9E JAARGANG, NR. 4, DECEMBER 2014
Discussie II OK-assistent aan de C-boog
Opleiding Hoeveel nieuwe studenten nodig?
Vaktrend Kwaliteitsregister OK-medewerkers
Leerling & begeleider Karen Cornelissen en Yoshie Cuppen: ‘Ook buiten werk zien we elkaar’
OKO0414.indd 1
12/1/14 3:44 PM
Het origineel. Made in Germany. Gouden standaard binnen de arthroplastiek Verkrógbaar in drie viscositeiten: Geschikt voor grote, middelgrote en kleine gewrichten Betrouwbare verwerkingseigenschappen door de bewezen samenstelling
PAL
STAN DEN ® DA ACOS
D AR
DE GO U
Laag infectierisico door toevoeging van gentamicine
www.heraeus-medical.com
1410_2643_AZ_PALACOS_Image_OK_Operationeel_215x285_NL.indd 1 OKO0414.indd 2
28.10.143:44 12:24 12/1/14 PM
8.10.14 12:24
Leerling & begeleider: Doorlichtdiscussie II:
Welkom
‘Samen de diepte in’
wie aan de C-boog?
Wanneer deze OK Operationeel op de mat
Yoshie Cuppen blijft leren door de kennishonger
De discussie over röntgenbediening door
lekker op de bank het vakblad voor operatie-
van haar leerling Karen Cornelissen.
operatieassistenten gaat verder.
assistenten te lezen, met de laatste nieuwtjes
valt, is de winter begonnen. Reden om eens
op OK-gebied. In dit nummer vind je deel 2 van de discussie over röntgenbediening. De kwestie is nu vanuit alle perspectieven bekeken. Wanneer je de meningen leest zou je kunnen concluderen
10
12
dat doorlichten een mooie aanvulling is op ons beroep, mits de veiligheid en kwaliteit goed worden geborgd. Benieuwd hoeveel operatieassistenten – en dus ook hoeveel leerlingen – er de komende jaren nodig zijn? Je leest het in het samengevatte rapport van het Capaciteitsorgaan op pagina 18. Ook in dit nummer: drie ziekenhuizen vertellen wat ze van hun operatieas-
18
20
sistenten verwachten op het gebied van kwaliteitsverbetering. Onze vaste rubriek ‘Leerling & begeleider’ verschijnt dit nummer voor het laatst. In 2015 starten we met de nieuwe rubriek ‘Onze OK’.
Nog veel studenten
Punten verzamelen
in de pijplijn
en zelf nadenken
Hoeveel instromers zijn er nodig voor de
Drie ziekenhuizen vertellen hoe hún OK-
tioneel een update krijgen.
opleidingen tot operatieassistent?
assistenten aan kwaliteit moeten werken.
In de redactie van ons vakblad heeft al
Hierin vertellen medewerkers wat er kenmerkend is aan hún OK. Wil je hieraan meedoen? Meld je dan aan via
[email protected]. Volgend jaar zal ook de lay-out van OK Opera-
een wisseling plaatsgevonden. Menno Goosen heeft in nummer 3 afscheid geno-
En verder:
men als hoofdredacteur. Zijn vervanger is
3 Redactioneel
23 Column Paul Meijsen
4 Nieuws
23 Colofon
9 LVO-nieuws
Cindy Lammers. Je kunt haar bereiken via
[email protected]. Ik wil Cindy van harte welkom heten. We hebben er zin in om samen met haar OK Operationeel een frisse boost te geven.
OK Operationeel wordt mede mogelijk gemaakt door:
Ik wens jullie allen fijne feestdagen en een goede jaarwisseling. Hennie Mulder bestuurslid Media en penningmeester LVO
[email protected] OK OPERATIONEEL DECEMBER 2014
OKO0414.indd 3
3
12/1/14 3:44 PM
HEEFT U NIEUWS?
Nieuwe richtlijn luchtbehandeling voor de operatiekamer De Werkgroep Infectie Preventie
Mail naar okoperationeel @y-publicaties.nl
• In de nieuwe richtlijn staan geen
OK NIEUWS
(WIP) heeft vorige maand de richtlijn
expliciete aanbevelingen voor de
‘Luchtbehandeling in operatiekamer
diverse technische parameters
en opdekruimte in operatieafdeling
van een UDF of mengend systeem.
klasse 1’ gepubliceerd. De belangrijkste
De Expertgroep heeft deze twee
wijzigingen ten opzichte van het
principes als basis genomen voor
OK-nieuws vindt u op
‘Beheersplan luchtbehandeling voor de
de richtlijn. Deze richtlijn geeft de
operatiekamer’ zijn in het kort:
minimale prestatie-eisen van beide
www.oknieuws.nl
• In het beheersplan werd het
principes weer die redelijkerwijs
meten van het aantal bacteriën (kolonievormende eenheden) in de lucht aanbevolen. In de nieuwe
met deze principes kunnen worden
Het actueelste
• In de nieuwe richtlijn zijn er voor de operatiekamer geen eisen gesteld
gerealiseerd.
aan de drukhiërarchie. De eis die in
• Om de invloed van de winddruk op
richtlijn wordt het meten van
de gevel op de stromingsrichting van
deze richtlijn wordt gesteld is dat er
kolonievormende eenheden in de
de lucht binnen de operatieafdeling
een aantoonbare luchtstroming op de
lucht van de operatiekamer en
te minimaliseren adviseert de
operatieafdeling moet plaatsvinden
opdekruimte voor permanente
Expertgroep om de operatiekamer als
controle van het functioneren van
zelfstandige bouwconstructie met een
De totale richtlijn kun je als pdf downloaden
de luchtbehandeling niet meer
lage mate van luchtdoorlatendheid
van de RIVM-website onder ‘documenten en
aanbevolen.
uit te voeren.
publicaties’.
van schone naar vuile ruimten.
Imagingtechniek maakt vernieuwing kankerchirurgie mogelijk De onderzoeksgroep van Ron Heeren van M4I, het
iKnife (zie foto), een operatiemes dat verschillende weefsels
MultiModal Molecular Imaging Institute van de Universiteit
scherp in kaart brengt aan de hand van moleculaire analyse
Maastricht, heeft onlangs in haar eigen laboratorium een
van de vrijkomende rook tijdens het snijden. De iKnife zal
technologische doorbraak aangetoond in kankerchirurgie.
straks in combinatie met de verbeterde imagingtechniek
Het gaat om een beeldvormingstechniek die al tijdens
voor de vernieuwde oncologische chirurgie kunnen zorgen.
de operatie niet alleen de tumoren zelf, maar ook het kwaadaardig weefsel eromheen in het vroegste stadium preciezer dan ooit in kaart brengt. Hierdoor kan de chirurg het bedreigde weefsel al in tien minuten zien en het direct verwijderen. Met geen enkele andere methode is dat op dit moment mogelijk. Eerste Amerikaanse onderzoeken met de nieuwe techniek tonen aan dat de kans op een recidief bij maagkanker dramatisch daalt. De technologische doorbraak zal in Maastricht worden verwerkt in een nieuw apparaat dat deze snelle en precieze beeldvorming de komende jaren bij de chirurg zal brengen. Heeren verwacht dat dit drie jaar zal duren. Op dit moment wordt de techniek al beperkt gebruikt in combinatie met de
4
OK OPERATIONEEL DECEMBER 2014
OKO0414.indd 4
12/1/14 3:45 PM
Da Vinci-operatierobot erobot effectief en veilig g bij zwezerikoperatie atie Chirurgen van Maastricht UMC+ hebben bben rurgie aantoonbaar bewezen dat robotchirurgie niet alleen een effectieve en veilige methode is bij operatie aan de zwezerik (ofwel thymus), maar ook voordelen biedt voor de patiënt. Door deze ingreep met de robot uit te voeren wordt de hersteltijd van de patiënt aanzienlijk verkort en is minder medicatie nodig dan bij alternatieve operatiemethoden. Omdat de zwezerik zich achter urg het borstbeen bevindt moet de chirurg n. normaliter de hele borstkas openen.
minimaal invasieve
het wetenschappelijke tijdschrift
eep Bij Maastricht UMC+ wordt de ingreep
uitgevoerd De Maastrichtse manier uitgevoerd.
European Journal of Cardio-Thoracic
met de Da Vinci-operatierobot op een
chirurgen hebben hun bevindingen in
Surgery gepubliceerd.
(Advertentie)
18 - 20 maart 2015 Jaarbeurs Utrecht
Compleet in zorg!
