Kwaliteitsverslag 2013
Naam voorziening:
ADAM- Antwerpse Dienst Alternatieve Maatregelen
Adres voorziening:
Uitbreidingstraat 392B 2600 Berchem
Telefoon:
03/285.98.00
Fax:
03/285.98.19
E-mail:
[email protected] [email protected]
1
2
VOORWOORD
Geachte lezer,
Met veel trots stel ik u ons jaarverslag van 2013 voor. Globaal wordt HCA vandaag geconfronteerd met een daling van de instroom. De boost die HCA met de invoer van de nieuwe jeugdwet kende, deint stilaan weg. Deze evolutie stelt zich het scherpst in het gerechtelijk arrondissement Antwerpen. De voornaamste verklaringen worden gezocht in de impact van de Salduz- wetgeving, het tekort aan antwoorden voor jongeren in een problematische opvoedingssituatie (POS) en de werkdruk bij het Antwerpse gerechtelijk apparaat. Ondanks de veranderingen, blijven we niet bij de pakken zitten, integendeel. In 2013 investeerde ADAM des te meer in sensibilisering en activering van het netwerk. Daarnaast verzette het ADAMteam heel wat denkwerk rond de verruiming van het expertisegebied en de sectorale verankering van het herstelgericht werken. Verder namen we als dienst ook een signaalfunctie op in de debatten rond de hervorming van het jeugdrecht, wanneer deze bevoegdheid naar Vlaanderen wordt overgeheveld. Tot slot zijn we als HCA- sector erg op zoek naar een positionering in of verhouding met een nieuw landschap van integrale jeugdhulp. Kortom, de uitdagingen voor HCA zijn talrijk! Deze woelige watertjes doorstaan, kan enkel met een stevige ploeg van professionele en geëngageerde medewerkers. Mijn dank gaat dan ook vooral uit naar het team, dat dag op dag het beste van zichzelf geeft, met als doel samen een zo goed mogelijk antwoord te bieden op de Antwerpse jeugddelinquentie. Veel leesplezier.
Saskia Kuypers Directeur ADAM
3
INHOUDSTABEL VOORWOORD .................................................................................................................................................. 3 1 ALGEMENE WERKING .................................................................................................................................... 6
1.1 Omschrijving van de visie en de werkingsprincipes .................................................................... 6 1.2 Historiek van de werking .............................................................................................................. 9 1.3 Doelgroep.................................................................................................................................... 11 1.3.1 Omschrijving van de doelgroep ............................................................................................ 11 1.3.2 Invloed van de aard van de doelgroep op de werklast ........................................................ 12 1.4 Overlegstructuren ....................................................................................................................... 14 1.4.1 Interne overlegstructuren .................................................................................................... 14 1.4.2 Externe overlegstructuren.................................................................................................... 15 1.5 Samenwerking en sensibilisering van verwijzers en lokale partners ....................................... 19 1.6 Sociaal ondernemerschap .......................................................................................................... 20 1.7 Evaluatie van de activiteiten op dienstniveau 2013 .................................................................. 21 1.7.1 ADAM in cijfers ..................................................................................................................... 21 1.7.2 Inhoudelijke evaluatie .......................................................................................................... 29 1.8 Doelstellingen 2014 .................................................................................................................... 38 2 DIENSTVERLENING ...................................................................................................................................... 42
2.1 Beschrijving ................................................................................................................................. 42 2.1.1 Beknopte omschrijving ......................................................................................................... 42 2.1.2 Procedure ............................................................................................................................. 43 2.1.3 Methodische handvaten ...................................................................................................... 46 2.2 Evaluatie 2013 ............................................................................................................................. 48 2.2.1 Kwantitatieve resultaten ...................................................................................................... 48 2.2.2 Inhoudelijke evaluatie .......................................................................................................... 53 2.3 Doelstellingen 2014 .................................................................................................................... 59 3 VORMING .................................................................................................................................................... 61
3.1 Beschrijving ................................................................................................................................. 61 3.1.1 Beknopte omschrijving ......................................................................................................... 61 3.1.2 Methodische handvaten ...................................................................................................... 61 3.1.3 Vormingsaanbod .................................................................................................................. 62 3.1.4 Procedure ............................................................................................................................. 65 3.2 Evaluatie 2013 ............................................................................................................................. 68 3.2.1 Kwantitatieve resultaten ...................................................................................................... 68 3.2.2 Inhoudelijke evaluatie .......................................................................................................... 74 3.3 Doelstellingen 2014 .................................................................................................................... 77 4 HERSTELBEMIDDELING ................................................................................................................................ 79
4.1 Beschrijving ................................................................................................................................. 79 4.1.1 Beknopte omschrijving ......................................................................................................... 79
4
4.1.2 Procedure ............................................................................................................................. 80 4.1.3 Methodische handvaten ...................................................................................................... 82 4.2 Evaluatie 2013 ............................................................................................................................. 84 4.2.1 Kwantitatieve resultaten ...................................................................................................... 84 4.2.2 Inhoudelijke evaluatie .......................................................................................................... 96 4.3 Doelstellingen 2014 .................................................................................................................. 103 5 HERSTELGERICHT GROEPSOVERLEG .......................................................................................................... 106
5.1 Beschrijving ............................................................................................................................... 106 5.1.1 Beknopte beschrijving ........................................................................................................ 106 5.1.2 Procedure ........................................................................................................................... 107 5.1.3 Methodische handvaten .................................................................................................... 109 5.2 Evaluatie 2013 ........................................................................................................................... 110 5.2.1 Kwantitatieve resultaten .................................................................................................... 110 5.2.2 Inhoudelijke evaluatie ........................................................................................................ 113 5.3 Doelstellingen 2014 .................................................................................................................. 116 6 BELEIDSSIGNALEN ..................................................................................................................................... 117 BIJLAGEN ...................................................................................................................................................... 123
5
1 ALGEMENE WERKING 1.1 Omschrijving van de visie en de werkingsprincipes Een dienst met een opdracht… ADAM heeft als opdracht de realisatie van een geïntegreerd aanbod voor de herstelgerichte en constructieve afhandeling in het gerechtelijk arrondissement Antwerpen. Dit aanbod wordt sedert 1 april 2007 gerealiseerd conform de bepalingen in de wet van 8 april 1965 betreffende de jeugdbescherming, het ten laste nemen van minderjarigen die een als misdrijf omschreven feit hebben gepleegd en het herstel van de door dit feit veroorzaakte schade en de bepalingen opgenomen in het samenwerkingsakkoord betreffende het herstelrechtelijk aanbod en het samenwerkingsakkoord betreffende de ouderstage. Concreet betekent dit dat ADAM minderjarigen begeleidt die, naar aanleiding van het plegen van een als misdrijf omschreven feit, een maatregel krijgen voorgesteld of opgelegd door het jeugdparket of de jeugdrechtbank. Deze maatregelen worden gevat onder de noemer ‘herstelgerichte en constructieve
afhandelingsvormen’.
Concreet
betreft
het
dienstverlening,
vorming,
herstelbemiddeling en herstelgericht groepsoverleg. Een dienst met een missie… Met zijn aanbod tracht ADAM, in samenspraak met de verschillende relevante partners, mee een antwoord te formuleren ten aanzien van jeugddelinquentie in Antwerpen. ADAM kiest voor een constructieve benadering waarbij responsabilisering van de minderjarige, betrokkenheid van zijn omgeving en aandacht voor het slachtoffer centraal staan. ADAM signaleert, in overleg met de relevante partners, tendensen en evoluties binnen de problematiek van de jeugddelinquentie bij de verschillende bevoegde overheden. Een dienst met een visie… ADAM vraagt ten aanzien van de betrokken partijen een inspanningsverbintenis betreffende de afhandelingsvorm die werd voorgesteld of opgelegd. Indien de betrokkene(n) besluit(en) deze verbintenis aan te gaan, biedt ADAM een duidelijk, welomschreven kader. Dit kader wordt gekenmerkt door:
maximaal beroep op de eigen verantwoordelijkheid van de cliënt
maximaal beroep op de mogelijkheden van de cliënt
aanbod op maat, geënt op de leefwereld van de cliënt
6
formele, transparante en toetsbare afspraken
discretie en vertrouwelijkheid
respect en onbevooroordeeldheid
beginselvastheid
gelijkheid
Daarbij wenst ADAM garant te staan voor:
het bieden van een kwalitatief hoogstaand en wetenschappelijk onderbouwd aanbod van herstelgerichte en constructieve afhandelingsvormen
het verder ontwikkelen van herstelgerichte en constructieve afhandelingsvormen die toegespitst zijn op de grootstedelijke realiteit en de culturele diversiteit die daarmee gepaard gaat
een doordachte samenwerking met relevante actoren
Een dienst met een doelstelling… Ten aanzien van de minderjarige:
(her)bevestigen van de algemene maatschappelijke normen
inzicht doen verwerven rond de gevolgen van het gestelde gedrag
aanzetten tot het opnemen van verantwoordelijkheid ten aanzien van zijn daden
aanzetten tot een maximaal herstel van de schade ten aanzien van de maatschappij, het slachtoffer, zichzelf en zijn leefomgeving
vergroten van de weerbaarheid en de competenties, met het oog op enerzijds het voorkomen van een nieuwe overtreding van maatschappelijke normen en anderzijds een positieve integratie in de samenleving
faciliteren van een succeservaring
Ten aanzien van de ouders:
optimaal informeren over de wijze van afhandeling
optimaal informeren over de verwachtingen die gesteld worden ten aanzien van hun kind
actief betrekken bij het afhandelen van de maatregel
stilstaan bij de verantwoordelijkheid als ouder
Ten aanzien van het slachtoffer:
erkennen van het slachtofferschap en de gevolgen daarvan
informatie verstrekken betreffende de afhandeling van de feiten
mogelijkheden bieden tot inspraak met betrekking tot de afhandeling van de feiten
7
Ten aanzien van de samenleving:
aanbieden van een aantal instrumenten om een tastbaar en constructief antwoord te formuleren, ingeval een minderjarige een als misdrijf omschreven feit pleegt
streven naar een maximale betrokkenheid van de samenleving
waarborgen van een transparante, duidelijk omschreven en onpartijdige afhandeling van de voorgestelde of opgelegde maatregel
maximale aandacht geven aan de (her)bevestiging van de algemene maatschappelijke normen
Elke afhandelingsvorm legt eigen accenten binnen de realisatie van deze doelstellingen (cfr. infra). Vanuit deze eigenheid van elke aanpak uit de meerwaarde zich vaak in de combinatie van verschillende afhandelingen.
8
1.2 Historiek van de werking De wet op de jeugdbescherming van 8 april 1965 voorzag dat de jeugdrechter een minderjarige in zijn milieu kon behouden mits het volbrengen van o.a. ‘een prestatie van opvoedkundige of filantropische aard’1. Dit was in 1992 het uitgangspunt voor een protocol tussen enerzijds de stad Antwerpen en het OCMW Antwerpen en anderzijds het jeugdparket en de jeugdrechtbank van het arrondissement Antwerpen. Hiermee werd voorzien in de uitbouw van een ‘Dienst Opvoedkundige Maatregelen’ als alternatief voor een plaatsing. De dienst ontstond in de schoot van de stedelijke politie, sectie jeugdbrigade. Tot 2000 kende zo vooral dienstverlening als afhandelingsvorm een succesvolle praktijk. Voor de Antwerpse jongeren die door de jeugdrechtbank werden verwezen, werd een werkplaats gezocht bij stedelijke en andere openbare diensten voor de uitvoering van de werkprestatie. Na 2000 ontstond in het werkveld, mede onder impuls van de academische wereld, een verschuiving van het pedagogisch sanctioneren naar het herstellen van de aangerichte schade in de meest ruime betekenis van het woord. Dankzij de middelen van het Grootstedenbeleid werd begin 2001 de ‘Antwerpse Dienst Alternatieve Maatregelen’, kortweg ADAM, boven de doopvont gehouden. Dienstverlening was niet langer de enige alternatieve afhandelingsvorm, maar er kwamen ook leerprojecten en herstelbemiddeling bij. Kort nadien werd er ook van start gegaan met het experiment ‘Herstelgericht groepsoverleg’. De beleidsmakers op het lokale, regionale en federale echelon geraakten overtuigd van de noodzaak van een herstelgerichte aanpak van jeugddelinquentie. Tot eind 2005 werd de subsidiëring van het project opgenomen door het Globaal Plan Justitie en het Grootstedenbeleid. In 2006 kwam voor de dienst ADAM en haar collega-diensten de erkenning voor de inzet gedurende de afgelopen jaren: de opvang en begeleiding van minderjarigen die een delict plegen werd één van de belangrijke pijlers in het ‘Globaal Plan voor de bijzondere jeugdzorg’.2 De capaciteit voor de projecten ‘herstelgerichte afhandeling’ werd quasi verdubbeld. Dit betekende voor ADAM de volgende stap in de overgang van een experimenteel stadsproject naar een erkende werkvorm. Bovendien werd in 2006 ook een nieuwe Wet op de jeugdbescherming, de zogenaamde ‘Wet Onkelinx’, gestemd, waarin dezelfde tendensen zich lieten zien: naast het behoud van de beschermingsfilosofie, werd nadruk gelegd op de responsabilisering van de minderjarige en zijn ouders, op de aandacht voor slachtoffers en de rechtswaarborgen voor alle partijen.3 Vooral herstelbemiddeling en Hergo konden hierbij rekenen op de langverwachte wettelijke verankering.
