KWARTAALUITGAVE INTERNATIONAAL PERSCENTRUM

K WA R TA A L U I T G AV E I N T E R N AT I O N A A L P E R S C E N T R U M J A A R G A N G X LV I I I - A F L E V E R I N G 2 - J U N I 2 0 1 0

K WA RTA A L U I T G AV E

I N T E R N AT I O N A A L

PERSCENTRUM

J A A R G A N G X LV I I I - A F L E V E R I N G 2 - J U N I 2 0 1 0

Nieuwspoort Nieuws is het driemaandelijks verschijnend magazine van het Internationaal Perscentrum Nieuwspoort REDACTIESECRETARIAAT: Lange Poten 10 2511 CL Den Haag T 070 - 346 94 40 E [email protected] I www.nieuwspoort.nl REDACTIE: Nicole Bodéwes, Josine Boven, Benno Bruggink, Paulus Eras, Jaap Folkerts, Lars Kuipers, Gijs Korevaar, Bart van Leeuwen, Margriet van Lith, Vincent Schepman (vormgever), Milja de Zwart (hoofdredacteur) MEDEWERKERS DIT NUMMER: Robbert Coops, Reinier van Delden, Adri Duivesteijn, Harald Hameleers, Joop van Reeken, Patrick Spijkerman, Anneke Verbraeken, Arno Visser, Max van Weezel, Michiel Zonneveld ILLUSTRATIES: KIK (omslag, 3) FOTO’S: BPVA (pag. 14) CAOP (pag. 3, 6) Michael Donald (pag. 22) EO/Netwerk (pag. 3, 15) Gemeente Almere (pag. 8, 9) Gerhard van Roon (pag. 11) Aertjan Grotenhuis (pag. 23) Lars Kuipers (pag. 3, 24) Phil Nijhuis (pag. 10) Pim Ras (pag. 17) Carola Sewing (pag. 12) VORMGEVING: Vincent Schepman T 079 - 352 27 02 E [email protected] ADVERTENTIE-EXPLOITATIE: Steven Veenendaal Lange Poten 10 2511 CL Den Haag T 070 - 346 94 40 F 070 - 364 23 80 E [email protected] DRUK: Boom & van Ketel grafimedia ISSN 2210-2507

Kopij voor het septembernummer dient uiterlijk vrijdag 17 september bij de hoofdredacteur ([email protected]) te zijn ingeleverd.

6

14

Op 9 mei overleed Hans Dijkstal, op 67-jarige leeftijd, veel te jong. Michiel Zonneveld belicht een andere kant van de oprecht aardige VVD-prominent. Over zijn betekenis voor de Nederlandse politiek, de doorslaggevende rol in de totstandkoming van het eerste paarse kabinet en zijn eigenzinnige opvatting over de verhouding tussen politiek en burger.

1, 8 De Almeerse wethouders Adri Duivesteijn en Arno Visser trekken een vergelijking tussen de filmklassieker Wag the Dog en het valse licht, dat de PVV laat schijnen over Almere. Benjamin Kikkert baseerde zijn cover op hun artikel, waarin ze de politiek oproepen de kloof tussen beeld en werkelijkheid te dichten door de oneliner af te schaffen en het inhoudelijke debat te rehabiliteren.

10 Ruimte voor de politieke foto die de krant nooit haalde, crisis veroorzaakte, wereldnieuws werd. De keus van de parlementaire fotograaf in de nieuwe rubriek Uit het oog.

11 Nieuwspoortrapporteur Herman van Gunsteren vond het zelf ook niet aangenaam om te concluderen dat het wel meevalt met de oppervlakkigheid en vooringenomenheid van de politieke pers. Een interview over wat hij doet met de stevige kritiek op deze conclusie. Van Gunsteren werkt aan ‘voorwaarden Barman Reinier is moe tot behoud van de en neemt de taxi naar journalistieke geloofwaardigheid’. huis.

12

13 Harald Hameleers beschrijft zijn wederwaardigheden als voorzitter van stembureau 307 in Den Haag. En verbaast zich erover dat hij zich pas aan het eind van de dag hoeft te legitimeren, namelijk als hij zelf gaat stemmen.

‘Lobby met mij mee’, nodigt Boudewijn van Eenennaam, ‘lobbyist in rijksdienst’, zijn gehoor uit tijdens het jubileumcongres van de BPVA. Nieuwspoort Nieuws luisterde mee en noteerde de trends in belangenbehartiging.

15 Ondertussen, in Nieuwspoort… Lars Kuipers is getuige van de machtswisseling in de SGP. Kees van der Staaij spreekt over de weidegang en de koopzondag, terwijl Bas van der Vlies op de achterste rij druk zit te bellen met de kerkeraad van Maartensdijk.

16 De fotojournalistiek is komst voor de fotograaf in crossmedia, of is dat niet meer dan een serie plaatjes met een muziekje eronder? Een debat in Nieuwspoort.

in crisis. Is er toe-

18 Kunst- en Vliegwerk, vijf pagina’s over boeken, films, exposities en theater.

23 Voorzitter Max van Weezel schetst een bijna apocalyptisch beeld van Nederland en citeert een bekend volksvertegenwoordiger: “Het moet niet gekker worden!”

24 In de serie Oost – West legt het Twentse CDAKamerlid Henk Jan Ormel uit dat hij niét een tweede huis wil creëren in Den Haag. “Ik slaap hier alleen maar”, zegt hij over zijn kamer in het Haagse Benoordenhout.

25 Prikkelend voor de geest, met een mooie beloning: Van Thijns boek de Formatie ligt klaar voor de winnaar van het politieke cryptogram.

26 Nieuwe poorters

Nieuwspoort Nieuws 2 - j u n i 2 0 1 0 - 3

korte berichten +++ korte berichten +++ korte berichten

Omloop Nieuwspoort op zaterdag 26 juni

Omloop van Nieuwspoort houdt traditie hoog Zaterdag 26 juni a.s. zal de Omloop van Nieuwspoort plaatsvinden. Deze sportieve en recreatieve fietstocht start ’s ochtends vanuit Nieuwspoort. Er zijn twee tochten - van 50 en 100 kilometer - uitgezet. Net zoals de vorige editie wordt gegokt op prachtig weer. De finish en prijsuitreiking vinden vanaf 14.30 uur plaats.

100 km

50 km

De traditie om poorters jaarlijks samen een stukje te laten fietsen is vorig jaar nieuw leven ingeblazen. Toen reden zo’n 80 toerrijders mee in een tocht die door de duinen naar Leiden en omstreken voerde. Dit jaar is weliswaar een

nieuw parcours gevonden, maar voor de ‘hardrijders’ is opnieuw de Swift-wielerbaan bij Leiderdorp in de route opgenomen. De KNGF, brancheorganisatie voor fysiotherapeuten - de Fysiotherapeut - heeft

Nieuwspoort Golftoernooi: houd zaterdag 25 september vrij

Kees Mijnten, gedreven en correct

Het Nieuwspoort Golftoernooi wordt dit jaar gehouden op zaterdag 25 september. Het toernooi, sinds vorig jaar het Relus ter Beek Memorial geheten als hommage aan onze eind 2008 overleden medepoorter, vindt wederom plaats op de 18 holes baan van de Gelpenberg in Drenthe. Deelname staat open voor alle poorters, zowel beginners als gevorderden. Nadere mededelingen over inschrijving volgen medio juli via de mail en website van Nieuwspoort. Aan deelname zijn geen kosten verbonden dankzij de sponsors: de provincie Drenthe, de gemeente Coevorden en het waterbedrijf Drenthe.

opnieuw aangegeven de tocht te willen ondersteunen. Duinwaterbedrijf Dunea zorgt samen met Vewin voor bidons. Net als vorig jaar gaan de opbrengsten naar een goed doel: FreeVoice, een stichting die opkomt voor de belangen

In de Verenigde Staten vernam ik dat mijn oud TROScollega Kees Mijnten op de wel zeer jonge leeftijd van 58 jaar in zijn slaap is overleden. Hoewel Kees en ik de laatste jaren nauwelijks contact met elkaar hadden, wil ik toch stilstaan bij de persoon Kees. Hij was een gedreven journalist die in staat was om mensen op een correcte manier te interviewen. Kees was ook eigenwijs en kwam niet terug op genomen beslissingen. Ik ontmoette hem in de jaren zeventig toen hij actief was als radioverslaggever bij Radio Oost. In de jaren tachtig wist ik Kees over te halen om voor de TROS-radio te gaan werken als politiek verslaggever. Samen met hem bedachten wij het politieke programma Tros Kamerbreed. Later vertrok hij naar de Avro en het ministerie van Verkeer & Waterstaat. Kees Mijnten was niet alleen een omroepcollega, maar ook een collega op het gebied van mediatrainingen. In 1983 gaven wij samen onze eerste mediatraining. We waren pioniers, met wijlen Willem Bemboom en Bob de Ronde. Maar er was veel vraag naar en toen dat doordrong, trok dat veel media-aandacht. Ook in dit vak was Kees een gedreven en correcte adviseur. Hij leerde mensen geen trucjes,

4 - juni 2010 - Nieuwspoort Nieuws 2

van journalisten in ballingschap. De deelnamekosten bedragen 15 euro. Aanmelden kan bij de receptie van Nieuwspoort of via [email protected]

maar te vertrouwen op hun eigen optreden. Samen trainden wij tal van woordvoerders in de politiek, bij de overheid en het bedrijfsleven. Tot 1995 blijven wij met elkaar samenwerken als media coach en adviseur. Toen gingen onze wegen uiteen. Ik zal mij Kees blijven herinneren als een principiële man die vooral warmte en aandacht in zijn leven zocht. Hans Izaak Kriek Voormalig politiek en sociaal-economisch redacteur bij Tros Aktua (1975-1995) Oprichter en voormalig eigenaar van Brain Box Mediatrainingen BV (1995-2004)

EU-prijs voor beste stuk over zorg De Europese Unie looft een prijs uit voor de journalist die het beste verhaal heeft geschreven over volksgezondheid of de rechten van patiënten. De wedstrijd is onderdeel van de campagne Europa voor patiënten, die de aandacht wil vestigen op elf initiatieven die de gezondheidszorg in Europa moeten verbeteren. Meedoen? Sluitingsdatum 1 juli 2010. Kijk op http://ec.europa.eu/health-eu/ journalist_prize/2010/index_nl.htm

afgenomen twee maanden voor zijn dood. Dijkstal zegt daarin onder meer dat het een zegen voor de VVD was, dat Verdonk en Wilders de partij hebben verlaten. Grappig is dat Maarten terugkomt op de fotoshoot in de Linda. Waarmee hij niet alleen het stuk en de foto’s autoriseert (ik ging me toch afvragen of het niet allemaal in scène was gezet), maar terloops ook de Linda en de Maarten in een context plaatst. De Linda en de Maarten zijn allebei tijschriften die aan een persoon zijn opgehangen, maar daar houden de overeenkomsten dan ook op. De Linda is immers een kijktijdschrift, de Maarten een leestijdschrift.

Gerda Milja

Linda

Stel je voor dat je eigen naam prijkt op de cover van een glanzend magazine. Stel je voor dat je die bij de gemakswinkel, zoals de sigarenboer tegenwoordig heet, bestelt: “Mag ik van u de Milja.” Ineens proeft je eigen, vertrouwde naam vreemd op je tong. Gerda Verburg moet bij het idee een ‘egoglossy’ uit te geven meer dan een prikkeling op de tong hebben ervaren. Eerder een huivering langs de ruggengraat. Zeker toen haar voorlichters het haar afraadden om eenmalig een glossy uit te brengen, om zo het 75-jarig bestaan van het ministerie van Landbouw luister bij te zetten. Wat ongetwijfeld begon met een vette knipoog naar de Maarten en de Linda, was op de verschijningsdag in maart al een totaal uit de hand gelopen grap. Gerda verscheen in een oplage van 830.000, als bijlage bij Margriet, Libelle en Flair, die driekwart van de vrouwen in Nederland bereiken. De kosten bedroegen 400.000 euro. En de inhoud, hoewel bedoeld als ‘ode aan het groen in ons land’, werd in de Tweede Kamer uitgelegd als een verkiezingsstunt van de demissionaire CDA-minister, die bovendien in strijd was met de richtlijnen voor overheidscommunicatie. Die ‘dient over beleid en organisatie te gaan’, en niet over ‘persoonlijke imagebuilding van bewindspersonen’.

Eerst maar eens een klein vergelijkend warenonderzoek. Tussen de advertenties en de proefmonstertjes in de Linda ritselt het van de BN’ers. Geen horoscoop, geen sudoku’s, wel wat mode, een rubriek voor levensvragen en een paar recepten. Het leukste is de fotoshoot met Maarten op een door Linda uitgekozen locatie: een onder architectuur verbouwd en ingericht Amsterdams grachtenpand. Uit de commentaren van Maarten: “Wat een vreselijk vervelend bureau is dit, ik bedoel: dat je gedwongen wordt de hele tijd naar je eigen voeten te kijken.” “God, wat een lelijk schilderij is dat daar, zeg.” Zes pagina’s tekst en nog meer pagina’s foto’s, die helemaal voldoen aan de verwachting van Maarten dat hij er op het eindresultaat uitziet ‘alsof hij terminale tbc’ heeft.