GRATIS TOEGANG? Ga naar zorgtotaal.nl voeding • verpleging • facilitair • hulpmiddelen • inrichting • domotica •
#ztt15
OK OPERATIONEEL DECEMBER 2014
OKO0414.indd 5
5
12/1/14 3:45 PM
‘Robotchirurgie biedt grote voordelen’ Met een robot opereren gaat gewoon beter, dat stellen vier chirurgen van het UMC Utrecht in Medisch Contact van vorige maand. Hoewel wetenschappelijk bewijs van de meerwaarde moeilijk te leveren valt is het voordeel voor patiënt en chirurg evident. In Nederland wordt al veertien jaar in toenemende mate gebruikgemaakt van operatierobots. Robotchirurgie is vooral bekend vanwege haar inzet bij prostaatkanker, maar robots worden op steeds grotere schaal gebruikt bij complexe scopische ingrepen aan slokdarm, middenrif, maag, rectum en bekkenbodem. Met de toename
Met één druk op de knop
LABELS PRINTEN voor OK en anesthesie www.brother.nl/td2130n
Stand-alone printoplossing De Brother TD-2130N thermische labelprinters zŪn speciaal ontworpen voor medische professionals en bieden de mogelŪkheid om vanuit het geheugen stand-alone een grote verscheidenheid aan labels te printen. Deze veelzŪdige en volledig mobiele modellen kunnen worden ingezet op elke gewenste plek of in elke situatie, waardoor deze bŪ uitstek geschikt zŪn voor het labelen van injectiespuiten en spuitpompen voor de OK en anesthesie afdeling.
Professionele labels op maat De labelprinters worden geleverd met professionele labelontwerp software waarmee op maat injectiedoseringslabels ontworpen kunnen worden, die later naar het geheugen van de printer worden overgedragen. Nieuwe labels of eventuele wŪzigingen zŪn snel en Âexibel door te voeren. Met ondersteuning van de meeste barcode protocollen zŪn deze labelprinters tevens zeer geschikt voor diverse andere labeltoepassing binnen de medische sector.
van robotchirurgie is ook de discussie over het gebruik van deze geavanceerde technologie in een stroomversnelling gekomen. Of de extra operatiekosten zich terugbetalen in lagere ziekenhuislasten zoals kortere opnameduur, minder complicaties en sneller herstel is op dit moment nog niet eenduidig te stellen; overtuigend bewijs hiervoor ontbreekt. Het moeilijke is dat de technische ontwikkeling vaak sneller gaat dan het verzamelen van data uit gerandomiseerde trials. Het gebruik van robots zal in de komende jaren wel verder toenemen, zo verwachten de chirurgen. Filmpjes bekijken van geavanceerde robotchirurgie? Check dan YouTube en vul als trefwoorden ‘robotic surgery demonstration’ in.
In memoriam: Monique van Wijngaarden Met droefheid hebben we kennisgenomen van het overlijden van onze zeer gewaardeerde collega Monique van Wijngaarden. Ze was een fijne collega, daadkrachtig en enorm betrokken bij haar werk als operatieassistent bij het Máxima Medisch Centrum Eindhoven, met een grote dosis humor.
verkrijgbaar vanaf
Wij wensen alle collega’s, haar man en kinderen heel
665.-
veel sterkte bij dit verlies.
exclusief btw
OKO0414.indd 6
www.eurosteriel-medical.nl
Hennie Mulder, namens de LVO
12/1/14 3:45 PM
Whitepaper over voorkomen van prionbesmetting
Dotteren: risicovoller dan gedacht
Prionen, die onder andere de dodelijke hersenziekte Creutzfeldt-Jakob (CJD) en nieuwe varianten van Creutzfeldt-Jakob (vCJD) kunnen veroorzaken, vormen nog
Dotteren is nog altijd de beste manier
steeds een gevaar. Dat blijkt wel uit het feit dat recent weer drie gevallen van vCJD in Nederlandse ziekenhuizen zijn gec geconstateerd.
om een hartinfarct te bestrijden,
Om prionbesmettingen te voorkom voorkomen heeft
echter bij 40 procent van de patiënten
Dr. Weigert een handige whitep whitepaper
zorgt een dotterbehandeling voor een
uitgegeven: ‘Minimalisatie va van het risico op
bloeding in de hartspier. Dat blijkt uit
overdracht van overdraagbar overdraagbare spongiforme
een uitgebreide literatuurstudie van
encefalopathieën zoals CJ CJD en vCJD via
student geneeskunde Ryanne Betgem
chirurgische instr instrumenten’. Je kunt deze downloa downloaden op www.
beiden van het VUmc.
blogdr blogdrweigert.nl.
Volgens de onderzoekers leidt
Op de besloten Beeld: Shutterstock
en onderzoeker Guus de Waard,
de afwezigheid van zuurstof en
Li LinkedIn-groep
bloeddruk tijdens het hartinfarct tot
‘C ‘CSA/OK-VSM
beschadiging van de kleine vaten in
pr professional
het hart. Wanneer de kransslagader
ne netwerk’ is ook
bij het dotteren wordt geopend,
ve veel informatie te
zorgt het plotsklaps op gang komen
vi vinden over prionen
van bloed ervoor dat de bloedvaatjes
en het voorkomen
verder kapotgaan, met als gevolg
van p prionbesmetting.
een grote bloeding in de hartspier zelf: intra myocardiale hemorrhagie. Deze bloeding verhindert het herstel
Open dag plastische chirurgie ‘Vetgaaf’
en leidt op termijn mogelijk tot hartfalen. De antistollingsmiddelen die patiënten nu bij het dotteren krijgen dragen mogelijk ook bij aan
Dag van de Plastische Chirurgie
de bloeding.
gehouden, dit jaar met als thema
In hun onderzoek noemen de
‘Vetgaaf’. Plastisch chirurgen uit
onderzoekers maatregelen die een
ziekenhuizen en privéklinieken openden
inwendige bloeding naar verwachting
deze dag de deuren om het publiek
kunnen beperken of voorkomen. Ten
kennis te laten maken met de vele
eerste zou het bloedvat langzamer
facetten van het vak. Er was aandacht
geopend kunnen worden, zodat
voor hand- en polsletsels, grote trauma’s,
de plotselinge druktoename op
plastische chirurgie bij huidkanker, borstreconstructies, complexe hoofdhalschirurgie zoals het maken van een nieuwe kaak van een kuitbeen of een
Foto: Shutterstock
Op 21 november is de vierde landelijke
de kleine vaten kleiner is. Ook het verlagen van de bloeddruk tijdens de dotterprocedure zou een gunstig effect op de kwetsbare
tong van huid van de arm en uiteraard
vaatjes kunnen hebben. Ten derde
ook voor cosmetische chirurgie en brandwondenchirurgie. De deelnemende
zouden cardiologen de timing
ziekenhuizen en klinieken vulden zelf het programma in met bijvoorbeeld
en mate van toedienen van de
rondleidingen en life surgery via verbindingen met operatiekamers. De dag werd
antistollingsmiddelen kritisch tegen
georganiseerd door de Nederlandse Vereniging voor Plastische Chirurgie (NVPC).
het licht moeten houden.
OK OPERATIONEEL DECEMBER 2014
OKO0414.indd 7
7
12/1/14 3:46 PM
NVEC CONGRES 2015 Onderwerpen: Image guided surgery Extremes in endoscopic surgery Dutch Laparoscopic Surgical School What’s hot, what’s not in MIS Parallelsessie voor OK-assistenten Prijs voor beste abstract
Meer informatie via: www.nvec.nl
NEW AGE SURGERY
26 maart 2015 Beurs van Berlage, Amsterdam
LVO-informatie Charmaine Betzema, voorzitter,
[email protected] Hennie Mulder, penningmeester en bestuurslid Media,
[email protected] [email protected]
29 e LVO Congres
Jeanine Stuart, secretaris en bestuurslid Onderwijs a.i.,
[email protected] [email protected]
2015
Landelijke Vereniging van Operatieassistenten
Nicole Dreessen, bestuurslid Beroepsbelangen,
[email protected]
‘Niet alles is wat het lijkt’ Donderdag 5 en vrijdag 6 maart 2015 Congrescentrum De ReeHorst, Ede Congressecretariaat
Postbus 2428 5202 CK ’s-Hertogenbosch Tel 073 - 700 35 00 www.congresscompany.com
[email protected]
Voor meer informatie: www.lvo.nl 8
Lid worden van de LVO? Surf naar www.lvo.nl. Opzegging van het lidmaatschap dient voor 1 oktober schriftelijk te gebeuren – het lidmaatschap wordt dan per 1 januari van het jaar daarop beëindigd. Internet www.lvo.nl
Monique de Kort, bestuurslid Congres,
[email protected]
Lidmaatschap opzeggen Secretariaat LVO Postbus 9058 1006 AB Amsterdam
Femke Wienen, bestuurslid PR&V,
[email protected]
Ledenadministratie
[email protected]
www.lvo.nl
OK OPERATIONEEL DECEMBER 2014
OKO0414.indd 8
12/1/14 3:47 PM
LVO Congres 2015: een vooruitblik Thema: Niet alles is wat het lijkt Datum: 5 en 6 maart 2015 ‘Niet alles is wat het lijkt’: op de evaluatiebijeenkomst van het afgelopen congres werd dit thema voor 2015 Foto’s: Ivonne Zijp
spontaan geboren. Het biedt de mogelijkheid voor een programma vanuit verschillende invalshoeken. Het thema geeft niet zozeer een richting aan, als wel een nuance op de huidige tijd: de vele veranderingen in de gezondheidszorg, de uitdagingen die we dagelijks op onze werkplek meemaken. De operatiekamer van nu is er een van nauwe samenwerking tussen de arts en
je keuze kunt bepalen. Op vrijdag zal niet meer het traditione-
de medewerkers. Meer dan voorheen werk je in teamverband,
le Lagerhuis plaatsvinden, maar een rondetafeldiscussie. Die
crew resource management wordt meer en meer ingevoerd en
zal in goede handen zijn van onder anderen Henk Folkertsma.
de inspectie controleert nauwlettend of alle regels worden
Drie jaar geleden is ook de alv in het congres opgenomen.
nageleefd. Vrijblijvendheid en afwijken van de regels worden
Dat blijkt een goede beslissing te zijn geweest. Daarom zal er
niet meer toegestaan, en daar staan wij als LVO ook achter.
ook komend jaar weer een alv op het programma staan. Bij de
De LVO ziet uiteraard goed dat de opleidingen tot operatieas-
Innovation Rooms op de beursvloer – die altijd een grote aan-
sistent en de uitoefening van het beroep op een hoger niveau
trekkingskracht op de congresdeelnemers blijken te hebben
zijn gekomen. Wij als bestuur en commissies zitten vaak aan
– kun je weer op kleine schaal kennis opdoen. Als toehoorder,
gesprekstafels op hoog niveau. Daar zijn we als beroepsver-
maar ook actief door een workshop te volgen.
eniging een graag geziene partner. Op het LVO Congres zal meer verteld worden over de hbo-status van onze opleiding!
