding ging aan me voorbij, inclusief een oefentoernooi. Achteraf was dat goed. Het team zag dat het ook zonder mij prima liep.

En zelf besefte ik wat voor mij op de eerste plaats kwam: meedoen. Natuurlijk, ik wilde nog steeds winnen, maar die wil werd minder beladen. Eenmaal hersteld genoot ik volop van het spel. En van het team. Schuldgevoel en twijfel, de

eeuwige vragen of ik wel voldoende voorbereid was, of ik wel hard genoeg trainde: ze hadden geen vat meer op me.” MIS JE HET HOCKEY NIET, NU? “Mijn euforie over ‘goud’ – met als hoogtepunt de laatste tien seconden van de finale, toen we allemaal naar elkaar keken en wísten dat het bijna zover was – ging gepaard met rust. ‘Nu hoef ik écht niet meer’, dacht ik. En dat denk ik nog steeds.

Ik mis het hockey niet, doe het zelfs niet voor de lol. Ik ben geen recreatiehockeyer. Het is een geweldig spel en ik ben trots op mijn sportcarrière, maar het is nu tijd voor andere dingen. Ik wil meer expertise opdoen in de pr en Communicatie. Sinds dit jaar ben ik Account Manager >>>

19

Sponsoring bij de Koninklijke Nederlandse Hockey Bond. Daar ben ik nu vooral aan het meelopen, kijken, luisteren, leren. Die praktijklessen kan ik uiteindelijk gebruiken voor mijn eigen bedrijf, Minke Booij Advies. Ik geef al presentaties over communicatie, maar dan vooral vanuit mijn ervaring als topsporter. Het gaat dan over werken in een team. Over elkaars verschillen herkennen, daarover praten en ieders talenten zó op elkaar afstemmen dat het leidt tot succes. Ik pas dit zelf ook toe; probeer me te omringen met mensen die heel andere kwaliteiten hebben dan ik. Dat is goed voor me. Daar word ik beter van.”

ANP

Je bent sinds twee jaar ambassadeur van het Liliane Fonds. Heb je daar nu meer tijd voor dan tijdens je hockeycarrière? “Ik kan dingen makkelijker inplannen. Zoals mijn bezoek aan Kenia, eind 2008. Samen met een camerateam bezocht ik ruim een week Liliane Fonds-projecten. Ik was daar om met eigen ogen te zien waarvan ik ambassadeur was. En om filmpjes te maken over de hulp van het Liliane Fonds aan kinderen met een handicap. Over de krukken, protheses en rolstoelen die de organisatie hun geeft, maar ook over de investering in hun opleiding en maatschappelijke integratie. Monique Velzeboer [de olympisch schaatskampioene die in 1993 een dwarslaesie kreeg en nu in een rolstoel rijdt, red.] kwam nog langs om foto’s te maken.” Was deze reis je eerste keer in een arm gebied? “Ik was met het Nederlands team wel eens in Zuid-Afrika geweest. Daar hadden we een township bezocht, zoals veel toeristen doen. Ook van het vliegveld naar ons hotel zagen we talloze krotten langs de snelweg. Maar in Kenia maakte ik de armoede van dichterbij

20

mee. Op de eerste dag bezochten we een gezin in een piepklein, afgelegen hutje. Het rook er naar urine. De vader was vertrokken en de moeder hoogzwanger. Ze maakte een lusteloze indruk. Haar zes kinderen, van wie twee met een handicap, leken doodsbang. Die hadden nog nooit zoveel blanke mensen tegelijk gezien.” Hoe schokkend was de reis voor je? “Ik moest wennen aan de armoede. En ook aan sommige kinderen. Er was een jongetje wiens spieren zich niet ontwikkelden en die daardoor voortdurend ineengedoken zat. Ik was bang dat ik hem pijn zou doen als ik hem zou aanraken, zo kwetsbaar leek hij. Verder zag ik overal waar ik kwam kinderen met kapotte schoenen voetballen. Of blootsvoets. Dat vond ik heftig. Aan de andere kant zag ik dat zij daar zelf helemaal niet mee zaten. Zij wilden gewoon lol hebben. Dat gold ook op de scholen die ik bezocht. Kinderen met een handicap speelden daar bijvoorbeeld rolstoelbasketbal. De stoelen waren vaak oud en te groot, maar het maakte hen niet uit: ze knálden erop, met ontzettend veel plezier.” ZE LIETEN GEHANDICAPTE KINDEREN SPORTEN? MET WELK NUT? “Alleen al om het lichaam sterker te maken. Maar ik denk dat sport ook maatschappelijk en mentaal veel kan betekenen. Het kan de integratie tussen jongens en meisjes ten goede komen, maar ook die tussen mensen met en zonder handicap. Als je sport, leer je jezelf bovendien goed kennen. Je ziet hoe je reageert op stress, hoe je bent als de adrenaline toeslaat, hoe je je grenzen kunt verleggen. Je merkt dat je in staat bent dingen te leren, steeds een stapje verder kunt komen. Dat geeft zelfvertrouwen, binnen en buiten het sportveld. Het is belangrijk om niet te snel te zeggen: ‘Ik kan niks.’ Ook als je een handicap hebt. Via sport ontdekken mensen dat ze vaak meer kunnen dan ze denken.” Ben je voor het Liliane Fonds nog interessant als ambassadeur, nu je met hockey gestopt bent? “Ik heb een groot netwerk. Zeker in Den Bosch, waar ik woon. Van dat netwerk kan het Liliane Fonds gebruik maken. Dat de organisatie haar hoofdkantoor ook in deze stad heeft, maakt dat extra aantrekkelijk. Ik krijg ook nog best veel media-aandacht. Maar op een gegeven moment zal dat natuurlijk ophouden. We moeten

