KWARTAALUITGAVE INTERNATIONAAL PERSCENTRUM JAARGANG XLVII - AFLEVERING 2- JULI Het Europees avontuur van een Nieuwspoortbestuurder

K WA RTA A L U I T G AV E

I N T E R N AT I O N A A L

PERSCENTRUM

J A A R G A N G X LV I I - A F L E V E R I N G 2 - J U L I 2 0 0 9

Het Europees avontuur van een Nieuwspoortbestuurder

K WA RTA A L U I T G AV E

I N T E R N AT I O N A A L

PERSCENTRUM

J A A R G A N G X LV I I - A F L E V E R I N G 2 - J U L I 2 0 0 9

Libertas

Nieuwspoortforum is het driemaandelijks verschijnend magazine van het Internationaal Perscentrum Nieuwspoort

is de naam van een echt Europese partij die dit keer voor het eerst deelnam aan de Europese verkiezingen. Lijsttrekker in Nederland was Eline van den Broek, lid van het bestuur van Nieuwspoort. Erg succesvol was het allemaal niet, maar wel erg leerzaam pagina

REDACTIESECRETARIAAT: Lange Poten 10 2511 CL Den Haag T 070 - 346 94 40 E [email protected] I www.nieuwspoort.nl REDACTIE: Nicole Bodéwes, Josine Boven, Toof Brader, Benno Bruggink, Paulus Eras (eindredacteur), Jaap Folkerts, Lars Kuipers, Bart van Leeuwen, Margriet van Lith (hoofdredacteur), Vincent Schepman (vormgever), Milja de Zwart COLUMNISTEN: Chris Ostendorf, Syp Wynia MEDEWERKERS: Max de Bok, Piet Bouwmeester, Robbert Coops, Karel van Doodewaerd, Hans Burgers, Hans Meijs, Han Mulder, Kerstin Schweighöfer, Hans Versteeg, Max van Weezel

8

Achmea

Verkiezingsaffiches

Heeft een bijzondere kunstcollectie, die beheerd wordt door Hans Meijs. Hij verzorgt ook een expositie in Nieuwspoort, waar een deel van de collectie straks te zien zal zijn. Inleven en Vernieuwen in kunst vertaald op pagina

zijn in Nederland lang niet zo mooi als in andere landen, vindt Hans Versteeg. En vooral: te klein. De euro-verkiezingen gaven helemaal een merkwaardig beeld te zien: ‘geen enkele partij heeft de moeite genomen een speciaal op de Europese verkiezingen afgestemd affiche te maken!’ pagina

FOTO’S: Robbert Coops (pag. 19) Karel Doodewaerd (pag. 2, 3, 12, 13, 15, 28, 29) Dirk Hol (pag. 2, 20) Libertas (omslag, pag. 2, 8, 10, 12) Pieter Pennings (pag. 3, 30, 31) Tijn Sadee (pag. 3, 22) Carola Sewing (pag. 3, 5, 7, 26, 32, 33) Erik Staman (pag. 24, 25) Milja de Zwart (pag. 2, 16, 17, 18)

11 12

In Irak trainde Milja de Zwart Irakese journalisten in opdracht van het Independent Media Centre in Kurdistan, vorig jaar opgericht door de Nederlandse Judit Neurink met hulp van Press Now en Democratie en Media. Over leergierige studenten en machteloze politici in een bijzonder land pagina

VORMGEVING: Vincent Schepman T 079 - 352 27 02 E [email protected] ADVERTENTIE-EXPLOITATIE: Steven Veenendaal Lange Poten 10 2511 CL Den Haag T 070 - 346 94 40 F 070 - 364 23 80 E [email protected] DRUK: UnitedGraphics ISSN 1873-8990

Kopij voor het septembernummer dient uiterlijk maandag 31 augustus bij de hoofdredacteur ([email protected]) te zijn ingeleverd.

2 - juli 2009 - Nieuwspoortforum 2

Jan Jacob van Dijk

16

Is de enige hoogleraar in de Tweede Kamer. In de serie ‘wetenschappers in de politiek’ deze keer een portret van de man die Balkenende opvolgde op de leerstoel Christelijk Sociaal Denken. ‘Dag en nacht politiek bedrijven is voor mij niet gezond. Ik heb het echt nodig om ook in een heel andere wereld te werken.’ pagina

20

Insmeren!

22

Is één van de vele vermaningen van Europa aan haar burgers. Niet roken! Oppassen met oversteken! En met alcohol natuurlijk! Chris Ostendorf blijft zich verbazen in Brussel op pagina

Receptielopen is deel van zijn werk. Reinier van Delden is barman in Nieuwspoort. Maar hij kan ook schrijven. Zie pagina

26

ANDERZIJDS!

Syp Wynia schrijft voor de laatste keer in Nieuwspoortforum. Hij constateert dat Nieuwspoort tegenwoordig overal is, zelfs in Jerusalem. ‘Waar de Haagse symbiose is, daar is Nieuwspoort. Nieuwspoort reist met u mee.’ pagina

27

Schrijft Karel van Doodewaerd met hoofdletters. Niet altijd één kant laten zien, maar ook eens de andere. ‘Laten we democratie niet te efficient maken en durven dissident te zijn door ANDERZIJDS ook met hoofdletters te durven schrijven. Het maaiveld van het ANP (normaal Amsterdams peil) mag best wat meer DAP (dissident Amsterdams peil) worden. Pagina

28

Milieupoort

Was het eerste officiële netwerk dat binnen Nieuwspoort werd opgericht. Tegenwoordig kennen we Zorgpoort, i-poort, onderwijspoort, pensioenpoort: in totaal 21 poorten! En elk jaar komen er wel weer nieuwe bij. ‘Je ziet het bezoek sterk toenemen omdat het voor veel mensen een prima gelegenheid is om anderen met dezelfde interesses te ontmoeten.’ Pagina

En voorts in deze aflevering In Memoriam Henk Lokkerbol

4

In Memoriam Stephan Schoor

4

In Memoriam Paul Nouwen

14

Max van Weezel: ‘braadworstje 15 of sojaburger’ Omloop van Nieuwspoort: nieuwe traditie!

19

Kerstin Schweighöfer: ‘Der Bilderbuchholländer’ bestaat nog.

23

Han Mulder over de unieke 24 symbiose tussen krant en kunst Haagse society

32

Nieuwe Poorters

34

Afscheid Van de hoofdredacteur. Margriet van Lith houdt er na vier jaar mee op. Niet met Nieuwspoort, zelfs niet met het blad (want ze blijft schrijven), maar wel met het hoofdredacteurschap. Time for a change! op pagina

7

30

Nieuwspoortforum 2 - j u l i 2 0 0 9 - 3

korte berichten +++ korte berichten +++ korte berichten

Henk Lokkerbol, de stille kracht van de PEP Na een zeer kortstondige ziekte overleed op 13 juni op 84-jarige leeftijd in Den Haag journalist Henk Lokkerbol, oud-redacteur van Trouw en van het ANP. Henk was de PEP en de PEP was Henk. Zonder hem had de Sociëteit Poorters Eerste Periode waarschijnlijk allang tot het verleden behoord. Lokkerbol was de spil en stille kracht van het nostalgische clubje dat als het ware door een magneet nog steeds naar die unieke tent die Nieuwspoort is, getrokken wordt. De PEP zal zonder deze nuchtere Delfshavenaar nooit meer zijn wat zij was. Met kleine geldsbedragen zag Lokkerbol bijna een kwart eeuw kans de PEP draaiende te houden. Vasthoudend, gewe-

bestuur. De legendarische Wim Dam, later erevoorzitter, vond dat niet nodig. Totdat excursies werden georganiseerd. Toen moest er correspondentie worden gevoerd, een adressenbestand opgezet en een postzegelkas komen. Kortom: er was een secretaris-penningmeester nodig. Dat werd Henk Lokkerbol, lid van de PEP sinds 1 januari 1985 en al sinds mensenheugenis van Nieuwspoort. Vermaard waren zijn over de post verstuurde blauwe tensvol, punctueel. Een beetje nieuwspamfletten, met als eigenzinnig, maar met een titel PEP-Praat. Soms met groot rechtvaardigheidsgevoel tikfoutjes erin, maar een en een sociaal hart. kniesoor die daarover viel. Aanvankelijk deden de Peppers Henk nam zelf het hoofdhet zonder organisatorische redacteurschap van het blad structuur, reglementen of op zich, schreef het hele enige vorm van formeel orgaan vol en deed ook de

Piet Bouwmeester

Golftoernooi in Drenthe

In Memoriam Stephan Schoor Stephan Schoor overleed 22 juni op 71 jarige leeftijd in Vinkeveen. Stephan was oprichter van Continental PR een destijds gerenommeerd en belangrijk PR bureau en oprichter en grote motor van de Mediaclub International. Stephan maakte van de Mediaclub International gedurende vele jaren een dynamisch en levendig gewaardeerd en bekend platform. Een platform waar mensen uit de media, marketing en reclamewereld elkaar ontmoetten en innovaties en nieuwe ideeën gepresenteerd en bediscussieerd werden. Ook was Stephan vaste gast in het TV programma van Sonja Barend op vrijdagavond waar hij immer onberispelijk in donkerblauwpak gestoken zijn visie gaf op maatschappelijke en koningshuis zaken. In 2003 hing Stephan zijn PR

correctie. Toen de blauwe brieven op waren koos Henk voor het normale wit. Hij was ook de man die bewerkstelligde dat de Peppers gedurende de sociëteitsuren voor half geld mochten drinken. Henk Lokkerbol werd na een Rotterdamse periode Haags redacteur van Trouw. Later vertrok hij naar het ANP, waar hij zich ontpopte als een alert en accuraat chef binnenland. In zijn vrije tijd redigeerde hij bladen van de CHU (later die van het CDA) en het protestantse kerkblad in Den Haag-Loosduinen. De Nieuwspoort-gemeenschap wenst zijn vrouw Tineke, zijn kinderen en zijn kleinkinderen veel sterkte toe.

zonten en de bruisende wereld buiten. Hij kwam in zijn rolstoel, met afnemende krachten en toenemend lijden de deur niet meer uit. Internet en telefoon waren zijn verbinding met de buitenwereld. Hiermee onderhield hij nog contacten met bekenden en vrienden.

Ook dit jaar vindt op de zaterdag na Prinsjesdag, 19 september, het Nieuwspoort Golftoernooi plaats en wel op de 18 holes baan de Gelpenberg in Drenthe. Voortaan noemen wij dit toernooi het Relus ter Beek Memorial Golftoernooi, als hommage De wereld verliest een wijs en aan onze jarenlange gastheer warm mens vol initiatief en in Drenthe, Relus ter Beek. levenslust met altijd aandacht Noteer de datum 19 september lier aan de wilgen en beëindigde zijn werk voor de Media- en interesse voor anderen en alvast in uw agenda. Na de de wereld om hem heen. club in Nederland om naar zomersluiting van Nieuwspoort Spanje te vertrekken voor een Een dienstbare en gedreven PR (de weken 31, 32 en 33, zonnige oude dag. Het mocht man pur sang. Met interesse van 27 juli tot 14 augustus) niet zo zijn. Hij kreeg een on- ook en nieuwsgierigheid naar volgen nadere mededelingen wat hem wachtte na die laatgeluk dat hem in een rolstoel en zal het inschrijfformulier ste geheimzinnige grens. Vol deed belanden. Hij keerde te downloaden zijn van de terug naar Nederland en kreeg hoop en positivisme, zoals website van Nieuwspoort. hij ondanks alles was en bleef Deelname staat open voor een plaats in het revalidatietot zijn plotselinge en onveroord Mariaoord in Vinkeveen. ervaren golfers, maar nadrukHier bracht hij het laatste jaar wachte dood. kelijk ook voor beginners. van zijn leven door als een Voor hen zal een introductiegekooide adelaar. Karel van Doodewaerd cursus, een clinic, worden Hans Burgers Hij droomde van verre horigeorganiseerd.


korte berichten +++ korte berichten +++ korte berichten

Ingezonden Onderstaand een reactie op het artikel van Gijs Korevaar in de laatste Nieuwspoort Forum. Gijs Korevaar is dan wel parlementair redacteur én redacteur spannende boeken van het AD, maar hij denkt ten onrechte dat er geen detectives zijn geschreven rond het Binnenhof en de Tweede Kamer. Is hij dan echt Theo Joekes vergeten? Die schreef drie boeken en twee bundels detectiveverhalen met als heldin mr. Elizabeth Brederode, Griffier van de Tweede Kamer. OK, ze stammen uit de jaren tachtig, maar Joekes was bepaald niet de meest onopvallende parlementariër. Hij maakte naam door zijn onafhankelijke opstelling in de RSV-enquête en behield zijn zetel in de Kamer met voorkeurstemmen, nadat de VVD hem op een onverkiesbare plaats had gezet. Hij trad veelvuldig op als staatsrechtelijk geweten van de Kamer. Enkele van zijn boeken haalden meerdere drukken. Hij kan ze van mij komen lenen, als hij wil! Met vriendelijke groet, Boudewijn de Blij Geachte redactie, Hinderlijk geroezemoes Bij de jongste herdenking van de gevallenen voor het vrije woord, 4 mei jl., viel het mij op dat er bij het begin van de bijeenkomst veel en hinderlijk geroezemoes was in de Provinciezaal van Nieuwspoort. Terwijl het orkest van Gymnasium Haganum de binnenkomst van ons allen muzikaal omlijstte - sober en vol inzet, zoals altijd - wilde het maar niet stil worden. Ik vind dat meer dan betreurenswaardig. Iedereen die deze jaarlijkse herdenking bijwoont, zou zich toch moeten realiseren dat lawaaiig gebabbel op zo’n moment ongepast is. Als we daar werkelijk zijn om de mensen te gedenken die tijdens de jaren van de bezetting hun leven riskeerden om betrouwbare informatie te verspreiden, zouden we toch tenminste tijdens dat ene uurtje een serene stilte moeten betrachten. Verder kreeg ik de indruk dat het orkest van Haganum zich ditmaal om een of andere redenen moest beperken tot het spelen van twee stukken, terwijl het er andere jaren altijd drie waren. Ook konden we ditmaal niet aan de weet komen welke stukken werden gespeeld en wie de solisten waren. Dat vind ik jammer; met een simpel velletje papier is die informatie wel te geven. Voor wie, net als ik, op 4 mei erg onder de indruk was van de gezongen bijdrage kan ik laten weten, dat de naam van de zangeres Naomi is en dat zij Laschia Chio Pianga, van G.F. Handel (met umlaut), uit de Opera Rinaldo ten gehore bracht. Deze informatie verkreeg ik onder dankzegging van de dirigent, de heer P. Raphael, die vroeger zelf van het orkest deel uitmaakte toen zijn vader dirigent was. Redmar Kooistra, oud-secretaris bestuur Nieuwspoort

Berlijn beweegt, oude hoofdstad in een nieuw land 2009 is een feestelijk jaar voor Duitsland. De Bondsrepubliek bestaat 60 jaar en het is 20 jaar geleden dat de Muur is gevallen. Journalist Rob Savelberg woont ruim 10 jaar in Berlijn en vond het tijd voor een boek over deze fascinerende stad in een fascinerend land. ‘Berlin immer eine Reise wert’, is de opdracht die Rob Savelberg achterlaat in mijn boek. Dat wekt de verwachting van een reisboek en ergens is dat misschien ook wel zo. Maar zeker niet in de klassieke zin van het woord. De lezer wordt meegevoerd in hoe Duitsland en ook Berlijn als ‘nieuwe’ oude hoofdstad zich door de jaren is gegroeid. Politieke bewegingen en ontwikkelingen worden in het boek uitgelicht, zoals de strijd van Angela Merkel om de eerste vrouwelijke bondskanselier te worden. Maar ook de opkomst van het neonazisme wordt aan een uitgebreide analyse onderworpen. Redenen te over voor Savelberg om dit boek te schrijven. “Ik heb in die tien jaar Berlijn zoveel meegemaakt, in het nachtleven, het

dagleven, via mijn werk en privé. Ik wilde mensen deelgenoot maken van mijn belevingswereld in Berlijn. Hoe het is om te leven in het voormalige Oost-Duitsland, 20 jaar na de val van de Muur. In het land dat zo gegijzeld is door een vooral traumatische geschiedenis, zoals de Tweede Wereldoorlog, de DDR, de dictatuur in het voormalige oosten van Duitsland. Dat zijn zoveel complexen, die wilde ik wat meer onder de mensen brengen.” Rob Savelberg (1977) studeerde geschiedenis en Duitslandkunde aan de UvA in Amsterdam en aan de Humboldt Universiteit in Berlijn.Hij is correspondent voor De Telegraaf en schrijft onder meer voor De Groene Amsterdammer. Berlijn beweegt is verschenen bij uitgeverij Boom.