1
Wet betreffende de jeugdbescherming, 8 april 1965, B.S., 15 april 1965, art. 37, §2, 2°, b) VERVOTTE, I., ‘Globaal Plan bijzondere jeugdzorg. De kwetsbaarheid voorbij… opnieuw verbinding maken.’ , 3 februari 2006. 3 Wet tot wijziging van de wet van 8 april 1965 betreffende de jeugdbescherming, het ten laste nemen van minderjarigen die een als misdrijf omschreven feit hebben gepleegd en het herstel van de door dit feit veroorzaakte schade, B.S., 2 juni 2006. 2
9
In 2006 werd de rol van de koepelorganisatie CAW Metropool bevestigd. ADAM werd ondergebracht binnen de cluster ‘Jongeren’. Gedurende het werkingsjaar 2007 hebben zowel de verantwoordelijken als de medewerkers van de verschillende deelwerkingen binnen de cluster ‘Jongeren’ elkaars werking en methodische uitgangspunten beter leren kennen. Binnen de projectgroep ‘jongeren in risicosituaties’ werd geprobeerd om cliëntgerichte dwarsverbindingen tussen de verschillende teams te leggen en een voorstel uit te werken voor het afstemmen en organiseren van het hulp- en dienstverleningsaanbod. Dit bleek geen evidente opdracht. De verschillende werkingen werden zich nog meer bewust van de complexe realiteit van de grootstedelijke context die het Antwerpse werkingsgebied kenmerkt. Gezien de onmogelijkheid om te komen tot een volledig ‘traject’, werd er in 2008 vooral gewerkt aan een zo goed mogelijke doorstroming binnen de cluster ‘Jongeren’. In 2007 en 2008 maakte ook de ouderstage een onderdeel uit van de opdracht van ADAM. Ook dit bleek geen eenvoudige opdracht. De ongelukkige wettelijke formulering liet weinig ruimte tot werken voor de verwijzers, met als gevolg een zeer beperkte instroom van geschikte dossiers. Ook de positie van de ouderstage naast de al bestaande initiatieven voor ouder- en gezinsondersteuning was onvoldoende duidelijk. Ondanks het feit dat er wel degelijk een doelpubliek is dat gebaat kon zijn met deze begeleiding, stierf de ouderstage een stille dood. ADAM onderzocht nog de mogelijkheid om deze werkvorm in te zetten ten aanzien van de ouders van spijbelaars. Dit leek een geschikte piste, waarbij er wel een grote vraag bestond vanuit het werkveld. Door discussie wie de subsidiërende instantie in deze moest zijn, werd dit initiatief in de kiem gesmoord. Daartegenover staat het succesverhaal van ZAPP, het Zelfredzaam Actief Preventieproject. Dit programma, gebaseerd op de Rots en Water-methodiek®, ontwikkelde zich als een spin-off van de reguliere ADAM-werking . ADAM kreeg geregeld de vraag of de vormingstrajecten ook binnen een vrijwillig kader gevolgd konden worden. Dit was echter niet mogelijk binnen het kader van ADAM. De Stad Antwerpen keurde ons projectvoorstel goed. Later werden ook bij het AOBA (Algemeen Onderwijs Beleid Antwerpen) subsidies vrijgemaakt. ZAPP is op korte tijd uitgegroeid tot volwaardig project binnen CAW Metropool.4 Begin 2009 keurde de Vlaamse regering het besluit tot wijziging van de erkennings- en subsidiëringsbesluit goed. Sindsdien is ADAM als HCA-dienst, zoals haar collega-diensten in Vlaanderen, een erkende voorziening binnen de Bijzondere Jeugdbijstand. Categorie 8, HCAdiensten, is een feit.
4
Meer info kan opgevraagd worden bij www.zapponline.be
10
1.3 Doelgroep 1.3.1 Omschrijving van de doelgroep In eerste instantie bestaat onze doelgroep uit minderjarigen tussen 12 en 18 jaar, verblijvend in het gerechtelijk arrondissement Antwerpen. Zij worden doorverwezen via de jeugdrechtbank of het jeugdparket omdat zij verdacht worden van een als misdrijf omschreven feit of omdat hun betrokkenheid bij een als misdrijf omschreven feit bewezen werd verklaard. Onze dienst betrekt de ouders of juridisch verantwoordelijken van de minderjarige in kwestie tijdens het afhandelen van de maatregel. In tweede instantie bestaat onze doelgroep uit de partijen die schade hebben geleden ten gevolge van het delict. Dit kan gaan om een persoon, een groep, een organisatie, een bedrijf of de samenleving. Onze territoriale bevoegdheid betreft een uitgesproken grootstedelijk gebied. Het gegeven dat de stad Antwerpen tot 25 procent van de totale jaarlijkse Vlaamse instroom ‘nieuwkomers’ voor haar rekening neemt en met meer dan 170 nationaliteiten de op één na meest diverse stad ter wereld is, kenmerkt ook onze dienst. Het spreekt voor zich dat dit specifieke uitdagingen met zich meebrengt voor de dienst op zich en voor de verschillende afhandelingsvormen. Een analyse van de aanmeldingen van de afgelopen jaren schetst volgend profiel van een doorsnee verdachte:
man;
tussen 16 en 18 jaar oud;
van allochtone afkomst (met een grote diversiteit aan landen van herkomst);
heeft feiten gepleegd in groep;
is woonachtig in een kwetsbare regio in de stad, zoals Antwerpen- Noord of Borgerhout;
heeft een niet-gestructureerde vrijetijdsbesteding;
volgt een richting in het beroepssecundair onderwijs;
komt uit een weinig stabiele thuissituatie (één oudergezin of nieuw samengesteld gezin).
Recente tendensen waar wij ons zorgen om maken bij onze doelgroep:
Via de jeugdrechtbank zien wij nog minder vaak first offenders. Ook jongeren die voor een eerste keer worden aangemeld via de jeugdrechtbank hebben doorgaans al meerdere feiten op hun kerfstok. Vaak hebben ze al een plaatsing achter de rug, al dan niet voor dezelfde feiten.
11
Niet zelden bevindt de jongere zich in een problematische opvoedingssituatie. Vaak loopt er naast de HCA-maatregel ook een andere, al dan niet vrijwillige, hulpverlening zoals een thuisbegeleiding, een psychiatrische behandeling of een andere MOF- maatregel. Door gebrek aan regie hebben sommige jongeren het moeilijk om het overzicht te houden. Vooral meisjes bevinden zich vaak in een complexe POS- situatie. Door gebrek aan gepaste opvangcapaciteit wordt een HCA- maatregel wel eens ‘misbruikt’ om alvast ‘iets’ te doen met deze doelgroep.
De schoolcarrière van vele jongeren loopt onregelmatig of problematisch: o
spijbelgedrag
o
meerdere schoolwissels
o
definitieve schorsingen, vaak zonder vervangingsschool naar het einde van het jaar toe
o
geen invulling van de werktijd binnen het deeltijds onderwijs
Het aandeel van jongeren dat dus (deeltijds) niet naar school gaat, neemt de afgelopen jaren toe. 1.3.2 Invloed van de aard van de doelgroep op de werklast Binnen onze dienst constateren we dat de grootstedelijke doelgroep ons voor specifieke uitdagingen plaatst en ‘investeringen’ vergt. Hier geven we een kort overzicht.
Moeilijke contactname met jongeren en ouders
Medewerkers sturen, bij het ontbreken aan telefoongegevens, een uitnodigingsbrief naar de jongere en zijn ouders. In deze uitnodiging wordt een concrete afspraak voor een intakegesprek aangeboden. In een significant deel van de gevallen komen de jongeren niet opdagen voor het intakegesprek. Zij verwittigen niet en bellen de afspraak ook niet af. De medewerkers voor de maatregelen zetten dan alles in het werk om toch contact te nemen met de jongere en zijn ouders. Dit gebeurt door contactname met de consulent of advocaat. Medewerkers gaan soms ook op deurbezoek om een afspraak op dienst te regelen. Herstelbemiddelaars bezorgen bij niet-opdagen een tweede uitnodiging aan de jongere en brengen de advocaat op de hoogte.
Taalbarrière
Sommige jongeren of hun ouders zijn de Nederlandse taal niet machtig. Het risico is dat zij de hele procedure of de uitnodigingsbrieven niet (goed) begrijpen en bijgevolg niet komen opdagen. Wanneer we op de hoogte zijn van de anderstaligheid, proberen we mensen te motiveren een steunfiguur mee te brengen die een Westerse taal machtig is. Binnen de mate van het mogelijke, wordt ook met de stedelijke en provinciale tolkendienst samengewerkt.
12
Niet vertrouwd met het verloop en de verwachtingen van het Belgisch rechtssysteem
Het komt frequent voor dat ouders en hun kinderen niet goed op de hoogte zijn van of vertrouwd zijn met de werking van het gerechtelijk apparaat in België en de waarden en normen die aan de basis liggen. Wij ervaren het als noodzakelijk en tevens ook als onze verantwoordelijkheid om het systeem en haar waarden en normen toe te lichten. Tegelijk proberen wij doorheen heel het traject om maximaal de vertaalslag te maken naar hun cultuur, hetgeen tijd en expertise van medewerkers vraagt.
Het bespreken van de feiten
Niet alle jongeren bekennen woordelijk hun feiten. Vanuit sommige etnische achtergronden betekent het bekennen van de feiten een blaam voor de eer van de familie. Zeker in aanwezigheid van ouders is het voor heel wat jongeren geen evidentie om toe te geven wat ze hebben gedaan. Dit gegeven vereist van medewerkers een zekere kennis en feeling om de situatie goed aan te pakken.
Nood aan een doorverwijzing en nazorg
Door de veelheid aan betrokken hulpverlening, is het voor jongeren en hun gezin moeilijk om het bos door de bomen te zien. Op zich komt de regie van een dossier de consulenten van de sociale dienst toe. In de praktijk kunnen zij dit spijtig genoeg niet altijd ten volle waarmaken. Dit leidt tot situaties waarbij HCA-medewerkers vaak genoodzaakt zijn om achter informatie aan te gaan en, meer nog, een regierol op zich te nemen. Deze taak nemen we op ons in functie van een goede begeleiding, maar het initiatief gaat eigenlijk onze opdracht te buiten en gebeurt ten koste van begeleidingstijd binnen onze kernopdracht. In dossiers waar een consulent de regierol kan waarmaken, merken we steeds vaker een vlotte samenwerking waarin elke betrokken hulpverlener zijn opdracht kan uitvoeren.
13
1.4 Overlegstructuren 1.4.1 Interne overlegstructuren Teamvergadering ADAM Frequentie
Tweewekelijks
Doel
Afstemming van de verschillende afhandelingsvormen op elkaar
Methodiekontwikkeling
Uitdagingen en tendensen vaststellen, bespreken, signaleren
Doorstroming van beleidsmatige informatie
Maken van praktische, organisatorische afspraken
Participanten
Team ADAM Kernteam ADAM
Frequentie
Tweewekelijks
Doel
Voorbereiding teamvergadering
Planning VTO (Vorming, Training & Opleiding)
Budgetbeheer
Strategische beleidskeuzes
Personeelsbeleid
Participanten
Directeur en teamverantwoordelijken ADAM Subteamvergadering ADAM Dienstverlening – Vorming – Herstelbemiddeling/HERGO
Frequentie
Tweewekelijks
Doel
Methodiekontwikkeling
Uitdagingen en tendensen vaststellen en bespreken
Dossierbesprekingen
Praktische, organisatorische afspraken maken
Participanten
Medewerkers per specifieke afhandelingsvorm Werkgroepen ADAM
Frequentie
Ad Hoc / naar noodzaak
Doel
Momenteel zijn er zes werkgroepen actief: Registratie o
Optimaliseren en verdiepen interne registratie
o
Interpretatie en duiding cijfers
o
Integratie BINC
Inhoudelijke samenhang o
Theoretische onderbouw werking
o
Interne opleiding medewerkers
o
Inhoudelijke verbinding verschillende teams
14
Portfolio o
In kaart brengen van kennis en skills van individuele medewerkers
Teambuilding o
Voorbereiding teambuildende activiteiten
Website o
Voorbereiding ontwerp en implementatie website
Dossieropbouw
Participanten
o
Evaluatie dossieropbouw in de verschillende teams
o
Uniformiseren werkwijze
Medewerkers van verschillende afhandelingsvormen Inhoudelijke teammomenten
Frequentie
Drie tot viermaal per jaar
Doel
Diepgaand en grondig bespreken van specifiek inhoudelijke thema’s waar de verschillende afhandelingsvormen mee te maken hebben.
Participanten
Vormen van een gemeenschappelijke en gefundeerde visie ten aanzien deze thema’s.
Team ADAM
1.4.2 Externe overlegstructuren Strategisch Comité CAW Frequentie
Eenmaal per kwartaal
Doel
Het uitstippelen en bewaken van de grote beleidslijnen van CAW
Het adviseren van het managementteam en de Raad van Bestuur van CAW
Participanten
Directeur CAW, K-team CAW (beleidsteam), teamcoördinatoren CAW Kernvisie ADAM- Elegast
Frequentie
Tweemaandelijks
Doel
Bespreking gezamenlijke acties die tot doel hebben een gemeenschappelijke visie en aanpak te ontwikkelen betreffende alternatieve afhandeling in het arrondissement Antwerpen
Geïnspireerd door de begeleidingsteams en deels in functie van gezamenlijk overleg met de verwijzende instanties.
Participanten
Directeur van ADAM en Elegast, eventueel aangevuld met de teamverantwoordelijken Begeleidingsteam ADAM/Elegast Dienstverlening – Vorming – Herstelbemiddeling
Frequentie
Ad-hoc
Doel
Uitwisselen van ideeën en praktijkervaringen tussen twee diensten
Indien wenselijk, gemeenschappelijk standpunt vormen betreffende methodische en beleidsmatige aspecten van de afhandelingsvorm binnen het gerechtelijk arrondissement Antwerpen
15
Participanten
Voorbereidend werk verrichten ten aanzien van de arrondissementele stuurgroep
Dienstverlening: medewerkers dienstverlening van ADAM en Elegast.