Maarten De Maarten richt zich, getuige de ruimte voor de Dinky Toy op pagina 4 en 5, op mannen van middelbare leeftijd die interesse hebben in politiek en instemmend zullen knikken bij de kreet op de cover: ‘puinhopen van de privatisering’. Tot het schrijverscorps horen mensen als Paul Schnabel, Jan Tromp en Jouke de Vries. De Maarten is verplichte vulling van de tijdschriftenbak, want de glossy bevat het laatste interview met Hans Dijkstal,

Tja, en dan de Gerda. Moet ook per se in de tijdschriftenbak. Niet om de inhoud. Maar als afschrikwekkend voorbeeld, dat leidde tot een motie van treurnis voor de minister en vervolgens het vertrek van de directeur voorlichting en de plaatsvervangend directeur voorlichting. De commentaren op de inhoud spreken namelijk voor zich. Bladenman Rob van Vuure: ‘Ongelooflijk braaf en wezenloos.’ Kamerlid Ineke van Gent op Twitter: ‘Grootste grap is nog wel dat de “glossy” bij de Libelle komt om jongeren te bereiken hahahaha’ Ene Maarten op nrcnext >blog: ‘En de JP krijg je binnenkort gratis bij de Donald Duck.’ MdZ

Het Flipje

Ode aan Philip Freriks

“We moeten nu vast doorpakken... Dan ligt het panklaar voor het nieuwe kabinet om de bal in de hoek te schieten. In de goal bedoel ik.” Scheidend Tweede Kamerlid Kees Vendrik (GroenLinks) Algemeen Overleg van de vaste kamercommissie VWS over de kwaliteit van de ‘cure’, 14 april 2010 NB

Nieuwspoort Nieuws 2 - j u n i 2 0 1 0 - 5

Hans Dijkstal (1943 - 2010):

Aardig, vrolijk, maar vooral: opmerkelijk eigenzinnig Michiel Zonneveld

Hans Dijkstal was een van de mensen die je verdomd moeilijk niet aardig kon vinden. Altijd oprecht geïnteresseerd hoe het met je ging, zichtbaar blij als hij een goede bekende zag. Ik voelde me zelfs een beetje bezwaard, als ik weer eens een verkiezing niet op hem stemde. Het was een man die je bijna alles gunde. Eigenlijk alleen het leiderschap van de VVD niet, omdat je dat in het jaar 2002 nu eenmaal je ergste vijand nog niet toewenste. Er zijn er veel eigenschappen van hem gememoreerd. Zijn humor, zijn liefde voor de jazz, zijn vermogen om samen te binden. Op te televisie zagen we de politicus, die ook wel acteur of musicus had willen worden, op zijn saxofoon spelen. Of je hoorde en las over de talloze besturen waarvan hij tot ieders genoegen de voorzittersrol vervulde. Er was allemaal geen woord van gelogen natuurlijk. Maar steeds had ik het gevoel dat er iets ontbrak in al die loftuitingen. Op de een of andere manier doet de nadruk op die vrolijke aardige Hans hem onvoldoende recht. Alsof hij zijn hele leven feestend door het leven ging. Zijn leven werd immers ook getekend door tegenslagen. De grootste was ongetwijfeld het verlies van zijn twee zonen aan een erfelijke ziekte. Het beeld doet bovendien geen recht aan de betekenis die hij voor de Nederlandse politiek heeft gehad. Terecht krijgt een andere Hans (van Mierlo) veel krediet voor het tot stand komen van de paarse kabinetten. Maar de rol van Hans Dijkstal was, zeker in de beslissende fase, bijna net zo groot. In zijn huis, aan de Wassenaarse Poortlaan, vonden in de jaren voor het aantreden van het kabinet zonder het CDA de gesprekken plaats tussen de voorlieden van PvdA en VVD. Toen Paars eenmaal aantrad, was de VVD-politicus de aangewezen vicepremier. De neiging is groot zelfs deze rol in oppervlakkige termen te duiden. Dat Hans Dijkstal vooral geïnteresseerd zou zijn in de goede sfeer, of (om een Haagse term te gebruiken: het proces). Maar dat is om te beginnen een zware onderschatting van de rol van vicepremier en fractievoorzitter. In de laatste rol werd hij in 1999 zelfs gekozen tot politicus van het jaar. Dijkstal was een goed debater die vlot en in begrijpelijke taal sprak, behept met het zeldzame vermogen om

Verklaard tegenstander van polarisatie in de politiek

6 - juni 2010 - Nieuwspoort Nieuws 2

ingewikkelde zaken in duidelijke woorden te vervatten, zonder in demagogie te vervallen. Op de tweede plaats was de goede sfeer voor hem geen doel op zich. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat hij ook hard kon zijn. Bijvoorbeeld ten opzichte van partijgenoten die een ‘hardere’, ‘rechtsere’ en ‘duidelijkere’ koers wilden. Dat lijkt in tegenstrijd met het beeld van een joviale Hans Dijkstal. Maar dat is het niet als je Hans Dijkstal beschouwt als verklaard tegenstander van politieke polarisatie. Paars was voor hem dus ook niet bedoeld als een manier om het CDA uit te schakelen, maar om een einde te maken aan de verlammende verkettering tussen zijn partij en de PvdA. Ook in strijd met het hardnekkige beeld van allemansvriend en sfeermaker is zijn, voor een politicus opmerkelijke eigenzinnigheid. Een belangrijke constante in zijn denken was dat hij hechtte aan een zekere afstand tussen de burger en de politiek. Politici waren er niet om de burgers te veel naar de mond te praten, vond hij. En met staatkundige nieuwlichterij om de ‘kloof’ tussen burger en politiek te dichten, moest je niet bij hem zijn. “Er is helemaal geen kloof met de burger”, zei hij in 2001 in een interview dat ik samen met Max van Weezel voor Vrij Nederland met hem had. “Er is een verminderde belangstelling voor politieke partijen, maar dat hoeft niet op ontevredenheid te wijzen. Dat kan er ook op wijzen dat mensen juist zeer tevreden zijn. Ze hebben een tweede doorzonwoning, een derde caravan en een vierde vriendin. Ze zien geen noodzaak zich ergens kwaad over te maken. Al die zinnen in de regeringsverklaring van 1994 over een directe dialoog met de burger waren voor de VVD niet zo belangrijk. Die moesten er van D66 in.” Dat zei hij op een moment dat er voor de paarse partijen nog geen vuiltje aan de lucht leek. De coalitie van PvdA, VVD en D66 regeerde al zeven jaar en het kabinet was populairder dan die van Jan Peter Balkenende ooit zouden worden. De burger leek inderdaad tevreden en Hans Dijkstal maakte volgens velen een goede kans de premier van Nederland te worden. Zij partij piekte in de peilingen. Slechts een enkeling had heimwee naar de jaren van polarisatie. Achteraf kan je misschien zeggen dat we in 2001 aan het einde van een pendulebeweging zaten. Dat na een tijd waarin de grote politieke verschillen leken te verdwijnen, de politieke polarisatie onvermijdelijk de kop weer moest opsteken. Politiek bestaat nu eenmaal ook bij de gratie van de politieke verschillen. Uiteindelijk was het Pim Fortuyn die de ruimte op rechts benutte.

Hans Dijkstal weigerde hardnekkig mee te bewegen met de pendule. Integendeel. Hij stak zelfs de draak met de wens van zijn partij om Pim Fortuyn de wind uit de zeilen te nemen. Geconfronteerd met die wens zei hij in een interview: “Zak ik het eens voordoen?” Vervolgens vormde hij met zijn handen een soort scheepstoeter. “De criminaliteit is in Nederland onaanvaardbaar hoog! De lasten moeten omlaag! Het asielbeleid wordt niet consequent doorgevoerd! Maar als ik mezelf dat hoor zeggen, denk ik wel: het gaat in de politiek niet alleen om hard schreeuwen, het gaat er vooral om zulke verlangens in de praktijk te realiseren. Dat is iets minder eenvoudig.” In hetzelfde interview zei hij over het vraagstuk van asielzoekers: “Ik heb geen zin om te zeggen: er mag niemand meer bij.” In een ander vraaggesprek gaf hij de ontevreden kiezers niet het grootste gelijk van de wereld, maar noemde hen verwende diva’s. Hans Dijkstal was toen eigenlijk al een politicus zonder partij geworden. Vooral populair onder mensen die nooit op hem zouden stemmen. Zijn vertrek als leider van de VVD stond in de weken voor de verkiezingen al vast. Of misschien was Dijkstal zelfs een politicus zonder land. Want gaandeweg werd hij steeds kritischer over wat hij de dominantie van de beeldcultuur in ons land noemde. Hij walgde van de massale rouwverwerking op televisie en keerde zich tegen de neiging in de politiek om na een schokkende reportage op televisie zonder na te denken naar de interruptiemicrofoon te hollen. De media kregen hem daardoor een te grote rol. “Weet u waarvan ik wel eens badend in het zweet wakker word? De vraag wat we moeten doen met iemand die de macht van het beeld gebruikt om te manipuleren. Neem Berlusconi. Die controleert zelfs de manier waarop rechtszaken tegen hem op televisie worden gebracht.” Aan het eind van zijn leven kon hij overigens weer wat optimistischer zijn. Het is misschien te vroeg om vast te stellen, maar de periode van extreme polarisatie lijkt over zijn hoogtepunt heen. Mark Rutte heeft PVVvoorman Wilders overvleugeld. De aanvankelijke euforie over het aantreden van ‘bruggenbouwer’ Job Cohen als PvdA-leider symboliseerde ook een verlangen naar een meer zakelijke en rustige politiek. Een nieuw paars wordt nog ongewenst verklaard, maar uitgesloten wordt het niet. Wie had Dijkstal niet gegund om de herleving van die coalitie nog eens mee te maken? Het mocht niet zo zijn. Hij overleed op 67-jarige leeftijd aan de gevolgen van kanker.

Een goed debater, die ingewikkelde zaken in duidelijke woorden kon vervatten, zonder in demagogie te vervallen

Nieuwspoort Nieuws 2 - j u n i 2 0 1 0 - 7

Wethouders Duivesteijn en Visser: ‘Dicht de kloof tussen beeld en werkelijkheid!’

Spindoctors van de PVV laten vals licht De werkelijkheid bestaat én kan worden gecreëerd. In de film Wag the Dog uit 1997 laat de spindoctor van een in het nauw gedreven president een film maken over een niet-bestaande oorlog. Deze moet de aandacht afleiden van een schandaal en er voor zorgen dat de president glorieus wordt herkozen. Valse geruchten en manipulaties worden niet geschuwd; beeldmateriaal maakt het ‘echt’. Dichter bij huis is Almere, in aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen, in een soortgelijke film beland. De PVV plaatste Almere in een schemergebied tussen dat wat de stad feitelijk is en het door de PVV gecreëerde beeld van de stad. Almere is, zo roept de PVV zo hard en zo vaak mogelijk, een zeer onveilige stad, waar vooral moslims voor grote problemen zorgen. ‘Daarom kiest de PVV voor meer politie op straat en (...) stadscommando’s, en een hardere aanpak van crimi-

schouwing - en daarmee buiten de schijnwerpers gelaten. De PVV heeft het populisme tot strategie verheven. Dat deze strategie effectief is, bleek onder meer uit de column ‘Almere’ van Ronald Giphart1. Want wat verwachtte Giphart toen hij voor de opening van de Nieuwe Bibliotheek naar Almere toog? ‘Een desolate stemming. Laag-schedelige stadscommando’s die islamtuig terugknuppelen naar de gemeentegrenzen. West

een dergelijke kloof verstrekkend en schadelijk. Het grote risico dat wij lopen, is dat beleid en maatregelen meer en meer op grond van een gecreëerde schijnwerkelijkheid tot stand komen. Maatregelen gebaseerd op stoere taal, die in de praktijk zelfs een averechts effect kunnen hebben. Wie is nu verantwoordelijk voor het grote contrast tussen werkelijkheid en schijnwerkelijkheid? In het geval van Almere is dat allereerst

De Roon: ‘Niet te diep ingaan op de stof; het gaat om de media-aandacht die je ergens mee kunt verdienen. De islam is slecht, de regering is slecht, andere partijen zijn slecht. En de PVV is natuurlijk goed.’ neel tuig, van de veelal Marokkaanse en Antilliaanse straatterroristen’, is dan ook de kern van het verkiezingsprogramma van de PVV. Lijsttrekker Raymond de Roon voegde hier in een openbaar debat aan toe dat die stadscommando’s over traangas zouden moeten beschikken en dat de politie de ‘orgies van geweld’ met knieschoten zou moeten neersabelen. Het feit dat Almere in werkelijkheid tot de veiligste steden van Nederland behoort en dat het aantal misdrijven er in 2009 met 13 procent daalde, werd door de PVV stelselmatig buiten be-

Side Story-achtige aanvaringen tussen allochtone en autochtone import. Wanorde. Ingegooide ruiten. Een schandpaal voor iedereen die er ooit linkse gedachten op heeft nagehouden.’ Natuurlijk is zijn beeld enigszins overdreven, maar zou hij soortgelijke gedachten hebben gehad als hij Almere vóór de kandidaatstelling van de PVV zou hebben bezocht? De kloof tussen beeld en werkelijkheid groeit. En waar Wag the Dog en Gipharts veronderstelde Almere onschuldige en zelfs lachwekkende voorbeelden zijn, zijn de gevolgen van

8 - juni 2010 - Nieuwspoort Nieuws 2

Adri Duivesteijn

de PVV zelf. Lees het boek ‘Undercover bij de PVV’2 en zie dat de PVV deze strategie bewust hanteert. “Kijk”, zegt de Roon, “het is eigenlijk heel simpel. Niet te diep ingaan op de stof; het gaat om de media-aandacht die je ergens mee kunt verdienen. De islam is slecht, de regering is slecht, andere partijen zijn slecht. En de PVV is natuurlijk goed. Dat is het uitgangspunt. Wij praten hier intern misschien wel genuanceerd over zaken, maar niet naar buiten toe. Dan valt iedereen in slaap, journalisten als eerste. Snap je?”

