LANDSCHAPSKRANT HERFST - WINTER Foto: Pierre Kestemont

HERFST - WINTER 2009

LANDSCHAPSKRANT

Foto: Pierre Kestemont Uitgave van Regionaal Landschap West-Vlaamse Heuvels vzw (RLWH), Vaartstraat 7, 8902 Zillebeke, T 057- 23 08 50, [email protected], www.rlwh.be, Verantw. uitgever: Jan Durnez

Bomen met een verhaal Week van het bos Zaadoogst van bomen en struiken van hier Kleine landschapselementen zoeken beheerder

p. 2-6 p. 7 p.8 p. 8

AR UITNEEMBA

Landschapsdoedag p. 9-12

‘t Boerenlandschap blijft investeren Hé Watt-je Veldkapellen Activiteitenkalender Dag van de Natuur

p. 13 p. 14 p. 15 p.16-19 p.20

Regionaal Landschap West-Vlaamse Heuvels… • is een aantrekkelijke streek met een eigen karakter en een duidelijk grote concentratie aan natuur- en landschapswaarden. • is een vzw die zich engageert om de natuurlijke troeven van onze streek te beschermen. Dat doen we door overheid, verenigingen, bewoners en bezoekers van de streek te betrekken in concrete projecten. • valt min of meer samen met de zuidelijke helft van de Westhoek. • is een samenwerking tussen het Vlaams Gewest (Agentschap voor Natuur en Bos, Agentschap R-O Onroerend Erfgoed, de Provincie West-Vlaanderen, de steden en gemeenten Heuvelland, Ieper, Mesen, Poperinge, Vleteren en Zonnebeke, de natuur - en milieuverenigingen, de landbouwverenigingen, de toeristische verenigingen en de wildbeheereenheden. • heeft tot doel via samenwerking de kwaliteit van het landschap en het streekeigen karakter van het Regionaal Landschap West-Vlaamse Heuvels te bevorderen en te promoten. Werkten mee: redactie: Regine Schollaert, Lieven Stubbe, Sonja Hauspie, Wally Dequidt, Ann Vansteenhuyse, Isabel Wittevrongel, Korneel Clarysse, Pierre Hubau, Wim Chielens, Paco Gouwy, Pat Vanderschueren, Dirk Cuvelier, Christine Warlop Foto’s: Lieven Stubbe, Pierre Hubau, Ingrid Feys, Paco Gouwy, Marc Cordenier, RLWH, Geert Vercamer (www. rondomons.be), Pierre Kestemont, Regine Schollaert, Pat Vanderschueren, Isabel Wittevrongel Vormgeving en druk: www.cuveliergraphics.be - industrial printing Ieper

Met de steun van de Vlaamse overheid

MESEN

VLETEREN

POPERINGE

Beste lezer,

De vakantie zit erop, de zomer loopt op zijn einde. De herfst tovert straks opnieuw de mooiste kleuren in de natuur. En de herfst, dat is ook De Week van het Bos! Dit jaar speciale aandacht voor autochtoon plantgoed: wat dit precies is lees je verder in deze krant! Bomen en mensen … het levert soms mooie verhalen op! We bundelden enkele van deze vertellingen, geniet ervan! Verder geven we je een voorproefje van onze eerste landschapsdoedag, op 11 oktober verwelkomen we je graag in Westouter. Geen gebrek aan activiteiten dit najaar: de kalender geeft je een overzicht van alle mogelijkheden, er is zeker iets wat je zal kunnen bekoren! Neem regelmatig een kijkje op onze webstek: www.rlwh.be, zo hoef je niet op de volgende landschapskrant te wachten om meer te weten te komen over onze werking! De volgende landschapskrant mag je verwachten in het voorjaar, hou je brievenbus goed in de gaten want de krant zal er wat anders uitzien. We wensen je een mooie nazomer toe en zien je graag op de activiteiten!

Inleiding

| In dit nummer |

Regionaal Lan dschap West-Vlaamse Heuvels vzw Tel. 057 23 08 50 [email protected] - www.rlwh.b e

Boom met een verhaal Bij het ter perse gaan van deze landschapskrant had ook ‘Man bijt hond’ een reportage over speciale & waardevolle bomen. Welke periode is er beter dan de herfst -het seizoen van de bomen- om bomen meer aandacht te geven? We doen een warme oproep om jouw boomverhaal in te sturen. Heb jij ook zo’n speciale boom? Alle merkwaardige bomen zullen worden opgenomen in een inventaris die we opmaken binnen het Interreg IV-project ‘Landschap in Verandering’. Mail uw schrijfsels door naar [email protected] en misschien krijgt jouw artikel een plaats in onze volgende krant ! We geven je alvast een voorzet met de volgende artikels van boswachter Pierre Hubau, Paco (10 jaar), Lieven Stubbe, Wim Chielens, Sonja Hauspie en Wally Dequidt.

oproepverhalen

boom speciale

Bomen met een verhaal in ons RLWH De eik van Wim Chielens (Reningelst) Er staat nog één boom uit mijn kindertijd in de tuin. Mijn vader plantte hem toen ze verhuisden naar hun nieuwe huis, in 1952. Acht jaar later werd ik geboren en de arme eik zou het gauw weten. Mijn broer, die vier jaar ouder is, verslond Karl May en dus speelden we bijna dagelijks cowboy en indiaan. Piet was Old Shatterhand en ik was Winnetou, al was het eigenlijk pas spannend als er ook slechteriken waren. Dus speelde ik ook wel eens een Sioux of een boze Mohikaan. En toen kwam de eik in beeld want daar werden de slechteriken aan vast gebonden. Ik herinner me nog een uitval van mijn vader omdat we enkele nagels in de stam hadden gedreven om er ons touw aan vast te maken. Veertig jaar later slaap ik elke avond onder die gigantische eik. Laat in de herfst word ik wel eens wakker als de eikels op het dak kletteren. Hij is immens. In een storm heeft hij al eens een kabel van de distributie meegesleurd, en hij duwt het muurtje omver, met het kapelletje waar mijn vader hem vlak achter plantte. En je blijft maar bladeren vegen in november. Enfin, een hoop miserie. Soms verwens ik hem. Maar het is de boom van mijn vader en vooral de boom van een verloren jeugd, van de wonderjaren toen ik nog niet alleen achterbleef op zondagavond omdat alle broers en zussen naar ’t internaat of de univ trokken. Een boom die mijn weemoed achter zijn schors bergt. Zolang het muurtje overeind blijft, mag hij ook blijven... Wim Chielens De kasteeleiken van Elverdinge (Ieper) De oudste en meest monumentale bomen van Groot-Ieper pronken in het kasteelpark van Elverdinge. Het gaat om een 30-tal prachtige eiken, beuken en linden van 150 tot 250 jaar oud. Ze werden ongetwijfeld reeds aangeplant vóór de bouw van het “nieuwe” kasteel rond 1870. Het

kasteelpark ontsnapte ternauwernood aan het vernietigende oorlogsgeweld van de Eerste Wereldoorlog. Het dak van het kasteel was totaal vernietigd maar kon hersteld worden. De oorlog liet ook sporen na in de oude bomen: ze kregen allerlei schroot en kogels in hun lijf. Wellicht werden ze precies daardoor nooit geveld. Hun wonden zijn echter dichtgegroeid en daar de bomen geen handelswaarde meer hebben, mochten ze blijven staan en uitgroeien. Na de velling van een in 1993 gestorven eik werd een boomschijf uit de stam gezaagd. De doorsnede toont duidelijk de sporen (donkere vlekken) van ingeslagen kogels of granaatscherven vanaf de jaarringen van 1915/1918. Zorgvuldige telling van de jaarringen levert een ouderdom van ongeveer 250 jaar op. Deze boom werd dus geplant rond 1760. In die periode werd ook het vroegere kasteel nabij de dorpskerk van Elverdinge gebouwd (nu dorpszaal, ontmoetingscentrum). Nabij het kasteel zelf groeien twee monumentale zomereiken, ongetwijfeld ook 250 jaar oud. In 1996 dreigde één van de twee reuzeneiken bij het kasteel weg te kwijnen. Men vroeg toelating om deze te vellen. De slechte conditie was wellicht het gevolg van bodemverdichting onder de boom, waar een parkeerplaats was ingericht. Na een reddingsoperatie, op advies van de Ieperse Groendienst, kon de boom zich herstellen. De bodem onder de eik werd met ondergrondse luchtdrukontploffingen weer los gemaakt, zodat lucht en water de wortels beter konden bereiken. De aangetaste takken werden weggesnoeid en de wortels kregen een stimulerende voedselbehandeling. Momenteel zien beide reuzeneiken er gezond en vitaal uit: levende monumenten! Lieven Stubbe