Accreditatiepunten Ook bij dit congres zullen de deelnemers weer accreditatie-
Uitslag enquête
punten krijgen, voor de lezingen én de workshops. Alle
Naar aanleiding van het afgelopen congres hebben we een
deelnemers zullen hiervoor worden gescand bij het in- en
enquête gehouden. We waren zeer benieuwd of iedereen
uitgaan van de zaal. De accreditatiepunten kunnen worden
tevreden was over de nieuwe locatie – De Reehorst in Ede
opgenomen in het portfolio van het LVO-kwaliteitsregister
– en over de nieuwe congresdagen: vrijdag en zaterdag in
(waarover je meer kunt lezen op pagina 20).
plaats van donderdag en vrijdag. De Reehorst werd zeer positief beoordeeld; de vrijdag en zaterdag iets minder. We
Industrie
hadden meer deelnemers verwacht door er een zaterdag bij
Kortom: het LVO-bestuur en de LVO-commissies gaan voor
te nemen, maar die kwamen niet. De voorkeur gaat toch uit
een uitstekend congres. Daar hebben we de steun en support
naar de formule van eerdere jaren: donderdag en vrijdag.
van de industrie voor nodig. Op een recente sponsorbijeen-
Uit de enquête kwam verder naar voor dat de beursvloer zeer
komst in De Reehorst hebben we samen gekeken hoe we de
werd gewaardeerd, zeker ook met de Innovation Rooms en
beursvloer voor zowel de industrie als de congresdeelnemers
workshops. Ook het programma werd als zeer goed beoor-
optimaal kunnen richten.
deeld. De deelnemers gaven zelfs aan dat het moeilijk kiezen was tussen de verschillende onderwerpen. De organisatie, De
Meer info en aanmelden
Reehorst, het programma en de expositie zijn dus als ruim
Wil je meer weten? Kijk dan in de flyer bij deze OK Operati-
voldoende beoordeeld. Dat heeft ons doen besluiten om het
oneel, of op www.lvo.nl. Je kunt je daar ook aanmelden voor
congres in 2015 voor de tweede keer in De Reehorst te houden.
het congres.
Programma
We verwelkomen je graag op 5 en 6 maart 2015!
Op donderdag en vrijdag zullen er weer tal van lezingen zijn. Daarbij ook weer verschillende parallelsessies, waaruit je zelf
Bestuur en commissies LVO
OK OPERATIONEEL DECEMBER 2014
OKO0414.indd 9
9
12/1/14 3:47 PM
10
OK OPERATIONEEL DECEMBER 2014
OKO0414.indd 10
12/1/14 3:47 PM
LEERLING & BEGELEIDER Karen Cornelissen en Yoshie Cuppen:
Samen werken aan verdieping Gloednieuw is het contact tussen Karen Cornelissen (25, foto links), tweedejaars leerlingoperatieassistent, en haar werkbegeleider Yoshie Cuppen (26) in Maasziekenhuis Pantein te Beugen. Voor Karen is het nieuw omdat ze nog veel moet leren, voor Yoshie omdat ze voor de eerste keer iemand begeleidt. ‘Van veel vragen die Karen stelt steek ik zelf ook wat op.’ TEKST: LINDA VAN PELT | FOTO’S (INCLUSIEF COVER): IVONNE ZIJP
Is operatieassistent jullie eerste beroepskeuze?
Yoshie: ‘Ik ben blij dat ik al werkerva-
klaar met de opleiding. Het gaat soms
Karen: ‘Op mijn achttiende ging ik mbo-
ring had. De dingen waarmee je gecon-
om de simpelste trucjes, zoals een
verpleegkunde studeren en daarna heb
fronteerd wordt in de OK zijn soms best
instrument handig aangeven. Ook
ik twee jaar gewerkt als verpleegkundige.
heftig. Wat meer jaren rondgekeken
Karens bijna onbegrensde honger naar
Vooral de kennismaking met interne
hebben, mét de nodige dingen op je pad,
vakkennis komt me bekend voor. Zelf
geneeskunde en algemene chirurgie
maakt je sterker.’
blijf ik ook leergierig, en van veel vragen
wakkerde mijn interesse voor het men-
die Karen stelt steek ik zelf wat op. Zo
selijk lichaam aan. De wens ontstond
Past de sfeer in het Maasziekenhuis goed
werken we samen aan verdieping.’
om me op dit vlak verder te verdiepen.
bij jullie?
Karen: ‘Yoshie en ik staan vaak samen op
Anderhalf jaar geleden bezocht ik de
Karen: ‘Ja, ik wilde graag hier een op-
de OK. Ideaal, vooral omdat de praktijk-
open dag van de Hogeschool van Arnhem
leidingsplek vanwege de mensgerichte
begeleider mijn praktische stagerondes
en Nijmegen en toen wist ik het zeker:
cultuur. Via mijn netwerk – ik woon in
goed afstemt op de leerstof op school.
tijd voor verdieping!’
de regio – kon ik mij gemakkelijk een
Yoshie is voor mij letterlijk de vertaal-
Yoshie: ‘Ik heb tweeënhalf jaar met
beeld vormen van wat ik kon verwach-
slag van theorie naar praktijk. Fijn dat
veel plezier in een huisartsenpraktijk
ten. Dat idee blijkt precies te kloppen.’
ze dat zo doet. Zo leer ik veel.’
gewerkt als doktersassistent. Maar het
Yoshie: ‘Ik vond het tijdens mijn oplei-
smaakte naar meer. Zeker als ik in de
ding een voordeel dat dit een perifeer,
Heeft de OK impact op jullie privéleven?
behandelkamer in contact kwam met
relatief klein ziekenhuis is. Daarin kom
Yoshie: ‘Het OK-vak heeft mij niet ver-
chirurgische verrichtingen en anatomie.
je bijna automatisch met alle aspecten
anderd als mens. Ons werk kan hectisch
In 2010 solliciteerde ik hier naar een
van het werk in aanraking. Fijn, aange-
zijn, maar dat houdt het ook leerzaam
opleidingsplek. Voor twee studenten
zien ik graag meer ervaring wil opdoen
en uitdagend.’
was er plaats, en ik hoorde daar
en me in de breedte wil blijven ont-
Karen: ‘Dat vind ik ook. De situaties
gelukkig bij.’
wikkelen. Dat geldt ook nu ik eenmaal
in de OK kunnen confronterend zijn.
in vaste dienst ben.’
Bovendien is de combinatie studeren en werken soms druk, maar een goede
Hebben jullie profijt van je vorige werkkring?