Arno Visser

Is het inderdaad zo dat de media zich laten sturen? Dat zij, zonder ‘diep op de stof in te gaan’, kunnen worden ingeschakeld? Laten journalisten zich reduceren tot ‘bevestiger’ van een door anderen gepercipieerde - en doorgaans gesimplificeerde - werkelijkheid? Als we de Almeerse praktijk als voorbeeld nemen, lijken deze vragen helaas met ‘ja’ te kunnen worden beantwoord. Vanaf het moment dat de PVV haar Almeerse kandidaatstelling bekendmaakte, ging het niet langer om feiten, maar werd de politieke arena een politiek theater. Hoe illustratief is de uitzending van Rondom Tien, waarin het gesprek zich niet richtte op de vraag óf Almere een onveilige stad is, maar op de vraag waaróm dat

over Almere schijnen Almere op zaterdag geen ‘laag-schedelige stadscommando’s die islamtuig terugknuppelen naar de gemeentegrenzen’, maar ‘drommen koopgrage zaterdagmensen’ en ‘opvallend weinig vermaledijde hoofddoekjes’.

zo is. Het beeld had de werkelijkheid al vervangen. Wanhopig zochten de media naar no go areas en naar die ‘veelal criminele Marokkaanse en Antilliaanse straatterroristen’, maar het enige fragment dat enigszins voldeed aan het geschetste beeld van Almere was het item van Netwerk, waarin raadslid Frits Huis werd bespuwd -

Breedveld brengt het als volgt onder woorden: “Neem de aandacht voor Wilders (...) In Hilversum is men toch een beetje op hol geslagen. De retoriek van rechts klinkt gemakkelijk door, omdat die populistischer is. We leven in een soundbite society. Rechts heeft een digitaler wereldbeeld. In dienst van de kijkcijfers krijgt dat een

Het lijkt niet te gaan om objectieve nieuwsgaring, maar om het bemachtigen van die ene spraakmakende ‘quote van de dag’ en dat tot in den treure is herhaald. En dan zijn er al die repeterende vragen aan de lijsttrekkers, over wat zij nu vonden van stadscommando’s, van knieschoten en van hoofddoekjes. Alle serieus gemaakte verkiezingsprogramma’s speelden geen rol van betekenis. Ook buiten de Almeerse gemeentegrenzen wordt (h)erkend dat de media zich op sleeptouw hebben laten nemen. Journalist Willem

platform.”3 Populisme en de zucht naar sensatie zijn fatale bondgenoten, vindt ook Maarten van Rossem: “Ongelukkig genoeg valt de ‘medialogica’ deels samen met de ‘populistische logica’. De medialogica vraagt theater en drama. Alles wat de dagelijkse routine overstijgt is goed. De charismatische leiders van de populisten zijn hier precies op hun plaats. Ze weten hoe je de media moet bespelen (...) met hun verbale provo-

catie, de schaamteloze overdrijving, de goed georganiseerde pseudogebeurtenis die veel belooft maar weinig geeft.”4 Het is dan ook niet alleen de PVV die zich schuldig maakt aan het creëren van beelden die niet stroken met de werkelijkheid, het is nadrukkelijk ook de journalistiek. Al in 2006 bleek uit het toen verschenen rapport van de onderzoekscommissie TBS dat politiek en media onderdeel zijn van eenzelfde probleem. De media corrigeren of nuanceren niet, maar versterken de politieke uitspraken zelfs. Nu, vier jaar later, zien we journalisten nog steeds amechtig achter de grootste en meest controversiële schreeuwer aanrennen. Het lijkt niet te gaan om objectieve nieuwsgaring, maar om het bemachtigen van die ene spraakmakende ‘quote van de dag’. Het is van groot belang de kloof tussen beeld en werkelijkheid te dichten. Hoe? Er ligt een grote taak voor de politiek; politici moeten burgers ervan doordringen dat de werkelijkheid gecompliceerder is dan tegen-

woordig vaak wordt voorgesteld. Zij moeten mensen ervan overtuigen dat het denken in zwart of wit of in enen en nullen geen recht doet aan onze werkelijkheid. Schaf de oneliner af en rehabiliteer het inhoudelijke debat! Ook de media moeten hun verantwoordelijkheid nemen en in het openbaar reflecteren op het eigen handelen, om hun werk en methoden ter discussie te stellen. Aan hen de taak om de knoop te ontwarren: wat is beeld en wat is werkelijkheid, wat zijn feiten en wat is theater, wat is medialogica en wat populistische logica. Als dat gebeurt, zullen beeld en werkelijkheid samenvallen. En als beeld en werkelijkheid samenvallen, zullen mensen Almere bezoeken met een verwachting, gebaseerd op het échte Almere. Of, zoals Giphart in zijn column schreef: ‘De stad was levendig en puilde uit van drommen koopgrage zaterdagmensen. Lachende verliefden. Geurende Vietnamese loempia’s. En in het straatbeeld juist opvallend weinig vermaledijde hoofddoekjes, veel minder althans dan in het centrum van Utrecht.’ Adri Duivesteijn, wethouder in Almere Arno Visser, wethouder in Almere 1 Volkskrant, 31 maart 2010 2 Undercover bij de PVV, Karen Geurtsen 3 Nieuwspoort Nieuws, nummer 1, maart 2010, interview met Willem Breedveld 4 Waarom is de burger boos?, Maarten van Rossem

Nieuwspoort Nieuws 2 - j u n i 2 0 1 0 - 9

Uit het oog IJdelheid

VVD-kamerlid Willibrord van Beek schuiert de roos van de schouders van zijn collega van de PVV, Geert Wilders. En het lijken wel twee aapjes die elkaar vlooien; SGP-leider Bas van der Vlies en zijn opvolger Kees van der Staaij. Phil Nijhuis maakte de foto’s en stopte ze in een mapje met het idee dat hij er misschien nog eens iets mee kon. “Ik heb deze foto’s niet gemaakt omdat ik bezig was met een thema. Ik zag het gewoon gebeuren, dus ik drukte af. Voor mij illustreren ze ijdelheid, die iedere politicus wel heeft. Ook Bas van der Vlies, al is die misschien wat minder ijdel dan de meeste andere Kamerleden. Volgens mij was dat vroeger minder. Nu merk je dat politici checken of hun jasje goed zit, hun stropdas recht. Misschien zijn ze door schade en schande wijs geworden, dat kan natuurlijk ook. Maar het zijn van die mooie momenten die je in deze kleine samenleving onder de kaasstolp aantreft.”

Phil Nijhuis Freelance fotograaf, Hollandse Hoogte Winnaar eerste prijs politiek Zilveren Camera 1999 www.philnijhuis.nl [email protected]

10 - juni 2010 - Nieuwspoort Nieuws 2

Nieuwspoortrapporteur Van Gunsteren wil regels voor journalistieke zelfcorrectie

Plan voor behoud journalistieke geloofwaardigheid De professor heeft zich terdege voorbereid. Op zijn bureau ligt zijn eigen verslag Pers-pectief naast Flat Earth News van Nick Davies en de laatste twee nummers van Nieuwspoortforum. Het een na laatste nummer ligt opengeslagen bij het interview met Joop van den Berg, waarin deze de media beticht van oppervlakkigheid, ‘politici pesten’ en censuur. En waarin hij zegt dat rapporteur Van Gunsteren toch echt geen goed beeld geeft van de journalistiek aan het Binnenhof: “Misschien was hij er ook te kort...”

Die opmerking van Van den Berg heeft Van Gunsteren verbaasd en geïrriteerd. “Was ik er te kort? Ik ben bijna een jaar lang vaak aan het Binnenhof geweest. Van den Berg maakt een veel voorkomende vergissing: denken dat je een situatie het beste kunt beoordelen als je er zelf deel van bent. Maar soms zien buitenstaanders meer. Of liever: buitenstaanders zien hetzelfde, maar ze zien het anders. Eerlijk gezegd had ik van iemand als Van den Berg wel verwacht dat hij in zo’n geval zou zeggen: goh, interessant dat die Van Gunsteren dat zo anders ziet dan ik. Hoe zou dat komen?” Een half jaar is verstreken sinds het verschijnen van Pers-pectief, het verslag dat Van Gunsteren en zijn partner Cox Habbema maakten van hun periode als rapporteur van Nieuwspoort. Het rapport kreeg zeer positieve reacties, maar kritiek was er ook - niet alleen van Joop

Het gebrek aan kennis van het staatsrecht bij de Binnenhofbewoners heeft Van Gunsteren zeer verontrust. En dat geldt niet alleen de journalisten; ook Kamerleden weten er bedroevend weinig van.

stellen dat het allemaal reuze meevalt met de manier waarop journalisten hun werk doen. Ik wist dat ik daarmee geen eer zou inleggen. De ideale situatie voor een wetenschapper is immers: het deugt niet en ik ga nu voorstellen doen om het fundamenteel te verbeteren. Dat ging hier dus niet.” Het perspectief van de wetenschapper: écht willen weten wat er aan de hand

‘Ik vond onze conclusie zelf ook niet aangenaam’ van den Berg. Die kritiek was: mooi rapport, maar te positief over de journalistiek. Van Gunsteren: “Als ik eerlijk ben, moet ik zeggen: ik vond onze conclusie zelf ook niet aangenaam. Tot mijn schrik moest ik vast-

is. En dan blijken sommige zwaar bekritiseerde aspecten van het leven aan het Binnenhof ook zo hun positieve kant te hebben. “Iedereen moppert over de hypes. Maar het voordeel van een hype is dat er heel

veel aandacht voor is van heel veel verschillende kanten. Elk medium belicht een andere kant en zo corrigeert men elkaar. Dat komt de waarheidsvinding zeer ten goede. Ook moppert iedereen over het Vragenuur. Maar ik vond het juist een prachtig moment in de week. Dat is echt de reputatiemarkt. Hoe gedraagt Kamerlid X zich. Is Y ook echt te vertrouwen? Ik vind het een ondergewaardeerd fenomeen. Er is volgens mij tijdens dat uurtje meer aan de hand dan veel mensen zeker veel Kamerleden - in de gaten hebben.” En nee, de hoogleraar deelt echt niet de kritiek dat de Haagse journalisten niet werkelijk geïnteresseerd zijn in de inhoud van het politieke bedrijf. Kritiek die bijvoorbeeld kwam van Kamervoorzitter Gerdi

Margriet van Lith

Verbeet in de Lunshoflezing van vorig jaar, toen ze met instemming de woorden van Walter Cronkite citeerde: “What happened today? is replaced with who won today?” Van Gunsteren is het er niet mee eens. “Er is zo veel aandacht voor wat er in de Kamer gebeurt. Vergelijk dat eens voor de aandacht die parlementaire debatten in andere landen krijgen. Dan mogen we in Nederland echt niet klagen.” De vraag is wat de periode aan het Binnenhof de rapporteur uiteindelijk heeft opgeleverd. Heeft de Haagse periode ook gevolgen gehad voor het werk van Van Gunsteren zelf? Het antwoord is tweeledig. Het eerste gevolg heeft te maken met de door hem geconstateerde moeizame relatie tussen politiek en staatsrecht. Inmiddels is die relatie zo’n beetje zijn stokpaardje geworden. Hij hield er zijn toespraak over toen hij de Thorbeckepenning kreeg uitgereikt en deze maand verschijnt in het Nederlands Juristenblad NJB een artikel van zijn hand over staatsrecht en politiek. Want het gebrek aan kennis van het staatsrecht bij de Binnenhofbewoners heeft hem zeer verontrust. En dat geldt niet alleen de journalisten; ook Kamerleden weten er bedroevend weinig van.

Nieuwspoort Nieuws 2 - j u n i 2 0 1 0 - 1 1

“Kamerleden hebben geen idee hoezeer dat gebrek aan kennis hen belemmert. Als je het staatsrecht niet goed kent, kun je ook de macht niet ten volle gebruiken die je bevoegdheden je geeft.” Erger nog is dat het soms lijkt alsof iedereen zijn eigen interpretatie aan het staatsrecht mag geven. “Als het staatsrecht een speelbal wordt van subjectieve meningen, is het niets meer waard. Terwijl democratische politiek zonder het staatsrecht machteloos is. Natuurlijk zijn sommige onderdelen wat merkwaardig, toevallige overblijfselen uit een grijs verleden. Het erfelijk koningschap van de Oranjes. Het idee dat de regering ‘met één mond spreekt’, terwijl ieder kan horen dat dat niet het geval is. Voor buitenstaanders is dat raar. En doordat het staatsrecht raar is, lijkt ook het bedrijf van de politici soms raar. Maar juist daarom zou het goed zijn als politici de moeite namen zich erin te verdiepen - en het uit te leggen. Politici zijn er soms verbijsterend goed in om hun eigen vak naar beneden te halen. ‘Het is een vertoning!’, riepen Kamerleden bij de val van Balkenende II in de nacht van Ayaan. Waarom doen ze dat? Waarom grijpen ze zo’n gelegenheid niet aan om uit te leggen wat hier gebeurde? Dat democratie zo werkt - en dat dat goed is? Dat soort vragen brachten mij op de gedachte er een boek aan te wijden.” Maar de periode als rapporteur had nog een tweede gevolg. Want één stevig kritiekpunt heeft Van Gunsteren toch wel op de Haagse journalisten: het ontbreekt hen aan het vermogen tot zelfcorrectie. En daar wil hij verandering in brengen. “Natuurlijk maken journalisten fouten. Maar dat moeten ze vaker toege-

ven. Het zou goed zijn als journalisten openlijk verklaren wélke fout ze hebben gemaakt, hoe dat zo gekomen is en hoe het dan wél zit. Dat verkleint hun geloofwaardigheid niet, het vergroot haar juist. En de geloofwaardigheid van de journalistiek is één van de steunberen van de democratie.” Daarom heeft Van Gunsteren het idee opgevat om te komen tot de formulering van ‘voorwaarden tot behoud van de journalistieke geloofwaardigheid’. Hij bereidt zo’n lijstje voor in samenspraak met hoofdredacteur Sjuul Paradijs van De Telegraaf. “Sjuul reageerde heel positief op ons boekje. Daar hebben we nog eens over gesproken en toen hebben we dit plan gemaakt. Want ik kan wel leuke voorstellen doen, maar de journalist moet er in de praktijk ook mee kunnen werken. Daar kan hij over oordelen.” Bijna een jaar hebben Van Gunsteren en Habbema op het Binnenhof rondgelopen. Ze mochten bijna overal bij zijn - bij een vergadering van de voorlichtingsraad bijvoorbeeld. Maar uiteindelijk vonden ze toch het dagelijks werk van de journalist het meest boeiend. De politieke verslaggevers waren ook zeer openhartig. En de rapporteurs hebben zich er niet van af gemaakt. Redacteuren werden van ‘s ochtends vroeg tot ‘s avonds laat gevolgd; redactievergaderingen werden bijgewoond en ook bij stevige onderlinge discussies mochten de rapporteurs aanwezig zijn. Van Gunsteren: “Juist het productieproces was leerzaam voor mij. Want dan gaat het uiteindelijk toch ook om vragen als wie er in het telefoonlijstje staan van de journalist die op zoek is naar informatie. Dan zie je pas hoe het nieuws echt tot stand komt.”