Vorming: vormingswerkers van ADAM en Elegast.
Herstelbemiddeling: bemiddelaars van ADAM en Elegast.
Begeleidingsteam Suggnomè Frequentie
Tweemaandelijks
Doel
Methodische uitwisseling en ondersteuning o.b.v. specifieke deskundigheid tussen de bemiddelingsdiensten minderjarigen- meerderjarigen
Thematiseren van moeilijkheden in het werkveld en praktijk overstijgend nadenken over methodiek en alle aspecten van het bemiddelingswerk
Betrokkenheid van de andere partners van het justitiële veld vergroten en tevens het gedachtegoed van herstelrecht verder bekend maken aan de hand van concrete voorbeelden.
Participanten
Bemiddelaars van Suggnomè, Elegast, ADAM, JWA, slachtofferhulp, balie advocaten Evaluatiemoment verwijzers-ADAM-Elegast
Frequentie
Eenmaal per jaar
Doel
Evalueren van de samenwerking tussen de verwijzers (parket, jeugdrechtbank) en de betrokken diensten
Nieuwe afspraken maken in functie van het optimaliseren en actualiseren van de samenwerking betreffende aanpak jeugddelinquentie
Participanten
Jeugdrechters, jeugdparket, parketcriminologen, advocatuur, cel jongerencriminaliteit Elegast, ADAM HCA-overleg Vlaanderen 1.
Coördinatorenoverleg HCA-diensten
2.
Ad-hoc werkgroepen
Frequentie
Tweemaandelijks
Doel
Overleg leidinggevenden HCA-diensten: inhoud, praktijk, overleg overheid
Uitwisselen van ideeën en ervaringen onder praktijkwerkers
Indien wenselijk, ontwikkelen van een gemeenschappelijke visie en methodiek rond de praktijk van de herstelgerichte en constructieve afhandelingen binnen Vlaanderen
Participanten
Afhankelijk van het onderwerp van de bijeenkomst, de medewerkers en coördinatoren van de herstelgerichte en constructieve afhandelingsvormen uit Vlaanderen Intervisie HERGO
Frequentie
Driemaandelijks
Doel
Uitwisselen van ervaringen met HERGO
Ontwikkeling van de visie en de methodiek van HERGO
Participanten
Hergo- moderatoren Vlaamse HCA-diensten
16
Begeleidingsgroep Provinciaal Vereffeningsfonds Frequentie
Eenmaal per jaar
Doel
Evaluatie en eventuele bijsturing van Comité V (zie hierna)
Participanten
Provinciebestuur (directeur dienst welzijn- dienst welzijn), jeugdrechtbank Antwerpen, jeugdrechtbank Mechelen, jeugdrechtbank Turnhout, Parket Antwerpen, Parket Mechelen, Parket Turnhout, Balie Antwerpen, Balie Mechelen, Balie Turnhout, Sociale Dienst JRB Antwerpen, Sociale Dienst JRB Mechelen, Sociale Dienst JRB Turnhout, Comité Bijzondere Jeugdzorg Antwerpen/Mechelen/Turnhout, Slachtofferhulp 5
Antwerpen/Mechelen/Turnhout, Kamer Van Koophandel & Nijverheid, OTA , Bemiddelingsdiensten van ADAM, Elegast, CAFT en BIC. Comité V Frequentie
Maandelijks
Doel
Bespreking en al dan niet goedkeuring van de aangemelde dossiers die in aanmerking kunnen komen voor het Vereffeningsfonds
Participanten
Sociale dienst jeugdrechtbank, Provinciebestuur (Dienst Welzijn), Sociale Dienst jeugdrechtbank Antwerpen/Mechelen/ Turnhout, Slachtofferzorg Antwerpen, OTA, Comité Bijzondere Jeugdzorg Turnhout, Balie Antwerpen/Mechelen/Turnhout, Bemiddelingsdiensten van ADAM, Elegast, CAFT en BIC SGGJ- overleg (seksueel grensoverschrijdend gedrag jongeren)
Frequentie Doel
Driemaandelijks
Organisatie van sector- overschrijdend overleg tussen Algemeen Welzijnswerk, de Geestelijke Gezondheidszorg, de Bijzondere Jeugdzorg en de Kinder – en Jeugdpsychiatrie.
Hulpverleningsaanbod voor jeugdige zedendelinquenten inhoudelijk vorm geven door het uitwerken van concrete methodieken en het bespreken van internationale hulpverleningsmodellen.
Participanten
Medewerkers van diensten die werken met daders van zedenfeiten Rots en Water- overleg
Frequentie
Tweemaal per jaar
Doel
Participanten
Uitwisselen van praktijkervaringen met de Rots en Water methodiek
Casusbesprekingen
Oefen- en experimenteerruimte m.b.t. oefeningen en begeleidershouding
Vormingswerkers van HCA- diensten die werken met methodiek Werkgroepen fusie CAW Antwerpen
Frequentie
Maandelijks
Doel
Voorbereiding van fusie o.b.v. verschillende thema’s
Deelname vanuit ADAM aan:
5
OTA: OndersteuningsTeam Allochtonen Antwerpen
17
Participanten
-
Taakgroep jongeren
-
Werkgroep organisatiestructuur
-
Werkgroep infrastructuur
Medewerkers en coördinatoren van alle CAW- deelwerkingen AD HOC- overleg met vaste samenwerkingspartners 1.
Jeugdrechter(s)
2.
Parketmagistraten en criminologen jeugd en gezin Antwerpen
3.
Sociale Dienst Jeugdrechtbank Antwerpen
4.
De jeugdpermanentie van de Balie
5.
Stad Antwerpen, dienst Samen Leven
6. Cel Jongerencriminaliteit / Jeugdbrigade Frequentie
Op basis van noodzaak en wenselijkheid
Doel
Uitwisseling van informatie over ieders manier van werken
Bespreken op welke wijze kan/mag/moet samengewerkt worden, algemeen of in concrete dossiers
Participanten
Voorstelling nieuwe initiatieven
Afhankelijk van het doel de directeur/ teamverantwoordelijken of de medewerkers. AD HOC- overleg met occasionele samenwerkingspartners 1.
Terra- Taimoem
2.
OndersteuningsTeam voor Allochtonen (OTA)
3.
CLB
4.
Centraal Meldpunt
5.
Arktos vzw
6.
JAC Plus (onthaal – begeleidingsteam)
7.
Traject 2
8.
Vzw Den Overstap
9.
YAR
10. Jongerencoaches 11. Slachtofferzorg
12. Slachtofferbejegening Frequentie
Op basis van noodzaak en wenselijkheid
Doel
Uitwisseling van informatie over ieders werking
Bezoeken van en aan andere diensten
Bespreken op welke wijze kan/mag/moet samengewerkt worden in concrete dossiers rekening houdend met het (gedeeld) beroepsgeheim
Participanten
Voornamelijk bedoeld voor praktijkwerkers, met ondersteuning van de teamverantwoordelijken of directeur.
18
1.5 Samenwerking en sensibilisering van verwijzers en lokale partners ADAM kent een zeer positieve samenwerking met haar verwijzers (jeugdparket en jeugdrechtbank). In het verleden werd het formele contact onderhouden op vaste overlegplatformen, namelijk de arrondissementele stuurgroep én het jaarlijkse evaluatiemoment. Sinds de officiële erkenning van HCA als werkvorm werd de stuurgroep opgeheven. Het jaarlijkse evaluatiemoment beoogt de samenwerking te evalueren. Het is de bijeenkomst waar nieuwe afspraken worden gemaakt, de stand van zaken wordt uitgewisseld en waar nieuwe tendensen samen worden vastgesteld en gesignaleerd. Naast deze reguliere initiatieven worden er, op basis van noodzaak en thema, geregeld ad hoc initiatieven genomen om de samenwerking met de verwijzers te optimaliseren:
wanneer er binnen ADAM nieuwe initiatieven worden opgestart of significante wijzigingen worden doorgevoerd binnen een bepaalde activiteit, zullen wij steeds een onderhoud aanvragen met de betrokken verwijzers om alzo toelichting te voorzien;
per brief worden de relevante verwijzers geregeld op de hoogte gesteld van de actuele toestand betreffende de verschillende afhandelingsvormen;
wanneer zich een ernstig probleem stelt in een concreet dossier dan zal onze dienst, indien andere hulpbronnen zijn uitgeput, contact opnemen met de magistraat die verantwoordelijk is voor het dossier;
nieuwe medewerkers dienen zittingen van de jeugdrechtbank bij te wonen. Op deze manier maken zij kennis met de verschillende magistraten, elk met hun specifieke stijl. Wanneer een nieuwe magistraat werd aangesteld brengen ervaren collega’s een bezoek aan het jeugdparket of jeugdrechtbank.
Sinds 2010 informeren wij, in samenwerking met de collega-dienst HCA-Elegast, de verwijzers middels twee tot drie signaalnota’s per kalenderjaar.
19
1.6 Sociaal ondernemerschap Sinds het wegvallen van de diversiemaatregelen op parketniveau kreeg ADAM regelmatig de vraag of het mogelijk was om jongeren vrijwillig te laten instromen naar de Rots en Water-trainingen. Omwille van het kader waarbinnen ADAM functioneert, konden wij nooit op deze vragen ingaan. In juni 2008 sloot de koepelorganisatie CAW Metropool, intussen CAW Antwerpen, een overeenkomst met de Stad Antwerpen (Integrale Veiligheid, intussen Samen Leven), die de cluster Jongeren in staat stelde om vanaf september te starten met het ZAPP-project. Het Zelfstandig Actief Preventie Project richt zich op jongeren die vrijwillig instappen en op een actieve manier willen werken aan weerbaarheid en/of agressiebeheersing. ADAM zorgde bij aanvang voor de inhoudelijke en methodische ondersteuning met betrekking tot de Rots en Watermethodiek. ADAM werkte met andere woorden actief mee aan de ontwikkeling van een missiegedreven sociale onderneming. De organisatie wil zich onderscheiden door vernieuwend en daadkrachtig te zijn, met sterke medewerkers en teams die blijvend inspelen op veranderende noden in de samenleving. De omgeving van CAW Antwerpen is complex en verandert snel, waardoor deze innovatie dan ook voortdurend nodig is. Ondertussen is ZAPP een zelfstandig project, dat de vraag naar trainingen amper kan bijhouden. Zij zijn uitgegroeid tot een belangrijke speler in het Antwerpse veld. Eind 2012 kondigde Jongerenwelzijn aan dat de Vlaamse overheid voor de HCA-diensten ruimte voor innoverend werken wil creëren. 2013 stond voor ADAM dan ook in het teken van de exploratie van mogelijke innovatiepistes. Met het team inventariseerden we de kansen en bezorgdheden rond innovatief werken. Het team formuleerde een reeks randvoorwaarden om op een kwaliteitsvolle manier met innovatieve projecten aan de slag te gaan. Vervolgens organiseerden we een visiemoment rond ‘HCA, what’s in a name?’. Hiermee bepaalden we, vanuit de definiëring van onze expertise, onze visie op herstelgericht en constructief werken. Tot slot werd er per team een brainstorm georganiseerd. Het kernteam zorgde voor een synthese van alle denkoefeningen en bepaalde de parameters voor de innovatiebeweging. Deze parameters leidden tot een selectie van een 7-tal ideeën. Het voorbereidend werk vanuit het team vormt in 2014 het vertrekpunt voor een reflectiegroep. Deze groep, samengesteld uit een brede waaier aan partners, buigt zich vanuit ieders expertise over de kansen en opportuniteiten voor een dienst als ADAM. Dit moet het komende werkjaar leiden tot het bepalen van de richting die ADAM verder uitgaat. Naast dit alles blijft de uitvoering van onze kernopdracht, het aanbieden van herstelgerichte afhandelingen bij MOF, de absolute topprioriteit.
20
1.7 Evaluatie van de activiteiten op dienstniveau 2013 1.7.1 ADAM in cijfers Hieronder vindt u de relevante cijfergegevens van het werkingsjaar 2013. We kiezen ervoor om een onderverdeling te maken tussen de algemene cijfers en de specifieke cijfers per afhandelingsvorm. Deze gegevens zijn het resultaat van een eigen doorgedreven registratiesysteem. Wij kunnen u deze cijfers leveren dankzij de harde inzet van de medewerkers, die nu al een hele tijd een dubbele registratie bijhouden, namelijk het eigen systeem en BINC. Wij zullen blijven dubbel registreren tot BINC zich als een werkbaar systeem presenteert. A. AANGEMELDE DOSSIERS
ADAM - AANMELDINGEN 2013 (op basis van aangemelde dossiers, n=545)
400
384
Aantal dossiers
350 300
250 200 150 100
50
87 54
12
8
0 DV
HB
Hg
VO 20
VO 40
Werkvorm
Wanneer we 2013 vergelijken met het voorgaande jaar zien we :
een daling van het aantal aangemelde dossiers herstelbemiddeling (-20%);
een daling van het aantal aangemelde dossiers dienstverlening (-21%);
een daling van het aantal aangemelde dossiers vorming, dit zowel voor de korte termijn vormingen (-11%), maar heel uitgesproken voor de lange termijn vormingen (-74%);
een daling van het aantal aangemelde aanmeldingen HERGO (-60%).
Globaal is de instroom voor ADAM met 23% gedaald. Als we een vergelijking maken met het werkjaar 2011, stellen we vandaag een afname van 34% vast.