Is er die – wat ze noemen – ‘klik’ tussen jullie?
planning is het halve werk. Een leuk
Karen: ‘Vooral het patiëntencontact
Yoshie: ‘Ik herken me vaak in Karen.
weekend is wel eens een goede uitlaat-
is me niet meer vreemd. Verder is die
Veel dingen waar zij tegenaan loopt
klep. Ook in onze vrije tijd zien Yoshie
verpleegkundige kennis handig bij
waren voor mij ook lastig. Dat is nog
en ik elkaar af en toe, dat verstevigt
verrichtingen in de OK.’
niet zo lang geleden; ik was in 2013
onze band.’ OK OPERATIONEEL DECEMBER 2014
OKO0414.indd 11
11
12/1/14 3:47 PM
De Grote Doorlichtdiscussie
‘Doorlichten zou een mooie kans zijn om het beroep van operatieassistent op te krikken.’ 12
OK OPERATIONEEL DECEMBER 2014
OKO0414.indd 12
12/1/14 3:47 PM
deel II
Operatieassistenten kunnen onder bepaalde voorwaarden na een korte cursus gerust doorlichten, schreef klinisch fysicus Hugo Spruijt in de vorige OK Operationeel. Jurist Coen Verberne wees er in een reactie op dat de uitvoerende van én de eindverantwoordelijke voor deze voorbehouden handeling hierover moeten beslissen. Verder was te lezen dat de kwestie nog niet overal leeft, in elk geval niet in het Máxima Medisch Centrum. Maar hoe is dat elders? En hoe denken de NVMBR en LVO nu over doorlichtende operatieassistenten? TEKST: MARLOES VAN HOORN
Inspecteur Ed Schoemaker: ‘Breed gedragen norm nodig’ Ed Schoemaker is coördinerend/specialistisch senior inspecteur bij de Inspectie
Foto: Shutterstock
voor de Gezondheidszorg (IGZ). ‘Doorlichten is een voorbehouden
Hugo Spruijt heeft hiertoe een goede
handeling. In de Wet BIG is bepaald dat
aanzet gegeven met zijn ingezonden
iemand bekwaam en bevoegd moet zijn
brief in OK Operationeel 3-2014. Hij geeft
om een dergelijke handeling uit te voe-
aan dat vastgesteld moet worden onder
ren. In beginsel zijn operatieassistenten
welke voorwaarden dit wel of niet zou
niet opgeleid om door te lichten en dus
kunnen. Maar het is dus niet aan hem
niet bekwaam. Bevoegd zijn ze als ze
alleen om te bepalen wat de norm is.
de opdracht krijgen door te lichten van
Noch aan de LVO en de NVMBR. Dat is te
iemand die hiertoe gerechtigd is. Vergeet
dunnetjes. Feitelijk valt de NVMBR zelfs
deze opdrachtgevers vooral niet. Als
buiten het palet van opdrachtgever en
operatieassistenten willen doorlichten
opdrachtnemer, maar het is natuurlijk
moeten ze daar samen met hen een
alleen maar mooi als iedereen het met
breed gedragen norm voor vaststellen.
een standpunt eens is.
Hiervoor zouden ze de Orde van Medisch
Wij controleren niet actief of operatie-
Specialisten en de Nederlandse Vereni-
assistenten doorlichten. Maar als wij
ging voor Heelkunde kunnen benaderen.
het tegenkomen – bijvoorbeeld na een
Ik denk ook aan de beroepsvereniging
incident – zullen wij dit melden bij de
van de radiologen, omdat het hun
raad van bestuur. Die draagt de verant-
domein betreft. Een gezamenlijke werk-
woordelijkheid, zoals in de Kwaliteitswet
groep kan dan vaststellen of en onder
Zorginstellingen is vastgelegd. En de
welke omstandigheden een operatieassis-
raad van bestuur kan dit niet goedkeu-
tent zou mogen doorlichten op de OK.
ren omdat er nog geen veldstandpunt is.’ OK OPERATIONEEL DECEMBER 2014
OKO0414.indd 13
13
12/1/14 3:47 PM
Hoofd opleiding Friedy Bijnen: ‘Wij scholen als ziekenhuizen daar behoefte aan hebben’ Friedy Bijnen is hoofd opleiding operatieassistent/anesthesiemedewerker Hogeschool van Arnhem en Nijmegen. ‘Doorlichten zou een mooie kans zijn
De ziekenhuizen zijn tenslotte onze
aan postinitiële bijscholing voor een
om het beroep van operatieassistent
opdrachtgevers. Zolang ze maar ver-
deel van de operatieassistenten. Die
op te krikken. Maar wij hebben vanuit
antwoorden dat het juridisch gedekt is.
hoeft niet na een paar middagen al af-
de regio geen verzoek gehad om dit in
We denken graag mee over de precieze
gelopen te zijn. Voor verpleegkundigen
het opleidingsprogramma op te nemen.
invulling van de scholing. De operatie-
bestaan bijvoorbeeld bijscholingspro-
Ik hoor studenten, praktijkbegeleiders
assistenten moeten in elk geval leren
gramma’s van een halfjaar of langer.
en managers er ook nog niet over. Mis-
wat mag en wat niet, en waar de verant-
De eindtermen zouden ook aangepast
schien is de behoefte regiobepaald. Als
woordelijkheden liggen.
moeten worden. Dat kost tijd. Laat ik het
de ziekenhuizen een gedegen verzoek
De vraag is wel: past een doorlichtings-
zo zeggen: ik denk niet dat we volgend
bij ons neerleggen, gaan we natuurlijk
training in het reguliere programma?
jaar met een training doorlichten zullen
scholing in doorlichten aanbieden.
Dat zit al heel vol. Er valt ook te denken
beginnen.’
Prof. dr. Inger Schipper: ‘Het kan efficiënter’ Prof. dr. Inger Schipper is traumachirurg, hoofd traumachirurgie en hoogleraar in het Leids Universitair Medisch Centrum. ‘Bij ons in het ziekenhuis is het zeer
instructies over wat er moet gebeuren.
de trauma die normaal de thorax doet
gebruikelijk dat operatieassistenten
Straks krijgen we 3D-bogen, dan wordt
en het apparaat niet kent. Die wordt wel
doorlichten. Ik schat dat 90 procent
het wel een stuk ingewikkelder. Dan
altijd geïnstrueerd door iemand die het
van de doorlichtingen door hen wordt
kunnen operatieassistenten het niet
apparaat wel kent, meestal door ons.
gedaan. Ze leren het van elkaar. Of ze
meer doen.
Dat is niet altijd succesvol. Op z’n goed
er ook een training voor hebben ge-
We streven ernaar dat de bediening
Hollands gezegd: een beetje gehannes.
volgd? Geen idee, dat moet je aan mijn
gebeurt door mensen die hier ervaring
Onveilig is het zeker niet. Daarvoor moet
collega Egbert Krug vragen. Het is niet
mee hebben. Heel soms is dit niet haal-
je echt heel gekke dingen doen. Maar
ingewikkeld. Wij geven duidelijke
baar. Dan staat een operatieassistent bij
het kan dus wel efficiënter.’
Traumachirurg Egbert Krug: ‘Een non-existent probleem’ Egbert Krug is traumachirurg, voormalig lid van de Stralingscommissie OK in het Leids Universitair Medisch Centrum en de collega naar wie prof. dr. Schipper verwijst. ‘Het maakt mij niet uit wie de C-boog
schuiven. Dat is ook knap lastig, vooral
ven. Nee, niet op stralingsniveau 5. Zijn
bedient: als hij of zij het maar kán. Ne-
bij heupoperaties. Daarnaast is bij ons de
er ziekenhuizen waar dat wel zo is?
gen van de tien röntgenlaboranten kun-
beschikbaarheid van laboranten een groot
Het allerbelangrijkste is goed in- en
nen door gebrek aan ervaring niet goed
probleem. Dat is heel lastig in de dienst,
uitrijden tijdens de operatie. Ik heb zelf
met een C-boog omgaan. Ze denken dat
en bij langdurige operaties vrijwel onmo-
voor de operatie het apparaat al in-
het een apparaat met röntgenstralen is.
gelijk. Het gevolg is irritatie, een langere
gesteld, de patiënt ingevoerd, de goede
Maar dat is een misverstand: het is een
operatieduur en slechtere plaatjes.
positie gekozen, het beeld gedraaid en
apparaat op de OK. En daarvoor heb je
Bij ons is daarom de omloop gaan door-
de juiste vergroting gekozen. Chirurgen
OK-ervaring nodig. Röntgenlaboranten
lichten. Eerst illegaal en later geforma-
die dat niet doen maken zich kwetsbaar.
staan zelden op de OK omdat ze met zo
liseerd. Tegenwoordig wordt hier intern
Die instellingen hoeven peroperatief
veel zijn. Ze weten dus niet goed hoe
één à twee keer per jaar een gedegen
zelden te worden veranderd, tenzij je
je een C-boog moet draaien, kantelen,
knoppencursus van een paar uur gege-
van arm naar buik gaat of iets dergelijks.
14
OK OPERATIONEEL DECEMBER 2014
OKO0414.indd 14
12/1/14 3:47 PM
Ik diafragmeer bij een extremiteit bijvoorbeeld nooit en zet de ontvanger altijd onder. Dat beperkt het aantal doorlichtingen enorm. De C-boog past automatisch de stralingsdosis aan, dat hoeft zelden handmatig te gebeuren. Als er toch een instelling moet worden veranderd, zeg ik precies wat er moet gebeuren. Maar dat is eigenlijk nooit nodig. Zegt iemand dat operatieassistenten statisch maar niet dynamisch zouden kunnen doorlichten? Wat is dan het verschil? Wij bewegen de C-boog altijd. Wie beweert dat je een laborant moet invliegen zodra een C-boog moet worden bewogen, heeft geen idee waarover hij het heeft. Juist voor dat bewegen heb je OK-ervaring nodig. Ik denk zeker dat de operatieassistenten voldoende bekwaam zijn om met de C-boog te werken. Hun leercurve is steil Foto: Shutterstock
door de grote exposure. Mochten ze zich niet bekwaam voelen, dan kunnen ze altijd de knoppencursus herhalen. Het is ergens vreemd dat de bekwaamheid van operatieassistenten wél en die van röntgenlaboranten níét ter discussie staat. Uiteindelijk is de chirurg eindverant-
een operatieassistent zich niet bekwaam
escape: dan doe ik het gewoon helemaal
woordelijk. Het is uiteraard wel heel
zou voelen en zou weigeren op de knop
zelf met het voetpedaal. Het gaat hier
belangrijk dat de chirurg bekwaam is
te drukken – dat heb ik nog nooit mee-
wat mij betreft dus om een non-existent
en een stralingsbevoegdheid heeft. Als
gemaakt – is er trouwens een makkelijke
probleem.’
