Leerplan Rechtspraktijk

Mercator PCVO Provinciaal Centrum voor Volwassenenonderwijs Nonnenmeersstraat 15, 9000 GENT Tel. 09 267 12 99 ~ Fax 09 267 12 58 E-mail [email protected]

Leerplan Rechtspraktijk

Onderwijsniveau

HOKT/SP

Categorie

Economisch

Structuur

Modulair

Categorie economisch - Opleiding Rechtspraktijk - EHOKTSP

C Rechtspracticus burgerlijk recht en gerechtelijk privaatrecht

D Rechtspracticus handels-, economisch vennootschaps- en verzekeringsrecht

B1 Europees recht 40 lt - TV

C1 Gerechtelijk privaatrecht 80 lt - TV

D1 Handels- en economisch recht 80 lt - TV

A2 Inleiding tot het recht en methodologie 60 lt - TV

B2 Grondwettelijk recht 60 lt - TV

C2 Personen- en familierecht en zakenrecht TV

D2 Vennootschapsrecht - 40 lt - TV

A3 Toegepaste informatica lt - TV

B3 Administratief recht 80 lt - TV

C3 Huwelijksvermogensen erfrecht 40 lt TV

D3 Seminarie Handelseconomisch- en vennootschapsrecht 40 lt - TV

B4 Ruimtelijk ordenings- en milieurecht 40 lt - TV

C4 Verbintenissenrecht en belangrijkste contracten 40 lt -TV

D4 Verzekeringsrecht 40 lt - TV

A Algemene vaardigheden

B Rechtspracticus openbare besturen

A1 Bedrijfsmanagement 8O lt - TV

60

A4 Communicatievaardigheden 80 lt - TV

A5 Juridisch Frans 80 lt - TV

Deelcertificaat algemene vaardigheden

60 lt -

E. Rechtspracticus sociaal en fiscaal recht

E1 Sociaal recht TV

F. Rechtspracticus strafrecht en strafvordering

G. Seminarie- en projectwerk

F1 Strafrecht 40 lt - TV

G1 Seminarie en projectwerk 80 lt - TV

120 lt -

E2 Fiscaal recht 120 lt TV

F2 Strafvordering 40 lt TV

Deelcertificaat rechtspracticus sociaal en fiscaal recht

Deelcertificaat rechtspracticus strafrecht en strafvordering

C5 Seminarie burgerlijk recht 40 lt - TV

Deelcertificaat rechtspracticus openbare besturen

Deelcertificaat rechtspracticus burgerlijk recht en gerechtelijk privaatrecht

Deelcertificaat rechtspracticus handels-, economisch, vennootschaps- en verzekeringsrecht

Deelcertificaat seminiarie en projectwerk

Diploma graduaat rechtspraktijk - totaal aantal lestijden: 1440

2

Inhoudsopgave 1 1.1

Situering en structuur ......................................................................................................7 De indeling in modules in de opleiding rechtspraktijk is de volgende ..............................8

2

Beginsituatie ......................................................................................................................9

3 3.1 3.1.1 3.1.1.1 3.1.1.2 3.1.2 3.1.3 3.2

Doelstellingen ..................................................................................................................10 Algemene doelstellingen ..................................................................................................10 Doelgroepen .....................................................................................................................10 Rechtspracticus .................................................................................................................10 Juridisch medewerker bij de overheid ..............................................................................10 Missie hoger volwassenenonderwijs en rechtspraktijk ....................................................10 Structuur modulaire studietraject .....................................................................................11 Leerplandoelstellingen, leerinhouden en methodologische wenken ................................12

4 4.1 4.1.1 4.1.2 4.1.3 4.1.3.1 4.1.3.2

Bedrijfsmanagement ......................................................................................................13 Eenheid A1 .......................................................................................................................13 Vereiste voorkennis ..........................................................................................................13 Studieduur ........................................................................................................................13 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden .......................................................13 Organisatiemanagement ...................................................................................................13 Financieel management ....................................................................................................13

5 5.1 5.1.1 5.1.2 5.1.3 5.1.3.1 5.1.4

Inleiding tot het recht en methodologie ........................................................................17 Eenheid A2 .......................................................................................................................17 Vereiste voorkennis ..........................................................................................................17 Studieduur ........................................................................................................................17 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden .......................................................17 Minimale doelstellingen en leerinhouden ........................................................................17 Leerplandoelstellingen .....................................................................................................18

6 6.1 6.1.1 6.1.2 6.1.3 6.1.4

Toegepaste informatica ..................................................................................................20 Eenheid A3 .......................................................................................................................20 Vereiste voorkennis ..........................................................................................................20 Studieduur ........................................................................................................................20 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden .......................................................20 Leerplandoelstellingen .....................................................................................................21

7 7.1 7.1.1 7.1.2 7.1.3 7.1.4

Communicatievaardigheden .........................................................................................23 Eenheid A4 .......................................................................................................................23 Vereiste voorkennis ..........................................................................................................23 Studieduur ........................................................................................................................23 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden .......................................................23 Leerplandoelstellingen .....................................................................................................24

8 8.1 8.1.1 8.1.2 8.1.3 8.1.4

Juridisch Frans ...............................................................................................................29 Eenheid A5 .......................................................................................................................29 Vereiste voorkennis ..........................................................................................................29 Studieduur ........................................................................................................................29 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden .......................................................29 Leerplandoelstellingen .....................................................................................................30

9 9.1

Europees recht ................................................................................................................32 Eenheid B1 .......................................................................................................................32 3

9.1.1 9.1.2 9.1.3 9.1.4

Vereiste voorkennis ..........................................................................................................32 Studieduur ........................................................................................................................32 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden .......................................................32 Leerplandoelstellingen .....................................................................................................33

10 10.1 10.1.1 10.1.2 10.1.3 10.1.4

Grondwettelijk recht ......................................................................................................35 Eenheid B2 .......................................................................................................................35 Vereiste voorkennis ..........................................................................................................35 Studieduur ........................................................................................................................35 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden .......................................................35 Leerplandoelstellingen .....................................................................................................36

11 11.1 11.1.1 11.1.2 11.1.3 11.1.4

Administratief recht .......................................................................................................38 Eenheid B3 .......................................................................................................................38 Vereiste voorkennis ..........................................................................................................38 Studieduur ........................................................................................................................38 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden .......................................................38 Leerplandoelstellingen .....................................................................................................39

12 12.1 12.1.1 12.1.2 12.1.3 12.1.4

Ruimtelijk ordenings- en milieurecht ...........................................................................41 Eenheid B4 .......................................................................................................................41 Vereiste voorkennis ..........................................................................................................41 Studieduur ........................................................................................................................41 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden .......................................................41 Leerplandoelstellingen .....................................................................................................42

13 13.1 13.1.1 13.1.2 13.1.3 13.1.4

Gerechtelijk privaatrecht ..............................................................................................44 Eenheid C1 .......................................................................................................................44 Vereiste voorkennis ..........................................................................................................44 Studieduur ........................................................................................................................44 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden .......................................................44 Leerplandoelstellingen .....................................................................................................45

14 14.1 14.1.1 14.1.2 14.1.3 14.1.4

Personen- en familierecht en zakenrecht .....................................................................48 Eenheid C2 .......................................................................................................................48 Vereiste voorkennis ..........................................................................................................48 Studieduur ........................................................................................................................48 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden .......................................................48 Leerplandoelstellingen .....................................................................................................49

15 15.1 15.1.1 15.1.2 15.1.3 15.1.4

Huwelijksvermogens- en erfrecht .................................................................................51 Eenheid C3 .......................................................................................................................51 Vereiste voorkennis ..........................................................................................................51 Studieduur ........................................................................................................................51 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden .......................................................51 Leerplandoelstellingen .....................................................................................................52

16 16.1 16.1.1 16.1.2 16.1.3 16.1.4

Verbintenissenrecht en belangrijkste contracten ........................................................54 Eenheid C4 .......................................................................................................................54 Vereiste voorkennis ..........................................................................................................54 Studieduur ........................................................................................................................54 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden .......................................................54 Leerplandoelstellingen .....................................................................................................55

17 17.1 17.1.1

Seminarie burgerlijk recht ............................................................................................57 Eenheid C5 .......................................................................................................................57 Vereiste voorkennis ..........................................................................................................57 4

17.1.2 17.1.3 17.1.4

Studieduur ........................................................................................................................57 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden .......................................................57 Leerplandoelstellingen .....................................................................................................58

18 18.1 18.1.1 18.1.2 18.1.3 18.1.3.1 18.1.3.2 18.1.4

Handels- en economisch recht .......................................................................................59 Eenheid D1 .......................................................................................................................59 Vereiste voorkennis ..........................................................................................................59 Studieduur ........................................................................................................................59 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden .......................................................59 Handelsrecht .....................................................................................................................59 Economisch, financieel en consumentenrecht .................................................................59 Leerplandoelstellingen .....................................................................................................60

19 19.1 19.1.1 19.1.2 19.1.3 19.1.4

Vennootschapsrecht .......................................................................................................63 Eenheid D2 .......................................................................................................................63 Vereiste voorkennis ..........................................................................................................63 Studieduur ........................................................................................................................63 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden .......................................................63 Leerplandoelstellingen .....................................................................................................64

20 20.1 20.1.1 20.1.2 20.1.3 20.1.4

Seminarie handels-, economisch en vennootschapsrecht............................................67 Eenheid D3 .......................................................................................................................67 Vereiste voorkennis ..........................................................................................................67 Studieduur ........................................................................................................................67 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden .......................................................67 Leerplandoelstellingen .....................................................................................................68

21 21.1 21.1.1 21.1.2 21.1.3 21.1.4

Verzekeringsrecht ..........................................................................................................69 Eenheid D4 .......................................................................................................................69 Vereiste voorkennis ..........................................................................................................69 Studieduur ........................................................................................................................69 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden .......................................................69 Leerplandoelstellingen .....................................................................................................70

22 22.1 22.1.1 22.1.2 22.1.3 22.1.4

Sociaal recht ....................................................................................................................72 Eenheid E1 .......................................................................................................................72 Vereiste voorkennis ..........................................................................................................72 Studieduur ........................................................................................................................72 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden .......................................................72 Leerplandoelstellingen .....................................................................................................73

23 23.1 23.1.1 23.1.2 23.1.3 23.1.4

Fiscaal recht ....................................................................................................................75 Eenheid E2 .......................................................................................................................75 Vereiste voorkennis ..........................................................................................................75 Studieduur ........................................................................................................................75 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden .......................................................75 Leerplandoelstellingen .....................................................................................................76

24 24.1 24.1.1 24.1.2 24.1.3 24.1.4

Strafrecht ........................................................................................................................80 Eenheid F1 ........................................................................................................................80 Vereiste voorkennis ..........................................................................................................80 Studieduur ........................................................................................................................80 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden .......................................................80 Leerplandoelstellingen .....................................................................................................81

25 25.1

Strafvordering ................................................................................................................83 Eenheid F2 ........................................................................................................................83 5

25.1.1 25.1.2 25.1.3 25.1.4

Vereiste voorkennis ..........................................................................................................83 Studieduur ........................................................................................................................83 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden .......................................................83 Leerplandoelstellingen .....................................................................................................84

26 26.1 26.1.1 26.1.2 26.1.3 26.1.4

Seminarie en projectwerk ..............................................................................................87 Eenheid G1 .......................................................................................................................87 Vereiste voorkennis ..........................................................................................................87 Studieduur ........................................................................................................................87 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden .......................................................87 Leerplandoelstellingen .....................................................................................................88

27 27.1.1 27.1.2 27.1.3 27.1.4 27.1.5 27.1.6 27.1.7 27.1.8 27.1.9 27.1.10 27.1.11 27.1.12

Evaluatie ..........................................................................................................................89 Functie van de evaluatie ...................................................................................................90 Evaluatiemethoden ...........................................................................................................90 Evaluatie door de docent, zelfevaluatie en coöperatieve evaluatie ..................................91 Evaluatie-instrumenten .....................................................................................................91 Collegiaal overleg ............................................................................................................91 Criteria ..............................................................................................................................91 Validiteit ...........................................................................................................................91 Betrouwbaarheid ..............................................................................................................91 Transparantie en voorspelbaarheid ...................................................................................92 Beroepscompetente relevantie..........................................................................................92 Didactische relevantie ......................................................................................................92 Haalbaarheid .....................................................................................................................92

28

Minimale materiële vereisten ........................................................................................93

29

Bibliografie ......................................................................................................................94

6

1

SITUERING EN STRUCTUUR

Dit leerplan is opgesteld voor de afdeling graduaat rechtspraktijk en is gesitueerd in het Economisch Hoger Onderwijs van het Korte Type voor Sociale Promotie (EHOKTSP). Het is de vrucht van een samenwerkingsverband tussen drie centra voor volwassenenonderwijs (Mercator PCVO, PCVO Handel Hasselt en CVO Leuven-Landen) en is opgesteld conform het bestaande goedgekeurde structuurschema Graduaat Rechtspraktijk (2003). Voor de invulling van de doelstellingen en leerinhouden is uitgegaan van de referentiekaders beroepsprofiel rechtspracticus (VLOR, D/1998/6356/19) en opleidingsprofiel rechtspraktijk (VLOR, D/1998/6356/32). De modulaire opleiding rechtspraktijk leidt tot een diploma van graduaat rechtspraktijk en behelst een totale opleiding van 1440 lestijden met zeven modules:  algemene vaardigheden; rechtspracticus openbare besturen;  rechtspracticus burgerlijk recht en gerechtelijk privaatrecht;  rechtspracticus handels-, economisch-, vennootschaps- en verzekeringsrecht;  rechtspracticus sociaal en fiscaal recht;  rechtspracticus strafrecht en strafvordering;  seminarie;  projectwerk. Wie hiervoor de zeven vereiste deelcertificaten verwerft, behaalt het diploma van gegradueerde in de rechtspraktijk. Wie geen diploma wenst te behalen, maar zich enkel wil bijscholen of vervolmaken kan rechtstreeks in een studietraject stappen en hiervoor een deelcertificaat halen. Mogelijke trajecten (deelcertificaten) zijn:  algemene vaardigheden;  rechtspracticus openbare besturen;  rechtspracticus burgerlijk recht en gerechtelijk privaatrecht;  rechtspracticus handels-, economisch, vennootschaps- en verzekeringsrecht;  rechtspracticus sociaal en fiscaal recht;  rechtspracticus strafrecht en strafvordering;  seminarie;  projectwerk. De instapvereisten voor die trajecten geeft het structuurschema, dat zich achter het titelblad bevindt, duidelijk weer.

7

1.1

De indeling in modules in de opleiding rechtspraktijk is de volgende

1 MODULE A. Algemene vaardigheden (Graduaat Rechtspraktijk – deelcertificaat Module Algemene vaardigheden) 2 MODULE B. Rechtspracticus openbare besturen (Graduaat Rechtspraktijk – deelcertificaat Module Rechtspracticus openbare besturen) 3 MODULE C. Rechtspracticus burgerlijk recht en gerechtelijk privaatrecht (Graduaat Rechtspraktijk – deelcertificaat Module Rechtspracticus burgerlijk recht en gerechtelijk privaatrecht) 4 MODULE D. Rechtspracticus handels-, economisch, vennootschaps- en verzekeringsrecht) (Graduaat Rechtspraktijk – deelcertificaat Module Rechtspracticus handels-, economisch, vennootschaps- en verzekeringsrecht) 5 MODULE E. Rechtspracticus sociaal en fiscaal recht (Graduaat Rechtspraktijk – deelcertificaat Module Rechtspracticus sociaal en fiscaal recht) 6 MODULE F. Rechtspracticus strafrecht en strafvordering (Graduaat Rechtspraktijk – deelcertificaat Module Rechtspracticus strafrecht en strafvordering) 7 MODULE G. Seminarie en projectwerk (Graduaat Rechtspraktijk – deelcertificaat Module Seminarie en projectwerk)

8

2

BEGINSITUATIE

Om als regelmatig cursist toegelaten te worden in het hoger onderwijs moet de cursist ingeschreven zijn alvorens 1/3 van de duur van de module voorbij is. De cursist moet bovendien houder zijn van een van de hierna volgende studiebewijzen: 1 diploma van secundair onderwijs; 2 een brevet van het aanvullend secundair beroepsonderwijs of van een diploma van het voltijds hoger onderwijs; 3 een getuigschrift of diploma van hoger secundaire technische leergangen; 4 een diploma of getuigschrift dat krachtens een wet, Europese richtlijn of een internationale overeenkomst als gelijkwaardig wordt erkend. Indien een regelmatige cursist in de modulaire organisatie beschikt over het deelcertificaat van een sequentieel voorgaande module in een leertraject, wordt hij toegelaten tot de sequentieel volgende module. Tot alle andere modules worden toegelaten:  een regelmatig cursist die beschikt over een diploma, certificaat of getuigschrift uit het onderwijs of een attest uit een andere opleidings- of vormingsinstelling waaruit volgens de directeur van het centrum blijkt dat hij voldoende kennis bezit om de module of het leerjaar aan te vangen;  een regelmatig cursist waarvan de directeur oordeelt dat hij de nodige beroepservaring heeft verworven die hem toelaat de module of het leerjaar te volgen. De beslissing van de directeur moet gemotiveerd worden en opgenomen worden in het dossier van de cursist. Indien een kandidaat-cursist niet op basis van de bovenvermelde voorwaarden kan worden toegelaten, organiseert de directeur van het centrum voor de cursist die tijdens het kalenderjaar waarin hij zich voor het eerst inschrijft ten minste 21 jaar wordt, een toelatingsexamen. Dit examen gaat na of de vereiste kennis en vaardigheden om in een module te starten in een module bereikt zijn. De directeur van het centrum oordeelt op basis van het examen of de cursist aan de voorwaarden voldoet.