3

De scheidingslinde op de Keiberg (Zonnebeke) Vroeger stond op het hoogste punt van de Keiberg die de grens tussen Beselare, Passendale en Moorslede uitmaakt, een zogenaamde scheidingslinde. Nu staat daar een Kalvariekruis. De gemeente Zonnebeke zal dit najaar opnieuw een linde aanplanten op de Keiberg. Hiermee wordt een oud gebruik in ere hersteld waarbij een boom de scheiding tussen gemeenten aanduidde. Maar Beselare zou zijn naam als toveressenparochie niet verdienen, mocht er geen verhaal verbonden zijn aan de Keiberg, de scheidingslinde en het Keibergkruis. En dat verhaal gaat als volgt. Al wie met de duivel wilde onderhandelen, moest om klokslag middernacht bij de linde op de Keiberg gaan staan met een zwart geitenlam als offer. Zo gebeurde het dat op een zekere nacht een boerenknecht daar op het gestelde uur stond en uitriep: “Als satan mij goud genoeg wil geven, zou ik mijn ziel aan hem verkopen”. Op dat moment begon de wind te waaien. Onverschrokken vervolgde de jongeman: “ja”, kwam satan mij maar een schone prijs aanbieden”. Opeens uit het niets stond daar een zwarte heer op … geitenpoten. De boerenknecht schrok, deinsde wat achteruit en vroeg: “Wat wilt gij?” “Gij hebt me toch geroepen”, zei de heer. “Wie zijt gij?” De heer, die de duivel in eigen persoon was, haalde een op voorhand gemaakt contract te voorschijn en zei: “Wilt gij dit met uw bloed ondertekenen, dan hebt gij twintig jaar lang zoveel geld als gij maar wilt”. “Akkoord”, zei de boerenknecht en hij verkocht zijn ziel met een verbintenis van twintig jaar. Hij moest alleen

4

maar zijn hand in de ve r m o l m d e linde steken om er telkens opnieuw een gouden muntstuk uit te halen. Maar, zoals dat gaat, kreeg de boerenknecht na enige tijd schrik en berouw. Hij ging biechten bij de pastoor. Als boete moest hij de linde met gewijd stro laten opbranden. Daarna moest hij op dezelfde plaats waar zijn verbond met de duivel bekrachtigd was, op zijn eigen kosten een hoogverheven kruis oprichten. Toen de pastoor in aanwezigheid van een menigte volk, het kruisbeeld wilde inwijden, hoorde men een ijselijke godslastering, gerammel van kettingen en het geblaat van een geit. Op datzelfde moment viel het duivelscontract met zijn handtekening voor de voeten van de bekeerde boerenknecht neer. Binnenkort zullen we dus – bij het Keibergkruis– weer een linde zien groeien. Of hier ook weer zaken met de duivel te doen zullen zijn? Tja, in Beselare weet men natuurlijk nooit. Sonja Hauspie

Bron: Oswald Maes: Tooveresse …wie syde gy? Heruitgave van de Heksen-en Toveressenverhalen verschenen in de Beselaarse Gedenkboeken en geschreven door Jozef Maes - De Zonnebeekse Heemvrienden - 2001

De haagbeuken van de site John McCrae Op de verhoogde berm langs de linkeroever van het Kanaal Ieper-IJzer, halfweg tussen Ieper en Boezinge, ligt de oorlogssite John McCrae, naast de belangrijke begraafplaats Essex Farm. De site omvat goed bewaarde oorlogs-

bunkers, monumenten, infoborden en wandelpaden. Op het steile talud langs het kasseiwegje doorheen de verhoogde berm ontdek je, nabij de kanaaloever, een groepje fraaie haagbeuken. Hun stammen zijn flink uitgegroeid, maar vooral de stamvoet of wortelaanzet toont duidelijk dat het om bijzonder oude exemplaren gaat. Vergelijkend onderzoek met fotomateriaal uit het begin van de oorlog en recente opnames toont met zekerheid aan dat deze haagbeuken er tijdens de oorlogsjaren reeds stonden als een stevige houtkant. Haagbeuken werden traditioneel vaak aangeplant op hellingen en taluds om de hellende bodem vast te leggen en om het vee schaduw te geven. Dank zij de beschutting die deze houtkant (intussen tot flinke bomen uitgegroeid) genoot in dit stukje “holle weg”, wisten de boomwortels het oorlogsgeweld te overleven, ofschoon de eerste frontlijnen amper 500 m verderop lagen! Dit groepje haagbeuken vormt dan ook een uniek én levend relicten van een landschap dat tussen in 1915 en 1917 morsdood werd gebombardeerd. Lieven Stubbe

Knotwilgen in de Douvevallei (Heuvelland) Eén der merkwaardigste bomen in het Regionaal Landschap Westvlaamse Heuvels is een knotwilg (Salix alba) in het ANB-domein Doevevallei te Westouter-Heuvelland. Tijdens de inventarisatie naar autochtone genenbronnen in 1998 zagen wetenschappers Bert Maes en Chris Rövekamp uit Nederland enkele fors uit de kluiten gewassen knotwilgen. Eén exemplaar heeft een stamomtrek van 7,70 m. (cirkel van 10 volwassenen die mekaar de handgeven) en wordt beschouwd als één van de dikste knotwilgen voor Vlaanderen. Natuurlijk bevat deze formidabele stamomtrek geen zuiver hout maar door zijn ouderdom -ruim 200 jaar- is er een gigantisch “gat”

ontstaan waardoor er ruim 25 kinderen in kunnen postvatten. Om velen te laten kennismaken met deze boom is er onlangs een wandelpad geopend die zal opgenomen in de knooppuntenwandelkaart Heuvelland. ANB geeft jaarlijks de toelating om stekmateriaal te oogsten, die opgekweekt worden als toekomstige knotbomen in het Regionaal Landschap. Trouwens, wie op zoek is naar allerlei knotsoorten is in de Doevevallei op de juiste plaats. Onze voorouders hebben hier allerlei boomsoorten gebruikt als knotboom en naast de alledaagse knotwilgen hebben we ook exemplaren van haagbeuk, zomereik, es, olm, linde, tamme kastanje, populier, hulst, Spaanse aak, meidoorn, hazelaar en zelfs lijsterbes. Pierre Hubau, boswachter ANB

De platanen bij de Mariakapel langs de Ieperse vestingen De oudste en mooiste bomen binnen het Ieperse vestinglandschap werden aangeplant na de Eerste Wereldoorlog. Na de gedeeltelijke sloping en demping van het uitgebreide vestingcomplex (1853/1855) ontwierp de Brusselse tuinarchitect Fuchs in 1858-59 een parklandschap naar Engelse stijl met dreven, grasvelden en verspreide boomgroepen. Het oorlogsgeweld van 1914-18 vernietigde echter het originele parklandschap. De Ieperse hofbouwer Hector Casiers realiseerde rond 1923 de heraanleg naar de plannen van Fuchs. Helaas ging ook tijdens de Tweede Wereldoorlog een groot deel van dit bomenbestand verloren omdat de bevolking nood had aan brandhout. Slechts een dertigtal exemplaren overleefden, vooral monumentale platanen, enkele zomereiken en beuken. Tot de meest monumentale bomen behoren twee platanen aan weerszijden van de Mariakapel langs de Kasteelgracht, ter hoogte van het Hoornwerkpark. Toen

5

vele hoogstammige bomen tijdens WOII sneuvelden als brandhout, plaatsten enkele plaatselijke bewoners een bord bij deze platanen, met de oproep om de bomen uit respect voor de Mariakapel te laten staan. En zo geschiedde. Deze platanen bezitten intussen een stamomtrek van meer dan 2,50 m. De Lintjesboom (Poperinge) Een remedie voor kleine pijntjes kopen we tegenwoordig gewoon bij de apotheek. Maar ooit, zelfs niet eens zo lang geleden was dat nog anders! Toen zochten mensen hun heil in middeltjes zoals geneeskrachtige kruidenmengsels en vaak ook in het (bij)geloof. In Poperinge vinden we nog een stukje van deze folklore terug. Hoewel folklore? Tot op vandaag vinden nog veel mensen het kleine weggetje tot bij ons Heerenboompje. Getuige hiervan zijn de vele kledingstukken in de ‘voddenboom’ en de weggesneden stukjes schors van de populier naast het kapelletje. Volgens de legende was op deze plaats ooit een uitgestrekt bos, het hout van een oude boom zou hebben gediend om een Christusbeeld te maken voor de Onze-Lieve-Vrouwekerk. Maar op een dag stond het beeld gewoon in het bos. Een boer bracht het beeld tot 3 keer naar de kerk terug, en uiteindelijk vertelde hij aan de pastoor wat er gebeurde. De pastoor besloot hieruit dat het beeld op die plaats een eigen kapelletje wou. Bedevaarders snijden nu een stukje van de schors om die als een soort amulet met zich mee te dragen. Vroeger trok men zelfs thee van de schors om die ter genezing te geven aan de zieke. De meidoornhaag rond het kappelletje wordt eveneens gebruikt om allerlei ziektes te bezweren: In de haag hangen kledingstukken, slabbetjes, juwelen en jawel tandenborstels in de hoop dat de eigenaar van deze spullen van zijn of haar kwaaltje verlost zal worden. De Meidoorn geniet al eeuwenlang een geneeskrachtige status: zelfs de

Ons Heeren Boompje

6

Kelten en de Germanen vereerden de struik al. In oude rituelen stond de meidoorn symbool voor vernieuwing van de natuur en de hoop. Of een bedevaart naar ons Heerenboompje je er weer bovenop helpt, valt uit te proberen. Je wandelt er immers tussen de velden en hebt een mooie uitkijk op de stad. Met dank aan Wally Dequidt