21
B. EVOLUTIE AANGEMELDE DOSSIERS 2007 – 2013
EVOLUTIE AANMELDINGEN Jeugdparket 2007-2013 (op basis van aangemelde dossiers, n=2992)
Aantal dossiers
600
590
500
491
466
458
400 374 315
298
300 200
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
100 0 Herstelbemiddeling
De aanmeldingen vanuit het parket betreffen uitsluitend herstelbemiddelingsdossiers. Voor het derde jaar op rij kenden de aanmeldingen een aanzienlijke terugloop. Het aantal duikt onder de 400, net zoals in 2010, wanneer de ploeg van procureurs een grote personeelswissel kende.
EVOLUTIE AANMELDINGEN Jeugdrechtbank 2007-2013 (op basis van aangemelde dossiers, n=1791) 140
131
Aantal dossiers
120 100 80
108 108 101
109 101 93 93
98 94 87
80
68
60
54 50 44 38 31 30 19 7 8
40 20 0 DV
VO20
VO40
30 2224 23 17 12 4
26 21 20 13 17 10
Hg
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
HB
Werkvorm
Sinds de invoering van de nieuwe jeugdwet zien we schommelingen in de aanmeldingen via de jeugdrechtbank. 2013 betekende voor alle afhandelingsvormen een daling. Vooral dienstverlening deelt in de klappen: op 3 jaar tijd halveerden deze aanmeldingen.
22
C. EVOLUTIE AANGEMELDE DOSSIERS 2001 – 2013 ADAM - EVOLUTIE AANMELDINGEN 2001-2013 Jeugdparket & Jeugdrechtbank (op basis van aangemelde dossiers, n=8501) 600
Aantal dossiers
500 400 300 200 100 0 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Jaartal Dienstverlening
Herstelbemiddeling
Vorming
Hergo
Vóór de nieuwe jeugdwet bereikte ADAM via een dienstverlening of een vorming jaarlijks een kleine 500 jongeren uit de Antwerpse grootstad. Sinds de afschaffing van de diversiemaatregelen op parketniveau is dit aanbod gehalveerd. D. FEITEN GEPLEEGD INDIVIDUEEL OF IN GROEP
Feit gepleegd INDIVIDUEEL of IN GROEP (op basis van aangemelde jongeren, n=511)
percentage
80
75
60
40
25
20
0
groep
individueel
Drie op de vier feiten worden in groep gepleegd. De verhouding tussen ‘het aantal feiten dat gepleegd werd in groep’ versus ‘het aantal feiten dat individueel werd gepleegd’, is reeds lange tijd stabiel.
23
E. JURIDISCHE KWALIFICATIE Juridische kwalificatie (N=585)
Percentage
Diefstal d.m.v. braak, inklimming of valse sleutels Diefstal d.m.v. geweld of bedreiging Diefstal met verzwarende omstandigheden Gewone diefstal Gewone fiets- en motodiefstal Heling
53,85
Huisdiefstal Poging tot diefstal d.m.v. braak, inklimming of valse sleutels Poging tot gewone diefstal Winkeldiefstal Zakkenrollerij Opzettelijke slagen en verwondingen Poging tot doodslag
17,44
Afpersing Belaging/Stalking
8,38
Bedreigingen Verboden wapendracht Beschadigingen (vernielingen in het algemeen) Opschriften op de openbare weg of op openbare gebouwen Handel, bezit en/of gebruik van verdovende middelen Aanranding van de eerbaarheid Verkrachting
7,18 5,13 2,22 1,03
Opzettelijke brandstichting
0,85
Andere*
3,93
Totaal
100,00
* Ontvluchting, oplichting, weerspannigheid, niet-naleven huisarrest,…
Globaal gezien blijft de reden van aanmelding constant over de jaren heen. De meest opvallende tendens in 2013 was een forse toename van de winkeldiefstallen (van 29 naar 77 aanmeldingen). Zo komen we tot volgende top 4: 1.
Diefstal met geweld/ bedreiging
2.
Opzettelijke slagen en verwondingen
3.
Winkeldiefstal
4.
Diefstal met braak of inklimming
De aanmeldingen wegens drugfeiten kenden, in tegenstelling tot de verwachte toename ten gevolge van beleidsprioriteiten, geen aanzienlijke stijging (13 aanmeldingen). Aanmelden voor zedenfeiten gebeurt ook zelden. Opmerkelijke ‘stijger’ is de verboden wapendracht, dit als bijkomend feit. Allicht is dit het gevolg van een wijziging in registratiewijze door de vaststellende diensten of het parket.
24
F. GESLACHT
ADAM - GESLACHT (op basis van afgesloten dossiers, n=626)
100
87
percentage
80
60 40 20
13
0 Man
Vrouw
Bijna negen van de tien dossiers betreft jongens. Niettegenstaande de groep meisjes beperkt is, vraagt deze specifieke deelgroep een eigen aanpak. G. LEEFTIJD ADAM - GEBOORTEJAAR (op basis van afgesloten dossiers, n=626)
28
25
26
22
percentage
20 15 11
10 7
5 0
4 00
1 0
0
2002 2001 2000 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992
De meerderheid van de jongeren bij ADAM situeert zich in de groep 16 tot 18-jarigen.
25
Aangemelde dossiers Jeugdrechtbank 20082013 volgens leeftijdscategorie
100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%
47%
46%
40%
41%
13%
13%
2008
2009
42%
48%
43%
49%
45%
36%
47%
42%
13%
16%
10%
9%
2010 12-14
2011 15-16
2012
2013
17-19
Als we de aanmeldingen voor dienstverlening en vorming nader bekijken, merken we dat de leeftijdscategorieën over de jaren heen eerder stabiel bleven. De groep jongeren ouder dan 17 jaar nam eerder toe. In 2013 werden opnieuw iets minder 12-14 jarigen aangemeld. De stelling dat minderjarige delinquenten steeds jonger worden kunnen wij op basis van instroom bij HCA niet bevestigen. H. WOONPLAATS ADAM - WOONPLAATS (op basis van afgesloten dossiers, n=625)
16
16
15
percentage
13
10
10
7
7
6
5
4
6
4 3
3
3 2
1
0
De meerderheid van de minderjarigen komt, net zoals de vorige jaren, voornamelijk uit AntwerpenNoord en Borgerhout. Gezien Borgerhout een gemengde zone is, kunnen we stellen dat daar de meeste dossiers geleverd worden voor het arrondissement Antwerpen. Ten aanzien van 2013 is er een forse stijging van aanmeldingen vanuit de regio Kiel (2020).
26
I.
ONDERWIJSTYPE
ADAM - SCHOOL (op basis van gekende data uit afgesloten dossiers, n=463)
50
47
percentage
40 30 20 15 10
10
11 6
6
1
2
2
0
Ook het schooltype is een erg constante variabele over de jaren heen. De grootste groep minderjarigen volgt beroepsonderwijs (47 %). In tweede instantie volgen de jongeren deeltijds (15%) en buitengewoon onderwijs (11%). 6,5% van de jongeren heeft geen school. J.
VRIJETIJDSBESTEDING
ADAM - VRIJETIJDSBESTEDING (op basis van gekende data uit afgesloten dossiers, n=520)
percentage
80
78
60 40 20
22
0
Ruim vier van de vijf jongeren op onze dienst beschikt niet over een gestructureerde vrijetijdsbesteding. Onze doelgroep vindt doorgaans geen aansluiting bij sportverenigingen of andere georganiseerde vrijetijdsinitiatieven.
27
K. GEZINSSAMENSTELLING ADAM - GEZINSSAMENSTELLING (op basis van gekende data uit afgesloten dossiers, n=584) 60 51
50
percentage
40 35 30 20 10
7
7
0
Slechts één op twee jongeren komt uit een traditioneel samengesteld gezin (vader en moeder). Heel wat jongeren leven in een één-oudergezin, veelal bij moeder. Het ontbreken aan een duidelijke vaderrol wordt door begeleiders als problematisch ervaren. Daarnaast komen nieuw-samengestelde gezinnen en andere gezinssamenstellingen steeds vaker voor. L.
ETNISCHE AFKOMST ADAM - ETNISCHE AFKOMST (op basis van gekende data uit afgesloten dossiers, n=568)
70 61
percentage
60 50 40 30 20
20
19
10 0
De meerderheid van onze jongeren zijn Belgen van allochtone afkomst. Samen met de groep nietBelgen, vertegenwoordigen zij 80% van de doelgroep van ADAM, hetgeen een eigen aanpak vereist (zie doelgroep). Het aandeel van de jongeren van Belgische afkomst bedraagt 20%.
28
1.7.2 Inhoudelijke evaluatie A. INHOUDELIJKE WERKING
2013 werd opnieuw getekend door een dalende instroom van dossiers. De daling toont zich bij alle afhandelingsvormen. Deze jammere tendens maakte wel dat we over de hele lijn wachtlijstvrij konden werken.
In tijden van een fluctuerende instroom van dossiers, blijkt het meer dan ooit nodig om vanuit een
goede
interne
samenwerking
bijstand
te
leveren
tussen
de
verschillende
afhandelingsvormen. Zo draaiden collega’s van dienstverlening mee groepen vorming en volgen de herstelbemiddelaars ook werkers op van dienstverlening. Dit heeft gezorgd voor een efficiënte verwerking van de aanmeldingen. 2013 betekende vooral ook een meer gerichte afstemmingsoefening tussen dienstverlening en vorming (infra).
Het kernteam (directeur en 3 teamverantwoordelijken) voorzag tijdens haar tweewekelijkse kernteamvergadering steeds in een evaluatie van de algemene en teamspecifieke werking.
Tweewekelijks werd er een teamvergadering met het hele team georganiseerd. Op 8 januari organiseerden we voor het gezamenlijke ADAM-team een evaluatie van het werkjaar 2012. Na een brede brainstormsessie rond verbeterthema’s zoomden we in op drie thema’s:
visieontwikkeling op teamniveau
kwaliteitsbeleid
talentenmanagement
Het kernteam verwerkte de input en formuleerde concrete verbeteracties, zoals de organisatie van een visiedag in het najaar.
Eind 2012 werd een financiële evaluatie van HCA door Jongerenwelzijn gestart. Onze subsidiërende overheid kondigde een evaluatie aan van de erkenningscriteria. Er werd openheid gecreëerd voor verbetervoorstellen vanuit de diensten. Alle HCA- diensten engageerden zich om, samen met de koepels, een grondige denkoefening te doen rond de huidige subsidiëringswijze en te komen tot een gezamenlijke caseloadbepaling. We concludeerden dat vooral de vormingsprojecten een zwaardere caseload met zich meebrengen ten aanzien van dienstverlening. Binnen een budgetneutrale oefening deden we een voorstel tot wijziging van de subsidiëring. Deze wijziging werd door de overheid niet aanvaard, hetgeen resulteerde in behoud van de huidige subsidiëringswijze.
29
In dezelfde beweging kondigde Jongerenwelzijn eind 2012 ook aan ruimte voor innovatie te willen creëren voor HCA. Wij zijn als dienst erg tevreden met de inspraakmogelijkheden en brede blik op HCA. Het feit dat innoverende initiatieven gevalideerd kunnen worden, juichen we ten zeerste toe. Zoals eerder vermeld gingen we al team als volgt aan de slag:
Inventarisatie van de kansen en bezorgdheden rond innovatief werken
Visiemoment rond ‘HCA, what’s in a name?’
Brainstorm per team- synthese door het kernteam- selectie van 7 ideeën
In het voorjaar werden de cijfers van 2012 met het hele team kritisch onder de loep genomen. Daarnaast deden we ook een brede oefening naar evoluties in het MOF- werkveld en brachten we deze samen in een signaalnota.
Op 3 september organiseerden we een teamevaluatie over onze manier van samenwerken in het grote team. Vanuit drie ronde tafels met als thema bepaalde waarden (respectievelijk: kwaliteit/ deskundigheid- betrokkenheid/ toewijding en erkenning/ waardering) kwamen we tot een engagementsverklaring, dewelke bekrachtigd werden door het hele team. De evaluatie leidde ook tot twee concrete acties die door het team naar voren werden geschoven: intern wisselleren en een mailloze (dins)dag.
Om onze verslaggeving beter af te stemmen op de werkwijze van sociale dienst en de jeugdrechtbank bekeken de teams dienstverlening en vorming de opportuniteiten van het Signs of safety- model. Eén collega volgde een meerdaagse opleiding en bracht haar kennis vervolgens over aan de collega’s. Samen met twee consulenten van de sociale dienst namen we onze werkwijze onder de loep. Dit leidde tot de introductie van het SOS- model in onze werking.
In het voorjaar rezen er in het team een aantal vragen rond de rechten en plichten van minderjarigen tijdens het verhoor. Eén collega won juridisch advies in bij het steunpunt jeugdhulp en deed navraag bij de politiediensten naar de praktijk. De synthese werd voorgesteld aan het team.
De lay- out van de brieven en verslaggeving werden aangepast en conform gemaakt voor alle luiken.
Alle draaiboeken werden door collega’s van andere teams nagelezen. De verschillen werden geïnventariseerd. De oefening naar uniforme hantering ervan wordt voortgezet in 2014.
30
Onze interne digitale documentatiedatabank werd gehandhaafd en systematisch aangevuld. Medewerkers kunnen in de databank terecht voor persartikels, studies/onderzoeksrapporten, wetenschappelijke artikels, infomateriaal van studiedagen en uitwisselingsbezoeken. Ook relevante televisie- of radioreportages kunnen hier teruggevonden worden.
2013 betekende ook afscheid nemen van ons kleine broertje ZAPP. Zij fuseerden met het EHBJproject en verhuisden in oktober naar een nieuwe locatie.
B. INTERNE WERKGROEPEN Om medewerkers te betrekken bij de uitbouw van de activiteiten op organisatieniveau, organiseren we diverse werkgroepen, dit over de teams heen. Vanuit een wens om te werken rond talenten van medewerkers, startte in 2012 de werkgroep portfolio. Deze werkgroep beoogt om de kennis, skills en talenten van de ADAM-medewerkers in kaart te brengen. We streven naar een bruikbaar instrument dat leeft en continu kan worden aangevuld. In de termen van Thema Gecentreerde Interactie (TGI) situeren de doelstellingen zich op 3 niveaus:
IK: medewerker kent zijn talenten en leert hierover reflecteren.
