Laboratorium voor Brandveiligheid 2 juni ir J.J. Mertens. onafhankelijk adviesbureau ca. 200 medewerkers vestigingen te:

Laboratorium voor Brandveiligheid

2 juni 2009

AKOESTIEK EN BOUWFYSICA LAWAAIBEHEERSING MILIEUTECHNOLOGIE BRANDVEILIGHEID

Brandwerendheid Zoetermeer Mook Groningen Düsseldorf Bonn Parijs Lyon Londen Leuven

een verhaal over brandproeven, de praktijk en Europees gedoe

ir J.J. Mertens

www.peutz.nl 1

PEUTZ: Opgericht in 1954 onafhankelijk adviesbureau ca. 200 medewerkers vestigingen te:

Groningen Bonn Parijs Lyon

Mook

Zoetermeer

Bouwfysica

Brandveiligheid Duurzaam Bouwen Milieutechnologie Trillingtechniek Glas & Geveltechniek

Düsseldorf

Roermond

Bouwakoestiek Zaalakoestiek Elektro-akoestiek Lawaaibeheersing Windtechnologie

Brandwerendheidsproeven

Lezing Brandwerendheid

2


2 juni 2009

Peutz BV ruim 20 jaar brandveiligheid lid diverse normcommissies aanpassen normen

opstellen rekenprogramma’s

NEN6068, NEN6089, NEN6090 NEN 6068, vultijd, straling 8.40 AMvB

niet alleen theoretische ervaring: verrichten ook brandproeven, bijv. brandwerendheid (NEN 6069, EN-normen) parkeergarages, tunnels

3

Programma

wat is brandwerendheid en hoe wordt deze uitgedrukt hoe wordt de brandwerendheid bepaald bezoek brandlab hoe een beproevingsrapport te lezen wat kom je tijdens een inspectie tegen (dus: waar gaat het fout) Europese ontwikkelingen 4



2 juni 2009

Brandwerendheid

eis Bouwbesluit

tegen bezwijken

weerstand tegen branddoorslag: WBDbo

een brandwerende constructie kan een brand gedurende bepaalde tijd tegenhouden o

constructie-eigenschap

5

Bepaling brandwerendheid (in het kort)

Neem een oven...

...bouw je wand ervoor op... ...en wacht tot het voorbij is. 6



2 juni 2009

Brandwerendheid: uitgedrukt in minuten

wat houdt 60 minuten in

niet voor iedere constructie hetzelfde

is 60 minuten ‘op papier’ ook 60 minuten ‘in het echt’ doorgaans niet hangt o.a. af van brandontwikkeling beter zou zijn een systeem met klassen

Europese normen: classificatie R/E/I/W dus toch een systeem met klassen 7

Details van belang

60 minuten brandwerende deur getest in merbau kozijn geplaatst in oregon pine

resultaat na 23 minuten:

met enkele extra voorzieningen

lees dus altijd het HELE rapport 8



2 juni 2009

Lastige gevallen

60 minuten brandwerend glas

6e minuut...

9

Europese normen ?? NEN 6069:2001 is vervangen door

NEN 6069:2005

➘ NEN-EN 1363 NEN-EN 1364 e.v.a.

10



2 juni 2009

?? minuten in NEN 6069

11

Classificatie brandwerendheid i.p.v. rookwerendheid NEN 6075 voortaan rookdichtheid!

REI[1;2]W tt-MC[0...5]S[a;m]G[afstand]K[tijd]

Brandwerendheid NEN 6069

Relatie met BB2003 - beperken brandgevaar NEN 6063 - brandgevaarlijk dak Duurtest zelfsluitendheid Glaskogelzakslingerproef NEN 6702

Eis niet dragende wand: EI 30 Eis deur / luikconstructie: EW 30

EI 60 EW 60 12



2 juni 2009

Classificatie voorbeelden meerdere

aanduidingen mogelijk voor een constructie

beproevingsresultaat

dragende wand: 155 min criterium bezwijken bereikt 80 min faalt wattenkussen-test 85 min gaten of vlammen 42 min temperatuuroverschrijding afronding op 15 / 20 / 30 / 45 / 60 / 90 / 120 /... classificatie:

R 120 / RE 60 / REI 30

13

Programma

wat is brandwerendheid en hoe wordt deze uitgedrukt hoe wordt de brandwerendheid bepaald bezoek brandlab hoe een beproevingsrapport te lezen wat kom je tijdens een inspectie tegen (dus: waar gaat het fout) Europese ontwikkelingen 14



2 juni 2009

Oven

15

Temperatuurverloop

16



2 juni 2009

Gedrag deuren bij brand(proeven)

Forse vervorming

treedt al snel op

17

Tijdens proef

visuele waarnemingen

rook, vlammen, afvallende delen constructie, knallen in oven etc.

controleren vlamdichtheid meten temperatuur meten warmtestraling meten doorbuiging

op je veiligheid letten! 18



2 juni 2009

Waarnemingen Vlamdichtheid

gaten / kieren vlammen gloeien

ontvlambaarheid 19

Waarnemingen: dit mag . . .

20



2 juni 2009

. . . maar dit niet meer

21

Brandwerendheid - criteria

Niet altijd alle criteria van toepassing: wand deur Afdichting Vlammen zichtbaar (>10 s) Watten gloeien Openingskalibers ø6 mm, 150 mm ø25 mm

Temperatuur Straling Bezwijken

∆T >180ºC of ∆Tgem >140ºC

wand deur

>15 kW/m² op 1 m (snelheid van) vervorming

22



2 juni 2009

Vlamdichtheid - gaten/kieren

23

Vlamdichtheid - vlammen

24



2 juni 2009

Voorbeelden bezwijken

25

Na de proef

opruimen

destructief onderzoek

rapport maken

inhoud voorgeschreven o o o o o

naam lab omschrijving constructie waarnemingen faalmechanisme(n) toepassingsgebied 26



2 juni 2009

Bezoek aan het Peutz brandlab

27

Oven kantelbaar

wanden daken plafonds

28



2 juni 2009

Wat gaan we zien

Gasbetonwand met aantal kunststof leidingen 125, 40, 12 mm Brandwerende manchetten al dan niet correct aangebracht

29

Hoe het moet – of niet

30



2 juni 2009

Wat krijgt u te zien

40 mm manchet vuurzijde in wand

125 mm manchet vuurzijde in wand manchet nietvuurzijde

125 mm gevuld met PUR (niet brandwerend) gevuld met steenwol

elektra

afgedicht met steenwol 31

32



2 juni 2009

Impressie van de proef

33

Tot zover het lab

34



2 juni 2009

Bepaling volgens NEN 6069 is dat alles? nee:

welke versie o

nu NEN 6069:2005 incl. A1:2005

Europese normen classificatienorm (NEN-EN 13501-2) buitenlandse normen

35

Intermezzo: Brand- en rookwerendheid bepaling

rookwerendheid WRD: bepaal brandwerendheid o alleen afdichting WRD = 1,5 × brandwerendheid

rookwerend

= rookdicht??

aanpassing

NEN 6075

36



2 juni 2009

Rookwerend

wanneer nodig

rookdichtheid feitelijk vereist

met name om loopafstand te beperken veilig vluchten: niet door (dichte) rook

Europese norm EN 1634-3 alleen deuren overgenomen in NL maar niet aangewezen

aanpassing NEN 6075 (Bouwbesluit) neemt eis EN 1634-3 over? en dan ook voor wanden?

37

EN 1634-3 op hoofdlijnen

rookdicht

bepaal de luchtdichtheid bij omgevingstemperatuur o of bij 300°C luchtdichte kast elektrisch verhit drukverschil aanbrengen luchtverlies meten o maar houd rekening met uitzetten lucht... o