De notelaars langs de Wieltjesgracht Een aantal dreven langs de Ieperse vestinggrachten werden na de Tweede Wereldoorlog opnieuw aangeplant met okkernoten, naar het 19de eeuwse voorbeeld. Notelaars werden trouwens traditioneel vaak aangeplant op bermen en dijken langs kanalen of grachten. De notelaars aan weerszijden van de Wieltjesgrachten werden erg populair bij de bevolking. Elk jaar werden de bomen (eigendom van en beheerd door de stad) “verhuurd” aan omwonenden en geïnteresseerden om er de okkernoten uit te oogsten. Elke waardevolle boom kreeg een nummer, men kon zich vanaf 15 september meldden bij de Groendienst om een boom te kiezen. Af en toe was er wel eens discussie over wie precies welke boom gehuurd had, en of je de okkernoten van de naburige boom niet mee afsloeg. Deze traditie doofde langzaam uit in de jaren ’90. Omwille van hun bijzondere, erg aantrekkelijke karakter als bomendreef langs de Wieltjesgracht (een relict van de vestingen) én de traditie van de publieke notenslag, werd deze okkernotendreef recent door het Agentschap RO West-Vlaanderen Onroerend Erfgoed (“Monumenten & Landschappen) voorgedragen om beschermd te worden als stadszicht. De toekomst van deze prachtige notelaarsdreef is dus gegarandeerd. Lieven Stubbe

De Week van het Bos is uitgegroeid tot de grootste boshappening in Vlaanderen. Deze campagne van ANB en VBV wil zo veel mogelijk mensen in contact brengen met de schoonheid van de Vlaamse bossen. De Week van het Bos-campagne informeert elk jaar tienduizenden mensen op een speelse manier over de rol van bossen voor onze maatschappij en de impact van de bossen op ons leefmilieu. De herfst is de ideale periode om het bos te beleven: een frisse neus halen, genieten van de kleurenpracht, stiekem snoepen van de vele vruchten, je laten verwonderen door de honderden paddenstoelen,… voor elk wat wils! Dit jaar gaat de week van het bos over autochtoon plantgoed: van de bomen die zich na de laatste ijstijd in onze regio hebben gevestigd, hebben alleen de exemplaren overleefd die zich het best aan onze bodem en klimaat konden aanpassen. Die succesvolle overlevers en hun nakomelingen noemen we autochtone bomen en struiken. Het aantal groeiplaatsen van autochtone bomen en struiken is de jongste decennia sterk achteruit-

• Herfstknuts els op de Kemmelberg We maken er een dolle boel van en leren knop en leggen, m aken kunstwerken met natuur lijke materialen en een picknick met vruchten en noten. We pi cknicken samen in de Lork. Toegang: grat is (picknick inbegrepen) Afspraak: Drie s, Kemmel Wanneer: van 9u30 tot 13u0 0 Organisatie: Gezinsbond af delin g Ke m m el , Ge m ee nt e Heuvelland, RLWH, Prov incie West-Vlaande ren • Landschaps doedag met een parcours door heen het Helle gat – neem de m iddenkatern er maar bij !

18 oktober

2009 WEEK van he t BOS in de Sixt Ter af usbo sluiting van de

ssen

A

Week van het 14u. Geleide Bos wandeling (8 km) in en rond de Sixtusboss en 14u30 Geleid e wandeling (4 km) met autochtone bo focus op de men en struik geschiedenis en van de Sixtus bossen en 14u30. Them afietstocht ‘Z aa d met pit!’ la zaadboomga ngsheen auto ard in de Sixt chtone bomen usbossen (13 deelnemers, km, geasfalte en struiken beperkte fietsv erde wegen en de erhuur vo

P RO G R A M M

11 OKTOBER 2009

gegaan, en dat is heel jammer want autochtone bomen vormen de ruggengraat van de voedselketen. Het in blad komen, de bloei en het verliezen van hun bladeren is immers afgestemd op de levenscyclus van onze insecten, dieren en vogels! Bovendien zijn deze bomen goed aangepast aan onze milieuomstandigheden en ons klimaat waardoor zij grotere overlevingskansen hebben. Het gebruik van autochtoon materiaal betekent bovendien extra tewerkstelling bij lokale boeren, kwekers en verkopers van plantmateriaal. Tijdens de week van het bos worden heel wat activiteiten georganiseerd in onze streek, neem alvast een kijkje bij de kalender achterin deze krant, of kijk regelmatig voor een update op de kalender van www. rlwh.be, je vindt er zeker en vast je gading! Ook op www. weekvanhetbos.be krijg je nog heel wat extra informatie.

orzien)

worden soms verlate

n. Max 60 15.u30 – 17u3 0. Optreden van de Polder cowboys - Vrije wande ling (4 km) m et (kindvriendel zoeken naar ijke) stops: ge sporen, autoch schiedenis va tone bomen Sixtusbossen en struiken, le n de Sixtusbo , paard in he ven in de poel ssen, t bo s, … - Speelzone vo én bos, de zo or kinderen to t van de t 10 jaar - Animatie rond om de tent m et kruidendra riaal uit het bo nkjes maken s, houtsnijkun en proeven, bl st, vlechten m - Standendor oemstukken et berkentakk p met mateen en kinder Tent aan de Kr animatie met ombeekseweg Renata , Poperinge – Agentschap vo Vleteren. or Natuur en Bo s (ANB), Regi West-Vlaamse onaal Landsc Heuvels, Vlet hap eren, Poperin Vereniging vo ge en hun m or Bos in Vlaa ilieuraden, nd eren (VBV) en Natuurpunt De Vlonder.

meer

info bel 17 00

7

Zaadoogst van bomen en struiken van hier Het Regionaal Landschap WestVlaamse Heuvels is reeds jaren vertrouwd met het werken met autochtoon materiaal. Aan de hand van ondermeer oude Ferrarriskaarten kan worden nagegaan waar eeuwen geleden bossen en hagen voorkwamen. De inventaris van Chalon (1910) levert waardevolle informatie op over merkwaardige bomen in onze streek: sommige bomen werden geplant als topografische aanduiding of speelden een rol in legende’s. Reeds begin deze eeuw (voor 1931) werden waardevolle bomen in kaart gebracht door de Commissie voor Monumenten en Landschappen. Door het samenbrengen van verschillende kaarten en aantekeningen uit vroegere tijden weten we op welke locaties autochtoon materiaal te vinden is.

De zaden van deze ‘oude’ bomen worden geoogst en in een boomkwekerij gedurende een 3 tal jaar opgekweekt tot volwaardig plantmateriaal. Het eerste jaar worden de zaden gewoon bewaard zodat ze kiemrijp worden, de volgende 2 jaar groeien de plantjes verder tot een hoogte van 40 a 60 cm. Deze jonge boompjes of struikjes worden dan gebruikt voor onze aanplantingen. Het oogsten van deze zaden en het aanplanten van de nieuwe bomen gebeurt in samenwerking met de landschapswacht. Wil je ook zo’n autochtone boom of struik in je tuin, dan kom je misschien in aanmerking voor een subsidie. Wie woont binnen een ankerplaats of relictzone kan beroep op financiele steun van Agentschap Ruimtelijke Ordening en Onroerend Erfgoed Vlaanderen. Wegens grote belangstelling wordt dit project ook in 2010 voortgezet. Neem hiervoor vrijblijvend contact op met de landschapsanimator, Marc Cordenier op nummer 057/230853 of [email protected].

Kleine landschapselementen zoeken beheerder ! In het Regionaal Landschap werken we aan het onderhoud van houtige landschapselementen. Er zijn tal van oude en waardevolle knotbomen en houtkanten die onderhoud nodig hebben. Vaak hebben eigenaars niet de tijd om zelf het beheer uit te voeren en geraken deze kostbare landschapselementen in verval. Anderzijds zijn er tal van mensen op zoek naar brandhout. Woon je in het Regionaal Landschap en heb jij knotbomen of houtkanten die dringend een onderhoudsbeurt nodig hebben, maar heb je zelf geen tijd? Geef jouw aanbod aan ons door en wij zoeken voor u iemand die het beheer kan uitvoeren. Ben je op zoek naar brandhout en ga je graag aan de slag met de kettingzaag?

Neem dan contact op met [email protected] of tel: 057/23 08 59 Gelieve volgende gegevens te vermelden - Het adres waar de bomen of houtkanten staan. - Het aantal bomen of aantal meter houtkant - Een korte beschrijving van de plaats waar de bomen staan en hun bereikbaarheid : nat of droog, weiland, akker, dicht bij gebouwen, langs een weg of wandelpad…

UIT N voor EEMB 11 o AAR ktob er

LANDSCHAPSDOEDAG

9

Haagvlechten Ons landschap zag er zo’n honderd jaar geleden nog helemaal anders uit: de meeste hagen en bomen van toen zijn verdwenen door schaalverruiming, uitbreiding van de bewoning enz… Met het verdwijnen van die hagen raakte ook de stiel ‘haagvlechten’ in onbruik. Het ‘leiden’ van een haag gebeurde voor de eerste keer een 3-tal jaar na het aanplanten. Ook bij oudere hagen werd deze techniek toegepast maar dan om de haag opnieuw te ‘dichten’. Het ‘leiden’ van de haag gebeurt om deze te kunnen gebruiken als veekering én om de haag te laten verjongen. In de Westhoek en in het aanpalende Frans-Vlaanderen werd de gekruiste haag (twee varianten: plak- en kruishaag) vaak gezien. De doornstruiken (meidoorn, sleedoorn) werden af en toe verjongd door alleen de hoofdloten over te houden, ze in te kappen, zijdelings te buigen en te verbinden. Uit de hoofdloten schoten dan weer zijloten op zodat de haag voor een tijd weer ondoordringbaar was. Vaak deden boeren hiervoor beroep op ‘hageleders’, lokale specialisten die rondtrokken om de hagen in de streek te leden. Met de opkomst van de prikkeldraad verdween deze techniek.