Dodenherdenking 4 mei 2009. De lezing werd gehouden door staatssecretaris Bussemaker, die vooral de journalisten aansprak. 'Zij zijn bij uitstek de mensen die verder moeten kijken dan een klein incident, ze moeten meer doen dan zich vastklampen aan hypes. Juist journalisten moeten daar overheen kijken en het grotere geheel niet uit het oog verliezen. Ik zie het als een taak van journalisten ontwikkelingen aan de kaak te stellen en tegelijkertijd het hele verhaal te vertellen - en dus niet alleen de fragmenten daarvan. Gelukkig voelen veel journalisten zich hier ook verantwoordelijk voor.' Nieuwspoortforum 2 - j u l i 2 0 0 9 - 5

Van de hoofdredacteur

Time for a change He nee, geen Obama-zinnetje! Als dat uw reactie is na lezing van de kop, dan snap ik dat heel goed. Tot in de verste uithoeken van de wereld worden de slogans van de nieuwe Amerikaanse president ingezet voor doeleinden die soms wel erg triviaal zijn. De Spaanse telefoonmaatschappij Telefonica heeft een aanbieding voor goedkoop bellen op zaterdag en zondag onder de slogan ‘Yes, wee-kend!’. En in Nederland zie ik de auto’s van TNT post tegenwoordig rondrijden met de slogan Sure we can! op de zijkant.We kunnen een brief bezorgen! Yes we can! Dat was toch niet helemaal de strekking van de Obama-campagne, dacht ik zo. Hoe dan ook: de Amerikaanse president weet mensen te inspireren, tot ver buiten de grenzen van de VS. Obama weet dat hoop meer inspireert dan angst en dat een positieve boodschap meer aanspreekt dan een negatieve. Nou ja, behalve in Nederland dan, als je de uitslag van de Europese verkiezingen ziet. In dit nummer van Nieuwspoortforum blikken we nog even terug op die verkiezingen. Omdat het tenslotte niet elke dag voorkomt dat een lid van ons bestuur (Eline van den Broek), lijsttrekker wordt. En hoe saai de Europese verkiezingen volgens veel mensen ook zijn; haar ervaring was dat in elk geval niet. Intriges, list en bedrog in Brussel! Zo is Brussel nog een stuk spannender dan Den Haag. Lichtpuntje in de moeilijke tijden van Eline was dat het bestuurslidmaatschap van Nieuwspoort haar introduceerde in een netwerk met een breed scala aan professionals. En dat was handig, toen ze integere publiciteit nodig had. Nieuwspoort is eigenlijk een groot geheel van netwerken. Bestuur, activiteitencommissie, kunstcommissie: allemaal netwerken. De Poorten (in dit nummer beschreven): allemaal netwerken. Ook de redactie van Nieuwspoortforum is een netwerk. In september 2005 vroeg het bestuur mij dit netwerk opnieuw op te zetten na het collectief vertrek van de vorige redactie. Het werd een goed netwerk. U kreeg een blad op de mat dat voedsel gaf tot discussie. Onderwerpen genoeg: we hebben de afgelopen vier jaar veel politiek oproer meegemaakt - van de naweeën van Fortuyn tot de opkomst van Wilders. Daar hebben we allemaal over geschreven. Soms met verstrekkende gevolgen voor de scribent. Ik vind het nog steeds bedroevend dat Rutger van Santen gedwongen werd zijn plek als columnist op te geven - en zelfs zijn baan in Den Haag. Soms juist met te weinig gevolgen. En dan bedoel ik: gevolgen voor de politiek. Zo hadden we in het eerste nummer van dit blad een interview met Natasja van den Berg (toen 30), politiek programmeur van De Balie, die de moderne generatie politici verweet dat ze zélf niets meer lijken te vinden. “Ze zijn de straat op gegaan, het koffiehuis in om daar te horen wat het volk ervan vindt. Dat bepaalt vervolgens hun agenda en hun opvattingen. Terwijl Fortuyn volgens mij vooral duidelijk heeft gemaakt, dat er juist sterke behoefte is aan politiek leiderschap met een eigen visie.” Dat artikel hadden ze in Den Haag wel eens beter mogen lezen.Wie bij voorbeeld het rapport van de werkgroep-Dijksma leest over het recente verkiezingsdebacle van de PvdA moet constateren, dat er weinig naar onze goede raad is geluisterd. “We moeten niet alleen luisteren en doen wat je gevraagd wordt, maar mensen overtuigen en ons verhaal vertellen.” Tja, dat stond dus vier jaar geleden ook al in Nieuwspoortforum. En nu - u voelde het vast al aankomen na de kop boven dit stuk, is het Time for a change. Ik houd er mee op. Als het goed is staat volgende keer een andere naam onder dit commentaar - en ook een andere foto erboven. Het bestuur zal, gehoord de redactie, in haar wijsheid beslissen welke naam dat is. En u als lezer, u zult het wel zien. Ik dank u voor uw aandacht. Margriet van Lith


Het Europese avontuur van Nieuwspoort-bestuurslid Eline van den Broek

Campagne lijsttrekker Libertas strandt Nog geen twee maanden tijd kreeg Eline van den Broek (29), lid van het bestuur van Nieuwspoort, om campagne te voeren voor haar (“enige echte pan-europese”) partij Libertas. Aan haar energie heeft het niet zeker gelegen dat Libertas in Nederland niet verder kwam dan 0,3 procent van de stemmen. “Het hád gekund. Als we het geld hadden gekregen dat ons beloofd was, hádden we het gehaald. Ik weet het zeker!”

In januari van dit jaar leek het er bepaald niet op dat Eline van den Broek de politiek in zou gaan. Ze had haar postdoctorale opleiding Journalistiek - en een boeiende stage bij De Telegraaf - tot een goed

Persconferentie tijdens Congres in Rome en foto onder met geldschieter Declan Ganley.

Eline van den Broek, geboren op 9 juli 1980. Na studie politicologie in Utrecht en Leiden en de postdoctorale opleiding Journalistiek in Rotterdam (stage bij de Telegraaf) werkt ze nu voor een Amerikaanse conservatieve denktank. Eline is lid van het bestuur van Nieuwspoort en was lijsttrekker voor Libertas bij de Europese Verkiezingen 2009.


einde gebracht. Zij en haar man hadden net een prachtig huis op Curaçao betrokken, omdat hij er een nieuwe vestiging van zijn bedrijf had geopend. Van daaruit werkte ze voor een Amerikaanse denktank. Als opinionmaker - want dat beviel haar toch meer dan journalistiek. “Kortom, het ging prima met mij. Dus toen ik in maart het eerste telefoontje kreeg - vanuit Brussel - om mijn belangstelling te polsen voor Libertas zei ik zonder aarzelen NEE.” Maar het liep allemaal anders. “Ik merkte dat mijn belangstelling was gewekt en ik begon het programma van Libertas te lezen. En toen was ik verkocht. Eigenlijk was dit nu precies wat ik altijd had gewild: een echte Europese partij dus niet een Nederlandse, Franse of Duitse partij die ook wat in Europa doet. Daar had ik me tijdens mijn studie Politicologie al sterk voor gemaakt. Ook inhoudelijk sprak het programma me enorm aan. Voor een democratischer en veel minder bureaucratisch Europa en tegen de Europese grondwet. Het was me echt op het lijf geschreven...” Geen oudgedienden

Half april - er was een stuntaanbieding van de KLM - vloog Van den Broek toch stiekem even naar Brussel. Gewoon, om even te pra-

ten. Maar Declan Ganley, de Ierse oprichter van Libertas, liet er geen gras over groeien. Speciaal voor Eline kwam hij naar Brussel om haar ervan te overtuigen dat zij zijn gezicht in Nederland moest zijn. Hij wilde niet te veel oudgedienden in zijn partij, maar juist frisse jonge mensen. Daarvan was de toen nog 28-jarige hét symbool. “En zo ben ik gezwicht. Het was natuurlijk ook heel eervol dat hij zo aandrong. Maar ik heb wel de voorwaarde gesteld dat ik over een flink budget zou mogen beschikken. We hadden nog maar twee maanden en we waren volkomen onbekend! Dan heb je echt veel geld nodig, hoor, om een goede campagne te voeren!” Declan Ganley zegde het allemaal toe - en waarom niet? Het vermogen van de Ierse zakenman wordt geschat op 250 miljoen pond. De 1,1 miljoen euro die Van den Broek eiste, zou voor hem toch geen probleem zijn. “En zo stond ik een dag later in Den Haag de pers te woord als lijsttrekker van Libertas in Nederland. Toen had ik nog een week om de andere kandidaten te zoeken. Maar ik heb een goed netwerk en het is me gelukt om een prachtig team om me heen te bouwen. Mensen met wie ik had samengewerkt en die ik vertrouwde haalde ik bij hun werkgever vandaan en

Margriet van Lith

verder huurde ik campagneprofessionals in. Binnen een paar dagen had ik een promotieteam van 150 mensen, inclusief een reclamebureau en een mediainkoopbedrijf. Het ging allemaal heel snel, maar het ging ook waanzinnig goed. Ik wist echt zeker: met déze spots op radio en tv en met déze abri-posters en zo'n team halen we mínstens één zetel. Minstens!” Argwaan

“Ik werkte echt op de toppen van mijn kunnen. Nachten doortrekken, zoals ik dat een paar jaar geleden ook weleens deed in Den Haag. Op 1 mei heb ik de conventie van Libertas voorgezeten, waar we het programma officieel hebben gelanceerd en de petitie tegen het verdrag van Lissabon. Het was een enorm succes. Declan was echt waanzinnig enthousiast. Na afloop kwam hij naar me toe en zei: “Dat ging geweldig. En dat is maar goed ook, want alle belangrijke sponsors zaten in de zaal.” Toen keek ik wel een beetje vreemd op. Sponsors? Die had hij toch al eerder overtuigd? Vanaf dat moment groeide bij Van den Broek langzaam de argwaan. Op 6 mei kwam Declan Ganley naar Nederland om in debat te gaan met oud-minister en groot Europa-aanhanger LaurensJan Brinkhorst. Voor een

op onbetrouwbaarheid geldschieter niet. Toen stortte de campagne in elkaar, want zonder geld kon ik niets meer.” Niet zielig

In Walibi World werd een dedat gehouden over kapitalisme die ook via Hyves te volgen was. groepje studenten. “Toen dacht ik al: wat raar? Waarom komt hij voor een handjevol studenten naar Nederland? Maar bij die gelegenheid beloofde hij me ook, dat het geld vanaf dat moment vrij zou komen. Niet ineens, maar in termijnen. Nou, dat leek me goed.” Enkele dagen later echter lekte er een bericht uit, dat haar argwaan deed toenemen. Op 14 mei begon in Athene de Bilderbergconferentie en het verhaal deed de ronde, dat Libertas daar prominent op de agenda zou staan. Niet vreemd, want Ierland was nog het enige land dat een referen-

dum zou houden over het Verdrag van Lissabon - en Declan leidde het verzet daartegen. En wat Van den Broek ook wist, is dat Brinkhorst prominent lid is van de Bilderbergconferenties. “Ik houd niet van complottheorieën. Maar ik sluit nu, achteraf, niet uit dat Declan is gechanteerd door mensen die veel belang hebben bij het Verdrag van Lissabon. In elk geval was het feit daar, dat ik vanaf dat moment geen geld meer heb gezien. Ik heb hem gebeld, ik ben zelfs naar Ierland afgereisd, maar hij ontweek me, deed vage beloftes - en betaalde

Gesteund door de free publicity van enkele lijsttrekkersdebatten, zette Van den Broek zo goed en zo kwaad als het ging haar campagne voort. “Ik wilde niet stoppen. Ik stond - en sta - nog steeds volledig achter de inhoud. En opgeven, dat past niet bij mijn karakter. Ik ben niet zielig. Bovendien liep ik het risico dat de rekeningen dan helemaal niet meer betaald zouden worden.” Het resultaat is bekend. Libertas haalde bijna nergens een zetel, zelfs niet in Declan Ganley’s eigen Ierland. In Nederland kreeg de partij nog geen procent van de stemmen. Maar spijt? Nee, dat heeft Van den Broek ab-so-luut niet. “Het enige waar ik nerveus van kan worden is de vraag of Declan de rekeningen netjes zal betalen. Dat is wel dik 3,5 ton... Maar als dat gebeurt, dan ben ik toch een geweldige ervaring rijker? Dan ben ik lijsttrekker geweest van een paneuropese partij met geweldige mensen en een prima inhoud. Ik heb een stoet aan nieuwe, interessante mensen leren kennen. Natuurlijk had ik het dolgraag zien lukken. En het hád kunnen lukken, als we genoeg geld hadden gehad. Dat weet ik zeker. Dus spijt? Nee hoor. Dat heeft geen zin in de politiek. You win some, you lose some.” Haags feestje

Als het aan Eline van den Broek ligt is haar Europese avontuur nog lang niet

afgelopen. Zo is het Verdrag van Lissabon nog steeds niet door alle landen getekend: niet door Duitsland, waar het Bundesverfassungsgericht pas nog een barrière opwierp, maar ook niet door Ierland, Polen en Tsjechië. Ierland houdt er dit najaar een tweede referendum over. “Daar ga ik me zeker mee bemoeien. Dat verdrag van Lissabon wordt ons door de strot geduwd onder het motto ‘het heeft geen grondwettelijk karakter’. Het is wél een soort grondwet. Het geeft dat on-democratische Europa veel macht. Ik ben heel erg voor Europa, maar wel voor een democratisch Europa. Nu wordt de kiezer gewoon een rad voor ogen gedraaid. Ik heb door die verkiezingscampagne nu eens echt in de keuken van het Europese circus gekeken en ik ben nog meer geschrokken dan ik verwacht had. De Europese verkiezingen in Nederland zijn gewoon een Haags feestje. De kandidaten zijn tweederangs politici die een fatsoenlijk inhoudelijk debat uit de weg gaan. Europa doet er gewoon niet toe.” Nieuwspoort

Van den Broek ziet dat ook in Nieuwspoort. “Poorters denken dat alles in Den Haag gebeurt. Maar er gebeurt al heel veel in Brussel. Daar maak ik mij wel eens druk om, dat niemand dat wil zien.” Tegelijk bood haar bestuursfunctie van Nieuwspoort de teleurgestelde lijsttrekker ook één groot voordeel: dat ze haar verhaal kon vertellen aan iemand die er niet mee aan de haal zou gaan. Een medebestuurslid. “Vanaf het moment dat de geldkwestie


ging spelen wist ik bij wie ik terecht zou kunnen voor mijn “off the record” verhaal. Zij is eerlijk; haar kon ik vertrouwen. Ze schreef er een heel goed stuk over voor De Volkskrant. Zo werkt Nieuwspoort dan ook wel weer.”