WIJ: medewerkers kennen elkaars talenten en kunnen beroep doen op elkaar of elkaar helpen bij het aanscherpen ervan. We werken aan verbinding.
HET: In functie van de opdracht kunnen we medewerkers aanspreken op hun talenten en zorgen voor een goede match in samenwerking.
De werkgroep organiseerde in 2013 vier activiteiten:
Introductie van een individueel portfolio- boekje: doorlopende activiteit waarbij aan de hand van een vragenlijst collega’s stapsgewijs een persoonlijke portfolio ontwikkelen rond expertise en talenten.
‘Geef je collega een pluim’: activiteit waarbij talenten door collega’s in de verf werden gezet.
Netwerkwolk: activiteit waarbij het netwerk van ADAM werd samengesteld vanuit het persoonlijk netwerk van elke medewerker. Dit leidde tot een verrassend en boeiend overzicht.
‘Ken je collega’- spel: een ludieke ontmoeting tussen collega’s.
De werkgroep inhoudelijke samenhang focust op een ander deelaspect van de ADAM-werking. Enerzijds werken zij rond de gemeenschappelijke missie en visie van de dienst, dit via casusbesprekingen en inhoudelijke teamdiscussies. Anderzijds wil de werkgroep interne vorming organiseren. In 2013 kende de werkgroep opnieuw een goed gevuld en uiterst boeiend jaar. Zij organiseerden:
opleiding signs of safety door een collega
31
visie- oefening rond HCA, what’s in a name?
werkbezoek/ uitwisseling met lokale politie- recherche jongerencriminaliteit
werkbezoek/ uitwisseling met Gemeenschapsinstelling Mol en NPT
visiedag (themagericht en intervisie op casusniveau)
De werkgroep registratie maakt werk van een correcte en eenvormige registratie voor de hele dienst. In 2013 gingen zij verder met de, bij momenten moeizame, implementatie van BINC. Zo was het systeem gedurende een aantal maanden niet toegankelijk. Ondanks dat het systeem ons nog steeds niet alle betrouwbare output kan leveren, kiezen we er als dienst toch voor om alle dossiers in BINC te blijven registreren. We opteren er daarnaast voor een eigen, uitgebreide, registratie bij te houden. Deze dubbele registratie vraagt echter veel arbeidstijd, waardoor de verantwoordbaarheid in vraag kan worden gesteld. Voor een streepje ontmoeting en ontspanning werd op tijd en stond gezorgd door de werkgroep teambuilding.
Zij verrasten ons met een nieuwjaarsetentje, een paasontbijt, een gezamenlijk
verjaardagsfeest, een picknick en een ontspannende teamdag. Tot slot werden er dit jaar twee ad hoc- werkgroepen opgestart. De werkgroep website bepaalde de contouren van het ontwerp van een website voor onze dienst. Deze wordt in 2014 geïntroduceerd. Vanuit de beweging naar digitalisering van de werking besloten we om onze huisstijl aan te pakken en naar een nieuw logo te zoeken. De werkgroep dossieropbouw ging aan de slag met de evaluatie van de dossieropbouw van elk team en maakte afspraken rond een meer uniforme aanpak. De implementatie wordt voorzien in 2014. C. NETWERK en SENSIBILISERING
Alle initiatieven binnen het Antwerpse HCA- netwerk werden samen met de collega’s van Elegast voorbereid tijdens de tweemaandelijkse kernvisie. Tijdens dit overleg werd ook de samenwerking tussen de HCA- diensten afgestemd.
Samen met Elegast stelden we in maart een signaalnota op voor onze verwijzers en lokale partners. Deze signaalnota heeft tot doel een beknopt overzicht te geven van resultaten enerzijds en belangrijke signalen in de samenwerking anderzijds.
Als extra’tje stuurden we in april een nieuwsflash de wereld in voor dienstverlening. De sterktes en de opportuniteiten van het aanbod werden op die manier nog eens in de verf gezet voor verwijzers en partners.
32
Op 29 maart organiseerden we, opnieuw in samenwerking met Elegast, een evaluatiemoment met het jeugdparket (magistraten, criminologen en juristen). In bijna voltallige bezetting evalueerden we de instroom en de resultaten van herstelbemiddeling en maakten we een aantal nieuwe samenwerkingsafspraken. Eveneens werden een stand van zaken gegeven van het vorderingsbeleid, in functie van de aanmeldingen bij de jeugdrechtbank.
In het voorjaar had het kernteam een overleg met NPT (Emmaus). De coördinator van NPT legde de werking en het netwerk van de dienst uit. Deze uiteenzetting werd, gezien de relevantie ervan, herhaald voor het hele team. Dit gebeurde in combinatie met een werkbezoek aan de gemeenschapsinstelling van Mol (afdeling De Markt en De Hutten) in juni.
In mei brachten we met het hele team een bezoek aan de lokale recherchejongerencriminaliteit. Zij gaven toelichting bij hun huidige manier van werken. We legden ook enkele opmerkelijke tendensen waar beide diensten mee geconfronteerd worden naast elkaar.
In mei kwam Lien Boven, rechter in opleiding, op bezoek en introduceerden we haar in onze werking. Zij ging mee op werkbezoek langs de werkplaatsen en mocht zelf van Rots en Water proeven in een individuele sessie.
In mei gingen we samen met de collega’s van Elegast in overleg met de directie en staf van de federale gesloten instelling De Grubbe (Everberg). Op deze bijeenkomst kregen we de kans om de werking van HCA toe te lichten en exploreerden we de mogelijkheden naar doorverwijzing en samenwerking.
Op 11 juni organiseerden we een actieve voorstelling van Rots en Water voor een zestal consulenten. Deze introductie in de methodiek richtte de focus eveneens op de eigen begeleidershouding van de consulent. De reacties vanuit de sociale dienst waren erg enthousiast.
Eén van de teamverantwoordelijken nam deel aan de vergadering rond de wijziging van de timeouts in Mol.
In juni en juli hadden we een verkennend gesprek met achtereenvolgens het centraal meldpunt risicojongeren (CMP) en het jeugdparket om, in het kader van innovatie, de noden te exploreren voor spijbeljongeren en af te toetsen of het inzetten van de expertise vanuit dienstverlening hier opportuun lijkt.
Op 3 juli hadden vier HCA- coördinatoren een onderhoud met administrateur-generaal Jongerenwelzijn S. Van Mulders om:
het verbetertraject herstelbemiddeling voor te stellen
33
een stand van zaken van een aantal processen binnen HCA te geven (sensibiliseringstraject Hergo, innovatie, kernvragen,…)
een aantal beleidssignalen rond HCA mee te geven
Op 8 juli hadden we overleg met de vertegenwoordigers van de jeugdpermanentie E. Van Der Mussele en N. De Wolf. We bespraken de invloed van de Salduz- wetgeving, bekeken de rol van de advocaat in de toeleiding naar HCA en gaven een stand van zaken over de werking van herstelbemiddeling.
Op 16 september gingen we samen met de collega’s van Elegast in overleg met De Overstap. Gezien zij hun werking grondig wijzigden, kozen we voor verdere uitwisseling.
In september nodigden we onszelf, telkens in duo met een collega van Elegast, uit voor een individueel onderhoud met elke jeugdrechter. Het opzet bestond erin om een uiteenzetting te geven over ons huidig aanbod. Door de individuele aanpak creëerden we ruimte voor vragen en opmerkingen. De outcome werd gesynthetiseerd en vanuit de kernvisie werden hier vervolgacties aan gekoppeld.
Op 23 oktober organiseerden we samen met Elegast een actief voorstellingsmoment voor de consulenten van de sociale dienst van de jeugdrechtbank. Via workshops konden consulenten op actieve wijze kennismaken met de verschillende afhandelingsvormen. Deze aanpak werd door beide partijen positief geëvalueerd.
In 2013 liep elke ADAM- medewerker stage bij de sociale dienst. Alle collega’s liepen minimum één dag mee met een consulent. Deze uitwisseling gaf inzicht in de manier van werken van de sociale dienst. Dit stelde ons in de mogelijkheid om onze werking nog beter te enten op de werking van de jeugdrechtbank. Het wisselleren werd in augustus geëvalueerd met een teamverantwoordelijke van de sociale dienst. Aan beide zijden werd het initiatief positief geëvalueerd. Het overleg heeft ook geleid tot verfijnde samenwerkingsafspraken en een globale betere verstandhouding. Ook ADAM opende haar deuren voor het wisselleren en verwelkomde één consulent van de sociale dienst.
2013 betekende ook een jaar van wisselleren bij het parket. De meeste bemiddelaars draaiden een dagje mee met de magistraten en de criminologen. Het gaf hen een verrijkende blik op de complexe werking van het parket.
In december ging een collega wisselleren in de gemeenschapsinstelling van Mol. De doelstelling was tweeledig: Enerzijds waren wij benieuwd om de werking van Mol van dichtbij te kunnen observeren en beleven. Anderzijds gaf het ons de gelegenheid om onze werking toe te lichten.
34
Op niveau van de moederorganisatie CAW Metropool betekende 2013 een jaar van transitie. De overheid schrijft een fusie van de drie Antwerpse CAW’s voor. Dit proces vereiste het afgelopen werkjaar veel energie. Ook ADAM droeg haar steentje bij: twee medewerkers waren vertegenwoordigd in respectievelijk de adviesgroep organisatiestructuur en de adviesgroep infrastructuur. Tot slot namen we ook deel aan de taakgroep jongeren. Deze groep verenigt alle CAW-werkingen die met jongeren werken en zoekt naar verbinding en samenwerking. Eén collega levert ook een actieve bijdrage aan de ontwikkeling van het nieuwe organisatiemagazine.
Ook in 2013 werd wederom tijd vrij gemaakt om studenten van hogescholen en universiteiten kennis te laten maken met ons aanbod en onze werking. Vanuit het vormingsteam werden zelfs meerdaagse trainingen georganiseerd rond begeleidershouding en werken met jongeren uit de straatcultuur.
D. PERSONEEL
2013 bracht ook enkele personeelswissels met zich mee. We namen afscheid van twee bemiddelaars. In september verwelkomden we een nieuwe vormingswerker.
In het voorjaar begeleidde het team dienstverlening een derdejaars stagiaire.
De procedure voor het onthaal van nieuwe medewerkers werd in 2012 aangepast. Er werd een draaiboek uitgewerkt met een algemene inwerking binnen ADAM en een luik-specifieke opleiding. Het draaiboek bevat een checklist, wat de nieuwe medewerker in staat stelt om zijn inwerkingsperiode zelf te (leren) plannen. Elke nieuwe collega wordt, naast opvolging door de teamverantwoordelijke, ook gecoacht door een collega (meter/peter). Deze werkwijze werd met de inwerking van de nieuwe collega in 2013 gefinetuned.
In 2012 werd vanuit CAW Metropool de 360°- evaluatiemethode geïntroduceerd voor leidinggevenden. In 2013 doorliep elke leidinggevende deze evaluatie. We evalueerden de methodiek met het hele team en gaven onze bemerkingen door aan de HR- dienst.
In 2012 pasten we de leidraad voor de functioneringsgesprekken aan. We kozen voor een model met een waarderende benadering (appreciative inquiry) en vonden inspiratie in het 5TWIN- model van de vzw Flora. In 2013 werd dit voor elke medewerker gebruikt. In navolging van een teamevaluatie in september evalueerden we de individuele werknemersbegeleiding. Dit leidde tot een intensifiëring van de opvolging. Vanaf 2014 starten we met twee- à driemaandelijkse opvolggesprekken tussen elk functioneringsgesprek.
35
Binnen de moederorganisatie CAW Metropool werd het coachend leidinggeven gelanceerd. Na een vierdaagse opleiding waar er een gemeenschappelijke taal werd ontwikkeld, werd er een nieuw systeem van opvolging van leidinggevenden geïnstalleerd. Elke leidinggevende koos een coach binnen de organisatie. De coach begeleidt zijn coachée en organiseert één maal per jaar een 360° evaluatie voor de leidinggevende. Binnen ADAM hebben we dit voor alle leidinggevenden geïmplementeerd.
Vanuit CAW Metropool werd in 2013 ook een grootschalig onderzoek gestart rond het psychosociaal welzijn van medewerkers. De organisatie ging uit van KULeuven en HUB. Elke medewerker werd gevraagd om, met een interval van zes maanden, een vragenlijst te beantwoorden om zo het welbevinden van de medewerkers in kaart te brengen. De resultaten van de eerste bevraging werden in oktober gepresenteerd. Als team formuleerden we enkele verbeteracties. Het globale onderzoek wordt in 2014 afgerond.
E. VTO Permanente aandacht voor vorming, training en opleiding zijn wezenlijke onderdelen en opdrachten om kwalitatief werk af te leveren. Vanuit de organisatie willen we ten volle inzetten op het bieden van mogelijkheden tot zelfontplooiing voor het personeel. Bovenstaand werden al heel wat initiatieven toegelicht. Het kernteam evalueerde het VTO- beleid op de dienst en zal de hiaten hierin meenemen naar de kwaliteitsplanning van 2014.
Het kernteam volgde in april een vierdaagse opleiding rond coachend leidinggeven (lesgever: Inge Singulé). De keuze om deze opleiding gezamenlijk te volgen, stelde ons in staat om een gemeenschappelijk kader rond leidinggeven te ontwikkelen. Na evaluatie van de opleiding besloten we om een aantal thema’s verder uit te diepen. In juli werkten we een halve dag rond talenten.