// NA DE SPORT

Minke Booi� Geboortedatum 24 januari 1977. Geboorteplaats Zaanstad. Opleiding MEAO Bedrijfscommunicatie en PR (Koning Willem I College, ’s Hertogenbosch); International Business and Languages, afstudeerrichting Communicatie en PR (HES, Amsterdam). Team HC ’s Hertogenbosch (tot en met seizoen 2007-2008). Caps 227. Goals 37. Hockeyreizen o.a. Australië, China, Argentinië, Zuid-Afrika, Spanje, Ierland, Engeland, Griekenland. Palmares Olympische Spelen: goud (2008), zilver (2004), brons (2000). WK: goud (2006), zilver (2002). EK: goud (1999, 2003, 2005), zilver (2007). Champions Trophy: goud (2007, 2005, 2004, 2000), zilver (2001, 1999), brons (2006, 2002). Landstitels 11 (van 1997-1998 tot en met 2007-2008). Europacup 1-titels 9 (van 2000 tot en met 2008). Overige titels Best Player of the World (2006). Sportploeg van het Jaar (2006). Speelster van het Jaar Rabohoofdklasse (2005-2006, 2006-2007). Sporter ’s-Hertogenbosch (2008). Sportvrouw ’s-Hertogenbosch (2005, 2006, 2007). Sportploeg ’s-Hertogenbosch (2005, 2007). Sportpenning ’s-Hertogenbosch (2006). Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw (2008). Verder Ambassadeur van het Liliane Fonds (sinds 2007). Vrijwilliger voor Spieren voor Spieren (sinds 2004). Winnares Nationale Nieuwsquiz 2007). Zus van hockeyinternational Menno Booij.

kijken welke rol ik dan nog kan spelen. Ik wil me in ieder geval maatschappelijk blijven inzetten.” Waarom? “Ik ben me er altijd bewust van geweest dat er een wereld is naast het sporten; één die niet verandert omdat ik toevallig een medaille win. Goud is ook niet alles: zieke mensen worden er niet beter van en je houdt verdriet er niet mee buiten de deur. Het geeft me bovendien een goed gevoel me in te zetten voor een maatschappe-

lijk doel. In mijn geval draait het daarbij om mensen met een handicap. Dat ik een goede vriendin heb die zich sinds vijf jaar niet meer kan bewegen, die door een progressieve ziekte alleen nog maar kan communiceren met haar oogleden, speelt daarbij een grote rol. Mede door haar situatie wil ik me inzetten voor mensen die moeite hebben met dingen die voor veel anderen gemakkelijk lijken. Het optillen van een kop koffie, dat is voor sommigen echt een gevecht.” Je zette je voorheen toch ook in voor Spieren voor Spieren? “Nog steeds. Het Nederlands Damesteam steunt die organisatie – vandaar dat ik er ook vaak iets voor deed. Ze hebben me gevraagd dat te blijven doen, al zit ik niet meer in het team, en dat doe ik graag. Spieren voor Spieren is een stichting voor Nederlandse kinderen met spierziektes. Tijdens de hockeyclinics die ik aan die kinderen gaf, merkte ik wat voor hen echt belangrijk is. Zij zijn helemaal niet bezig met dat ze ziek zijn, met dat ze niet goed kunnen lopen. Datzelfde zag ik vorig jaar in Kenia. Waar kinderen ook wonen, hoe arm of ziek ze ook zijn, ze willen maar één ding. Meespelen. Meedoen. Erbij horen. Net als kinderen zonder handicap.” ••••••••••••••

21

•••••••

// club hts), de Mark (rec

la

Stanley Tshabala

maal n ik (hele e n e r e d kin

links).

af En hier g nic! ik een cli

“Zodra de kinderen ons zagen, riepen ze: ‘Auntie, uncle, is today hockey?’” Aan het woord is Veerle Goudswaard, Dames 1-hockeyster van Kampong. Haar team zette vorig jaar een landelijke actie op om materiaal in te zamelen voor SOS-Kinderdorpen in Ghana. “In totaal stuurden zo’n dertig clubs, organisaties en bedrijven oude sticks, tenues en zelfs nieuwe sportschoenen naar ons toe.” Afgelopen zomer vertrok Veerle zelf met haar vriend Mark naar Ghana. Om de spullen te brengen, maar ook om hockeyclinics te geven. In juli ging

Kampong bovendien een officiële samenwerking aan met SOS-Kinderdorpen. Op dit moment is de club druk bezig die samenwerking vorm te geven. Meer weten over de mogelijkheden voor amateurclubs op het gebied van ontwikkelingssamenwerking? Stuur een e-mail naar [email protected] of kijk op www.sportdevelopment.org > Wat kan ik doen?

SPORTVERENIGING KAMPONG UTRECHT & GHANA •••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

22

“Is today hockey?”

•••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

// WK2010

En toen trapte multimiljonair Frank Rijkaard opeens een balletje in een ZuidAfrikaanse sloppenwijk. Geen plek waar de oud-international en -succestrainer van F.C. Barcelona doorgaans komt. Tenzij het goede doel dat vraagt.

RIJKAARD IN DE SLOPPEN Het doel waarvoor Rijkaard zich van 11 tot 17 mei in Zuid-Afrika liet zien, staat bekend als het ‘Hillbrow Youth Development Program’. Dit is een krachtenbundeling van de Zuid-Afrikaanse Premier League-club BIDVest Wits DC, de Universiteit van Witwatersrand, de sport & ontwikkelingsorganisatie SCORE en de lokale politie. Belangrijk streven van het programma: kansarme jongeren in de township Hillbrow op weg helpen in de maatschappij en (jeugd)criminaliteit voorkomen. Hiervoor worden in de aanloop naar het WK Voetbal 2010 onder meer ‘community coaches’ opgeleid – en niet de minste. Twintig Zuid-Afrikaanse oud-voetbalprofs zetten zich in om de jongeren te begeleiden, onder meer via voetbal. Rijkaard bracht de oud-profs een week lang de fijne kneepjes van het coachingvak bij, samen met KNVB-docent Jan Derks. De KNVB ondersteunt het project, net als de Nederlandse Ambassade. Minister Bert Koenders voor Ontwikkelingssamenwerking en staatssecretaris Jet Bussemaker van Sport waren op 14 mei in Johannesburg om de officiële aftrap van het programma bij te wonen. •••••• Lees meer! Ga naar de uitgebreide reportage op www.sportdevelopment.org.