Van boven naar beneden: VNG debat, persconferentie in Leiden en groepsfoto met promoteam op de Libelle Zomerweek. Wat Eline van den Broek nu precies gaat doen, dat weet ze nog niet. “Ik heb een erg leuke aanbieding gekregen in Brussel die ik niet wil afslaan, maar ik moet mijn man nog overtuigen weer terug te komen uit Curaçao.” Maar Europa is nog niet van haar af. En één voordeel heeft de affaire haar in elk geval opgeleverd. “Ik bleef maar twijfelen tussen politiek en journalistiek. Maar nu weet ik het zeker: het wordt politiek. Goede beslissingen beginnen bij goede ideeën. Dat ik dat nu zeker weet, dat is toch ook erg prettig.”

De schilderijtentoonstelling uit de bedrijfscollectie van Achmea De Kunstcommissie van Nieuwspoort organiseert de tentoonstelling uit bedrijfscollecties met werken uit de kunstcollectie van Achmea, hoofdsponsor van Nieuwspoort. Direct na de vakantie, van maandag 17 augustus tot en met vrijdag 11 september, worden in Nieuwspoort schilderijen tentoongesteld die door de conservator van de Achmea bedrijfscollectie, in samenspraak met de Kunstcommissie, zijn geselecteerd. Het opbouwen van een eigen kunstcollectie is voor Achmea een kwestie van maatschappelijke - of zo u wilt culturele - betrokkenheid. ‘Goed burgerschap’ past weliswaar bij een bedrijf dat met beide benen in de samenleving staat, maar dat betekent nog niet dat het daarom ook de beeldende kunst omarmt. Waarom doet Achmea dat eigenlijk? Hedendaagse kunst reflecteert op de dagdagelijkse werkelijkheid en dat is ook de werkelijkheid van een grote verzekeraar als Achmea. Juist omdat kunst geen ‘core business’ is, bezit ze het vermogen afstand te nemen van die werkelijkheid. En krijgt daarmee het vermogen om te ontregelen, te vervormen, te verbazen, vragen te stellen… Dat is voor de beschouwer bij Achmea is dat in de regel de medewerker - soms lastig. De individuele perceptie van hedendaagse kunst loopt maar al te vaak niet parallel met de doelstelling die het bedrijf ermee heeft. In andere woorden: een kwalitatief hoogstaand kunstwerk hoeft niet per se in de smaak te vallen bij elke medewerker. Reacties op kunstwerken lopen uiteen van wildenthousiast tot ronduit afwijzend. Daarmee komen we op het dubbele karakter van kunstwerken binnen een bedrijfscollectie, zoals die van Achmea: enerzijds is het een esthetisch, op zichzelf staand object dat je mooi of

lelijk vindt, anderzijds is het kunstwerk onderdeel van ‘hogere’ bedrijfsdoelstellingen. Een goede bedrijfscollectie kan met het ogenschijnlijke conflict tussen medewerkersen bedrijfsbelang ‘spelen’, omdat ze een relatief grote mate van onafhankelijkheid heeft. Wel moet rekening worden gehouden met het karakter en de ambities van het bedrijf waarvan ze onderdeel is. Dat betekent dat een bedrijfscollectie zich altijd zal moeten bewegen op de grenzen. Daarvoor is durf en visie nodig, zowel bij de bedrijven zelf als bij hun conservatoren. Hoe vertaalt die durf en visie zich nu in concreet beleid? De Achmea kunstcollectie heeft als belangrijkste kernwaarden ‘inleven’ en ‘vernieuwen’. In ons kunstbeleid komt de kernwaarde inleven tot uiting in cultureel mecenaat. Achmea ondersteunt de beeldende kunstsector door concrete aankoop van kunstwerken: we volgen topkunstenaars op hun pad, maar we besteden ook ruime aandacht aan nieuwe kunstenaars met veel potentie. We leggen ons daarbij geen thematische of geografische beperkingen op. We zoeken nieuwe wegen en besteden dus ook aandacht aan design en nieuwe media. Daarnaast ondersteunen we de beeldende kunstsector via sponsoring. Sponsorprojecten liggen altijd in lijn met de

Hans Meijs*

aard van de kunstcollectie. De kernwaarde vernieuwen vertaalt zich in de kunstcollectie door aankoop van kunstwerken uit de top van het hedendaagse kunstveld. We tasten daarbij grenzen af: we treden waar mogelijk buiten de traditionele kunstvormen (schilderkunst, beeldhouwkunst) en kijken ook naar videokunst, nieuwe mediakunst, installaties enz. (“Not just another canvas on the wall”) Op zeven kernlocaties van Achmea in Nederland concentreert zich een collectie die zich toespitst op sculptuur, fotografie, schilderkunst, design en nieuwe media. De geselecteerde werken

De schilderijen die te zien zijn beogen een afspiegeling te zijn van de kunstcollectie van Achmea. Feitelijk doet de keuze voor louter schilderijen afbreuk daaraan: de collectie kent verschillende disciplines zoals sculptuur, video, installaties, design en fotografie. Maar de kwaliteit van de schilderijen zegt wel alles over het niveau van de rest van de collectie! Bij de expositie behoort een publicatie die aan alle bezoekers van de vernissage - 10 september om 17.00 uur in Nieuwspoort - wordt uitgereikt. * conservator kunstcollectie Achmea

Nieuwspoortforum 2 - j u l i 2 0 0 9 - 1 1

Ontwerper Hans Versteeg (Shape) over Nederlandse verkiezingsaffiches:

‘Ze stellen niet veel voor. Ze zijn gewoon te klein’ In het tijdperk van Twitter en Hyves lijkt het misschien wat achterhaald: verkiezingsposters. Raamposters zag je de afgelopen Europese verkiezingen dan ook nauwelijks, maar de gemeentelijke aanplakborden hingen toch weer vol. Hans Versteeg, grafisch ontwerper, eigenaar van ontwerpbureau Shape, bekeek ze met een professionele blik.

Versteeg ontwierp tientallen affiches, onder meer voor het Rijksmuseum, het Concertgebouworkest en het Blazersensemble. Zijn enige ervaring met verkiezingsaffiches deed hij in de jaren ‘90 op tijdens een ontwerpwedstrijd van D66, waarover hij achteraf zegt: “Toen was de boodschap van D66 veel te ingewikkeld. Met de zeshonderd inzendingen is uiteindelijk ook niets gedaan. Ook niet met het winnende ontwerp, een volgnummertje van de supermarkt.”

VVD

Zwitsers en Duitse affiches: duizend keer beter

CDA

Conceptueel stellen de Nederlandse affiches niet veel voor. Daarvoor zijn ze ook te klein. Grote affiches in ‘Muppyformaat’ (zoals langs de snelweg of op abri’s) zouden dat probleem kunnen ondervangen; op dat grote formaat heb je gewoon meer ruimte. Dan kan je relatief kleinere elementen gebruiken, terwijl ze toch leesbaar blijven. Kortom meer ruimte voor een ‘grote boodschap’. Zoals de buitengewoon sterk Duitse en Zwitserse affiches, die hier ook zijn afgebeeld. Die zijn echt duizend keer keer beter. Geen enkele partij heeft de moeite genomen een speciaal op de Europese verkiezingen afgestemd affiche te maken. Wellicht veronderstelden ze dat de standpunten bekend zijn. Alle partijen gaan er bovendien van uit dat het publiek weet wie afficheert, dat iedereen weet welke partij er achter de afkortingen schuil gaan. Nu zal dat bij de meeste partijen ook wel zo zijn. Want anders heb je meteen een hoop uit te leggen. Zoals bij Lijst 8 van de Newropeans. Binnen het kader van een affiche is het zelden mogelijk zo’n ingewikkelde uitleg te geven. Affichecampagnes worden dan ook meestal ondersteund met andere media. Overigens wordt dat zelden zo consequent gedaan, dat de affiche verwijst naar de campagne en andersom.”

Een mystiek affiche. Duidelijk een poging tot een sterk ontwerp. Door verkeerd kleurgebruik is er echter een soort mist over Europa getrokken. Er zijn ook onnodig veel kleuren gebruikt, waardoor het wazig wordt. Een kleine tekst verhoogt vaak de kwaliteit van een affiche, maar in dit geval wordt de boodschap alleen maar onduidelijker. Ook al door het gebruik van twee kleuren binnen één zin.


Een helder affiche. Eigenlijk volgens het boekje. Een logo met een heel korte mededeling. Gecombineerd zou dat boekdelen moeten spreken. Maar wat betekent het in godsnaam? Visueel dus sterk, hetgeen niet betekent dat het mooi ontworpen is. Het heeft een gemakzuchtige rammelende lay-out.

PvdA

Ja, die affiche is gewoon goed. (Dat wil overigens niet zeggen dat de typografie niet kan worden verbeterd.) Geen fratsen, geen overbodige kleuren en een duidelijke boodschap. Alleen: wat heeft het te maken met Europa? En wat moet dat 4 juni daar? Raar hoor! Christenunie/SGP

Dit is gewoon een zootje. Om te beginnen een laffe kleur. Wel een heel heldere en duidelijke tekst. En ook keurig getypografeerd. Alleen vertrouwt de SGP er niet op dat ze bekend genoeg is om het bij de afkorting te laten. Dus dat rommeltje in die witte strook is alleen maar verwarrend. SP

Dit affiche steekt met kop en schouders boven alle andere uit. Gewoon prachtig ontworpen en getypografeerd. Beeld en tekst één geheel, zoals het hoort. Het reclamebureau doet overigens alle communicatie van de SP briljant.

Het had wat mij betreft ook gewoon in één kleur gedrukt mogen worden. Maar dat is ook een beetje gezeur. Kortom geweldig.

En daar dan een tekst in gefrommeld? Wat betekent ‘zin in de toekomst’, wat bedoel je er mee? En ‘denk groot’? Kortom: warrig in ieder opzicht.

Partij voor de Dieren

D66

Onder het motto “diertjes en kinderen verkopen altijd” is hier een hond afgebeeld. Men moet zich echter afvragen of een negatieve boodschap ook verkoopt. En dat is zelden het geval. Mij stoot het affiche in ieder geval af. Maar het is wel een duidelijke affiche en ook professioneel gedaan.

Sterk affiche. Zoals ik al zei kan je op een affiche niet teveel verhaal kwijt. Een ingewikkeld verhaal kan je, als je heel goed bent, eventueel kwijt in je visual, ondersteund door een sterke one-liner. De genuanceerde standpunten van D66 lenen zich dus heel slecht voor een poster. Voor de Europese verkiezingen hebben ze de nuance achterwege gelaten. Gewoon: Europa. Ja! Geen gelul gebak van Krul. Sterke tekst, sterke typografie. Mooie lay-out tekst en beeld. Personen verkopen. Meestal. Mijn enige kritiek: Kennen we die persoon?

Lijst 8

Tja, deze affiche heeft veel uit te leggen. Helaas meer dan binnen het kader van een affiche mogelijk is. Dus onbegrijpelijk. Toch zijn er ook kwaliteiten. De kikkers als alternatief voor de Europese Sterren zijn goed gevonden. Het beeld zou de slogan goed kunnen versterken, ware het niet dat de kikkers gewoon te klein zijn afgebeeld, waardoor het onbegrijpelijk wordt. Kleurgebruik is goed, maar de lay-out te gefragmenteerd. Conclusie: een onduidelijk affiche. GroenLinks

GroenLinks had in het verleden altijd goede affiches waarbij de eenvoudige en begrijpelijke vondst bestond uit het simpele gebruik van de kleuren groen en rood; zijnde groen en links. Prachtig. Waarom dan nu ineens ingewikkeld gedaan met een opgaande zon?

PVV

Handig affiche. Over Europa gaat het niet. Wel over Geert. En dat verkoopt. Dat is wel duidelijk geworden. De persoon naast Geert is volstrekt inwisselbaar. En dat wil hij wellicht zo houden. Wel is hij helder en stevig neergezet. Buitengewoon verstandig voor zo’n nieuwe partij is het plaatsen van het cijfer 14 in een rood vlak. Die aasgier in de lucht kan verschillend geïnterpreteerd worden. Het enige foutje van Geert. Althans op deze affiche. Nieuwspoortforum 2 - j u l i 2 0 0 9 - 1 3

Paul Nouwen - man van aandacht Paul Nouwen is niet meer. Een clichézin bij iemands overlijden. Maar bij de plotselinge dood van een alomtegenwoordige, betrokken, inspirerende man als Paul was, een zin die in slechts enkele woorden een bedroefdmakende realiteit verwoordt. Onvoorstelbaar, nog steeds nu ik, ruim een maand na zijn overlijden, dit in memoriam voor de eerste en beste vriend van Nieuwspoort schrijf.