gelijkwaardige oplossing? 38



2 juni 2009

EN 1634 meetopstelling

39

Terug naar brandwerendheid: criteria

Afdichting

Vlammen zichtbaar (>10 s) Watten gloeien Openingskalibers ø6 mm, 150 mm ø25 mm

Temperatuur Straling Bezwijken

∆T >180ºC of ∆Tgem >140ºC >15 kW/m² op 1 m (snelheid van) vervorming

40



2 juni 2009

Invloed materiaal op brandwerendheid is groot Enkelvoudige

wand

Beperkte

scheurvorming Thermische isolatie is materiaaleigenschap: o o o

Warmtegeleiding Vochtgehalte Doorbrandtijd

Samengestelde wand 2 zijden beplating 41

Thermokoppels

42



2 juni 2009

Waarnemingen Thermische

temperatuur

isolatie

warmtestraling 43

bestaande celdeur FPC Mesdag ruim half uur 44



2 juni 2009

Toepassingsgebied resultaten

direct toepassingsgebied omschreven in norm mogelijk aangepaste afmetingen wand

o o

hoogte: 3 m, bij beperkte doorbuiging 4 m breedte: onbeperkt mits met vrije rand gemeten

deur o o

als gemeten 15 % breder of hoger bij voldoende overwaarde

combinatie kozijn/deur invloed ondersteuning

45

Lastige gevallen

deuren met/zonder zijlicht

criteria anders

46



2 juni 2009

Lastige gevallen

glas wel of niet isolerend

criteria anders

47

Programma

wat is brandwerendheid en hoe wordt deze uitgedrukt hoe wordt de brandwerendheid bepaald hoe een beproevingsrapport te lezen wat kom je tijdens een inspectie tegen (dus: waar gaat het fout) Europese ontwikkelingen

48



2 juni 2009

Praktijk: beproevingsrapport

waar kijk je naar wat is getest, welke afmetingen materialen, details toepassingsgebied bezwijkmechanisme

let op bij 'samenvatting van onderzoek'

doorgaans niet compleet

geldigheidsduur 49

Praktijk: afwijking tov rapport

afwijkend kozijn ander materiaal (staal ipv hout) mag niet andere houtkwaliteit: alleen zwaarder

afmetingen glas

mag alleen kleiner o

coating glas

zie bijv. NEN-EN 1364-1 A.5.1

bepaalt richting brandwerendheid

dus: bekijk altijd het rapport en zonodig de betreffende norm (toepassingsgebied) 50



2 juni 2009

Programma


51

Praktijk: inspectie

hoofdvraag: wat keur je goed

nieuwbouw is simpel: attesten vragen o

30 en zeker 60 minuten doorgaans niet ‘te zien’

bestaande bouw: soms in te schatten

52



2 juni 2009

Praktijk: voorbeelden

53

Brandveilige doorvoeringen

kunststof doorvoeringen

smelten: vlamdichtheid brandwerendheid ca. 5-8 minuten

54



2 juni 2009


kunststof doorvoeringen

brandmanchet (opbouwmanchetten, inbouwmanchetten, manchet op rol) opschuimende band opschuimende kit steenwolisolatieschalen + brandwerende coating

55


luchtkanalen

brandklep brandventiel

56



2 juni 2009


kabels/kabelgoot

opschuimende of endotherme kit brandmanchet brandwerende coating kussendoorvoering elastische stenen of pluggen

57


In de praktijk

58



2 juni 2009


In de praktijk

59


In de praktijk

60



2 juni 2009

Nog even smullen

61

Goed bedoeld, maar toch...

62



2 juni 2009

Programma


63

Europese ontwikkelingen Wat

wordt Europees gelijkgetrokken? Harmonisatie van beproevingsmethoden o beproevingscondities o criteria en beoordelingswijze Classificatie bouwproducten en -elementen o brandgedrag (bouwproducten / materialen) o brandwerendheid (en rookgedrag) Extrapolatie niet meer vanzelfsprekend o ‘extended application’ Wat blijft landelijk geregeld? eisenniveau in bouwvoorschriften welke criteria in een beproeving zijn relevant 64



2 juni 2009

Harmonisatie bepalingsmethode

NEN 6069 verwijst naar Europese normen (zie H.2, d)

algemene eisen: NEN-EN 1363 deel 1-3

niet-dragende bouwdelen: NEN-EN 1364 deel 1-4

dragende bouwdelen: NEN-EN 1365 deel 1-6

installaties: NEN-EN 1366 deel 1-10

deuren en luiken: NEN-EN 1634 deel 1-4 NEN-EN 14.600

65

NEN-EN 1363

1: algemene eisen testopstelling beoordelingscriteria

2: alternatieven en aanvullende procedures

andere stookkrommen o

bepaling warmtestraling o

afgeknotte, koolwaterstof typisch Nederlandse eis

3: controle oven 66



2 juni 2009

NEN-EN 1364 1: wanden 2: plafonds 3: vliesgevels, volledige configuratie 4: vliesgevels, gedeeltelijke configuratie