9

3

DOELSTELLINGEN

3.1

Algemene doelstellingen

3.1.1

Doelgroepen

De opleiding is bedoeld voor wie rechtspracticus of juridisch medewerker bij de overheid wil worden. 3.1.1.1 Rechtspracticus De rechtspracticus verricht enerzijds voorbereidend werk door het opzoeken in rechtspraak, wetgeving en rechtsleer, het opstellen van juridische documenten en het verlenen van adviezen. Anderzijds verzorgt hij het opstellen en het beheer van de dossiers en volgt hij de stand van de dossiers op. Ten slotte verzorgt hij de redactie van de juridische documenten onder de verantwoordelijkheid van zijn opdrachtgever. De rechtspracticus kan aan de slag in een brede waaier van het bedrijfsleven zowel in de ondernemingen, de financiële sector, de sociale organisaties, de verzekeringssector, als bij advocaten, notarissen en gerechtsdeurwaarders. Het beroep van rechtspracticus kan in een doorgroeifunctie ook zelfstandig worden uitgeoefend. 3.1.1.2 Juridisch medewerker bij de overheid Als ambtenaar kan de afgestudeerde in de rechtspraktijk vanuit de eigen inhoudelijke deskundigheid, gespecialiseerde adviezen of specifieke producten en diensten leveren die bijdragen tot een goede werking van de administratie of de afdeling. De opleiding biedt de mogelijkheid om levenslang en levensbreed te leren aan volwassenen met verschillende motivaties en reële leerbehoeften. De opleiding wil de cursist in staat stellen een erkende kwalificatie te behalen om zijn waarde of inzetbaarheid op de arbeidsmarkt te handhaven of te vergroten en zijn persoonlijke ontwikkeling te verhogen, of zich bij te scholen, te vervolmaken of te herscholen. Het aanbod van de modulaire opleiding rechtspraktijk is gebaseerd op enerzijds de bestaande beroeps- en opleidingsprofielen, respectievelijk die van rechtspracticus en rechtspraktijk, en anderzijds op de leertrajecten in het hogeschoolonderwijs. Deze modulaire opleiding beoogt naast een uitdrukkelijke diplomafinaliteit ook bijscholingtrajecten op het niveau van het hoger onderwijs die inhoudelijk tegemoet komen aan de eisen van de arbeidsmarkt.

3.1.2

Missie hoger volwassenenonderwijs en rechtspraktijk

De modulaire opleidingsstructuur is een onderwijsvorm waarin vorming, opleiding en training geïntegreerd worden aangeboden op het niveau van hoger onderwijs in het kader van levenslang en levensbreed leren en om zoveel mogelijk mensen de kans te geven en te stimuleren om hieraan deel te nemen. Het doel is cursisten in groep competenties te laten verwerven waarmee ze zowel professionele als maatschappelijke taken kunnen vervullen en erkende studiebewijzen kunnen behalen. Tot de doelgroep behoort iedere volwassene die aan de voltijdse leerplicht heeft voldaan en die over de elementaire competenties (zoals lezen, schrijven, rekenen) beschikt. De cursist leert intentioneel en begeleid aan de hand van relevante leerinhouden binnen een vastgelegde, evolutieve opleidingenstructuur met flexibele organisatievormen. De opleiding verwelkomt cursisten met verschillende motivaties en houdt rekening met de reële leerbehoeften van volwassenen. Ze wil cursisten een tweede kans bieden om na een onafgewerkte onderwijsloopbaan een gelijkwaardig diploma te behalen. Dit laat cursisten toe een erkende kwalificatie te halen om hun waarde of inzetbaarheid op de arbeidsmarkt te handhaven of te vergroten, hun persoonlijke ontwikkeling, hun maatschappelijke integratie of talenkennis te verhogen of zich 10

bij te scholen, te vervolmaken of te herscholen. Het aanbod speelt in op die verschillende verwachtingen. De cursist kan een aanbod volgen om specifieke competenties of een hogere kwalificatie te verwerven. Dat aanbod beoogt een verbreding of verdieping (specialisatie) van de vaardigheden. Kenmerkend voor de onderwijsvorm is dat die ernaar streeft om competenties te laten verwerven die transfereerbaar zijn. De beroepsopleiding in het volwassenenonderwijs mikt op een brede inzetbaarheid van de cursist in het beroep. Het onderwijsaanbod reikt een studiemogelijkheid aan om een scala aan competenties te verwerven. De opleidingen is gericht op de ontwikkeling van beroepscompetenties en omvat een waaier van vaktechnische, methodische, sociale en participerende vaardigheden. De cursist verwerft competenties die hem breed inzetbaar maken binnen zijn beroepsdomein. Daarnaast besteedt het volwassenenonderwijs ook aandacht aan leercompetenties: vaardigheden die de cursist in staat stellen om zelfstandig leerstrategieën te gebruiken en een eigen leerstijl en -attitude te ontwikkelen (leren leren). Binnen een modulair (met leerpakketten) organisatiemodel biedt het volwassenenonderwijs flexibiliteit in de leerwegen. In overleg met de cursist wordt gezocht naar de meest efficiënte leerweg. Daarbij wordt rekening gehouden met zijn reeds verworven competenties, behoeften en mogelijkheden inzake tijd, ritme, ruimte en mobiliteit. Dit kan gebeuren in contact- of afstandsonderwijs of in een gecombineerde formule.

3.1.3

Structuur modulaire studietraject

De opleiding rechtspraktijk vraagt kennis en inzichten, vaardigheden en toepassingen, attitudes en competenties op zes domeinen: 1 Algemene vaardigheden: bedrijfsmanagement, inleiding tot het recht en methodologie, toegepaste informatica, communicatievaardigheden, juridisch Frans; 2 Openbare besturen: Europees recht, grondwettelijk recht, administratief recht, ruimtelijk ordenings- en milieurecht; 3 Burgerlijk recht en gerechtelijk privaatrecht: gerechtelijk privaatrecht, personen- en familierecht en zakenrecht, huwelijksvermogensen erfrecht, verbintenissenrecht en belangrijkste contracten, seminarie burgerlijk recht; 4 Handels-, economisch, vennootschaps- en verzekeringsrecht: handels- en economisch recht, vennootschapsrecht, seminarie handels-, economisch en vennootschapsrecht, verzekeringsrecht; 5 Sociaal en fiscaal recht: sociaal recht, fiscaal recht; 6 Strafrecht en strafvordering: strafrecht, strafvordering. Het is daarbij essentieel dat de afgestudeerde beschikt over een degelijke en praktijkgerichte kennis van de verschillende rechtsdisciplines en dat hij kan werken met een zekere zelfstandigheid. De leerbekwaamheid en leergierigheid van de cursist wordt gestimuleerd door hem de kans te geven met rechtsbronnen te leren omgaan. De opleiding wil bij de cursisten voldoende attitudes ontwikkelen die onontbeerlijk zijn voor de uitoefening van het beroep van rechtspracticus en juridisch medewerker zoals:  abstract denken,  accuratesse,  zelfstandigheid,  kunnen omgaan met informatie,  flexibiliteit,  organisatievermogen,  kritische ingesteldheid, 11

 dienstverlenende ingesteldheid,  zin voor initiatief,  leergierigheid,  assertiviteit. De seminaries en het projectwerk in de opleiding moeten in het bijzonder aandacht besteden aan die attitudes. De klemtoon daarbij ligt op de zelfwerkzaamheid van de cursist en het bijsturen van het leerproces door de docent die de rol van ‘coach’ of begeleider vervult. De eenheden “seminarie” en de module “projectwerk” beogen de integratie van doelstellingen, kennis en vaardigheden en moeten het mogelijk maken de klemtoon, gevoelig sterker dan voorheen, te leggen op het competentiegericht werken.

3.2

Leerplandoelstellingen, leerinhouden en methodologische wenken

In wat volgt worden de rubrieken instapvereisten, leerplandoelstellingen, leerinhouden en methodologische wenken voor elke eenheid/module van de opleiding rechtspraktijk nader omschreven. Onder vereiste voorkennis vindt men de eisen waaraan de cursisten moeten voldoen om de eenheid aan te vangen. De leerplandoelstellingen stippen de vaardigheden en attitudes aan die de cursisten op het einde van een eenheid moeten beheersen. Onder leerinhouden vindt men de noodzakelijke kennis om de leerplandoelstellingen te realiseren. De methodologische wenken geven de hulpmiddelen weer die de doelstellingen helpen bereiken. Het betreft zowel didactische werkvormen, didactisch materiaal als audiovisuele middelen, didactische lokalen, pc-infrastructuur en informatiebronnen (bibliotheek, mediatheek, elektronische leeromgeving). De wenken zijn een hulp voor de docent, maar verplichten hem/haar geenszins om die middelen ook aan te wenden. Het centrum voor volwassenenonderwijs en de docent zijn autonoom bij het concretiseren van de doelstellingen en de leerinhouden.

12

BEDRIJFSMANAGEMENT 4

BEDRIJFSMANAGEMENT

4.1

Eenheid A1

4.1.1

Vereiste voorkennis

De cursist hoeft geen andere eenheid gevolgd te hebben.

4.1.2

Studieduur

80 lestijden TV

4.1.3

Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden

4.1.3.1 Organisatiemanagement De cursist:  kent de verschillende fasen van het managementproces en de managementtermen;  kan een strategie formuleren;  kent het commercieel beleid;  kent het human resources management zoals motivatietheorieën en leiderschapsstijlen. 4.1.3.2 Financieel management De cursist:  heeft een inzicht in de balans, de resultatenrekening en het controleverslag van een onderneming;  kan ratio’s (liquiditeit en solvabiliteit) berekenen en de resultaten analyseren en interpreteren.

13

Leerplandoelstellingen

Leerinhouden

Methodologische wenken

Organisatiemanagement De cursist kan:  het managementproces definiëren;  de verschillende fasen van strategisch management onderscheiden en toepassen.

Managementproces: planning, organiseren, leiding geven, controleren Strategisch management: intern en extern onderzoek, strategische beleidsvorming (ondernemingsdoelstellingen, strategie en beleid) Planning en implementatie

De theoretische kennis wordt best verduidelijkt door een aantal praktische cases klassikaal te bespreken. Daarnaast onderzoekt de cursist intern en extern een bedrijf naar eigen voorkeur en formuleert strategische opties voor dat bedrijf. Hierover kan de cursist op geregelde tijdstippen vragen stellen. Organisatieschema’s: De theoretische kennis wordt best verduidelijkt De cursist kan:  verschillende organisatieschema’s onder Lijnorganisatie, lijn-staforganisatie, divisie- door een aantal praktische cases klassikaal te bespreken. scheiden; organisatie, matrixorganisatie  de begrippen delegatie, spanwijdte en omDaarnaast onderzoekt de cursist intern en extern  Delegatie, spanwijdte, omspanningsverspanningsvermogen definiëren; een bedrijf naar eigen voorkeur en formuleert mogen  kan verschillende organisatieculturen onder-  Organisatieculturen: machtgerichte, rolgestrategische opties voor dat bedrijf. Hierover scheiden. richte, taakgerichte en persoonsgerichte cul- kan de cursist op geregelde tijdstippen vragen stellen. tuur De cursist kan:  de verschillende leiderschapsstijlen onderscheiden. De cursist kan:  human resource management omschrijven;  de verschillende activiteiten rond de instroom, doorstroom van activiteiten uitleggen;  de verschillende jobkarakteristieken opsommen die de arbeidsmotivatie kunnen verhogen.

 Leiderschapsstijlen  Leiderschapsmodel van Blake en Mouton en van Reddin  Human resource management of personeelsmanagement  Instroom: personeelsplanning, personeelsbudget, rekrutering en selectie.  Doorstroom: kostenbeheersing, opleiding en bijsturing, bezoldigingsbeleid, arbeidsmotivatie

De theoretische kennis wordt het best verduidelijkt door een aantal cases klassikaal te bespreken. De theoretische kennis wordt het best verduidelijkt door een aantal cases klassikaal te bespreken.

14


Leerinhouden


 Werking van boekhouding  Basisprincipes BTW

De theoretische kennis wordt het best verduidelijkt door praktische toepassingen.

 Jaarrekening en Jaarverslag  Enkelvoudige en geconsolideerde jaarrekening.  Belgische GAAP en IAS/IFRS  Sociale balans

De theoretische kennis wordt het best verduidelijkt door concrete voorbeelden en actuele artikels.

 Vast actief en vlottend actief  Eigen middelen en vreemde middelen  Nettobedrijfskapitaal  Toelichting bij de balans

De theoretische kennis wordt het best verduidelijkt door concrete voorbeelden en toepassingen. Tijdens de les wordt bovendien een jaarrekening van een bedrijf klassikaal besproken. Daarnaast bespreekt de cursist ook een eigen jaarrekening naar eigen voorkeur. Hierover kan de cursist op geregelde tijdstippen vragen stellen. De theoretische kennis wordt het best verduidelijkt door concrete voorbeelden en toepassingen. Tijdens de les wordt bovendien een jaarrekening van een bedrijf klassikaal besproken. Daarnaast bespreekt de cursist ook een eigen jaarrekening naar eigen voorkeur. Hierover kan de cursist op geregelde tijdstippen vragen stellen.

Financieel management De cursist kent:  de basisprincipes van de boekhoudtechniek;  de basisprincipes van de BTW. De cursist kan:  het onderscheid formuleren tussen jaarrekening en jaarverslag, enkelvoudige en geconsolideerde jaarrekening, jaarrekening opgemaakt volgens Belgische GAAP of IAS/IFRS;  de sociale balans interpreteren. De cursist kan:  een actief of passief op de balans situeren;  voorbeelden geven en toepassingen oplossen van de belangrijkste actief- en passiefposten;  het nettobedrijfskapitaal berekenen en interpreteren;  de toelichting over de balansposten interpreteren.

 Kosten en opbrengsten De cursist kan:  een kost of een opbrengst op de resultatenre-  Resultaatverwerking kening situeren;  Toelichting bij de resultatenrekening  voorbeelden van de belangrijkste kosten- of  Cashflow opbrengstenrekeningen;  de cashflow berekenen en interpreteren;  de toelichting over de resultatenrekening interpreteren.

15


Leerinhouden

 Investeringsplan  Financieringsplan  Kasplan  Prognose resultatenrekening  Balansprognose Ratio’s: De cursist kan:  de belangrijkste ratio’s op het vlak van li Rentabiliteitsratio’s quiditeit, rentabiliteit en solvabiliteit bereke-  Liquiditeitsratio’s nen en interpreteren;  Solvabiliteitsratio’s  een bedrijf op het vlak van liquiditeit, rentabiliteit, solvabiliteit beoordelen. De cursist krijgt:  inzicht in een investeringsplan, een financieringsplan, kasplan, een prognose van de resultatenrekening en een balansprognose aan de hand van cijfermateriaal.

Methodologische wenken De theoretische kennis wordt het best verduidelijkt door concrete voorbeelden en toepassingen.

De theoretische kennis wordt het best verduidelijkt door concrete voorbeelden en toepassingen. Tijdens de les wordt bovendien een jaarrekening van een bedrijf klassikaal besproken. Daarnaast bespreekt de cursist ook een eigen jaarrekening naar eigen voorkeur. Hierover kan de cursist op geregelde tijdstippen vragen stellen.

16

INLEIDING TOT HET RECHT EN METHODOLOGIE 5

INLEIDING TOT HET RECHT EN METHODOLOGIE

5.1

Eenheid A2

5.1.1

Vereiste voorkennis


5.1.2

Studieduur

60 lestijden TV

5.1.3


5.1.3.1 Minimale doelstellingen en leerinhouden De cursist:  heeft een inzicht in de functie van het recht;  kent de fundamentele rechtsbegrippen;  kent de rechtsbronnen en de indeling(en) van het recht;  kent de grote lijnen van de politieke en gerechtelijke organisatie binnen België;  kan wetgeving, rechtspraak en rechtsleer opzoeken (onder meer via juridische databanken) en raadplegen;  maakt kennis met de opbouw van een wet en een vonnis.

17

5.1.4



Leerinhouden


De cursist:  krijgt een inzicht in het begrip en de functie van het recht;

 Wat is recht?  Wat is de functie van het recht binnen de samenleving?

 maakt kennis met de rechtsbronnen en de indeling(en) van het recht;

 Opsomming en toelichting van de verschillende rechtsbronnen.  De indeling publiek/privaatrecht en nationaal/grensoverschrijdend recht.

Deel inleiding De cursist wordt aangespoord om kritisch na te denken over het recht en over de rol van het recht in onze samenleving. De hoorcolleges worden aangevuld met interactieve leergesprekken met de cursisten. Hoofdstukken kunnen worden afgesloten met oefeningen (b.v. op de gerechtelijke organisatie). Deel methodologie De cursist wordt aangespoord om zelfstandig wetgeving, rechtspraak en rechtsleer op te zoeken op het Internet en in de bibliotheek, aan de hand van oefeningen. Hij wordt gevraagd om zelfstandig of in groepsverband een vonnis (dat hem wordt aangeboden) te ontleden.

 kan een overzicht geven van de belangrijkste supranationale instellingen;

 Kort situeren van de Verenigde Naties, het Europees Hof van de Rechten van de Mens en van de Europese Unie.  De federale staat, de regio’s, de provincies en de gemeenten: instellingen en bevoegdheden in grote lijnen.  De gerechtelijke organisatie in België: de rechtbanken en hoven, en hun bevoegdheden in grote lijnen.  Het verloop van een privaatrechtelijke pro-

 verwerft de grote lijnen van de politieke en gerechtelijke organisatie in België;

18


Leerinhouden

 verwerft een aantal fundamentele rechtsbegrippen;



 kan een overzicht van de verschillende rechtsdisciplines geven;  leert hoe wetgeving, rechtspraak en rechtsleer op te zoeken;

   

 kan correct citeren;

 

 maakt kennis met de opbouw van een vonnis.




cedure in grote lijnen, bewijslast en bewijsmiddelen. De begrippen subjectief recht en rechtssubject, rechtsfeit en rechtshandeling, geldigheid en nietigheid van rechtshandelingen, dwingend en aanvullend recht, natuurlijke en rechtspersonen, staat en bekwaamheid van de persoon, verjaring en rechtsmisbruik De verschillende rechtstakken worden kort gesitueerd. Opzoeken van wetgeving op het Internet en in wetboeken. Opzoeken van rechtspraak in juridische databanken. Opzoeken van rechtsleer en rechtspraak in juridische verzamelwerken en tijdschriften. De voornaamste juridische tijdschriften en basiswerken kunnen opsommen. Citeerwijze van de belangrijkste juridische bronnen. Analyse van een eenvoudig vonnis.

19

TOEGEPASTE INFORMATICA 6

TOEGEPASTE INFORMATICA

6.1

Eenheid A3

6.1.1

Vereiste voorkennis


6.1.2

Studieduur

60 lestijden TV

6.1.3


In de eenheid Toegepaste informatica verwerft de cursist inzicht in de meest courante softwarepakketten binnen de kantooromgeving. Hij leert het gangbare besturingssysteem van een computer en het bestandsbeheer te gebruiken. Hij leert de invoer en opmaak van een tekst in een tekstverwerkingsprogramma toe te passen. Hij leert de invoer van gegevens en eenvoudige formules in een spreadsheetprogramma toe te passen. De doelstelling van deze module bestaat erin de cursisten basisbegrippen bij te brengen om hen een algemeen ondersteunend basiskader aan te bieden.

20

6.1.4



Leerinhouden


Computersysteem en randapparatuur: terminologie van de belangrijkste onderdelen en hun werking.

Hoorcollege geactiveerd door toepassingen en voorbeelden

Besturingssysteem en E-mail De cursist:  leert de verschillende basisonderdelen van een computer en randapparatuur kennen, en de elementaire werking ervan;  krijgt inzicht in het aanwezige besturingssysteem en leert er vlot, probleemloos en efficiënt mee werken;  krijgt inzicht in e-mail.

