Leergang Integrale Vastgoedsturing Woningcorporaties

Leergang Integrale Vastgoedsturing Woningcorporaties Inhoud van de leergang De eenentwintigste editie van de vijfdaagse leergang Integrale Vastgoedsturing Woningcorporaties (IVW) word aanstaande najaar weer gehouden. Het aantal tekent het succes van de leergang. In de leergang IVW staan de besturingsvraagstukken

Data 7 oktober 2014

centraal die aan de orde zijn bij het professioneel, effectief en efficiënt beheren en

28 oktober 2014

ontwikkelen van de vastgoedportefeuille. Ook wordt in de leergang een aantal

11 november 2014

instrumenten aangereikt die kunnen ondersteunen bij het beantwoorden van de

25 november 2014

strategische vraagstukken op de thema’s geld, vastgoed, markt en maatschappij. Tevens komen recente sturingsconcepten als het DrieKamerModel en de inbedding van

9 december 2014

vastgoedsturing in de organisatie (denk bijv. aan het assetmanagement) aan de orde. In deze folder vindt u meer informatie over de opzet en de organisatie van de leergang. Aanmelden kan met het bijgevoegde formulier.

Locatie Utrecht

Financieel en maatschappelijk renderen: ‘dienen en verdienen’ In de leergang IVW staat zowel de bedrijfsmatige als de maatschappelijke rol van de woningcorporatie centraal. De bedrijfsmatige rol is daarbij gericht op een efficiënte, goed renderende exploitatie van het vastgoed. De maatschappelijke rol is gericht op het realiseren van maatschappelijke prestaties door middel van datzelfde vastgoed.

Begrippen MENSEN, STENEN, GELD De BELEIDSACHTBAAN FINANCIEEL RENDEMENT MAATSCHAPPELIJKE RENDEMENT ASSETMANAGEMENT DRIEKAMERMODEL TRANSPARANTIE METEN EN STUREN

Beleggingsobject

Maatschappelijk middel

PROGNOSTICEREN

In de leergang IVW komen verschillende werkwijzen en instrumenten aan de orde die inzicht bieden in het financieel rendement op het vastgoed, in de maatschappelijke opgaven, in de gewenste producten en diensten en in de omvang en de allocatie van de

Docenten

beschikbare middelen ten behoeve van deze producten en diensten. Een transparante

Peter van Os

financiële besturing en een beter inzicht in het maatschappelijk renderen kan leiden

Anne van Grinsven

tot betere beleidsafwegingen en kan extern de kwaliteit van de discussie met de belanghouders bevorderen.

Hoog

van een “revolving fund” en zetten het fiVerdienen

Dienen en verdienen!

nanciële rendement in ten dienste van het maatschappelijk rendement. Maar wat is maatschappelijk rendement pre-

Laag

Financieel rendement

Corporaties werken volgens het principe

Verliezen

Dienen

Laag

Hoog

cies? Hoe meet je het? Hoe kun je erop sturen en welke financiële randvoorwaar-

Maatschappelijk rendement

den dragen bij aan zowel de financiële continuïteit als aan maximaal maatschappelijk presteren. Rondom deze vraagstuk-

ken is in de sector de afgelopen jaren een aantal nieuwe instrumenten geïntroduceerd. In de leergang komen deze vragen eb instrumenten uitgebreid aan de orde.

RIGO Research & Advies BV

Vastgoedsturing: portefeuille, complexen, wijken Het vastgoed is het belangrijkste middel van de corporatie om maatschappelijk te presteren. Het vermogen is daarbij groten-

Ondernemingsdoelstellingen

deels geïnvesteerd in dit vastgoed. Adequate beleidsvorming en goed management met betrekking tot vastgoed, oftewel vastEvalueren van het portefeuillebeleid

Portefeuilleplan en facetbeleid

goedsturing, is dus cruciaal. Dit is een complexe opgave. Temeer, omdat de beleidscyclus van het portefeuillebeleid gelaagd is. Bij woningcorporaties vindt op meerdere niveaus besluitvorming

Het labelen van complexen

Wijkstrategieën

over het vastgoed plaats: op portefeuilleniveau, op gebiedsniveau en op complexniveau. Bij vastgoedsturing komen uiteenlopende vragen aan de orde. Hoe de maatschappelijke opgave te vertalen in doelstellingen waarop te sturen valt? Hoe afwegingen

Complexplannen en uit voeringsplannen

Evalueren van het complexbeleid

te maken tussen de doelstellingen op portefeuille-, gebieds- en complexniveau? Hoe gebruik te maken van de mogelijkheden en kansen die de portefeuille biedt? Hoe methodisch en bedrijfsma-

Het uitvoeren van het complexbeleid

tig een brug te slaan tussen het uitvoeringsniveau (exploiteren) en het strategisch niveau (ontwikkelen van de portefeuille)? Hoe

krijgt de specifieke dynamiek in wijken of dorpskernen gestalte in de vastgoedsturing? Vragen ten aanzien waarvan de leergang IVW kennis en inzichten aanreikt.

