Aanmelding programmalijn 1 voorstel doorstroom VMBO-MBO in Flevoland Juni 2012 1.
Regiovisie Flevoland
1.1 Aanleiding Met deze aanmelding willen de samenwerkende partijen in de Provincie Flevoland op het gebied techniek hun voorstel voor programmalijn 1 in de regio Flevoland voorleggen aan het Platform Bèta Techniek. De concrete en actuele aanleiding voor dit voorstel wordt gevormd door afnemende leerlingenaantallen in de technische opleidingen op MBO-niveau in relatie tot met de al maar luider klinkende roep om voldoende goed opgeleid personeel vanuit het bedrijfsleven. Flexibilisering van de marktvraag en een toenemende complexiteit van productieprocessen, producten en werkwijzen stellen andere en hogere eisen aan medewerkers. Het uitvoeren van technische werkzaamheden waarvoor vakmanschap is vereist schuift op naar de specialistische vakman op niveau 3. De aansturing van complexe en integrale processen ligt in handen van werkvoorbereiders en engineers op MBO niveau 4 en deels op niveau 3. Ook nu ten tijde van crisis is er vraag naar werknemers met een technische opleiding niveau 3 en 4 (bron: Technobarometer TTOA Flevoland, voorjaar 2012). Zonder ingrijpende maatregelen verschraalt het aanbod aan technische opleidingen (in VMBO en MBO) en komt bij jongeren in het VMBO (theoretische leerweg)techniek niet meer als perspectiefvolle keuze in beeld. -
Cijfers van ROC Flevoland (zie onderstaande tabel) laten zien dat het totale leerlingen aantal techniek sinds 2009 fors gedaald is, van 1179 leerlingen in totaal in 2009 tot 882 leerlingen in 2011 (Bron: ROC Flevoland).
Leerlingenaantallen ROC Flevoland
-
Leerlingenaantallen ROC Flevoland Almere 2007 2008 Elektro 142 221 Installatietechniek 34 63 MTS Plus 105 115 Procestechniek 84 50 Werktuigbouwkunde 53 59 Subtotaal 418 508
2009 199 60 110 265 73 707
2010 224 59 94 178 71 626
2011 183 55 102 116 48 504
Leerlingenaantallen ROC Flevoland Lelystad 2007 2008 Afwerkingstechniek 27 34 Autotechniek 223 215 Bouwkunde 255 268 Subtotaal 505 517
2009 39 201 232 472
2010 53 221 188 462
2011 43 201 134 378
Totaal
923
1025
1179
1088
882
Almere Lelystad Totaal
418 505 923
508 517 1025
707 472 1179
626 462 1088
504 378 882
De banengroei in Flevoland is hoger dan gemiddeld in 2011: een toename van 1,4% in Flevoland tegenover een groei van 0,5% gemiddeld in Nederland. De industrie in Flevoland is één van de sterkst groeiende bedrijfstakken in de private sector, gerekend in absolute aantallen fulltime banen (408 banen) (Bron: Voorlopige uitslag werkgelegenheidsonderzoek 2011 Provincie Flevoland). De sterke groei zorgt voor onbalans op de arbeidsmarkt. Een flink aantal bedrijven heeft grote moeite om voldoende hoger opgeleide technische medewerkers te vinden. Er is veel vraag naar middenkaderpersoneel en goede vakspecialisten op MBO niveau 3 en 4.
Pagina 1 van 5
-
De werkgelegenheid in de technische bedrijfstakken ‘Industrie en nutsbedrijven’ en ‘Bouwnijverheid en installatiebedrijven’ is gegroeid van ruim 10.000 banen in 1986 naar bijna 25.000 banen in 2010. Het aantal vestigingen voor deze bedrijfstakken is in 2011 ruim 4.500.
-
De productie in Flevoland heeft zich in 2011 positief ontwikkeld. In het derde kwartaal van 2011 is de productie/bedrijvigheid in Flevoland licht toegenomen, waarmee de provincie nu ruim boven het Nederlands gemiddelde ligt (Bron: Economische Barometer Flevoland, november 2011).