Plakhaag - België, Frankrijk. Deze stijl wordt aangeleerd op de workshop

Kruishaag – België, Frankrijk

Maasheggenvlechten – Nederland. Jaarlijks wordt er in Nederland een kampioenschap Maasheggenvelchten georganiseerd, waaraan diverse professionals en vrijwilligers deelnemen.

Midland-Style Engeland Een gelijkaardige vlechtstijl wordt gedemonstreerd op de landschapsdoedag.

LANDSCHAPSDOEDAG

Knip mij uit !

10

Ruil deze ingevulde bon in op de Landschapsdoedag en ontvang een leuke attentie naam:

..........................................................................................................................................................................

emailadres:

.................................................................................................................................................................

Ezeldorp Wij, ezels van Heuvelland en ruime omgeving heten jullie welkom op ons groot feest op zondag 11 oktober. Voor één dag toveren we de weide van Rik om tot een heus ezeldorp! Probeer een ritje op onze rug of in een wagentje dat we met plezier voor jou voorttrekken. Je mag ons strelen, borstelen en knuffelen: vandaag zijn we er helemaal voor jou! Kom er kennismaken met diverse rassen, groot en klein. Ook over ons bewogen verleden kom je iets te weten: unieke foto’s, teksten en voorwerpen zijn duidelijk: we werken graag voor onze baasjes! Maar als het te lastig wordt of niet naar onze zin dan rusten we wel even… Voor elk wat wils in ons ezeldorp, loop dus zeker even langs! Lijst met weetjes… Wist je dat ezels kuddedieren zijn? Ze houden van gezelschap en staan niet graag alleen. Wanneer je 1 ezel ziet, zijn de anderen vlakbij. Ze gaan nooit ver uit elkaar. Er is geen hiërarchie: elke ezel, hoe klein ook, voelt zich verantwoordelijk voor de andere ezels rondom hem. Oorspronkelijk komt de ezel van droge regio’s: hij heeft eigenlijk weinig gras nodig. Hij is specialist in het overleven met weinig en noemt in de Pyreneeën niet voor niets ‘’le nettoyeux’’. Hij ‘kuist’ de weide: hij eet distels, brandnetels en doornstruiken . Wist je dat een ezel heel voorzichtig is: als hij verstrengeld zit, gaat hij gewoon wachten tot je hem komt bevrijden. Hij is curieus en aandachtig. Hij gaat kijken, hij vlucht niet. Een ezel is niet koppig maar juist heel intelligent. Als hij iets onbekends ziet neemt hij de tijd om ‘het’ te analyseren. En eens hij besloten heeft dat ‘het’ geen gevaar betekent, dan gaat hij ervoor of eronder… om het nooit meer te vergeten… Wist je dat een ezel geen dieptezicht hebben, je krijgt ze moeilijk over een plas water of een goot in de grond. Ook leuk om te weten is dat een ezel niet graag alleen achterblijft. Hij heeft nood aan gezelschap en zal altijd volgen. Zelf al treuzelt hij .. als hij je bijna niet meer ziet, zal hij uit schrik om alleen achter te blijven, toch volgen. Wees gerust: hij houdt je altijd in zijn vizier. Opvallend is dat wanneer 1 ezel in de kudde een ongeval heeft, de anderen bij hem blijven of ons proberen te doen inzien dat er iets niet in orde is. Zo gaat het verhaal over een vrouw die kwam thuis kwam van haar werk op een regen- en stormachtige dag. Haar kudde ezels was opgewonden, bleef balken en heen en weer lopen zodat de vrouw besloot om in de weide te gaan kijken. Eenmaal

in de weide renden de ezels naar het verste uiteinde van de weide. Daar aangekomen zag de vrouw dat het paard van de buurman een veulen geworpen had. Het veulen was echter in de greppel beland en was de uitputting nabij. Met de hulp van de buurman hebben ze het veulen kunnen redden… maar vooral dankzij de ezels!

doorlo & grat pend voo is P RO G R A M M

A

r iede reen

Zondag 11 okto ber -

Landschapsdo Onze eerste La edag ndschapsdoed ag in Westout > De doedag er met een waaie start om 13u3 r aan activiteite 0 > Start en n! aankomst • Versch

illende (educa tieve) kinderac • Haagvlechten tiviteiten • Bussels bind en • Ezeldorp – Ez elmarkt Verkiezing va n de ‘grootste ezel’ • Paardentaal en coaching m et paarden • Basisbeginse len paardrijden • Moderne pa ardentractie • Vervaardigen van hekken- en vlechtwerk afsluitingen, kleine meube ls en bezems

: Bellestraat 21, Westouter

• Boomslepen • Mobiele zage rij • Demonstratie haagscheren • Composteren • Druivenpluk bij de wijnbouw er • Tentoonstelli ng kunst met na tuurlijke mater • Haagpreken ialen • Informatiest anden • Koken met vruchten • Wandelen en fietsen

Zondag 11 oktober Werkwinkels, wandel- & fietstocht > Wandeltocht Kemmel - Westouter Afspraak: Den Dries Kemmel om 13u30 Voor wie: Geoefende stappers, vooraf inschrijven niet nodig Begeleider: Geert Dujardin > Werkwinkels/activiteiten waarvoor vooraf dient ingeschreven te worden: • Haagvlechten: de plakhaag: vlechtstijl waarbij alle geplooide stammen dezelfde richting uitgaan. Afspraak: Hoeve Broekelzenhoek, Bellestraat 21, Westouter van 9u-12u Begeleiders: Lex Roeleveld (Stichting Heg- en Landschap, Nederland) – Christophe Delbecque (Pays des Moulins de Flandre, Frankrijk) – Dirk Cuvelier en Korneel Clarysse (RLWH) Prijs: e10/pers. De inschrijving is definitief na overschrijving op rek.nr. RLWH 091-0125003-96 met vermelding ‘haagvlechten’. Max. 25 deeln. Meebrengen: werkhandschoenen en kapmes. • Koken met vruchten Afspraak: Koefee, Bellestraat 21, Westouter Wanneer: groep I: van 13u30 tot 15u00 groep II: van 15u00 tot 16u30 Begeleider: Renata Bruggeman Prijs: e3/pers. Te vereffenen aan de begeleider bij aanvang van de werkwinkel. Max. 20 deelnemers per groep. • EquiSense stelt voor: “Paardentaal en coaching met paarden” Afspraak: Hoeve Broekelzenhoek, Bellestraat 21, Westouter Wanneer: groep I: van 13u30 tot 15u00 groep II: van 15u00 tot 16u30 Begeleiders: EquiSensors Isabel en Marianne Voor wie: Teams, individuen, afdelingen, management teams Info en inschrijven: min. 6 à 8 pers/ per coaching in team12

verband. De vooraf inschrijving is pas definitief na overschrijving op rek.nr RLWH 091-0125003-96 met vermelding ‘teamcoaching’. Prijs: e10/pers. • Druivenpluk bij de wijnboer Afspraak: Aan het kapelletje op het kruispunt van de Rodebergstraat en de Schomminkelstraat te Westouter Wanneer: groep I: van 14u00 tot 15u00 groep II: van 15u00 tot 16u00 groep III: van 16u00 tot 17u00 Begeleider: Martin Bacquaert Gratis deelname, maximum 50 deelnemers per groep. • Fietstocht Kemmel - Westouter Afspraak: Den Dries Kemmel om 14u Begeleider: Pierre Hubau Gratis deelname, max. 50 deelnemers, fietsen beschikbaar, ook mogelijkheid tot meefietsen met eigen fiets. Info en inschrijven tot 6 oktober: T 057 23 08 59 - [email protected] Organisatie: RLWH vzw,’t Boerenlandschap vzw, Pays des Moulins de Flandre asbl, Pays Cœur de Flandre asbl, Yser Houck asbl, ism Natuurpunt vzw, ANB, de Bron vzw, provincie West-Vlaanderen, Velt. Met dank aan: alle medewerkers Regionaal Landschap West-Vlaamse Heuvels vzw, ’t Boerenlandschap vzw, Pays des Moulins de Flandre asbl, Pays coeur de Flandre asbl, Yser Houck asbl, Agentschap voor Natuur en Bos, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Heuvelland, De Bron vzw , Natuurpunt vzw, Bosgroep IJzer en Leie vzw, Vlaamse Landmaatschappij, Lex Roeleveld (Stichting Heg- en Landschap),Boergondie,V akantiehoeve Rodeberg, Te Rikke en Ju, VVV Heuvelland, Rik Delhaye, Paul Merlevede, Pierre Hubau, Geert Dujardin, Renata Bruggeman, Hans Renders, Joël Devisschere, EquiSensors Isabel en Marianne, Karl Boudry, Pat Vanderscheuren, Bruno Osson, Kim Reekmans, Bram Reekmans, Marc Decorte, Condor Safety bvba, New Forest Paardenmelkerij, Frank Verdru, Zuster Godelieve, Stef Dehollander, Martin Bacquaert, Patrick Lebbe, Luc Verdonck, Koen Willekens, Walter Cambie, Greta Frans, Pierre Vandebuerie, Gérard Bauden, Dirk Deridder, Paardenkoets Pick. Deze dag wordt mogelijk gemaakt met de steun van de Europese Unie – Europees Fonds regionale ontwikkeling (EFRO)