NVMBR: ‘Doorlichten is meer dan op een knop drukken’ De NVMBR is de Nederlandse Vereniging Medische Beeldvorming en Radiotherapie. ‘In het gezamenlijke standpunt met de
Voor doorlichten op de OK is meer no-
van de dosis en het instellen van het
LVO (OK Operationeel 1-2014) wordt niet
dig dan alleen stralingsdeskundigheid.
apparaat gebeurt door degene achter de
gezegd dat operatieassistenten geen
Medische beeldvorming is immers meer
knoppen. Dit is tijdens een operatie niet
doorlichting op de OK mogen uitvoeren,
dan het vermogen om apparatuur ioni-
de arts. Sinds de invoering van de Wet
zoals Hugo Spruijt beweert. Er staat dat
serende straling te laten uitzenden. Het
BIG in 1997 is degene aan de knoppen
degene die doorlicht op de OK dezelfde
toepassen van principes als rechtvaardi-
ook zelf verantwoordelijk. Deze persoon
kennis, vaardigheden en deskundigheid
ging, insteltechniek, beeldoptimalisatie,
dient daarom ook bevoegd en bekwaam
als de MBB’er (voorheen “radiodiagnos-
diagnostische beoordeelbaarheid en
te zijn voor de handelingen.
tisch laborant” genoemd) op dit gebied
beeldherkenning is van essentieel be-
Voor doorlichten bestaat geen ver-
dient te hebben. Het advies is om te
lang, naast stralingsbeschermende maat-
eenvoudigde manier. De instellingen
voldoen aan de Europese richtlijn voor
regelen voor patiënt en omstanders.
moeten afhankelijk van het soort ope-
scholing en training voor het toedienen
De arts geeft weliswaar de opdracht (houdt
ratie en gedurende de operatie worden
van ioniserende straling en radioactieve
daarbij rekening met het rechtvaardi-
aangepast, afhankelijk van onder meer
stoffen (MEDRAPET).
gingsprincipe), maar het optimaliseren
de dikte en grootte van het object en de OK OPERATIONEEL DECEMBER 2014
OKO0414.indd 15
15
12/1/14 3:47 PM
afstand. Er verandert zelfs al het een en
bereikt door het blijven “spelen” met de
worden om door te lichten omdat er vaak
ander als een pols tijdens de operatie
knoppen. Doorlichting kan ook ingewik-
veel kostbare tijd verloren gaat met het
wordt gedraaid. Misschien is een beoor-
kelder uitpakken dan voorzien. Wat als
wachten op MBB’ers. Dit zijn organisatori-
deelbaar beeld te verkrijgen, maar wat
je dan niet voldoende bent opgeleid?
sche en logistieke oorzaken. De oplossing
is de hoogte van de dosis? Continu moet
Daarnaast kan de NVMBR zich niet vinden
moet dan ook daar worden gezocht. Er
de stralingsdosis ALARA zijn (as low as
in de redenatie van Hugo Spruijt dat ope-
zijn zelfs voorbeelden te vinden waarbij de
reasonably achievable); dat kan worden
ratieassistenten beter ingezet kunnen
MBB’ers onderdeel van het OK-team zijn.’
LVO-bestuurslid Nicole Dreessen: ‘We willen met de opdrachtgevers om tafel’ Nicole Dreessen is bestuurslid Beroepsbelangen van de Landelijke Vereniging van Operatieassistenten (LVO). ‘Operatieassistenten benaderen ons
stilstaat bij de bekwaamheid van de
wetenschappelijke verenigingen. Een
regelmatig met de vraag of ze mogen
operatieassistenten. Zoals jurist Coen
eerste bijeenkomst over de materie staat
doorlichten. Ze maken zich zorgen om-
Verberne schrijft in OK Operationeel 3-2014
gepland voor begin volgend jaar.
dat ze de opdracht krijgen dit te doen,
moeten opdrachtgevers zich ervan ver-
De LVO is zich er terdege van bewust dat
terwijl ze zich hier niet toe bekwaam
gewissen dat de uitvoerende bekwaam
de gezondheidszorg continu verandert
achten. Dat is uiteraard een onwenselij-
kan worden geacht. Ze kunnen strafbaar
en zich ontwikkelt. Als het hierdoor
ke en potentieel gevaarlijke situatie die
zijn als dit niet het geval is. Daarnaast
nodig is dat operatieassistenten hun
vraagt om meer duidelijkheid. Daarom
moet een uitvoerende kunnen aangeven
bekwaamheid uitbreiden en bekwaam
hebben we tijdens de Lagerhuisdiscussie
dat hij of zij zichzelf niet bekwaam acht
moeten zijn om door te lichten, dan
op het LVO Congres onze achterban om
om de opdracht uit te voeren.
moeten we ervoor zorgen dat ze vol-
zijn mening gevraagd. Uit deze discussie
De LVO en de NVMBR zijn nog steeds
doende zijn opgeleid. We willen samen
bleek dat zij vooral duidelijkheid willen.
van mening dat de MBB’er op dit mo-
met de opdrachtgevers vastleggen aan
Ze vragen zich af waaraan ze moeten
ment de aangewezen persoon is voor
welke eisen deze opleiding zou moeten
voldoen. En of ze kunnen of moeten
het toedienen van ioniserende straling.
voldoen om voldoende kwaliteit en
weigeren als ze zichzelf niet bekwaam
Doorlichten door operatieassistenten
veiligheid te kunnen leveren voor de
genoeg vinden.
kunnen we nog niet goedkeuren. De
patiënt en de medewerkers. We gaan
In sommige ziekenhuizen is het
IGZ stelt immers dat er eerst een breed
dan kijken wat er al bestaat en wat er
doodnormaal dat operatieassistenten
gedragen norm moet worden vast-
nog nodig is. Uiteraard moet hierbij wor-
doorlichten, zoals in dit artikel wordt
gesteld samen met de opdrachtgevende
den voldaan aan de Europese eisen van
geïllustreerd. De LVO vraagt zich af of de
partijen. Om deze reden heeft de LVO
scholing en training voor het toedienen
opdrachtgevende partij bij deze voorbe-
recentelijk contact opgenomen met de
van ioniserende straling en radioactieve
houden handeling wel altijd voldoende
Orde van Medisch Specialisten en met
stoffen.’
(Advertentie)
16
OK OPERATIONEEL DECEMBER 2014
OKO0414.indd 16
12/1/14 3:47 PM
SEALING – BIJ ERBE HEB IK ALLE KEUS.
Uw VIO ® 300 D is al klaar voor Sealen Sealen met ERBE Veilig en betrouwbaar )TQQVUGCNXNCMURCCTVQRGTCVKGVĎF Door minimale laterale schade wordt omringend weefsel gespaard Naar keuze herbruikbare en disposable instrumenten AUTO-STOP meldt: seal is klaar 2NWI2NC[ CNVĎFFGLWKUVGKPUVGNNKPI
Herbruikbaar: ERBE BiClamp 14 instrumenten voor laparoscopische en open chirurgie
Disposable: ERBE BiCision XGTUKGUUGCNGPGPUPĎFGP met één instrument
“HE
T
NO ECO
M
LT E A H ISC
IEF T A RN
“
Meer informatie over het hele productassortiment vindt u op onze homepage.
ERBE Nederland b.v. | Werkendam | Nederland | Telefoon 0183-509755 | www.erbe-nederland.com
OKO0414.indd 17
12/1/14 3:47 PM
Landelijke rapportage ziekenhuisopleidingen 2014
Nog veel studenten in de pijplijn De vraag naar operatieassistenten zal de komende jaren stijgen. Toch moeten er niet méér operatieassistenten worden opgeleid dan de afgelopen jaren is gebeurd. Dit blijkt uit de Landelijke rapportage ziekenhuisopleidingen 2014 van het Capaciteitsorgaan. SAMENVATTING: MARLOES VAN HOORN
H
alf 2014 publiceerde het Capa-
tenpopulatie in Nederland zijn er in het
te vervangen dat uitstroomt vanwege
citeitsorgaan zijn Landelijke
evenwichtsjaar 2021 (het moment dat
stoppen met werken of de overstap naar
rapportage ziekenhuisopleidingen
is gekozen als jaar waarin er evenwicht
een ander beroep.
2014. Deze rapportage bevat een eerste
moet zijn tussen vraag en aanbod van de
raming voor de jaarlijks benodigde
beroepsgroep) 5555 operatieassistenten
Overschot voorkomen
instroom in opleidingen tot beroepen
nodig om aan de zorgvraag te voldoen.