••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

23

•••••••

// BOND KNHB

SSIE voor het “WE HEBBEN EEN PA

ey”, vertelt Gabriëlle ontwikkelen van hock e ker van de Koninklijk van Doorn, medewer Bond (KNHB). Nederlandse Hockey ssie, steunt de bond Gedreven door die pa ten in ontwikkelingszelf enkele sportprojec ondersteunt de landen. Ook betrekt en ckeyclubs bij sport KNHB Nederlandse ho werking. & ontwikkelingssamen e: Olivier Rijcken

Tekst: Annelies Peters. Illustrati

DE EERSTE HELFT De KNHB zet zich al sinds de jaren ’90 in voor de maatschappij. In binnen- én buitenland. Van Doorn: “De bond bouwde in die jaren het ‘Huis van Geluk’, een opvangtehuis voor gehandicapten, in Pakistan. Tijdens zijn 100-jarig bestaan in 1998 verbond de bond daar de publieksactie ‘Push voor Pakistan’ aan. Ook ­organiseerde de KNHB in oktober 2005, samen met Hockeyclub Rotterdam, bondig Kort en een benefietwedstrijd uwegein B Waar Nie voor de slachtoffers van Wie KNH twikkelen en 98 Doel On de aardbeving in dat Sinds 18 den 310 n hockey Le land.” De meeste stimuleren va 1 2 0.073 nigingen en ontwikkelingshulp van hockeyvere n met Werkt same de KNHB bestaat hockeyers atie (EHF) ockey Feder momenteel uit kennisEuropese H e nal Hockey en Internatio overdracht door middel IH) Federatie (F van coaching, docententraining en organisatieadvies. “We verzorgen bijvoorbeeld docentenopleidingen en begeleiding bij curriculumontwikkeling voor de South African Hockey Association (SAHA). Daarnaast verzamelen we tweedehands materialen voor landen als Zimbabwe, Oekraïne en Litouwen.” DE TWEEDE HELFT De KNHB gaat in de toekomst op dezelfde voet verder met zijn sport & ontwikkelingsbeleid. “We blijven samenwerken met Oost-Europa, Zimbabwe en SAHA”, aldus Van Doorn. “Bovendien is onlangs een project op de Nederlandse Antillen gestart en gaat de KNHB, indien hiervoor subsidie vrijkomt, in Zambia het Sport for Hope-project van het Internationaal Olympisch Comité technisch ondersteunen. Natuurlijk blijven we verenigingen en individuele trainers ook aanmoedigen hockeyontwikkelingsprojecten op te starten.” De KNHB neemt deel aan het NCDO-netwerk Sport & Ontwikkelingssamenwerking. Van Doorn: “Er bestaat geen algemeen beleid voor sportbonden ten aanzien van ontwikkelingssamenwerking. Daarom is dit netwerk fijn; het stelt ons op de hoogte van allerlei sport & ontwikkelingsinitiatieven en helpt ons richting te geven aan ons eigen sport & ontwikkelingsbeleid.” •••••••••••• Steeds meer hockeyverenigingen steunen ontwikkelingsprojecten. Zo ook Kampong uit Utrecht. Lees meer over de inzet van Kampong op de pagina hiernaast. Meer weten over de KNHB en ontwikkelingssamenwerking? Stuur een e-mail naar [email protected] of [email protected].

24

SOMS ZOU IK WILLEN DAT

IDI AMIN NOG REGEERDE - Helen Buteme

>>>

25

// INTERVIEW De eerste keer van rugbyster Helen Buteme

Ze stond aan de wieg van het vrouwenrugby in haar land: Helen Koyokoyo Buteme (29), aanvoerder van Oeganda’s eerste nationale vrouwenrugbyteam. Haar ‘Lady Cranes’ en zij maakten van 5 tot en met 7 maart hun WK-debuut op het Wereldkampioenschap Sevens in Dubai. Buteme: “We wisten niet

Eerste vrouw “Vroeger deed ik aan hockey, maar daar vond ik weinig aan. Rugby leek me veel leuker, alleen was er bij mij in de buurt geen rugbyteam voor vrouwen. Sterker nog: dat was er in heel Oeganda niet. Toen ik begin 20 was, klopte ik toch maar eens aan bij een rugbyclub en vroeg ik of ik mocht meetrainen. “Prima”, zei de coach, “maar dan alleen met touch rugby.” Dat is een variant zonder tackels, die vooral door beginners en jeugd gespeeld wordt. Ik genoot en vroeg de coach hoeveel contributie ik moest betalen. Hij was zo enthousiast dat een vrouw wilde meespelen, dat ik gratis lid mocht worden. Mijn sekse is nooit een issue geweest op de club. Ze hebben me altijd serieus genomen, waarschijnlijk omdat ik zelf ook heel serieus omging met de sport.”

wat ons overkwam.” Tekst: Arne Doornebal. Beeld: Tessa Kocken

Eerste vrouwenteam “Om de zoveel tijd nam ik vriendinnen mee naar de club. Die werden enthousiast en wilden ook meespelen. In 2003 waren we met genoeg meiden en richtten we het eerste vrouwenteam van Oeganda op: ‘The Thunderbirds’. We trainden drie keer per week. Heerlijk, al was het voor mij niet altijd makkelijk: ik studeerde nog. Daar ben ik nu bijna mee klaar. Na twee studies ben ik immunoloog en doe ik onderzoek naar tuberculose; later dit jaar wil ik promoveren. In die vroege periode met The Thunderbirds konden we alleen wedstrijden spelen door ons team op te splitsen en tegen elkaar te rugbyen. Onze eerste officiële partij, The Thunderbirds-A tegen The Thunderbirds-B, was in 2004. We speelden voorafgaand aan een belangrijke mannenrugbywedstrijd, dus er was veel publiek. We kwamen op tv en in de krant. Zo kwam mijn vader te weten dat ik rugby speelde. Ik had het hem, een professor in Kenia, nooit verteld. ‘Dus’, zei hij verrast, ‘je speelt rugby’. Ik was bang dat hij dat zou afkeuren, maar hij steunt me volledig. Mijn moeder ook, behalve als ik geblesseerd ben. Dan vraagt ze: ‘Moet dat nu, zo’n ruige sport?’” Eerste competitie “Na onze eerste match organiseerden we een rugbywedstrijd tegen een team in Kenia. Hoewel die al twee jaar langer met rugby bezig waren dan wij, wonnen we. Vervolgens versloegen we het nationale team van Rwanda. Omdat er maar één team in Oeganda was, waren wij eigenlijk direct internationals. Het was natuurlijk belachelijk om maar één damesrugbyteam in Oeganda te hebben. Hoe zou de sport zich zo kunnen ontwikkelen? Ik besloot The Thunderbirds te verlaten en een tweede team op te richten: The Black Panthers. Niet veel later kwam er ook een derde team, The Rangers. In onze kleine competitie spelen we nu de ‘Sevens’-variant van rugby, waarin elk team zeven spelers heeft. In de meeste andere landen is de oudere ‘Union’-variant