Als kernteam werkten we mee aan de evaluatie van de coaching en opvolging van leidinggevenden binnen CAW Metropool. Elke leidinggevende vulde een uitgebreide vragenlijst in.
Naast de interne vormingssessies van de werkgroep inhoudelijke samenhang (supra), werden er opnieuw heel wat vormingen gevolgd. Enkele teamoverschrijdende thema’s waarin medewerkers zich verdiepten waren: signs of safety, slachtofferschap, collegiale opvang na een schokkende gebeurtenis, ASS, SGGJ en seksuele delicten, oplossingsgericht werken, psychopathie bij minderjarigen, psychodiagnostiek, jeugdopbouwwerk, culturele diversiteit, GAS, drugbeleid Antwerpen en de wet op de jeugdbescherming en het voorstel tot jeugdsanctierecht.
36
Alle medewerkers volgden, of zullen dit doen in januari 2014, de opleiding rond integrale jeugdhulp ‘Met vereende kracht naar een nieuwe jeugdhulp in Vlaanderen’.
Voor teamspecifieke vormingen verwijzen we naar de evaluatie per afhandelingsvorm.
Het volledige overzicht vindt u in bijlage.
37
1.8 Doelstellingen 2014 In 2014 wordt binnen de organisatie aan de slag gegaan met de volgende elementen van het kwaliteitsbeleid: A. INHOUDELIJKE WERKING
We streven opnieuw naar een werking zonder wachtlijsten. Dossiers kennen bij aanmelding een directe opstart, in de zin dat de jongere en zijn ouders binnen de week een uitnodiging ontvangen voor een eerste gesprek.
We organiseren tweewekelijks een kernteamvergadering. In diezelfde frequentie houden we een teamvergadering met alle teamleden. In januari en februari staat een teamevaluatie van 2013 op het programma (evaluatie van de werkgroepen, bespreking van de cijfers 2013 en bespreking van beleidssignalen).
Intern staat 2014 in het teken van de fusiebeweging van het team dienstverlening en vorming. Een brede basis van vormingswerkers en werktrajectbegeleiders moet ervoor zorgen dat we ons aanbod nog sterker kunnen uitbouwen en efficiënter kunnen aanbieden. Een vlot verloop van deze samensmelting zal dan ook een erg voorname doelstelling van 2014 worden. De fusie wordt begeleid door een externe coach en gebeurt gefaseerd. De aanloop naar de fusie verloopt middels begeleide afstemmingsoefeningen rond combinatie- intakes, implementatie SOSmethodiek, brainstorm en uitwerking van combi- trajecten, een intervisie- oefening rond het werken met ouders en afstemming van eindverslagen. De fysieke samensmelting voltrekt zich in juni 2014.
In functie van de zesde staatshervorming en het groenboek voor een nieuw jeugddecreet zet ADAM haar beleidssignalen op papier en verspreidt deze.
In januari en februari wordt er een reflectiegroep samengebracht om de innoverende denkpistes voor ADAM te bekijken. De groep zal bestaan uit de directeur en beleidsmedewerkers van CAW Antwerpen, de coördinator GOH, de coördinator HCA Brugge, het afdelingshoofd sociale veiligheid van de Stad Antwerpen en de verantwoordelijke BJZ van het PPJ- VSO. Het opzet van de reflectiegroep is drieledig: -
stand van zaken en huidig perspectief opmaken en interne denkpistes evalueren
-
denkpistes aftoetsen aan het kader van de overheid
-
kansen en valkuilen in kaart brengen
Op basis van de reflecties van de groep bepalen we in 2014 de koers voor ADAM op vlak van innovatie.
38
In 2014 ronden we de uniformisering van de dossieropbouw tussen alle luiken af. Items die gelijkgesteld worden voor alle teams zijn: -
één registratie- en intakeformulier
-
eenvormig gebruik van interventielijst
-
afstemming verslaggeving
-
introductie van een elektronisch dossier
Van zodra de technische aspecten van een aantal beslissingen zijn uitgeklaard, gaat de nieuwe werkwijze in voege.
Elk team maakte in 2013 een update van het draaiboek van zijn afhandelingsvorm. Tijdens de zomermaanden van 2014 worden de draaiboeken over de luiken heen op elkaar afgestemd.
De draaiboeken vormen een belangrijk deel van het kwaliteitsbeleid van de dienst ADAM. Met de invoering van het uitvoeringsbesluit rond kwaliteit buigen we ons in 2014 over de nieuwe vereisten en werken we kwaliteitsevaluatiesystemen uit.
B. INTERNE WERKGROEPEN
De werkgroep inhoudelijke samenhang plant een evaluatie van haar werkzaamheden van het afgelopen jaar in de loop van januari. In 2014 organiseren zij opnieuw bezoeken aan partnerorganisaties (infra). In het najaar staat er een tweede visiedag voor het hele team gepland. Tot slot geven de leden van de werkgroep vorm aan teamdiscussies rond actuele thema’s. In maart vindt er een discussie rond de plaats van HCA in een jeugdsanctierecht plaats.
De werkgroep portfolio tekent verder de krijtlijnen uit om op een inspirerende wijze talenten van alle medewerkers in kaart te brengen. Gezien het interne coaching traject met een externe coach beperken de initiatieven van portfolio zich tot het afronden van een uitwisselingsoefening rond het portfolioboekje en één activiteit in het najaar, nader te bepalen.
De werkgroep registratie volgt de implementatie van BINC op. Daarnaast vereenvoudigt de werkgroep het Access-registratiesysteem binnen de dienst zelf. Bij afronding van de werkgroep dossieropbouw willen we alle thema’s rond administratie ook bij de werkgroep registratie leggen.
De werkgroep teambuiling gaat voort op haar elan en organiseert enkele ludieke en verbindende activiteiten voor het team van ADAM. Op het programma voor 2014 staat alvast een teamdag in het najaar.
39
C. NETWERK EN SENSIBILISERING
In maart bezorgen we samen met Elegast vzw een signaalnota aan onze verwijzers en lokale partners. Deze signaalnota heeft tot doel een beknopt overzicht te geven van resultaten van 2013 enerzijds en belangrijke signalen in de samenwerking anderzijds.
Op 27 maart 2014 organiseren we samen met Elegast vzw een evaluatiemoment voor alle partners (parket, jeugdrechtbank, sociale dienst, politie en advocatuur). Hiermee beogen we een stand van zaken op te maken en verdere samenwerking te bespreken.
Alle initiatieven naar het Antwerpse netwerk toe worden samen met de collega’s van Elegast vzw voorbereid tijdens de tweemaandelijkse kernvisie. Tijdens dit overleg wordt ook de samenwerking tussen de HCA- diensten onderling besproken.
In 2014 hebben we verder speciale aandacht voor andere voorzieningen die gespecialiseerd zijn in het werken met minderjarige delictplegers in Antwerpen. Op 17 februari geniet het team een uiteenzetting van de vernieuwde werking van de Overstap- Wingerbloei.
Samen met 6 andere HCA- diensten willen we vorm geven aan een betere afstemming tussen HCA en de werking van de gemeenschapsinstelling in Mol. Naast de focus op de huidige samenwerking willen we vooral kijken naar de potentiële pistes naar de toekomst toe. Hierbij blijven we het uitgangspunt hanteren dat HCA een plaats heeft voor, tijdens en na een plaatsing in een GI. Het eerste verkennend gesprek vindt plaats op 24 januari.
Tijdens het tweede kwartaal vindt er een ontmoeting plaats met de jeugdstrafinrichting van Maastricht, met als doel hun actuele werking te leren kennen en uit te wisselen over het methodisch werken met minderjarige delictplegers.
Tijdens het vierde kwartaal plannen we met het hele team een werkbezoek aan de gesloten instelling De Grubbe.
In het voorjaar van 2014 lanceren we de website voor ADAM. Op deze manier zullen we informatie over ons aanbod kenbaar maken aan jongeren, ouders, slachtoffers en andere geïnteresseerde partijen.
40
D. PERSONEEL
Tijdens het tweede kwartaal wordt er een nieuwe directeur voor de dienst ADAM gezocht. De huidige directeur besliste andere perspectieven te verkennen.
Ter vervanging van een collega in zwangerschap en een collega die de dienst verlaat, worden er in februari tijdelijk twee collega’s aangetrokken om het team dienstverlening en vorming te versterken.
In 2014 gaan we als team aan de slag met een externe coach. Jeanne Van Dael werkt procesmatig op vier niveaus:
-
begeleiding van de fusiebeweging van de teams dienstverlening en vorming
-
begeleiding van het team herstelbemiddeling in nieuwe samenstelling
-
communicatie op kernteamniveau
-
communicatie op teamniveau
Vanaf 1 januari 2014 intensifiëren we de frequentie van de opvolggesprekken met medewerkers. Naast het jaarlijkse functioneringsgesprek vindt er 2 à 3- maandelijks een bijeenkomst plaats. Het gesprek wordt voorbereid door de medewerker én de leidinggevende. De leidinggevende maakt nota van het opvolggesprek en bezorgt deze neerslag aan de medewerker.
Binnen de moederorganisatie CAW Antwerpen wordt tijdens het eerste en tweede kwartaal werk gemaakt van het uitwerken van een beleid rond ondersteuning van leidinggevenden in de nieuwe organisatie.
E. VTO
We leggen opnieuw accent op de mogelijkheden van interne vormingsmomenten. Hierbij gaat het enerzijds om het organiseren van voorstellingen en opleidingen met externen. Op 13 maart geeft Fanny Matheusen een opleidingsdag rond interculturele communicatie. Anderzijds willen we toewerken naar een betere implementatie van VTO binnen de organisatie. We bekijken daarom hoe medewerkers hun kennis uit een opleiding maximaal kunnen delen met collega’s.
41
2 DIENSTVERLENING 2.1 Beschrijving 2.1.1 Beknopte omschrijving Dienstverlening is het proces waarbij een minderjarige delictpleger de kans krijgt om symbolisch zijn verantwoordelijkheid op te nemen ten aanzien van de samenleving die schade heeft ondervonden ten gevolge van het delict (bv. onveiligheidsgevoel, materiële schade publiek goed, kosten voor samenleving). De jongere doet dit in zijn vrije tijd door onbezoldigd een aantal opgelegde uren gemeenschapsdienst te verrichten in een social- profitorganisatie, zoals een groendienst, een grootkeuken, een cultureel centrum, een recyclagecentrum, een kinderdagverblijf, een bibliotheek, een dag- of dienstencentrum voor bejaarden, een animatiedienst van een woon- en zorgcentrum of een administratieve dienst. ADAM
beoogt
door
motiverende
en
ondersteunende
communicatie
binnen
het
dienstverleningstraject om enerzijds de jongere inzicht aan te reiken in zijn sociaal/ communicatieve vaardigheden en arbeidsattitudes, en anderzijds de samenleving (hier vertegenwoordigd door de werkplaats) zo veel mogelijk positief te betrekken als erkend slachtoffer. In overleg met de minderjarige en zijn ouders wordt bekeken waar en wanneer eerstgenoemde kan werken. We houden daarbij rekening met verschillende factoren. Een zorgvuldige en gezamenlijke voorbereiding verhoogt het engagement van de minderjarige en dus ook de slaagkansen van het traject. ADAM beschouwt de dienstverlening als succesvol als aan de volgende voorwaarden is voldaan:
de minderjarige heeft zijn uren volbracht;
de werkplaats is tevreden met de hulp die zij heeft gekregen;
de minderjarige heeft de afspraken ten aanzien van onze dienst gerespecteerd;
hij heeft vanuit pedagogische optiek iets geleerd uit de maatregel.
42
2.1.2 Procedure Standaard verloopt het dienstverleningsproces bij ADAM als volgt: A. AANMELDING 1)
ADAM ontvangt van de jeugdrechtbank de schriftelijke opdracht (beschikking of vonnis) om het dienstverleningstraject van de minderjarige te organiseren en te begeleiden.
2)
Standaard kiezen wij er voor om het dossier niet in te kijken op de griffie van de jeugdrechtbank. Indien onduidelijkheid blijkt uit de aanmelding (bv. feiten, adres, andere maatregelen), nemen wij contact op met de consulent van de sociale dienst of de griffier van de jeugdrechter voor meer duiding. Per uitzondering en in laatste instantie gaan wij over tot een dossierinzage op de jeugdrechtbank.
B. VOORBEREIDING 3)
De minderjarige en zijn ouder(s) worden schriftelijk uitgenodigd of gevraagd om contact op te nemen met onze dienst om een afspraak te maken. Indien wij beschikken over een telefoonnummer, kiezen wij de kortste weg en maken we telefonisch een afspraak. Indien de minderjarige en zijn ouder(s) tweemaal niet reageren op de uitnodiging, gaat ADAM alsnog op deurbezoek om op die manier de reden voor afwezigheid te achterhalen.
4)
Tijdens het eerste gesprek vinden de kennismaking en de info-uitwisseling plaats. De aanwezigheid van één van de ouders of voogd is vereist, tenzij de jongere ondertussen meerderjarig is geworden. De begeleider van ADAM polst tijdens het gesprek naar de beleving van de minderjarige en zijn ouders ten aanzien van de feiten en de reactie daarop. Zij krijgen uitleg over de werking van de jeugdrechtbank en over de maatregel dienstverlening. Er worden duidelijke afspraken gemaakt rond wederzijdse verwachtingen. Deze zijn neergeschreven in een overeenkomst die aan de ouders en de minderjarige wordt meegegeven ter handtekening.
5)
De ADAM-begeleider zoekt binnen het aanbod een geschikte werkplaats voor de minderjarige. Hij houdt daarbij rekening met verschillende factoren, zoals: de individuele doelstellingen per minderjarige, aard van het delict, type en bereidheid werkplaats, scholing en capaciteiten van de jongere, vrijetijdsbesteding en afstand thuis-werkplaats.