-
Provincie Flevoland zet sterk in op het versterken van de regionale innovatiekracht, mede door het versterken van kennisclusters, het versterken van het innovatievermogen van het MKB en het versterken van de kennisinfrastructuur. (Bron: Uitvoeringprogramma Economie 2008-2012)
-
Flevoland zet in op kwaliteit: kwaliteit van onderwijs, een goed geschoolde beroepsbevolking, een hoge arbeidsparticipatie en kwaliteit van bedrijventerreinen om hoogwaardige bedrijven te faciliteren.
-
High tech systemen en materialen: Flevoland zet in op bèta-innovatie! Er is een grote vraag naar goed opgeleide mensen met kennis in, van en over techniek in het algemeen en robotica/proces- en productieautomatisering in het bijzonder. Doordat bedrijven moeilijk aan technisch personeel komen dreigt een stagnatie in de groei van deze bedrijven (Bron: TOA Flevoland, maart 2010).
-
De komende jaren zal het economisch beleid van de Provincie Flevoland zich meer gaan richten op de topsectoren. In totaal vallen 32.370 banen onder de topsectoren, wat neerkomt op 19 procent van de totale werkgelegenheid in Flevoland. Landelijk is dat 20 procent. De acties gericht op de doorstroom VMBO-MBO techniek in Flevoland dragen direct bij aan het versterken van diverse topsectoren zoals deze zijn benoemd in het nieuwe bedrijvenbeleid van het huidige kabinet: o Agro-Food; o High Tech materialen en systemen; o Creatieve industrie; o Chemie.
-
Het opleidingsniveau van de werkzoekende en werkende beroepsbevolking blijft achter. Het opleidingsniveau is significant lager dan het gewenste Europese niveau (bron: TOA Flevoland maart 2010).
-
In Flevoland is het percentage voortijdig schoolverlaters 4,0% van de leerlingen/deelnemers (voorlopige cijfers 2010/2012). 8,1 % hiervan in de sector techniek. Landelijk gezien zijn deze percentages 3,3 en 7,2% (bron: Rijksoverheid).
-
Uitgaande pendel naar andere provincies is groter dan inkomende pendel: in 2009 werken ongeveer 84.000 inwoners van Flevoland buiten de provincie. Dit betekent dat 46 procent van de Flevolandse werkzame beroepsbevolking een baan heeft buiten de provincie. Het grootste deel van de pendelaars werkt door de aantrekkingskracht van de grote arbeidsmarkt in Amsterdam en omgeving in de provincie Noord-Holland. De provincie streeft er naar om in 2030 voor 90 procent van de beroepsbevolking een arbeidsplaats beschikbaar te hebben. Daarmee wil ze vooral de uitgaande pendel beperken die door de moeilijke verbindingen met de grote werksteden als Amsterdam en Utrecht veel reistijd van de forensen vergen.
De beschikbaarheid van voldoende en gekwalificeerd technisch personeel is essentieel voor de groei waar Flevoland zich op richt, evenals nauwe samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven. Daarom doen de gezamenlijke partijen dit voorstel binnen het programma Toptechniek in Bedrijf. Vanuit de regio Flevoland komt tevens een voorstel voor programmalijn 2. Er is gekozen om 2 aparte voorstellen in te dienen. Vanuit beide voorstellen participeren (deels) verschillende stakeholders, specifiek gericht op de gekozen thematieken.