12 - juni 2010 - Nieuwspoort Nieuws 2

Taxi Ik was moe en nam een taxi. Een Mercedes was het. Het rook er naar aftershave. Sky Radio stond op. Een lichtje brandde zacht. Er hing een aangename sfeer. Ik zei waar ik heen moest. De chauffeur kende de straat. Kende de stad. Verstond zijn vak. We trokken langzaam op. Reden door lege straten. Namen binnenweggetjes. Wachtten bij stoplichten. Niemand stak over. Het was nacht. Ik stelde de geijkte vraag. Of ie het druk had. Hij gaf het geijkte antwoord. Dat ie een paar goeie ritjes had gehad. En dat ie er zo mee ophield. Het was mooi geweest. Ik zei daar naar links. Hij zei aan het begin of aan het eind? Ik zei halverwege. We reden nu langzaam. Hij wachtte op mijn teken. Ik zei daar bij die witte muur. Daar is het. Hij gaf wat gas bij en remde. Hier is het. We stonden stil. Geef maar een joet, zei die. Best, zei ik. Ik trok mijn portemonnee. Hij zijn portefeuille. Wit geld werd zwart geld. Het was mij om het even. Ik was thuis. En hij vertrok. Met een rotgang. Reinier van Delden Barman in Nieuwspoort

Impressies van een voorzitter van een stembureau in Den Haag

Geen turfformulieren, te weinig potloden, maar wel spontaan een zoen “Als ze vroeger bij mijn vader om half zes ’s avonds aan de deur kwamen om hem te laten stemmen, wist je dat het foute boel was.” Ik spits mijn oren bij dit verhaal. Als voorzitter van een stembureau in Den Haag zal ik er op deze verkiezingsdag nog veel meer horen. Deze stemmer, met - zo kan ik in zijn paspoort lezen - zo’n prachtige Oost-Duitse naam eindigend op ow, vertelt dat hij zijn jeugd in de DDR heeft doorgebracht. En dat je daar, als je niet op tijd je ‘volksplicht’ had volbracht, door de Stasi’s werd afgehaald om onder begeleiding te gaan stemmen. En dan had je nog geluk. Op 3 maart was ik in Den Haag voorzitter van stembureau nummer 307, kieskring 12, OBS De Zonnebloem. Het smaakte naar meer, ik heb bijgetekend voor 9 juni. Als hoofd hoef je niet om 06.00 uur, maar pas 07.00 uur aanwezig te zijn. Eerste taak is om te controleren of de andere medewerkers er zijn, de stembiljetten in de dozen zitten, de opgegeven aantallen kloppen, de wegbewijzering correct is, er genoeg rode potloden met slijper zijn en, uiteraard, of er koffie is. De bevindingen, doorgegeven aan een mannetje dat op z’n Haags komt vragen of alles aanwezig is volgens het ‘hoof’: te weinig potloden en geen ‘turfformulieren’, waarop ik moet bijhouden hoeveel stembiljetten ik uitreik.

cies het stembureau te openen. Mensen die om 07.15 uur willen stemmen, omdat ze toch net de hond uitlaten, hebben daar weinig begrip voor. Maar in het algemeen zijn de stemmers vrolijk. Er komen veel bekenden uit mijn wijk aan mijn tafel. Dat is leuk: de een is verrast, de ander geeft me spontaan een

O jee, denk ik, nou gaat het gedonder beginnen Kort voor half acht komt een speciale koerier wel de potloden, maar niet de turfformulieren nabezorgen. Schrale troost is dat geen enkel stembureau die heeft. De gemeente is ze vergeten te maken of te bestellen. Op ouderwetse kladblokjes worden de tellingen bijgehouden. Als voorzitter word ik geacht om 07.30 uur pre-

zoen! Mijn jongste dochter, die op de Zonnebloemschool zit, sleept in de pauzes vriendjes en vriendinnetjes mee: “Papa is de baas van het stemmen.” Hoofden en plaatsvervangende hoofden van stembureaus hebben een gemeentelijke instructiemiddag achter de rug. De instructeur heeft ons voorgehouden strikt toe te zien op

mogelijke misstanden tijdens het stemmen. Niet toestaan dat er twee personen tegelijk in het hokje zijn, tenzij er sprake is van streng omschreven uitzonderingen. En uitkijken voor zogenaamde ‘waarnemers’, die er juist op uit zijn misstanden aan te tonen om zo de uitslagen te kunnen beïnvloeden. Bij sommige stembureaus ‘in bepaalde wijken’, zo werd verteld, zou extra politiebewaking of surveillance zijn. In bureaunummer 307 heb ik daar niets van gemerkt. Twee keer moet ik optreden omdat stemmers met z’n tweeën het stemhokje in willen. De instructie indachtig denk ik: O jee, nou gaat het gedonder beginnen. Maar als ik de stemmers erop aanspreek, blijkt onwetendheid in plaats van boze opzet de reden te zijn. In een paar gevallen zijn de machtigingsformulieren

Harald Hameleers

niet, onvolledig of onjuist ingevuld. Een enkeling heeft geen identiteitsbewijs bij zich en gaat het thuis halen, soms een beetje mopperend. Vooral ouderen hebben er moeite mee dat iedereen zich moet legitimeren bij het stemmen. Het is natuurlijk ook raar als je al bijna honderd bent en dat eigenlijk nooit hebt hoeven te doen, behalve tijdens de oorlog. Een man van 91 laat mij eerst een identiteitsbewijs zien uit 1941, met daarin een zwartwitfoto van een jonge god. “Dat doe ik ook altijd als de politie mij aanhoudt”, grapt hij. Vervolgens toont hij zijn huidige, geldige paspoort. Het is trouwens opvallend hoeveel mensen van boven de 80 een geldig rijbewijs laten zien in plaats van een paspoort. Vreemd is wel dat ikzelf gedurende het hele traject van benoeming, training en de verkiezingsdag, mijn paspoort of rijbewijs niet heb hoeven laten zien. Terwijl ik officieel benoemd ben door het college van burgemeester en wethouders. Ook de overige leden van het stembureau hoefden zich niet te legitimeren. Alleen toen ikzelf mijn stem uitbracht, moest ik aan mijn plaatsvervanger mijn paspoort tonen. Hij ook aan mij, toen hij wilde stemmen.

Nieuwspoort Nieuws 2 - j u n i 2 0 1 0 - 1 3

Voorzitter BVPA Frans van Drimmelen:

‘Lobbyisten hebben ook een opvoedende taak’ Het vak van lobbyist mag in het tienjarig bestaan van de Beroepsvereniging voor Public Affairs sterk geprofessionaliseerd zijn, zoals voorzitter Frans van Drimmelen zegt. Toch blijft het vak voor buitenstaanders tot de verbeelding spreken en is het - al dan niet terecht - omgeven met een geur van achterkamertjes. De beroepsvereniging zelf voelt dat haarfijn aan, getuige de titel van het jubileumcongres onlangs in Den Haag: ‘Ethiek of Mystiek?’

Ze zijn er nog: politici die beweren nog nooit een lobbyist te hebben gesproken, laat staan dat zij er één willen spreken. “Onzin en naïef”, vindt Van Drimmelen. “Het is maar wat je lobbyen noemt.” Iedere politicus belt met mensen die hem of haar vertellen wat politieke besluitvorming met de samenleving doet. “Wat zo’n politicus eigenlijk bedoelt, is dat hij geen contacten heeft met grote bedrijven. Terwijl dat juist verstandig zou zijn. Het kost politici veel werk als ze zelf allerlei informatie zouden moeten verzamelen. Je hoeft ze heus niet na te praten!” Wat of wie is een lobbyist? Neem Boudewijn van Eenennaam van het ministerie van Buitenlandse Zaken, voormalig Nederlands ambassadeur in de Verenigde Staten, die de openingsspeech hield van het congres. Je zou hem een lobbyist in rijksdienst kunnen noemen, afgaande op zijn verhaal. “Ik betreur het dat Nederland weggaat uit Uruzgan”, verklaart hij onomwonden. “Voor onze aanwezigheid daar zal ik blijven lobbyen.” Actief lobbyen voor de goede en publieke zaak is volgens Van Eenennaam een ‘integraal onderdeel van de bestuursdienst’. “Lobby met mij mee”, zo nodigt hij zijn gehoor uit, circa honderdvijftig vertegenwoordigers van bedrijven, overheid, maatschappelijke organisaties en media in het

Frans van Drimmelen: ‘De vraag of lobbyen mag ligt mijlenver achter ons’

chique Diligentia. “Al te grote bezuinigingen op Buitenlandse Zaken moeten worden voorkomen. Nederland moet een zo goed en zo groot mogelijke invloed hebben in de wereld, anders zij wij gedoemd tot het beeld van klompen, dijken en tulpen.” De beroepsvereniging van lobbyisten telt inmiddels bijna 400 leden. Een lobbyist, zegt Van Drimmelen, is iemand die tenminste de helft van zijn of haar werktijd bezig is met belangenbehartiging. Leden

14 - juni 2010 - Nieuwspoort Nieuws 2

lobbyen zelf of ondersteunen als medewerker public affairs de lobby van de leiding van een bedrijf of organisatie. Het vak ligt dicht aan tegen de communicatiediscipline. Het gebruikt vaak dezelfde middelen: publiciteit, interne communicatie. “Het is onderdeel van de corporate communicatie”, aldus Van Drimmelen, die zelf met een eigen bedrijf beroepslobbyist is. “De vraag of belangenbehartiging wel mag, ligt mijlenver achter ons”, houdt de voorzit-

Bart van Leeuwen

ter zijn leden fier voor. Toch zijn er aanwijzingen dat juist in deze tijd van sterke politieke polarisatie met argusogen naar lobbyisten wordt gekeken. Een van de aanbevelingen van de commissie-De Wit - die onderzoek deed naar de kredietcrisis - luidde dat de lobby transparant moet worden. De commissie wil dat een ministerie in zijn stukken aangeeft met wie zoal is gepraat tijdens de beleidsvoorbereiding. De Nationale Ombudsman, Alex Brenninkmeijer, ging tijdens het publicaffairscongres nog een stap verder. Hij wil dat alle gesprekken tussen politici en lobbyisten in een openbaar register worden bijgehouden. “Dat is niet te doen”, oordeelt Van Drimmelen. “Wat doe je dan met gesprekken tussen politici onderling?” Hoogleraar Gabriël van den Brink van de universiteit van Tilburg, die de ethische kant van het lobbyvak belichtte tijdens het congres, signaleert een tendens waarbij de private sfeer steeds meer wordt opengebroken. Men moet en wil overal verantwoording over afleggen. “Er is een toenemende rol voor de emotie en een afname van rationaliteit”, betoogt hij. De wetenschap krijgt minder gezag. “Empathie wordt het modewoord de komende decennia.” Ook de beroepsvereniging van lobbyisten wil meer verantwoording afleggen. Van Drimmelen: “Organisaties hoeven niet hun strategie op

straat te gooien, maar kunnen transparant zijn over met welk doel zij beïnvloeden.” Hij zou graag zien dat zijn vak van een wetenschappelijk fundament wordt voorzien, zodat de emancipatie ervan kan worden voltooid. Lobbyisten zoeken niet alleen weerklank van hun belangen bij politici, zij kunnen politici ook helpen, bijvoorbeeld door als intermediair te fungeren tussen de politiek en een bepaalde sector. “Zij kunnen eraan bijdragen dat alle neuzen in dezelfde richting wijzen en zo voor draagvlak zorgen. In hun eigen organisatie hebben zij ook een opvoedende taak, onder andere door de organisatie een spiegel voor te houden. De kunst is om verder te kijken dan het organisatiebelang en ook de maatschappelijke context te zien.” Als voorbeeld noemt hij de alcohol- en tabaksindustrie. “Die waren nooit zover gekomen als zij zich niet hadden neergelegd bij bepaalde wetgeving.” De verkiezingstijd is zowel voor politici als voor lobbyisten een bijzondere periode, zegt Van Drimmelen. “Ons werk is dan anders. Veel wetgeving is controversieel verklaard. De kabinetsformatie zelf is redelijk rustig voor ons. Vaak is het werk daarvoor al gedaan, via de ambtenaren en de overdrachtsdossiers. Ja, je hebt de bekende brieven aan de informateur. Die hebben over het algemeen geen zin, maar hebben wel een functie naar de achterban: duidelijk laten zien waar je staat.” Welke politieke kleur de nieuwe politici hebben, die aantreden na de verkiezingen en de kabinetsformatie, maakt volgens Van Drimmelen niet zoveel uit. Het gaat er eerder om dat er nieuwe mensen aantreden waarmee lobbyisten een nieuwe, bij voorkeur duurzame vertrouwensband kunnen opbouwen. Want lobbyen is vooral mensenwerk.

De achtergrond Het is even wennen voor Bas van der Vlies, de achterste rij. Vanaf 1986 heeft hij altijd aan de andere kant gezeten, achter de tafel waar hij als politiek leider het verkiezingsprogramma van de Staatkundig Gereformeerde Partij presenteerde. Maar nu heeft hij gekozen voor een stoeltje tegen de achterwand van de Frits van der Poelzaal. Echt helpen doet het niet, de camera’s weten hem nog steeds te vinden, maar gelukkig stelt niemand hem een vraag. Blij toe, zegt Van der Vlies. Zo krijgt Kees van der Staaij, de nieuwe nummer één, de ruimte en zo hoort het. Natuurlijk, de partij mag Van der

Vlies altijd bellen als ze denken dat zijn advies iets waard is, ‘ze weten waar ik woon en ik ga niet emigreren, ik ga alleen zelf het initiatief niet nemen’. Het is de afgelopen tijd zoveel over vrouwen binnen de SGP gegaan dat je bijna zou vergeten dat het gewoon een partij is die standpunten heeft over dingen, álle dingen, en achterin het verkiezingsprogramma staat een lijstje begrippen op alfabet. Zomaar een paar die de krantenkolommen niet zullen halen, over de sport en de veehouderij: ‘Topsport wordt in Nederland al jarenlang gesponsord door de Nederlandse overheid. De SGP vind dat geen taak van de overheid en wil deze steun beëindigen.’ ‘Weidegang moet gestimuleerd worden.’ Dit is natuurlijk kruimelwerk in het bestuur van een land in crisis, en dus

spreekt Van der Staaij hier niet over, maar over het woord van God dat centraal staat in de keuzes van zijn partij. Voor het gezin, tegen de koopzondag, dat kun je zelf wel verzinnen, maar het mes in de publieke omroep? Daar kan 600 miljoen van af, vinden ze bij de SGP, zodat een hoogwaardige, inhoudelijke publieke omroep overblijft, eentje met twee radiozenders en eentje op tv. Geen belastingcenten meer naar naaktkalenders voor het goede doel! Een ferm standpunt, dat het verdient hier even te worden uitgelicht. “Dus ik kan naar huis”, zegt iemand op de eerste rij. Het is Jeroen van Dommelen van de NOS. Verrek, ik had hem zo van achteren aangezien voor een SGP’er met dat grijze pak, het zijn hier ook allemaal grijze pakken; de SGP, daar heb je toch een bepaald beeld bij, maar zo zie je maar weer dat je er snel naast kunt zitten. Het is een keurige, sobere persconferentie, zonder scherpe randjes. Na drie kwartier beginnen de interviews voor de camera en mogen de Spa en de jus d’orange naar binnen. Op de achterste rij zit Van der Vlies druk te bellen. De kerkeraad van de hervormde gemeente in Maartensdijk heeft een probleem met de doorkomst van de Giro d’Italia op zondag 9 mei. Alsof het al niet erg genoeg is dat er op de Dag des Heren een sportkaravaan door het dorp trekt, wil de organisatie het dorp ook nog eens voor een paar uur hermetisch afsluiten van de buitenwereld. Juist dan komt de kerk uit, en zeshonderd gemeenteleden die graag naar huis willen, dreigen opgesloten te raken in de dorpskern van Maartensdijk om daar verplicht de gruwel van een zondagse wielerkoers te moeten aanschouwen. Hoe ze het oplossen, lossen ze het op, zegt Van der Vlies, maar zo kan het niet. Ze, dat is de gemeente De Bilt. Ook op de achtergrond valt er altijd wat te besturen. Lars Kuipers Nieuwspoort Nieuws 2 - j u n i 2 0 1 0 - 1 5

Nieuwspoort Fotojournalisten debat

Crossmedia de toekomst? De professionele fotojournalistiek heeft het moeilijk. Amateurfotografen twitteren hun foto’s de wereld rond. Kranten worden in oplage en formaat steeds kleiner, evenals hun budgetten. Op internet worden foto’s slechts als postzegels van enkele pixels hoog geplaatst. Kortom: er wordt steeds minder betaald voor steeds kleinere foto’s. De fotojournalist moet hard op zoek naar nieuwe mogelijkheden. Eén daarvan is richting crossmedia. Maar is daar echt een toekomst?