// SOORT // interview chapeau

populairder, waarin een team vijftien rugbyers telt. Overigens spelen we geen touch rugby meer. Het is nu gewoon full contact, inclusief tackles.” Eerste kwalificatietoernooi “2006 was het jaar van het WK Rugby Union voor vrouwenteams. De internationale rugbybond IRB selecteerde Zuid-Afrika als enige Afrikaanse deelnemer, wat elders op het continent tot hevig protest leidde. Bij het daaropvolgende WK – voor Sevens – kon de wereldbond er niet omheen in Afrika een kwalificatietoernooi te houden. Oeganda mocht dat toernooi organiseren. De strijd zou gaan om twee WK-plaatsen. Zeven teams kwamen opdagen. Er waren er meer uitgenodigd, maar sommige landen konden het geld niet bij elkaar krijgen om de reis te maken. We schudden Kenia, Zambia, Zimbabwe en Botswana van ons af en kwalificeerden ons door de halve finale te winnen van Tunesië. In de finale tegen Zuid-Afrika waren we kansloos. Maar we mochten naar Dubai!”

“Mijn moeder zegt: moet dat nu, zo’n ruige sport?”

Eerste sportploeg “Talent alleen is tegenwoordig niet genoeg om de top te halen. Geld is ook belangrijk en wij zijn vooral onze sponsor Icemark heel dankbaar. De Oegandese regering heeft het laten afweten, die feliciteerde ons niet eens met onze kwalificatie. Pas in Dubai, vlak voor het WK begon, kwam de minister van Sport een waardering brengen: 100 dollar per persoon. Een schril contrast met de duizenden dollars die onze sponsor in ons gestoken heeft. Ik vond het ook onterecht dat het Oegandese voetbalteam een waar heldenonthaal kreeg nadat het de CECAFA-cup had gewonnen: het kampioenschap van Oost-Afrika. Wíj zijn de eerste Oegandese sportploeg in de geschiedenis die zich voor een WK kwalificeerde! Puur qua sport zou ik wel willen dat Idi Amin nog president was. Die hield van boksen, zwemmen en rugby, investeerde daarin. Alleen onder zijn bewind stelde de sport in Oeganda wat voor.” Eerste pretpark “Slechts drie speelsters waren al eens buiten Afrika geweest toen we naar Dubai vlogen. Bij wijze van eerbetoon voor onze kwalificatie, had de vliegtuigmaatschappij onze tickets van economy class in business class veranderd. Eenmaal aangekomen kregen we een enorme cultuurshock. In Dubai werden we in een gigantisch hotel

27

RUGBY SEVENS

IS een rugby-variant. ONTSTOND in 1883. WORDT gespeeld met 7 spelers per team.

DUURT doorgaans 2 helften van elk 7 minuten, in finalerondes twee keer 10 minuten. WORDT traditioneel aan het eind van het seizoen gespeeld. BEGINT dan na de competities en bekertoernooien van Rugby Union (een oudere en bekendere rugby-variant met 15 spelers per team en helften van 40 minuten). WERD in 1998 ­opgenomen in de vierjaarlijkse Gemenebestspelen, het op de Olympische Spelen na grootste sportevenement ter wereld. KENT daarnaast elk jaar, onder auspiciën van wereldrugbybond IRB, een reeks toernooien waarvan de winnaar wordt bepaald door de uitslagen van al die toernooien te combineren. Lees meer over Rugby Sevens. Ga naar www.irbsevens.com

gehuisvest, waar plaats was voor veertig teams. Het was zeer luxueus allemaal, we wisten niet wat ons overkwam. Er was room service wanneer we maar wilden. Ondanks alle afleiding probeerden we ons op rugby te concentreren. De eerste dagen speelden we oefenwedstrijden. Maar de middag voordat het toernooi begon, hadden we vrij. Ik had gelezen dat er in Dubai een waterpretpark was, en hoewel iedereen moe was en wilde rusten, zijn we daar toch naartoe gegaan. Zoiets hadden we nog nooit gezien: waterpretparken bestaan niet in Oeganda. We schreeuwden ons de longen uit het lijf in de wildwaterbanen en dachten even helemaal niet aan het WK.” Eerste massapubliek “De volgende dag maakten we kennis met de keiharde realiteit. Nieuw-Zeeland, de latere finalist, speelde ons met 50-0 van het veld. We waren overdonderd. Onze tweede wedstrijd, tegen Zuid-Afrika, werd op het hoofdveld gespeeld. Daar was nog meer publiek dan tegen Nieuw-Zeeland, misschien wel 35 duizend mensen! Op grote schermen kon je je eigen acties terug zien, sommige van onze meiden werden daar erg zenuwachtig van. Het kabaal van het publiek was zo intens dat we elkaars aanwijzingen niet eens konden verstaan. We begonnen sterk maar kwamen op achterstand door een fout. Wedstrijden zijn maar kort bij Sevens en we herstelden ons niet. Het werd 26-0. De laatste wedstrijd hadden we moeten winnen, tegen Italië. Maar we verloren met 12-7.”