Hij is voor Nieuwspoort van grote betekenis geweest als jarenlang voorzitter van de Stichting Instandhouding. Voor een belangrijk deel zijn de naamsbekendheid en de sponsors die Nieuwspoort kreeg aan hem te danken. Je zag hoe het bij hem werkte: hij wist mensen aan zich te binden. Ja, aan zijn persoon, maar daardoor ook aan de ontelbaar vele zaken en goede doelen waarvoor hij zich inzette. Hij kon zelf moeilijk nee zeggen, maar met zijn charme, beter nog zijn charisma, zijn hart voor de goede zaak betoverde hij mensen van wie hij vond dat ze mee moesten doen. Je kon hem moeilijk iets weigeren. Zijn hele netwerk sleepte hij achter zich aan als een reservoir voor dingen die in hij in gang wilde zetten, beter wilde maken. En dat heeft hij ook met grote liefde en aandacht ook voor Nieuwspoort gedaan. En dan ga ik nog even voorbij aan zijn redenaarstalent dat hij, in vele talen, bij het Jaardiner ten toon spreidde. Of het nu de president van Frankrijk of de Bondskanselier van Duitsland was, Paul coiffeerde hen met zijn warmte en humor. Het was een verschrikkelijk pijnlijk moment toen we, Paul en ik, tegenover elkaar kwamen te staan in de beslissende vergadering over de geplande verbouwing van ons perscentrum. We hadden in jaren een zeer vertrouwde relatie 14 - juli 2009 - Nieuwspoortforum 2

opgebouwd en die leek nu ineens in duigen te vallen. We hadden geleerd hoe bij botsing van verantwoordelijkheden een uitweg te vinden zodat we er samen voor konden gaan. En dat werkte nu niet. We begrepen elkaar even niet. Er was een derde voor nodig om eruit te komen. Ook het moment waarop dat lukte, vergeet ik nooit. Zoveel puur geluk dat hij uitstraalde omdat we elkaar met woorden en een stevige handdruk weer gevonden hadden. Paul ten voeten uit. De mensenman. Want dat was hij bovenal. Bij al zijn belangrijkheid in

de samenleving, bij al zijn rennen en druk zijn, bij hem ging het allereerst om mensen. Een mensenman, een man van aandacht. Hij was niet ijdel, zei hij eens, hij wilde slechts overal invloed kunnen uitoefenen. Waar Paul kwam had hij invloed alleen al door zijn grote persoonlijkheid. Ik heb vele ijdele mensen ontmoet, Paul hoorde daar niet bij. Hij was geen snoever, niet protserig, niet ‘kijk mij eens goed, belangrijk zijn’ Maar hij was wel belangrijk en daar genoot hij ook van. Een man van aandacht. Maar wel in tweeërlei zin. Hij genoot van, zo niet: vroeg om aandacht. En die

heeft hij ook ruimschoots gekregen. Niks mis mee. Maar wat hem nog meer kenmerkte was de royale aandacht die hij aan anderen gaf. Mensen die hij in zijn werk tegenkwam, van hoog tot laag kregen zijn aandacht. Hij stond als mens niet boven hen. Dat raakt aan een ander kenmerk van Paul Nouwen. Zijn spiritualiteit. Hij kende de harde zakenwereld van binnen uit, hij had hardheid als het nodig was, hij kon zeer beslist zijn. Hij durfde ook een andere kant te laten zien. Die van de diepgelovige mens, die zijn werk slechts kon doen door ook aandacht voor zijn eigen zielenleven te hebben, spiritualiteit uit te dragen, mensen daarmee te helpen. Toen ik die kant van hem leerde kennen, rond de lange ziekte en de dood van zijn Marina, zijn eerste vrouw, raakte me dat zeer. Ik ervaar het als een blijvend voorrecht met hem gewerkt te hebben, hem te hebben leren kennen, van hem geleerd te hebben. Ik zou het zo graag nog eens tegen hem zeggen. Maar helaas, Paul Nouwen is niet meer. Max de Bok Oud-voorzitter Nieuwspoort

Van de voorzitter

Politici kiezen zelf hun braadworstje of sojaburger Op de laatste dag voor het zomerreces kreeg Nieuwspoort alvast een voorproefje van het Den Haag van de toekomst. Als minister Ter Horst van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties slaagt in haar opzet een Huis voor Democratie en Rechtsstaat te bouwen, zal het vaker gebeuren dat burgers naar de residentie afreizen om politici te ontmoeten en hen ter plekke ter verantwoording te roepen. Tijdens de parlementaire barbecue waren het werknemers van de vleesindustrie die kwamen uitproberen hoe dat in zijn werk gaat. Ze gunden de bobo’s hun sateetje en koteletje van harte maar wilden hen eraan herinneren dat de salarissen in de sector (‘1280 euro netto per 4 weken voor een uitbener!’) schandelijk laag zijn. Daar kregen ze ‘een vieze smaak van in de mond’. In hun oranje actieshirts betoogden de uitbeners op het Plein - vlak naast de vegetarische barbecue die Wakker Dier en Milieudefensie daar organiseerden. Een delegatie van de actievoerders kwam een vorkje meeprikken op de binnenplaats achter Nieuwspoort. Om daar te ontdekken dat de secretaris van het Productschap Vee, Vlees en Eieren, Jos Jongerius, de broer is van vakbondsvoorzitter Agnes. Wat kan het toch gezellig knus zijn in de polder! Minder vreedzaam ging het trouwens toe tussen de bezoekers van de barbecue en de Kamerfractie van de Partij voor de Dieren, die bij toeval in de gang naast de binnenplaats achter Nieuwspoort is gehuisvest. Net als vorig jaar vond de Dierenpartij het nodig te protesteren tegen de aanwezigheid van vertegenwoordigers van de vleesverwerkende industrie. Met plastic koeien en ballonnen met het opschrift: ‘Boe!’. Met dierengeluiden die door de openstaande ramen van de fractie klonken. Tot ergernis van de algemeen manager van Nieuwspoort die een poging een eind te maken aan de geluidsoverlast ‘beloond’ zag met een aanklacht door Dierenpartijsenator Nico Koffeman bij de politie. Als bestuur van Nieuwspoort hebben we grote moeite met het optreden van Marianne Thieme en de haren. Terecht is naast de parlementaire barbecue een aantal jaren geleden een vegetarische variant ingevoerd. Politici kunnen dan zelf kiezen of ze de voorkeur aan een braadworstje of aan een sojaburger geven. De Partij voor de Dieren zou er goed aan doen die pluriformiteit te respecteren. Mocht dat niet gebeuren, dan zal Nieuwspoort er bij het

presidium van de Kamer op aandringen dat de partij een andere plek binnen het gebouw krijgt toegewezen. Afgezien van het vervelende incident met Koffeman mogen we van een geslaagde afsluiting van het parlementaire seizoen 2008-2009 spreken. Mede dankzij de vele Poorters die zich tijdens het slotfeest van hun beste kant lieten zien: de DJ’s Joost Vullings en Joost Eerdmans, CDA-Kamerlid Sabine Uitslag met haar rockband, Anouschka van Miltenburg en Mirjam Sterk die dapper meezongen, Jan Mastwijk die in zijn T-shirt van het ‘Hard Rock Café’ de evergreen ‘Hotel California’ ten gehore bracht, Jack de Vries die er vrolijk op los drumde en Boris van der Ham die de show stal met zijn vertolking van ‘België’ van ‘Het Goede Doel’. Op de dansvloer ontwaarde ik onder meer Nebahat Albayrak en Ernst Hirsch Ballin. De eerbiedwaardige minister van Justitie gaf zelfs nog een nummertje op de tamboerijn ten beste! Reden om nu al uit te kijken naar het Kerstfeest op 17 december. Tot die tijd kunt u van Nieuwspoort nog heel wat activiteiten verwachten: de opening van het nieuwe parlementaire seizoen door Gerdi Verbeet op dinsdag 1 september, een masterclass over de omgangsvormen op het Binnenhof op de elfde van die maand, het Relus ter Beek Memorial Golftoernooi in Drenthe op zaterdag 19 september en de tweede Kees Lunshoflezing op woensdag 11 november. De lezing zal dit jaar worden gehouden door oud-minister-president Ruud Lubbers. Onze rapporteurs pers en politiek, Herman van Gunsteren en Cox Habbema, zullen op diezelfde dag verslag doen van hun bevindingen. Het bestuur van Nieuwspoort zal de ontwikkelingen ten aanzien van het Huis voor Democratie en Rechtsstaat op de voet volgen en ondertussen doorwerken aan de interne verbouwing waarover een commissie onder leiding van penningmeester Lex Oomkes zich heeft gebogen. Met als doel: een kleinere en intiemere sociëteit en meer ruimte in het gebouw voor persconferenties, presentaties en workshops. Dit alles onder het motto: ‘Naar een gezellig en klantvriendelijk Nieuwspoort.’ Ik hoop dat u er getuige van zult zijn. Max van Weezel Voorzitter Nieuwspoort


Politieke journalistiek in Noord-Irak Koerdische waakhond is leergierige puppy Het is rustig in het moderne gebouw van AK News, waar we de komende dagen te gast zijn. Geen hectiek bij dit Koerdische ANP. Geen klokken die de tijd aangeven in Bagdad, New York, Moskou, Peking en Londen. Geen televisieschermen die permanent staan afgesteld op Iraakse televisieomroepen, Al Jazeera of CNN. Geen verhitte redactievergaderingen in de ruime zalen op de begane grond. Maar schijn bedriegt. Aan het oog onttrokken, in de kelder, draait een uitgeverij op volle toeren. Een leger van honderd journalisten en correspondenten brengt nu dagelijks honderd nieuwsitems uit; de directeur van het jonge en nog op een ruim krediet interende bedrijf wil naar vierhonderd items per dag.

In een van de collegezalen praten we de hele groep trainees bij: circa vijftig politieke journalisten, werkzaam bij dagen weekbladen, radiostations en televisieomroepen. Tussen de mannen zitten twee vrouwen, hun hoofddoeken zedig om haar, hals en schouders geslagen. In Nederland hebben we geprobeerd ons voor te bereiden op deze uitwisseling. Hans, die al eerder een training in Irak heeft

gegeven, neemt het voortouw; Roel en ik vullen af en toe aan. We hebben bedacht dat we de verkiezingsprogramma’s van de verschillende partijen naast elkaar kunnen leggen, om de verschillen en overeenkomsten te zoeken en reportages te maken bij de grote verkiezingsthema’s. We willen ze vooral ook vertellen hoe bijzonder het is om politieke journalistiek te bedrijven. Hoe uniek het Nederlandse

parlement is, omdat journalisten er in en uit kunnen lopen, met iedereen kunnen praten, inclusief de ministers en de premier, en er zelfs eigen werkruimtes hebben. Dat de journalistiek onderdeel is van het democratische bestel, maar eigen keuzes maakt, die niet gedicteerd worden door politieke partijen. Omdat de journalistiek uiteindelijk werkt voor de lezer, de luisteraar of de kijker.

Civil journalism als exportartikel Ergens in de donkere dagen voor Kerst ontvang ik een mailtje. Of ik politieke journalisten wil trainen in Irak. Afzender: Judit Neurink. Ik ken haar van naam, als correspondent Midden-Oosten van Trouw en oud-bestuurslid van de NVJ, maar ik heb haar nooit persoonlijk ontmoet. Ik moet even met mijn hoofd schudden. Een spannend mailtje, zomaar tussen de dagelijkse stroom cc’s en ander gereutel. Eigenlijk weet ik al meteen dat het antwoord ja is. Mits het er een beetje veilig is. Eind april vertrek ik samen met Roel Geeraedts (RTL) en Hans Otte (Omroep West) naar Irbil, het Den Haag van Noord-Irak, voor een tiendaags avontuur. Opdracht: aan de vooravond van de parlementsverkiezingen in Koerdistan de kloof tussen politiek en journalistiek ver- Trainers Roel Geeraedts, Milja de Zwart en Hans Otte in kleinen en ‘civil journalism’ trainen. Irbil.


Milja de Zwart

En dat juist verkiezingstijd heel veel mogelijkheden biedt om dat wat bij de kiezers leeft op de politieke agenda te krijgen. En om vast te leggen wat politici de kiezers beloven, niet om die aan de kiezer te verkopen, maar om de politici er aan te kunnen houden. Als de waakhond van de democratie, kortom. Dreigement

Maar ons verhaal valt niet direct in vruchtbare aarde. Nederland en Noord-Irak, daar gaapt nogal een kloof tussen. De waakhond van de democratie is hier nog een puppy. Verkiezingsprogramma’s? Die bestaan hier niet. Verkiezingsstrijd? Die verloopt hier nogal grimmig: Nawchirwan Mustafa, een neef van de zittende president van Noord-Irak, Mammoud Barzani, is uit diens partij de PUK gestapt en heeft een eigen partij, opgericht: Goran, verandering. Barzani, niet gediend van zulke concurrentie die hem immers macht en veel geld kan kosten, heeft zijn neef te kennen gegeven niet voor zijn veiligheid in te staan. Een dreigement dat de neef zeer serieus heeft genomen: binnen een etmaal had hij Irbil verlaten. Vrije verkiezingen? Een hardnekkig gerucht

doet de ronde dat ambtenaren die op een andere partij stemmen dan die van de president een fikse korting op hun salaris kunnen krijgen. Persvrijheid? Eén van onze trainees steekt zijn vinger op en zegt: “Mijn medium is eigendom van een partij. Ik ben dus een van de verkopers van dat politieke verhaal. Ik kan niet zomaar naar een politicus van een andere partij stappen voor een interview.” Straatinterviews

Aan het eind van een leuke trainingsmiddag, met veel discussie over de (met frisse tegenzin opgevolgde) opdracht om straatinterviews te houden, keer ik tevreden met mijn Iraakse co-trainer Shwan en tolk Pesjro terug naar ons honk, Hotel Safeer. Daar zit Roel met ronde ogen van verbijstering voor zich uit te kijken. Judit, die vandaag naar Suleymania zou zijn vertrokken, is er ook nog. Crisis! Van de zes televisie-

Trainees van Milja de Zwart. was de televisiejournalisten te min. Judits telefonische donderpreken aan het adres van hun bazen helpen niet. We zien de televisiejongens en (twee) -meisjes niet

reportages zal gaan maken die Hans en mij jaloers maken. We besluiten wat minder hoogdravend te werk te gaan. We willen onze trainees laten zien dat het nieuws op straat ligt. Dat je het alleen maar hoeft op te pakken. Dat je daarmee, ook als je voor een partijmedium werkt, mooie reportages kunt maken. Machteloze parlementariërs

Tientallen partijen zijn actief in Noord-Irak, maar er zijn er maar drie die ertoe doen: de regeringspartijen PUK en KDP en de PUK-afsplitsing Goran. ploegen die Roel zou trainen, blijken er vijf te zijn afgehaakt. De opdracht om de straat op te gaan en gewone mensen te vragen naar hun mening over de aanstaande verkiezingen

meer terug. Wel komt er een nieuwe televisieploeg bij, van een islamitische omroep die gelieerd is aan een oppositiepartij. Het wordt een leuk clubje, dat in de loop van de training