vzw ‘t Boerenlandschap blijft investeren in kwaliteit ! Sinds 2001 scheert ’t Boerenlandschap hagen in de streek. Onze zaagbladmachine heeft al heel wat kilometers haag onder handen genomen en jaarlijks komen er bij. Op vraag van onze leden naar een machine die het snoeiafval terzelfder tijd versnippert, heeft de vzw, met de steun van de Provincie West-Vlaanderen, geïnvesteerd in een nieuwe klepelmaaier. Deze machine is uitgerust met een rotor en speciale klepels, geschikt voor het snoeien van hagen. ‘t Boerenlandschap streeft ernaar om kwalitatief mooi snoeiwerk af te leveren. De klepelmaaier is uitermate geschikt voor het snoeien van eenjarige hergroei. Voor het snoeien van oudere hagen is het aan te raden de zaagbladmachine te blijven gebruiken. Aarzel dus niet om een beroep te doen op ’t Boerenlandschap voor het onderhoud van uw haag of heg. Wij staan steeds tot uw dienst! Afspraken om uw haag te laten scheren: › U bent eigenaar van een haag of heg in het buitengebied › U doet uw aanvraag bij het secretariaat T 057 23 08 59 › U betaalt een éénmalig lidmaatschap van 11 euro (excl. BTW), dit wordt in rekening gebracht bij de eerste facturatie. › Eén van de chauffeurs van de vzw komt het onder houd (tegen vergoeding) bij u uitvoeren: - met een zaagbladmachine aan de tractor (voor het snoeien van meerjarige hergroei) of - met een klepelmaaier aan de tractor (voor jaarlijks onderhoud) Landbouwers en particulieren kunnen in veel gevallen een vergoeding verkrijgen voor het onderhoud van de haag via een beheerovereenkomst met de Vlaamse Landmaatschappij. Ook sommige gemeenten voorzien vergoedingen. Naast het scheren van hagen verhuurt de vzw ook een compostkeerder en een draadmachine (voor het afspannen van de weide of tuin).

› Alle info: Régine Schollaert; T 057 23 08 59, [email protected] 13

Hé Watt-je !! Interactieve tentoonstelling over energie Wat komt er uit mijn stopcontact? Hoeveel stroom maakt een windmolen? Waarom is bio-energie duurzaam? Wat is het broeikaseffect? Kom naar de expositie en het wordt allemaal duidelijk! ‘Hé Watt-je’ is vooral een belevingsexpositie waar je zelf kan ervaren wat duurzame energie nu precies is. Je betreedt de expositie via een woning, waarin allerlei vormen van duurzame energie toegepast worden. Met een zwengel kan je zelf energie opwekken of experimenteren met zonnepanelen of zonnecollectoren. Of voel aan een dak om te ondervinden welke delen wel en niet geïsoleerd zijn. De zintuigen worden bij ‘Hé Wattje’ in ieder geval op de proef gesteld. Behalve kijken, moet je regelmatig voelen of ruiken. Door de opzet en inrichting van de expositie vol attributen en sfeerbepalende decordoeken, zal je hoe dan ook een idee krijgen van bijvoorbeeld de gevolgen van het broeikaseffect, maar ook van de kansen die duurzame energie ons te bieden heeft. ‘Hé Watt-je’ vindt plaats van 1 december 2009 t.e.m. 14 februari 2010 in de Lakenhallen in Ieper. Voor 3° graad basisscholen en secundair onderwijs zijn specifieke rondleidingen voorzien. Een zoektocht in de tentoonstelling wordt aangevuld met een spel en experimenten.

14

Er is mogelijkheid voor organisaties om een rondleiding aan te vragen. Tijdens het weekend van de ecobeurs in ieper kan je kennismaken met de tentoonstelling.

Meer info: [email protected] of 057/23 92 73. Inschrijven kan vanaf de herfstvakantie bij de milieueducatieve dienst van Stad Ieper op het nummer 057/23 95 35. Organisatie: Stad Ieper, Milieuraad Ieper en Regionaal Landschap West-Vlaamse Heuvels, Provincie WestVlaanderen

Waarom een veldkapel onderhouden als een goed huisvader ? Veldkapellen zijn een beeldbepalend element in het landschap, in uw dorpsgezicht of straatbeeld, niet alleen door hun constructie, maar heel vaak ook door hun groene en schaduwrijke omgeving. Door hun soms dichte concentratie, vormen ze het tastbare bewijs van de vroegere volksdevotie en zijn dus cultuurhistorisch belangrijk. Veldkapelletjes werden vaakopgericht uit dankbaarheid of als gelofte. Met een bijzondere geschiedenis van een familie of een buurt: met gebeurtenissen die vroegen, om niet vergeten te worden, maar om herinnerd te blijven. Vele van die particuliere geschiedenissen van de veldkapellen hadden te maken met de twee wereldoorlogen. De meeste veldkapellen situeren zich bij een hofstede, naast een toegangsdreef, bij een woning of in een wijk. Uitzondering hierop vormen de kapelletjes in de nissen van de huisgevels of stallingen - de aanleiding hier is de bouw zelf van de woning of stal, uit zuivere devotie of om bescherming (voor de bewoners en/of het vee) ervoor te vragen. (Triverius, jg. XIX n°1, jan.1989). Ze zijn doorgaans particuliere eigendom en liggen vaak langs de weg zodat ze gemakkelijk kunnen worden bezocht. Enkele veldkapelletjes zijn recent door hun eigenaars mooi gerestaureerd. Andere zijn door de tand des tijd niet meer in optimale conditie, waardoor het gevaar bestaat dat ze verdwijnen. (bvb. de kapelletjes uit Langemark-Poelkapelle door Georges Vandromme) Sommigen van deze monumentjes zijn trouwens nog steeds in gebruik. Gezien slechts weinig veldkapellen de status van beschermd monument genieten, ligt het voor de hand dat een aantal eigenaars het niet de moeite vinden om deze dikwijls specifiek bouwsels te blijven onderhouden.

• Bevloering. Bewaar zoveel als mogelijk de oorspronkelijke vloeren. • Omgevingsaanleg. Hierbij wordt het best gebruik gemaakt van streekeigen groen. • Lood en Zinkwerken. Alle aansluitingen zijn nodig voor een perfecte dichting van het dak.

Gemeentelijke premie in Zonnebeke en Poperinge. De subsidie bedraagt 50% van de voorgelegde facturen met een maximum van 500 euro. Voor onderhouds- en herstelwerken die meer dan 500 euro bedragen, financiert het Agentschap R – O Vlaanderen Onroerend Erfgoed binnen het Regionaal Landschap (Heuvelland, Ieper, Mesen, Poperinge, Vleteren, Zonnebeke)70% en de eigenaar 30% van de kosten.(uitvoering gebeurt door een geregistreerd aannemer via gunning) en dit op basis van een selectie op erfgoedwaarde.

Enkele eenvoudige richtlijnen • Problematiek opstijgend vocht. Het is aangewezen om een barrière te voorzien tegen het opstijgend vocht. Daartoe lijkt injectie de meest aangewezen methode. • Metsel- en voegwerk. De meeste kapellen zijn opgetrokken met kalkmortel. Aangeraden is om alle voegwerk dat technisch niet meer voldoet te hernemen met een mortel op basis van zuivere natuurlijke hydraulische kalk. • Bedaking. De oorspronkelijke dakbedekking wordt best gerecupereerd. Het is aangewezen om de pannendaken te voorzien van een onderdak. • Schrijnwerk. Het oorspronkelijk glas wordt best bewaard. Het schrijnwerk beter herstellen dan vervangen. Bijzondere aandacht is nodig voor het hangen sluitwerk. 15

8IRXSSRWXIPPMRKª&SWZSPKILIMQIR« YRMIOZSSVOPIYXIVWIRLYRKI^MR

3TIRHIYV[IIOIRH%WXVS0EF-6-73RXHIOHIKILIMQIR ZERLIXLIIPEPIRRIIQÎPJIIROMNONIHSSVHI XIPIWGSST:VMNIXSIKERKXSXHIXIRXSSRWXIPPMRK ª;ERHIPIRHSSVHI/SWQSW«

4EHHIRWXSIPIR[ERHIPMRK4EPMRKFIIO

3TIRMRKRMIY[IVMSSP[EXIV^YMZIVMRKWMRWXEPPEXMI ZER:PEQIVXMRKI1IHI[IVOIVWZER%UYEJMRFIKIPIMHIR HIFI^SIOIVWSTHI[IKZERZYMPREEVWGLSSR[EXIV