6)
Tijdens het tweede gesprek op ADAM wordt de uurregeling met de minderjarige overlopen. Om misverstanden te vermijden, worden alle afspraken herhaald en afgetoetst. Samen stippelen de minderjarige en de begeleider de route van en naar de werkplaats uit. De noodzakelijke werkkledij wordt overhandigd. Niet onbelangrijk is dat tijdens deze tweede bijeenkomst ook ruimte is voorzien voor aanvullingen op of verduidelijkingen van het eerste gesprek. Ouders kunnen, maar moeten niet aanwezig zijn. In ieder geval krijgt de minderjarige twee exemplaren van de uurregeling mee naar huis: één voor zichzelf en één voor zijn ouders.
43
De jongere kan in principe niet aan het werk voor hij en zijn ouder(s) of voogd de overeenkomst ondertekend hebben. 7)
ADAM vindt het belangrijk om de verwijzer, de consulent van de sociale dienst van de jeugdrechtbank en de advocaat van de minderjarige doorheen het ganse traject goed op de hoogte te houden. Zij ontvangen een exemplaar van de uurregeling en eventueel een begeleidend schrijven met verslag van de eerste contacten met de jongere (tweemaandelijks verslag).
C. TEWERKSTELLING 8)
Afhankelijk van de minderjarige (bv. zijn leeftijd, eigen kracht, context), de ervaringen van de werkplaats met het traject dienstverlening (bv. duur samenwerking, laatste ervaringen met ADAM) of bijzondere omstandigheden, is ADAM aanwezig bij aanvang van het traject op de werkplaats.
9)
De werkplaats ondertekent de overeenkomst bij aanvang en bevestigt de aanwezigheid van de minderjarige door de uurregeling elke dag tweemaal te handtekenen. De begeleider van ADAM telefoneert elke werkdag een kwartier na aanvang om te vernemen of de minderjarige al dan niet aanwezig is. Zo niet, onderneemt hij actie. Zo wel, plant hij in afstemming met de werkbegeleider een werkbezoek.
10) De ADAM-begeleider brengt bij benadering elke twee werkdagen een bezoek op de werkplaats. Hij gaat na of alles naar wens verloopt voor de minderjarige en zijn werkbegeleider(s). De minderjarige krijgt zorgvuldig feedback over zijn functioneren op de werkvloer. De nadruk ligt over heel de lijn op de positieve bekrachtiging van beide partijen. Indien nodig wordt er bijgestuurd of bemiddeld tussen de minderjarige en de werkplaats (bv. onduidelijkheid rond takenpakket, storend gedrag van de minderjarige). In het slechtste geval wordt het traject stopgezet (bv. agressieve opstelling van de minderjarige, herhaaldelijk onwettige afwezigheid). Het werkbezoek geeft tevens de gelegenheid om de minderjarige apart te nemen om samen een relevante oefening te doen (bv. SOS, zelfevaluatie, arbeidsoriëntatie) of om een specifiek onderwerp grondiger te bespreken (bv. grondslag feiten, verstandhouding met ouders, maatschappijbeeld) . De ouders worden regelmatig op de hoogte gebracht van het verloop van de maatregel. Tevens staat de begeleider in contact met de consulent van de sociale dienst en indien wenselijk ook met de advocaat van de minderjarige. D. EVALUATIE 11) Op de laatste werkdag beoordeelt de werkbegeleider, bij voorkeur in aanwezigheid van de minderjarige en ADAM, de werkprestaties. Dit gebeurt aan de hand van een standaard evaluatieformulier. De evaluatiecriteria zijn: ‘aanwezigheid’, ‘werkhouding’, ‘collegiale houding’, ‘houding naar cliënteel/bezoekers’, ‘opvallende kwaliteiten van de jongere’ en ‘evolutie’.
44
12) Op de laatste werkdag van de minderjarige stuurt de ADAM-begeleider een verslag van voltooiing naar de jeugdrechter, de advocaat en de consulent opdat allen op de hoogte zijn van het feit dat de minderjarige zijn uren volbracht heeft. 13) De begeleider van ADAM schrijft het voorlopige eindverslag op basis van de beoordeling van de werkplaats en de eigen bevindingen (contacten met de minderjarige, zijn gezin, de werkplaats, en eventueel andere relevante derden). 14) De minderjarige komt samen met zijn ouder(s) naar ADAM voor het afrondend gesprek. Samen overlopen we het voorlopige eindverslag. Op een zorgvuldige en uitgebreide wijze krijgen de minderjarige en zijn ouders feedback over de manier waarop hij zijn dienstverlening heeft uitgevoerd. De minderjarige krijgt de kans om te reageren. Soms worden een aantal zaken aangevuld of verduidelijkt. Daarop schrijft de minderjarige zelf een brief aan de jeugdrechter. Het is de bedoeling dat hij zijn belevingen betreffende de gebeurtenissen neerschrijft. Dit kan bijvoorbeeld gaan om de feiten en de reactie daarop, het werk op zich, de ontmoetingen met de verschillende gerechtelijke actoren of voornemens voor de toekomst. Deze brief geeft hem de kans om zijn gedachten te ordenen alvorens hij op zitting moet komen bij de jeugdrechter. De ADAM-begeleider ondersteunt hem bij deze opdracht. E. RAPPORTAGE 15) De definitieve versie van het eindverslag wordt naar de jeugdrechter verstuurd en in kopie naar de ouders, de consulent en de advocaat van de minderjarige. Het eindverslag is een weergave van de wijze waarop de minderjarige zijn dienstverleningstraject heeft uitgevoerd. Bijkomende elementen (bv. schoolprestaties, problemen thuis, ...) worden niet toegevoegd tenzij op vraag van minderjarige en/of zijn ouder(s) of bij wijze van mededeling op basis van de noodwendigheid van de situatie. 16) Op vraag van de jeugdrechtbank of van de minderjarige, is de ADAM-begeleider aanwezig op de openbare zitting om het trajectverloop van de minderjarige toe te lichten. Dit gebeurt eerder uitzonderlijk. 17) Indien er dringende zaken te melden zijn, contacteert ADAM mits medeweten of toestemming van de minderjarige en diens ouder(s), de consulent of de jeugdrechtbank telefonisch (conform de regels van het beroepsgeheim). Op deze manier zijn zij in staat om snel en adequaat te reageren. 18) Het dossier wordt administratief afgesloten, statistisch verwerkt, en gearchiveerd. Dossiers worden enkel terug ter hand genomen in geval van recidivisme.
45
2.1.3 Methodische handvaten
Controle versus vertrouwenspersoon
De begeleider van een dienstverleningstraject heeft een dubbele functie: enerzijds ziet hij strikt toe op het naleven van alle afspraken, anderzijds heeft hij oog voor en staat hij open voor het bespreken van meer vertrouwelijke kwesties die al dan niet verband houden met de dienstverlening. Op het eerste zicht lijken deze twee functies moeilijk te combineren. Ervaring leert echter dat beide onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn: het is nodig om een duidelijk kader aan te reiken dat de minderjarige maximaal dient te respecteren. Eens dit is gerealiseerd, is er meestal een duidelijke, veilige en constructieve sfeer waarbinnen vele zaken kunnen besproken worden.
Risico’s a priori uitschakelen
Als begeleiders van een dienstverleningstraject vinden wij het belangrijk om een goede inschatting te maken van de mogelijke risico’s die een negatieve invloed kunnen hebben op het verloop van de maatregel. Bijvoorbeeld: niet akkoord met aanklacht of maatregel, een zichtbaar niet-gemotiveerde indruk, weinig gestructureerd thuismilieu, een afwijking of stoornis, de Nederlandse taal niet machtig, ... Daarom trachten wij deze risico’s zo veel mogelijk op voorhand in te schatten en indien mogelijk uit te schakelen. Wanneer het thuismilieu van een minderjarige bijvoorbeeld minder aandacht heeft voor stiptheid, bestaat de kans dat een minderjarige het belang van op tijd komen op de werkplaats niet inziet. Wij zullen dit met de minderjarige bespreken en samen nagaan op welke wijze hij stipt(er) afspraken kan nakomen.
Matching
De ‘matching’ fase is één van de meest cruciale momenten in een dienstverleningstraject. De begeleider gaat op zoek naar een geschikte werkplaats voor de minderjarige. Zoals eerder vermeld, houdt hij daarbij rekening met verschillende factoren. Het is vooral de bedoeling om een positieve (werk)ervaring te bezorgen aan zowel de minderjarige als de werkplaats. De praktijk leert ons dat een goede match het effect en de meerwaarde van het traject sterk beïnvloedt. De minderjarige laat zich van zijn beste kant zien en stelt zich open om bij te leren. De werkplaats heeft het gevoel een goede hulp in huis te hebben en krijgt een meer genuanceerd beeld over minderjarigen die een strafbaar feit hebben gepleegd.
Veel- en zorgvuldige feedbackmomenten
De begeleider van de dienstverlening volgt het traject zeer nauwgezet op. Hij is prominent aanwezig doorheen het traject door middel van telefonische contacten, werkbezoeken en afspraken op kantoor met de minderjarige en zijn ouder(s). Op regelmatige tijdstippen zorgt hij ervoor dat de minderjarige feedback krijgt over zijn functioneren tijdens de dienstverlening van zowel de werkbegeleider als de ADAM-begeleider. Op het einde van het dienstverleningstraject heeft hij, alsook zijn context, een duidelijk beeld van zijn kwaliteiten en aandachtspunten.
46
Product- en procesevaluatie
Bij de beoordeling van een dienstverleningstraject heeft de begeleider zowel oog voor het proces als het product. Concreet wordt van de minderjarige verwacht dat hij finaal het aantal opgelegde uren op een correcte wijze heeft vervuld en dat dit heeft geleid tot tevredenheid van de werkplaats. Daarnaast hechten wij ook belang aan het proces dat de minderjarige aflegt. Wij voorzien beperkt ruimte voor het maken van fouten (bv. te laat komen, niet naleven van afspraken, onbeleefd of agressief zijn). Wij gaan er immers van uit dat de meerderheid van de minderjarigen die op ADAM terechtkomen het nu net moeilijk hebben om zich aan afspraken en regels te houden. Zij hebben recht op een leerproces. Wij vinden het bijgevolg belangrijk om oog te hebben voor de evolutie die een minderjarige doormaakt (bv. een minderjarige die evolueert van weigerachtig naar behulpzaam of omgekeerd). Deze evolutie wordt benoemd.
Betrekken van de informele en formele context
Wij vinden het belangrijk dat de dienstverlening rekening houdt met en indien mogelijk is ingebed in de context waarin de minderjarige leeft. We trachten de ouder(s) zo veel mogelijk te betrekken bij het dienstverleningstraject. Het is de verantwoordelijkheid van de minderjarige om zijn uren op een vlotte wijze uit te voeren, maar de rol van de ouders is onmiskenbaar. Zij kunnen mee toezien op het naleven van afspraken en tegelijk hun interesse tonen en ondersteuning bieden. Wij merken op dat indien ouders betrokken zijn, de kans op welslagen aanzienlijk groter is. Naast het betrekken van de ouders, maakt ADAM duidelijke afspraken met en stemt zijn handelingsplan goed af op andere instanties die betrokken zijn in het dossier. We denken hierbij aan de verwijzer en de consulent, maar ook de thuisbegeleidingsdienst, het dagcentrum, de school, de trajectbegeleider, … Op deze manier beogen we een continuïteit in de hulpverlening.
Uitbouwen en handhaven van een vrijwilligerswerking
We kunnen geen dienstverleningen organiseren zonder beroep te kunnen doen op werkplaatsen. Daarom kiezen we voor een vaste pool van werkplaatsen, die heterogeen is samengesteld. De groep van werkplaatsen vertegenwoordigt de samenleving. Zij beoordelen mee of de minderjarige zijn verantwoordelijkheid voldoende opneemt. De werkplaatsen engageren zich vrijwillig om naast hun kernopdracht de begeleiding van de jongeren op te nemen. Vanuit ADAM ondersteunen we hen maximaal. We zijn steeds telefonisch bereikbaar wanneer jongeren aan het werk zijn, we gaan regelmatig op werkbezoek en maken een duidelijke rol- en taakverdeling. Verder onderhouden we de contacten via nieuwsbrieven, het organiseren van opleidingen en momenten waarop ervaringen kunnen worden uitgewisseld.
47
2.2 Evaluatie 2013 2.2.1 Kwantitatieve resultaten A. AANMELDINGEN
DIENSTVERLENING - HISTORIEK AANMELDINGEN 2001-2013 (op basis van aangemelde dossiers, n=1711)
250 Aantal dossiers
200 160
150 114 173 138
100 50 0
64
127 135 79
76 42 32
101 93 109 93
31 21
68 54
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Jaartal Jeugdparket
Jeugdrechtbank
In 2013 werden er 54 dossiers aangemeld. Dit is een historisch minimum voor ADAM. Met de overdracht van 28 lopende dossiers uit 2012 betekent dit voor dienstverlening een dossierlast van 82 dossiers voor het werkjaar 2013.
DIENSTVERLENING - OPGELEGDE UREN (op basis van aangemelde dossiers, n=54)
30 26
aantal dossiers
25 20 15
15 10 5
0
1
1
2
3
3 1
1
1
48
Het gros van de dienstverleningen (26) bedraagt 30 uren. 9 jongeren kregen meer uren opgelegd, 19 jongeren dienden minder dan 30 uren dienstverlening te presteren. Het minimum bedraagt 8 uren, het maximum 100 uren. In het totaal bracht 2013 1681 te presteren uren, een daling van 635 uren ten aanzien van 2012. B. JONGEREN
DIENSTVERLENING - GEBOORTEJAAR (op basis van afgesloten dossiers, n=56)
30
30 29
percentage
25 20
20
15 10
11 9
5 0
2
Net zoals in 2012 bereikte het grootste deel van de jongeren in 2013 de leeftijd van 16, 17 of 18 jaar. Het aantal 12- tot 15-jarigen blijft beperkt. Het aantal +17-jarigen is relatief groot. Globale gegevens over het profiel van de jongeren vindt u in het hoofdstuk rond de algemene werking (supra).