67

NEN-EN 1365 1: muren 2: vloeren en daken 3: liggers 4: kolommen 5: balkons 6: trappen

68



2 juni 2009

NEN-EN 1366 1: ventilatiekanalen 2: brandkleppen 3: doorvoeringen 4: rechte voegen 5: dienstleidingen en schachten 6: verhoogde vloeren 7: transportbanden e.d. 8: rookafvoerkanalen 9: rookafvoerkanaal tbv rwa

69

NEN-EN 1634 1: deuren en luiken 2: hang- en sluitwerk 3: rookwerende deuren en luiken

70



2 juni 2009

Classificatie brandwerendheid Standaard

classificatie:

R

- bezwijken E - vlamdichtheid (integriteit) I - th. isolatie temperatuur

voor deuren en transportsystemen: dkozijn Tkozijn I1 I2 d

Mogelijke M

- zandzakproef C - duurproef zelfsluitendheid

S

kozijn

- th. isolatie warmtestraling

- rookdichtheid Sa - omgevingstemperatuur

Sm - ook bij 200ºC

- “soot fire” resistance

voor schoorstenen G[veilige afstand]

tot veilige afstand A1-materiaal

K W

C0 ... C5

G

100mm 360ºC 25mm 180ºC

toevoegingen:

- fire protection ability

K[t]

tot [t] volledige afscherming 71

Classificatie resultaten gepresenteerd in classificatie brandwerendheid gesplitst in 4 eigenschappen: R / E / I / W NEN-EN 13501-2

geeft testmethode geeft grenswaarden voor R, E, I (I en I ), W 1 2

geeft mogelijke klassen bevat eisen aan rapport

72



2 juni 2009

Wanneer CE-label

omschreven in richtlijn bouwproducten

indien er een geharmoniseerde Europese productrichtlijn van toepassing is moet een CE-label zijn aangebracht op CE-label mogen alleen resultaten van notified body

73

Tot slot: Extended Application

Wanneer een ‘exap’ opstellen? o

o

bijvoorbeeld als een constructie groter moet worden toegepast dan het directe toepassingsgebied toelaat of anders is opgebouwd (bijv. materiaal)

Wie mag een exap opstellen? alleen notified body met gebruikmaking van meetdata testlab(s)

Hoe stel ik een exap op

op basis van de (ontwerp)normen o

voorbeeld: NEN-EN 15269-7 • deuren 74



2 juni 2009

Samenvattend: wie mag wat

uitvoeren brandproef momenteel mag ‘iedereen’ een geldige proef doen (binnen een lidstaat) proef door notified body is binnen gehele EU geldig (tenminste, dat is de bedoeling) bij product of constructie waarvoor een eis tot CE-markering geldt: alleen notified body

o o

dan moet er een geharmoniseerde Europese productrichtlijn zijn aanwijzing tot notified body mogelijk voor lab met NEN-EN ISO/IEC 17025-accreditatie tenzij je ergens in het voormalige Oostblok zit... 75

Accreditatie . . .

laboratorium ‘geaccrediteerd’ voor proef?

NEN-EN ISO/IEC 17025 testinstituut onafhankelijk beschikt over kwaliteitsborgsysteem

o

meetapparatuur, proces

vereist om aangewezen te kunnen worden als notified body 76



2 juni 2009

. . . en notificatie

notified body aanwijzing door VROM mag proef doen in kader CE-markering mag classificatierapport opstellen

o o

classificatie volgens NEN-EN 13501-2 op te stellen op basis beproevingsrapporten

mag ‘extended application’ opstellen

77


Laboratorium voor Brandveiligheid 2 juni ir J.J. Mertens. onafhankelijk adviesbureau ca. 200 medewerkers vestigingen te:

Recommend Documents