28

Eerste fans “We speelden voor de ‘Bowl’, de negende plek. Hierin streden de minst presterende acht ploegen tegen elkaar. Ook het Nederlandse team belandde daarin, wat me verbaasde. Wat een verschrikkelijk grote vrouwen waren dat! Ik denk dat ze het langste team in Dubai waren. Ik dacht echt dat zij het veel verder zouden schoppen. Toen wij verloren van Brazilië, lagen we uit het toernooi. Jammer, maar we hebben in ieder geval ons land vertegenwoordigd. Sommige mensen wisten niet eens waar Oeganda ligt. Of ze vroegen ons of Idi Amin nog president is. We hebben ook veel fans gemaakt, vooral dankzij ons blog. Daar schreef ik persoonlijke verhalen op over de speelsters en onze belevenissen. Dankzij veelvuldige promotie van de internationale rugbybond werd het blog goed gelezen. Dit WK heeft ons duidelijk gemaakt dat we op de goede weg zijn, maar dat we ook stug door moeten trainen. We moeten onszelf voortdurend blijven testen. Niet alleen binnen Afrika, maar ook – en vooral – daarbuiten.” ••••••••••••••••••••••••••••••••• Lees meer over het nationale damesteam van Oeganda. Ga naar hun blog, geschreven door Helen Koyokoyo Buteme:

www.ladycranesevensworldcupbound.blogspot.com.

4 VRAGEN AAN FEMKE BAKKERS, RUGBY-INTERNATIONAL. Nederland was eveneens aanwezig op het WK Rugby Sevens. Aanvoerster Femke Bakkers zag niet alleen Helen Buteme's team kwaliteit te kort komen. Ook Oranje ging hard onderuit in Dubai. HELEN BUTEME WAS VERBAASD DAT NEDERLAND, NET ALS OEGANDA, BIJ DE ONDERSTE ACHT PLOEGEN BELANDDE. JULLIE ZELF OOK? “Ja, eigenlijk wel. We hadden ons als tweede van Europa geplaatst. Coaches, spelers, media; iedereen dacht dat we in Dubai zeker bij de beste zes konden eindigen. Maar hoe hard we ook getraind hadden, hoe goed voorbereid we ook waren op het klimaat en het veld, we verloren van teams waarvan we normaal gesproken winnen. Van China, bijvoorbeeld. Uiteindelijk werden we twaalfde.” HOE VERKLAAR JE DAT RESULTAAT? “Het was niet eens dat wij zoveel slechter speelden dan normaal. Die andere teams waren gewoon echt goed. Ik had überhaupt niet het gevoel dat er slechte teams op dit WK rondliepen. Je kunt hoogstens zeggen dat de speelsters van Oeganda, die ook als tweede van hun continent waren gekwalificeerd, duidelijk wat onervaren waren. Ze waren tactisch en technisch toch iets minder sterk. Hun spel rustte feitelijk op één speler: een gigantische, oersterke vrouw. De rest liep daaromheen.” HEBBEN JULLIE TEGEN OEGANDA GESPEELD? “Nee. Net zomin als tegen het andere Afrikaanse team op dit WK Sevens: Zuid-Afrika. Van hen heb ik wel een wedstrijd bekeken vanaf de tribune. Dat zag er heel goed uit. Je kon gewoon zíen dat rugby sport nummer 1 of 2 is van Zuid-Afrika; zo sterk, soepel en snel speelden die vrouwen. Dan denk je wel even: ‘Waarom lukte ons dat nou niet, dit keer?’” WAREN JULLIE ERG TELEURGESTELD? “Natuurlijk was het even slikken. Ook voor mij als aanvoerster; ik moest echt door de zure appel heen bijten. Maar er stond al weer een kwalificatietoernooi voor de deur, voor het WK Union. Er moest dus getraind worden, de selectie moest worden samengesteld. Tijd om lang bij het WK Sevens stil te staan, wás er simpelweg niet. De focus lag meteen op de toekomst. En daar ligt -ie nog steeds.” Lees meer over vrouwenrugby en het Nederlands damesteam. Ga naar www.rugby7dames.nl, www.damesrugby.nl, www.rugby.nl en

www.rugby-dames.startpagina.nl. Tekst: Jens Middel Foto’s: Tessa Kocken

29

// SPELAANWIJZINGEN

Meer weten over sport als tool voor ontwikkelingssamenwerking? Zelf een sportieve bijdrage ­leveren aan een betere wereld? Er zijn ­diverse websites waar je terecht kunt. Supporter zet er een aantal voor je op een rijtje.

Zoek je informatie of wil je kennis en ideeën u ­ itwisselen?

IKV PAX CHRISTI “Ze stelen elkaars vee, de jonge krijgers uit de nomadenvolken in het grensgebied tussen Soedan, Oeganda en Kenia. Die koeiendiefstal geeft hen aanzien. Maar sinds de beschikbaarheid van moderne wapens ontaarden hun rooftochten vaak in gruwelijk geweld. Om dit geweld te stoppen, werkt vredesbeweging IKV Pax Christi met lokale organisaties aan het Peace & Sports Programma. Hierin worden de krijgers via sportactiviteiten samengebracht. Ook krijgen ze de kans om op een andere manier status te verwerven; niet als veerover, maar als sportleider en als deelnemer aan toernooien.” Lees verder op de website: www.ikvpaxchristi.nl > Afrika > Peace and Sports. Kijk voor meer leden van het netwerk Sport & ontwikkelingssamenwerking op: www.sportdevelopment.org.

30

www.sportdevelopment.org Op dit webportaal van programma Sport & Ontwikkelingssamenwerking van NCDO vind je info, tools en tips voor sport & ontwikkelingssamenwerking in Nederland.

www.sportanddev.org Dit internationale platform voor sport & ontwikkelingssamen­werking biedt niet alleen informatie en projectvoorbeelden, je kunt er ook ideeën, ervaringen en kennis uitwisselen. www.toolkitsportdevelopment.org Wat maakt een project

succesvol en wat zijn de valkuilen? Deze toolkit bundelt beschikbare kennis en ervaringen. Praktische tools als checklists en handleidingen helpen je zelf projecten op te zetten.