Op dag 2 staan interviews met parlementariërs op het programma. We instrueren onze groepen om de politici te confronteren met wat er onder de mensen leeft, zoals ze dat in de straatinterviews hebben opgepikt. We geven wat interviewtips: stel korte, heldere vragen; luister goed naar het antwoord en vraag dóór. Eenmaal oog in oog met de parlementariërs, slaan onze trainees al deze adviezen echter in de wind. Ze nemen onhanteerbaar grote onderwerpen bij de kop,

zoals corruptie en controle op de staatsfinanciën. Ze stellen lange, ingewikkelde en gesloten vragen. Ze luisteren niet naar de antwoorden. Geen interview levert zodoende bruikbare kopij op. Hooguit krijgen we een beeld van machteloze politici, die niet in staat zijn de regering tot verantwoording te dwingen. Dag 3 besluiten we nog een stapje terug te doen volgens het Franse adagium: reculer pour mieux sauter. De opdracht wordt: focus op probleem waarmee mensen dagelijks kampen, verzamel feiten, interview gewone mensen hierover, ga naar een plek waar dit probleem zich voordoet, beschrijf wat je hoort en ziet, leg je bevindingen vervolgens voor aan de autoriteiten. Maak kortom een reportage, waarin je feiten, interviews en eigen waarnemingen verwerkt en hoor en wederhoor toepast. Over twee dagen willen we de beste reportages presenteren tijdens een plenaire Nieuwspoortforum 2 - j u l i 2 0 0 9 - 1 7

bijeenkomst, zodat de schrijvers, de radiomakers en de televisiejournalisten iets kunnen opsteken van elkaar. Mijn trainees zijn intussen aan de slag met goede reportage-onderwerpen: voedselvergifting (in heet Irak aan de orde van de dag); de krakkemikkige elektriciteitsvoorziening en de weinig planmatig verlopen verplaatsing van het busstation. Ze zijn de drempelvrees om gewone mensen aan te spreken nu wel voorbij: elke groep heeft ervaren dat er zinnige verhalen komen uit verkeersagenten, restauranthouders, medewerkers van de plantsoenendienst. Toch blijkt het boksen met de materie. Na een dag werken, bedoeld om de verhalen te perfectioneren en het element van de eigen waarneming onder de knie te krijgen, zijn twee van de drie verhalen eerder slechter dan beter geworden. Gehandicapten

In Roels groep gaat het wel goed. Eén televisieploeg merkte op dat er al een paar dagen lange rijen mensen in de hete zon zaten te wachten voor een bepaald gebouw. En niet zomaar mensen, maar gehandicapten. De ploeg is gaan uit-

zoeken wat er aan hand was. Het bleek om gehandicapten te gaan, die een uitkering kwamen halen na een keuring. Maar omdat de opkomst veel groter was dan verwacht, had de directeur van dit Koerdische UWV het team dat de uitbetaling regelde maar weggestuurd. Het levert een journalistiek pareltje op. Hans en ik hopen dat deze reportage onze trainees zal inspireren. De dag breekt aan dat we aan het eindproduct moeten gaan werken. De groep moet een reportage-onderwerp kiezen, en aan het eind van trainingsdag 6 gaan we dat nog even bespreken. De een na de ander lepelt zijn onderwerp op: de constitutie, een geheim rapport over de kwestie-Kirkuk, corruptie, waarom de president de verkiezingsdatum nog steeds niet heeft vastgesteld... Teleurgesteld hoor ik het aan. Zijn we weer terug bij af? Ik doe een praktisch voorstel: morgenochtend aantreden met een doortimmerd plan van aanpak. Welk feitenmateriaal neem je als uitgangspunt, wie ga je interviewen, waar ga je naartoe, hoe verweef je je eigen waarneming in het verhaal. De volgende ochtend kan ik

Een stofstorm teistert Irbil.


Koerdische Coca-Cola. opgelucht ademhalen. De een na de ander heeft besloten toch maar verder te gaan met de reportage waaraan hij al werkte. Eén trainee, een getalenteerde schrijver, houdt koppig vol dat hij wil schrijven over de datum van de verkiezingen. Maar als ik hem zeg dat de enige die deze vraag kan beantwoorden de president zelf is, dat alle anderen hooguit zeer speculatieve antwoorden kunnen geven en dat het verhaal bovendien weg is zodra de president een datum prikt, draait hij bij. Als aan het eind van de dag de verhalen worden voorgelezen, ben ik aangenaam verrast. Iedereen heeft zijn best gedaan, ik hoor mooie leads waarin eigen waarnemingen zijn verwerkt, nieuwe feiten die ze hebben

De elektriciteitsvoorziening in olieland Irak is voer voor journalisten. opgeduikeld. Co-trainer Shwan, een ervaren politieke journalist bij een onafhankelijke krant, spreekt nog met iedereen afzonderlijk om te zorgen dat de stukken persklaar worden gemaakt. Want dat de reportages worden afgedrukt, daar zijn alle trainees van overtuigd. Ik kan tevreden achterover leunen, er is wat op gang gebracht in die leergierige hoofden! We sluiten de training af met een goed bezocht seminar over politieke journalistiek in verkiezingstijd. De bijeenkomst is geanimeerd, er zijn nu ook weer vrouwen in de zaal, zonder hoofddoekjes dit keer. Ook nu rijst de vraag hoe je goede journalistiek kan bedrijven als je werkt voor een partijblad. In Nederland was het zestig jaar geleden niet veel anders, is ons antwoord. Verandering ontstaat niet op een achternamiddag, maar is een lang proces, waarin de journalistiek een grote rol speelt. Zoek steeds de grenzen op, houden we het gehoor daarom voor. Maar de belangrijkste les die we uiteindelijk formuleren blijkt in twee woorden te kunnen worden samengevat. Blijf vragen!

Omloop van Nieuwspoort: nieuwe traditie! Het kon eigenlijk niet fraaier. Een zonnige dag, een prachtig parcours, opgewekte deelnemers, enthousiaste sprekers en sponsoren en dat alles tegen de achtergrond van de Haagse Roze Zaterdag. De blauwe - door Siemens gesponsorde en speciaal voor deze editie van de Omloop van Nieuwspoort ontworpen - shirts detoneerden in dat decor allerminst.

Het was Pieter van Geel die bij de start de toon zette door zich af te vragen hoe het toch komt dat wielrennen bijna automatisch wordt geassocieerd met zijn partij, het CDA. Zijn er onder Bos- en Wildersdiscipelen echt geen sportieve fietsers te vinden of zoeken we gewoon verkeerd? En waarom lijken er onder de wielertoeristen geen actieve PVV- of PvdA-leden te zitten? Natuurlijk, Dries van Agt heeft de toon gezet, maar er is geen exclusief monopolie in de relatie

Diede Labots ontving de wisselbeker uit handen van Bas Eenhoorn. wielersport/CDA. Van Agt was - en is! - een echte liefhebber die met graagte de Tour de France en andere wielerklassiekers volgt, zonder zich veel zorgen of illusies te maken over de electorale consequenties. Hans Prakke, oud-sportverslaggever en auteur van een (letterlijk) ruchtmakend boek over Gerrie Kneteman, memoreerde in zijn slotbetoog eigenlijk hetzelfde, namelijk dat de politieke belangstelling voor de wielersport tanende is. Naast Van Agt (die zelfs tijdens spannende politieke discussies wel precies wilde weten

Robbert Coops

Pieter van Geel gaf er vooraf een politiek tintje aan.

De Lange Poten was even onveilig met ruim zestig deelnemers, maar al snel ging het richting Meijendel. wie de proloog van de Tour had gewonnen), Joop Atsma (CDA), de voormalige praeses van de KNWU, en Relus ter Beek (PvdA) die de prestigieuze Vuelta naar Drenthe wist te halen, zijn er nu eigenlijk maar weinig persoonlijke dwarsverbanden tussen de politiek en de wielersport. In dat opzicht vormt de Omloop van Nieuwspoort - die opnieuw tot een jaarlijkse traditie zal moeten uitgroeien - een hoopvolle ontwikkeling. De ruim 60 deelnemers fietsten zaterdagochtend en -middag door Meijendel via

Katwijk en Leiden alwaar voor de honderd kilometerdeelnemers een parcours was uitgezet op de wielerbaan van Swift. Natuurlijk het ging niet om de snelste tijden, de ronde is (en blijft) een tourtocht, maar toch werd er hard gefietst. De winnaar - Diede Labots bleek nota bene werkzaam te zijn bij de afdeling verkeersbeleid van de gemeente Den Haag. Hij gaf - na enige aandrang - spontaan aan volgend jaar graag een van de mede-organisatoren van de Omloop te willen zijn. Uit handen van Bas Eenhoorn, namens het

Koninklijk Nederlands Genootschap van Fysiotherapeuten, ontving hij een fraaie wisselbeker. Bewegen staat bij de fysiotherapeuten tenslotte ook centraal. Ook andere deelnemers vielen in de prijzen. Het organisatiecomité Guido Rijnja en Ron Meijer - deelde met verve de nodige bekers uit op de zonovergoten binnenplaats van Nieuwspoort. Het bleef nog enige tijd onrustig in en rond Nieuwspoort. Afgaande op de reacties staat de volgende editie van de Omloop eigenlijk al vast. De sponsoren Siemens, KNGF en Vewin maar ook het management van Nieuwspoort maakten deze dag mede mogelijk. De opbrengst - een bedrag van zo’n zevenhonderd euro - kon ter plekken worden overhandigd aan Liaan Jansen, huismanager van het Haagse Ronald McDonald Huis. En ook dat geeft een band.


Jan Jacob van Dijk: ‘Ik moet uitkijken dat Jan Jacob van Dijk is Tweede Kamerlid voor het CDA. Daarnaast is hij bijzonder hoogleraar Christelijk Sociaal Denken aan de Vrije Universiteit (Amsterdam). ‘Volgens mij ben ik de enige hoogleraar in de Tweede Kamer’.

Nicole Bodéwes

Jan Jacob van Dijk combineert een politieke loopbaan met een wetenschappelijke carrière. Hij werd op het spoor gezet van de politiek door zijn werk bij het CNV. ‘Een van de beste leerscholen voor de politiek is de vakbeweging. Je leert onderhandelen, stukken opstellen en spreken in het openbaar. Langzaam mensen meenemen. Daar krijg je wel politiek gevoel van. Het is zeker niet genoeg om een volleerd politicus te worden. Absoluut niet. Het wordt vaak onderschat, maar politiek is echt een vak.’ Bijzondere leerstoel

‘Op het Christelijk-sociaal congres van 1991 werd duidelijk dat wel veel mensen bezig zijn met het christelijk-sociaal gedachtegoed, maar dat er eigenlijk geen wetenschappelijke onderbouwing voor was. Het CNV heeft toen samen met het Slotemaker de Bruïne Instituut (SBI) een verzoek bij de economische faculteit van de VU neergelegd, daar is uiteindelijk de bijzondere leerstoel Christelijk Sociaal Denken uit voortgekomen. Het CNV en het SBI zijn de oprichters ervan.’ ‘De eerste hoogleraar die deze leerstoel mocht vervullen was Jan Peter Balkenende. Hij begon in 1992. Na verloop van tijd we spreken 2001- werd duidelijk dat Jan Peter als fractievoorzitter de leerstoel niet meer kon vervullen, omdat hij met de tijd in de knoei kwam. Ze 20 - juli 2009 - Nieuwspoortforum 2

Jan Jacob van Dijk: ‘Politiek vergt een heel andere manier van denken en redeneren dan de wetenschap.’

vroegen mij hem tijdelijk te vervangen, na een procedure nam ik officieel het stokje over en werd ik hoog-

leraar Christelijk Sociaal Denken. Het is geen betaalde baan, hoor. Mijn onkosten worden vergoed door

het CNV en het SBI.’ ‘Christelijk Sociaal Denken is voor studenten bedrijfswetenschappen en econo-

ik niet ga doceren in de fractie’ mie een keuzevak in het derde jaar. Ze schrijven bijvoorbeeld een paper over waarom er in sommige landen wel en in andere landen geen christelijksociale beweging is. In het katholieke Ierland is er bijvoorbeeld geen specifieke vakbeweging, geen christelijk-sociale partij. In Italië wel. Wat ligt daaronder? Het is prachtig om te zien

ander deel die het vak als ballast ziet. Om ook die laatste groep er bij te betrekken, moet ik ieder college weer knokken om dat voor elkaar te krijgen.’ Stevige discussies

‘Ik ben aan de VU aangesteld voor een dag in de week. In Leiden ben ik gastdocent en geef ik Europees sociaal-econo-

Balkenende. Ik ben er even uit geweest, na de kabinetsformatie kwam ik er in 2003 weer in en na de verkiezingen van 2006 kwam ik er rechtstreeks in.’ ‘Het is in de fractie gebruikelijk dat je een notitie schrijft waarin je je collegae informeert over je standpunten. Zonder dat ik het in de gaten had, schreef ik deze stukken als

‘Wetenschap is het medicijn dat maakt dat ik niet verslaafd ben aan de politiek’ hoe studenten hun eerste echte onderzoek doen. En vervolgens een presentatie geven, in het Engels. Echt knap.’ Normen

‘Ik doceer ook economische ethiek aan tweedejaars economiestudenten. Over normen. Vroeger had je één omgeving waar je je normen vandaan haalde, het gezin, de werkplek en de leefomgeving waren min of meer hetzelfde. Tijdens en na de industrialisatie en modernisering veranderde dat sterk. Ik leer mijn studenten dat zij andere normen ‘hanteren’ in hun vriendenkring dan op de universiteit of in hun arbeidsorganisatie. Je moet je afvragen waar die normstelling vandaan komt en hoe die uiteindelijk wordt vertaald in wetten en regels. ‘ ‘Rechtvaardigheid speelt een belangrijke rol in alle discussies, maar wordt telkens op een andere manier ingevuld. Van utilisme, marxisme en liberalisme tot communautarisch of christelijk-sociaal denken. In mijn colleges merk ik dat een deel van de studenten geïnteresseerd is in dit soort onderwerpen en een

misch recht. Dat gaat over de fundamentele normen en de sociale grondrechten. De studenten komen overal vandaan. Ik heb Roemeense, Sloveense, Nederlandse mensen aan wie ik doceer. En altijd hebben we stevige discussies. Over pensioenen, bijvoorbeeld.’ ‘Toen ik bij het CNV werkte dacht ik niet meteen aan een politieke carrière. Ik hield me bezig met Europees beleid, dus mijn gedachten waren ook eerder uitgegaan naar het Europees Parlement dan naar de Tweede Kamer. Uiteindelijk ben ik

een wetenschapper. Ik begin met een constatering, ik geef een analyse en ik eindig met een conclusie. Een politicus begint met een conclusie en geeft desgevraagd een toelichting. Dat heb ik veranderd, zodat ze niet meer kunnen zeggen: ‘je schrijft als een wetenschapper!’’ ‘Politiek vergt een heel andere manier van denken en redeneren dan de wetenschap. Ik weet echter wel: dag en nacht politiek bedrijven is voor mij niet gezond. Ik heb het echt nodig om ook in een heel

kijk ga ik ook in de fractie doceren in plaats van debatteren. Dat is niet de bedoeling. Dat werd mij ook wel eens hardhandig duidelijk gemaakt. Het is een harde leerschool, wat dat betreft.’ ‘In mijn wetenschappelijke werk heb ik van mijn politieke ervaring profijt, ik gebruik voorvallen in de politiek voor mijn colleges. Ieder jaar maak ik samen met anderen een bundel over christelijk-sociaal denken. Ik schrijf een essay waar anderen dan op doorgaan. In augustus komt er weer een bundel uit.’ ‘Ik ben voorzitter van de Tijdelijke Gemengde Commissie Subsidiariteitstoets. Dat zijn Eerste en Tweede Kamerleden die Europese regelgeving onderzoeken. Ik heb de portefeuille onderwijs in de CDAfractie. Specifiek bemoei ik mij met het primair onderwijs en het hoger onderwijs. Toen ik deze portefeuille kreeg, heb ik mijn voorzitterschap van een schoolbestuur voor primair onderwijs direct neergelegd. Ik voelde mij dan te kwets-

‘Ik heb geen blufgave om me er doorheen te lullen om ’t zo maar eens te zeggen’ na 12 jaar CNV toch gaan solliciteren bij het CDA om op de lijst terecht te komen. Het sollicitatiegesprek viel erg tegen! Dat heb ik toen maar uit mijn hoofd gezet. Een jaar later werd ik gevraagd om op de regionale staartlijst te gaan staan, er kwam een kabinetsformatie, plaatsen werden doorgeschoven, waardoor ik in de Kamer terecht kwam. Dat was voor korte tijd als gevolg van de snelle val van het eerste kabinet

andere wereld te werken. Zoals in de wetenschap of in mijn bestuursfuncties. Het is bij mij nooit 100% politiek of 100% wetenschap geweest.’ Harde leerschool

‘Ik ben iemand van de inhoud. Ik voel me ongemakkelijk als het niet over de inhoud gaat. Het duurde een paar jaar voordat ik het politieke vak in de smiezen had. Ik moet geweldig uitkijken, want als ik niet uit-

baar, want mensen konden zeggen dat ik een bepaald standpunt innam in de Kamer, omdat mij dat als schoolbestuurder beter uit zou komen. Zoiets moet je vermijden. Als bijzonder hoogleraar bemoei ik mij niet met het management van een universiteit, faculteit of vakgroep. Daarom zou daar geen belangenverstrengeling voorkomen en kon ik die functie gewoon behouden.