Marktanalyse en strategiebepaling Financiële sturing en vastgoedsturing zijn pas mogelijk als de corporatie haar missie, rol- en taakopvatting en bedrijfsdoelstellingen bepaald heeft. Missie en doelstellingen zijn, als het goed is, gefundeerd op een gedegen analyse van de woningmarkt en de maatschappelijke en politieke omgeving. In de leergang wordt aandacht besteed aan een aantal handige hulpmiddelen voor marktverkenningen en het vertalen van de marktinformatie zodat strategische keuzen gemaakt kunnen worden. Ook instrumenten om de strategische positionering van de onderneming te bepalen, komen aan de orde.

Opbouw van de leergang De leergang bestaat uit 5 leergangdagen. De indeling van de dagen is als volgt: Dag

Onderwerp

Data

1

Algemene inleiding over integrale sturing, marktverkenningen

2

Waarderingsgrondslagen, sturingsmodellen, facetbeleid en complexmonitor

3

Vermogensontwikkeling, portefeuillebeleid, rekenen met de balans

11 november 2014

4

Rendementen, kasstroomsturing, gebiedsgericht werken, maatschappelijk rendement

25 november 2014

5

Complexstrategieën en –plannen, organisatorische inbedding en een strategiespel

7 oktober 2014 28 oktober 2014

9 december 2014

De leergang wordt afgerond met een strategiespel met als doel: creëer de optimale mix van beleidsmaatregelen in relatie tot de beleidsdoelstellingen van de virtuele woningcorporatie NedWonen. De game illustreert uitstekend het doel van deze leergang waarin integrale sturing en beleidskeuzes met betrekking tot mensen, stenen en geld centraal staan. Deelnemers krijgen het, recent geactualiseerde boek ‘Mensen, stenen, geld 2.0’ uitgereikt.


Voor wie De leergang is bedoeld voor directieleden, MT-leden en stafmedewerkers die verantwoordelijk zijn voor of belangrijke bijdragen leveren aan de sturing van de eigen organisatie en zich grondig willen verdiepen in het gebruik van instrumenten voor vastgoedsturing. De leergang is zowel bedoeld voor generalisten als specialisten, zowel vanuit de financiële als vanuit de volkshuisvestelijke hoek. Er is wel enige basiskennis vereist van de opzet van balans en jaarrekening. De leergang bestaat uit vijf dinsdagen van 9.30 uur tot 16.30 uur. De bijeenkomsten vinden plaats nabij station Utrecht Centraal. Presentatie, zelfwerkzaamheid in groepen, terugkoppeling en uitwisseling zorgen voor een gevarieerde invulling. Deelnemers krijgen een beperkte hoeveelheid huiswerk mee en krijgen tevens suggesties voor 'verder lezen'. De in-company versie om kennis te maken met het concept Integrale Vastgoedsturing Woningcorporaties In sommige gevallen verdient het de voorkeur om een in-company cursus te organiseren. Uiteraard is dat altijd mogelijk. In overleg stellen we het lesprogramma samen. De duur kan variëren van twee tot vier dagen, afhankelijk van de gewenste diepgang en / of selectie van onderwerpen.

Kenmerken van de RIGO-aanpak 

Samenhangend: maatschappelijke prestaties en financiële mogelijkheden hangen als communicerende vaten samen. RIGO hanteert deze samenhang als uitgangspunt in haar concepten en modellen.



Praktisch: concepten krijgen pas waarde als er praktisch hanteerbaar gereedschap is om de concepten concreet te kunnen toepassen. RIGO ontwikkelt dit gereedschap.



Gedegen: RIGO is kritisch ten aanzien van de validiteit van concepten en modellen.

Eindresultaat De cursist heeft na deelname aan de leergang onder andere het volgende bereikt: 

Hij/zij kent de belangrijkste financiële, volkshuisvestelijke en maatschappelijke sturingsprincipes.



Hij/zij heeft inzicht in de afzonderlijke stappen in het proces van vastgoedsturing en in hun onderlinge samenhang.