Besturingssysteem: structuur, werking en specifieke kenmerken. E-mail: beheer van contactpersonen en groepen, bijlagen en problematiek rond virussen.

.

De cursist:  leert de specifieke terminologie kennen;

Begrippen in verband met het tekstverwerkingsprogramma.

Een combinatie van hoorcolleges en zelfstandig te maken oefeningen en taken (met begeleiding) die achteraf worden verbeterd.

 leert de basistoepassingen met betrekking tot teksten bestandsfuncties kennen;

Toetsenbord, openen, opslaan, wissen, afdrukken, beeldweergave, cursorbesturing, eenvoudig zoeken en vervangen, klembord, knippen, kopiëren en plakken. Spelling- en grammaticacontrole, autocorrectie.

Tekstverwerkingsprogramma

 leert de mogelijkheden in verband met correct taalgebruik, automatisering om het gebruikscomfort te verhogen kennen;  leert opmaak toepassen en lay-out en bladspiegel bepalen, krijgt kennis van de richtlijnen van de BIN-normen;  leert de mogelijkheden van een tabel kennen

Aanbrengen en bewerken van stijlen, opmaakprofielen, sjablonen, toepassen BIN-normen. Tabel maken, opmaken, bewerken. 21


Leerinhouden


De cursist:  leert de specifieke terminologie kennen;

Begrippen in verband met het rekenblad.

Een combinatie van hoorcolleges en zelfstandig te maken oefeningen en taken (met begeleiding) die achteraf worden verbeterd.

 leert de specifieke kenmerken van een rekenblad kennen, en kan de lay-out en vormgeving bepalen van cellen, rijen, kolommen en tabellen en specifieke kenmerken toepassen;  leert de afdrukmogelijkheden;  leert de invoer van eenvoudige formules en functies;  leert lijsten sorteren, filteren.

Celeigenschappen, opmaak rij, kolom, blad en pagina-instellingen.

Spreadsheetprogramma

Afdrukinstellingen. Wiskundige operatoren in formules en functies invoegen. Dataverwerking (data, sorteren, filter).

22

COMMUNICATIEVAARDIGHEDEN 7

COMMUNICATIEVAARDIGHEDEN

7.1

Eenheid A4

7.1.1

Vereiste voorkennis


7.1.2

Studieduur

80 lestijden TV

7.1.3


De cursist:  kan zowel mondeling als schriftelijk juridische informatie verwerken en adviezen verstrekken, in een begrijpelijke en correcte taal;  kan verslagen, notulen, brieven en berichten opstellen;  kan de gepaste gesprekstechnieken hanteren in professionele tweegesprekken en vergaderingen;  verwerft onderhandelings- en conflictbeheersingstechnieken;  kan elektronische communicatiemiddelen gebruiken.

23

7.1.4



Leerinhouden


De cursist:  kan de communicatie efficiënt plannen;

Opdrachtanalyse  Thema en centrale vraag  Doel en doelgroep  Communicatievorm en medium  Randvoorwaarden en context Structurering van teksten en tekstonderdelen  Thema en tekststructuur met behulp van (model)vragenschema’s (eventueel mindmapping)  Soorten tekstrelaties en hun markering via signaalwoorden  Ordeningsprincipes voor kernantwoorden  Verdeling in inleiding-kern-slot  Manieren om structuur zichtbaar te maken (uiterlijke structuur)  Alinea-indeling en alineastructuur (kernzin en uitwerking)  Titels en tussenkopjes  Soorten samenvattingen en hun kenmerken Leesrondes en leesstrategieën  Oriënterend, globaal en intensief lezen  Zoekend en studerend lezen  Kritisch lezen

Communicatieve taaltaken worden het beste aangepakt volgens de OVUR-strategie  Oriënteren op de taak  Voorbereiden van de taak  Uitvoeren van de taak  Reflecteren op de taakuitvoering  Spreekopdrachten kunnen ondersteund worden met audiovisuele hulpmiddelen zoals video- en cassetterecorder en ingeoefend worden via rollenspel of opdrachten op het werkveld.  Schrijfproducten van de cursisten kunnen ook door medestudenten beoordeeld worden (‘peer review’).  Tekorten op het vlak van correct Nederlands worden vastgesteld door screening via een instaptoets en worden het beste geremedieerd met begeleide zelfstudie via elektronisch oefenmateriaal (leerplatform, cdrom) met directe feedback. Zo kan ingespeeld worden op de zeer uiteenlopende beginsituatie van de cursisten.

 kan informatieve, adviserende, persuasieve en prescriptieve juridische teksten; ontwerpen, analyseren, samenvatten en kritisch becommentariëren;

 kan de geschikte leesstrategieën toepassen volgens zijn leesdoel;

24


Leerinhouden

 kan een juridisch-maatschappelijke argumentatie analyseren, beoordelen en ontwerpen;

Argumentatietheorie  Analyse van enkelvoudige en complexe argumentaties met behulp van het model van Toulmin.  Beoordeling van soorten argumentaties met behulp van standaardvragen.  De belangrijkste drogredenen.  De kenmerken en de beoordeling van juridische argumentatie en van beleidsargumentatie.  Zelf een juridisch-maatschappelijke argumentatie ontwerpen en verdedigen. Basisgesprekstechnieken  Luistervaardigheden: kleine aanmoedigingen, vragen stellen, parafraseren, samenvatten, reflecteren van gevoel.  Regulerende vaardigheden: het gesprek openen en afsluiten, terugkoppelen naar begindoelen, situatie verduidelijken, hardop denken.  Zendervaardigheden: opbouwende kritiek geven, omgaan met kritiek en emoties, op een assertieve manier bezwaar maken, omgaan met lastige mensen, enz. Gespreksmodellen  Het probleemoplossend gesprek (het klachtengesprek, de conflicthantering, het onderhandelingsgesprek, enz.).  Het informatieve en het adviesgesprek.  Het slechtnieuwsgesprek.  Het telefoongesprek (de regels om klant-

 kan bij professionele tweegesprekken basisgesprekstechnieken toepassen en professionele gespreksmodellen hanteren;


25


 kan actief aan vergaderingen deelnemen en efficiënt vergaderingen leiden;

 kan notuleren tijdens een vergadering;

Leerinhouden


vriendelijk te telefoneren: telefoongesprek openen en afsluiten, doorverbinden met vooraanmelding, probleemsituaties oplossen enz.). Vergadertechnieken  De structuur en de kenmerken van de verschillende types vergaderingen (bijvoorbeeld besluitvormingsvergaderingen, informerende en inspraakvergaderingen, probleemoplossende vergaderingen, brainstormvergaderingen, onderhandelingen).  De functie, de kenmerken en de verschillende onderdelen van goede vergaderagenda’s.  De taken van deelnemers voor en tijdens de vergadering en de verschillende typen bijdragen die deelnemers kunnen leveren.  De taken van de voorzitter voor en tijdens de vergadering, en de technieken om die taken goed uit te voeren.  De taken van onderhandelaars in de verschillende onderhandelingsfasen.  De kenmerken van de Harvard-methode van onderhandelen en de verschillende stijlen van conflicthantering. Notuleren  De functies en de kenmerken van de verschillende soorten notulen.  De taken en de rechten van de notulist voor, tijdens en na de vergadering. 26


Leerinhouden


 De inhoudselementen, de lay-out en de formuleringskenmerken van goede en overzichtelijke notulen.  kan brieven, mededelingen en rapporten Brieven, mededelingen en rapporten opstellen en daarbij de geschikte schrijfstra-  De structuur en de kenmerken van de betegieën toepassen; langrijkste soorten rapporten: bijvoorbeeld de memo, de mededeling, het adviesrapport, de probleemsignalering, de nieuwe regeling, enz.  De structuur en de kenmerken van de belangrijkste soorten brieven (en emailberichten): lezergerichte goednieuws-, neutraalnieuws- en slechtnieuwsbrieven volgens de gepaste directe of indirecte methode, en persuasieve brieven volgens de AIDA-methode (bijvoorbeeld maanbrieven, betalingsherinneringen, klachtenbrieven, verzoekbrieven, uitnodigingen, goodwillbrieven, enz.).  kan een publiekgerichte mondelinge presen- Mondelinge presentatietechnieken tatie over een juridisch-maatschappelijk on-  Manieren om een presentatie sterk te opederwerp houden; nen en af te sluiten.  Goede innerlijke en uiterlijke structuur (o.a. vooruitblik, overgangspassages, terugblik of samenvattingen).  Aandachtstrekkers (zoals anekdotes, voorbeelden, citaten, retorische vragen, vergelijkingen, enz.).  Belang van lichaamstaal (zoals houding, gebaren, mimiek, oogcontact).  Stem- en taalgebruik (o.a. tempo, intonatie, 27


Leerinhouden


stopwoorden, articulatie, uitspraak).  Oordeelkundig gebruik van visuele hulpmiddelen en van een spreekschema.  kan in een correcte, duidelijke, aantrekkelijke en gepaste taal en stijl (mondeling en schriftelijk) formuleren, en daarvoor de geschikte (elektronische en papieren) bronnen raadplegen.

Formuleren  Correcte spelling, uitspraak, woordgebruik (gallicismen) en zinsbouw.  Duidelijke en aantrekkelijke (rechts)taal en stijl (vermijden van onnodig(e): jargon, passief, nominaliseringen, lange zinnen, lange aanlopen, afstandelijk schrijfstandpunt, overspannen tangconstructies, voorzetselketens, woordomhaal, enz.).  De diverse (papieren en elektronische) bronnen en hulpmiddelen om op Internet, in de bibliotheek en thuis taal- en spellingproblemen op te lossen en informatie op te zoeken (spellinggids, spellingchecker, grammatica, AN-gids, taaldatabanken, woordenboeken enz.).

28

JURIDISCH FRANS 8

JURIDISCH FRANS

8.1

Eenheid A5

8.1.1

Vereiste voorkennis

De cursist hoeft geen andere eenheid gevolgd te hebben. De cursist heeft met vrucht de eindtermen van richtgraad 2 Frans behaald.

8.1.2

Studieduur

80 lestijden TV

8.1.3


De cursist kan:  juridische teksten lezen, schrijven, verklaren, analyseren en synthetiseren;  een conversatie voeren en deelnemen aan een debat;  de Franse rechtsterminologie adequaat gebruiken;  woordenboeken, naslagwerken en publicaties met betrekking tot het werkveld gebruiken.

29

8.1.4



Leerinhouden

De luister- en spreekvaardigheid wordt ontwikkeld door groepsoefeningen. Er worden radioen tv-opnames gebruikt. Als input worden er in groep juridische en teksten uit de juridischmaatschappelijke realiteit gebruikt en geanalyseerd. De teksten die het uitgangspunt van discussie vormen, handelen over juridische onderwerpen in het algemeen. Er worden vele teksten uit kranten en tijdschriften gebruikt. Er worden inhouds- en open vragen gesteld en oefeningen over woordenschat en inhoud gemaakt. Er wordt les gegeven in vrij kleine Spreekvaardigheid groepen en de cursisten worden herhaaldelijk  De cursisten moeten een conversatie in het aangespoord tot persoonlijk initiatief en teamFrans kunnen voeren, de vraagstelling in het werk. Frans kunnen aanbrengen en kunnen deelDe behandelde dossiers nemen een belangrijke nemen aan een debat. plaats in. Zij bevatten veel nieuwe woorden De cursisten moeten een gestructureerde schat, vooral terminologie uit het rechtsappamondelinge uiteenzetting kunnen geven en raat en de politieke wereld. Grammaticaal de juridische woordenschat actief kunnen wordt vooral aandacht besteed aan structuren gebruiken. die de cursist in de praktijk ontmoet zoals verLuistervaardigheid voegingen van werkwoorden, gebruik van tij De cursisten moeten de in het Frans aange- den, persoonlijke en betrekkelijke voornaamwoorden, bijvoeglijke naamwoorden, het bijbrachte leerinhouden kunnen begrijpen. woord en het correct gebruik van voorzetsels.  De cursisten moeten teksten van radio en In grote mate wordt ingespeeld op de behoeften TV vlot kunnen begrijpen. van de cursisten. Beheersen zij bepaalde grammaticaonderdelen niet (meer) voldoende, dan worden die gepresenteerd of opgefrist. De nadruk ligt daarbij altijd op de praktische kennis ervan zoals herkenning en begrip van geschreven teksten, gesprekken en berichtgeving. Eventueel wordt afhankelijk van het niveau van Woordenschat  De cursisten moeten de aangebrachte basiswoordenschat van juridisch Frans memoriseren en in de praktijk kunnen toepassen, namelijk de woordenschat in een tekst begrijpen, ongeacht of ze die vooraf hebben bestudeerd, of het om ‘nieuwe’ woordenschat gaat, en die kunnen toepassen in een conversatie of schrijfoefening.

Methodologische wenken Didactische wenken Er wordt onderwezen aan groepen: ex cathedra, rollenspel, discussie, enz… De leerinhouden worden in het Frans gepresenteerd en op vraag van de cursisten, maar in functie van de moeilijkheidsgraad van de teksten, vertaald. Didactische hulpmiddelen Bord, slides, radio, tv, kranten, tijdschriften,

30


Leerinhouden


Leesvaardigheid  Artikels en kranten en eenvoudige juridische teksten kunnen lezen.  De cursisten moeten juridische teksten kunnen lezen en begrijpen. Schrijfvaardigheid  De cursisten moeten een tekst in het Frans kunnen samenvatten en oefeningen over de gezien thema’s kunnen maken op basis van aangebrachte principes/structuren die vooraf zijn gepresenteerd.  De cursisten moeten de nieuwe woordenschat schriftelijk kunnen gebruiken en een persoonlijk commentaar kunnen schrijven.

31

EUROPEES RECHT 9

EUROPEES RECHT

9.1

Eenheid B1

9.1.1

Vereiste voorkennis


9.1.2

Studieduur

40 lestijden TV

9.1.3


De cursist:  kent de eigenheid van het Europees recht en verwerft inzicht in de invloed van het Europees recht op het Belgisch recht;  kent de samenstelling en de werking van de Europese politieke en gerechtelijke instellingen;  kan wetteksten en rechtspraak opzoeken en analyseren;  ontwikkelt hierbij een kritische belangstelling voor de Europese integratie.

32

9.1.4



Leerinhouden


De cursist kan:  de beknopte geschiedenis van de Europese Unie schetsen en toelichten.

1 Beknopte geschiedenis

Leergesprek Tijdens de cursus wordt ook verwezen naar interessante en relevante, maar niet verplichte lectuur en websites. Leergesprek De cursisten kunnen via het Internet zelf informatie opzoeken.

2 De instellingen De cursist kan:  de verscheidene instellingen opsommen, de samenstelling en hun bevoegdheden toelichten. De cursist kan: 3 De besluitvorming en de besluitvormingsprocedure  de besluitvorminsprocedure toelichten.

4 De eigen rechtsorde De cursist kan:  de begrippen autonomie, voorrang en directe 5 Vrij verkeer van goederen werking van het Europees recht verklaren; 6 Vrij verkeer van personen  de principes van het vrij verkeer van goederen verklaren en toepassingen in verband hiermee oplossen;  arresten in verband hiermee ontleden en toelichten;  de principes van het vrij verkeer van personen verklaren en toepassingen in verband hiermee oplossen;  arresten in verband hiermee ontleden en toelichten.

Leergesprek. De belangstelling en betrokkenheid van de studenten kan aangescherpt worden door het stimuleren van hun zelfwerkzaamheid (b.v.door zelf opzoeken van besluitvorminsprocedure). Leergesprek. Ontleden van een verdragstekst en arresten van het Hof van Justitie.

33


Leerinhouden


De cursist kan:  de pijlers van het mededingingsrecht opsommen en toelichten;  voorbeelden en beslissingen betreffende het mededingingsrecht geven en toelichten.

7

Leergesprek Ontleden van een verdragstekst en arresten van het Hof van Justitie

Het mededingingsrecht

34

GRONDWETTELIJK RECHT 10

GRONDWETTELIJK RECHT

10.1

Eenheid B2

10.1.1

Vereiste voorkennis


10.1.2

Studieduur

60 lestijden TV

10.1.3


De cursist kent:  de grondbegrippen en de kenmerken van de Belgische Staat;  de samenstelling en de werking van de federale instellingen;  de samenstelling en de werking van de gemeenschaps- en de gewestinstellingen;  de samenstelling en de werking van de provinciale en de gemeentelijke instellingen;  de rechten en de vrijheden van de burgers en kan deze vanuit de tekst van de Grondwet becommentariëren en op concrete situaties toepassen.

35

10.1.4



Leerinhouden


De cursist:  kent de beginselen van het Belgisch publiek recht;  kan de kenmerken en de evolutie van de Belgische Staat vanuit een historisch perspectief schetsen;  kent de hiërarchie van de rechtsnormen met als basis de Grondwet;  weet hoe wetgeving tot stand komt;  kent de samenstelling, de werking en de bevoegdheden van de instellingen van de federale overheid en van de gemeenschappen en de gewesten;  heeft noties van de samenstelling en de algemene werking van de provincie, gemeente en het OCMW (Openbaar Centrum voor Maatschappelijk Welzijn);  kent de samenstelling en de bevoegdheden van de rechterlijke macht;  kent de fundamentele beginselen die de werkwijze van de rechterlijke macht beheersen en kent de algemene principes van het statuut van de rechterlijke macht;  kan de inhoud van de rechten en vrijheden van de burger aan de hand van concrete gevallen toelichten;  kan de tekst van de Grondwet interpreteren

1 De beginselen van het Belgisch publiekHoorcolleges afgewisseld met leergesprekken. recht: de Grondwet als basis van het BelBegeleide praktische toepassingen en opdrachgisch publiekrecht; de kenmerken van de ten (met gebruik van het wetboek). Belgische staat en de belangrijkste evoluties sedert 1830; de hiërarchie van de rechtsnormen. 2 De federale overheid: samenstelling, bevoegdheden en werkwijze van de drie takken van de wetgevende macht; statuut van de parlementsleden; samenstelling, bevoegdheden en werkwijze van de uitvoerende macht; het statuut van de Koning en het statuut van de ministers en de staatssecretarissen. 3 De gemeenschappen en de gewesten: de asymmetrische structuur van het federale België; de samenstelling, de bevoegdheden en de werkwijze van de wetgevende en de uitvoerende organen van de gemeenschappen en de gewesten. 4 De gemeenten, de provincies en het OCMW: samenstelling en algemene bevoegdheidsomschrijving van de organen. 5 De rechterlijke macht: soorten hoven en rechtbanken; samenstelling en bevoegdheden van de gewone hoven en rechtbanken; de samenstelling en de bevoegdheden van de Raad van State en het Arbitragehof; de werkwijze van de rechterlijke macht; het sta36


Leerinhouden

en illustreren met praktische voorbeelden;  kan eenvoudige casussen oplossen via de toepasselijke wetgeving.

tuut van de rechterlijke macht. 6 De fundamentele rechten en vrijheden van de burger: gelijkheid en non-discriminatie; de rechten ter bescherming van de fysische persoon; de rechten ter bescherming van de psychische persoon; het recht op eigendom; de sociaal-economische rechten; de rechten van het kind; de rechten die voortvloeien uit de bestuurlijke vernieuwing.