Ja, zei Edie Pieters, hoofdredacteur van de website Photo-Q en het vakblad P/f, in maart tijdens een debat over deze vraag in Nieuwspoort - geen vreemde locatie, als naamgever voor de nieuwe prijs voor het beste beeldverhaal van de Zilveren Camera, de ‘Nieuwspoort Prijs voor de Fotograaf van het Jaar’. Pieters voorziet het einde van de nieuwsfotografie en de opkomst van het fenomeen crossmedia. En dat is dan volgens hem de distributie van een (foto)verhaal over verschillende media tegelijk: kranten, tijdschriften, boeken, musea, twitter, Hyves, blogs. Maar Tim Overdiek, adjuncthoofdredacteur NOS Nieuws, zei dat het voor een fotograaf heel moeilijk is om iets te bereiken bij zijn nieuwsdienst, waarin radio, televisie en internet worden gecombineerd. “Wij plaatsen foto’s erg klein en hebben er daarom ook een beperkt budget voor. Bovendien moeten de verschillende media elkaar versterken. Je moet niet alleen zenden,

Amateurbeelden die het nieuws haalden: aanslagen Londen 7 juli 2005 en de tsunamie 26 december 2004.

Hij prees de enthousiaste crossmediale aanpak van jonge journalisten, maar zei ook dat het hun vaak nog ontbreekt aan journalistieke

‘Het wordt tijd om de journalistiek van de journalisten te redden’ maar ook kunnen ontvangen. Het is echter ingewikkeld om tegelijkertijd in je hoofd voor al die media te werken én te reageren op die interactiviteit”, zei hij.

kwaliteit: “Vakmanschap betekent betrouwbaarheid en daar gaat het uiteindelijk wel om.” Henk Blanken, adjuncthoofdredacteur van het

16 - juni 2010 - Nieuwspoort Nieuws 2

Dagblad van het Noorden en enthousiast blogger, meent dat het belangrijk is voor media om met hun doelgroep mee te groeien. Daar hebben de kranten volgens hem de boot gemist. “Wij journalisten snappen niet wat innovatie is. Het wordt tijd om de journalistiek van de journalisten te redden”, aldus Blanken, die volgens eigen zeggen ook wel de grafredenaar van de dagbladjournalistiek wordt genoemd. “Maar het gaat mij uiteindelijk ook niet om de kran-

Joop van Reeken Patrick Spijkerman

ten, maar om de journalistiek.” De markt tendeert naar gratis media, stelde Jan Paul Douma. Douma is eigenaar van Coverstory, dat vanuit India in 50 landen teksten beeldverhalen verkoopt, en UPUBLI TV, dat experimenteert met doelgroepen jonger dan 35 jaar, die helemaal geen krant of tijdschrift meer kopen. Volgens de investeerder is het van belang om zo veel mogelijk traffic te organiseren, goed verspreid door alle media heen. Die traffic is nodig om adverteerders te lokken. En daar gaat het volgens Douma om, want het verkopen van een verhaal op zich wordt steeds moeilijker. Louis Zaal, directeur/ oprichter van fotostockbureau Hollandse Hoogte, beaamde dat het steeds moeilijker wordt goede fotografie te verkopen, evenals Liane Lockhorn, exANP, en nu eigenaresse van een adviesbureau in beeldgebruik. Om het debat niet te laten verzanden in somberheid, vroeg debatleider Max van Weezel hoe de fotograaf zich moet ontwikkelen om aan de bak te blijven. Louis Zaal: ze moeten fotograferen én schrijven. Henk Blanken: maak bijzondere verhalen, het enige dat telt. Liane Lockhorn: combineer beeld en geluid en experimenteer met video. En Edie Peters: “Maak je verhaal en ga op zoek naar je markt!”

Alleen kwaliteit kan de kijker nog boeien Er vliegen merkwaardige kreten en uitspraken over tafel tijdens het debat over de vraag of crossmedia de beeldjournalistiek nieuw toekomstperspectief geeft. Zoals: dat er nog geen geld voor wordt betaald is een detail’ en ‘kwaliteitsfotografie is geen doel op zichzelf’. Het ene statement leek haaks te staan op het andere. Crisis in de fotojournalistiek.

leidt tot een enorm aanbod aan beelden, verhalen en filmpjes. Een aanbod waarin de consument volledig verzuipt. Want wie is nog in staat om zelfs maar van zijn naaste familie en vrienden, de Facebook-, Hyvesen Flickr-pagina’s te volgen, met al die leuke, zelfgemaakte fotoseries, verhaaltjes en video’s? Middelmatigheid

De één ziet crossmedia als een serie plaatjes met een muziekje eronder. De ander als een multimediale verspreiding van in wezen hetzelfde verhaal. De één vindt

Consument verzuipt in al die leuke, zelfgemaakte fotoseries op Facebook en Hyves dat de fotograaf moet doen waar hij goed in is: fotograferen. De ander dat hij er maar beter andere dingen bij kan gaan doen. En de fotograaf? Die werd er licht depressief van. Het enige waarover iedereen het roerend eens bleek, was dat de fotojournalist het moeilijk heeft. Feit is dat er erg veel, erg snel verandert in de fotografie en haar wijze van distributie. Allereerst is er de digitalisering die, hoe interessant op zichzelf ook, toch wat deuken heeft geslagen in het aanzien van het vak. Want nu er geen mysterieuze chemicaliën en bijzondere lichtgevoelige materialen meer nodig zijn en ‘direct klaar’ de norm is geworden, meent iedereen professioneel te kunnen fotograferen. Technisch gezien is het fotograferen beslist gemakkelijker geworden. En de technische ontwikkelingen gaan door. De nieuwste camera’s maken, zelfs als er bijna géén licht is, nog mooie foto’s. Met een fotocamera van nog geen duizend euro is het inmiddels mogelijk professionele video in HDTV-kwaliteit te schieten. Iedereen kan dus alles. En iedereen doet ook alles. Dat

De foto van Pim Ras komt pas tot zijn recht op een groot beeldscherm.

In deze zondvloed van middelmatigheid klinkt gelukkig wel de roep om kwaliteit. Goede verhalen, indringende beelden, bijzondere reportages: alleen die zijn volgens de deelnemers van het debat nog in staat de vrijwel verzopen lezer of kijker te boeien. Maar welke media bieden die nog? Kranten plaatsen op hun (overigens steeds kleiner geworden) voorpagina af en toe nog indringende en bijzondere foto’s. Een aantal tijdschriften ook natuurlijk. Maar juist de nieuwe, digitale media laten het fotografisch gezien behoorlijk afweten. Op populaire websites als nu.nl staat bij elk artikel over misdaad hetzelfde fotootje van een zwaailicht en een roodwit lint. Deels hangt dit samen met beperkingen van het medium zelf.

Beeldbeleid digitale media: steeds hetzelfde fotootje van zwaailicht en roodwit lint Er is immers geen controle over de eindkwaliteit van het product. De een bekijkt de foto’s op een zes jaar oude laptop buiten in de zon. De ander op een professionele monitor in hoge resolutie onder gunstige lichtomstandigheden. Dat speelt een hele grote rol. Mensen hebben de foto waarmee Pim Ras dit jaar de Zilveren Camera won wel honderd keer gezien: op het nieuws, in de krant, op internet, klein in een tijdschrift. Maar wie hem bekijkt op een professioneel beeldscherm van 24 inch, in volle kleur en tot in het kleinste detail, ziet pas hoe knap die foto is. En juist dat is van groot belang voor de appreciatie van zo’n beeld (en de bereidheid ervoor te betalen). Misschien hoeft de crisis in de fotojournalistiek niet lang te duren. De HD-TV’s dringen in hoog tempo de huiskamer binnen en zo’n scherm staat binnenkort wellicht ook op ieder bureau. En als de I-Pad dezelfde beeldkwaliteit biedt als de andere producten van Apple, is het straks ook in bed of op de bank genieten. Dan hoeft er alleen nog maar een crossmediale nieuwsdienst te zijn die de kwaliteit van deze producten uitbuit en foto’s groot, indrukwekkend en overtuigend gaat publiceren. Dat de verwende kijker/lezer daar voorlopig nog geen geld voor betaalt, is dan natuurlijk maar een detail...

Nieuwspoort Nieuws 2 - j u n i 2 0 1 0 - 1 7

kunst- en vliegwerk Medewerkers: Josine Boven - Robbert Coops - Gijs Korevaar - Lars Kuipers - Patrick Spijkerman - Anneke Verbraeken - Milja de Zwart

FILM / TONEEL

Nare droom

Soms heb je een nare droom. Je hebt

Dat de persoon van Adam Lang geba-

een missie, iets te doen althans, en je

seerd schijnt te zijn op Tony Blair, dat

begint vol goede moed, maar opschie-

zal wel. Hang de plot niet op aan die

ten wil het niet. Je raakt verzand in een

arme man, zou ik zeggen. Voor de rest

moeilijke opeenvolging van gebeurte-

is The Ghost Writer gewoon een lekke-

nissen die je alleen maar afleiden van je

re ouderwetse thriller, beetje overge-

doel.

construeerd, maar zonder veel pats

Zo’n nachtmerrieachtig scenario volgt

boem, wat een verademing is.

Zweet in de handen In wat voor stad leven wij, als je een

valt er niet veel op aan te merken. Het

maand na de Oscaruitreiking op een

ene moment staat het zweet in je

achternamiddag naar het Haagse

handen, dan weer doet de nerveuze

Filmhuis moet om de meest gelauwerde

cameravoering je naar adem snakken,

film van het jaar te gaan kijken? Nu

en een enkele keer is er een prachtige

goed, daar kan regisseur Kathryn

verstilde spanning met een vlieg die

Bigelow van The Hurt Locker niet veel

zich vermaakt op de wimpers van een

aan doen, dus laten we eens zien wat

scherpschutter. Maar ondanks alle

voor vlees we in de kuip hebben.

variaties op het detoneren, na een bom

The Hurt Locker is het verhaal van een

of wat raak je de tel een beetje kwijt en

onderdeel van het Amerikaanse leger

weet je het wel.

dat in Irak bermbommen en andere

Zet daar het mooie einde tegenover,

boobytraps onschadelijk moet maken.

waarin de held het thuis niet meer kan

We nemen een kijkje in de wereld van

vinden, en je zoekt aan het eind toch

William James en zien hoe hij als een

tevreden het urinoir op. Terwijl je klette-

soort junk overleeft op de adrenaline

rend de blaas leegt, denk je: zes Oscars

van de oorlog, tot het moment dat hij

voor deze film, dat is echt is wat veel

lijkt hij door te slaan na een incident dat

van het goede. Aan de andere kant: als

hem persoonlijk raakt.

ze naar Avatar waren gegaan was het

Als karakterstudie steekt The Hurt

helemaal raar geweest.

Locker niet echt diep, maar als actiefilm

LK / ✸✸✸

The Ghost Writer ook. Ewan McGregor is een anonieme biografieschrijver, die

LK / ✸✸✸✸

wordt ingehuurd voor het afronden van de biografie van de Britse oud-premier Adam Lang (Pierce Brosnan), nadat de eerste broodschrijver onder verdachte omstandigheden om het leven is gekomen. Regisseur Roman Polanski neemt in zijn laatste film ruim de tijd om een bonte

De Appel smaakt naar meer

mengeling van echte karakters en raak geschetste randfiguren te laten opdra-

Ineens staat het toneel vol Hollandse

de hand van drie politieke moorden, en

ze en soms ook onthullende research is

ven, die samen het deprimerende decor

iconen. Van Sjoukje Dijkstra tot Willem

drie moderne, over de dijkgraaf, de

gestoken (Tromp als de nooit ontmas-

vormen voor de nachtmerrie van de

van Oranje en van Sinterklaas tot Anne

dominee en de koopman die de

kerde aanstichter van de moorden op

schrijver. De maand die hij heeft voor

Frank. Die overigens opmerkt dat zij in

Hollandse identiteit bepalen.

de gebroeders De Witt?) Afwisselend

het schrijven wordt ingekort tot twee

de oorlogsbureaucratie niet als

In de pauzes gaat het theater gewoon

ook, mede dankzij de inzet van verschil-

weken als het internationaal strafhof –

Nederlands staatsburger werd aange-

door, dus wie geen bord met

lende regisseurs: naast Aus Greidanus

jawel, ook Den Haag heeft een bijrolle-

merkt en stateloos burger werd, maar

‘Hollandse’ kost op schoot heeft, wordt

David Geijsen, Bob Schwarze en Jules

tje – een aanklacht tegen Lang indient

intussen onomstreden tot de

daar in betrokken. Wie dat wel heeft

Terlingen. Tegen sublieme en vaak heel

omdat hij terrorismeverdachten heeft

Nederlandse literatuur wordt gerekend.

trouwens ook (‘mevrouw, ik zie dat u

natte decors. Voer voor het oog en voor

overgedragen aan de CIA, die er eentje

Meet the Dutch.

zich ons koloniale verleden goed laat

de geest.

doodmartelde. En intussen raakt onze

En dat is nog maar de proloog van De

smaken!’) En het eindigt ook heel her-

Wie alle zes de stukken wil zien moet

held steeds verder verstrikt in een net-

Tuin van Holland, de nieuwste mara-

kenbaar met een partij slap kleedkamer-

twee keer naar De Appel. Maar dat

werk van spionage, samenzwering en

thonvoorstelling van Toneelgroep De

en verjaardagsgeouwehoer.

hoeft geen probleem te zijn. Vanwege

buitenechtelijk gerommel. Ja, dan komt

Appel. Het publiek kiest uit zes stukken:

De tuin van Holland is vijf uur hilarisch,

het succes zijn er na de zomer extra

er van schrijven natuurlijk niet veel

drie klassieke over de vorming van de

maar tegelijkertijd ook heel ongemakke-

voorstellingen gepland.

meer terecht.