Het voorgaande betekent dat er de
die vallen onder het Fonds Ziekenhuis-
Volgens experts van beroepsverenigin-
komende jaren gemiddeld genomen
opleidingen (FZO) – zo ook die tot
gen en ziekenhuizen gaat het om 5496
minder instromers in de opleidingen
operatieassistent – voor de periode
operatieassistenten.
tot operatieassistent nodig zijn dan er de afgelopen vier jaar waren. Volgens
2014 tot en met 2018. Voor deze raming is een enquête bij de ziekenhuizen af-
Uitstroom vervangen
zowel het demografische als het expert-
genomen. Daarnaast is gebruikgemaakt
Dit betekent níét dat er in alle regio’s
scenario is een afname van de instroom
van informatie uit expertbijeenkom-
meer moet worden opgeleid dan in
nodig om een toekomstig overschot aan
sten met beroepsverenigingen en van
voorgaande jaren het geval was. De
operatieassistenten te voorkomen. Er
onderzoek naar demografische
afgelopen jaren zijn er voldoende ope-
zitten voldoende studenten in de pijp-
ontwikkelingen.
ratieassistenten opgeleid om de komende
lijn om grotendeels te voldoen aan de
jaren te voldoen aan de uitbreidings-
zorgvraag in de toekomst. Wanneer het
Groeiende vraag
vraag (groei van de beroepsgroep). In
huidige aantal instromers de komende
In alle regio’s blijkt de komende
voorgaande jaren is er namelijk relatief
jaren gehandhaafd zou blijven, leidt dit
jaren een groei van het aantal ope-
veel opgeleid. In 2013 was een trendbreuk
uiteindelijk tot een overschot aan zorg-
ratieassistenten nodig. Hierbij speelt
zichtbaar en nam het aantal instromers
verleners. Deze reductie is nodig in het
de demografische ontwikkeling van de
voor het eerst in jaren af. De gemiddelde
merendeel van de regio’s. De afgelopen
patiëntenpopulatie een rol. Daarnaast
jaarlijkse instroom tussen 2010 en 2013
vier jaar werden gemiddeld genomen
zal de vraag naar operatieassistenten
was 331 personen; de instroom in 2013
meer operatieassistenten opgeleid dan
groeien vanwege onder andere de
was 249 personen. De gemiddelde oplei-
volgens de raming nodig was, hoewel
toenemende complexiteit van operaties
dingsinspanning – het aantal mensen dat
in 2013 het aantal instromers afnam tot
en de toenemende registratiewerk-
start met een opleiding ten opzichte van
onder het aantal geraamde instromers.
zaamheden in het kader van kwaliteit
het aantal werkzamen in een beroep –
Ziekenhuizen gaven in de enquête aan
en patiëntveiligheid, zo is in expertmee-
was daarmee 6,5 procent voor de periode
ook voor 2014 minder instromers te ver-
tings naar voren gekomen.
2010-2013 en 4,9 procent in 2013.
wachten dan geadviseerd (een verschil
Eind 2013 werkten er in Nederland 5105
De komende jaren is het voornamelijk
van 25 personen).
operatieassistenten. Op basis van de de-
van belang om op te leiden voor de
Een andere indicatie voor het terug-
mografische ontwikkeling van de patiën-
vervangingsvraag, dus om personeel
brengen van het aantal instromers is
18
OK OPERATIONEEL DECEMBER 2014
OKO0414.indd 18
12/1/14 3:47 PM
dat er op dit moment een sterke afname
en het aantal instromers dat nodig is
op basis van de verwachtingen van de
zichtbaar is in het aantal moeilijk ver-
volgens het expertscenario (264).
ziekenhuizen. De regionale ramingen
vulbare vacatures. Dit zijn vacatures
Het Capaciteitsorgaan geeft geen regio-
laten een divers beeld zien (zie de tabel
die langer dan drie maanden openstaan
nale instroomadviezen. De regionale
op deze pagina). In de meeste regio’s is
of waarvoor wegens schaarste niet ge-
rapportages brengen een grotere onze-
een afname nodig van het benodigde
worven wordt. De vacaturegraad (het
kerheidsmarge met zich mee en het is
aantal instromers ten opzichte van voor-
aantal fte moeilijk vervulbare vacatures
onmogelijk om alle factoren mee te ne-
gaande jaren. Regio’s waarbij dat vooral
ten opzichte van het totale aantal fte’s)
men die op micro-/regionaal niveau van
het geval is zijn Den Haag, Nijmegen,
daalde van 1,7 procent eind 2012 naar
invloed zijn op de arbeidsmarkt. Het is
Noord-Nederland en SR(ijnmond)Z. In
0,8 procent eind 2013 (een daling van
aan de ziekenhuizen in de regio zelf om
deze regio’s is over het geheel genomen
54 procent). Daarmee is hij laag te noe-
onderling af te stemmen of zij kiezen
de afgelopen jaren relatief veel opgeleid
men. Dit is een indicatie dat er in de
voor een aantal instromers bovenaan of
in verhouding tot de verwachte ontwik-
komende jaren geen personeelstekorten
onderaan in de bandbreedte.
keling van de zorgvraag en de benodigde omvang van de beroepsgroep. In som-
te verwachten zijn.
Regionale ramingen 2014-2018
mige regio’s is een toename van het be-
Landelijke instroom 2014-2018
Veel meer dan bij de medisch specia-
nodigde aantal instromers nodig, vooral
Het Capaciteitsorgaan adviseert voor de
listische beroepen is voor de medisch
in Limburg en Zwolle.
periode 2014-2018 een jaarlijks aantal in-
ondersteunende beroepen sprake van
stromers in de opleidingen tot operatie-
regionale arbeidsmarkten. Daarom is
Meer lezen? De Landelijke rapportage
assistent van 272. Dat is het gemiddelde
per FZO-regio gekeken hoe de zorgvraag
ziekenhuisopleidingen 2014 is te downloaden
van het aantal instromers dat nodig is
zich ontwikkelt op basis van de demo-
via de website van het Capaciteitsorgaan:
volgens het demografische scenario (279)
grafie van de patiëntenpopulatie en
http://tinyurl.com/kov33lk.
% t.o.v. gemiddelde instroom 2010-2013
% t.o.v. instroom 2013
% t.o.v. verwachte instroom 2014
Benodigd aantal instromers
Opleidingsinspanning /% t.o.v. nu werkzaam
% t.o.v. gemiddelde instroom 2010-2013
% t.o.v. instroom 2013
% t.o.v. verwachte instroom 2014
demografisch scenario
expertscenario
Afwijking benodigd aantal instromers t.o.v. landelijke opleidingsinspanning
Opleidingsinspanning /% t.o.v. nu werkzaam
Den Haag Leiden Limburg Nijmegen Noord-Brabant Noord-Nederland Noordwest-Nederland SR(ijnmond)Z Stedendriehoek Twente Oost/Achterhoek Utrecht Zwolle
Instroom nodig vanaf 2014 voor het expertscenario
Benodigd aantal instromers
Instroom nodig vanaf 2014 voor het demografische scenario
16,6 10,9 18,3 19,6 45,7 24,4 47,2 25,5 10,0 11,0 26,4 13,3
5,4% 6,5% 5,7% 4,9% 5,6% 4,0% 5,9% 5,0% 5,5% 5,2% 5,5% 6,7%
-25% 9% 11% -31% -5% -50% -17% -25% 5% -10% -11% 77%
-28% -1% 265% -11% 47% -6% 24% -20% 0% 10% -9% 66%
3% 21% 14% -7% 9% -10% 43% -5% 67% -8% -6% 66%
16,2 11,9 24,4 17,9 39,8 27,4 39,2 25,0 10,7 13,6 19,4 12,8
5,3% 7,1% 7,6% 4,5% 4,9% 4,4% 4,9% 4,9% 5,9% 6,4% 4,1% 6,5%
-26% 19% 48% -37% -17% -44% -31% -26% 13% 11% -34% 70%
-30% 8% 388% -19% 28% 5% 3% -22% 7% 36% -33% 59%
1% 32% 53% -15% -5% 1% 19% -7% 79% 13% -31% 59%
0% 19% 4% -10% 3% -28% 8% -8% 1% -5% 2% 23%
3% 37% 47% -13% -6% -14% -6% -5% 14% 23% -21% 25%
Jaarlijks benodigd aantal instromers per FZO-regio 2014-2018 (gebaseerd op tabellen 4.3-4.14 uit de Landelijke rapportage ziekenhuisopleidingen 2014) OK OPERATIONEEL DECEMBER 2014
OKO0414.indd 19
19
12/1/14 3:47 PM
Operatieassistent in tijden van kwaliteitsverbetering Stilstand is achteruitgang. Ziekenhuizen willen dan ook geen afwachtende operatieassistenten. Nee, ze moeten initiatief tonen en gezamenlijk werken aan kwaliteitsverbetering. Twee OK-hoofden en een opleidingscoördinator over het belang van professionele ontwikkeling, kwaliteitsregistratie en de LVO. TEKST: MARLOES VAN HOORN
WIE: Ger Creemers WAT: hoofd OK Chirurgie WAAR: Máxima Medisch Centrum (MMC), Veldhoven/Eindhoven
leveren uiteindelijk immers draagvlak,
De LVO biedt hiervoor een podium. Bij-
commitment en arbeidssatisfactie op. Wij
voorbeeld tijdens de Lagerhuisdiscussie
willen volwassen gesprekspartners die
op het congres. Hier worden op landelijk
initiatief tonen en hun verantwoordelijk-
niveau meningen getoetst, problemen ge-
heid nemen. Daarom vind ik het belang-
tackeld en innovaties besproken. Dit ne-
‘In het MMC zien we graag zelfstandige,
rijk dat operatieassistenten zich laten
men onze operatieassistenten dan weer
betrokken operatieassistenten. Hun input
inspireren door collega’s en op de hoogte
mee naar het MMC. We hoeven daardoor
en mening vinden wij érg belangrijk. Die
zijn van de nieuwste ontwikkelingen.