Wil je zelf een project opstarten en ben je op zoek naar subsidiemogelijkheden?

www.sportdevelopment.org fondsen en subsidies - Op deze

site vind je een overzicht van verschillende mogelijk­heden in Nederland om financiering voor een project te krijgen.

www.sport.nl/ontwikkelingssamenwerking Deze webpagina geeft basisinformatie over het nieuwe programma ‘Sportcoalities aan de slag’ van NOC*NSF. www.ncdo.nl subsidie aanvragen - Bij NCDO kun je subsidie

aanvragen voor activiteiten in Nederland waarmee je Nederlanders betrekt bij internationale samenwerking en bij het leven van mensen in ontwikkelingslanden.

www.impulsis.nl Impulsis is een loket voor ondernemende mensen in ontwikkelings­landen en in Nederland. Je kunt er terecht voor advies, uitbreiding van je netwerk, expertise en financiële steun.

// DE LIBERO

Dronken Voor geluk is weinig nodig. In mijn jeugd waren mijn vrienden en ik dik tevreden met een paar gammele doeltjes op een knollenveld. Van hypermoderne sportaccommodaties hadden we op het Brabantse platteland nog nooit gehoord. Laat staan van gesubsidieerde sportjongerenwerkers. Buitenschoolse activiteiten? Die organiseerden we zelf. De krakkemikkige voetbalkantine deed dienst als hangplek avant la lettre. Daar dronken we en droomden van een omhaal in de kruising.

Frank van Eekeren werkt als senior adviseur en onderzoeker aan de Universiteit van Utrecht. Hij adviseert (sport)organisaties en onderzoekt de maatschappelijke betekenis van sport, met speciale aandacht voor sport & ontwikkelingssamenwerking.

Maar alles verandert. Renteniers en yuppen overwoekerden plots ons dorp, aangemoedigd door gewiekste projectontwikkelaars die het gehucht aanprezen als “baken van rust” in plaats van “boerengat waar niets te beleven valt”. Bij deze metamorfose hoorde vanzelfsprekend de aanleg van een golfbaan, inclusief sociëteit. Mijn vrienden en ik volgden met verbazing hoe het aantal golfers steeg. En we amuseerden ons met de aloude dijenkletser: hoe kleiner de bal, hoe groter de kwal. We wisten nog niet wat we nu weten. Dat langdurig spelen op een knollenveld leidt tot kapotte knieën en versleten enkels. En dat veelvuldig bier drinken in een kantine chronisch overgewicht met zich meebrengt. Toen we eenmaal volwassen waren, was voetballen geen optie meer. Wat overbleef, was capituleren. We gingen massaal op jacht naar ons golfvaardigheidsbewijs: het paspoort naar het paradijs.

Ik heb mij lang ongelukkig gevoeld over die overgave. Zeker wanneer ik, niet ver van de stoffige slums van steden als Kampala en Kaapstad, de groene oases zag waar parmantige pensionado's met geruite pantalons van hole naar hole hupten. Ik voelde me dan allesbehalve geroepen om op te scheppen over mijn vorderingen met de swing. Ik had eerder de stevige aandrang mijn golfpasje door de wc te spoelen en me definitief te distantiëren van de kak van de golfgemeenschap. Zo ver is het nooit gekomen. Want in het koninkrijkje Bhutan, waar het bruto nationaal geluk prioriteit heeft boven het bruto nationaal product, ontdekte ik een golfbaan tussen de toppen van de Himalaya. Het houten clubhuis had wel wat weg van onze oude voetbalkantine. En de ara, een lokaal brouwsel dat wat smaak en alcoholpromillage met onze jenever kan wedijveren, vloeide rijkelijk. De borrels zorgden ervoor dat het slaan van een stabiele putt voor mij fysiek al snel onmogelijk werd. Gelukkig was ik nog wel in staat het relaas van Karma Lam Dorji aan te horen. Deze Bhutanese oud-topsporter was het opgevallen dat rondom de golfbaan iedere dag straatkinderen rondhingen. Die boden zichzelf aan als caddy en namen stiekem zelf de club ter hand als de rijke baas zich na hole 18 overgaf aan de ara. Karma vertelde hoe hij besloot hen les te geven. En hoe hij al snel kansloos was tegen deze voorheen kansloze jongeren. De beste onder hen, een jongen afkomstig uit de achtergestelde Nepalese minderheid in Bhutan, verdiende zelfs een uitnodiging voor de Aziatische golftour. Een unicum voor het ministaatje. Sindsdien beschouwen de Bhutanezen dit talent als hun eigen Tiger Woods, is het imago van de Nepalese bevolking verbeterd en hebben de drop-outs weer hoop dankzij een onwaarschijnlijk rolmodel. Golf als integratiemiddel. Ongesubsidieerd nog wel. Trots liet ik Karma mijn golfvaardigheidsbewijs zien. Toen verliet ik het pand. Dronken van geluk en dromend van een hole-in-one.

31

DIT NUMMER UIT? En nieuwsgierig naar het volgende? Neem KWARTAALBLAD OVER SPORT

dan nu een gratis abonnement op Supporter

& ONTWIKKELINGSSAMENWER

KING jaargang 9 / 07-20

09

(zie kader hieronder). En lees elk kwartaal: // INTERVIEWS MET BEKENDE SPORTERS // SPORTREPORTAGES UIT VERRE LANDEN // INFORMATIEVE ACHTERGRONDARTIKELEN // SCHERPE OPINIESTUKKEN EN COLUMNS // NIEUWS OVER SPORT & ONTWIKKELING // KOOPTIPS EN SPELAANWIJZINGEN

een uitgave van

// EN MEER!

PoRTAGE

DEZE voETBALLER MoET EEN LEEUW DoDEN

EEN BEETJE MASAï

KRIJGER TRAP //////// T EEN BALL //////// ///// ho ETJE E voETBAL MINKE BOOI vEERoof vERv J// BOKSEN ANGT////// // RUGB // Y// KNHB/// //////// /

// REPoRTAGE

Coach Judex hoopt dat hij de vrouwen

via boksen een

toekomst kan geven. Hij is vooral positief Koene. fotograaf weeskind Ton Rosete. Judex schat extreme sport”, zegt over bijna een dat er 26 vrouwen in Kinshasa boksen. “De jacht is voor Masaï-jongens Rosete is al landskampioen van de amateurs. Hij wil dat ze onlangs krijgt watbezocht hij ooit had: een inkomen goede conditie.” Koene houden met een uit zijn geliefde sport. “Gevaarlijk en alleen vol te Vooralsnog lijkt dat geen waarschijnlijk jeugd DeOnlangs scenario. ze niet voor hun plezier. kreeg in Kenia. “Toch jagen Rosete als Ngoiroro, een Masaïdorp prijs een blik tomaten. En een dollar.

