nieuwsbrief - oktober 2010 - nummer 14
Led’s talk light
- Licht een van de pijlers van redesign Muziekgebouw - Een wereldprimeur voor InnosportLab De Tongelreep - Eindhoven Lichtstad CS
Foto: Ruud Balk
Led’s talk light nieuwsbrief - oktober 2010 - nummer 14
Liberation of Light: Tentoonstelling Designhuis Eindhoven Onder de titel Liberation of Light is van 25 september 2010 t/m 30 januari 2011 een tentoonstelling te zien in het Designhuis te Eindhoven. Deze expositie laat de stand van zaken zien op het gebied van led/oled en design in een breed pallet van toepassingen: verlichting binnen en buiten, van kunst tot consumentenproduct, van conceptueel tot concreet. De bezoeker krijgt bovendien een sneak preview van de nabije toekomst. (O)led’s zijn veel meer dan kleinere en duurzamere ‘licht-peertjes’. Het is in feite elektronica, en daarmee kan kunstlicht met behulp van computers gestuurd, op maat gemaakt en zelfs interactief worden. Voor vormgeving van kunstlicht openen zich geheel nieuwe wegen. Ruimtes, zowel binnen als buiten, zullen op andere wijzen verlicht worden. Ontwerpers kunnen lichtobjecten gaan maken met andere vormen, materialen en functies dan tot nu toe gebruikelijk. Daglicht en kunstlicht zullen dichter bij elkaar komen en vaker in elkaar overlopen. Zoals Emile Aarts, vicepresident en wetenschappelijk programmadirecteur van Philips Research en hoogleraar aan de TU Eindhoven zegt: “Het licht, dat gevangen was in een peertje, wordt als het ware bevrijd. Op allerlei vlakken in relatie tot licht - functioneel, emotioneel, biologisch, sociaal, cultureel en wat aansturing en duurzaamheid betreft - liggen er nieuwe mogelijkheden en uitdagingen.”
‘Lempke’ ter ere van Bevrijding Met de Lichtjesroute herdenkt Eindhoven ieder jaar de bevrijding. Op 18 september 1944 kwam er voor Eindhoven een einde aan de Tweede Wereldoorlog. In de jaren daarna ontstond de Lichtjesroute. Ook de Eindhovenaren zelf deden daaraan mee door een lichtje voor het raam te zetten. Zo herdachten zij de oorlog en vierden tegelijkertijd de bevrijding en de democratie. Een mooie traditie. Voor de inwoners van Eindhoven zat er daarom 15 september een ‘Lempke’ in het Groot Eindhoven. Het lachende lampje is gemaakt door een Eindhovenaar. ‘Lempke’ symboliseert op een vrolijke manier Eindhoven Lichtstad. De maker vertelt erover: ‘Het einde van de traditionele gloeilamp nadert. Het altijd lachende gloeilampje zal ons altijd herinneren aan die tijd van het peertje; de lamp die Eindhoven op de kaart heeft gezet.’ Lichtjesroute De Lichtjesroute start ieder jaar op 18 september en de 22 km lange route brandt dan drie weken dagelijks van 19.00 uur tot 23.00 uur.
Led’s talk light nieuwsbrief - oktober 2010 - nummer 14
n
Foto: Ruud Balk
Foto: Merel van Beukering
Licht een van de pijlers van redesign Muziekcentrum
M’s Grafisch vormgever en beeldend kunstenaar Gerard Hadders ontwierp een compleet nieuwe huisstijl, waarin de M een centrale rol speelt. Hij bedacht een meervoudige grafische identiteit; niet één beeldmerk maar
Muziekcentrum is Muziekgebouw geworden; een belevenis voor alle zin-
acht verschillende: allemaal gebaseerd op de letter M. De verschillende
tuigen met een intrigerende Ambient-wall, een van kleur veranderend
M’s verwijzen naar de verschillende muziekgenres die het Muziekgebouw
plafond en luisterstoelen met ingebouwde boxen voor je eigen privéconcert.
programmeert: klassiek historisch, licht klassiek, pop, jazz, wereldmuziek,
Licht is een van de kernbegrippen in het redesign. Deze zomer onderging
familievoorstellingen, cross-over en singer-songwriter.
het Muziekcentrum in Eindhoven een ware metamorfose. Op 9 oktober is het Muziekgebouw feestelijk geopend.
Sfeer
.