Hollandse ziel in de Gouden Eeuw aan

lijk makend theater. Waarin veel serieu-

MdZ / ✸✸✸✸✸

18 - juni 2010 - Nieuwspoort Nieuws 2

kunst- en vliegwerk BOEKBESPREKING

delshuis Trafigura een belangrijke rol opeiste. Dit bedrijf werd later nog een keer berucht door de affaire rond het

Geloofwaardige roman over hebzucht en internationale hypocrisie

gifschip de Probo Koala. Bij Ruwe Olie is eigenlijk maar een kanttekening te plaatsen. Als thriller stelt het niet veel voor. Het wil niet echt spannend worden en voor flitsende

Het lijkt al weer

internationale gemeenschap, die een

keurig de sfeer van Curaçao weet op te

actie leent het boek zich ook al niet. Er

zo lang geleden

land straft maar de eigen handel door

roepen. De weifelende ex-ambtenaar

komen geen spionnen in het boek voor,

dat de interna-

laat gaan. En over de onmacht van de

en zijn Antilliaanse collega worden mooi

er zijn geen achtervolgingen of moor-

tionale

Antilliaanse en Nederlandse regeringen

beschreven en de beklemmende hitte

den. Het is een roman over hebzucht,

gemeenschap

om een deuk in een pakje boter te

van de tropen straalt bij wijze van

machtspolitiek en internationale hypo-

de Iraakse dic-

slaan. Maar in de nachtelijke uren

spreken van de pagina’s af. Dat een

crisie. Dat weet Karel de Vey Mestdagh

tator Saddam

beleeft deze voormalige rijksambtenaar

tankerkapitein wroeging krijgt van zijn

met zijn ervaring als diplomaat haarfijn

Hoessein met

de wilde passie waarnaar hij al jaren

deelname aan de winstgevende olie-

uit de doeken te doen. Het mag dan

behulp van

zocht. Hij moet ook deze knoop

smokkel, beschrijft De Vey Mestdagh

geen thriller zijn, het is wel een goede

sancties op de knieën probeerde te

doorhakken: terug naar zijn vrouw of

geloofwaardig, evenals de spanning die

roman.

krijgen. Aan de vooravond van de

definitief afscheid nemen van zijn eigen

aan boord van het schip steeds hoger

Amerikaanse en Britse inval in het land

verleden.

oploopt. Het verhaal is geïnspireerd

Karel de Vey Mestdagh, Ruwe Olie,

mocht Irak een beperkte hoeveelheid

Ruwe Olie is een mooi geschreven

door een smokkelaffaire met olie in

uitgeverij In de knipscheer

olie uitvoeren om eten en medicijnen

roman waarin de schrijver heel nauw-

2001, waarbij het multinationale han-

GK / ✸✸✸

voor de bevolking te kunnen kopen. De VN probeerde het programma te controleren, maar dat lukte niet overal even goed. De belangen waren groot: Irak

Een mooie hondenbaan

had geld nodig en in het kapitalistische Westen zijn er altijd ‘zakenmensen’ te

De gemeente-

gids, waarvoor hij heeft geput uit zijn

en je maakt jezelf alleen maar belache-

vinden die alle regels aan hun laars

raadsverkie-

ervaring in de Haagse gemeenteraad als

lijk. En als de media er echt een potje

lappen om snel geld te verdienen.

zingen van

fractievoorzitter van de VVD. Met de

van hebben gemaakt nodig ze dan uit

Oud-diplomaat Karel de Vey Mestdagh

maart 2010

nodige zelfspot geeft handige aanwij-

voor een rustig kopje koffie of biertje.”

schetst in Ruwe Olie hoe de VN-sanc-

hebben 9953

zingen, die de raadsleden overzicht

ties werden ontdoken door bedrijven in

raadsleden in

moeten geven en zodoende plezier in

Anne Mulder, Gekozen! En nu…?;

Engeland en Amerika, precies de twee

het zadel

het politieke handwerk van deze mooie

een praktische gids voor gemeente-

landen die zich bikkelhard opstelden

geholpen, van

hondenbaan.

raadsleden, uitgeverij Kluwer

tegen het Iraakse regime. Hij beschrijft

wie ongeveer

Het boek bevat ook de do’s & dont’s

de zwerftocht van de Griekse mam-

de helft nieuw. Kandidaat-Kamerlid

over persrelaties. Met een nuchtere

moettanker van Irak naar Amerika en

voor de VVD Anne Mulder schiet al die

constatering dat klagen over de media

de eindbestemming Curaçao. De illegale

lokale politici te hulp met een praktische

nooit helpt. “Het brengt je niets verder

RC / ✸✸✸

olie wordt straffeloos in Amerika gelost, waarna de tanker naar de Antillen vaart. Onderweg eisen de Amerikanen echter op zeer hoge toon dat de rege-

Paradox van de polderpolitiek

ring van de Antillen het schip aan de ketting legt en voorkomt dat de

Dit voorjaar schreef PvdA-senator Ed

gezegde ‘verdie-

doodgewone.’ Daarom is het heel pas-

gesmokkelde olie wordt gelost. De

van Thijn een boek over de kabinetsfor-

nen’. En tegelijker-

send dat Van Thijn De Formatie aan

Antilliaanse regering dreigt het kind van

matie: een spel zonder regels, dat zich

tijd de democratie

Van Mierlo heeft opgedragen. Want het

de rekening te worden, omdat ook de

voltrekt achter dichte deuren, met een

uit de doodlopen-

mag toch wel de paradox van de pol-

Nederlandse regering bij de

onvoorspelbare uitkomst. Zorg om een

de steeg te halen

derpolitiek worden genoemd dat wij, in

Amerikaanse autoriteiten niets voor

onoplosbare kabinetsformatie na de

waarin zij is

onze drang om steeds opnieuw even-

elkaar weet te krijgen.

verkiezingen van 9 juni doet Van Thijn

beland.

wicht te zoeken tussen macht en tegen-

Tegen die achtergrond van non-fictie

pleiten voor staatkundige vernieuwin-

De proloog van

macht, om ‘verheerdt noch geknecht’ te

heeft De Vey Mestdagh een Neder-

gen in de geest van D66: hervorming

het boek gaat over Van Thijns vriend en

zijn (Van Oldenbarnevelt), telkens weer

landse oud-diplomaat geplaatst, die

van ons ‘krankzinnige’ kiesstelsel,

oprichter van D66 Hans van Mierlo, die

onmacht creëren.

toevallig in de buurt was en de ambte-

invoering van de gekozen burgemeester

op 11 maart overleed. Van Mierlo’s bij-

Ed van Thijn, De Formatie, uitgeverij

naren op Curaçao gaat helpen.

en de gekozen kabinetsformateur. Zo

naam was Meester van de Paradox. In

Augustus

Overdag zit deze man op kantoor en

denkt Van Thijn de kiezers greep te

de proloog staat er één van zijn hand:

verbijt hij zich over de hypocrisie van de

geven op de regering die zij volgens het

‘Het bijzondere aan deze foto is het

MdZ / ✸✸✸✸

Nieuwspoort Nieuws 2 - j u n i 2 0 1 0 - 1 9

kunst- en vliegwerk Taal op de plank In deze campagnetijd draait het om woorden om de kiezer te overtuigen.

Bargoens voor bazen

Daarom deze keer een speciale op de plank over Taal.

Via de post kwam het boekje Bazenbargoens van Paul Verburgt binnen. Iedereen die werknemer is kent de

Taal is zeg maar echt mijn ding

opmerkingen wel: ‘Mijn deur staat altijd open’, ‘Goed

Al tijdenlang staat dit boekje van Paulien Cornelisse

punt, dat parkeren we even’, ‘De neuzen moeten dezelf-

bovenaan de non-fictielijsten. Terecht? Ja, eigenlijk wel.

de kant op staan’ en ‘Hoe vind je zelf dat het gaat’. Op

Op een luchtige en wijze snijdt Cornelisse allerlei taal-

smakelijke wijze analyseert Verburgt deze opmerkingen

thema’s aan. Want hoe zit het nou met de uitdrukking

en laat hij de lezer nadenken over de diepere betekenis

‘mijn ding’? Prima treinlectuur, want de verhaaltjes zijn

achter de woorden. “De alledaagsheid erachter verhult de ware betekenis”, zo

kort dus een ideaal boek om af en toe op te pakken en

zegt de auteur zelf. “Afhouden, kleinhouden en stilhouden.”

weer weg te leggen.

www.bazenbargoens.nl

(Uitgeverij Contact)

De woorden van Wilders en hoe ze werken Lass mal sitzen

Een succesvol politicus is een succesvol taalgebruiker. Hoe zit dat met de taal

Het boekje I always get my sin over het bizarre Engels van Nederlanders is al

van Geert Wilders? Wat is zijn geheim? In De woorden van Wilders & hoe ze

jarenlang een grote cadeauhit. Nu is er een Duitse variant: Lass mal Sitzen.

werken legt Jan Kuitenbrouwer Wilders’ taalgebruik onder de loep. Hij komt tot

Nederlanders spreken aardig Duits, meldt auteur Reinhard Wolff. Maak van

frappante conclusies. Over ‘haathutten’, ‘islamisering’,

u Sie en zet een ing achter het werkwoord en vaak kom je er wel. Maar is dat

‘Rabat aan de Rijn’, ‘Anatolisch korfballen’ en het ‘Kalifaat

voldoende? Nee, betoogt Wolff, want het Nederlandse

van de Multicul’. Waarom was de ‘kopvoddentaks’ toch niet

bedrijfsleven laat volgens de Kamer van Koophandel

zo’n goed idee? Is er een verband tussen Wilders’ woorden

miljarden per jaar lopen. En dat komt doordat het steen-

en de retorica van het Derde Rijk? Is Wilders de Nederlandse

kolenduits van de gemiddelde manager meer amusements-

Obama? En Saartje uit Swiebertje, wat heeft die ermee te

dan communicatieve waarde heeft. De meest voorkomen-

maken? Op al die vragen geeft Jan Kuitenbrouwer in dit

de opmerkingen, zoals Lass mal Sitzen, staan in dit boek

boek een even verhelderend als humoristisch antwoord.

op een rij en glücklich ook met de juiste vertaling erbij.

(Bezige Bij)

(Scriptum Books)

JB

Metze’s Rijkswaterstaat: Meer ophef vóór dan na publicatie Wie naar Nieuwspoort kwam om

gaten in het asfalt.

veranderde, toen de eerste hoofdstuk-

tes uit speeches, trainingsessies en ver-

schandalen over Rijkswaterstaat te

Veel geregel, weinig

ken op tafel lagen. Er werden wijzigin-

gadernotulen.

horen, die kwam bedrogen uit. Het

heroïek, aldus

gen doorgevoerd, maar desondanks

Directe aanleiding voor de reorganisatie

boek Veranderend getij van Marcel

onderzoeksjourna-

wilde Keijts niet dat het boek ver-

waren de bouwfraude, de problemen bij

Metze zorgde voor meer opschudding

list en historicus

scheen. Metze moest naar de rechter

de Betuweroute, de HSL en financiële

vóór publicatie dan erna. Het boek dat

Marcel Metze tij-

om publicatie af te dwingen en er wer-

tekorten. De vraag drong zich op of

van Rijkswaterstaat niet mocht verschij-

dens de presentatie

den Kamervragen gesteld. Metze ver-

Rijkswaterstaat nog wel in staat was om

nen, bracht geen grote onthullingen,

van zijn boek in maart.

loor, maar kwam toch tot overeenstem-

grote projecten te doen. Maar het boek

wel pijnlijk gedetailleerde beschrijvingen

Metze zelf erkende dat er geen schok-

ming met Rijkswaterstaat en mocht het

doet ook verslag van de diepere motie-

van de jarenlange reorganisatie. Hoe de

kende zaken in zijn boek te vinden

in eigen beheer publiceren. Volgens de

ven: het voortbestaan stond op het

helden van weleer tijdens hun eigen

waren. “Wel hoe Rijkswaterstaat moest

schrijver zijn uitsluitend enkele passages

spel. Er kwam een nieuwe topman: Bert

watersnood een zwemband kregen toe-

veranderen in het nieuwe millennium.

aangepast die betrekking hebben op de

Keijts, die het geschonden blazoen weer

geworpen met de tekst: ‘Markt, tenzij’.