Pagina 2 van 5
1.2 Stakeholders De gezamenlijke partners zijn al geruime tijd actief betrokken bij het stimuleren van techniek en technisch onderwijs in de regio. Overkoepelend
Overheid
Technocentrum Flevoland (mede als uitvoerende partij van TTOA Flevoland)
Provincie Flevoland PPA (Provinciaal Platform Arbeidsmarkt) Gemeenten Ondernemers
VMBO scholen
MBO scholen
SVOL Stichting voortgezet onderwijs lelystad ISG Arcus SG de Rietlanden SG Lelystad Almeerse Scholen Groep Arte College Buitenhout College Echnaton Helen Parkhurst De Meergronden Montessori Lyceum Flevoland Oostvaarders College OSG Villa Parkhurst Emelwerda College Zuyderzee College Berechja College (Urk) Het Baken Stad College (Almere) Almere College Dronten
ROC Flevoland (Lelystad-Dronten en Almere) ROC Friese Poort (Emmeloord-NoordOost Polder) Overig: Stichting Het Vakcollege
Pagina 3 van 5
Rotec Engineering Machine Constructie Marknesse Kuiken Polderstaal GT Lastechniek Geesink Tolsma Gibas Hollander Techniek Zuidberg Techniek NLR Cofely Orfa-Visser Suplacon Haas-Monomix Yakult Nuon
1.3 Facts & Figures Een belangrijke ontwikkeling van het techniekonderwijs in Flevoland is dat de sector Techniek in het VMBO in Almere/Flevoland voornamelijk is ontstaan vanuit het avo-onderwijs. De vroegere lts-structuur is er nooit geweest (Flevopolders) en daardoor ontbeert de daaraan gekoppelde verbinding met de bedrijvigheid in de regio, alsmede de voorzieningen en de cultuur in de scholen. Overige belangrijke ontwikkelingen van het onderwijs in de Provincie Flevoland zijn: - Flevoland mist vestigingen voor wetenschappelijk onderwijs en het aanbod van hbo-opleidingen is zeer beperkt, vooral in de technische richting. In september 2011 is Hogeschool Windesheim op de opleidingslocatie te Almere een drietal technische opleidingen gestart; - Het opleidingenaanbod voor techniek in het VMBO staat onder druk. Door lage leerlingenaantallen in de sector techniek dreigt sluiting van opleidingen. VMBO-scholen gaan over naar het aanbieden van ‘ techniek brede’ opleidingen. Door de beperkte ‘’techniekcultuur’’ dreigen de techniekafdelingen te verworden tot opleidingen ‘algemene techniek’ en handvaardigheid; - Het opleidingenaanbod voor techniek in het VMBO is (vooral in Almere) versnipperd. VMBO-scholen bieden gezamenlijk een totaalpalet aan, maar elke school voor zich slechts een onderdeel daarvan. Door de grote reisafstanden tussen de scholen onderling (15 km is normaal) is de keuze voor techniek geen aantrekkelijke; - In de Noord-Oost Polder en in Lelystad zijn vakcolleges in de techniek ontstaan; - Er is een beperkt aanbod aan vakopleidingen op MBO-niveau in Zuidelijk Flevoland. Voor verschillende beroepen worden (nog) geen opleidingen aangeboden. De praktijkopleidingfaciliteiten in de ROC’s zijn beperkt; - Het aantal leerlingen in VMBO klas 3 daalt van 561 in 2004 naar 291 in 2011. Het aantal HAVO/VWO leerlingen in klas 4 (N profiel) stijgt van 319 in 2004 naar 495 in 2011. De conclusie is dat de sector techniek een instroomprobleem heeft. Het is noodzakelijk is om meer instroom van studenten te genereren in de techniek, en dan met name op niveau 2 t/m 4. In onderstaande tabel zijn hiervoor genoemde aantallen opgenomen:
Totaal # leerlingen per sector in VMBO, klas 3 De gegevens over het jaar 2011/2012 zijn voorlopige cijfers 2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
Techniek
561
496
468
476
516
355
362
291
Zorg&Welzijn
936
831
824
590
542
534
456
423
Economie
790
749
779
629
621
579
432
365
Landbouw
147
144
194
216
221
233
223
283
0 2434
0 2220
0 2265
135 2046
155 2055
216 1917
296 1769
507 1869
Intersectoraal Totaal VMBO
Profielkeuze HAVO leerlingen in de jaren 2004/2005 t/m 2011/2012 De gegevens over het jaar 2011/2012 zijn voorlopige cijfers