Brusselse verbazing deel 2 Chris Ostendorf *

omaar een dag in de Europese richtlijnenfabriek: Smeer u goed in voordat u in de zon gaat liggen! Het aantal verkeersdoden is in Europa te hoog, mensen moeten beter uitkijken in het verkeer. En wist u dat kanker doodsoorzaak nummer één is in Europa? Daarom start de commissie een campagne om meeroken tegen te gaan.

fractie van overtuigde Eurofielen.

Z

De mensen moesten eens weten, hoeveel richtlijnen er dagelijks in persberichten, off the record ‘technische briefings’ en on the record persconferenties wereldkundig worden gemaakt. Je hoeft echt geen Europahater te zijn om enigszins verbaasd te zijn over de gretigheid waarmee beleidsmakers proberen het leven van 500 miljoen EU burgers te verbeteren. Eerst links kijken, dan rechts kijken, dan insmeren, oppassen voor mannen met een sigaret, en dan pas oversteken. Het kost soms moeite om er niet de draak mee te steken. Gelukkig hebben we ook de Brusselse gekte om ons heen, ter relativering van de Europese bemoeizucht. “Wat gaat u met dat lege flesje doen?” vroeg een soort stadswacht laatst op verwijtende toon aan mijn keurige echtgenoot. “Zeker 22 - juli 2009 - Nieuwspoortforum 2

wegsmijten op straat?”, voegde zijn strenge collega er sissend aan toe. Maar toen we overtuigend vertelden dat we het flesje al maanden als hervulbaar flesje in gebruik hebben, kregen we ineens als beloning een pen van de actie: “dag van de netheid”. Maar eenmaal terug op kantoor is het toch weer Europa dat mijn dagelijkse werkritme bepaalt. Er is zoveel Europees ‘nieuws’ dat de afdeling voorlichting van de commissie probeert de stroom persberichten een beetje te spreiden over de week. Niet een paar kilo beleid op de woensdagmiddag, na de vergadering van de commissie, maar elke dag een paar richtlijnen, dat is beter. Het parlement mag de stroom beleid controleren.

“Ongoing debate” zeggen wij spottend, wijzend op de schermen in Straatsburg, waar je van ’s ochtends negen tot middernacht volslagen onbekende mensen in een microfoon ziet praten. Erg vermakelijk is het om te zien dat de strenge Bas Belder van de SGP zich daar opnieuw uitlevert aan Nigel Farage van de Britse United Kingdom Independence Party. “Ik ben een rokende, drinkende, laat maar waaien libertijn, ik ben alles behalve een Christenfundamentalist” lacht Farage. Een deur verderop presenteert Guy Verhofstadt zich als de nieuwe leider van de Liberale fractie. “Ik ga de commissie dwingen een nog meer pro-Europese koers te gaan varen”, zegt hij. En Hans van Baalen maar volhouden dat hij zich volkomen thuis voelt in die

Tussen deze groepen hardwerkende parlementariërs gaat het echte leed van Europa schuil. Zo heeft het Duitse hooggerechtshof een pijnlijke uitspraak gedaan over het verdrag van Lissabon. U weet wel, de grondwet zonder blauw kaftje. Volgens de hoogste Duitse rechter moet Duitsland het huiswerk overdoen, voordat het verdrag van Lissabon getekend kan worden. Prominent in de uitspraak stelt het Duitse hof botweg dat het parlement weliswaar iets meer macht heeft gekregen, maar nog lang niet in staat is daadwerkelijk de enorme stroom Europese besluiten democratisch te controleren. Parlementariërs kunnen erg beledigd zijn door dit soort uitspraken. Dagelijks praten ze de blaren op hun tong om toch wél invloed uit te oefenen op het beleid. Elke maand verlaten ze gezin, huis en haard, om in een taaie lange week Straatsburg alle voorstellen met een ferm voor of tegen af te stemmen. En dan stelt een Duitse rechter dat een goede democratische controle ontbreekt. Het kan soms zulk ondankbaar werk zijn, Europarlementariër.

* EUcorrespondent

Bilderbuchholländer Kerstin Schweighöfer

voorzitter Buitenlandse Pers Vereniging

Laatst zat ik voor een interview bij een specialist in een Nederlands ziekenhuis. Een Duitse specialist, want ik moest uitzoeken waarom steeds meer „Fachärzte“ naar Nederland emigreren en liever hier werken dan in Duitsland. Het lag niet alleen aan de betere betaling, verzekerde de jonge Duitse specialist. Veel belangrijker, en daarom wil hij voorlopig ook niet meer weg, waren het klimaat op de werkvloer en de mentaliteit: Nederlanders, zei hij met een zucht en begon te schwärmen, zijn „so schön locker vom Hocker“: Ze zeggen meteen jij, doen niet moeilijk en hebben niets met hiërarchie. Ze laten dingen oogluikend toe en brullen niet meteen „Regels zijn regels.“ Ze zijn opstandig, speels, rebels, geestig, flexibel.....kortom: De jonge Duitse Facharzt was amper te remmen in zijn poging het plaatje van de perfecte Nederlander te schetsen: Ein Niederländer wie aus dem Bilderbuch. Maar ja, eigenlijk hoefde hij me dat allemaal niet te vertellen, want ik was er toch lang genoeg om dat allemaal zelf te weten! Klopt. Zo lang dat ik inmiddels ook weet wat Cruijffs beroemde woorden „Ieder voordeel heb zijn nadeel“ betekenen: Soms wil ik afstand houden en niet meteen door iedere mafkees plump met jij aangesproken worden. Soms is locker vom Hocker bot en onbeschaafd. En soms komt mij dat poldergeouwehoer de oren uit en verlang ik terug naar een baas, die autoritair op tafel slaat en besluiten neemt. Mijn Bilderbuchholländer heeft dus vlekken en krassen gekregen. Het is net als in een relatie: de verliefdheid is over, maar toch zou je hem niet willen missen. Daarom ben je in het diepst van je hart ook blij dat alle pogingen de Bilderbuchholländer te temmen en te disciplineren mislukken: Hij is nog steeds aan het wildplassen en laat zijn fietsen overal slingeren. En op de roltrap, ook al erger je je als Niet-Nederlander groen en blauw, zal hij

zich nooit - ik herhaal nooit, ondanks alle testcases op stations zoals Leiden - het credo „Rechts staan, links gaan“ eigen maken. Soms echter moet je om zijn leven vrezen, zo wreed zijn de opvoedpogingen. Bijvoorbeeld die van de NS hem het zwartrijden af te leren. Dat merkte ik ironisch genoeg direct na het gesprek met de enthousiaste Duitse specialist op terugreis in de trein: Speels, rebels, geestig en flexibel.....Nou, mooi niet! Lijkend op een Griekse wraakgodin verscheen een conductrice. „Oh jeh!“ zei ze onheilspellend, toen ze mijn kaartje zag: Ik had, zo bleek, uit vergissing geen gewoon retourtje uit de automaat getrokken, maar een weekendretourtje. En nu? Ik herinnerde mij meteen hoe fel het zonlicht op de kaartautomaat had geschenen, ik had amper iets kunnen zien. Eigen schuld, dikke bult. Maar was een gewoon retourtje dan zoveel duurder dan een weekendretourtje? Geenszins, sterker nog: Het kostte precies hetzelfde. Maar toch moest ik de boete van 35 € betalen EN een nieuw kaartje kopen want regels zijn regels, aldus de wraakgodin: Wanneer ze eenmaal begon met ogen dichtknijpen, bleef ze de hele dag niets anders doen. Ik had immers de mogelijkheid, zo lichtte ze mij nog in, bezwaar in te dienen. Wat ik ook deed. Ik kreeg zelfs mijn geld terug. Maar het kostte mij weken aan tijd, energie, langdurige telefoontjes en een bezwaarbrief. Mijn Bilderbuchholländer hing inmiddels aan het infuus, ik was al bezig met de planning van zijn begrafenis. Maar later zat ik weer in de trein, met aan de andere kant van het gangpad een zakenman, die - net zoals ik toen - een verkeerd kaartje gekocht had. „Oh jeh!“ hoorde ik de conducteur zeggen. En nu? De conducteur aarzelde niet eens, maar besloot het kaartje gewoon af te stempelen. „Eigenlijk mag het niet“, verklapte hij vrolijk. „Maar we hebben 13 minuten vertraging - en dat mag ook niet!“ Hoera, hij leeft nog - der Bilderbuchholländer!


Kranten: de onnauwkeurige secondewijzers van de geschiedenis Julia Winter neemt de voorpagina de maat Als je de afgelopen vroege zomer in Nieuwspoort in de sociëteit kwam of door de gangen wandelde, zag je rijen voorpagina’s uit alle windstreken. Keurig ingelijst. Veilig achter glas. Eigenaardig dus een beetje. Want kranten horen natuurlijk niet achter glas. Je hoort ze in je handen te hebben. Er bestaan fysieke sensaties. Ieder mens weet er spontaan een heleboel op te noemen. Hoog op míjn lijst van die sensaties staat een verse krant. Nog niet beduimeld. Licht geparfumeerd door een vleug van drukinkt. Hebt u ooit een mens aan het scherm van zijn laptop zien ruiken? Nee toch zeker.

De kranten zijn de secondewijzer van de geschiedenis. Dat is een mooie zin. Ik heb hem niet zelf bedacht maar de Duitse filosoof Arthur Schopenhauer. Hij leefde in de 19de eeuw, toen de kranten nog het alleenrecht hadden om de nieuwsgierigheid te bevredigen naar al wat gebeurde voorbij het eigen erf. De torenklok van het dorp gaf de hoogsteigen tijd aan. De toren in het eerstvolgende dorp liep alweer een

Een genoeglijk onderonsje; Han Mulder met kunstenaar Julia Winter. kwartier voor of een kwartier achter want ieder dorp had zijn eigen tijd. Maar de wereld was er ook nog waar de geschiedenis het nooit eindigende drama van de mensheid in uren, dagen, maanden, jaren schreef. En de 24 - juli 2009 - Nieuwspoortforum 2

krant dat drama dan weer koortsig seconde na seconde verpakte. Zo zijn we weer terug bij Schopenhauer. Zullen er een paar generaties verder nog kranten bestaan? Of bekijken de mensen dan onze kranten zoals wijzelf naar kleitabletten kijken uit het oude Mesopotamië? Wordt, met andere woorden, de studie van de krant een specialisme binnen de archeologie? In Den Haag verschenen nog maar vier decennia geleden zes kranten. Een titel als “Het Vaderland” genoot heel zijn bestaan groot gezag. Menno ter Braak schreef er zijn kritische en steeds bezorgder beschouwingen over fascisme en steeds tastbaarder oorlogsdreiging. De Haagsche Courant had 180 duizend abonnees en viel huis aan huis door de brievenbus. Het Haags Dagblad schreef ooit een burgemeester weg met een omstreden oorlogsverleden. Voorbij, voorbij en o, voorgoed voorbij, zegt de dichter Jacques Bloem. Er is geen enkele zelfstandige Haagse krant over. Slechts een derivaat van wat er ver weg, in Rotterdam helemaal is gemaakt, bleef er over. Op feestformaat en licht verteerbaar. Met veel voetballers in het groen en gele ADO-shirt, voetballers die ook al van heinde en verre komen. Soapsterretjes die columns schrijven. En natuurlijk huis aan huis de Posthoorn met geregeld de gemeente Den Haag als adverteerder in het middenkatern met mededelingen, vermaningen en waarschuwingen voor de jongste dag. Begin juli verdween trouwens de alleroudste in Den Haag gevestigde

Han Mulder*

krant: de Staatscourant. In 1814 opgericht als speeltje van koning Willem I die niets moest hebben van het vrije woord en liberale parmantigheid. Hij liet daarin zijn wetten openbaar maken en predikte en passant de heilzaamheid van zijn beleid. Een verre voorganger van de RVD zullen we maar zeggen, ofschoon de Staatscourant in de loop van haar bestaan zelfbewuster werd. Maar dan is soms de ondergang nabij, niet waar? Krantenjournalist is bezig een verdwijnend ambacht te worden, net zoals de opsteker van de gaslantaarns toen de elektriciteit het heft in handen nam. Of de schillenboer, of de waterstoker, of de koetsier op de Boldootkar die de tonnen verzamelde van de latrines in de Jordaan tot ver in de jaren dertig van de vorige eeuw. Straks zie je in het Openluchtmuseum misschien nog een krantenjournalist aan het werk naast de plaggenhut met een klompenmaker. Neem de portrettengalerij van nieuwe poorters van onze mooie instelling aan de Lange Poten: Elk nieuw kwartaal in NieuwspoortForum vertoont als novice alweer een groter cohort aan communicatieadviseurs, lobbyisten en wethouders uit de provincie. Als er nog twee of drie dagbladjournalisten tussenzitten mogen we gerust van een vruchtbaar kwartaal spreken. Maar dan nu naar Julia Winter. Julia Winter is een van die niet genoeg te

beperkt de krant niet tot een belangrijke bijrol maar maakt hem de hoofdpersoon van het stuk. Ik gebruik niet toevallig deze beeldspraak uit het theater: Julia’s krantenkunst levert inderdaad drama. Slechtigheid, leugenachtigheid, manipulatie, zij weet er wat de media betreft, alles van. ‘Lees maar, er staat niet wat er staat’, met dank aan Martinus Nijhoff. Haar Russische achtergrond zal Julia Winter geholpen hebben bij haar grote krantenproject. Kijk hier op de tentoonstelling naar de onheilspellende voorpagina van de Sovjetskaja Sojuz, met over alle kolommen het korrelige konterfeitsel van Lenin, een evocatie uit de grijze jaren vijftig.