37

ADMINISTRATIEF RECHT 11

ADMINISTRATIEF RECHT

11.1

Eenheid B3

11.1.1

Vereiste voorkennis

De cursisten worden toegelaten nadat ze voor de eenheid B2 Grondwettelijk recht met vrucht geslaagd zijn.

11.1.2

Studieduur

80 lestijden TV

11.1.3


De cursist:  heeft een inzicht in de eigenheden van het administratief recht;  kent de bronnen en de fundamentele begrippen van het administratief recht;  weet waar hij informatie kan vinden, hoe hij een wetboek moet raadplegen en rechtspraak moet opzoeken en bespreken;  heeft een inzicht in de vormen van beheer van openbare diensten;  kent meer in het bijzonder de samenstelling en de werking van de provincie, de gemeente en het OCMW;  weet hoe het statuut van het personeel in overheidsdienst geregeld is;  kent de belangrijkste administratieve contracten, in het bijzonder de overeenkomsten voor werken, leveringen en diensten;  kent het regime van de goederen: het openbaar en privaat domein, de onteigening, de openbare wegen;  kent de administratieve en jurisdictionele bescherming van de burger, met in het bijzonder de Raad van State.

38

11.1.4



Leerinhouden


De cursist:  kent de algemene beginselen van het administratief recht;  kent de werking en de vormen van beheer van de openbare dienst;  kan in het bijzonder de organisatie en de bevoegdheden van de provincie, de gemeente en het OCMW toelichten via de wetgeving terzake;  kent het statuut van het personeel in overheidsdienst;  kent de organisatie en de werking van de politiediensten;  heeft noties van het regime van de overheidsgoederen;  kent de inhoud van en de wetgeving over de belangrijkste administratieve contracten;  kent de verschillende wijzen van rechtsbescherming van de burger tegen het optreden van het bestuur, zowel de preventieve als de repressieve rechtsbescherming;  kent de bevoegdheden en de werking van de Raad van State;  kan via wetboeken en andere beschikbare bronnen casussen en praktische toepassingen oplossen.

 Inleidende beschouwingen: begrip ‘administratief recht’; bronnen van het administratief recht; de administratieve rechtshandelingen (indeling en kenmerken).  De openbare dienst: begrip; de beginselen van de openbare dienst; vormen van beheer van openbare diensten (centralisatie en decentralisatie); het administratief toezicht (begrip, doel en vormen); het openbaar ambt (begrip ‘ambtenaar’, algemene principes van het statuut van het personeel van de federale overheid, van het statuut van het personeel van de gemeenschappen en de gewesten en van het statuut van het personeel van de provincies en de gemeenten).  De provincie: samenstelling, werking en bevoegdheden van de provincieraad en van de bestendige deputatie; het statuut en de bevoegdheden van de gouverneur; het administratief toezicht op de provincies in het Vlaamse Gewest.  De gemeente: samenstelling, werking en bevoegdheden van de gemeenteraad en van het college van burgemeester en schepenen; het statuut en de bevoegdheden van de burgemeester; de binnengemeentelijke territoriale organen; het administratief toezicht op de gemeenten in het Vlaamse Gewest; het personeel van de gemeente (de gemeentesecretaris en de gemeenteontvanger).  De organisatie van de politiediensten: het Octo-

 Hoorcolleges afgewisseld met leergesprekken en geïllustreerd met voorbeelden.  Gebruik van wetboek en documenten.  Verwijzing naar toepasselijke websites.  Praktische toepassingen en casussen (begeleid en zelfstudie).  Gastcolleges en/of bezoek aan een openbare dienst.

39


Leerinhouden 












pusakkoord; algemene organisatie van de federale en de lokale politie. Het OCMW: algemene begrippen en bevoegdheidsregeling; organisatie van het OCMW (bestuursorganen en personeel); controle en administratief toezicht; de maatschappelijke integratie en het leefloon. De overheidsgoederen: openbaar en privaat domein; de onteigening (kenmerken, de onteigeningsprocedures); de openbare wegen (indeling, collectief en privatief gebruik). De administratieve contracten: begrip en voorbeelden; de overeenkomsten voor werken, leveringen en diensten (kenmerken van de regeling inzake overheidsopdrachten en bespreking van de gunningsprocedures). De preventieve rechtsbescherming tegen het optreden van het bestuur: de beginselen van behoorlijk bestuur; de openbaarheid van bestuur; de ombudsman. De repressieve rechtsbescherming tegen het optreden van het bestuur: de administratieve en jurisdictionele beroepen (onderscheid, kenmerken en vormen). De Raad van State: overzicht van de bevoegdheden van de afdeling wetgeving; overzicht van de bevoegdheden van de afdeling administratie en in het bijzonder het annulatieberoep wegens machtsoverschrijding (ontvankelijkheidsvoorwaarden, vernietigingsgronden); de rechtspleging voor de afdeling administratie. 40

RUIMTELIJK ORDENINGS- EN MILIEURECHT 12

RUIMTELIJK ORDENINGS- EN MILIEURECHT

12.1

Eenheid B4

12.1.1

Vereiste voorkennis


12.1.2

Studieduur

40 lestijden TV

12.1.3


De cursist:  heeft een inzicht in het kader waarbinnen het ruimtelijk ordenings- en milieubeleid wordt georganiseerd;  kent de grote trekken met betrekking tot de stedenbouwkundige vergunningsplicht en de milieuen natuurvergunningplicht.

41

12.1.4



Leerinhouden


Situering van het ruimtelijk structuurplan, van de ruimtelijke uitvoeringsplannen, en van de gewestplannen en BPA’s (Bijzonder Plan van Aanleg). Bespreking van de bodembestemmingen. Bespreking van het artikel 99 van het decreet houdende de organisatie van de ruimtelijke ordening (vergunningsplicht), en van het besluit houdende vrijstelling van aanvraag van een stedenbouwkundige vergunning. Bespreking van de vergunningsprocedure.

Hoorcollege aangevuld met leergesprek, en met het maken van eenvoudige oefeningen. De cursisten worden zo vertrouwd mogelijk gemaakt met de basisteksten van het milieurecht (senso lato). Eventueel wordt de basiswetgeving opgezocht op het Internet. Gezien de beknopte studieduur is geen grondige studie mogelijk. De cursist maakt evenwel korte oefeningen zoals b.v. het opzoeken in de Vlarem 1-indelingslijst, en op hantering van het artikel 99 decreet houdende de organisatie van de ruimtelijke ordening.

Deel ruimtelijke ordening De cursist:  krijgt een inzicht in de planningsinstrumenten van de overheid;  krijgt een inzicht in de stedenbouwkundige vergunningsplicht en het verloop van de vergunningsprocedure.

Deel milieurecht De cursist:  kan een overzicht geven van de instrumenten die gebruikt worden om een milieubeleid te voeren;  heeft inzicht in de administratieve organisatie van het milieubeleid in Vlaanderen;  heeft inzicht in de milieuvergunnings- en meldingsplicht;  kan het verloop van de vergunningsprocedure schetsen;  weet hoe de controle op de ingedeelde in-

Overzicht van de milieubeleidsinstrumenten. De administratieve organisatie van het milieubeleid in Vlaanderen. Korte bespreking van het DABM-decreet en van het milieuvergunningdecreet. Situering van het Vlarem 1 en van de Vlarem 1- indelingslijst (met inbegrip van de methodologie voor de hantering van die indelingslijst). Situering van het Vlarem 2. Korte bespreking van de opbouw van het Vlarem 2. Situering van het natuurbehoudsdecreet en van 42


Leerinhouden

richtingen is georganiseerd;  kan het wettelijk kader van het natuurbehoud in Vlaanderen situeren;  heeft inzicht in de natuurvergunning- en meldingsplicht;  kan het verloop van de natuurvergunningsprocedure schetsen.

zijn uitvoeringsbesluit (met inbegrip van het verwerven van inzicht in de natuurvergunnings- en meldingsplicht, en in de vergunningsprocedure).


43

GERECHTELIJK PRIVAATRECHT 13

GERECHTELIJK PRIVAATRECHT

13.1

Eenheid C1

13.1.1

Vereiste voorkennis


13.1.2

Studieduur

80 lestijden TV

13.1.3


De cursist heeft een inzicht in:  de algemene beginselen van het gerechtelijke privaatrecht;  de rechterlijke organisatie;  de bevoegdheidsverdeling;  de burgerlijke rechtspleging, met inbegrip van de rechtsmiddelen;  de belangrijkste bijzondere rechtsplegingen;  het beslagrecht. De cursist leert:  actief opzoeken in de wetgeving;  modellen zoeken en eenvoudige procedureakten opstellen.

44

13.1.4



Leerinhouden


Algemene inleiding De cursisten moeten:  het belang en de noodzaak van een efficiënt juridisch apparaat kunnen aantonen om een rechtsstaat te waarborgen;  de Belgische gerechtelijke inrichting kunnen schetsen en kunnen refereren naar de Europese inrichting;  de algemene beginselen van behoorlijke rechtspraak en het belang ervan kennen. Gerechtelijke organisatie en gerechtsmedewerkers De cursisten moeten:  hun weg vinden in de gerechtelijke organisatie;  het rechtsgebied, de samenstelling en de bevoegdheid van de verschillende burgerlijke rechtbanken kunnen beschrijven, evenals de strafrechtbanken en administratieve rechtscolleges;  de verschillende rechterlijke ambten kunnen benoemen en omschrijven.

1 Algemene inleiding:  situering Gerechtelijk Recht en kenmerken;  kenmerken van de rechtspraak.

De leerstof wordt door de docent aangebracht (ex cathedra) maar eentonig doceren moet zeker worden vermeden. De lessen in het recht moeten vertrekken van de realiteit, van concrete en scherp gestelde situaties. De cursisten treden op als probleemoplossers. Ze werken oplossingen uit die correct en rechtvaardig zijn. Vanzelfsprekend hoeft die tijdrovende aanpak niet in alle lessen worden gevolgd. Bronnen zoals processen en vonnissen kunnen daartoe gebruikt worden. Ook didactische tijdschriften leveren interessante gevalsstudies op. Aansluitend worden probleemstellingen, opdrachten en vragen gepresenteerd die getoetst worden aan de theorie. De gevalsstudie stimuleert het denkwerk van de individuele cursist, maar is ook interessant voor een groepsdiscussie. Hierbij is het van belang dat de cursisten de theorie kennen en die kunnen verwoorden. Geregeld aanknopen bij actualiteit en de realiteit (bezoek aan het justitiepaleis) geeft de lessen recht een toegevoegde waarde. Verder be-

2 Gerechtelijke organisatie en gerechtsmedewerkers:  de gerechtelijke organisatie (burgerlijke rechtbanken, strafrechtbanken en administratieve rechtscolleges);  de gerechtelijke ambten.

45


Leerinhouden


De bevoegdheid De cursisten moeten:  de materiële en territoriale bevoegdheid kunnen omschrijven en bepalen;  in concrete gevallen kunnen aanduiden welke rechtbank bevoegd is;  de bevoegdheidsgeschillen kennen en kunnen plaatsen en oplossen. De rechtspleging De cursisten moeten:  de kenmerken en het verloop van de burgerlijke rechtspleging kennen en kunnen omschrijven;  de procedure op eenzijdig en tegensprekelijk verzoekschrift kennen;  het verloop van een geding (behandeling, berechting, oplossing van tussengeschillen en vormen van gerechtelijk bewijs) kennen en kunnen toepassen;  concrete procedurestukken kunnen analyseren (conclusies, vonnissen en arresten) en eenvoudige akten kunnen opstellen.

3    

De bevoegdheid: inleiding; materiële bevoegdheid; territoriale bevoegdheid; bevoegdheidsgeschillen.

4      

De rechtspleging: inleidende begrippen; het instellen van de vordering; het burgerlijke geding; de procedure op éénzijdig verzoekschrift; het kortgeding; het bewijs.

invloedt het inzetten van de didactische media (overheadprojector, video) de lessen positief met de aanmaak van slides bijvoorbeeld. Om het inzichtelijk werken in het juridische vakgebied te bevorderen, wordt volgens het concentrische principe gehandeld. Concreet betekent dat de cursisten de structuren, de grondprincipes en grondideeën laten verkennen, getoetst aan een dynamische benadering van het recht. Vervolgens worden de diverse modaliteiten, aspecten en de mogelijke samenhangen bestudeerd. Ten slotte wordt het geheel gesynthetiseerd. De cursisten hoeven niet overladen te worden met details, maar krijgen een algemeen praktisch juridisch inzicht. Hoewel de praktijkgerichte benadering centraal staat bij de invulling van de leerinhouden, mag men de voortgang van de behandeling ervan niet uit het oog verliezen.

46


Leerinhouden

De rechtsmiddelen De cursisten moeten:  de verschillende rechtsmiddelen kennen en kunnen omschrijven;  de verschillende rechtsmiddelen kunnen toepassen in de juiste juridische context;  eenvoudige akten kunnen opstellen. Beslagrecht De cursisten moeten:  de verschillende soorten van beslag kennen en kunnen omschrijven;  de verschillende soorten van beslag kunnen toepassen in de juiste juridische context;  de akten en procedurestukken leren kennen en toepassen. Bijzondere rechtspleging (b.v. arbitrage)  De cursisten moeten op de hoogte zijn van bijzondere rechtsplegingen en deze kunnen terugvinden in de wetgeving.

5 De rechtsmiddelen


6 Beslagrecht

7 Bijzondere rechtspleging (b.v. arbitrage)

47

PERSONEN- EN FAMILIERECHT EN ZAKENRECHT 14

PERSONEN- EN FAMILIERECHT EN ZAKENRECHT

14.1

Eenheid C2

14.1.1

Vereiste voorkennis


14.1.2

Studieduur

60 lestijden TV

14.1.3


De cursist verwerft een inzicht in het personen- en familierecht en in het zakenrecht. Hij leert:  problemen gerelateerd aan het personen- en familierecht en het zakenrecht analyseren, interpreteren en oplossen;  juridisch redeneren;  actief opzoeken in de wetgeving;  modellen opzoeken en eenvoudige procedureakten opstellen.

48

14.1.4



Leerinhouden


De cursist:  krijgt een inzicht in het personen- en familierecht;  krijgt een inzicht in het zakenrecht;  leert actief opzoeken in de wetgeving en de rechtspraak, leert modellen op te zoeken en eenvoudige procedureakten op te stellen.

 Het bestaan en de bekwaamheid van natuurlijke personen  De handelingsonbekwamen  Naam, woonplaats en nationaliteit van de natuurlijke personen. Burgerlijke stand en bescherming van de persoonlijke levenssfeer  Het huwelijk: juridisch karakter en de primaire gevolgen van het huwelijk  De ontbinding van het huwelijk  Het ongehuwd samenwonen  De afstamming (klassiek-biologische, adoptie en artificiële afstamming)  Ouderlijke plichten en ouderlijk gezag  De familiale solidariteit  De indeling van de goederen  De zelfstandige zakelijke rechten: eigendom (omvang en beperkingen, eigendomsverwerving), vruchtgebruik, recht van gebruik en bewoning, erfdienstbaarheden, recht van opstal, erfpacht  De intellectuele rechten  De zakelijke zekerheden: hypotheek, pand en voorrechten  De persoonlijke zekerheden  Oefeningen op het opzoeken in de wetge-

Hoorcolleges worden doorspekt met praktische voorbeelden, en aangevuld met interactieve leergesprekken met de studenten. Er worden oefeningen ingelast, waarbij de studenten zelfstandig wetgeving, rechtspraak en rechtsleer opzoeken. De oefeningen moeten zoveel mogelijk van die aard zijn dat de cursist eerst een analyse moet maken van het probleem, vervolgens opzoekwerk moet verrichten, en de resultaten moet interpreteren en toepassen op een juridisch correcte wijze.

49


Leerinhouden


ving en de rechtspraak  Opzoeken van modelakten  Opstellen van eenvoudige procedureakten

50

HUWELIJKSVERMOGENS- EN ERFRECHT 15

HUWELIJKSVERMOGENS- EN ERFRECHT

15.1

Eenheid C3

15.1.1

Vereiste voorkennis

De cursist wordt toegelaten nadat hij/zij met vrucht geslaagd is voor de eenheid C2 Personen- en familierecht en zakenrecht.

15.1.2

Studieduur

40 lestijden TV

15.1.3


De cursist verwerft een inzicht in het huwelijksvermogensen erfrecht Hij leert:  problemen gerelateerd aan het huwelijksvermogensen erfrecht analyseren, interpreteren en oplossen;  juridisch redeneren;  actief opzoeken in de wetgeving;  modellen opzoeken en eenvoudige procedureakten opstellen.

51

15.1.4



Leerinhouden


1 1.1 1.1.1 1.1.2 1.1.3

Huwelijksvermogensrecht Algemene regelen Contractuele vrijheid Vormgebonden karakter en publiciteit Veranderbaarheid van het huwelijkscontract 2 Het wettelijk stelsel 2.1 Samenstelling van het gezinsvermogen 2.2 Rechten van de schuldeisers 2.2.1 Bestuur van het gezinsvermogen 2.2.2 Tussenkomst van de rechter en sancties 2.2.3 Ontbinding, vereffening, verdeling 3 Andere stelsels 3.1 Scheiding van goederen 3.2 Gewijzigde gemeenschapsstelsels

De lessen in het recht vormen een boeiend verhaal op zich. De leerstof wordt door de docent aangebracht (ex cathedra) maar eentonig doceren moet zeker worden vermeden. De lessen in het recht moeten vertrekken van de realiteit, van concrete en scherp gestelde situaties. De cursisten treden op als probleemoplossers. Ze werken oplossingen uit die correct en rechtvaardig zijn. Vanzelfsprekend hoeft die tijdrovende aanpak niet in alle lessen worden gevolgd.

1 1.1 1.1.1 1.1.2 1.1.3

Bronnen zoals processen en vonnissen kunnen daartoe gebruikt worden. Ook didactische tijdschriften leveren interessante gevalsstudies op. Aansluitend worden probleemstellingen, opdrachten en vragen gepresenteerd die getoetst worden aan de theorie. De gevalsstudie stimuleert het denkwerk van de individuele cursist, maar is ook interessant voor een

Huwelijksvermogensrecht  weten wat een huwelijkscontract is en welke bepalingen erin kunnen worden opgenomen;  de te vervullen formaliteiten bij wijziging van het huwelijkscontract kunnen omschrijven;  de huwelijksvermogensstelsels (wettelijk stelsel, scheiding van goederen, gewijzigde gemeenschapsstelsels) kunnen bespreken en onderscheiden;  de samenstelling van de deelvermogens kunnen omschrijven in het wettelijk stelsel;  de rechten van de schuldeisers en het bestuur van het gezinsvermogen kunnen omschrijven in het wettelijk stelsel;  mogelijk te nemen maatregelen door de rechter kunnen aanhalen.