8SXHIGIQFIV

>E ^WITX XWWYIRY

>SRHEKWITX Y

-RJSPYMJIPTEVOMRK'EJIXEVME 4EPMRKFIIOWXVEEX >MPPIFIOI

OEFSYXIV4MRRIQYXW[EGLXLMIV 4EHHIRWXSIPIR[ERHIPMRKSTOMRHIVQEEX[EXHSIR TEHHIRWXSIPIRMRLIXFSW;MIIIXÎKVEEK#

ª7TSVIR^SIOIR« 1IXIIROPIMRFIIXNIWTIYVZIVQSKIROYRNIÎPJ SRXHIOOIR[MISJ[EXWTSVIRREPEEXMRLIXFSW :SSVOMRHIVIRIRKVSXI VI QIRWIR

WXEVXSQY

(VMIW/IQQIP &I^SIOIVWGIRXVYQ (I4EPMRKFIIO :EEVXWXVEEX>MPPIFIOI

,IVJWXORYXWIPWSTHI/IQQIPFIVK;IQEOIRIVIIR HSPPIFSIPZERIRPIVIRORSTIRPIKKIRQEOIROYRWX [IVOIRQIXREXYYVPMNOIQEXIVMEPIRIRIIRTMGORMGO QIXZVYGLXIRIRRSXIR;ITMGORMGOIRWEQIRMRHI0SVO

;SPZIVZIRMRLIVJWXOPIYVIR ;IPIVIRZIVZIRQIXREXYYVPMNOIQEXIVMEPIR^SEPWIMOIPW IRKIHVSSKHIFPEHIVIR

*MIXWXSGLXª(YYVÊEQST[IK« 6:8,YMÎ4VSZIRXMIV IYVS (EKXSGLXPERKWHMZIVWIHYYVÊQIIRIVKMITVSNIGXIR^SEPW :IYVRIWXVEEX4STIVMRKI FVSSHQEEPXMNH

>SRHEKSOXSFIV ZERYXSXY Y

YXSXY

;IVOKVSIT*EMV8VEHI +IQIIRXI4STIVMRKI

+I^MRWFSRHEJHIPMRK/IQQIP +IQIIRXI,IYZIPPERH60;, 4VSZMRGMI;IWX:PEERHIVIR

:)08;IWXPERH

60-.ÎVIR4SPHIV Z^[(I&VSR>SSKHMIVIR ;IVOKVSIT>YMH[IWX :PEERHIVIR LIX)MOIPQYMWTVSNIGX

71=

4VSZMRGMIHMIRWX21) &'(I4EPMRKFIIO

2EXYYVTYRX;IWXPERH

%UYEJMRMWQ7XEH-ITIV 24;IWXPERH -RJS/EXX]4PIXZSIXW XIP /EXX]4PEXZSIXW$EUYEJMRFI

71=

%WXVS0%&-6-7

4VSZMRGMIHMIRWX21)

ORGANISATIE

EZSSVEJXIFIXEPIR&'(I4EPMRKFIIO [SPMRFIKVITIR QE\HIIPRIQIVW FIKIPIMHWXIV 1MIOI,EVMRGO MRWGLV

KVEXMW TMGORMGOMRFIKV

PIHIRE RMIXPIHIRE

''OPEWNI2MIY[WXVEEX 4SIPOETIPPI

*VYMXTVSIJEZSRH

:VMNHEKSOX ZEREJY

KVEXMW MRWGLVMNZIRZIVTPMGLX

:&'(I3XXIVXI;SYQIR

OMRHIVIRKVEXMW SYHIVWPIHIRKVEXMW SYHIVWRMIXPIHIRE

KVEXMW KMHW*VERGMRI0IYTI

KVEXMWPIHIR RMIXPIHIRE

+VEXMW


KVEXMW

KVEXMW

PRIJS

;SIRWHEKSOX 'YVWYW)MOIPQYMW GYVWYW ,IXKEEXRMIXKSIHQIXHI)MOIPQYMWHEEVSQWXEVXLIX IRSOXSFIV 6IKMSREEP0ERHWGLETQIXLIXMROEEVXFVIRKIRZERHI IMOIPQYMWTSTYPEXMI;MIQIIVMRJS[MPOERGSRXEGX STRIQIRQIX-RKI1IWYIVISJ:EPIRXMNR(IWTIKLIPZER LIX6IKMSREEP0ERHWGLET-.ÎVIR4SPHIV XLISVMI[SIRWHEKEZSRHIRÊXIVHEKZSSVQMHHEK

WTIIPTPIMRZERLIX(34 ST2IIVTPEEXW;IWXSYXIV

,IXVIWXEYVERX>MPPIFIOI ZMNZIVXI-ITIV

:SKIP[ERHIPMRK:IVHVSROIR;IMHI :SKIPXIPPMRKIRKIPIMHI[ERHIPMRK

&VYKZERHII\TVIWW[IK XYWWIR-ITIVIR:PEQIVXMRKI

7XEVX4EVOMRK'EJIXEVME

%WXVS0%&-6-7-IR-- :IVFVERHIQSPIRWXVEEX >MPPIFIOI

&I^SIOIVWGIRXVYQ (I4EPMRKFIIO :EEVXWXVEEX>MPPIFIOI

WAAR

>SRHEKSOX SQY Y

SQY

WAT

WANNEER

!CTIVITEITENKALENDERNAJAAR

OMSWOSTLIXQEVOXTPIMR ;MNXWGLEXI

7M\XYWFSWWIR /VSQFIIOWI[IK :PIXIVIR4STIVMRKI ÊEPHIª0IZEEVH«

*IIWXIPMNOISTIRWXIPPMRKZERHI7M\XYWFSWWIR )IR[EEMIVEEREGXMZMXIMXIR4VSKVEQQEZMRHXYFMNHI ;IIOZERLIX&SWMWHMXRYQQIV (EKZERHI8VEKI;IK ,IXFILSYHZERZIPH[IKIRIROIVO[IKIPWMWRMIXEPPIIR SQ[MPPIZERHIZIMPMKLIMHZSSVHI^[EOOI[IKKIFVYMOIV FIPERKVMNOQEEVSSO^MRZSPSQPERHWGLETTIPMNOIIR GYPXYYVLMWXSVMWGLIVIHIRIR(EEVSQ[MPHIZ^[QIX HIÎEGXMIHEKEERHEGLXZVEKIRZSSV^YPOIFYYVX[IKIR

8VEKI[IKIR[ERHIPMRK 0ERKWZSIX[IKIRIRYMXHI%XPEWZERHI &YYVX[IKIRQEOIR[IIIROVMRKVSRH;MNXWGLEXI

(EKZERHI8VEKI;IK¦0ERKIQEVO4SIPOETIPPI -RHI1EHSRREPMKKIRRSKLIIPZIIPZIPH[IKIR OIVO[IKIPWIRGLIQMRW(IÎ[SVHIRRSKLIIPZIIP KIFVYMOXHSSVHI^[EOOI[IKKIFVYMOIVWIR^MNRSSO ^MRZSPSQPERHWGLETTIPMNOIIRGYPXYYVLMWXSVMWGLI VIHIRIR>MRSQÎXISRXHIOOIR#

Y

>EXIVHEKSOXSFIV >ERHZSSVHIF]2MKLX YXSXY /SQSTHqREGLXFMNYMXWXIOHIOPIMRI[IKIRIRLIX HSROIVIFSWSRXHIOOIR)IRMHIEPIKI^MRWYMXWXET 7XVEJJIZIVLEPIRWSITQIXFVSSHIIRWXIZMKI [ERHIPMRKIRQ]WXIVMIMRLIXFSW

Y

1MPMIYFSIVHIVMN HI4EPMRKFIIO :EEVXWXVEEX>MPPIFIOI

(MIVIRSTHIFSIVHIVMN :IV^SVKMRKZERZIVWGLMPPIRHIHMIVIR;IIXNIWIRXMTW SZIVLYMWZIWXMRKWERMXEMVIIMWIRIRZSIHWIP

YXSXY ZEREJY >SRHEKSOXSFIV SQY

OIVOZER>ERHZSSVHI >SRRIFIOI

OIVO1EHSRRE

OIVO;MNXWGLEXI

MRJSPYMJIPTEVOMRKGEJIXEVME 4EPMRKFIIOWXVEEX >MPPIFIOI

>SRHEKSOXSFIV 4EHHIRWXSIPIR[ERHIPMRK Y ;IKEERST^SIOREEVTEHHIRWXSIPIRHIKMHWZIVXIPX [EEVSQ[IÎSTHMITPEEXWOYRRIRSRXHIOOIR

4PERXIRVYMPFIYVW

YXSXY

OIVOMR,SPPIFIOI [IVOLYMWHI&SQQIPEEV %FIIPWI[IK4STIVMRKI

0ERHWGLETW[ERHIPMRK,SPPIFIOI

Y

&IPPIWXVEEX;IWXSYXIV

>EXIVHEKSOXSFIV 1YMÎREZSRH[ITPEEXWIRPMJIXVETWSQIROIPI QYMÎRWSSVXIRPIZIRHXIOYRRIRSFWIVZIVIRIR[I TPYMÎRHIFVEEOFEPPIRZEROIVOYMPSQWGLIHIPVIWXNIW IRFIIRXNIWZERQYMÎRXIZMRHIR