Absolute blikvanger is de enorme Ambient-wall van 14 bij 3 meter met
Het ontwerpersduo Van Eijk & Van der Lubbe kreeg de opdracht om het
duizenden led-lampjes. Die zorgen met behulp van een zestal beamers
Muziekgebouw als ontmoetingsplek, centraal te stellen in hun ontwerp.
voor een steeds wisselend (kleur)beeld. De wand kan ook worden gebruikt
Zij ontwikkelden een samenspel van licht en beeld dat de gasten op een
voor het bijwonen van uitverkochte concerten bijgewoond worden en
natuurlijke wijze van de entree naar de concertzaal begeleidt. De meest in het
voor aankondigingen en informatie. Het plafond is een soort dubbellaags
oog springende verandering is de hoofdentree met een naar voren hellende
plafond van met vilt bekleedde platen, met daartussen led-armaturen die via
glazen gevel van 25 meter breed en 13 meter hoog. In het Muziekgebouw kun
verschillende kleurnuances iedere sfeer kunnen maken.
je voortaan ook overdag terecht voor een drankje en om muziek te luisteren en te kopen, want Bullit Klassiek is geïntegreerd in het ontwerp.
“LUCI charter on Urban Lighting” ondertekend Op 15 september 2010 werd in Parijs tijdens de jaarlijkse Algemene
factoren waarmee rekening zou moeten worden gehouden bij duurzame
Vergadering van LUCI (Lighting Urban Community International) het eerste
verlichtingsstrategiën en tegelijkertijd de LUCI-leden samen te brengen
internationale “Handvest voor Duurzame Stedelijke Verlichting” ondertekend.
tot een algemene visie voor stedelijke verlichting. Het handvest bespreekt uitdagingen die iedereen kent: de rol van openbare verlichting in steden, het
Jean-Michel Daclin, president van LUCI en loco burgemeester van Lyon
reduceren van energiekosten, het reduceren van lichtvervuiling, behoud van
zegt: “Het handvest markeert een nieuw stadium in de ontwikkeling van het
energie, verbetering van de stedelijke woonvoorwaarden, het gebruik van
netwerk van LUCI. Wij zijn ervan overtuigd dat licht een essentiële rol speelt in
verlichting die rekening houdt met duurzame ontwikkeling.
de sociale en economische ontwikkeling van een stad. Het handvest versterkt de rol van LUCI bij het bepalen van de internationale agenda.”
Maar in de eerste plaats biedt het handvest een referentiekader waarbinnen dorpen en steden hun eigen verlichtingsstrategiën kunnen ontwikkelen.
Her handvest heeft tot doel om een een duidelijk beeld te geven van de
Meer informatie: www.luciassociation.org
Led’s talk light nieuwsbrief - oktober 2010 - nummer 14
Foto’s: Verse Beeldwaren
Eindhoven Lichtstad CS
De drie lichtelementen zijn:
Drie nieuwe eyecatchers in het Eindhovense station geven het station in het
Paneel HTC viaduct
kader van Eindhoven City of Light 2010, meer Lichtstad-uitstraling. ‘Kwam
Een paneel van Har Hollands’ HTC viaduct (High Tech Campus) staat op de
je voorheen aan in het station van Eindhoven dan kon je in iedere stad zijn.’
vide aan de stadskant. Het lichtviaduct won in 2009 ‘Eindhovens Trots’.
Zegt wethouder Mary-Ann Schreurs. ‘Met deze nieuwe lichtelementen is het veel meer thuiskomen in de Lichtstad.’
Wandbekleding noordzijde (buskant) Een compilatiefoto van Eindhoven Lichtstad bekleedt een grote wand aan
Die sfeer wordt vervolgens buiten voortgezet met de ‘Green Walk’ richting
de noordzijde van het station; de kant van de bussen.
de Bijenkorf, het lichtplein van de fietsenstalling en het uitzicht op de Lichttoren. Ook de NS is blij met het initiatief. Regiodirecteur Heleen
15 Lichtdia’s
Herbert zegt: ’We hebben er graag aan meegewerkt. Het station is er fraaier
In de onderdoorgang van noord naar zuid en naar de perrons zijn de vijftien
van geworden en daardoor aangenamer om te verblijven. Mensen voelen
bestaande lichtbakken gebruikt voor lichtbeelden van het fotografenduo
zich veiliger in een aangeklede en verzorgde omgeving en in een prettige
Verse Beeldwaren uit Eindhoven.
omgeving wordt ook minder vernield en vervuild’.
Graffiti maken met een zaklamp ? Jongerencentrum Dynamo gaat met 20 jongeren een expositie maken van Lichtkunst oftewel Light Graffiti voor het GLOW festival. Om jongeren en bezoekers bewust te maken van duurzaamheid, wordt er gebruik gemaakt van LED-lampen en als het meezit “Darth-Vader” LED-lichtzwaarden. Dynamo wil 100 jongeren actief krijgen met Light Graffiti, een mooi alternatief voor gewone graffiti.