Erfrecht  het doel van het erfrecht kunnen aantonen;  kunnen verklaren dat het Belgisch erfrecht een combinatie is van erfopvolgingssystemen;  basisbegrippen van de wettelijke erfre-

Erfrecht Doel en systeem van het erfrecht Doel van het erfrecht Erfopvolgingssystemen Het Belgisch erfrecht. Combinatie van systemen

52

Leerplandoelstellingen 





 

geling kunnen omschrijven en toelichten; de mogelijkheid van het al dan niet aanvaarden van een nalatenschap kunnen definiëren; de wettelijke regeling in verband met testamenten kunnen omschrijven en toelichten; het onderscheid kennen tussen voorbehouden en beschikbaar gedeelte inzake de reservataire erfgenamen; het testament kunnen onderscheiden van de schenking; de wettelijke regeling in verband met schenkingen kunnen omschrijven en toelichten.

Leerinhouden


1.2 1.2.1 1.2.2 1.2.3 1.3 1.3.1 1.3.2 1.4 1.4.1 1.4.2 1.4.3 1.4.4 1.4.5

groepsdiscussie. Hierbij is het van belang dat de cursisten de theorie kennen en die kunnen verwoorden. Geregeld aanknopen bij actualiteit en de realiteit (bezoek aan het justitiepaleis) geeft de lessen recht een toegevoegde waarde. Verder beïnvloedt het inzetten van de didactische media (overheadprojector, video) de lessen positief met de aanmaak van slides bijvoorbeeld. Om het inzichtelijk werken in het juridische vakgebied te bevorderen, wordt volgens het concentrische principe gehandeld. Concreet betekent dat de cursisten de structuren, de grondprincipes en grondideeën laten verkennen, getoetst aan een dynamische benadering van het recht. Vervolgens worden de diverse modaliteiten, aspecten en de mogelijke samenhangen bestudeerd. Ten slotte wordt het geheel gesynthetiseerd. De cursisten hoeven niet overladen te worden met details, maar krijgen een algemeen praktisch juridisch inzicht. Hoewel de praktijkgerichte benadering centraal staat bij de invulling van de leerinhouden, mag men de voortgang van de behandeling ervan niet uit het oog verliezen.

Wettelijke erfopvolging Algemene begrippen Algemene regelen Verkrijging van erfenissen Testamenten en reservataire erfgenamen Testamenten Reservataire erfgenamen Schenkingen Begrip. Verschil met testamenten Vormvereisten Schenkingen en huwelijk Schenkingen en erfrecht Uitzonderingen op de onherroepelijkheid

53

VERBINTENISSENRECHT EN BELANGRIJKSTE CONTRACTEN 16

VERBINTENISSENRECHT EN BELANGRIJKSTE CONTRACTEN

16.1

Eenheid C4

16.1.1

Vereiste voorkennis


16.1.2

Studieduur

40 lestijden TV

16.1.3


De cursist verwerft een inzicht in het verbintenissenrecht en in de behandelde contracten in het burgerlijk wetboek. Hij leert:  problemen gerelateerd aan het verbintenissenrecht en aan de in het burgerlijk wetboek behandelde contracten analyseren, interpreteren en oplossen;  juridisch redeneren;  actief opzoeken in de wetgeving;  modellen opzoeken en eenvoudige contracten en procedureakten opstellen.

54

16.1.4



Leerinhouden


 Het begrip verbintenis kunnen omschrijven en met concrete voorbeelden kunnen toelichten.  De modaliteiten van de verbintenissen kunnen verklaren aan de hand van een voorbeeld.  De bronnen van verbintenissen kunnen opsommen en met voorbeelden kunnen illustreren.  Een omschrijving kunnen geven van het begrip overeenkomst.  De soorten overeenkomst kunnen opsommen.  De gevolgen van een overeenkomst kunnen bespreken en het belang van het nietnakomen van een overeenkomst kunnen illustreren aan de hand van voorbeelden.  De oorzaken van het tenietgaan van een overeenkomst kunnen opsommen en bespreken aan de hand van voorbeelden.  Het begrip onrechtmatige daad kunnen omschrijven.  De draagwijdte kennen van de aansprakelijkheid uit onrechtmatige daad voor personen, dieren en zaken.  De oorzaken van het tenietgaan van een verbintenis kunnen opsommen en bespre-

1 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 2 2.1 2.2 2.3 3 3.1 3.2 3.3 3.3.1 3.4 3.5 4 4.1 4.2 4.3 4.4 5

De lessen in het recht vormen een boeiend verhaal op zich. De leerstof wordt door de docent aangebracht (ex cathedra) maar eentonig doceren moet zeker worden vermeden. De lessen in het recht moeten vertrekken van de realiteit, van concrete en scherp gestelde situaties. De cursisten treden op als probleemoplossers. Ze werken oplossingen uit die correct en rechtvaardig zijn. Vanzelfsprekend hoeft die tijdrovende aanpak niet in alle lessen worden gevolgd. Bronnen zoals processen en vonnissen kunnen daartoe gebruikt worden. Ook didactische tijdschriften leveren interessante gevalsstudies op. Aansluitend worden probleemstellingen, opdrachten en vragen gepresenteerd die getoetst worden aan de theorie. De gevalsstudie stimuleert het denkwerk van de individuele cursist, maar is ook interessant voor een groepsdiscussie. Hierbij is het van belang dat de cursisten de theorie kennen en die kunnen verwoorden. Geregeld aanknopen bij actualiteit en de realiteit (bezoek aan het justitiepaleis) geeft de lessen recht een toegevoegde waarde. Verder beinvloedt het inzetten van de didactische media (overheadprojector, video) de lessen positief met de aanmaak van slides bijvoorbeeld. Om het inzichtelijk werken in het juridische

Soorten verbintenissen Voorwaardelijke verbintenissen Verbintenissen met tijdsbepaling Verbintenissen gebonden aan de persoon Splitsbare verbintenissen Hoofdelijke verbintenissen Resultaats- en middelenverbintenissen Bronnen van verbintenissen Publiekrechtelijke rechtshandeling Rechtsfeiten Eenzijdige wilsuiting De overeenkomst Omschrijving Soorten overeenkomsten Totstandkoming van overeenkomsten Interpretatie van overeenkomsten Gevolgen van overeenkomsten Tenietgaan van overeenkomsten De onrechtmatige daad Kenmerken van de foutaansprakelijkheid Aansprakelijkheid voor eigen fout Aansprakelijkheid voor andermans fout Aansprakelijkheid voor zaken Tenietgaan van verbintenissen

55

Leerplandoelstellingen    



ken aan de hand van voorbeelden. Een gegeven koopcontract praktijkgericht kunnen beoordelen (b.v. op geldigheid). Een gegeven huurcontract praktijkgericht kunnen analyseren. De rechten en plichten van huurder en verhuurder kunnen opsommen. De begrippen bewaargeving, dading, aanneming en lastgeving kunnen omschrijven en met concrete voorbeelden illustreren. Actief leren opzoeken in de wetgeving en de rechtspraak. Modellen leren opzoeken en eenvoudige procedureakten leren opstellen.

Leerinhouden


5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 6 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 6.6 7

vakgebied te bevorderen, wordt volgens het concentrische principe gehandeld. Concreet betekent dat de cursisten de structuren, de grondprincipes en –ideeën laten verkennen, getoetst aan een dynamische benadering van het recht. Vervolgens worden de diverse modaliteiten, aspecten en de mogelijke samenhangen bestudeerd. Ten slotte wordt het geheel gesynthetiseerd. De cursisten hoeven niet overladen te worden met details, maar krijgen een algemeen praktisch juridisch inzicht. Hoewel de praktijkgerichte benadering centraal staat bij de invulling van de leerinhouden, mag men de voortgang van de behandeling ervan niet uit het oog verliezen.

Betaling met subrogatie Schuldvergelijking Verjaring Schuldvernieuwing Overdracht van verbintenissen Bijzondere overeenkomsten Koop Huur Bewaargeving Dading Aanneming Lastgeving Oefeningen op het opzoeken in de wetgeving en de rechtspraak. Modellen leren opzoeken en eenvoudige procedureakten leren opstellen.

56

SEMINARIE BURGERLIJK RECHT 17

SEMINARIE BURGERLIJK RECHT

17.1

Eenheid C5

17.1.1

Vereiste voorkennis

De cursist wordt toegelaten nadat hij/zij met vrucht geslaagd is voor de eenheden C2, C3 en C4.

17.1.2

Studieduur

40 lestijden TV

17.1.3


De cursist:  kan rechtspraak inzake burgerlijk recht opzoeken en deze analyseren;  kan het verworven inzicht in de eenheden C2, C3 en C4 toepassen en concrete, praktijkgerichte taken op zijn niveau tot een goed einde brengen (b.v. een eenvoudige vereffening-verdeling voorbereiden, problemen van wettelijk en testamentair erfrecht oplossen, een deugdelijk contract opstellen, enz.;  kan eenvoudige modellen hanteren;  ontwikkelt attitudes die onontbeerlijk zijn voor de uitoefening van het beroep van rechtspracticus en juridisch medewerker zoals abstract denken, accuratesse, zelfstandigheid, kunnen omgaan met informatie, kritische ingesteldheid, dienstverlenende ingesteldheid, zin voor initiatief en leergierigheid.

57

17.1.4



Leerinhouden


 Een arrest zelfstandig kunnen analyseren.  Rechtspraak en rechtsleer kritisch kunnen beoordelen en synthetiseren.  Een probleemstelling helder kunnen formuleren en via logisch redeneren tot een juridisch sluitende oplossing komen.  De aangeleerde kennis, inzichten en technieken kunnen toepassen op een praktijkgerichte taak zoals de voorbereiding van een eenvoudige vereffening-verdeling.  Kunnen samenwerken aan een opdracht en die goed kunnen voltooien.  Eenvoudige modelakten kunnen hanteren.

De leerinhouden kunnen variëren naargelang de jaarlijkse keus van het centrum en/of van de cursist:  analyse van een arrest;  praktijkgerichte taak;  kritische bespreking van een onderwerp uit rechtspraak en rechtsleer;

De invulling van de eenheid kan jaarlijks verschillen. Ze kan zelfs verschillen van cursist tot cursist door differentiëring. De cursist wordt begeleid bij de uitvoering van de opdrachten.

 groepsopdracht.

58

HANDELS- EN ECONOMISCH RECHT 18

HANDELS- EN ECONOMISCH RECHT

18.1

Eenheid D1

18.1.1

Vereiste voorkennis


18.1.2

Studieduur

80 lestijden TV

18.1.3


De cursist:  krijgt inzicht in de normen die het handels- en economisch leven bepalen;  verwerft een grondig inzicht in de belangrijkste commerciële en niet-commerciële regels die de vestiging en uitbating van een handelszaak beheersen. 18.1.3.1 Handelsrecht De cursist:  kent de begrippen: handelaar en daden van koophandel;  kent de gevolgen van de daden van koophandel waaronder de regelingen over rechten en plichten, bewijs, ondernemingsloket en dergelijke meer;  heeft inzicht in het begrip handelsfonds;  heeft inzicht in de handelsovereenkomsten en de overeenkomsten met handelstussenpersonen waaronder de distributieovereenkomst en handelsagentuur;  heeft inzicht in de werking van waardepapieren;  heeft inzicht in het recht over ondernemingen in moeilijkheden: gerechtelijk akkoord en faillissement. 18.1.3.2 Economisch, financieel en consumentenrecht De cursist heeft inzicht in de reglementering rond:  het consumentenkrediet;  het mededingingsrecht;  het verlies van titels;  de wet op de handelspraktijken.

59

18.1.4



Leerinhouden

Methodologische werken

1 2 2.1 2.2 3 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 4 4.1 4.2 5 5.1 5.2 5.3 5.4

Hoorcolleges worden afgewisseld met groepsgesprekken en oefeningen. Hierbij worden toepassingen, analyse van wetgeving, artikels, tijdschriften, kranten en handelsdocumenten gebruikt. Er wordt verwezen naar interessante lectuur en websites.

Handelsrecht De cursist moet: 1 inzicht verwerven in de structuur van het algemene handelsrecht en het handelsrecht kunnen situeren binnen de verschillende rechtstakken; 2 de noodzakelijke elementen, om te kunnen spreken van het begrip handelaar en daden van koophandel, kunnen opsommen en verklaren; kunnen herkennen wanneer het handelsrecht van toepassing is op daden van een niet –handelaar; 3 de gevolgen van de daden van koophandel kunnen verwoorden en verklaren. De rechten en plichten van een handelaar begrijpen. De bewijsregeling in het handelsrecht kunnen vergelijken met de bewijsregeling in het burgerlijk recht; 4 het begrip “handelszaak” kunnen omschrijven en de verkoop en inpandgeving kunnen schetsen; 5 verschillende handelsovereenkomsten kunnen lezen, verklaren en de gevolgen ervan inschatten: 6 inzicht verwerven in de werking van verschillende waardepapieren;

6 6.1 6.2 6.3 7 7.1

Situering en bronnen van het handelsrecht Begrippen van het handelsrecht Handelaar Daden van koophandel Gevolgen van de daden van koophandel Vermoeden commercialiteit Verplichtingen van de handelaar Rechten van de handelaar De bewijsregeling Vermoeden van hoofdelijkheid Bevoegdheid rechtbank van koophandel De handelszaak Begrip Verkoop en inpandgeving Handelsovereenkomsten Algemeen Gevolgen Handelshuur Overeenkomsten met handelstussenpersonen Waardepapieren Algemeen Soorten Werking van specifieke waardepapieren Ondernemingen in moeilijkheden Oorzaken, opsporing en voorkoming van financiële moeilijkheden

60


Leerinhouden

7

7.2 7.3

de problematiek van ondernemingen in moeilijkheden kunnen verwoorden. De procedure en de gevolgen van een gerechtelijk akkoord kunnen schetsen. Inzicht krijgen in de faillissementsprocedure.


Het gerechtelijk akkoord Het faillissement

Economisch, financieel en consumentenrecht De cursist moet: 1 het economisch en het daarmee gepaard gaande consumentenrecht kunnen situeren binnen de verschillende rechtstakken; 2 inzicht verwerven in de wet op de handelspraktijken teneinde inbreuken te herkennen en alternatieven voor te stellen; 3 de reglementering inzake prijzen kunnen weergeven; 4 et belang en de noodzaak aan een reglementering rond mededinging inzien. Een vergelijking kunnen maken tussen de Europese regelgeving en de Belgische wetgeving terzake. De werking van de organen kunnen uitleggen en de toepasbare procedure kunnen schetsen; 5 het financieel recht en het daarmee gepaard gaande consumentenrecht kunnen situeren binnen de verschillende rechtstakken; 6 inzicht verwerven in het consumentenkrediet teneinde inbreuken te herkennen, sancties te kunnen bepalen en alternatieven voor te stellen; 7 inzien hoe een houder van een titel wordt

1 2 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 3 4 4.1 4.2 4.3 5 6 6.1 6.2 6.3 6.4

Situering en bronnen economisch recht en consumentenrecht Wet op de handelspraktijken Inleiding Definities Voorlichting van de consument Onrechtmatige bedingen Bepaalde handelspraktijken Prijzenwetgeving Mededingingsrecht achtergrond De Europese regelgeving De Belgische regelgeving Situering en bronnen financieel recht en consumentenrecht Consumentenkrediet Toepassingsgebied en definities Bijzondere regelen voor bepaalde kredietovereenkomsten Kredietopening Kredietbemiddelaars

Hoorcolleges worden afgewisseld met groepsgesprekken en oefeningen. Hierbij worden toepassingen, analyse van wetgeving, artikels, tijdschriften, kranten en handelsdocumenten gebruikt. Er wordt verwezen naar interessante lectuur en websites.

61

Leerplandoelstellingen beschermd tegen verloren, ontvreemde of vernielde titels. De toepasselijke procedure kunnen schetsen en de strafbepalingen kunnen toepassen.

Leerinhouden 6.5 6.6 6.7 6.8 7 7.1 7.2 7.3 7.4


Verwerking van persoonsgegevens betreffende het consumentenkrediet Controle en toezicht Opsporing en vaststelling van de bij deze wet verboden handelingen Sancties Verlies van titels Bescherming van de houders van verloren, ontvreemde of vernielde titels Definities Procedure Strafbepalingen

62

VENNOOTSCHAPSRECHT 19

VENNOOTSCHAPSRECHT

19.1

Eenheid D2

19.1.1

Vereiste voorkennis


19.1.2

Studieduur

40 lestijden TV

19.1.3


De cursist:  kent de vennootschaps- en verenigingsvormen en hun kenmerken;  heeft inzicht in de reglementering van de belangrijkste vennootschapsvormen (oprichting, bestuur, inbreng, aansprakelijkheid, winstverdeling, controle, nietigheid, ontbinding, ...);  heeft inzicht in de herstructurering van vennootschappen: fusie, splitsing, inbreng, enz, en in de omzetting van vennootschappen;  kent de economische samenwerkingsverbanden.

63

19.1.4



Leerinhouden


De cursist moet:  inzicht verwerven in de vennootschapswetgeving; hij moet het vennootschapsrecht kunnen situeren binnen de verschillende rechtstakken en de grondvoorwaarden om een vennootschap te vormen kunnen omschrijven, de voordelen van een vennootschap inzien;  de verschillende vennootschapsvormen van elkaar kunnen onderscheiden;  een indeling kunnen maken van de verschillende vennootschapsvormen aan de hand van hun kenmerken;  inzicht verwerven in de oprichting, de structuur, de organen, de werking en de ontbinding van vennootschappen van gemeen recht; de rechtspositie van de vennoten in een vennootschap van gemeen recht kunnen omschrijven;  adviezen kunnen verstrekken met betrekking tot de oprichting, de structuur, de organen, de werking en de ontbinding van vennootschappen met rechtspersoonlijkheid; de rechtspositie van de vennoten in een kapitaalsvennootschap kunnen verwoorden;  oorzaken van een herstructurering kunnen verklaren;

1 1.1 1.2 1.2.1 1.2.2 1.2.3 1.2.4 2

Hoorcolleges worden afgewisseld met groepsgesprekken en oefeningen. Hierbij wordt gebruik gemaakt van toepassingen, analyse van wetgeving, artikels, tijdschriften, kranten en handelsdocumenten. Er wordt verwezen naar interessante lectuur en internetsites.