0ERHWGLETWHSIHEK)IRHEKZSPEGXMZMXIMXIR >MIQMHHIROEXIVR

ZSPPIHMKIHEK

PEKIIRIVKMI[SRMRK^SRRIIRIVKMIIR^

E

KVEXMWOPIHMNIR WGLSIMWIPEERTEWWIR EERHI[IIVW SQWXERHMKLIHIR

KVEXMW

+VEXMW KVEXMWOPIHMNIR WGLSIMWIPEERTEWWIR EERHI[IIVW SQWXERHMKLIHIR

KVEXMW

KVEXMW KMHW6YH]'PEI]W

KVEXMW MRJS%RRIQMI ZER(EQ

MRJS +YMHS5YEKLIFIYV


+IQIIRXI>SRRIFIOISTPIMHMRK [IWXLSIOZIVXIPPIVWZERYMX%GEHIQMI ZSSV;SSVH4STIVMRKI 4VSZMRGMI;IWX:PEERHIVIR HMIRWX21)IR60;,

8VEKI;IKIRZ^[(I&VSRZ^[ 2EXYYVTYRX;IWXPERH 1MPMIYVEEH0ERKIQEVO 4SIPOETIPPI4EWEV-RJS'PYF6IKMS-ITIV -RJS7SJMI&YXE]I

71=MWQHI8VEKI[IKIR ;MIPKVSITZERZ^[HI&VSR

8VEKI;IKIRZ^[ (I&VSRZ^[24:PSRHIV

%2&60;,:&:Z^[+IQIIRXI :PIXIVIR7XEH4STIVMRKIIRLYR QMPMIYVEHIR244STIVMRK:PIXIVIR

1MPMIYFSIVHIVMN

2EXYYVTYRX;IWXPERH

:)08;IWXPERHMWQ71=

2EXYYVTYRX4STIVMRKI:PIXIVIR

71=

REQMHHEKKVEXMW 60;,IR [IVO[MROIPWFIXEPIRH Z^[ªX&SIVIRPERHWGLET

HVERONIMRFIKV -RWGLVXSXSOXSFIV 8SIVMWXMWGLIHMIRWX 4STIVMRKISJFMN JVMIHEGSYHIR]W$WO]RIXFI

/MRHZVMIRHIPMNOI XYMR

;IPH[IVO

(SI EGXMZMXIMXIR

*MIXWIRQIX FIKIPIMHMRK

;ERHIPMRKQIX FIKIPIMHMRK

'YVWYW [IVO[MROIPSJ MRJSQSQIRX

7TIGMEPIEERHEGLX ZSSVOMRHIVIR IRKI^MRRIR

&I^SIOIVWGIRXVYQ (I4EPMRKFIIO :EEVXWXVEEX>MPPIFIOI OIVO(MOOIFYW

7TSVIRMRLIXPERHWGLET 3RHIVPIMHMRKZERIIRIVZEVIRKMHWSRXHIOOIR[ILIIP [EXVIPMGXIRZER;3-

0ERHWGLETW[ERHIPMRK(MOOIFYW

>SRHEKRSZ Y Y

&EOEZSRH1EEOOIRRMWQIXHIPY\IFVSSHNIW QEERÊEHFVSSHNIWOVIRXIRFVSSHNIWQIXIIR EERKITEWXIHVERO[SVHXHMXÎOIVWQYPPIR

*SXSEZSRH:EVERKIV:EVERKIVMWIIRWGLMIVIMPERHMRLIX YMXIVWXIRSSVHIRZER2SSV[IKIR/VMWXSJ+SIQEIVIIR .ER+SY[]FI^SGLXIRSRPERKWHIÎWXVIIOHMI[MNFIXIV OIRRIREPW0ETPERH/VMWXSJOIIVHIXIVYKQIXIIRWGLEX ZERREXYYVJSXS«W

:VMNHEKRSZ Y

7XEVXXIRXSSRWXIPPMRK¨,q;EXXNI© &IPIZMRKWXIRXSSRWXIPPMRKZSSVOMRHIVIRIRZSP[EWWIRIR VSRHHYYVÊQIIRIVKMI>MIEVXMOIP -RJS(YYVÊEQ-ITIV

/SSOPIWª*IIWXQEEPXMNHQIXZMW«

(MRWHEKHIG XSXJIF

;SIRWHEKHIG

''(I1IIVWIR

0EOIRLEPPIR-ITIV

)GSFIYVW 0EOIRLEPPIR+VSXI1EVOX 6IEPMWEXMIZERHIIGSFIYVW7XEH-ITIVMWQHI1MPMIYHMIRWX (I&VSRZ^[-ITIVWI1MPMIYVEEH2EXYYVTYRXIR:)08


>EXIVHEK^SRHEK IRRSZ YXSXY

Y

OIVO0SOIV

:VYGLXIR[ERHIPMRKª&IWWIRIR2SXIR« ''OPEWNI4SIPOETIPPI

TEVOMRKGEJq«X.EKIVWLSJ

,IVJWX[ERHIPMRK 3TIIROMRHZVMIRHIPMNOIIRIHYGEXMIZIQERMIV SRXHIOOIR[ILIXFSWIRLIXPERHWGLETZERHI 7M\XYWFSWGSQTPI\IR

Y >SRHEKRSZ Y

2EXYYVTYRX;IWXPERHMWQ :SKIP[IVOKVSIT(I&VSRZ^[ -RJS/VMWXSJ+SIQEIVI OVMWXSJKSIQEIVI$XIPIRIXFI

:)08;IWXPERH

71=

244STIVMRKI:PIXIVIR

71=

4VSZMRGMIHMIRWX21) &'(I4EPMRKFIIO

:)08;IWXPERH

4VSZMRGMIHMIRWX21) MWQ60;,

24;IWXPERH

(I&VSRZ^[IR 1Y^MIOGIRXVYQ(VERSYXIV MWQ.21;IWXPERHIR 2EXYYVTYRX;IWXPERHIR 1Y^MIOGIRXVYQ(VERSYXIV

PIHIRE

:)08;IWXPERH

WGLSPIRHIVHIKVEEH 7XEH-ITIV PEKIVSRHIV[MNWIR 1MPMIYVEEH-ITIVIR60;, WIGYRHEMVSRHIV[MNW WTIGMJMIOIVSRHPIMHMRKIR

+VEXMWMROSQ

PIHIRE RMIXPIHIRE

PIHIRE RMIXPIHIRE -ZS 1EVKSX 1EVRM\

PIHIRKVEXMW RMIXPIHIRE

0IHIR2EXYYVTYRX KVEXMWERHIVIRE EERKITEWXIOPIHMNIR WGLSIMWIPZSSV^MIR


KVEXMW KMHW(SQMRMIO (IRHSSZIR

PIHIREIR RMIXPIHIRE -ZS 1EVKSX 1EVRM\

&EOEZSRH ;IQEOIROIRRMWQIXHMZIVWIFVSSHWSSVXIRIRPIVIR SRÎHIIKSTIIRGSVVIGXIQERMIVXIORIHIR;IKEER ÎOIVRMIXQIXPIKILERHIRREEVLYMW

:VMNHEKRSZ Y

''OPEWNI4SIPOETIPPI

&I^SIOIVWGIRXVYQ ETIVOMRH (I4EPMRKFIIO:EEVXWXVEEX MRWGLVZSSVSOX >MPPIFIOI

&SWZSPKILIMQIR (IFSW[EGLXIVMW^MIOIRZVEEKXHIOMRHIVIRSQXI OMNOIRLSILIXKEEXQIXLIXFSW)IRREQMHHEKZSP SRXHIOOMRKIRZSSVOMHWXYWWIRIRNEEV


1Y^MIOGIRXVYQ(VERSYXIV E -RWGLV(I&VSRZ^[ SJMRJS$HIFVSRFI SJ«1Y^MIOGIRXVYQ(VERSYXIV VIWXEYVERX>MPPIFIOIZMNZIV -ITIV

7TIYVIRREEVTEHHIRWXSIPIR -WLIXIIRTPERX#-WLIXIIRHMIV#,IXMWIIRTEHHIR WXSIPHMINISTIIRFSSQWXVSRO^MIX2EIIROSVXSZIV ^MGLXZERHIQIIWXZSSVOSQIRHITEHHIRWXSIPIR KEER[ISTXSGLXMRLIX)IY[IRLSYX

:SKIP[ERHIPMRKMRHI:IVHVSROIR;IMHI

YY

>SRHEKRSZ Y (SRSZ XSXY

!CTIVITEITENKALENDERNAJAAR

VIWXEYVERX>MPPIFIOIZMNZIV -ITIV

0IRXIMR4SPIR;MIOIRXHI&MIFVÊIRHI&MEPS[MIÊ 3'(I&EWGYPI RSKRMIX4PERXIRZSKIPWZPMRHIVWIRLIIPZIIPERHIVI JEYREIRJPSVE[SVHIREERNYPPMIZSSVKIWXIPH OIVO4PSIKWXIIVX 'IRXV«)\TS VYIHI1IRMR1SYWGVSR