Goedschiks of kwaadschiks.” De reor-

persoonlijke levenssfeer van een aantal

moest oppoetsen en schoon schip

Rijkswaterstaat is de grootste uitvoeren-

ganisatie startte eind 2003 en duurde 4

ambtenaren en is de rest overeind

moest maken. De regionale directeuren

de overheidsorganisatie in Nederland

jaar. Rijkswaterstaat kromp fors in en

gebleven.

moesten hun eigen koninkrijk opgeven.

met een budget van 4 miljard euro. Het

werd tegelijkertijd omgevormd tot een

Het boek leest als een trein en geeft

‘Markt, tenzij’, werd het nieuwe devies.

heeft een heldenimago: nationale red-

strikt uitvoerend agentschap.

een verrassende inkijk in de ambtelijke

Rijkswaterstaat werd van een bouwer

der in de dagen van Lely én het is een

De nieuwe topman Bert Keijts wilde de

reorganisatie. Niet alle pagina’s hoeven

een publiekgerichte netwerkmanager

monument. Wie er werkte was trots op

reorganisatie tot in detail laten vastleg-

echter ademloos uitgelezen te worden,

die het werk door de markt liet uitvoe-

dat monument. Het werk is nu prozaï-

gen en verleende Metze in eerste

daarvoor is het toch te veel het gede-

ren.

scher: strooier van zout en dichter van

instantie alle medewerking. Die houding

tailleerde verslag met uitgebreide quo-

Is de reorganisatie gelukt, zo vraagt

20 - juni 2010 - Nieuwspoort Nieuws 2

kunst- en vliegwerk Metze zich af in zijn boek. Rijkswaterstaat is weliswaar publieksvriendelijker

Omgaan met teleurstellingen

geworden en het huishoudboekje klopt beter, maar uiteindelijk was alles weinig

‘De cursus “Omgaan met teleurstellin-

Met de kennis van

Middendorps derde boek bevat zijn

doordacht. ‘Markt, tenzij’ bleek vooral

gen” kan helaas wederom geen door-

nu pretendeert een

waarnemingen sinds de val van het

een top down verhaal. De helden van

gang vinden.’ Dit citaat van Herman

stemwijzer voor

kabinet-Balkenende IV op 20 februari

weleer blikken met weemoed terug op

Finkers siert de bladzij tussen de titel-

Nederland te zijn, of

2010, waarna de campagnes voor de

een andere slogan: Geef ons heden ons

pagina en de eerste pagina van Peter

nog sterker: de ultie-

gemeenteraadsverkiezingen naadloos

dagelijks brood en af en toe een

Middendorps derde bundel columns uit

me alternatieve gids

overgingen in die voor de Tweede

watersnood.

dagblad De Pers. Geen idee waarom

voor de verkiezingen

Kamerverkiezingen. Aangevuld met

Marcel Metze, Veranderend Getij,

Middendorp dit heeft uitgekozen, maar

– en voor de formatieperiode daarna,

wat ouder werk. Het is een vrij losse

uitgeverij Balans

het is natuurlijk een prachtig citaat, en

zoals de achterflap stelt. Maar ja, na

verzameling columns, die de titel of

ook nog eens heel goed van toepassing

zo’n stevige aanbeveling stelt de inhoud

ondertitel niet echt waarmaakt.

op Middendorps boek.

dus teleur.

Geeft dat? Als altijd zijn het rake obser-

AV / ✸✸✸✸

vaties, opgeschreven met een scherpe pen die ook de auteur zelf niet ontziet.

Geen weggegooid geld

Zoals die over zijn poging een verslaggeefster van de Volkskrant te omarmen: ‘Bij het ontwaken zag ik de omarming

Iedereen kent

miljarden euro’s, vergaard door polder-

afgedekt, is het verrassende startpunt

opeens heel helder voor me, de amech-

dat wel: je hebt

instituten als woningcorporaties en ziek-

van de toer door polderland. Aan het

tigheid ervan, de machteloos uitgesto-

een boek op de

tekostenverzekeraars, die intussen van

einde komt de auteur ook weer terug

ken armpjes. Soms gaat het een paar

leesstapel liggen

‘niemand’ meer zijn. Van de geschiede-

op deze eerste, op moderne leest

weken goed en kun je over jezelf gaan

waaraan je

nis van onze sociale zekerheid en hoe

geschoeide massaverzekering tegen een

nadenken als iets wat wel meevalt,

maar niet toe-

die afbrokkelt. De problemen, beperkin-

sociaal risico. Daarmee is het boek een

maar dan gebeurt altijd wel weer iets

komt. Elke keer

gen en uitdagingen van het

mooi rond geheel. Of het voor een

wat je confronteert met de realiteit.’

trekt weer een

Nederlandse poldermodel. Om dit te

doorgewinterde polderaar veel nieuwe

Het geeft niet, ben ik geneigd te zeg-

ander boek de

illustreren, geeft Herderscheê steeds een

handvatten biedt, kan ik niet beoorde-

gen. Maar ja, de teleurstelling besluipt

aandacht. Als je dan uiteindelijk toch

inkijkje in het Old Boys Network, waar-

len. Voor een gevorderde leek leest De

me onwillekeurig wel. Het zit hem niet

het boek pakt, omdat de deadline

in hij aan de hand van anekdotes laat

Geldpomp verrassend makkelijk weg.

in de columns. Het zit hem in dat

begint te naderen, volgt opeens een

zien wat er met de weggevloeide euro’s

Gijs Herderscheê , De Geldpomp,

gebundel. Dat moet dus maar eens

aangename verrassing. Dat was voor

in een bepaalde sector is gebeurd.

uitgeverij Balans

afgelopen zijn.

mij het geval bij De Geldpomp van

De begrafenisverzekering, waarmee al

Volkskrantjournalist Gijs Herderscheê.

in de negentiende eeuw de schande

De Geldpomp beschrijft het verhaal van

van een armenbegrafenis kon worden

Peter Middendorp, Met de kennis van

JB / ✸✸✸

nu, uitgeverij Prometheus

MdZ / ✸✸

Journaliste/antropologe Hilde Janssen wint vertrouwen

44 ‘Troostmeisjes’ doorbreken stilzwijgen Ze nam zich voor de ‘samenzwering

2004 voor een reportage op verkie-

internationaal voorpaginanieuws zijn,

van doodzwijgen’ te doorbreken.

zingscampagne ging met kandidaat-

duikt Janssen in het onderwerp. “Ik

Daarom ging AD-correspondent in

parlementslid Nursyahbani Katjasung-

kwam erachter dat er eigenlijk niet

Indonesië Hilde Janssen in 2007 op

kana. De vrouwenactiviste en advocate

zoveel bekend was. Ik probeerde daar-

zoek naar de Indonesische ‘troostmeis-

is pleitbezorgster voor de troostmeisjes

om in contact te komen met vrouwen

jes’ van de Japanse bezetter in de

en heeft ervoor geijverd compensatie-

via de oude belangenorganisaties, vete-

Tweede Wereldoorlog. Samen met foto-

geld voor de vrouwen los te krijgen.

ranenclubs, rechtshulporganisaties, de

graaf Jan Banning vond, interviewde en

Dat is op een enorme teleurstelling uit-

vroegere ‘heiho’ - hulpsoldaten. Maar ik

fotografeerde ze er uiteindelijk 44. Een

gelopen. Japan betaalt uiteindelijk vanaf

liep steeds vast.” Janssens zoektocht

bewonderenswaardige prestatie, want

1997 drie miljoen euro smartengeld.

naar vrouwen, begonnen in boeken,

schaamte en valse hoop op genoegdoe-

Maar die wordt niet aan de slachtoffers

artikelen en archieven, op gang

ning leken de hoogbejaarde vrouwen

uitgekeerd. De Indonesische regering

gebracht door te bellen en te schrijven

voorgoed het zwijgen te hebben opge-

wil niet dat de vrouwen met hun

met mogelijke contactpersonen, brengt

legd.

beschamende verleden te koop lopen.

haar naar het midden en oosten van

Daarom wordt het geld besteed aan

Java, naar Sumatra en naar de

De kiem voor het boek Schaamte en

bejaardentehuizen.

Molukken.

Onschuld werd gelegd toen Janssen in

Als de troostmeisjes in 2007 opnieuw

De vrouwen aan het praten krijgen is Nieuwspoort Nieuws 2 - j u n i 2 0 1 0 - 2 1

kunst- en vliegwerk een ander probleem. De geschiedenis

euro. Omgerekend is dat een ruim

dankzij Janssens achtergrond en erva-

stuk door, bij anderen moest ik het ver-

met het smartengeld had mensen heel

weekloon.”

ring als antropologe. “Daardoor weet ik

haal eruit trekken. En dan nog gebeur-

afhoudend gemaakt. “Een ongeschre-

Toch wordt de onwil pas doorbroken,

dat je niet altijd heel gefocust kunt wer-

de het vaak dat vrouwen over de zaak

ven regel in Indonesië is: als je iemand

als één van Janssens Indonesische reis-

ken. Mensen kijken de kat uit de boom.

zelf heen hopten, zo van: en toen werd

helpt, krijg je er wat voor terug. In de

genoten tijdens een gesprek met een

Ik begon meestal met heel algemene

ik opgepakt en toen was het afgelopen.

verwachting dat Japan tot wel 28.000

dorpshoofd uitroept: “Dat is precies wat

vragen, zoals: ‘Hoe oud was u toen de

Je moet de tijd nemen om het vertrou-

dollar per persoon zou gaan betalen,

Japan wil, dat jullie je mond houden!”

Japanners kwamen’, ‘Zat u op school’.

wen te winnen, daar kwam het eigenlijk

begonnen dorpsgenoten en familie-

Het onderzoek slaagde uiteindelijk

Sommige mensen vertelden aan één

op neer.”

leden te lobbyen voor de vrouwen. er hun land en hun koeien voor ver-

Systematisch misbruik

uitgeverij Nieuw Amsterdam

kocht. Toen er vervolgens helemaal

Met systematische dwangprostitutie wilde het Japanse leger het moreel van de

Parallel uitgegeven met fotoboek

geen geld kwam, is dat de vrouwen

soldaten op peil houden, hun lustgevoelens onder controle en geslachtsziekten

Troostmeisjes/Comfort Women, Jan

flink ingewreven. Daardoor werd het

op afstand. Het systeem was dan ook zorgvuldig gepland, in Indonesië tot en

Banning, Ipso Facto/Seltmann+Söhne

onderwerp totaal onbespreekbaar. Als ik

met de medewerking van de dorpshoofden. Er bestond zelfs een norm: één

De foto’s worden tot eind augustus

in een dorp kwam en vragen stelde,

dwangprostituee op dertig tot honderd manschappen. Op basis van deze norm

geëxposeerd in de Kunsthal, Rotterdam.

vroegen mensen vroegen: ‘Kom je nu

wordt geschat dat in Japans bezet gebied 200.000 vrouwen slachtoffer werden;

Er is een documentaire gemaakt over de

het geld brengen? Hoe zit het met de

in Indonesië 20.000. Maar vermoedelijk gaat het om een veelvoud hiervan.

totstandkoming van beide boeken. Die

financiële compensatie?’ Maar ik heb

Ook buiten de legerbordelen werden vrouwen systematisch misbruikt. De latere

wordt op 15 augustus op Nederland 2

nooit beloften over geld willen doen.

president Soekarno vond het troostmeisjessysteem alleszins aanvaardbaar. “Het

uitgezonden door de NOS.

Mijn pen is mijn wapen. Ik had wel van

werkte goed. Iedereen was zeer tevreden. Als ik duizenden moet offeren om

Meer informatie: www.hildejanssen.nl

tevoren bedacht dat ik de vrouwen een

miljoenen te redden, dan doe ik dat”, stelde hij later in zijn autobiografie.

Sommige ‘belangenbehartigers’ hadden

Hilde Janssen, Schaamte en Onschuld,

MdZ / ✸✸✸✸✸

onkostenvergoeding zou geven van 15

TENTOONSTELLING

Scoren op het finale moment De Kunstcommissie Nieuwspoort

van 1994 en 2006). Van hen zijn er nog

Johan Cruijff, Franz Beckenbauer of

de speler zelf vertelt wat hij op het

organiseert in samenwerking met het

34 in leven.

David Beckham.

moment zelf voelde.

fotopersbureau Hollandse Hoogte een

De lijst bevat onder meer badkamerver-

Vanaf augustus 2009 heeft fotograaf

Tijdens het hele WK is deze tentoonstel-

tentoonstelling rond het thema WK

koper Dick Nanninga, wijnmaker Paolo

Michael Donald die scorenden gepor-

ling, I scored a goal in the cup final, te

2010. Sinds de start van het WK heb-

Rossi en verzekeringsagent in ruste

tretteerd. Elke portretserie heeft een

zien in de sociëteit.

ben slechts 55 mannen gescoord in de

Martin Peters. Wie er daarentegen niét

begeleidende, exclusieve, tekst waarin

www.michaeldonald.com

finale (exclusief de strafschoppenseries

op staan zijn mannen als Maradona, Dick Nanninga scoorde in 1978 de gelijkmaker tegen

Huilen in Den Haag

Argentinië. Het mocht niet baten. Argentinië won de

Het wordt huilen in Den Haag de

Mariët Herlé.

wereldcup met 3 - 1 tegen

komende herfst. In september start het

En ondanks

Oranje. Nanninga is niet de

culturele evenement ‘Huilen in Den

het tranen-

enige die de jongensdroom

Haag, leed met een knipoog’. In

trekkende

van scoren tijdens de finale

Nieuwspoort is vanaf 5 september tot 2

onderwerp,

om het wereldkampioen-

november 2010 de fototentoonstelling

zeer de

schap verwezenlijkte, maar

‘Huilen met een grimlach, leed in de

moeite

niet als kampioen naar huis

Kamer’ te zien. De schilderijen van

waard. De

ging. Dat overkwam dertig

zakdoeken van de kunstenaar Twan

droevigste beelden uit Den Haag aan

procent van de mannen op

Janssen uit de collectie Boys don’t Cry

de hand van 8 thema’s, zoals armoede,

de lijst.

zullen de tentoonstelling een extra

dierenleed en natuurlijk politieke dra-

accent geven en wellicht helpen de

ma’s. Poorters kunnen tot 5 september

tranen te drogen.

met korting intekenen op dit boek.