2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8 2.9 2.10 2.11 2.12 2.13 3 3.1 3.2

Algemene inleiding Het vennootschapsrecht De vennootschap Begrip Grondvoorwaarden Rechtspersoonlijkheid Constitutieve elementen De vennootschapsvormen en hun kenmerken De maatschap De vennootschap onder firma De landbouwvennootschap De tijdelijke vennootschap De stille vennootschap De besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid De naamloze vennootschap De commanditaire vennootschap op aandelen De gewone commanditaire vennootschap De vennootschap met sociaal oogmerk De verenigingen Het economisch samenwerkingsverband Andere rechtspersonen – en vennootschapsvormen Indeling der vennootschappen Burgerlijke vs. handelsvennootschappen Personenvennootschappen vs. kapitaalvennootschappen

64

Leerplandoelstellingen de reglementering met betrekking tot herstructureringen kunnen toepassen.

Leerinhouden


3.3

Vennootschappen die een publiek beroep op het spaarwezen doen 3.4 Vennootschappen met rechtspersoonlijkheid en vennootschappen zonder rechtspersoonlijkheid 3.5 Vennootschappen met beperkte aansprakelijkheid en vennootschappen met onbeperkte aansprakelijkheid 4 Vennootschappen zonder rechtspersoonlijkheid 4.1 Begrip 4.2 Oprichting 4.3 Bestuur en vertegenwoordiging 4.4 De externe rechtsverhoudingen 4.5 Rechtspositie van de vennoten 4.6 Boekhouding 4.7 De ontbinding 5 Vennootschappen met rechtspersoonlijkheid 5.1 Begrip 5.2 Oprichting 5.3 Gevolgen van de rechtspersoonlijkheid 5.4 Vennootschappen met volkomen rechtspersoonlijkheid 5.4.1 Begrip 5.4.2 Vorming van het kapitaal 5.4.3 Kapitaalbescherming 5.4.4 Financiering 5.4.4.1. Soorten aandelen 5.4.4.2. Overdracht 5.4.5 Bestuur en vertegenwoordiging 5.4.6 Externe rechtsverhoudingen 65


Leerinhouden


5.4.7 Rechtspositie van de vennoten 5.4.8 Boekhouding en jaarrekeningen 5.4.9 Toezicht 5.4.10 Ontbinding en vereffening 6 Herstructureringen van vennootschappen 6.1 Omzetting van vennootschappen 6.2 Fusies 6.3 Splitsingen 6.4 Inbreng van een algemeenheid of van een bedrijfstak 7 Economische samenwerkingsverbanden

66

SEMINARIE HANDELS-, ECONOMISCH EN VENNOOTSCHAPSRECHT 20

SEMINARIE HANDELS-, ECONOMISCH EN VENNOOTSCHAPSRECHT

20.1

Eenheid D3

20.1.1

Vereiste voorkennis

De cursist wordt toegelaten nadat hij/zij met vrucht geslaagd is voor de eenheid D1 Handels- en economisch recht en D2 Vennootschapsrecht.

20.1.2

Studieduur

40 lestijden TV

20.1.3


De cursist:  kan rechtspraak over handels-, economisch en vennootschapsrecht zowel opzoeken als analyseren;  kan op basis van het verworven inzicht in de eenheden D1 en D2 concrete, praktijkgerichte taken op zijn niveau tot een goed einde brengen en eenvoudige adviezen verstrekken;  leert eenvoudige modellen hanteren;  ontwikkelt attitudes die onontbeerlijk zijn voor de uitoefening van het beroep van rechtspracticus en juridisch medewerker, zoals abstract denken, accuratesse, zelfstandigheid, informatievaardigheid, kritische ingesteldheid, dienstverlenende ingesteldheid, zin voor initiatief en leergierigheid.

67

20.1.4



Leerinhouden


Op het einde van het seminarie moeten de cursist het volgende beheersen:  De verworven kennis in de eenheden D1 en D2 toepassen op praktijkgevallen.  Vertrouwd geraken met vakgerelateerde rechtspraak en rechtsleer.  Rechtspraak en rechtsleer synthetiseren en kritisch beoordelen.  Contracten, statuten en andere documenten uit het betrokken vakgebied ontleden.  Inzicht verwerven in een bepaald onderwerp en dit onderwerp kaderen in de maatschappelijke realiteit.  Een probleemstelling helder formuleren en via logisch redeneren tot een juridisch sluitende oplossing komen.  Juridische argumenten op hun waarde beoordelen.  Een gefundeerde mening formuleren en overbrengen in correct taalgebruik, zowel schriftelijk als mondeling.  Verdedigen van een standpunt in groepsdiscussies.  Eenvoudige modellen hanteren.

1 2 2.1

Individuele begeleiding, rechtspraak en rechtsleer, groepsdiscussies Minimale didactische benodigdheden: leslokaal met bord, transparanten, overheadprojector

2.2 3

Lezen en bespreken van rechtspraak Werkstuk Kritische bespreking van een actueel onderwerp uit de maatschappij, rechtspraak of rechtsleer. Mondelinge voorstelling van het werkstuk aan de docent en de andere cursisten. Uitwerken van een casus.

68

VERZEKERINGSRECHT 21

VERZEKERINGSRECHT

21.1

Eenheid D4

21.1.1

Vereiste voorkennis


21.1.2

Studieduur

40 lestijden TV

21.1.3


De cursist:  heeft inzicht in de economische en maatschappelijke relevantie van verzekeringen;  kent de principes van het verzekeringsrecht met in het bijzonder de landverzekeringsovereenkomst en de bijzonder gereglementeerde verzekeringscontracten;  heeft inzicht in de juridische achtergrond van de verschillende verzekeringstermen;  heeft een degelijk inzicht in de gerechtelijke procedure en organisatie in België.

69

21.1.4



Leerinhouden


Inleidende bepalingen De cursist moet:  inzicht hebben in de basisbegrippen opgenomen in de wetten tussen 11-06-1874 en 25-06-1992;  vertrouwd zijn met het toepassingsgebeid van deze wetten. Gemeenschappelijke bepalingen voor de overeenkomsten De cursist moet:  zich bewust zijn van de specifieke juridische gevolgen van het afsluiten van een verzekeringsovereenkomst;  inzicht hebben in de verschillende stadia van de uitvoering van de overeenkomst vanaf de ondertekening tot het einde van de overeenkomst. Verzekeringen tot vergoeding van schade De cursist moet:  inzicht hebben in het verband tussen verantwoordelijkheid, oorzakelijk verband en schade;  inzicht hebben in de bepalingsmethoden van schade;  inzicht hebben in het verband tussen schade en vergoeding.

1 1.1 1.2 1.3

Inleidende bepalingen Definities in de zin van de wet Toepassingsgebied Dwingend karakter

Didactische wenken Klassikale begeleiding, oefeningen

2

Gemeenschappelijke bepalingen voor de overeenkomsten Sluiten van de overeenkomst Omvang van de dekking Bewijs en inhoud van de overeenkomst Uitvoering van de overeenkomst Verval van de overeenkomst Medeverzekering, verjaring, scheidsrechterlijke uitspraken

2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 3

Didactische hulpmiddelen Bord, transparanten, cases

Verzekeringen tot vergoeding van schade

70


Leerinhouden

Verzekeringen tot uitkering van een vast bedrag De cursist moet:  inzicht hebben in het verband tussen verantwoordelijkheid, oorzakelijk verband en schade;  inzicht hebben in het verband tussen de schade en de vergoeding in de vorm van een vast bedrag. Schadeverzekeringen De cursist moet:  inzicht verwerven tussen de verschillende vormen van schadeverzekeringen;  voor elke vorm van schadeverzekering kennis hebben van de specifieke bepalingen en mogelijkheden.

4

Persoonsverzekeringen De cursist moet:  inzicht verwerven tussen de verschillende vormen van persoonsverzekeringen, met de nadruk op de persoonsverzekeringen andere dan levensverzekeringen;  inzicht verwerven in de controle organen binnen de verzekeringen.


Verzekeringen tot uitkering van een vast bedrag

5 5.1 5.1.1 5.1.2 5.1.3

Schadeverzekeringen Zaakverzekeringen Gemeenschappelijke bepalingen Brandverzekering Kredietverzekering en borgtochtverzekering 5.2 Aansprakelijkheidsverzekeringen 5.3 Rechtsbijstandverzekeringen 6 Persoonsverzekeringen 6.1 Gemeenschappelijke bepalingen 6.2 Levensverzekeringsovereenkomsten 6.3 Persoonsverzekeringsovereenkomsten andere dan levensverzekeringsovereenkomsten 6.4 Bijzondere bepalingen 6.4.1 Strafbepalingen 6.4.2 Controle orgaan (CDV) 6.4.3 Wijziging en overgangsbepalingen 71

SOCIAAL RECHT 22

SOCIAAL RECHT

22.1

Eenheid E1

22.1.1

Vereiste voorkennis


22.1.2

Studieduur

120 lestijden TV

22.1.3


De cursist:  heeft een inzicht in de beginselen en de kenmerken van het sociaal recht;  kent de wetgeving inzake het afsluiten en het uitvoeren van de arbeidsovereenkomst;  kent de principes van de arbeidsreglementering, meer bepaald de reglementering van de arbeidsduur en de bescherming van het loon;  kent de overlegorganen tussen werkgevers en werknemers en de wetgeving op de collectieve arbeidsovereenkomsten;  kent de organisatie en de werking van de verschillende sectoren van de sociale zekerheid voor werknemers;  kent de principes van het sociaal statuut van de zelfstandigen;  kan de theorie praktisch toepassen.

72

22.1.4



Leerinhouden


De cursist:  kent de soorten individuele arbeidsovereenkomsten en de verplichtingen van werknemer en werkgever;  heeft noties van CAO’s en overlegorganen tussen werkgevers en werknemers;  kan de voornaamste elementen uit het individuele arbeidsrecht verklaren: proeftijd, schorsing, beëindiging;  kent de wetgeving inzake de arbeidsreglementering: het arbeidsreglement, het loon, de arbeidswet;  kan de structuur van de sociale zekerheid voor werknemers weergeven en kent de verschillende takken van de sociale zekerheid;  kan bij elk hoofdstuk oefeningen maken en op het einde van de cursus casussen oplossen.

 Algemene beginselen: domein van de sociale wetgeving; totstandkoming en kenmerken van het arbeids- en het sociaal zekerheidsrecht.  Individueel arbeidsrecht: de arbeidsovereenkomst; soorten arbeidsovereenkomsten; verplichtingen van de partijen; het proefbeding; de oorzaken van schorsing van de arbeidsovereenkomst en in het bijzonder ziekte en ongeval, arbeidsongeval en moederschapsverlof; het beëindigen van de arbeidsovereenkomst: einde van de arbeidsovereenkomst voor onbepaalde duur, einde van de arbeidsovereenkomst voor bepaalde duur of bepaald werk, einde wegens een dringende reden.  Arbeidsreglementering: het arbeidsreglement; het begrip loon en de bescherming van het loon; de arbeidswet (arbeidsduur, zondagsrust, nachtarbeid).  De collectieve arbeidsverhoudingen: de vakorganisaties voor werknemers en werkgevers; de instellingen voor overleg tussen werkgevers en werknemers; de collectieve arbeidsovereenkomsten.  De sociale zekerheid voor werknemers: het doel van de sociale zekerheid; de werking van de rijksdienst voor sociale zekerheid; de

   

hoorcolleges interactieve gesprekken begeleid maken van oefeningen cases

73


Leerinhouden


organisatie van en de toekenningsvoorwaarden en de berekening van de uitkeringen in de verschillende takken van de sociale zekerheid: arbeidsvoorziening en werkloosheid, gezinsbijslagen, ziekte- en invaliditeitsverzekering, rust- en overlevingspensioen, jaarlijkse vakantie).  Algemeenheden inzake het sociaal statuut van de zelfstandigen: verplichtingen van de zelfstandige; de rechten van zelfstandigen en helpers (ziekte- en invaliditeitsverzekering, moederschapsrust, rust- en overlevingspensioen).

74

FISCAAL RECHT 23

FISCAAL RECHT

23.1

Eenheid E2

23.1.1

Vereiste voorkennis


23.1.2

Studieduur

120 lestijden TV

23.1.3


De cursist:  kent de definitie, de kenmerken en de indeling van het fiscaal recht;  heeft een grondige kennis van de personenbelasting;  heeft een inzicht in de vennootschapsbelasting, de BTW, de successierechten en de registratierechten.

75

23.1.4


Doelstellingen

Leerinhouden


De cursist:  kent de definitie van belastingen, de kenmerken en de indeling;  kan de noodzaak van de belastingen aantonen;  kan het onderscheid tussen progressieve, degressieve en evenredige belasting omschrijven. De cursist:  moet de personenbelasting kunnen situeren en de kenmerken ervan kunnen omschrijven en toelichten;  moet het progressief tarief kunnen toepassen;  moet kunnen bepalen welke personen ten laste kunnen zijn en de gevolgen daarvan kunnen aangeven;  moet de bedoeling en de fiscale gevolgen van de voorheffingen en voorafbetalingen kunnen verklaren;  moet de begrippen onroerende inkomsten en kadastraal inkomen kunnen omschrijven en bespreken;  moet de verschuldigde OV kunnen berekenen;  de aangifte kunnen doen van de onroerende inkomsten;  moet het netto onroerend inkomen kunnen

Inleiding tot het fiscaal recht: definitie, kenmerken en indeling

Hoorcolleges Tijdens de cursus wordt ook verwezen naar interessante en relevante, maar niet verplichte lectuur en websites.

Personenbelasting Algemene situering en kenmerken Personen ten laste Voorheffingen en voorafbetalingen De in de personenbelasting belastbare inkomsten: onroerende, roerende, beroeps- en diverse inkomsten Bedragen aftrekbaar van het globaal belastbaar inkomen Uitgaven de aanleiding geven tot belastingsvermindering

Leergesprek om de theorie toe te lichten. Hierbij wordt de aangifte in de personenbelasting, het wetboek en rechtspraak en rechtsleer gebruikt. Aan de hand van begeleide en individuele oefeningen wordt geleerd de theorie praktisch toe te passen. Gezien de evolutie in het vakdomein met de talrijke wetswijzigingen moeten de cursisten vertrouwd gemaakt worden met zelfwerkzaamheid, het actualiteitsprincipe en het zelfstandig leren. Er wordt gebruik gemaakt van ICT voor het berekenen van de belastingen.

76

Doelstellingen berekenen;  kent de indeling van de beroepsinkomsten;  kan aangifte doen van de beroepsinkomsten;  kan de forfaitaire en bewezen beroepskosten bepalen;  kan het netto belastbaar beroepsinkomen van loon- en weddetrekkenden berekenen;  kan de begrippen roerend inkomen en divers inkomen omschrijven en het fiscaal statuut ervan bespreken;  kan het fiscaal statuut van de aftrekbare bestedingen toelichten;  kan aangifte doen van de aftrekbare bestedingen;  kan het netto gezamenlijk belastbaar inkomen berekenen;  kan de uitgaven die aanleiding geven tot belastingsvermindering toelichten en aangeven in de aangifte. De cursist:  kan het begrip vennootschapsbelasting omschrijven;  kan omschrijven wie belastingplichtige is;  kan de grondslag van de vennootschapsbelasting bepalen;  kan de tarieven opzoeken en toepassen;  een berekening van de vennootschapsbelasting analyseren.

Leerinhouden


Vennootschapsbelasting Begrip Belastingplichtige Grondslag Tarievenstructuur Analyse van de berekening van de verschuldigde belasting

Leergesprek De belangstelling en betrokkenheid van de cursisten kan aangescherpt worden door hun zelfwerkzaamheid te stimuleren (b.v. zelf opzoeken van tarieven, interessante artikels).

77

Doelstellingen

Leerinhouden


De cursist:  kan het begrip BTW verklaren;  het begrip verbruiksbelasting verduidelijken aan de hand van een voorbeeld;  kan formuleren wie BTW-plichtige is;  kan de verplichtingen van BTW-plichtige toelichten;  kan de belastbare handelingen herkennen en illustreren;  kan de belangrijkste bepalingen over de aftrekregeling omschrijven;  kan de maatstaf van heffing toelichten en illustreren met berekeningen;  de gebruikelijke BTW-tarieven illustreren met voorbeelden. De cursist:  kent de definitie van successierechten;  kan de belastbare overgangen erkennen;  kan een eenvoudige aangifte doen en toelichten;  kan het tarief toepassen.

BTW Inleiding De BTW-belastingplichtige De verplichtingen van de BTW-plichtige De belastbare handelingen De aftrek van de voorbelasting De maatstaf van heffing De tarieven

Leergesprek

Successierechten Inleiding De belastbare overgangen De aangifte in de nalatenschap Het tarief

Leergesprek Er wordt gebruik gemaakt van de aangifte, het wetboek, rechtsleer en rechtspraak. Gelet op de evolutie in het vakdomein met zijn talrijke wetswijzigingen moeten de cursisten vertrouwd gemaakt worden met zelfwerkzaamheid, het actualiteitsprincipe en het zelfstandig leren. Er wordt gebruik gemaakt van ICT voor het berekenen van de successierechten.

78

Doelstellingen

Leerinhouden


De cursist  kan omschrijven in welke situaties registratierechten verschuldigd zijn;  het belang van de registratie toelichten.

Registratierechten Formaliteit en vestiging van de belasting Algemene heffingsregels Soorten registratierechten De evenredige registratierechten

Leergesprek. Het is niet de bedoeling de cursisten te overladen met details. Er dient vooral gestreefd te worden naar een algemeen praktisch juridisch inzicht.

79

STRAFRECHT 24

STRAFRECHT

24.1

Eenheid F1

24.1.1

Vereiste voorkennis


24.1.2

Studieduur

40 lestijden TV

24.1.3


De cursist:  heeft inzicht in het maatschappelijke gegeven van de criminaliteit en in de sociale reacties op afwijkend gedrag;  kent de kenmerken en de beginselen van de strafwet;  kent de bestanddelen van het misdrijf;  moet vertrouwd geraken met het raadplegen van de strafwet;  kent de wijzen van tenietgaan van straffen en/of veroordelingen;  moet de vakliteratuur en jurisprudentie kunnen raadplegen en analyseren.

80

24.1.4



Leerinhouden


Het algemeen strafrecht De cursist moet:  de basisbeginselen van het strafrecht kennen;  de beginselen van het algemeen strafrecht kunnen opzoeken, interpreteren en kunnen aangeven;  de bestanddelen van de diverse misdrijven kennen, kunnen toelichten en toepassen;  een straf kunnen verklaren, interpreteren en toelichten vanuit juridisch en maatschappelijk standpunt;  kan aan de hand van het wetboek de sancties bepalen en de strafmaat toepassen;  inkomende stukken kunnen bestuderen, kwalificeren en behandelen;  efficiënt en inzichtelijk leren werken met een strafwetboek. Het bijzonder strafrecht De cursist moet:  de verschillende onderdelen en toepassingen van het bijzondere strafrecht kennen;  de beginselen van het bijzondere strafrecht kunnen opzoeken, interpreteren en kunnen aangeven;  de bestanddelen van de bijzondere misdaden en wanbedrijven kennen, kunnen toelichten

1 1.1 1.2 1.3

Didactische wenken Oefeningen waarbij concrete toepassingen en actuele gebeurtenissen besproken worden.