Julia Winter, 2e van links, geeft uitleg over haar werk. Als ze de voorpagina van het Financieele Dagblad optuigt met een schaakbord, legt ze dat bord verkeerd, met een wit veld links onderin, terwijl toch het eerste wat de beginnende schaker leert, is dat dat veld zwart moet zijn. Een secondewijzer met het verkeerde been. Maar het is uiteindelijk die krant, die voorpagina, die het verhaal vertelt.

koesteren kunstenaars die de unieke symbiose tussen krant en kunst hebben herkend. Ze heeft met die symbiose iets vrij unieks gedaan. En hoe! Julia Winter blijkt de choreografe van een uitdagende pas-de-deux tussen tot vergelen en verbrokkelen veroordeelde krantenpapier en de artistieke verbeelding. Het tettert van de wanden hier in Nieuwspoort. Vaak heel heftig. Met spiegeltjes, wasknijpers, gordijntjes, een stethoscoop, gaat Winter de confrontatie aan met de krant. Zij schuwt de verwarring daarbij in het geheel niet.

In hun presentatie zijn die voorpagina’s dan weer een bloemlezing uit de hedendaagse geschiedenis. Misschien best een idee voor dat moeizaam verrijzende Nationale Historische Museum. Voorpagina’s getuigen van de tijd waarin zij verschijnen en er is ook nog betrekkelijk goedkoop aan te komen. Maar de mannen in Arnhem moeten dan wel snelheid maken met hun museum, want straks is er geen krant meer over. En de Nederlandse samenleving beschikt niet meet over de Babylonische techniek van kleitabletten maken om in deze leemte te voorzien. Het is niet de eerste keer dat de krant verschijnt in de moderne kunst. De Spaanse kubist Juan Gris schilderde in 1914 een exemplaar van de krant Le Socialiste op een tafeltje en dat werd één van zijn beroemdste schilderijen. In Nederland is Piet Ouborg een bekend voorbeeld met zijn frequente toepassingen van krantenpapier. Maar Julia Winter

Nieuwspoort mag zich gelukkig prijzen met Omringd door de pers. Hier wordt getuigenis afgelegd van de krant als cultuurproduct. Een cultuurproduct dat niet intrinsiek goed is. De krant is namelijk tot alles in staat. For better or for worse, of hoe zeg je zoiets in het Russisch. Deze tentoonstelling hoort een doorstart te krijgen in het Persmuseum te Amsterdam. Ze verdient een lage drempel, lager in elk geval dan die van Nieuwspoort. Nog even Schopenhauer. De kranten zijn de secondewijzers van de geschiedenis, zei die dus. Maar Schopenhauer liep hierop een zin volgen die wat minder wordt geciteerd, namelijk ‘ze (de kranten dus) zijn echter niet alleen meestal van onedeler metaal dan de echte secondewijzers, maar ze lopen ook slechts zelden goed.’ Ik zet die zin er voor de volledigheid bij, maar daardoor moeten de krantenmakers niet van slag raken. Schopenhauer, die oude mopperaar uit Frankfurt zei wel eens meer wat: ‘Er is geen vrouw die deugt’, bijvoorbeeld. Niets van aantrekken dus. Han Mulder is lid van de kunstcommissie Nieuwspoort en journalist Dit stuk is een bewerking van de toespraak die hij hield op 30 juni 2009 bij een bijeenkomst ter ere van Julia Winter en haar expositie ‘Omringd door de pers’.


Receptielopen Reinier van Delden*

Ik liep een receptie. Dat is mijn werk soms. Receptielopen. Het deed mij denken aan een receptie die ik eerder liep. Het was ergens op een Ministerie. Iemand nam afscheid. Vervroegd pensioen. Zoiets. En als je receptielopen een beetje in de vingers hebt is het een eitje. Je kunt je ogen dan goed de kost geven. Het eigenlijke werk doe je met twee vingers in je neus. Ik beweeg me dan zo’n beetje met een dienblad in mijn hand tussen de mensen door. Haal hier en daar een leeg glaasje van tafel. En ik knik vriendelijk wanneer daar behoefte aan is. Enfin. Iemand nam afscheid. Vervroegd pensioen. Een speech volgde. Er werd terug gekeken op zijn werkzame leven. Hij was er begonnen op zijn zeventiende. Maar al snel bleek hij uit te blinken. Kreeg zijn eigen kantoor. Met zijn eigen bureau. Kreeg mensen onder zich. En zijn ster rees. Ik zag hem daar zo staan. Een strebertje was het wel. Maar nu inmiddels op leeftijd. Oud en versleten. Ingehaald. Achter de feiten aanlopend. Op een zijspoor gezet. Het bloed nog onder zijn nagels.


Ik zag ook zijn collega’s. Min of meer verplicht waren zij op zijn afscheidsreceptie verschenen. Uit een soort gewetensnood. Sommige hadden zich uitgedost. Een dame droeg zelfs lipstick. Iets waar de rest van opkeek. Er werd even stil gestaan. Een hoogtepunt kwam aanbod. Het was een memorabel moment. De reorganisatie. Het was zijn finest moment geweest. Hij had er leiding aangegeven. Hij had alles in goede banen geleid. Hij was zichtbaar trots. Dat was het dan. De speech was voorbij. Ik ging nog met bitterballen rond. Maar de meeste waren al vertrokken. Excuseerden zich beleefd. Maakten er zich met een smoesje van af. En hij wist het. Hij had het altijd al geweten. Het was schone schijn geweest. De receptie was ten einde. Hij keek op zijn horloge. Zijn gouden horloge. En zag dat zijn tijd erop zat.

* Reinier van Delden is barman in Nieuwspoort

Embedded in Nieuwspoort Syp Wynia

Ik ging onlangs voor het eerst in langere tijd weer eens met een lid van het kabinet op reis, in dit geval met minister Maxime Verhagen van Buitenlandse Zaken. De reis ging per regeringsvliegtuig naar de Syrische hoofdstad Damascus en vervolgens naar Jeruzalem. Het zijn aantrekkelijke en relatief comfortabele reisjes voor journalisten. Je komt nog eens ergens en je hoort nog eens wat. Nederlandse journalisten zijn bepaald niet de enigen die graag meevliegen met regeringsleden. De Franse president heeft zijn eigen Elysée-pers, zoals de Amerikaanse president zijn eigen White House press corps meeneemt als hij elders op bezoek gaat. Als het Nederlandse staatshoofd een staatsbezoek aflegt reizen er trouwens ook heel wat journalisten mee, al gaat het dan doorgaans meer om de beelden en verder hooguit om dat ene quootje van de Majesteit, dat vervolgens ook nog eens niet als quote mag worden afgedrukt. Het is dus absoluut niet ongewoon dat regeringsleden en staatshoofden faciliteiten verzorgen voor meereizende journalisten. Toch was er de afgelopen jaren enige ophef over de verslaggeving van de Amerikaanse inval in Irak en de belemmeringen die journalisten ter plekke ondervonden. Idem dito over de beperkingen die Nederlandse journalisten dienden te accepteren als ze onder de vleugels van de minister van Defensie in Irak of Afghanistan hun werk deden. De ‘embedded’ oorlogsverslaggever kwam zo in een wat zielige reuk te staan, niet in de laatste plaats omdat een enkele durfal op eigen gelegenheid Afghanistan wist te bereizen en zo authentieker materiaal uit ons eigenste Uruzgan wist te halen. De vraag dringt zich aldus op waarom het embedded in oorlogsgebied verkeren een wat onwelriekende geur met zich meebrengt, terwijl je zoiets nooit hoort over journalisten die met Bert Koenders meevliegen naar Darfur of met Jacqueline Cramer naar een klimaattop (Of vliegt

Cramer niet? Maar hoe komt ze dan in Bali, Poznan en straks in Kopenhagen?). Die vraag is des te meer gewettigd, omdat andere ministers dan die van Defensie natuurlijk ook niet gek zijn. Als er niemand is om over het ferme optreden van de minister jegens zijn Syrische of Israëlische collega te berichten zal niemand ooit weten welke wezenlijke bijdrage hij daarmee aan de wereldvrede heeft geleverd. Het is voor die minister dan wel zo vertrouwd dat die meereizende boodschappers tevens zijn gasten zijn. Het viel me daar in de Syrische en Israëlische bloedhitte ook weer eens op, hoe Nieuwspoort in het algemeen en de Nieuwspoortcode in het bijzonder een Nederlands exportproduct zijn geworden. Je zit ’s avonds laat op het terras van het King David Hotel in Jeruzalem, je praat wat met je gastheer de minister en daar is ‘ie weer: ‘Nieuwspoort’! Al het besprokene - nee, maakt u zich geen zorgen, geen wereldnieuws - heeft dan met terugwerkende kracht de status van ‘gezegd, gehoord - maar geen idee van wie’ gekregen. Daarmee onderscheidt het terras van het King David Hotel zich natuurlijk niet wezenlijk van al Haagse terrassen, café’s en restaurants, borrels en recepties waar hoogwaardigheidsbekleders zich onderhouden met journalisten. Nieuwspoort is overal, ook als er niet tevoren dan wel achteraf ‘Nieuwspoort’ is geroepen. Ik wil daar niet flauw - laat staan stoer - over doen, want ik doe er zelf ook aan mee, zelfs als dat niet nadrukkelijk wordt verlangd van de kant van de informant. Maar een beetje verontrustend is het wel dat Nieuwspoort overal bestaat, zelfs tot over de landsgrenzen. Waar de Haagse symbiose is, daar is Nieuwspoort. Nieuwspoort reist met u mee. Maar overal waar Nieuwspoort is, daar zijn journalisten ook een beetje embedded. Zo, en nu houd ik er maar eens mee op. Vier jaar heb ik op deze plek wat observaties met u mogen delen en een enkele keer mocht ik zo ook een lichte rimpeling in de Hofvijver veroorzaken. Het was mij een genoegen, maar het is ook een beetje genoeg. [email protected]


Enerzijds Anderzijds “Wij brengen wat agenda setting is“ Wie bepaalt dat? Dan kijken we s’ochtends alle kranten in en bepalen dan wat we op tv brengen. Praktijk bij menig tv actualiteitenrubriek. Krant is koning in Nederland en bepaalt de agenda setting. Kranten mogen dan wel moeilijke tijden beleven en zuchten onder afnemende abonneebestanden en verminderde advertentieomzet hun autoriteit is ongebroken. “Op de televisie gezien“ 28 - juli 2009 - Nieuwspoortforum 2

heeft zeker actualiteitswaarde maar een artikel in de krant: “we lezen het zwart op wit“, niks geen vluchtigheid, heeft nog altijd autoriteit en magie. Juist opmerkelijk genoeg bij tv mensen. En ook de impact, snelheid en dynamiek van internet ten spijt. Vandaag lees ik spectaculair nieuws op Geen Stijl, lichtvoetig en vaak geestig opgediend. Altijd brutaal en ongeremd. Morgen of heel vaak overmorgen staat het in de krant en heeft het

daarmee serieusheidsstatus gekregen. Het onderwerp is “agenda setting“ geworden. Niet alleen heeft het zijn status gekregen, maar in heel veel gevallen is ook de duiding bepaald. Wat een correcte Nederlander hoort te vinden. Een duiding die graag en gretig overgenomen wordt. Afwijken is riskant. Voor je het weet ben je niet alleen dissident van de voorgeschotelde communis opinio maar krijg je misschien wel kwaadaardig het

stempel van dorpsgek. Wanneer “ENERZIJDS“ met grote letters geschreven wordt is “anderzijds“ linke soep en gevaarlijk terrein. Boven het maaiveld: kop er af. ANP krijgt zo dubbele betekenis. Ik geef wat voorbeelden. Europa is goed voor ons. Europarlementariërs gaan nooit naar Brussel voor het vette salaris, lekkere leefklimaat en de frinch benefits. Maar wel altijd voor de grote uitdaging en de onmenselijke 80 uur in de

week inzet. Een inzet zo zeggen ze zelf onverschrokken die wellicht hun gezinsleven zal verwoesten, maar het is voor Europa en het vaderland. Het is onbegrijpelijk dat de Nederlanders de zegeningen van Europa maar niet willen inzien. Zou dit misschien kunnen komen doordat onze Brusselse strijders die voordelen niet helder kunnen communiceren in simpel: “wat levert het mij als burger op?“ Vele jaren geleden mocht ik als directeur van een groot internationaal reclame bureau met jonge mensen samen een campagne maken voor het toen naderende Europa. Fantastisch riep ik zo meteen kunnen jullie overal werken in Europa. De grenzen gaan open! Leuk als je een academische opleiding hebt was de reactie van de jongeren. Maar als je als zovelen met een lage of niet afgemaakte opleiding je moet handhaven is dit slecht nieuws. Polen, Bulgaren en Portugezen zullen hier komen en tegen hongerloontjes ons werk komen doen. Maar dat Volkswagen Polo’tje wordt hier dan natuurlijk net zo goedkoop als in Duitsland? Of blijven wij extra BPM erop doen? En grote bedrijven als Unilever, die zullen toch niet hun wasmiddelenbedrijven, pindakaasfabriek en diepvriesbedrijven hier sluiten en verplaatsen naar de landen met de grootste thuismarkt of laagste lonen? Ik stond met mijn mond vol tanden. Riep nog iets over nooit meer oorlog en handig overal met de Euro betalen maar daar moesten ze hartelijk om lachen. Natuurlijk geen oorlog meer in Europa. Maar in Zwitserland haal je toch ook makkelijk de Zwitserse franken zo uit de muur met je bank pasje. En creditcards doen het overal. Ja het anderzijds blijft onderbelicht en het ENERZIJDS wordt met hoofdletters

geschreven. Maar de burger is niet onder de indruk. Die wil weten wat het voor hem betekent en een afweging kunnen maken. Een andere nieuwe heilige koe is milieu en duurzaam. Electrische auto’s zijn hot. Maar waar komt die stroom vandaan die wordt opgeladen? Van kolencentrales en nucleaire centrales in het buitenland? En die windmolens. Worden nooit rendabel vertrouwde een ingenieur mij onlangs toe. Stroom kun je niet opslaan. Bovendien als het flink waait dan wordt het net overbelast of de molens

In Uruzgan zijn we op een missie om vrede en veiligheid te herstellen. De Taliban, primitieve stammen met moderne bewapening zijn aan de winnende hand. Simpele mensen die de super krachten van de NAVO met zijn modernste bewapening en uitrusting weten te weerstaan. Hoe kan dat toch? Ach meneer sprak een hoge militair met Afganistan ervaring tegen mij. Ze hebben een onuitputtelijke financiering uit de opium en drugs handel. De broer van president Karzai is de grootste drugshandelaar van

Karel van Doodewaerd kunnen er niet tegen en vallen uit. Is simpel window dressing van de politiek. Duurzaam en transparant, weet je wel. Ook hier wordt het anderzijds niet of met heel kleine lettertjes geschreven. De aanschaf van de JSF. In het regeer akkoord staat dat we een politiek en militair leidende rol in Europa ambiëren. Natuurlijk hoort daar dan het beste en veiligste gevechtsvliegtuig bij voor onze luchtmacht. Maar waarom hebben we die ambitie van leidend zijn in Europa? Wat wordt de burger daar wijzer van? Hebben we dan een plus als burger boven een inwoner van Denemarken? Wie legt het uit? Een anderzijds dat geheel ontbreekt in de media.