Led’s talk light nieuwsbrief - oktober 2010 - nummer 14
Green Walk Op het Eindhovense Stationsplein zijn over een afstand van ongeveer 78 meter op acht meter hoogte 75 armaturen tussen twee spandraden gehangen. De armaturen bevatten zowel witte als groene leds. Passanten worden door radarsensoren gedetecteerd. Zodra iemand passeert verandert het witte licht in groen, en ontstaat een ‘groene loper’. Bij meerdere passanten tegelijk maakt de speciaal voor het project geschreven software, zogenoemde ‘waves’. Sleutelwoorden De lichtkleuren zijn zo gekozen dat het cameratoezicht op het Stationsplein er geen hinder van ondervindt. Green Walk is in opdracht van de gemeente Eindhoven ontworpen en gemaakt door lichtarchitect Har
Primeur voor Eindhoven
‘Led’s sport’ bereikt finale
Hollands en Paleco Led Applications uit Eindhoven. Sleutelwoorden in de opdracht waren: dynamiek en attractiviteit naast innovatief, duurzaam en energiezuining. Paleco gebruikte voor dit project haar eigen BUS-systeem, waarbij meerdere armaturen over één kabel zowel aangestuurd als van stroom kunnen worden voorzien.
Donderdag 2 september is de nieuwe lichtinstallatie van Sportpark Dommeldal-Zuid in Eindhoven in gebruik genomen. Drie voetbalvelden van VV Gestel, elf buitentennisvelden van ETV Volley en de oriëntatieverlichting op het terrein zijn voorzien van led-verlichting. Een primeur, want Dommeldal-Zuid is daarmee het eerste sportpark ter wereld dat qua buitenverlichting geheel is voorzien van led-verlichting. Led-verlichting bij sportvelden kan dertig tot vijftig procent energie besparen. Die besparing kan nog oplopen bij slim gebruik van de dynamische mogelijkheden zoals dimmen, tijdelijk uitschakelen of alleen delen van het veld verlichten. Dat betekent naast financiële voordelen ook minder CO2-uitstoot. Goedgekeurd Midden juni werd het led-verlichte hockeyveld bij HC Eindhoven Eindhoven gekeurd door ISA Sport. De KNHB- norm voor wedstrijden is: - Minimale gemiddelde verlichtingssterkte: 250 lux - Minimale gelijkmatigheid over het veld: 0.7 De door ISA Sport gemeten waarden zijn: - Gemiddelde verlichtingssterkte: 302 lux - Gelijkmatigheid over het veld: 0.72 Hiermee voldoet dit led-verlichte hockeyveld aan de NEN-EN klasse II en de KNHB norm. Hiermee zijn de proefvelden voor hockey en tennis goedgekeurd voor het spelen van lichtwedstrijden. In de komende maand wordt ook het voetbalveld gekeurd. ‘Led’s Sport’ is een samenwerking tussen de Gemeente Eindhoven, Provincie Noord-Brabant, het Eindhovense bedrijf LedExpert en de intermediaire organisaties Sports and Technology en InnoSportNL.
Led’s talk light nieuwsbrief - oktober 2010 - nummer 14
Van Lichtmatrix tot Lichticoon In Eindhoven wordt tot eind 2010 iedere maand een nieuwe matrixanimatie getoond op de 83 meter hoge toren van het Kennedy Business Center. De animaties zijn onderdeel van het project Pixpong, een initiatief van de gemeente Eindhoven in het kader van ‘Eindhoven City of Light 2010’. Oddone, Marieke van de Graft, Erosie, Volle-Kracht, Hugo Vrijdag, Edhv, HeyHeyHey, Space 3 en Scherpontwerp zijn gevraagd een presentatie op de toren voor hun rekening te nemen. De eerste kunstzinnige uitingen zijn reeds te zien geweest.
city.people.light Award 2010
In oktober is Hugo Vrijdag aan de beurt. Hij toont dan portretten van
Tijdens de jaarlijkse Algemene Vergadering van LUCI (Lighting Urban Com-
kinderen onder de tittel ‘De lichtjes van de toekomst’.
munity International) , die gehouden werd in Chartres, Frankrijk, werd de city. people.light award 2010 uitgereikt. De award is een initiatief van Philips en LUCI.