Het algemeen strafrecht De strafwet De misdrijven De straffen

2 2.1 2.1.1 2.1.2

Het bijzonder strafrecht Misdaden en wanbedrijven Tegen de veiligheid van de staat Die door de grondwet gewaarborgde rechten schenden, tegen de openbare trouw 2.1.3 Tegen de openbare orde 2.1.4 Tegen de openbare veiligheid 2.1.5 Tegen de orde der familie 81


Leerinhouden

en toepassen;  de overtredingen kunnen situeren, interpreteren en toelichten vanuit juridisch en maatschappelijk standpunt;  kan aan de hand van het strafwetboek een bijzonder misdaad definiëren, de sancties bepalen en de juridische gevolgen van bepalen;  inkomende stukken over bijzondere misdaden en/of wanbedrijven kunnen bestuderen, kwalificeren en behandelen.

2.1.6 2.1.7 2.1.8 2.2


Tegen de openbare zedelijkheid Tegen personen Tegen eigendommen Overtredingen

82

STRAFVORDERING 25

STRAFVORDERING

25.1

Eenheid F2

25.1.1

Vereiste voorkennis

De cursist wordt toegelaten nadat hij/zij met vrucht geslaagd is voor de eenheid F1 Strafrecht.

25.1.2

Studieduur

40 lestijden TV

25.1.3


De cursist:  heeft basiskennis over de opsporing en de vervolging van strafbare feiten;  kent de organisatie van de onderzoeks- en de vonnisgerechten;  kent het verloop van het strafproces;  heeft een inzicht in de positie van dader en slachtoffer;  kan de beginselen van het vervolgingsbeleid analyseren en toepassen met behulp van het wetboek;  kent de beginselen betreffende de straftoemeting en de strafuitvoering;  verwerft inzicht in het verloop van een strafonderzoek en de daarop volgende procedure.

83

25.1.4



Leerinhouden


1 Algemene beginselen De cursist moet:  juridisch inzicht verwerven in de strafbare feiten;  kennis verwerven in de organisatie van de onderzoeks- en de vonnisgerechten;  vertrouwd geraken met het raadplegen van de strafrechtspleging. 2 De opsporing van misdrijven De cursist moet:  juridisch inzicht verwerven in de opsporing van misdrijven;  moet de juridische positie van dader en slachtoffer kennen, analyseren en kunnen toelichten;  de ambtsverrichtingen kunnen interpreteren en juridisch correct kunnen toepassen;  de juridische bevoegdheden van de opsporingsambtenaren kennen. 3 Het instellen van de strafvordering De cursist moet:  juridisch inzicht verwerven in de strafvordering;  kennis verwerven van het vervolgingsbeleid en de juridische strafprocedure kunnen analyseren;

1

Algemene beginselen

Didactische wenken Oefeningen waarbij concrete toepassingen en actuele gebeurtenissen besproken worden.

2 2.1 2.2

De opsporing van misdrijven De opsporingsambtenaren De ambtsverrichtingen

3 3.1 3.2

Het instellen van de strafvordering De vervolgingsambtenaren Algemene beginselen betreffende de strafvordering De hinderpalen bij de uitoefening van de strafvordering Het verval van de strafvordering

3.3 3.4

84

Leerplandoelstellingen  een strafvordering kunnen interpreteren en toepassen met behulp van de wetboeken;  kennis hebben in het verloop en de moeilijkheden bij het uitoefenen van de strafvordering;  inkomende stukken bestuderen, kwalificeren en behandelen;  het verloop en het verval van de strafvordering kunnen analyseren, juridisch kunnen interpreteren en kunnen toepassen. 4 Het gerechtelijk onderzoek De cursist moet:  juridisch inzicht verwerven in het gerechtelijk onderzoek;  het verloop en het gerechtelijk onderzoek kunnen analyseren en juridisch kunnen interpreteren;  de bevoegdheden en functies van de onderzoeksmagistraten kennen en kunnen toelichten;  de organisatie, werking en bevoegdheden van de onderzoeksgerechten kennen.

Leerinhouden

4 4.1 4.2 4.3 4.4


Het gerechtelijk onderzoek De onderzoeksmagistraten Het verloop van het gerechtelijk onderzoek De onderzoeksgerechten De voorlopige hechtenis

85


Leerinhouden

5 De vonnisgerechten De cursist moet:  de organisatie, werking en bevoegdheden van de vonnisgerechten kennen;  de jurisprudentie kunnen interpreteren;  inzicht verwerven in de straftoemeting en de strafuitvoering;  een goede juridische kennis verwerven in de procedure en de rechtsmiddelen van de vonnisgerechten. 6 De burgerlijke vordering De cursist moet:  een goed inzicht verwerven in juridische werking en organisatie van de vordering tot schadevergoeding;  de burgerlijke vordering binnen en buiten de strafprocedure kunnen toepassen.

5 5.1 5.2 5.3

De vonnisgerechten De indeling De procedure De rechtsmiddelen

6

De burgerlijke vordering


86

SEMINARIE EN PROJECTWERK 26

SEMINARIE EN PROJECTWERK

26.1

Eenheid G1

26.1.1

Vereiste voorkennis


26.1.2

Studieduur

80 lestijden TV

26.1.3


De cursist kan:  verbanden leggen tussen de verschillende disciplines uit het recht;  de verworven vaardigheden en kennisinhouden zelfstandig toepassen met ingebouwde momenten van begeleiding en evaluatie;  rechtspraak opzoeken en analyseren.

87

26.1.4



Leerinhouden


De cursist:  kan verbanden leggen tussen de verschillende disciplines uit het recht;  kan de verworven vaardigheden en kennisinhouden toepassen;  kan zelfstandig werken met ingebouwde momenten van begeleiding en evaluatie;  kan rechtspraak zowel opzoeken als analyseren;  geschillen onmiddellijk kunnen situeren in de juridische wetteksten;  moet een eigen kritische mening over een juridisch onderwerp kunnen formuleren.

Het seminarie of projectwerk kan de volgende vormen aannemen:  de grondige uitdieping van een niet eerder gezien onderwerp (keuze na overleg met de docenten) aan de hand van wetgeving, rechtsleer en rechtspraak;  aan de hand van een case kan een procedure worden georganiseerd met een eisende en een verwerende partij, waarbij wordt overgegaan tot dagvaarding, het opstellen van besluiten, het aanvragen van fixaties, de opmaak van een beroepsakte enz., waarbij uiteraard wetgeving, rechtspraak en rechtsleer moeten worden verwerkt.

-

88

27

EVALUATIE

Evaluatie mag niet gezien worden als een doel op zich, maar is een noodzakelijk onderdeel van het didactisch proces dat geïndividualiseerde begeleiding moet mogelijk maken. Elke docent bepaalt voor zijn eenheid de specifieke evaluatiemethoden die bij aanvang van de eenheid aan de cursisten meegedeeld worden. De gekozen evaluatiemethode moet afgestemd worden op specifieke leerdoelstellingen. Differentiatie in het aanbod van de evaluatie van een eenheid moet gewaarborgd worden, aangezien de inhoud van alle eenheden niet geschikt is om op dezelfde manier geëvalueerd te worden. De toets die moet uitmaken of de cursist de doelstellingen van de eenheden bereikt heeft, moet evenwichtig samengesteld zijn en zowel het cognitieve aspect als de vaardigheden en de attitudes aan bod laten komen. Op het einde van elke eenheid wordt nagegaan of de algemene doelstellingen en leerplandoelstellingen gerealiseerd zijn. Het uitgangspunt hierbij is het wettelijk kader dat bepaalt dat er ten minste een examen is na elke eenheid en na elk leerjaar. Gespreide evaluatie en permanente evaluatie kunnen georganiseerd worden en de resultaten ervan kunnen in de eindevaluatie verrekend worden. Gespreide evaluatie betekent dat na een voldoende lange opleidingssperiode een toets of examen kan volgen waarbij cursisten gequoteerd worden en dat de behaalde punten meetellen bij de eindevaluatie. Permanente evaluatie is een systematische en continue observatie, die resulteert in notities in een evaluatieschrift. Permanente evaluatie is bedoeld als aanvulling van gespreide evaluatie en/of het eindexamen. Het CVO bepaalt zelf zijn examenbeleid in een examenreglement, waarin de modaliteiten van de evaluatie worden opgenomen. Permanente evaluatie moet de docent toestaan om de vordering van het leerproces bij de cursisten te kunnen meten. Deze evaluatie kan bijvoorbeeld de volgende vorm aannemen:  een persoonlijk werk (profielwerkstuk, portfolio, verslag) maken;  een oefening op de computer afwerken;  klassikaal oefeningen op het bord oplossen;  een deel van de leerstof afsluiten door een geïntegreerde oefening;  een groepswerk maken;  door interactie met de cursisten nagaan in welke mate zij de aangeleerde kennis en vaardigheden geassimileerd hebben. Andere wijzen van evalueren zijn:  evaluatie door de docent: de docent geeft een subjectieve beoordeling van de algemene competentie van de cursist;  gespreide evaluatie: na een voldoende lange opleidingsperiode volgt een toets of examen waarvoor een quotering wordt gegeven die meetelt bij de eindevaluatie;  permanente evaluatie: het eindcijfer is de som van de cijfers voor diverse toetsen die tijdens het leerproces zijn afgelegd;  zelfevaluatie: de cursisten beoordelen hun eigen taalvaardigheid aan de hand van op voorhand afgesproken beoordelingscriteria;  projectwerk: de cursisten verzamelen een reeks opdrachten en projecten in een map en deze map dient als basis voor het evaluatiecijfer.

89

Attitudes die in de evaluatie aan bod moeten komen zijn onder meer:  doorzettingsvermogen  doelgericht werken  samenwerking  nauwkeurigheid  orde  … Evaluatie mag niet gezien worden als een doel op zich, maar is een noodzakelijk onderdeel van het didactisch proces dat geïndividualiseerde begeleiding moet mogelijk maken. Elke docent bepaalt voor zijn eenheid de specifieke evaluatiemethoden die bij aanvang van de eenheid aan de cursisten meegedeeld worden. De gekozen evaluatiemethode moet afgestemd worden op specifieke leerdoelstellingen.

27.1.1

Functie van de evaluatie

Waarom evalueren? Evalueren heeft twee functies. Enerzijds laat het je toe om te bepalen of een cursist de leerplandoelstellingen behaald heeft. Deze summatieve evaluatie is dus gericht op resultaatsbepaling. Anderzijds heeft evaluatie een begeleidende rol (formatieve evaluatie) en vormt het een basis voor het optimaliseren van het leerproces doordat de ingezamelde evaluatiegegevens informatie verstrekken over de sterke kanten en de tekortkomingen van de cursist én van het onderwijsproces. Zo kan de cursist zijn leerproces bijsturen op voorwaarde dat de evaluatie gepaard gaat met kwaliteitsvolle feedback en remediëring. In die zin is de evaluatie een inherent deel van leren en onderwijzen. De rapportering moet dan zowel kwantitatief als kwalitatief zijn. Je kan kwantitatief rapporteren door een cijfer te geven. De kwalitatieve rapportering kan bijvoorbeeld gebeuren via een analytische scorewijzer, een beschrijving van de resultaten en/of een gesprek. Ook als docent kun je het onderwijsproces bijsturen en inspelen op de resultaten van de evaluatie. Het is aangewezen dat je daarbij differentieert en rekening houdt met de individuele noden van je cursisten. Overeenkomstig de specifieke moeilijkheden die de cursist ondervindt bij een bepaalde vaardigheid kun je hiertoe verschillende opdrachten voorzien.De evaluatie moet in ieder geval bijdragen tot het bevorderen van het leren en motiverend werken voor de cursist.

27.1.2

Evaluatiemethoden

Examen, gespreide en/of permanente evaluatie Het wettelijk kader bepaalt dat er ten minste een examen is na elke eenheid. Gespreide evaluatie en permanente evaluatie kunnen georganiseerd worden en de resultaten ervan kunnen in de eindevaluatie verrekend worden. Gespreide evaluatie en permanente evaluatie zijn evaluatievormen die de begeleidende rol van het evalueren mogelijk maken. Maar je kunt leerprocessen natuurlijk ook begeleiden door tijdens de oefenfase de leeractiviteiten en de producten van de cursisten te observeren en bij te sturen waar nodig. Het is wél belangrijk dat je de cursist ook in de oefenfase over de evolutie van zijn kennis en vaardigheden informeert. Door gespreid en/of permanent te evalueren, verhoog je in belangrijke mate de betrouwbaarheid van de eindbeoordeling ten eerste omdat je dan negatieve factoren, die toe te schrijven zijn aan subjectiviteit bij beoordelen, gedeeltelijk neutraliseert en verder omdat je de vraagstelling kan variëren en meerdere (deel)vaardigheden kan meten, zodat de cursisten extra kansen krijgen.

90

27.1.3

Evaluatie door de docent, zelfevaluatie en coöperatieve evaluatie

Tijdens het leerproces wordt het leerrendement aanzienlijk verhoogd als je de cursist zoveel mogelijk bij de evaluatie betrekt. Zelfevaluatie, peerevaluatie (de cursisten evalueren elkaar) en coöperatieve evaluatie (de cursisten evalueren samen met de docent) kunnen hierbij een grote rol spelen. Deze evaluatiemethoden verhogen niet alleen de betrokkenheid van de cursist bij zijn eigen leerproces, maar bieden, in combinatie met de evaluatie door de docent, een rijker beeld van zijn leer- en ontwikkelingsvorderingen. Ook vormen ze een efficiënte basis voor procesbegeleiding. Ze helpen de cursist bij het ontwikkelen van zijn competenties en voor efficiënte leerstrategieën. Ze dragen er bovendien toe bij dat hij inzicht krijgt in zijn eigen leerstijl en de nodige flexibiliteit ontwikkelt om deze te verbeteren. Deze methoden zijn dus fundamenteel bij het ontwikkelen van de leerautonomie van de cursist.

27.1.4

Evaluatie-instrumenten

Evaluatie door de docent, zelfevaluatie, peerevaluatie en coöperatieve evaluatie kunnen gebeuren op basis van verschillende instrumenten. Als docent kun je scorewijzers en evaluatielijsten invullen of door de cursisten laten invullen over de kwaliteit van hun product en/of over de kwaliteit van het proces of de aanpak van de taak. Je kunt een stap verder gaan in het autonomiseringsproces door samen met de cursisten een scorewijzer of evaluatielijst op te stellen. Ook logboeken, waarin de cursist zelf verslag geeft over zijn leervorderingen en specifieke aandachtspunten in zijn leerproces inventariseert, bieden heel wat mogelijkheden. En het portfolio als instrument voor diagnose van de verworven competenties als ondersteuning van het leerproces kan ook zijn nut bewijzen. De gegevens over de leer- en ontwikkelingsvorderingen van de cursist die je systematisch inzamelt op basis van scorewijzers, logboeken, portfolio’s en gesprekken kunnen in aanmerking komen voor de summatieve evaluatie of eindbeoordeling.

27.1.5

Collegiaal overleg

Het is belangrijk om binnen een CVO en binnen het lerarenteam tot een consensus over de evaluatiepraktijk te komen. Een eenduidig en transparant systeem komt de kwaliteit van het onderwijs ten goede.

27.1.6

Criteria

Een relevante evaluatie beantwoordt aan een aantal criteria. Validiteit, betrouwbaarheid, transparantie, authenticiteit, didactische relevantie en haalbaarheid zijn criteria die bijdragen tot de kwaliteit van de evaluatie.

27.1.7

Validiteit

De evaluatie is valide in de mate dat ze meet wat zij zich voorneemt te meten. Om valide te zijn moet de evaluatie aan volgende voorwaarden voldoen:  de opgaven moeten representatief zijn voor de behandelde leerinhoud;  ze moet aanvaardbare moeilijkheidsgraad hebben;  wat je evalueert, moet ook voldoende ingeoefend zijn.

27.1.8

Betrouwbaarheid

De evaluatie is betrouwbaar in de mate dat ze niet afhankelijk is van het moment van afname of correctie. Een hoge betrouwbaarheid verkrijg je door:  nauwkeurige, duidelijke, ondubbelzinnige vragen te stellen;  te verbeteren op basis van een duidelijk correctiemodel of scorewijzer met puntenverdeling; 91

 relatief veel vragen te stellen;  gevarieerde opdrachten en instructies aan te bieden die rekening houden met de verschillende leerstijlen;  aan de cursist voldoende tijd te geven om de toets uit te voeren;  veel evaluatiebeurten te voorzien.

27.1.9

Transparantie en voorspelbaarheid

De evaluatie moet transparant en voorspelbaar zijn. Ze mag dus voor de cursisten geen verrassingen inhouden. Daarom moet ze aan volgende voorwaarden voldoen:  ze moet aansluiten bij de wijze van toetsen die de cursist gewoon is;  de cursist moet vooraf over de beoordelingscriteria geïnformeerd worden;  de cursist is precies op de hoogte van wat hij moet kunnen en kennen.

27.1.10

Beroepscompetente relevantie

De evaluatie is relevant als de uit te voeren opdrachten in rechtstreeks verband staan met de toekomstige beroepscompetenties van de cursist. Gevalssituaties bijvoorbeeld kunnen de relevantie van de evaluatie versterken.

27.1.11

Didactische relevantie

De evaluatie is didactisch relevant als ze bijdraagt tot het leerproces. De cursist moet uit de beoordeling iets kunnen leren. Daarom is het essentieel feedback te geven aan de cursist:  door een gecorrigeerde toets te bespreken en een foutenanalyse te maken: een goede toetsbespreking beperkt zich niet tot het geven van de juiste oplossingen maar leert de cursisten ook waarom een antwoord juist of fout is;  door de cursist zijn examenkopij te laten inkijken en de toets klassikaal te bespreken.

27.1.12

Haalbaarheid

Een toets is haalbaar als hij gemakkelijk te ontwikkelen, af te nemen, te corrigeren en te scoren is.

92

28

MINIMALE MATERIËLE VEREISTEN

Voor de opleiding is het van belang dat het centrum voor volwassenenonderwijs toegang heeft tot een degelijke uitgeruste bibliotheek/mediatheek waarbij de cursisten kunnen beschikken over een overzichtelijke (geautomatiseerde) catalogus. In de bibliotheek/mediatheek moet ook voldoende ruimte voorzien worden om de cursisten de mogelijkheid te geven in de bibliotheek/mediatheek te kunnen werken. Ook een computer uitgerust met een cd-romlezer om informatie op cd-rom te raadplegen is noodzakelijk. Als ondersteuning van het begeleid zelfstandig leren kan een elektronische leeromgeving van nut zijn. Verder wordt het gebruik van passende media voor het onderwijs van communicatievaardigheden en het onderwijs van de vreemde taal aanbevolen.