Jaar Totaal aantal leerlingen met N profiel Totaal aantal leerlingen met M profiel Totaal aantal leerlingen HAVO-VWO klas 4
N profiel M Profiel
2004
2005
2006
2007
2008
2009
319 727 1046
294 828 1122
353 907 1260
428 886 1314
446 967 1413
413 899 1312
Pagina 4 van 5
2010 507 930 1437
2011 495 969 1464
1.4 Trackrecord De samenwerking tussen de stakeholders is gericht op de instroom in technisch onderwijs, de onderwijsinhoud en kapitaalintensieve middelen. Initiatieven die hiervoor door de samenwerkende organisaties zijn opgezet in de gehele regio zijn o.a. VMBO Talentool, Techtalent, Technocampus, First Lego League, Robotcup, Week van de techniek, Flevoland bouwt de toekomst voor VMBO Bl en VMBO KL/TL, Leer- en ontdekcentrum techniek en het Bètafestival. Het bedrijfsleven, onderwijs en de Provincie Flevoland hebben in 2010 hun krachten gebundeld onder de TOA vlag. Op initiatief van het bedrijfsleven is samen met Technocentrum Flevoland een totaalconcept voor de sector techniek ontwikkeld. Het boeien en binden van de jongeren staat hierbij centraal. Door een intensieve voorlichting, resulterend in een juiste studiekeuze, vermindert de uitval van jongeren. Daarnaast wordt er door een vroegtijdige kennismaking met het bedrijfsleven en een doorlopende begeleiding het behoud van technisch talent voor Flevoland vergroot, waardoor jongeren behouden blijven voor Flevoland. Om het totaalconcept heen zijn vijf Technets opgezet (Almere, lelystad, Dronten, Zeewolde, Noordoostpolder/Urk), waarin scholen en bedrijven duurzaam samenwerken op basis van een jaarplan/activiteitenplan. Elk jaarplan bevat de activiteiten die gepland in samenhang gepland staan: bedrijfsbezoeken leerlingen en docenten, gastlessen, evenementen in het kader van PSO en LOB. Momenteel werken partners aan de ontwikkeling van een Robot Techniek Lab. Met het Robot Techniek Lab bestaat een fysieke voorziening waarin alle organisaties uit de verschillende clusters gezamenlijk kunnen werken aan het ontwikkelen en overdragen van kennis ten aanzien van robotica en het toepassen van robotica binnen hun bedrijfsprocessen. Van de vestiging van het Robot Techniek Lab gaat een lokale en regionale, maar ook nationale en internationale aantrekkende werking uit. De vestiging van dit fysieke voorziening geeft aan dat de partners een structurele samenwerking op lange termijn aangaan en de samenwerking gericht is op duurzaamheid (> 5 jaren). 1.5 Visie en Missie De richting waarin de transitie van het VMBO en MBO techniekonderwijs wordt voortgezet houdt sterk verband met de bijzondere regionale positie van Flevoland. Mede door het ontbreken van een traditionele ltsmts structuur is er een beperkt aanbod techniekopleidingen terwijl er enorme vraag ontstaat door de schaalsprong waarmee 60.000 extra banen gecreëerd worden. De visie van de stakeholders is dan ook: Omdat we klein zijn, maken we grote sprongen. Praktisch gesproken houdt dat in dat de stakeholders zich ten doel hebben gesteld om te zorgen voor genoeg en goed opgeleid personeel met een technisch beroep op de arbeidsmarkt, doordat (missie): meer jongeren een technische opleiding volgen; meer mensen kiezen voor een beroep binnen Flevolandse technische bedrijven; uitval voorkomen wordt: vooraf en gedurende de opleiding en in de leerbaan; het bedrijfsleven in Flevoland wordt versterkt en er bijgedragen wordt aan een aantrekkelijk vestigings- en innovatieklimaat voor nieuwe en bestaande bedrijven. De TOA Flevoland voert jaarlijks een evaluatie uit op basis van de monitorgegevens. Op basis hiervan kan bijgestuurd worden, waarna de behaalde effecten en resultaten geborgd worden.
Pagina 5 van 5