niet zelf het wiel uit te vinden en dat is heel fijn. Ons ziekenhuis heeft veel LVOleden en draait tijdens het LVO Congres
Kwaliteitsregister voor Operatieassistenten: schrijf je in!
een gereduceerd OK-programma. Hoe meer mensen erheen kunnen, hoe beter. Je leert van elkaar en krijgt samen meer voor elkaar dan alleen. Ziekenhuizen
Voldoe je als operatieassistent aan de eisen van het Kwaliteitsregister voor
werken ook steeds vaker samen. In de
Operatieassistenten van de LVO? Schrijf je daar dan in! De IGZ acht voor alle
regio Zuidoost-Brabant werken de zie-
zorgprofessionals deelname aan een kwaliteitsregister van belang, omdat het
kenhuizen bijvoorbeeld samen met de
eisen stelt aan continue vaardigheids- en kennisontwikkeling.
Fontys Hogeschool aan een gezamenlijk
Vijf jaar na inschrijving in het register kom je in aanmerking voor herregistratie
toekomstproof scholingsbeleid voor ope-
als je voldoende accreditatiepunten hebt verzameld in een online portfolio.
ratieassistenten. En leerling-operatieassi-
De accreditatiepunten worden toegekend door de accreditatieraad, bestaande
stenten van verschillende ziekenhuizen
uit drie LVO- en twee OVO-leden. Uiteenlopende deskundigheidsbevorderende
doen samen hun afstudeeropdracht.’
activiteiten leveren punten op, zoals werkbegeleiding, het volgen van geaccrediteerde scholingen, het verrichten van voorbehouden handelingen en in de
Continu verbeteren
toekomst ook e-learning. Het portfolio kun je uitdraaien om te bespreken tijdens
‘Het is belangrijk dat operatieassisten-
het jaarlijkse functioneringsgesprek. Dit geeft een mooi overzicht van scholingen
ten zelf en de beroepsgroep als geheel
en activiteiten. Zo kun je laten zien dat je kwaliteit in huis hebt.
kwaliteit inzichtelijk maken. De wereld
Voor LVO- en OVO-leden is registratie gratis. Niet-leden betalen 75 euro per jaar.
en de opleidingen zijn aan het veran-
Bij collectief LVO-lidmaatschap – alle operatieassistenten van een ziekenhuis lid
deren en operatieassistenten moeten
– zijn geen kosten verbonden aan het accrediteren van scholingen. Hiermee
hierin mee. Wij verwachten dat zij zelf
bespaart het ziekenhuis 100 euro (per scholing) of 300 euro (voor een heel jaar
gestalte geven aan hun beroep. Daarom
met een maximum van tien scholingen).
vind ik LVO-contacten, -bijeenkomsten en -activiteiten als richtlijnontwikke-
20
OK OPERATIONEEL DECEMBER 2014
OKO0414.indd 20
12/1/14 3:47 PM
ling ook zo belangrijk. Wij laten onze bijscholingen accrediteren door de LVO. Accreditatie past in de ambitie van ons ziekenhuis dat operatieassistenten kwaliteit en veiligheid continu verbeteren en borgen. Dat moet ook wel: over vier, vijf jaar zal een accreditatiesysteem zoals dat bestaat voor medisch specialisten ook voor operatieassistenten gelden. Daarvan ben ik overtuigd. Om je te kunnen handhaven moet je punten vergaren, anders heeft het consequenties. De Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) vraagt al om registratie van laparoscopische scholing, en voorbehouden handelingen Foto: Shutterstock
worden jaarlijks getoetst. Dat moet je als ziekenhuis allemaal bijhouden. Wij zijn hiermee bezig en dit zal de komende jaren concretere vormen aannemen.’
‘Goede OK-assistenten leren van hun collega’s.’ WIE: Willem Poldervaart WAT: unithoofd OK WAAR: Ziekenhuis Rivierenland, Tiel
ditatie verplicht wordt. Dit is bij andere
te hebben met beroepsgenoten uit an-
beroepen al het geval. Het zorgt ervoor
dere ziekenhuizen of landen en actief
‘Onze operatieassistenten zijn een paar
dat je bewuster bezig bent met bij- en
een bijdrage te kunnen leveren aan
jaar geleden collectief lid gemaakt van
nascholing en geeft je vak meer status.
het beroep. Er is hier op de werkvloer
de LVO. Het was toen al de bedoeling dat
Ik besef ook wel dat punten niet garan-
bijvoorbeeld een discussie op gang ge-
ze serieus aan de slag zouden gaan met
deren dat iemand een goede professional
komen over doorlichten op de OK door
kwaliteitsregistratie. Ik heb gezegd: “Ik
is, maar ze bieden wel een goede basis.
operatieassistenten. Mensen hebben
leg jullie niets op, maar verwacht wel
Eén registratiesysteem is bovendien
hierover gelezen in OK Operationeel en
dat jullie nu gaan bijhouden hoe je aan
erg overzichtelijk. Nu moet ik voor de
vragen zich af: wat zou dat betekenen
je persoonlijke ontwikkeling werkt.” Dit
jaargesprekken alle lijstjes en staaltjes
voor óns ziekenhuis? Zo hoort het ook.
staat nu ook op de agenda van de jaarge-
bij elkaar sprokkelen. Ik wil me zo veel
Het zou mooi zijn als ze die mening ook
sprekken. Als blijkt dat iemand nog niet
mogelijk met scholing bezighouden,
delen via de beroepsvereniging. Die kan
met kwaliteitsregistratie aan de slag is ge-
niet met de administratie daaromheen.
de input uit het werkveld dan gebruiken
gaan, zullen we daar strakkere afspraken
De verantwoordelijkheid daarvoor ligt
bij het bepalen van een standpunt.
over maken. We zijn daarnaast bezig met
dan bij de medewerker. Mocht iemand
Voor een bredere blik gaan onze opera-
accreditatie van onze scholingen. Ik wil
echt niet met kwaliteitsregistratie aan
tieassistenten uiteraard ook naar con-
graag dat de LVO dit gaat doen. Hier gaan
de slag gaan, dan is dat – voorlopig nog
gressen. Zelfs naar het internationale
wij volgend jaar invulling aan geven.’
– zijn eigen keus. Het gaat om je eigen
congres van de Europese vereniging van
toekomst, niet de mijne. Maar wij zullen
operating room nurses EORNA. Het afge-
Meer status
dan wel stoppen met het betalen van het
lopen congres besteedde veel aandacht
‘Het is belangrijk om nu al werk te
LVO-lidmaatschap. Dat zou jammer zijn.’
aan veiligheid. Daar waren onze mensen
maken van accreditatie. Nu worden
tot het besef gekomen dat er in ons
ziekenhuizen nog niet afgerekend op
Bredere blik
ziekenhuis nog veel kan gebeuren op
de registratie van operatieassistenten,
‘Het is goed om bij een beroepsvereni-
dit gebied, als je een vergelijking maakt
maar ik verwacht wel dat de IGZ en ook
ging te horen. Je krijgt dan meer mee
met sommige ziekenhuizen in andere
verzekeraars in toenemende mate zul-
van ontwikkelingen die van belang zijn
landen. De operatieassistenten kwamen
len eisen dat medewerkers aantoonbaar
voor de zorg en voor jou als professio-
vervolgens zélf met verbetersuggesties.
gekwalificeerd zijn. Ik hoop dat accre-
nal. Daarnaast is het leuk om contact
Dat vind ik belangrijk: je moet iets verOK OPERATIONEEL DECEMBER 2014
OKO0414.indd 21
21
12/1/14 3:47 PM
met een opleidingscarrousel “Bij- en nascholing” voor elke beroepsgroep. Dat is een serie scholingen die elke medewerker elke twee jaar moet volgen. En we hebben een kwaliteitsdashboard: een serie scholingen in de vorm van e-learning die een- of tweejaarlijks moet worden doorlopen. Resultaten en vorderingen worden elk jaar besproken in het PVB-gesprek. We zijn daarnaast druk bezig met het accrediteren van onze opleidingscarrousel en het kwaliteitsdashboard. Voor de operatieassistenten laten we dat natuurlijk door de LVO doen, anders krijg je de situatie “wij van Wc-eend adviseren Wc-eend”.’