Ze moet er zelf om

lachen. Toch blijft ze naar de trainingen jongens de gaan. Anders mogen Zonder boksen kan ze is noodzaak. doden, datniet. “Het maakt me niet alleen fysiek sterk, hier voetbalt liever. Een leeuw maar ook in mijn hart en

niet trouwen.”

Tekst: Jens Middel. Foto’s: Ton Koene.

hoofd. Ik wil zover komen als Laila, de dochter van Mohammed Ali.” Vier jaar geleden vocht Laila in de stad. Ze is een voorbeeld voor de jonge bokssters in de Democratische Republiek Congo.

Geen GeLD

Judex kan zich de goede tijden van het boksen herinneren. Congo heette nog Zaïre en dictator Mobutu Sese Seko hield van sport. Tijdens zijn regeerperiode van 1965 tot en met 1997 gaf hij niet alleen miljoenen uit om Ali en Foreman naar Kinshasa te halen. Hij

“Sport kan deze vrouwen een uitweg bieden. Anders bestaat de kans dat ze in de prostitutie belanden” pompte ook geld in de amateurboksdivisie. Judex verdiende met het boksen 15.000 dollar. Geld dat allang op is. Op dit moment werkt hij officieel voor de nationale boksfederatie. Ze hebben hem alleen al vijf jaar niet betaald. Toch gaat hij door. “Sport kan deze vrouwen een uitweg bieden. Anders bestaat de kans dat ze in de prostitutie belanden”, zegt hij na het sparren. Een risicogeval is de 16-jarige Gelvin Samanta. Op haar teenslippers hupt ze heen en weer in het oude stadion, van voet naar voet. Ze bokst niet alleen uit hoop op geld, maar ook uit

verveling. Er is weinig te doen in Kinshasa. Tot voor kort ging ze naar school. Maar dit jaar stierf haar vader, de enige kostwinnaar van haar gezin. “Aan wil ontbreekt het haar niet”, zegt Judex. “Het probleem is geldgebrek.” Dat geldt ook voor hemzelf. De coach hoopt dat hij binnenkort weer salaris krijgt, het liefst als professionele coach van één van zijn talenten. En dat de oude glorie herleeft. In het stadion waar Mohammed Ali zijn wereldtitel won. •••••••••••••••••

vAN DR CoNGo ToT KENIA

// NA DE SPoRT

Niet alleen in DR Congo, ook in Kenia proberen vrouwen zich uit hun armoede te slaan. In 2007 startte daar het project Groot. Maar op een GeGeven ‘Boxgirls’, als onderdeel van Geweest. en De wiL oM Door te Gaan het Duitse De successen MoGen taLrijk zijn Minke Booij, aanvoerDer Boxgirls International. echt voorBij. en Dan? in Deze supporter:

MoMent is een topsportcarrière

De oLyMpische Lees meer op www.boxgirls.de. het hockeyteaM Dat voriG jaar Bekijkvan ook het filmpje Boxgirls international op YouTube.

7

daarvoor, te weinig had genode Spelen genomen. Het EK ten. Ik was zo gericht op winnen 2007 was niet naar wens en beter worden – op de verlopen. Ik baalde. Tegelijkertijd vólgende tegenstander, op de voelde ik dat ik het niet lang vólgende gouden medaille – dat meer kon opbrengen, dit leven ik vaak vergat stil te staan bij de als topsporter. Vooral mentaal fantastische dingen die ik werd het te veel. Ik wilde er niet meemaakte. Ik wilde terug naar Wilde meer altijd mee bezig zijn. het plezier dat ik als kind had in na een frietje of een glas wijn te bevallen. hockey. Goed, ook als mini goed dit ‘Om vrouw die op het punt stond denken: niet direct stond ik al tegen iedereen te te maken moet ik morgen Velzeboer, ANP roepen wat ze moesten doen. Tekst: Jens Middel. Foto’s: Monique harder trainen.’ Om de beste te En als het een medespeler blijven, moet je op álle vlakken Geen Minke Booij Meer in het weinig uitmaakte of we wonnen, scherp zijn. Je kunt niet zeggen: Moet hoe teaM. neDerLanDse snapte ik niet waarom die ‘Ik richt me nu op mijn conditie, Dat nu Met oranje? überhaupt nog meedeed. techniek en tactiek; het mentale “Daar moet je niet al te dramaMaar toch: ik was laat ik even zitten.’ Als ik iets tisch over doen. Zo gaat dat in ooit met deze doe, doe ik dat vol overgave. En een ploeg: er komen mensen sport ik.” stop lukt, als dat niet meer bij, er vallen mensen af. Zodra begonnen iemand weggaat, staat een omdat ik er Die toch Dan waaroM ander op. Ja, ik ben vervangblij van werd.” oLyMpische speLen? baar en nee, dat vind ik niet één keer alles nog ik “Omdat veel altijd vervelend. Ik heb Lukte het wilde geven. Het maximale waardering gekregen. En het oM Dat uit mijzelf wilde halen. Uit het was mijn eigen keuze te pLezier team. Als het niet zou lukken stoppen.” teruG te olympisch goud te winnen, krijGen? alla. Maar ik wilde mijzelf niets er was na oLyMpisch GouD in “Vanaf het moment dat ik kunnen verwijten. Met het einde BeijinG Geen enkeLe prijs besloot te stoppen, voelde ik zicht in carrière van mijn Meer Die je níet haD Gewonrust. Een mental coach hielp me realiseerde ik me bovendien dat nen. stopte je DaaroM? bij dat gevoel te blijven. Ik jaren de in en EK, het op ik vóór “Nee. Ik had het besluit al

heeft ze geen Sinds de olympische finale

Maar dat hockeywedstrijd meer gespeeld.