:SKIP[ERHIPMRKMRHI:IVHVSROIR;IMHI

0ERHWGLETW[ERHIPMRK4PSIKWXIIVX

7XYHMIHEK1MKVEXMI(MZIVWITVIWIRXEXMIWSZIVHIXVIO ZERÎIZSKIPWEER'ET+VMW2I^QMKVEXMIZERZPMRHIVW PMFIPPIRIRZMWXSXHIKIZSPKIRZERHIST[EVQMRKZER HIEEVHIZSSVXVIOOIRHIHMIVWSSVXIR

Y

>EXIVHEKHIG Y

>SRHEKHIG Y XSXY

[SVHXRSKQIIKIHIIPH

+ISFYWXSGLXHSSV(I;IWXLSIOIR*VERWIHYMRIR &YWYMXWXET

:)08;IWXPERH

71=

2EXYYVTYRX;IWXPERH

2EXYYVTYRX;IWXPERH

± ETIVW

7XEH-ITIVQMPMIYIHYGEXMIZIHMIRWX 0MIZIR7XYFFI QMPMIYCIHYGEXMI$MITIVFI :)08;IWXPERH(MVO(I6MHHIV HIVMHHIVHMVO$XIPIRIXFI (I&VSRZ^[7SJMI&YXE]I MRJS$HIFVSRFI [[[HIFVSRFI 4EWEV¦[[[TEWEVFI

(I&VSRZ^[MWQ60;, QIXWXIYRZER-RXIVVIKTVSNIGX

(IIPREQIEZSP[EW (I&VSRZ^[MWQ MRGPETIVMXMIJOEEW MWQEERKIWPSXIR IRFVSSHHIWWIVX EJHIPMRKIRIR[IVOKVSITIR OMRHIVIRNEEVE

PIHIRE RMIXPIHIRE

-RJS'LVMWXSTLI+VY[MIV GIPIRZ$QSYWGVSRFI


PIHIRE

-RWGLVKVEXMWPIHIR RMIXPIHIRE

EMRWGLVMNZIR 1MIOILEVMRGO$LSXQEMPGSQ FIKIPIMHMRK 1MIOI,EVMRGO

KVEXMW 60-.ÎV4SPHIV MRWGLV-RKI1IWYIVI IR(I&VSRZ^[ SJ :EPIRXMNR(IWTIKLIP /ETQIWQIIFVIRKIR

RMIXPIHIRE 1EVKSX

244STIVMRKI:PIXIVIR +YMHS5YEKLIFIYVKUYEKLIFIYV$WO]RIXFI 4VSZMRGMI;IWX:PEERHIVIR&I^SIOIVWGIRXVYQ(I4EPMRKFIIO FGTEPMRKFIIO$[IWXZPEERHIVIRFI 60;,6IKMSREEP0ERHWGLET;IWX:PEEQWI,IYZIPW %RR:ERWXIIRLY]WIMRJS$VP[LFI 7XEH4STIVMRKI1MPMIYHMIRWX ;EPP](IUYMHXQMPMIYHMIRWX$TSTIVMRKIFI 71=7XMGLXMRK1EVKYIVMXI=SYVGIREV 4MIX,EVHIQER WXMGLXMRK]SYVGIREV$XIPIRIXFI

1MPMIYFSIVHIVMN4EPMRKFIIO 4EVSGLMIGIRXVYQ*EQMPMIOVMRK 'VIWIRHSWXVEEX-ITIV

'YVWYWIGSPSKMWGLXYMRMIVIRZSSVFIKMRRIVW &SIONIIGSPSKMWGLXYMRMIVIRZSSVFIKMRRIVWMRFIKVITIR PIWKIZIV.SLER(IFPEIVI I/EEWIR[MNREZSRHXZZREXYYVKIFMIHIRMRHIVIKMS

%WXVSRSQMWGLI'SRXEGXKVSITZ^[ %WXVS0%&-VMWMRJS$EWXVSPEFFI +IQIIRXI:PIXIVIRQMPMIYHMIRWX 0MIR:PEQ]RGOQMPMIY$ZPIXIVIRFI +IQIIRXI>SRRIFIOIHMIRWXGYPXYYV 7SRNE,EYWTMIGYPXYYV$^SRRIFIOIFI 1MPMIYFSIVHIVMN(I4EPMRKFIIO *MPMT%PFIVW QMPMIYFSIVHIVMNTEPMRKFIIO$HMSKIRIWZ^[FI 24;IWXPERH2EXYYVTYRX;IWXPERH 6YH]'PEI]WREXYYVTYRX[IWXPERH$XIPIRIXFI

:VMNHEKQEEVX QEEVXETVMP ETVMPY >EXIVHEKNERYEVM Y >SRHEKQEEVX YXSXY

!CTIVITEITENALGEKENDVOOR


:MPXIRZEROIVWXZIVWMIVMRK ;IKEEREERHIWPEKQIXREXYYVPMNOKIZIVJHIZMPX[SPIR QEOIROIVWXFSSQSJXEJIPZIVWMIVMRKIR;MIQIIV IVZEVMRKLIIJXQEEOXIIRKVSSXOIVWXWXYO

>SRHEKHIG Y

;EXIVWXVEEXXI:PEHWPS

;SVOWLST,EEKZPIGLXIR

>EXIVHEKHIG YXSXY

7MRX2MOPEEWWXVEEX-ITIV

Y

'328%'8%'8-:-8)-8)2

Dag van de Natuur - 21 & 22 november 2009 Taditiegetrouw trekt het provinciebestuur West-Vlaanderen samen met Natuurpunt, de Regionale Landschappen en de Gezinsbond dit najaar weer mee aan de kar voor een nieuwe editie van de ‘Dag van de Natuur’. Tijdens deze werk-dag steken honderden vrijwilligers de handen uit de mouwen om in hun stad, dorp of streek, wilgen te knotten, hagen aan te planten, poelen uit te diepen, heide te plaggen,... NEEM de (WERK)handschoen op en doe mee ! www.west-vlaanderen.be/dagvandenatuur Zonnebeke Wat: Aanleggen geboortedreef in de Frezenbergstraat Wanneer & waar: Zaterdag 21 november in Zonnebeke (tussen Briekestraat en Ieperstraat) Wie & info: Gemeente Zonnebeke, 051/48 00 74, [email protected] Heuvelland Westouter Wat: Aanplanten bosrand in het natuurgebied De Sulferberg Wanneer & waar: Zaterdag 21 november van 9-12u & van 13u30 – 16u30 in Westouter; afspraak om 9u & om 13u30 aan de kerk in Westouter. Wie: SMY i.s.m. Natuurpunt Westland Info: Piet Hardeman, 057/44 56 57, [email protected] Nuttige tip: Spade, werkhandschoenen en laarzen meebrengen. Poperinge Wat: Kappen van wilgen in de Bommelaer Wanneer & waar: Zaterdag 21 november van 9u30 – 11u30 in de Provenstraat in Poperinge Wie: Stad Poperinge i.s.m. De Lovie, Natuurpunt PoperingeVleteren en het Agentschap voor Natuur en Bos Info: Wally Dequidt, 057/34 62 95, [email protected] Nuttige tip: Laarzen meebrengen. Wat: Verder aanplanten geboortebos Wanneer & waar: Zondag 22 november van 14u30 - 16u (hoek Barlebuizestraat en de Reningestraat in Poperinge) Wie: Stad Poperinge i.s.m. Agentschap voor Natuur en

Bos, Mina-raad en de Gezinsbond Info: Wally Dequidt, 057/34 62 95, [email protected] Nuttige tip: Laarzen meebrengen. Haringe Wat: Maaien van gracht en vrijzetten van talud en haag in het Kerkebeekproject Wanneer & waar: Zaterdag 21 november van 14-17u in de Heybrugstraat in Haringe; verzamelen aan de kerk van Haringe Wie: Natuurpunt Poperinge – Vleteren Info: Guido Quaghebeur, 057/33 79 78, [email protected] Nuttige tip: Hooivork, evt. zeis meebrengen. Vleteren Woesten Wat: Aanplanten van een speelbos Wanneer & waar: Zaterdag 21 november van 13u30 – 16u30 aan de insteekweg van de Burgweg t.h.v. huisnummer 35, grondgebied Woesten; bewegwijzering vanaf Woesten Dorp Wie: Milieuraad Vleteren i.s.m. Vlaamse Landmaatschappij, Agentschap voor Natuur & Bos, Milieudienst & Technische Dienst Vleteren, Volkstuinen Woesten, De Lovie, MOS team Onze Ark & het Regionaal Landschap West-Vlaamse Heuvels Info: Lien Vlamynck, 057/40 00 99, [email protected] Nuttige tip: Spade of schop & laarzen meebrengen. Ieper Hollebeke Wat: Snoeien van braam en elzenopslag om de poel vrij te maken zodat amfibieën hier hun eitjes kunnen afzetten in het natuurgebied De Katteputten Wanneer & waar: Zondag 22 november van 14-16u in Hollebeke Wie: Natuurpunt Westland i.s.m. De Bron vzw, Milieueducatieve dienst Stad Ieper & Regionaal Landschap WestVlaamse Heuvels Info: Rudy Claeys, 057/20 24 54, natuurpuntwestland@ telenet.be Nuttige tip: Snoeischaar, greep, takkenschaar, werkkledij en stevig schoeisel meebrengen.

LANDSCHAPSKRANT HERFST - WINTER Foto: Pierre Kestemont

Recommend Documents