Bij huilen in Den Haag hoort een gelijknamig ‘kunst- en wandelboek’ van 22 - juni 2010 - Nieuwspoort Nieuws 2

Meer informatie: www.witteuitgeverij.nl

Het moet niet gekker worden Wat een gekkenhuis is Nederland geworden, viel me in de tweede helft van mei op. Nauwelijks de tijd gehad om te treuren over de dood van Hans Dijkstal, de aimabele voorzitter van de Stichting Instandhouding Nieuwspoort die ons helaas ontvallen is. Kort voor zijn dood is hij benoemd tot erepoorter. De ene ontwikkeling volgde de andere op. De joodse gemeente van Amsterdam kwam in opstand tegen de 4 meitoespraak die Eberhard van der Laan in Nieuwspoort had gehouden. Een misverstand, bleek later: de gelovigen waren afgegaan op een slordig persbericht waarin stond dat Van der Laan had gezegd dat een dodenherdenking eens per vijf jaar wel voldoende was. Wat hij dus helemaal niet had gezegd. De vete is - mede dankzij bemiddeling door ons - inmiddels bijgelegd. Hero Brinkman kwam ook in opstand, maar dan tegen Geert Wilders. Trouw Nieuwspoortbezoeker Jack de Vries kreeg een slag onder de gordel toegediend door het roddelprogramma RTL Boulevard. De ‘family man’ had een buitenechtelijke relatie met zijn vrouwelijke adjudant en moest vanwege de ‘publicitaire druk’ aftreden als staatssecretaris van Defensie. NRC-columnist Bas Heijne vond het nodig uit te halen naar de Haagse journalisten die het gedrag van overspelige politici met de mantel der liefde bedekten. Misschien hadden ze zelf te veel boter op hun hoofd, opperde hij. Of lag het aan Nieuwspoort (‘In de sociëteit waar de politiek en pers elkaar treffen, hangt de permanent ranzige sfeer van een parenclub’). De ‘muckrakers’ van HP/De Tijd plunderden de vuilniszakken van Alexander Pechtold, André Rouvoet en hun gezinnen. Ondertussen deed zich de vliegtuigramp boven Tripoli voor. Met collega-journalisten die alle fatsoensgrenzen overschreden door in te zoomen op de pluchen beertjes en damesstrings in het wrak, voor te lezen uit de reisdagboeken van de slachtoffers en zich te posteren in de voortuin van hun familieleden. De Telegraaf deinsde er zelfs niet voor terug de enige overlevende, het jongetje Ruben, in zijn ziekenhuiskamer aan een telefonisch interview te onderwerpen. Waarna professioneel reltrapper Prem Radhakishun bij De Wereld Draait Door het aftreden van Telegraafhoofdredacteur Sjuul Paradijs eiste. En Radhakishun bij Pauw & Witteman verantwoordelijk werd gesteld voor het feit dat Paradijs werd bedreigd. Zoals een bekend volksvertegenwoordiger

wel eens zegt: veel gekker moet het niet worden. Novum dat met een verkeerd persbericht Van der Laan in problemen brengt, Jack de Vries wiens privéleven door toedoen van RTL Boulevard op straat komt te liggen, televisiezenders en kranten die de nabestaanden van de slachtoffers van een vliegtuigramp geen seconde rust gunnen - loopt er een rode draad door dat verhaal? Bij leven en welzijn waarschuwde Dijkstal tegen het om zich heen grijpen van mediahypes. Hij signaleerde dat sinds de Fortuynrevolte de hijgerigheid en belangstelling voor incidenten waren toegenomen. Dat kwam volgens hem vooral door de alles overheersende rol van de televisie. Politici zagen zich gedwongen zich uit te drukken in simpele soundbites. De beeldcultuur was zijns inziens bezig het geschreven woord naar het tweede plan te verbannen. Dat ging ten koste van de diepgang. Zelf had hij geprobeerd zich aan die ontwikkeling te onttrekken. Hij weigerde in Jip en Janneketaal te praten toen zijn partij hem daarom vroeg. Dat was hem duur komen te staan. Als lijsttrekker van de VVD verloor hij in 2002 de verkiezingen. Vervolgens trok hij zich terug uit de Kamer. Dijkstal was de eerste om toe te geven dat het niet meeviel op te boksen tegen een tijdgeest waarin emotiepolitiek en infotainment de boventoon voerden. In een interview met me vertelde hij over de Amerikaanse barbecue in het Kamerrestaurant waar hij saxofoon speelde. Een fotograaf drukte hem een cowboyhoed op het hoofd. Leuk voor het plaatje! De foto dook telkens weer op als het hem politiek tegenzat. Nu om te beklemtonen dat hij een vrolijke Frans was aan wie je het land ook niet kon toevertrouwen. Zo werkte die beeldcultuur! Acht jaar na dat interview hebben de personalisering van de politiek, de hijgerigheid en de behoefte aan ‘leuke en spannende dingen’ (Klaas de Vries in de Volkskrant) nog veel verder om zich heen gegrepen. Met de tumultueuze gebeurtenissen in mei als voorlopig dieptepunt. Reden voor het bestuur van Nieuwspoort om - in de geest van Dijkstal - door te gaan met het aanzwengelen van het debat over de omgangsvormen tussen pers en politiek. Want, Bas Heijne: Nieuwspoort laat zich niet in de hoek drukken van een ranzige parenclub. Max van Weezel

Nieuwspoort Nieuws 2 - j u n i 2 0 1 0 - 2 3

Naam: Henk Jan Ormel Functie: Tweede Kamerlid CDA Woonplaats: Hengelo (Gld.) Pied-à-terre in Den Haag: bovenkamertje, Mauvestraat

Auteur: Lars Kuipers

‘Krakende treden probeer ik te vermijden’ “Dit is mijn kamer. Alleen de wekkerradio en de scheerspullen zijn van mij. Het is mijn bewuste keuze om het zo te doen. Ik wil hier in Den Haag geen tweede huis creëren. Dan krijgt mijn vrouw het idee dat ik liever in Den Haag in mijn appartement zit. De foto’s van mijn vrouw en kinderen staan op mijn werkkamer in de Tweede Kamer, ik ontbijt in de Tweede Kamer, ik slaap hier alleen maar. Dit huis is van Pim en Marjorie van der Pol. Hun kinderen zijn het huis uit, en dus verhuren ze een deel. Ik hoef hier niet schoon te maken, ik hoef niet met handdoeken en lakens heen en weer te slepen, ik hoef alleen mijn eigen bed te verschonen. En het is toch een heel klein plekje voor jezelf. Omdat je weet dat je hier een bed hebt staan, een plek waar je altijd naar toe kunt. Pim en Marjorie zie ik eigenlijk nooit. 24 - juni 2010 - Nieuwspoort Nieuws 2

Als ik thuis komt, meestal rond half een ’s nachts, ligt iedereen te slapen. Ik probeer dan zo stil mogelijk te doen, ik weet welke traptreden kraken en die probeer ik te vermijden. In Hengelo, Gelderland, woon ik in de oude pastorie. Midden in het dorp, gebouwd in 1824, een rijksmonument. Het is ons familieparadijs, met een tuin van iets van 4000 vierkante meter met prachtige rode beuken erin. Het allermooiste als je die kant op reist, is dat je het vanuit de trein steeds groener ziet worden. Het thuiskomen begint als je bij Zutphen de Gelderse IJssel oversteekt. Je stapt uit op station Vorden, je wordt opgehaald door je vrouw, thuis rijd je het knerpende grindpad op, en het eerste wat je dan doet is een rondje om het huis lopen, kijken hoe alles erbij staat. Ik ben ook lid van de NAVO Assemblée. Een bijkomende handicap

met die buitenland-portefeuille is dat je dat werk doet buiten de Kamerdagen. Ik kom dus vaak donderdagavond thuis en moet op vrijdag alweer naar Schiphol, ben ik het weekeinde weer weg. Dat draagt bij aan het gevoel dat het toch wel zwaar is. Het grote verschil met mijn vroegere werk als dierenarts is dat ik hier in Den Haag altijd binnen zit. Wat ik dus wel eens doe, is ’s avonds de fiets pakken naar Scheveningen, uitwaaien aan het strand, dan ben ik twee of drie uur onderweg, kom ik uitgewaaid thuis en val ik in slaap. De wind in je gezicht, dat heb ik echt nodig. Ik ben nog nooit verdwaald. Ik heb een heel goed richtinggevoel en fiets altijd zonder kaart, ik vind mijn weg wel terug. Je komt ook wel eens in aparte buurten terecht, ’s avonds alle winkels nog open, allemaal mensen

op straat, er gebeurt van alles. Leuk om te zien - heel anders dan in Hengelo. Gisteravond had ik een spreekbeurt in Borculo in de Achterhoek, dat heb je in campagnetijd. Loopt er ineens een koe op de weg. Dus ik ben uitgestapt en heb die koe weer het erf op gedreven. Die boer kende ik wel, hij zei: ‘Komt een Kamerlid mijn koe terugbrengen!’ Ik geniet van het Kamerlidmaatschap, maar ik genoot ook van dierenarts zijn. Ik kom nog geregeld bij oude klanten van me over de vloer. Dan loop je zomaar binnen, via de deel, de deur staat open, kopje koffie drin-

ken. Dan praat je over het bedrijf, de koeien en de politiek. Het platteland is zwaar ondervertegenwoordigd in Den Haag. Kijk je naar echte plattelanders, mensen die niet in een stedelijke omgeving wonen, dan houdt het volgens mij met twintig wel op. Onder de Kamerleden heb je een groep overblijvers die na het werk direct naar het appartement gaat. Als ik om een uur of twaalf mijn computer uitzet, kom ik altijd dezelfde mensen tegen. Rendert Algra, Rikus Jager, Pieter Omtzigt. Wij passen op elkaar. Je deelt dezelfde levenswijze, dat schept toch een soort band. Een collega die na het werk op zijn fiets

stapt en richting Voorburg fietst, beseft niet wat het is om te leven zoals ik leef. Ontheemd, ballingschap, dat zijn toch een beetje de woorden. Zeg nou zelf, voor een vijftig-plusser is dit toch een apart leven. Het is niet eens zozeer een offer voor jezelf, maar vooral voor je gezin, je vrouw. Steun van je vrouw, dat is zo belangrijk - eigenlijk zou Nieuwspoort eens een partnerdag moeten organiseren. Maar mijn vrouw, zij kent mijn onrust, ze weet dat ik, als ik hiermee zou stoppen, weer op zoek ga naar iets anders.”

Politiek cryptogram - Hans Schogt Horizontaal: 3. Vorrinks onderwereld (6) 5. Beslist geen familie van de c-trompet (7) 6. Wedstrijdbal (5) 8. Jan Peters schaakstuk, hoe lang nog? (7) 10. Macht … (6) 11. … die u waarnam (5) 12. Bepalen wat je hier gaat doen (8) 13. Schrijvende premier (10) Verticaal: 1. Tandeloos gebit (11) 2. Spiritisten (5) 4. Beurs voor bewindslieden (12) 5. Hulphoogte (14) 7. Kiesraad (10) 9. Voor beloning vatbaar (9)

Oplossing cryptogram 2010/1 Horizontaal: 4. De Jager; 5. amendement; 7. staat; 8. dispuut; 9. kamerstuk; 12. linkse hoek; 14. stembureau; 16. Den Haag Verticaal: 1. beleid; 2. kamers; 3. bestuur; 5. artikel; 6. netwerk; 10. stemming; 11. kiesraad; 13. val; 15. tijd Erica Valk uit ’s-Hertogenbosch heeft met haar goede oplossing van cryptogram 2010/1 Henning Mankells boek De Gekwelde Man gewonnen.

Oplossing Onder de goede inzenders van dit speciale cryptogram voor Poorters wordt het boek De Formatie van Ed van Thijn verloot. Uitgeverij Augustus heeft dat ter beschikking gesteld. Oplossingen, voorzien van naam en adres, opsturen naar Nieuwspoort, t.a.v. Nieuwspoort Nieuws, Lange Poten 10, 2511 CL Den Haag. Op de envelop ‘cryptogram’ vermelden. Sluitingsdatum 15 september 2010.

Nieuwspoort Nieuws 2 - j u n i 2 0 1 0 - 2 5

NIEUWE POORTERS

B. Leferink

J. Goede

S.J. Schoppert

M.J. Visser

J. Koedam

R. Mikkers

Chef Parlementaire

Eigenaar Goede Executive

Verslaggever RTL Nieuws

Woordvoerder Operaties

Hoofd Communicatie

Parlementair Verslaggever

Redactie NOS

Search BV

ministerie van Defensie

Provincie Zuid-Holland

De Telegraaf

A.L. Kodde

J.C. Sneller

C.G. Abels

K.E. Waanders

R.M. van Zanten

R.V.J. van Geenen

Woordvoerder ProRai

Gemeenteraadslid D66

Gemeenteraadslid VVD

Gemeenteraadslid D66

Directeur

Parlementair Redacteur

Gemeente Den Haag

Gemeente Den Haag

Gemeente Den Haag

RavesteinZandbeek

AD Nieuwsmedia

W. Koenders

R. Hemerik

M. Aït Mallouk

R.H.J.M. Gradus

H.J. Hagen

P.F. Hasekamp

Bestuurscommunicatie,

Directeur Vereniging van

Medewerker Kamer-

Directeur Wetenschap-

Directeur Externe

Algemeen Directeur

adviseur Provincie

Nederlandse Autolease-

contacten ministerie van

pelijk Instituut voor het

Betrekkingen Vereniging

Zorgverzekeraars

Zuid-Holland

maatschappijen

OCW

CDA

Logistiek Management

Nederland

E. van den Anker

A.J.M. van Bellen

E.H. Dykstra

M.W. Meerdink

dr. J.J. Sylvester

M.L. Nooren

Bedrijfsjournalist /

Directeur ECP-EPN,

Professor (visiting)

Voorzitter Raad van

Senator Eerste Kamer en

Senior adviseur

redacteur FHI, Federatie

Platform voor de

International Emergency

Bestuur Espria /

Burgemeester Gemeente

Ruimtelijke Ontwikkeling

van Technologiebranches

Informatie Samenleving

Management The George

Woonzorg Nederland

Naarden

Twynstra Gudde

Washington University

26 - juni 2010 - Nieuwspoort Nieuws 2

Adviseurs & Managers

Evenementenagenda

NIEUWE POORTERS

Pepbijeenkomst maandag 5 juli vanaf 15.00 uur in de sociëteit Meer informatie: secretariaat: 070 - 346 94 40 [email protected] www.nieuwspoort.nl

G.F. Rameijer

J. de Vries - in ’t Veld

S.I.G. van Gils

J. van Velzen

Communicatieadviseur /

Algemeen Directeur VAR

Woordvoerder ministerie

Voorzitter CDJA

Woordvoerder VNG

van SZW

C. Gielen

R.M. van Geffen

J.W.R. van Lunteren

M.F.A. Staudt

Adviseur Public Affairs

Voorlichter Raad voor

Gedeputeerde provincie

Managing Director

Provincie Limburg

Cultuur

Utrecht

Altrimex B.V./LedNed B.V.

Nieuwspoort Nieuws (oplage 2.400) verschijnt 4 x per jaar en wordt toegezonden aan alle leden van het perscentrum, onder wie journalisten, voorlichters, alle bewindslieden, Kamerleden, leden van Provinciale Staten, burgemeesters, gemeenteraadsleden, bestuurders van maatschappelijke organisaties, diplomaten, pr-adviseurs, lobbyisten en captains of industry. Bel voor advertentietarieven Steven Veenendaal, telefoon 070 - 346 94 40.

Nieuwspoort Nieuws 2 - j u n i 2 0 1 0 - 2 7