Sterker nog: eind betekent niet dat ze stil zit. bezoek bij een 2008 was ze in Kenia, op

14

15

// CLUB

speLen in pekinG won

eeuwige vragen of ik wel speelde losser, bevrijd van de voldoende voorbereid was, of ik druk te móeten winnen. Een wel hard genoeg trainde: ze nekblessure deed de rest. Vlak hadden geen vat meer op me.” voor de Spelen kreeg ik een beuk in de Europacup. Ik had Mis je het hockey niet, nu? wekenlang hoofdpijn, kon geen “Mijn euforie over ‘goud’ – met als wedstrijden spelen, en dacht: hoogtepunt de laatste tien ‘Mink, je kunt je wel druk maken seconden van de finale, toen we over het wel of niet winnen van allemaal naar elkaar keken en Olympisch goud, maar je moet wísten dat het bijna zover was je of zien eerst maar eens – ging gepaard met rust. überhaupt meekunt.’ Een deel ‘Nu hoef ik écht niet meer’, van de voorbereiding ging aan dacht ik. En dat denk ik nog me voorbij, inclusief een steeds. oefentoernooi. Achteraf was dat goed. Het team zag dat het ook zonder mij prima liep.

En zelf besefte ik wat voor mij op de eerste plaats kwam: meedoen. Natuurlijk, ik wilde nog steeds winnen, maar die wil werd minder beladen. Eenmaal hersteld genoot ik volop van het spel. En van het team. Schuldgevoel en twijfel, de

En toen trapte multimiljonair Frank Rijkaard opeens een balletje in een ZuidAfrikaanse sloppenwijk. Geen plek waar de oud-international en -succestrainer van F.C. Barcelona doorgaans komt. Tenzij het goede doel dat vraagt.

En hier gaf ik een clinic!

“Zodra de kinderen ons zagen, riepen ze: ‘Auntie, uncle, is today hockey?’” Aan het woord is Veerle Goudswaard, Dames 1-hockeyster van Kampong. Haar team zette vorig jaar een landelijke actie op om materiaal in te zamelen voor SOS-Kinderdorpen in Ghana. “In totaal stuurden zo’n dertig clubs, organisaties en bedrijven oude sticks, tenues en zelfs nieuwe sportschoenen naar ons toe.” Afgelopen zomer vertrok Veerle zelf met haar vriend Mark naar Ghana. Om de spullen te brengen, maar ook om hockeyclinics te geven. In juli ging

Ik mis het hockey niet, doe het zelfs niet voor de lol. Ik ben geen recreatiehockeyer. Het is een geweldig spel en ik ben trots op mijn sportcarrière, maar het is nu tijd voor andere dingen. Ik wil meer expertise opdoen in de pr en Communicatie. Sinds dit jaar ben ik Account Manager >>>

19

18

SUPPORTER: SPORTIEF BETROKKEN De impact van sport reikt verder dan het sportveld. Steeds meer mensen beseffen dat. Van overheden tot sportbonden. En van hulporganisaties tot sportliefhebbers. Zij weten dat sport van invloed is op politieke en sociale verandering. Dat het een waardevol middel is tegen armoede, onrecht, oorlog en ziektes. En ze willen daar graag méér over weten.

// WK2010

Stanley Tshabalala

(helemaal links). kinderen en ik Mark (rechts), de

RIJKAARD IN DE SLOPPEN Het doel waarvoor Rijkaard zich van 11 tot 17 mei in Zuid-Afrika liet zien, staat bekend als het ‘Hillbrow Youth Development Program’. Dit is een krachtenbundeling van de Zuid-Afrikaanse Premier League-club BIDVest Wits DC, de Universiteit van Witwatersrand, de sport & ontwikkelingsorganisatie SCORE en de lokale politie. Belangrijk streven van het programma: kansarme jongeren in de township Hillbrow op weg helpen in de maatschappij en (jeugd)criminaliteit voorkomen. Hiervoor worden in de aanloop naar het WK Voetbal 2010 onder meer ‘community coaches’ opgeleid – en niet de minste. Twintig Zuid-Afrikaanse oud-voetbalprofs zetten zich in om de jongeren te begeleiden, onder meer via voetbal. Rijkaard bracht de oud-profs een week lang de fijne kneepjes van het coachingvak bij, samen met KNVB-docent Jan Derks. De KNVB ondersteunt het project, net als de Nederlandse Ambassade. Minister Bert Koenders voor Ontwikkelingssamenwerk ing en staatssecretaris Jet Bussemaker van Sport waren op 14 mei in Johannesburg om de officiële aftrap van het programma bij te wonen. ••••••

Kampong bovendien een officiële samenwerking aan met SOS-Kinderdorpen. Op dit moment is de club druk bezig die samenwerking vorm te geven. • Meer weten over de mogelijkheden voor amateurclubs op het gebied van ontwikkelingssamenwerking? Stuur een e-mail naar sportdevelopment@n cdo.nl of kijk op www.sportdevelopment.org > Wat kan ik doen?

SPoRTvERENIGING KAMPoNG UTREChT & GhANA

•••••••••••••••••••••••••••

••••••

22

•••••••••••••••••••••••••••

“Is today hockey?”

•••••••••••••••••••••••••••

•••••••••••••••••••••••••••

•••••••••••••••••••••••••••

•••••••••••••••••••••••••••

••••••••••••••

•••••••••••••••••••••••••••

•••••••••••••••••••••••••••

•••••••••••••••••••••••••••

•••••••••••••••••••••••••••

Lees meer! Ga naar de uitgebreide reportage op www.sportdevelopment.org.

•••••••••••••••••••••••••••

Daarom lezen zij Supporter. Het enige tijdschrift in Nederland over sport als instrument in ontwikkelings­ samenwerking. Over de personen en organisaties die dit instrument gebruiken. En over de wijze waarop mensen in ontwikkelingslanden hun sport ervaren. Leer de impact van sport kennen. Neem een gratis abonnement op Supporter, een grensverleggend sportief tijdschrift. Mail je naam en adres naar: ­[email protected]

•••••••••••••••••••••••••••

23

••••••••••