Hij/zij kent de verschillende waarde- en rendementsbegrippen in hun onderlinge samenhang en kan deze toepassen bij het bepalen en inzichtelijk maken van de financiële beleidsruimte.



Hij/zij kent de principes van het prognosticeren van de maatschappelijke prestaties en de financiële mogelijkheden van het portefeuillebeleid en van het bepalen van de daarmee samenhangende risico's.



Hij/zij is in staat om op basis van portefeuilledoelstellingen en -prestaties enerzijds en exploitatieresultaten anderzijds op systematische wijze de investerings- en exploitatiekaders voor complexen te bepalen.



Hij/zij heeft kennisgemaakt met enkele praktische hulpmiddelen voor het portefeuillebeleid en heeft met andere deelnemers praktijkervaringen uitgewisseld.

Aanmelding Aanmelding kan met bijgevoegd formulier: - Mailen naar [email protected] - Opsturen naar RIGO, t.a.v. Secretariaat, Antwoordnummer 11214, 1000 PE Amsterdam


Docenten

Peter van Os, RIGO Telefoon: 020 – 522 11 12 Email: [email protected]

Anne van Grinsven, RIGO Telefoon: 020 – 522 11 48 Email: [email protected]

Peter van Os, partner bij RIGO, werkt sinds 1 oktober

Anne van Grinsven is partner en senior adviseur bij RIGO, waar

2003 bij RIGO. Hij richt zijn onderzoeks- en advieswerk-

zij sinds april 1999 werkt. Zij ondersteunt overheden en woning-

zaamheden bij RIGO vooral op financiële en volkshuis-

corporaties bij het ontwikkelen van beleid en strategieën op het

vestelijke sturingsvraagstukken en het strategisch voor-

terrein van wonen; woonvisies, ondernemingsplannen, wijken

raadbeleid bij woningcorporaties. Daarnaast is hij thuis

kernvisies, prestatieafspraken, samenwerking rond wonen met

in stedelijke herstructurering (organisatie, proces en fi-

zorg, cursus Onderbouwd Kiezen. Anne begeleidt regelmatig het

nanciën) en meer specifieke thema’s rond het wonen en

tot stand komen van prestatieafspraken. Bijzondere interesse

de corporatiesector zoals kwaliteitsbeleid, huurbeleid,

heeft ze voor de ontwikkelingen in de corporatiesector die be-

samenwerking en maatschappelijk ondernemen.

trekking hebben op het maatschappelijke karakter ervan. Ze

Voordat hij bij RIGO kwam heeft Peter van Os bijna tien

heeft onder andere een belangrijke bijdrage geleverd aan de

jaar bij Mitros gewerkt, een grote woningcorporatie in

ontwikkeling van het KWH-Maatschappijlabel en de Belanghou-

Utrecht. Hij bekleedde daar beleids- en management-

ders-ID. Anne was medeauteur van de Handreiking Volkshuis-

functies.

vestelijk toezicht (in opdracht van VTW en SEV) en trad regelma-

Van oorsprong is Peter van Os civiel-planoloog. Deze

tig op als visitator (in opdracht van KWH).

technisch-maatschappelijke achtergrond maakte van

Anne van Grinsven is afgestudeerd als planologe aan de Univer-

hem een analytisch ingestelde generalist met een blij-

siteit van Amsterdam. Na haar studie heeft ze gewerkt bij ICS-

vende liefde voor stedelijke vraagstukken en volkshuis-

Adviseurs en de Inspectie Volkshuisvesting in Overijssel.

vesting. Tevens heeft hij ter aanvulling een masteropleiding in strategisch management gevolgd.