Zuid Uruzgan. De handel floreert als nooit te voren. Maar wie durft de bloedtoevoer van de Taliban af te snijden? Ondertussen sneuvelen onze jongens. Ook hier lees ik heel weinig over het anderzijds. Wat zou het heerlijk zijn als journalisten niet naar andere media keken om hun prioriteiten te bepalen en blijven steken in het hapklaar opgediende ENERZIJDS. Maar vooral kijken naar het anderzijds als tegenwicht voor de geselecteerde “ENERZIJDS“ die te vaak zonder nuances en met te veel halleluja in de media verschijnt. Menig actualiteiten rubriek op tv is een herhaling in beelden en boodschap van het journaal. Een ding is zeker. Als Geen Stijl zijn rol zal

blijven spelen. Binnen of buiten het publiek bestel dan zal dat in ieder geval voeding blijven geven aan de andere kant van de balans. Stijlloos, soms tenen krommend maar altijd zonder angst. Ik ben benieuwd of er ook nog nieuwe wakkere geluiden zullen komen in de publieke omroep en de Nederlandse burgers in vele media meer dissidente geluiden mogen horen. Anders dan zalvende “duurzaam en transparant praat”, confectie nieuws zonder nuance. Informeer en mondige burgers kunnen hopelijk met overtuiging enthousiast zijn over windmolens, Europa en veiligheid brengen in Uruzgan. Na eigen afweging. Na eigen keuze en niet op basis van preselectie. Laat persconferenties van de overheid ook weer plaats vinden in Nieuwspoort in een vrije open en kritische omgeving. Niet in de beslotenheid van het eigen ministerie waar makkelijker en veiliger de regie gevoerd kan worden. Lekker voor het “ENERZIJDS“ en prettig voor de excellentie maar fnuikend voor kritiek en tegenwicht. Laten we democratie niet te efficient maken en durven dissident te zijn door ANDERZIJDS ook met hoofdletters te durven schrijven. Meer en scherper dan dit nu gebeurt. Het maaiveld van het ANP (normaal Amsterdams peil) mag best wat meer DAP (dissident Amsterdams peil) worden. Als slijpsteen voor de geest, als uiting voor wakkere lieden, waar en hoe dan ook. Op papier, digitaal en in de ether DAP-per loont. Nieuws moet geen confectie opinie zijn. Karel van Doodewaerd Ex Voorzitter directie en vereniging TROS


In naam van Nieuwspoort, doe open die Poort Regelmatig siert een aankondiging van een ‘Poort’ het prikbord aan het begin van de sociëteit. Het idee achter de poort is op een luchtige manier verschillende beroepsgroepen binnen een bepaald thema bijeen te brengen.

Josine Boven en Nicole Bodéwes

Zo schetste in het vorige nummer van Nieuwspoort Forum Jules Wilhelmus, communicatiedeskundige en econoom, het ontstaan van Milieupoort, de oudste van alle twintig poorten. Floriade 1992, Op een zonnig terrasje bespraken Ad Lansink en Jules Wilhelmus de mogelijkheden van een optimale netwerkbijeenkomst voor het toen opkomende thema milieu. Kamerleden, journalisten, vertegenwoordigers van bedrijven, branches en NGO’s waren plots milieuspecialist, maar ze kenden elkaar niet, dus daar moest een bijeenkomst voor worden belegd. De toen bestaande netwerkbijeenkomsten werden tegen de lat gelegd, wat werkte wel en wat niet? Het was essentieel dat de private en publieke sector elkaar soepel zouden kunnen ontmoeten. De ideale bijeenkomst werd in de steigers gezet: het moest in Den Haag plaatsvinden (‘anders komt de politiek niet’) en bij voorkeur op dinsdag of woensdag (idem). Zo’n bijeenkomst zou moeten starten met een prikkelende inleiding maar vooral veel ruimte moeten bieden voor het netwerken en het moest natuurlijk in Nieuwspoort plaatsvinden. Milieupoort was geboren. Milieupoort bleek zo succesvol dat andere poorten snel volgden. Er zijn inmiddels zo’n 20 verschillende 30 - juli 2009 - Nieuwspoortforum 2

Er zit nog steeds groei in de bezoekersaantallen, zegt manager Steven Veenendaal. Poorten die allen meerdere malen per jaar een bijeenkomst organiseren in een van de zalen van Nieuwspoort. En de groei is er nog niet uit. Manager Steven Veenendaal van Nieuwspoort krijgt jaarlijks enkele aanvragen. Maar een Poort ben je niet zomaar. Op de site van Nieuwspoort staan de criteria duidelijk vermeld. Toch volgt regelmatig een afwijzing, aldus Veenendaal: ‘Het is goed als nieuwe Poorten vooraf contact zoeken, omdat ze goed beslagen ten ijs willen komen. Vooral het criterium dat het breed gedragen moet worden wordt wel eens overgeslagen. Dan zie je dat zo’n poort na verloop van tijd zich opnieuw aanmeldt met een breder draagvlak/meer oprichters.’ De bezoekersaantallen van

de verschillende Poorten groeien nog steeds, zegt Veenendaal. Het aantal mensen dat op een bijeenkomst afkomt varieert sterk van zo’n 60 tot 160. Het concept werkt, aldus Veenendaal: ‘Je ziet het bezoek sterk toenemen omdat het voor veel mensen een prima gelegenheid is om anderen met dezelfde interesses te ontmoeten.’ Voor alle Poorten geldt een uitnodigingsbeleid. In tegenstelling tot bij andere gelegenheden in Nieuwspoort komen Poorters automatisch binnen. Geïnteresseerden uit het werkveld zijn van harte welkom, maar moeten zich wel even aanmelden bij de aangewezen contactpersoon van de desbetreffende Poort. Zie http://www.nieuwspoort.nl/ poorten

De verschillende poorten: Bestuurspoort Energiepoort EU-poort Financiële Poort Horeca en Toerismepoort iPoort Industriepoort Jeugdpoort Logistiekpoort Maritieme poort Mediapoort Milieupoort Onderwijspoort Pensioenpoort Reclamepoort Retailpoort Sportpoort Trade Poort Waterpoort Woonpoort Zorgpoort

Poort uitgelicht: Zorgpoort Zorgpoort is een heel actieve Poort, met minstens twee á drie goed bezochte bijeenkomsten per jaar. De discussies zijn altijd van een hoog niveau en de participatiegraad van het publiek ook.

Het publiek is bijna helemaal afkomstig uit het ‘veld’, medici, verpleegkundigen, managers. Recentelijk ging de Zorgpoort geheel over de ‘functionele bekostiging van de zorg’. Een heet hangijzer in politiek Den Haag. Iemand als bestuursvoorzitter Edwin Velzel van verzekeraar UVIT nam het op tegen Peter Groenewegen, directeur van onderzoeksinstituut NIVEL. Vakkundig ingeleid en gemodereerd door de voorzitter van Nieuwspoort Max van Weezel. Het geïnteresseerde publiek kreeg termen als ‘disease management’ en ‘evidence based zorg’ voor zijn kiezen. ‘Polarisatie van de eerste lijn’ en ‘de performance paradox’. Gesneden koek

voor bijvoorbeeld de aanwezige vertegenwoordigers van de georganiseerde huisartsen (LHV) en Zorgverzekeraars Nederland. Er waren verschillende Kamerleden uitgenodigd voor de bijeenkomst. Helaas kwamen ze niet allemaal opdagen. Margreeth Smilde, vanuit de zaal moreel gesteund door haar CDA-collega Janneke Schermers, was er wel. Zij positioneerde zich voor het gezelschap om vragen te beantwoorden, de voorgaande sprekers van repliek te dienen en te beschouwen hoe het ‘politiek moet worden opgepakt’. Toen zij zich enigszins onzeker toonde over de voortgang werd zij vanuit de zaal gerustgesteld door een

ambtenaar van het ministerie van Volksgezondheid: ‘De uitstelbrief over de schriftelijke Kamervragen is

al verstuurd, ik denk dat een debat niet nodig is. Het waren goede vragen, dat wel.’

Een aantal criteria voor het opzetten van een Poort: Het opzetten van een Poort en het gebruik van de naam moet de goedkeuring hebben van het het Dagelijks Bestuur. Na verkregen toestemming worden de initiatiefnemers geacht binnen 6 (zes) maanden de eerste Poort te hebben georganiseerd. Na deze termijn vervalt de goedkeuring en kan de naam aan andere belangstellenden worden toegewezen. Poorten mogen niet bestemd zijn voor reclamedoeleinden. De verantwoordelijkheid voor een Poort dient in handen te zijn van een aantal (branche)organisaties dan wel een koepelorganisatie. Poorten hebben een thematisch karakter, die stad, regio of provincie overstijgend zijn. Een Poort dient met enige regelmaat te worden gehouden; tweemaal per jaar geldt als minimum.

Even pas op de plaats met de wildgroei van prestatie-indicatoren in de zorg. Dat is waar NPCF-directeur Ati Schipaanboord tijdens de bijeenkomst op 16 juni jl. van Zorgpoort op aanstuurt, nu patiënten door de bomen het bos niet meer zien.


Jaap Folkerts, fotografie Carola Sewing De Partij voor de Dieren was ook weer present, in de vorm van ballonnen. De anti-vleespartij voerde zoals gebruikelijk actie tegen de consumptie van koe, kip, kalf, lam en varken, terwijl de heerlijkste geuren de nabijgelegen werkkamers van die partij binnenkringelden.

Oud-burgemeester Ivo Opstelten (VVD) vertelt. CDA-Kamerlid Jan Schinkelshoek lacht en PvdA-staatssecretaris Jetta Kleinsma luistert. Partijpolitiek bestaat niet tijdens de traditionele parlementaire barbecue van de Productschappen Vee, Vlees en Eieren (PVE). CDA-Kamerlid Jan Mastwijk, in Hardrock Café Rome T-shirt met jasje, onderhield zich met Kamervoorzitter Verbeet, die het bij een jus d’orange hield. De dag zou nog lang genoeg duren.

Wél eten hoor Alexander! D66-leider Pechtold werd zoals gebruikelijk weer veel voor de camera getrokken om zijn licht te laten schijnen over het voorbije politieke seizoen.


Ze was er wel bij, maar hier even niet met haar gedachten. CDA-Kamerlid Mirjam Sterk verlangde zoals zo velen naar vakantie. De PvdA-ministers Cramer en Ter Horst onderhouden zich met twee heren: links oudBijlmerramponderzoeker en CDA’er Theo Meijer, rechts de prijsvraag voor het volgende nummer. Oud-journalist Max de Bok komt aangewandeld.

Waarover spraken zij? Vice-premier Rouvoet en minister Verhagen van Buitenlandse Zaken in een serieuze conversatie.

Een prachtig én lekker buffet! De Productschappen hadden weer zeer goed hun best gedaan.

Onderwijsstaatssecretaris Marja van Bijsterveldt (CDA) heeft vaak een goed humeur. Dus zeker op de laatste Kamerdag!

Niet met de mond vol praten Pieter! CDA-fractievoorzitter Van Geel blikt voor de camera terug op een turbulent politiek jaar.


NIEUWE POORTERS

G. Döll

J.L. Wisse

G.G.A. Biessen

T.J. van Dijk

J.H.J. Verburg

R.H.Th. Koornstra

Gemeenteraadslid

Directeur NIABA

Directeur Beleid

Public Relations Manager

Dga Verburg Consultants

Directeur Tendris Holding

Vereniging FME-CWM

Merck Sharp & Dohme

Gemeente Den Haag

M.W. Vroom

R. Bruinsma

B. Bilker

M.P.M. van den Anker

B.L. de Vries

J. Alting von Geusau

Wethouder Gemeente

Persvoorlichter Koninklijke

Burgemeester Gemeente

Consultant EPPA Politiek

Directeur Hollander Van

Manager Regiecommuni-

Noordwijk

Nederlandse Voetbalbond

Kollumerland

& Lobby Consultants

der Mey / MS & L

catie NS Groep

B. Berkowitz

K.J.R. Schiffer

W.H. Hooijmans

J.G. Goos

J.M. Hoscheit

G. Zandsteeg

Financial Services

Algemeen Directeur

Hoofd Marketing &

Directeur Externe

Ambassadeur van

Algemeen Directeur

Correspondent Reuters

Stichting Waarborgfonds

Communicatie Hoofd-

Betrekkingen Veilig

Luxemburg Ambassade

Kamer van Koophandel

News

Eigen Woningen

bedrijfschap Ambachten

Verkeer Nederland

van Luxemburg

Den Haag

A.M. Feenstra

P.M.G. Peters

M.F.G. van Boven

K.A. Vinke

M.E.I.M. Schumans

R. Bos

Hoofd Corporate

Manager Corporate

Corporate Affairs Director

Senior Woordvoerder

Manager Public Affairs &

Senior Beleidsadviseur

Communicatie NPO,

Affairs The Netherlands

Benelux JT International

Ministerie van Verkeer en

Issue Management NUON

Public Affairs Aedes

Publieke Omroep

Philip Morris Benelux

Company Netherlands BV

Waterstaat

Vereniging van Woningcorporaties


NIEUWE POORTERS

E.W.O. van Vliet

J.E.H. Heere

R. Guernaoui

L.J. van der Kant

K. Lagendijk

H.Th.M. Pieper

Directeur EnergieNed

Senior Adviseur

Gemeenteraadslid

Directeur Assemblee BV

Director External Affairs &

Lid CDA Fractie Tweede

Winkelman & Van Hessen

Gemeente Den Haag

Sustainability NUON

Kamer

J.L. Stans

R. de Sévaux

E.M.A. van Schoten

D. de Lange

M.L. ten Ham

M. de Rooij

Managing Partner Politiek

Manager Marketing &

Secretaris Algemene

Freelance Correspondent

Adviseur Beleidscommuni-

Voorlichter minister van

Online

Communicatie FMO

Rekenkamer

catie Awareness, advies-

Buitenlandse Zaken

bureau voor beleidsmarketing

G.O. Helberg

S.E. Gutker de Geus

Voorzitter Overlegorgaan

Relatiebeheerder /

Caribische Nederlanders

Communicatiemanager

(OCAN)

De 12 Landschappen

M.J. van den Berg

B. van der Haar

Commissaris van de

Algemeen Directeur ! Pet

Koningin Provincie

– Hoogeveensche

Groningen

Courant

R.A. Meijer Algemeen Directeur SIDN

Nieuwspoort is gesloten van maandag 27 juli tot en met vrijdag 14 augustus

ADVERTENTIE

Evenementenagenda PEP-bijeenkomst maandag 7 september vanaf 15.00 uur in de sociëteit Meer informatie: secretariaat, tel. 070 - 346 94 40, [email protected], www.nieuwspoort.nl


KWARTAALUITGAVE INTERNATIONAAL PERSCENTRUM JAARGANG XLVII - AFLEVERING 2- JULI Het Europees avontuur van een Nieuwspoortbestuurder

Recommend Documents