Tijdens de DDW (23 t/m 31 oktober) worden in het Stadhuis de registraties getoond van alle animaties. Ook worden de achtergronden van de animaties
De winnende inzending van Luzern bestond uit een verlichtings masterplan dat
toegelicht en wordt zichtbaar gemaakt hoe de techniek daarbij is ingezet en
de kracht van de vijf wijken van Luzern wil benadrukken terwijl de impact van
getoond hoe de matrix tot stand is gekomen.
het licht op de inwoners wordt geminimaliseerd. De Franse stad Pau eindigde tweede en het Zweedse Göteborg derde.
Omdat de led-matrix licht, technologie en design bundelt en weet te koppelen aan een groot publieksbereik, wil de gemeente haar een
De gemeente Hoogeveen eindigde op de vierde plek. Het gemeentebestuur
permanenter karakter geven, zodat zij kan uitgroeien tot een van de licht-
wil zowel voor de inwoners als voor de toeristen een aantrekkelijke gemeente
iconen van Eindhoven. Aan de energie-rekening zal het niet liggen. De
zijn. Daarvoor ontwikkelde
matrix gebruikt slechts 120 watt: en dat is niet meer dan 2 peertjes!
duurzaamheid op elkaar zijn afgestemd.
Filmpje is te zien op: http://erosie.blogspot.com/2010/08/pixpong-paint-
www.newscenter.philips.com/nl_nl/standard/about/news/press/20100920_
bomb.html
hoogeveen_city_people_light.wpd
Taxibaan Eindhoven Airport krijgt LED verlichting
Philips een masterplan waarin esthetiek en
in Nederland in handen.” Voor het bedrijf is de levering van de leds en de advisering over de inrichting van de taxibanen dan ook haast een routineklus. Het bedrijf zorgde eerder namelijk al voor de ledverlichting op de taxibanen van de vliegvelden in Woensdrecht, Volkel, Gilze-Rijen en Leeuwarden.
De fanatieke spotters bij Eindhoven Airport hebben het misschien al gezien. Er
Op dit moment wordt ook de taxibaan van vliegveld Den Helder met door
wordt volop gewerkt aan de verlichting van de taxibaan. Monteurs vervangen
BTI / Avalite geleverde leds ingericht. Maar het bedrijf wil meer. Hommen: “Er
de conventionele halogeenverlichting door led-verlichting.
is maar een handjevol vliegvelden in Nederland dus wij kijken ook verder.” Inmiddels richt het bedrijf zich ook op led-straatverlichting. Die extra business
De klus wordt dit jaar geklaard, zo verwacht Huub Hommen, directeur van BTI /
moet de omzet van het bedrijf - zo’n twee à drie miljoen euro per jaar- verder
Avalite uit Best, leverancier van de leds. Wat de klus het bedrijf oplevert, wil hij
omhoog stuwen. Dat dat lukt, weet Hommen zeker. “Led is de toekomst.”
niet kwijt ‘omdat de concurrentie meekijkt’. Maar het is een belangrijke order. Hommen: “Wij hebben zo’n tachtig procent van de landingsbaanverlichting
Bron: ed.nl
Led’s talk light nieuwsbrief - oktober 2010 - nummer 14
GLOW 2010 ‘(Re-)Discovering Eindhoven’ Van 6 t/m 13 november 2010 vindt de vijfde editie van lichtkunstfestival
GLOW laat zien dat de mogelijkheden van lichtkunst onuitputtelijk zijn. Eén
GLOW plaats in de binnenstad van Eindhoven, de ‘City of Light’. Uitgedaagd
ding hebben alle lichtinstallaties gemeen. Op diverse locaties verschijnt iets
door het thema ‘(Re-)discovering Eindhoven’ gebruiken meer dan twintig
dat van het gewone afwijkt en een verrassing biedt. Iets dat de aandacht trekt
internationale kunstenaars de nacht - hét domein van de fantasie en magie
en vasthoudt, als vreemd wordt ervaren en mogelijk niet direct te doorgron-
- als podium voor bijzondere lichtobjecten.
den is. Maar ieder kunstwerk ontlokt gedachten en gevoelens over een plek met behulp van de magische kracht van licht. Bezoekers van GLOW 2010 ‘(Re-)
GLOW laat kunstenaars de betovering terugbrengen in de binnenstad door
Discovering Eindhoven’ zijn verzekerd van een enerverende avond.
lichtobjecten toe te voegen aan het bestaande straatbeeld. Verleidingstechnieken en drama worden daarbij niet geschuwd. Sommige kunstenaars gaan
Enkele deelnemers van GLOW 2010: Mark Bain (USA/NL), Graham Hudson
een dialoog aan met de stedelijke omgeving door gebruik te maken van
(GB), Navid Nuur (Iran/NL), Yayoi Kusama (JAP), Krysztof Wodiczko (PL/USA),
bestaande muurvlakken die dienst doen als reusachtige projectieschermen.