93

29

BIBLIOGRAFIE

A1 Bedrijfsmanagement Frederix R., Praktisch basisboek Management. Leerboek. Stad: De Boeck, 2004. Frederix R., Praktisch basisboek Management. Praktijkboek. Stad: Uitgeverij De Boeck, 2004.

A2 Inleiding tot het recht en methodologie Bouckaert en Van Hoecke, Inleiding tot het recht. Leuven: Acco, 2003. VRG-Codex, Mechelen: Kluwer Rechtswetenschappen, Mechelen (jaarlijks nieuwe editie).

A3 Toegepaste informatica Roger, F., Windows XP – beginners. Geel: Campinia Media vzw, 2003 Roger, F., Windows XP – gevorderden. Geel: Campinia Media vzw, 2003 De Geyter-Diependaele, T., Werk Wijzer met Word - deel 1 Basisopleiding. Gent: WWW-soft bvba, 2003. De Geyter-Diependaele, T., Werk Wijzer met Word - deel 2 Gevorderd gebruik. Gent, WWW-soft bvba, 2003. De Geyter-Diependaele, T. en De Maerschalck, E., Wegwijs in Excel - deel 1 basis. Gent, WWWsoft bvba, 2003 Tijdschriften Clicks magazine en andere

94

A4 Communicatievaardigheden Taalspecifieke werken: Baeckens, R. en Meukens P. Zakelijke communicatie. Kapellen: Pelckmans. Baert, M.-A. en A. De Witte, Communicatiewijzer. Wommelgem: Van In, 1999. Baert, M.-A. en De Witte, A. , Tekstvaardig, Wommelgem, Wommelgem: Van In, 2003. De Ridder, B., Indrukken uitdrukken. Mondelinge en schriftelijke communicatie. Leuven: Acco. Janssen, D. e.a., Zakelijke Communicatie. Groningen: Wolters-Noordhoff, 1996. Steehouder M. e.a., Leren communiceren. Procedures voor mondelinge en schriftelijke communicatie. Groningen: Wolters-Noordhoff, 1992. Tiggeler, E., Vraagbaak Nederlands. Van spelling tot stijl: snel een helder antwoord op praktijkvragen over taal. Sdu Uitgevers: Den Haag, 2002. Van Diggelen, M. en Splithof R., Techniek over taal – taal over techniek. Utrecht: Bohn, Scheltema & Holkema. Vandergraesen, F., Z@kelijk. Een praktijkboek zakelijke communicatie en handelscorrespondentie. Antwerpen: Standaard Uitgeverij. Verheyen, J., Doeltreffend schrijven voor bedrijven. Antwerpen: Standaard Uitgeverij. Correspondentie: Beex, N., Doeve R., Tiggeler E., De magische mediamix - e-mail brieven faxen. Den Haag: Sdu Uitgevers. Brievenweger. Hoe schrijf ik betere brieven, faxen en e-mails? Ad Rem 1999 nr. 6. De Jong, J. (red.), Handboek Bedrijfscorrespondentie. Groningen: Martinus Nijhoff, 1993. De Jong, J. (red.), Zakelijk corresponderen.Handboek voor de professionele brievenschrijver. Martinus Nijhoff: Groningen, 2002. Kolkhuis Tanke, J., Creatieve zakenbrieven. Groningen: Tjeenk Willink. 95

Vergader- en onderhandelingstechniek: Bollerman, T., Vergaderen moet maar met mate en goed. Van directieraad tot werkoverleg. Bussum: Uitgeverij Coutinho, 1996. Schermer, K. en Wijn, M., Vergaderen en onderhandelen. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum. Techniek van rapportage en verslaggeving: Ouwehand, I. e.a., Notuleren Nieuwe Stijl. Samson: Alphen aan den Rijn/ Diegem, 2001. Verrept, S. en Janssen, T., Tweeluik schriftelijke communicatie. Deel 2: Strategisch rapporteren. Houten/Zaventem: Bohn Stafleu Van Loghum. Mondelinge communicatie: Angenent, M. en Van Vilsteren, P., Presenteren. De basis. Groningen: WoltersNoordhoff, 1998. Claes R. en Poot J., Efficiënte communicatie per telefoon. Antwerpen: Pelckmans, 1994. Gramsbergen-Hoogland, Y. en Van der Molen H.T., Gesprekken in organisaties. Groningen: Wolters-Noordhoff. Woordenboeken en naslagwerken: de Boer, W. (red.), Koenen Woordenboek Nederlands. Utrecht: Koenen Woordenboeken, 1999. Hendrickx, R., Stijlboek VRT. Utrecht/Antwerpen: Van Dale Lexicografie, 2003. Van Dale Groot woordenboek der Nederlandse taal. Utrecht/Antwerpen, 1999. Claes J. (red), Verschueren Groot Encyclopedisch Woordenboek. Den Haag: Sdu Uitgevers, 1996. Woordenlijst Nederlandse taal. Den Haag: Sdu Uitgevers, 1995. Communicatiespecifieke werken: Aredondo L., Effectief communiceren. Schoonhoven: Academic Service, 2001. Baeckens, R. en Meukens P., Zakelijke communicatie. Kapellen: Pelckmans. 96

Baert, M.-A. en De Witte A., Communicatiewijzer. Wommelgem: Van In, 1999. Baert, M.-A. en De Witte, A., Tekstvaardig, Wommelgem: Van In, 2003. De Galan K., Trainen. Een praktijkgids. Pearson Education Benelux, 2003. Janssen, D. e.a., Zakelijke Communicatie. Groningen: Wolters-Noordhoff, 1996. Steehouder, M. e.a., Leren communiceren. Procedures voor mondelinge en schriftelijke communicatie. Groningen: Wolters-Noordhoff, 1992. Formuleren: Bras, C. en Krijgsman J., Formuleren. Groningen: Wolters-Noordhoff. Burger, P. en de Jong J., Handboek Stijl. Adviezen voor aantrekkelijk schrijven. Groningen: Martinus Nijhoff, 1997. Doeve R. en Onrust, M., Helder schrijven. Amsterdam: Prometheus, 1992. Permentier, L., De Standaard. Stijlboek. Roeselare: Roularta, 2003. Renkema, J., Schrijfwijzer. Den Haag: SDU, 2002. Verhagen A., Formuleren. Houten/Zaventem: Bohn Stafleu Van Loghum, 1993. Vergader- en onderhandelingstechniek: Bollerman, T., Vergaderen moet maar met mate en goed. Van directieraad tot werkoverleg. Bussum: Uitgeverij Coutinho, 1996. Schermer, K. en Wijn, M., Vergaderen en onderhandelen. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum. Internetadressen: Website van de Vlaamse Vereniging voor Zakelijke Communicatie: http://www.wzc.be Website over mondelinge en schriftelijke vaardigheden: www.schrijfcentrum.nl

97

www.worldwidewriting.com De taaltelefoon op het web: http://taaltelefoon.vlaanderen.be Taaldavies on line: Databank met meer dan 1200 taaladviezen van de Nederlandse Taalunie: http://www.taalunieversum.org/taaladvies/ In duidelijk Nederlands, Duidelijk Nederlands in de regelgeving, Duidelijk Nederlands in brieven: http://www.bis.vlaanderen.be

A5 Juridisch Frans Handboeken: Di Cairano C., Cours de français. PHL, 2005. Clijsters e.a., Communications-Services-Recrutement. Deurne: Uitgeverij: Plantyn, 2001. De Spiegeleer, J.,Grammaire 2000. Deurne: Uitgeverij: Plantyn, 2004. De Spiegeleeer, J., Vocabulaire 2000. Deurne: Uitgeverij: Plantyn, 2004. De Smet e.a., Vocabulaire 2000. Exercices Tome A. Deurne: Uitgeverij: Plantyn, 2004. Kranten en tijdschriften: Le Soir Le vif/L’express Journal des Procès Televisie en radio

98

B1 Europees recht Naslagwerken: Dehaese, E., Kennismaking met de Europese Unie en met het Gemeenschapsrecht, Antwerpen: Pelckmans. Lenaerts, K. en Van Nuffel, P., Europees recht in hoofdlijnen. Antwerpen: Maklu, 2003. Internetsites: http://www.europa.eu.int

B2 Grondwettelijk recht Vande Lanotte, J., Bracke, S., Goedertier, G., België voor beginners. Brugge: die keure, 2003 VRG-Codex. Kluwer: Rechtswetenschappen. Alen, A., Compendium van het Belgisch staatsrecht. Deel 1 en 2. Kluwer, 2000 Adams, M. en Popelier, P., Wie waakt over de kwaliteit van de wet? Het wetgevingsbeleid in België. Intersentia rechtswetenschappen, 2000 Stynen, M., De grondwet in 80 topics, de Belgische staatsstructuur. Academia Press, 2003 Politieke encyclopedie. Bijzondere uitgave Knack, 2003 (deel 1), 2004 (deel 2).

B3 Administratief recht D’Hooghe, A. en Cleymaet, I., Administratief recht. Syllabus met toepassingen. VRG-Codex. Brussel: Kluwer Rechtswetenschappen. Mast, A. e.a., Overzicht van het Belgisch Administratief Recht. Kluwer, 2002. Dujardin, J. e.a., Praktisch handboek voor gemeenterecht. Brugge: die keure, 2001.

99

Reynaert, H. en Steyvers, K., Lokale en Provinciale Politiek, Het gemeente- en provinciedecreet: gerealiseerde ambities? Vanden Broele, 2003. Het administratief toezicht op de provincies (brochure). Brussel: Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap Administratie Binnenlandse Aangelegenheden, 2003. Het administratief toezicht op de gemeenten en de politiezones (brochure). Brussel: Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap Administratie Binnenlandse Aangelegenheden, 2003. Baeten, S., Byttebier, K., en Leus, K., Onderneming van publiek recht. Maklu, 2000. De Koninck C., Overheidsopdrachtenrecht (klassieke sectoren). Maklu; 2004 Berckx, P. e.a., Statutenzakboekje overheidspersoneel. Kluwer, 2002 Opdebeeck, I. en Coolsaet, A., Formele motivering van bestuurshandelingen. Brugge: die keure, 1999. Schram, F., Openbaarheid van Bestuur. Administratieve rechtsbibliotheek. Brugge: die keure, 2003. Van Damme, M., Raad van State, Afdeling wetgeving. Administratieve rechtsbibliotheek. Brugge: die keure, 1998. De Taeye S., Mys en Breesch, Procedures voor de Raad van Staten, 1998.

B4 Ruimtelijk ordenings- en milieurecht De Pue, Lavrysen en Stryckers, Milieuzakboekje. Mechelen: Kluwer, (wordt elk jaar aangepast). Somers, Verhoeven en Heyman. Milieurecht in kort bestek. Brugge: die Keure, 2002.

C1 Gerechtelijkrecht Gerechtelijk Wetboek. De Corte, R. e.a., Gerechtelijk Recht. Artikelsgewijs commentaar met overzicht van rechtspraak en rechtsleer. (losbl.), Antwerpen: Kluwer, 1984 Maes, B., Inleiding tot het gerechtelijk privaatrecht, Brugge: die Keure, 2001. 100

Maes, B., Inleiding tot het burgerlijk procesrecht, Brugge: die Keure, 2004. Scheers, D., Gerechtelijk privaatrecht. Leidraad voor de rechtspracticus. Leuven:Acco, 2004. Dirix, E. en Broeckx, K., Beslag. APR. Antwerpen: Kluwer, 2001.

C2 Personen- en familierecht en zakenrecht Bouckaert en Van Hoecke, Inleiding tot het recht. Leuven: Acco, 2003. VRG-Codex. Kluwer Rechtswetenschappen. Seynaeve, P., Compendium van het Personen- en Familierecht. Leuven: Acco, 2004. Gerlo, J., Handboek voor Familierecht. Brugge: die Keure, 2003. Van Neste, F., Zakenrecht, in “Beginselen van het Belgisch Privaatrecht”, Dillemans R. en Van Gerven, W.. Brussel: Story Scientia, 1990.

C3 Huwelijksvermogens- en erfrecht Naslagwerken: Belgisch Burgerlijk Wetboek. Parijs: Marabout. Bouckaert, B. en Van Hoecke,M., Burgerlijk recht. Leuven: Acco, 2001. Dillemans, R., Huwelijksvermogensrecht. Antwerpen: Standaard Uitgeverij, 1983. Gerlo, J. , Handboek voor familierecht. Boek 2. Huwelijksvermogensrecht. Brugge: Die Keure, 2004. Puelinckx-Coene, M., Erfrecht. Antwerpen: Kluwer, 1996. Van Poucke, K., Basiscursus Burgerlijk recht. Kapellen: Pelckmans, 2003. Tijdschriften:

101

Budget en recht. Brussel: Test-Aaankoop, tweemaandelijks. Internetsites: http://www.staatsblad.be http://www.belgium.fgov.be http://notaris.be

C4 Verbintenissenrecht en belangrijkste contracten Naslagwerken: Belgisch Burgerlijk Wetboek. Parijs: Marabout. Bouckaert, B. en Van Hoecke,M., Burgerlijk recht. Leuven: Acco, 2001. Van Gerven, W., Verbintenissenrecht deel1, 2 en 3. Leuven: Acco, 2001. Van Poucke, K., Basiscursus Burgerlijk recht. Kapellen: Pelckmans, 2003. Tijdschriften: Budget en recht, Brussel: Test-Aankoop, tweemaandelijks. Internetsites: http://www.dirkmichiels.be http://www.belgium.be http://advocaat.be

102

C5 Seminarie burgerlijk recht Zie bibliografie eenheden C2, C3 en C4.

D1 Handels- en economisch recht Ballon, G.L., e.a., Handels- en vennootschapsrecht. Mechelen : Kluwer, 2003. Cousy, H., e.a., Handels- en Economisch Recht. Antwerpen, Kluwer, 2001. De Bauw, H., Handelspraktijken en mededinging . Jaarboek 2002. Antwerpen, Kluwer, 2003. Ghysels, G. en Roodhooft, J., Praktisch Handels- en Economisch recht. Antwerpen : De Boeck, 2002. Vanden Bergh, R.J.R., e.a., Handels- en economisch recht in hoofdlijnen, 6. Mortsel: Intersentia, 2002.

D2 Vennootschapsrecht De Muynck, H., Vennootschapsrecht in België. Gent: Academia press, 2002. Tilleman, B, e.a., De oprichting van vennootschappen en de opstartfase van ondernemingen. Brugge: die Keure, 2003. Triest,R., Vademecum voor vennootschappen 2004. Mortsel: Intersentia, 2004.

D3 Seminarie Handelsrecht Naslagwerken: VRG-Codex, Brussel: Kluwer Rechtswetenschappen. Belgisch Burgerlijk wetboek. Parijs: Marabout, 2002. Wetboek Vennootschappen.

103

Ballon, G.L., Geens, K. en Stuyck, J., Handels- en vennootschapsrecht. Mechelen : Kluwer Rechtswetenschappen, 2003. Bützler, R., Inleiding tot het handelsrecht. Brugge: die Keure. Dehaese E. e.a., Handelsrecht. Een basiscursus. Kapellen: Pelckmans, 2000. Ghysels, G. en Roodhooft, J., Praktisch Handels- en Economisch recht. Antwerpen: De Boeck, 2003. Van Orshoven, P., Hoe schrijven we zelf een juridische verhandeling? Jura Falconis, 1995-1996. Documentatiecentra: Centrum voor informatie en documentatie, Brussel.

D4 verzekeringsrecht Handboeken: Ethias e.a., Syllabus Verzekeringsmaatschappijen. Cousy, H. e.a., Wetgeving Verzekering. Deurne: Kluwer, 2005.

E1 Sociaal recht Naslagwerken: D’Hertfelt F. en Laurysens, L., Praktisch sociaal recht. Antwerpen: De Boeck. Coppens, M., Handboek sociaal recht. Gent: Story Scientia, 2004. Verougstraete, I. en Foorier, E. (red.), de Larcier Wetboeken. Deel IV. Sociaal Recht. Gent: Mys en Breesch. Tijdschriften: Wegwijzer sociale wetgeving. ACV. Tweemaandelijks. 104

E2 Fiscaal recht Naslagwerken: Vervoort, J., Personenbelasting. Initiatiecursus. Antwerpen: Pelckmans, 2003. Vervoort, J., BTW. Antwerpen: Pelckmans. Internetsites: http://www. mineco.fgov.be/enterprises/vademecum/Toclb_nl.htm http://www.pouseele.be http://www.mesotten.be http://www.fisconet.be http://minfin.fgov.be http://erfenisrechten.be

F1 Strafrecht Handboeken: Delbrouck, I., Strafrecht. Leidraad voor de rechtspracticus. Leuven: Acco, 1999. Naslagwerken: Strafwetboek. De Nauw, A., Inleiding tot het bijzonder strafrecht. Gent: Story-Scientia, 1992. Dupont, L. en Verstraeten, R., Handboek Belgisch Strafrecht. Leuven: Acco, 1990. Van Den Wyngaert C., Strafrecht en strafprocesrecht in hoofdlijnen. Antwerpen: Maklu, 1998. De Wilde, L. e.a., Strafwetboek en wetboek voor strafvordering. Brussel: Kluwer, 2005.

105

Fransen, H. e.a., Postal Memorialis (losbl.). Brussel: Kluwer, 2005. Vandeplas A. e.a., Strafrecht en strafvordering. Artikelsgewijze commentaren. (losbl.). Antwerpen: Kluwer, 2005. Tijdschriften: Rechtskundig Weekblad. Journal des Tribunaux. Limburgs Rechtsleven. Internetadressen: http://www.staatsblad.be http://belgium.fgov.be

F2 Strafvordering Handboeken: Delbrouck, I., Strafprocesrecht. Leidraad voor de rechtspracticus. Leuven: Acco, 2000. Naslagwerken: Wetboek van Strafvordering. Verstraeten R., Handboek Strafvordering. Antwerpen: Maklu, 1999. Van Den Wyngaert C., Strafrecht en strafprocesrecht in hoofdlijnen. Antwerpen: Maklu, 1998.

Fransen, H. e.a., Postal Memorialis (losbl.). Brussel: Kluwer, 2005. Vandeplas A. e.a., Strafrecht en strafvordering. Artikelsgewijze commentaren. (losbl.). Antwerpen: Kluwer, 2005.

Tijdschriften: 106

Rechtskundig Weekblad. Journal des Tribunaux. Limburgs Rechtsleven. Internetadressen: http://www.staatsblad.be http://belgium.fgov.be

107

Leerplan Rechtspraktijk

Recommend Documents