Afbakenen Sandra van der Hoeven: ‘In de jaargesprekken maken we nu gebruik van het portfolio. Dat is sinds 2014 een verplicht onderdeel. Twee weken van tevoren Foto: Shutterstock
moeten de medewerkers dit inleveren
‘Professionalisering moet vanuit ons operatieassistenten komen.’
bij de teamleider. Het registreren van ontwikkeling leeft heel erg. Iedereen is nu bezig zijn weg daarin te zoeken. Om dit makkelijker te maken hebben we een boekje geschreven over kwaliteitsregistratie en bij- en nascholing. Hierin kunnen de OK-medewerkers lezen wat wij van hen verwachten op dit gebied en
beteren omdat je intrinsiek gemotiveerd
kwaliteit, hoe bed je dat in? Kwaliteitsre-
vice versa.’
bent, niet omdat je anders wordt ontsla-
gistratie is dé manier om hun de garan-
Bianca van Sittert: ‘Medewerkers moeten
gen. Wij bieden de kaders en geven je
tie te geven dat ze te maken hebben met
nu zelf bezig zijn met persoonlijke ont-
de ruimte, maar uiteindelijk moet je het
een medewerker die aantoonbaar vol-
wikkeling, zelf nadenken. Sommigen
zelf doen.’
doet aan de vastgestelde beroepseisen.’
vonden dat in het begin best spannend. Daarom hebben we ze hierin als or-
Kwaliteitsdashboard
ganisatie even meegenomen. Maar voor
Jan Daemen: ‘Mede daarom worden bij
iedereen is nu duidelijk wat er van hem
ons het lidmaatschap van de beroeps-
of haar wordt verwacht. Er ontstaat bij
vereniging en deelname aan het kwa-
sommigen zelfs gretigheid. “Zitten hier
liteitsregister automatisch geregeld en
wel punten aan?”, hoor je dan.’
vergoed door de OK. Dat geldt voor alle
Sandra van der Hoeven: ‘Professionalise-
OK-medewerkers. Inschrijving in het
ring moet vanuit ons operatieassistenten
kwaliteitsregister was voor operatieassi-
komen: wat is belangrijk, hoe baken je
stenten eerst een beetje rommelig, maar
dat af ? We willen bewerkstelligen dat
Jan Daemen: ‘Kwaliteitsregistratie is een
nu met het LVO-register is het stabieler
de medewerkers zelf het belang hier-
trend. Het is tegenwoordig niet meer
geworden.
van inzien. Dat is beter dan dat de or-
voldoende om te zeggen: “Onze mensen
Medewerkers zijn meer en meer bezig
ganisatie het oplegt. Het is nog wel een
zijn goed.” Dat moet je aantoonbaar
met het behalen van accreditatiepunten.
zoektocht. Hoe gaan we bijvoorbeeld om
maken voor verzekeraars, de IGZ, patiën-
Dat stimuleren en faciliteren we ook. We
met specialisering? Hier zien wij ook een
tenverenigingen et cetera: wat doe je aan
gaan bijvoorbeeld starten of zijn gestart
belangrijke rol voor de LVO.’
WIE: Jan Daemen, Bianca van Sittert, Sandra van der Hoeven WAT: respectievelijk opleidingscoördinator, meewerkend teamleider Thorax, meewerkend teamleider Orthopedie WAAR: Amphia Ziekenhuis, Breda
22
OK OPERATIONEEL DECEMBER 2014
OKO0414.indd 22
12/1/14 3:47 PM
COLOFON OK Operationeel is het vakblad voor operatieassistenten en anesthesiemedewerkers. Het wordt gemaakt door uitgeverij Y-Publicaties in samenwerking met de LVO (Landelijke Vereniging van Operatieassistenten) en verspreid onder alle LVO-leden. Verdere verspreiding vindt plaats onder alle OK-afdelingen in Nederlandse ziekenhuizen, particuliere klinieken en opleidingscentra.
Redactie Redactiecoördinator Y-Publicaties: Cindy Lammers
[email protected] Redactiecoördinator LVO: Hennie Mulder
Uitgeverij Y-Publicaties Postbus 10208 1001 EE Amsterdam Telefoon: 020-5206077 E-mail:
[email protected] www.y-publicaties.nl Kijk ook op onze website www.oknieuws.nl Uitgever: Ralf Beekveldt Redactiecoördinator: Cindy Lammers Eindredactie: Marloes van Hoorn Tekstcorrectie: Marijn Mostart en Ron Brassinga Lay-out: Thomson Digital Opmaakbegeleiding: Hans Jansens (Impaginator.nl) Druk: BalMedia
Advertenties Cross Media Nederland BV Telefoon: 010-7421942 E-mail:
[email protected] www.crossmedianederland.com
Abonnementen SP Abonneeservice Postbus 105 2400 AC Alphen a/d Rijn Telefoon: 0172-476085 E-mail:
[email protected] Toezending van OK Operationeel is voor LVO-leden onderdeel van hun lidmaatschap. Voor niet-leden gelden de volgende abonnementsprijzen: jaarabonnement: € 65,50 Losse nummers: € 8,50 Abonnementen buiten Nederland: € 82,50 Alle prijzen zijn incl. btw en verzendkosten. Prijswijzigingen voorbehouden. Opzegging betaalde abonnementen: schriftelijk, uiterlijk twee maanden voor afloop van de abonnementsperiode. Bij niet tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd. © 2014 OK Operationeel Niets uit deze uitgave mag worden gereproduceerd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. Aan de totstandkoming van deze uitgave is de uiterste zorg besteed. Voor informatie die nochtans onvolledig of onjuist is opgenomen, aanvaarden auteur(s), redactie en uitgever geen aansprakelijkheid. Voor eventuele verbeteringen van de opgenomen gegevens houden zij zich aanbevolen. ISSN 1872-6712
(On)smakelijk Een echte operatieassistent kan niet zonder soep rond een uur of tien, maar eerder mag ook. Ik heb nog beelden van 25 jaar geleden in mijn hoofd: een elektrisch komfoortje in de koffiekamer met daarop een pan verse, borrelende soep als warm kloppend hart van de OK. Als je daar een kop van ophad kon je er weer even tegenaan. En je kreeg stiekem ook nog eens het gevoel dat de OK net een treetje hoger op de ladder stond dan de rest van het ziekenhuis. De operatieafdelingen waar nog verse soep is zijn denk ik op één hand te tellen. Hoogstens is er Cup-a-Soup. Maar we zijn toch niet kieskeurig. Alles wat eetbaar is – desnoods over de datum – verdwijnt als sneeuw voor de zon. Emmers met drop (tot 15 kilo), schalen vol snacks of de halve pruimenoogst uit iemands tuin verdwijnen in no time in hongerige magen. Als ik buitenstaanders hierover vertel vragen ze wel eens: ‘Hoe krijgen jullie het zo vroeg op de dag al door je keel?’ Helemaal als ze horen dat we hongerig zijn geworden door de darmoperatie die we als voorafje hebben gehad. Vervolgens buiken we uit bij een maagverkleining. Op het eerdergenoemde komfoortje verwarmden we vroeger ook zelf wel eens eten in de avonddienst, van nasi tot kaasfondue. Momenteel is een magnetron in menige koffiekamer standaardvoorziening. Een aangekoekt tosti-ijzer, dat walmt tot in de holding, trouwens ook. Dat iemand friet heeft gebakken op de operatieafdeling, zoals onlangs in het nieuws was, is eigenlijk een logisch gevolg van dit alles. Het lijkt me zelfs sterk dat het niet eerder ergens gebeurd is. De stroomvoorziening is erop berekend, de afzuiging ook. Ik stel voor meteen maar de zeep in de dispensers in de koffiekamers te vervangen door mayonaise en ketchup. Ik kan een heel eind meegaan met de frietboer. In tegenstelling tot de kranten, die het zo formuleerden: ‘Malloot bakt friet in operatiekamer’. Erger vind ik het bordje ‘Niet betreden – ebola’ dat hij op de deur had gehangen om te voorkomen dat hij betrapt zou worden. Onsmakelijk respectloos in deze tijd. Paul Meijsen is operatieassistent en docent operatieve zorg en technieken.
OK OPERATIONEEL DECEMBER 2014
OKO0414.indd 23
23
12/1/14 3:47 PM
Only one company has Optipac the only proven closed vacuum mixing system, pre-packed with bone cement r Proven
Clinical data since 2008 and based on Optivac Technology since 1993.1,2
r Strong
Mixing and collection under vacuum, improving cement fatigue life
r Safe
SoftPac Technology - No breaking of glass ampoules and minimized exposure to monomer fumes3
+31.78.6292929 www.biomet.nl
biomet.com ©2014 Biomet, Inc. All rights reserved
1. Maiken Stilling et. al., Bone Cement with Initial Slow-Curing Increases Stability of Tibial Trays in TKR , RSA study, Aarhus University Hospital presented at DOS congress Copenhagen 2012 2. Registered in the Swedish Hip Arthroplasty Register since 2008 3. Report from SP Technical Research Institute of Sweden (2007 08 13). Airborne methyl methacrylate monomer during the use of
©2014 Biomet.All pictures, products, names and trademarks herein are the property of Biomet, Inc. or its subsidiaries.
Optipac-BJJ-August 2014 indd 1 OKO0414.indd 24
8/6/14 8:16 AM 12/1/14 3:47 PM