Cerith Wyn Evans (GB), Luminarie de Cagna (IT), Har Hollands (NL), T.I.L.T (FR)
Anderen buiten het interieur uit van een bestaand gebouw voor hun per-
Teresa Mar (AT), Peter Kozma (HU/CH) www.gloweindhoven.nl
soonlijke ontdekkingstocht.
Foto’s: Verse Beeldwaren
Foto: Claus Langer
Led’s talk light nieuwsbrief - oktober 2010 - nummer 14
Basischool gaat ornament voor Lichtjesroute ontwerpen Dit najaar start een pilotproject met een basisschool in het kader van de Eindhovense Lichtjesroute. Basisschool ‘Online’ gaat als eerste met het project aan de slag. Leerlingen maken eerst ontwerptekeningen van een ornament. Het ‘winnende ontwerp wordt vervolgens tweemaal uitgevoerd. Één exemplaar krijgt een plekje in de Lichtjesroute van 2011 en het andere hangt in die periode aan de school. De deelnemende klas doorloopt het hele proces van tekening tot uitwerking. Zij brengen een bezoek aan museum Kunstlicht in de Kunst en de werkplaats van de Lichtjesroute. In de lessen op school komt ook de Eindhovense geschiedenis aan bod in de klas. Ook worden de leerlingen en hun sociale omgeving betrokken bij
Een wereldprimeur voor InnosportLab De Tongelreep
de Lichtjesroute en wordt aandacht geschonken aan zaken als energiegebruik. Als de pilot slaagt is het de bedoeling dat vanaf het schooljaar 2011-2012 per stadsdeel een basisschool wordt uitgenodigd om deel te nemen aan dit project. Zo komen in negen jaar alle Eindhovense basisscholen aan bod.
Voor topzwemmers kan de kleinste prestatieverbetering het verschil maken
AGENDA
tussen kampioen worden of niet. De laatste jaren wordt in toenemende mate en met succes gebruikgemaakt van technologie om prestaties te verbeteren. De OptiTrainer is zo’n technologisch hulpmiddel: geavanceerde elektronische en visuele trainingsondersteuning voor zwemmers met real-time feedback op hun prestatie. Het systeem Het meest zichtbare onderdeel van OptiTrainer zijn de 1000 leds op de bodem van het zwembad. Een soort looplicht laat zien waar een zwemmer zou moeten zijn aan de hand van het ingegeven trainingsschema. De lichtlijn maakt dan snel, makkelijk en objectief duidelijk of de zwemmer voor, achter, of precies op schema ligt. Pacingsystemen zoals de OptiTrainer worden nu in gebruik genomen voor de zwemsport, maar zijn ook geschikt voor andere cyclische sporten zoals bijvoorbeeld hardlopen, schaatsen of (baan)wielrennen.
14 oktober
Nationale Staalprijs 2010, Evenementenhal Gorinchem
23-31 oktober
Dutch Design Week, Eindhoven
30 oktober
Nacht van de Nacht, geheel Nederland
1 november
Lezing Licht en Architectuur, Zwarte Doos, TU/e, Eindhoven Samenwerking De OptiTrainer is het resultaat van de samenwerking tussen Metatronics, InnosportLab, De Tongelreep en OptiTrainer. InnosportLab De Tongelreep vertegenwoordigt de wereldtop waar het gaat om zwemsport en technologie en heeft als testlaboratorium een onmiskenbare bijdrage geleverd aan het realiseren van de OptiTrainer. Metatronics is het ingenieursbureau dat op een creatieve manier invulling heeft gegeven aan de technische realisatie van OptiTrainer.
6-13 november
GLOW, internationaal lichtfestival, Eindhoven
10 november
Symposium Light and Care, Lichttoren, Eindhoven
18-28 november
STRP Art & Technology Festival, Strijp-S, Eindhoven Ontwikkeling De eerste reacties van zwemmers zijn zonder uitzondering positief. Het is nu aan de drie partijen om OptiTrainer verder door te ontwikkelen en, aan de hand van de gebruikerstesten die momenteel worden uitgevoerd, het product helemaal marktrijp te maken. Verwacht wordt dat de definitieve versie medio 2011 beschikbaar zal zijn.
26 november-2 januari 2011
Arbres et Lumières, Geneve, Zwitserland
8-11 december
Fête des Lumières, Lyon, Frankrijk