Opzet van de leergang Dag 1: Algemene inleiding Algemene inleiding financiële en maatschappelijke sturing Aan de hand van enkele inzichtelijke schema’s lichten we de specifieke kenmerken van de corporatie toe alsmede de uitgangspunten voor de strategische sturing die daaruit voortvloeien. Algemene inleiding vastgoedsturing (beleids8baan) RIGO heeft een procesmodel voor vastgoedsturing ontwikkeld, de beleids8baan, die stapsgewijs wordt toegelicht. Samen met de deelnemers gaan we na waar de belangrijkste leemten in het proces zitten. Marktverkenningen Diverse bronnen en technieken zijn beschikbaar om de ontwikkelingen in de woningmarkt de analyseren. De belangrijkste, toegesneden op de corporatiesector, laten we de revue passeren. Dag 2: Waarderingsgrondslagen, facetbeleid, complexmonitor Waardebepalingen (bedrijfswaarde, beleidswaarde, marktwaarde) Financiële sturing is betrekkelijk zinloos zonder helderheid over de verschillende waarderingsgrondslagen en hun functies. Die helderheid bieden we. We laten u ook rekenen om een goed inzicht te verkrijgen in m.n. de bedrijfswaarde. Facetbeleid (huur en woonlasten, kwaliteit/onderhoud, verhuur, verkoop) Met het facetbeleid bepaalt u belangrijke kenmerken van de portefeuille en van de daaraan gerelateerde dienstverlening. We behandelen de diverse onderdelen van het facetbeleid en bespreken de aan het beleid te stellen sturingseisen. Sturingsmodellen We belichten de integratie tussen financiële sturing, vastgoedsturing en maatschappelijke sturing. We gaan onder meer in op het DrieKamerModel. Complexmonitor (opzet en toepassing) Keuzen ten aanzien van de toekomst van de complexen hangen niet alleen af van de wensportefeuille en van de gebiedsvisies, maar ook van de performance van de complexen zelf. We introduceren een werkwijze en een instrument. Dag 3: Vermogensontwikkeling, portefeuillebeleid, rekenen met de balans Vermogensontwikkeling en –normering Aan de hand van de balans en het eigen vermogen gaan we wat dieper in op het sturen op vermogen(sontwikkeling). Tevens besteden we aandacht aan de beoordelingsmethode van het CFV en aan de transparantiemethodiek. Ontwikkelen van portefeuillebeleid incl. kernvoorraadbeleid Een cruciaal, maar lastig onderdeel van de vastgoedsturing betreft de vertaling van marktontwikkelingen in een zogenaamde wensportefeuille en, daaraan verbonden, een transformatieopgave in de portefeuille. We nemen u hierin mee. Rekenen met de balans (invloed van exploiteren en (des)investeren) De waardering van het vastgoed is een opmaat naar de balans en het eigen vermogen van de corporatie. Hoe wordt het eigen vermogen beïnvloed door (des)investeringen? Stap voor stap geven we u hier inzicht in. Dag 4: Rendementen, kasstroomsturing, gebiedsgericht werken, maatschappelijk rendement Rendementen; soorten en gebruiksmogelijkheden Rendementen zijn er in vele soorten en maten en vormen voor velen een mystieke wereld. Welke zijn voor de corporatie relevant en in welke situatie, d.w.z. bij welk type besluiten? We lichten de sluier van het ‘rendement’ goeddeels op. Kasstroomsturing Vooral het kasstroomsaldo is bepalend voor de financieringsruimte van corporaties. We laten onder meer zien welke berekenwijze en criteria het WSW hierbij hanteert in het kader van de borgstelling. Gebiedsgerichte aanpak, wijkvisies en –plannen Veel corporaties staan een gebiedsgerichte aanpak voor. Wat houdt zo’n aanpak in en hoe kunt u de te onderscheiden gebieden (wijken, dorpskernen) voldoende aandacht schenken? Een korte introductie van onze kant.


Maatschappelijk rendement; methoden en technieken Inzichten en technieken om maatschappelijke effecten te meten en te waarderen en om middelen uit maatschappelijke oogpunt optimaal te verdelen over de verschillende bestedingsmogelijkheden. U verneemt de ‘state of the art’. Dag 5: Complexstrategieën en –plannen, implementatie, strategiespel Complexstrategieën en –labels bepalen Op grond van de wensportefeuille, de gebiedsvisies en de complexperformance zult u d.m.v. complexstrategieën en –labels de toekomst van de complexen willen bepalen. We reiken u zienswijzen en technieken aan. Complexplannen De uitkomsten van vastgoedsturing (in de vorm van beleid, plannen, visies) vormen papieren tijgers als de verankering in de organisatie geen aandacht krijgt. Het complexplan is hierbij een centraal, maar niet het enige instrument. Organisatorische inbedding De beleidsachtbaan is een procesmodel voor vastgoedsturing, vastgoedsturing is een proces. We gaan in op de inbedding van dit proces in de organisatie. Aan de orde komen o.a. het procesontwerp, de rol van het assetmanagement en externe communicatie. Strategiespel (realisatie beleidsplan NedWonen) Een strategiespel, waarbij een optimum bereikt moeten worden in het behalen van de beleidsdoelstellingen van de virtuele woningcorporatie NedWonen. Hierbij maken we gebruik van het simulatie en prognosemodel SBI van Ortec.


Leergang Integrale Vastgoedsturing Woningcorporaties

Recommend Documents