49
C. RESULTATEN
DIENSTVERLENING - EVALUATIE (op basis van afgesloten dossiers, n=56)
11% 79%
Volledig doorlopen
11%
Niet opgestart
Stopgezet
In 79% van de dossiers (56) heeft de jongere het volledige traject doorlopen. 11% van de dossiers werd niet opgestart en 11% werd afgebroken tijdens het traject. In totaal werden 1528 van de 1942 opgelegde uren ook effectief uitgevoerd. Indien we abstractie maken van de niet- opgestarte dossiers, slagen 45 jongeren (89%) er in om het traject volledig te doorlopen. Slechts 6 trajecten (11%) dienden afgebroken te worden. De redenen voor het niet-opstarten waren: de jongere toonde verzet tegen de maatregel, de jongere was onvindbaar of een wijziging van de maatregelen. De reden voor stopzetting van de dienstverlening is voornamelijk het herhaaldelijk niet-naleven van de afspraken of storend, ongepast gedrag vertonen.
50
DIENSTVERLENING - duur in dagen (mediaan)
verloop dienstverlening
(op basis van afgesloten dossiers, n=56)
109
1
0
20
40
60
80
100
120
aantal dagen
De mediaan van de doorlooptijd van een dienstverlening (van aanmelding tot versturen eindverslag) op ADAM bedraagt 109 dagen per dossier. De verwijzer ontvangt met andere woorden 3,5 maand na aanmelding het eindverslag. Dit betekent grof geschetst een daling van de doorlooptijd met één maand ten opzichte van 2012. D. WERKPLAATSEN ADAM beschikt over een ruim netwerk aan tewerkstellingsplaatsen in de social profitsector, voornamelijk voorzieningen van de Stad Antwerpen en Zorgbedrijf Antwerpen.
Dienstverlening
Aantal maal
Aantal uren
STAD ANTWERPEN Atlasgebouw
4
72
Bibliotheek Hoboken
1
30
Bibliotheek Couwelaer - Deurne
1
3,75
Bibliotheek De Poort – Berchem
1
4
Bibliotheek Driehoek – Ekeren
1
24
PO/BOF – magazijn
3
88
PO/BOF - lassen/schrijnwerkerij
2
54
Containerpark Borgerhout
1
2
Containerpark Deurne
2
49
4
72,5
1
30
21
429,25
Bibliotheek Elsschot – Linkeroever
Containerpark Luchtbal Containerpark Hoboken Kinderboerderij CC Berchem Stedelijke Jeugddienst - GBA
Subtotaal Stad Antwerpen
51
OCMW Dienst Werkgelegenheid OCMW
1
30
Dienstencentrum Arena
1
50
Dienstencentrum Hagelkruis
1
30
Dienstencentrum Huize Berchem
3
65
WZC De Pelikaan - keuken
2
96,5
WZC De Pelikaan - DVC
1
20
WZC De Tol - keuken
4
68,5
WZC Europasquare - animatie
1
20
WZC Gitschotelhof - keuken
4
72
WZC Gulden Lelie - animatie
1
16
WZC Melgeshof - keuken
2
70
WZC St.-Bartholomeus - keuken
1
30
WZC St.-Maria - keuken
5
208,5
WZC Vinck-Heymans - keuken
1
30
ZNA Jan-Palfijn - keuken
2
56,5
ZNA St. Elisabeth - keuken
2
22,5
ZNA Stuivenberg - onderhoud
Subtotaal OCMW Antwerpen
3
73,5
35
959
2
140
58
1528
ANDERE
Speelhuis Elief TOTAAL
gemiddeld aantal uren per vraag
26,35
We deden in 2013 voor dienstverlening 58 keer beroep op de werkplaatsen. Dit was goed voor een totaal van 1528 gepresteerde uren. Diezelfde werkplaatsen werden ook aangesproken voor werktrajecten in het kader van herstelbemiddeling. Op enkele werkplaatsen uit onze pool deden we geen beroep, bijvoorbeeld: Bibliotheek Permeke, Woonzorgcentrum Sint-Anna, districtshuis Antwerpen, ZNA Sint-Erasmus. Dit heeft te maken met verschillende factoren. Een dalend aantal aanmeldingen heeft als gevolg dat we globaal minder beroep doen op werkplaatsen. Andere factoren zijn een herstructurering die zich voltrekt op de werkplaats, of een wissel in het personeelskader. In samenspraak met ADAM wordt de samenwerking desgevallend ‘in pauze’ gezet.
52
2.2.2 Inhoudelijke evaluatie Zoals de kwantitatieve gegevens voor dienstverlening aantonen, kende het aantal aanmeldingen opnieuw een ernstige daling. Dit liet het team van dienstverlening niet onverschillig. We stelden ons dan ook de vraag of de MOF-jongeren in Antwerpen voldoende een reactie krijgen. Wij merken dat dienstverlening iets te vlot herleid wordt tot een louter bestraffende maatregel, wat naar onze mening niet terecht is. Wij benadrukken de preventieve en pedagogische mogelijkheden van deze maatregel. Graag brengen wij hier ook de maatschappij onder de aandacht, die eveneens slachtoffer is van feiten die minderjarigen plegen. De samenleving heeft, naast het concrete slachtoffer, ook recht op een vorm van restitutie. Onze ervaring leert dat dienstverlening een zeer sterk medium is om hieraan tegemoet te komen. Deze ernstige bezorgdheden en bedenkingen weerhielden ons echter niet om te blijven sleutelen aan de kwaliteit van onze maatregel. In wat volgt, krijgt u een overzicht van onze verwezenlijkingen doorheen 2013: B. INTERNE WERKING
In 2013 was er, voor het zevende jaar op rij, geen wachtlijst. Dossiers werden doorgaans opgestart binnen de week na aanmelding. Zo de aanmelding ons tijdig bereikt, ervaren jongeren hun reactie veelal binnen de maand na het plegen van hun feiten. Vanuit pedagogisch standpunt werkt dit zeer goed. Daarbij krijgen verwijzers tamelijk snel feedback op hun beslissing, wat lonend is voor een doeltreffende aanpak.
In 2013 was het ons streven om de doorlooptijd van de dossiers dienstverlening onder de loep te nemen. Wij stelden vast dat de periode tussen het ‘verslag van voltooiing uren’ en het ‘finale, meer uitgebreide eindverslag’ korter kon. We zijn er in geslaagd om de doorlooptijd globaal met één maand in te korten. De mediaan ligt nu op 3,5 maanden (supra cijfers dienstverlening).
Het slaagpercentage voor alle afgesloten dossiers dienstverlening in 2013 tikt af op 79%. Indien wij de niet-opgestarte dossiers buiten beschouwing laten, volbrachten 89% van de jongeren al hun uren. Enige nuance dringt zich hier op: het is niet omdat een jongere zijn traject wordt afgebroken dat er geen leereffect is. Evenmin is het altijd waar dat voor jongeren die al hun uren hebben volbracht de maatregel in heel zijn opzet is geslaagd. Veel hangt af van de doelstellingen die wij, de verwijzer, de maatschappij, of de jongere voor ogen heeft.
In 2013 verzorgden wij tijdens 32 weekends permanentie voor de werkers.
53
Het werkjaar ging van start met een evaluatie- en planningsdag. De pijlen voor 2013 werden uitgezet.
Uitgezonderd de schoolvakanties, vonden in 2013 gemiddeld twee subteamvergaderingen per maand plaats, alternerend met de teamvergadering. Deze vergaderingen verliepen telkens volgens een vast stramien: opvolging vorig verslag - kwantitatieve (caseload) en kwalitatieve (intervisie) bespreking van dossiers - ons aanbod werkplaatsen - nieuwe agendapunten overdracht gevolgde vorming en opleiding - briefing van en naar het (kern)team. Er was oog voor meer interactie met onze collega-subteams. We waren twee maal te gast op hun vergadering.
Dossierbesprekingen kregen in 2013 een vaste plaats op onze vergaderingen. Regelmatig bracht dit ons tot principiële en method(olog)ische vraagstukken. Enkele voorbeelden hiervan zijn: o
“Primeert het snel en krachtig afhandelen van een traject of beogen we eerder een langdurig, zorgvuldig leertraject?”
o
“Hoe reageren wij op een minderjarige die de leeftijd van 18 nadert en zijn voeten veegt aan de maatregel?”
o
“Hoe anticiperen we op smoezen of foute excuses van onze jongeren?”
o
“Hoe kunnen we het systeem van ‘zich ziek melden’ meer waterdicht maken?”
We namen de frequentie en snelheid van onze tussentijdse verslagen onder de loep. We hielden rekening met wat wettelijk voorgeschreven is alsook met wat wij zinvol achten. In het scenario dat een jongere in tussentijd opnieuw wordt uitgenodigd of voorgeleid, wensen we dat de jeugdrechter beschikt over actuele en relevante informatie vanuit onze hoek. Het aanscherpen van onze werkwijze komt neer op het volgende: we lichten iedereen maximaal in over elke belangrijke stap.
Een collega volgt de tweejarige opleiding forensische psychodiagnostiek en counseling. Onder haar impuls maakten wij in 2013 tijdens het subteam meer ruimte voor wetenschappelijke teksten en artikels die onze praktijk van dienstverlening onderbouwen. Enkele teksten die wij onder de loep namen: o
‘Naar alternatieve maatregelen in de strijd tegen discriminatie en haatmisdrijven’, een onderzoek van het Centrum voor Gelijke Kansen en Racisme bestrijding.
o
‘Psychopathische trekken bij minderjarigen’, gevolgde opleiding.
o
‘Hate crime offenders: an expanded typology’, Jack Mc Devitt, Jack Levin, Susan Benett.
54
We hebben in 2013 de opbouw van onze dossiers grondig bekeken, dit zowel op papier als elektronisch. Het doel was de volgorde, de overlap van gegevens, de gebruiksvriendelijkheid en de transparantie voor collega’s en jongeren te bekijken. Dit leidde tot nog meer afstemming en uniformiteit. Eén zaak kwam duidelijk naar voor: het intakeformulier krijgt als methodisch instrument terug meer kracht.
Tegelijk namen we, volgens eenzelfde werkwijze, ons draaiboek dienstverlening onder de loep. Twee belangrijke items werden toegevoegd: de procedure van het weekendwerk en de procedure voor werkers in het kader van herstelbemiddeling.
Het laatste kwartaal van 2013 kreeg onze dienst veel dossiers aangemeld waarbij een combinatie van vorming en dienstverlening werd opgelegd door de jeugdrechter. Tot nu toe verkozen wij een gezamenlijke intake. Dit houdt in dat twee gesprekken gebundeld worden tot één gesprek. Hierbij botsten wij op een enkele vraagstukken die ook onze collega’s ervaren, bijvoorbeeld: o
“Hoe maken we een selectie van de info die wij wensen te geven?”
o
“Wat is een schappelijke duur voor een intakegesprek?”
o
“In welke mate moeten de feiten aan bod komen?”
Dit vormt alvast stof tot overleg in 2014.
Naar aanleiding van de mini-opleiding Signs of Safety door een collega van vorming en de sociale dienst besloten de teams vorming en dienstverlening om samen te gaan experimenteren met dit model in de praktijk van HCA. Dienstverlening borduurde verder op het sjabloon dat vorming ontwierp. Tot nu probeerde elke dossierbeheerder op zijn/haar manier een aantal zaken uit.
Ook in 2013 voorzag dienstverlening bijstand aan vorming. Eén collega nam enkele intakes voor haar rekening en een andere collega begeleidde mee een groep Rots en Water.
Deze samenwerking mondde uit in een afstemmingsoefening tussen beide afdelingen. Begin september werden verslagen naast elkaar gelegd en gaf ieder toelichting bij het doel en de wijze van rapporteren. Ondertussen legden de teamverantwoordelijken ook de procedures naast elkaar en werden onduidelijkheden, onvolledigheden, verschillen en vragen geïnventariseerd. Deze oefening is ver van af en kent in 2014 zeker nog een vervolg.
Voor het werkjaar 2013 bleef de afspraak gelden dat het luik dienstverlening de werkers vanuit herstelbemiddeling (vrijwilligerswerk of vereffeningsfonds) zou opvolgen. Dienstverlening begeleidde 21 werkers, wat goed is voor 502 uren in totaal.
55
We kwamen in 2013 tot de volgende vaststellingen: 1) Jongeren moeten er soms aan herinnerd worden dat ze vrijwillig voor dit werk gekozen hebben. Dit durven ze vergeten. 2) Werkplaatsen maken scherp het onderscheid tussen vrijwilligerswerk, werken via het vereffeningsfonds en werken in het kader van een dienstverlening. Af en toe kaartten ze dit aan in hun benadering van de jongere. 3) Het aantal uren in het kader van een herstelbemiddeling ligt behoorlijk hoog. Volgende zaken werden op punt gezet: De basisinformatie die wordt doorgegeven aan dienstverlening werd vastgelegd met de herstelbemiddelaars. Wanneer jongeren doorheen het traject van werkplaats veranderen, dienen we dit duidelijk te communiceren aan de collega’s van herstelbemiddeling.
2013 startte met een brainstorm op teamniveau rond innovatieve ideeën. Op basis van onze praktijk zien wij enkele noden en dus duurde het niet lang eer wij enkele ideeën klaar hadden: o
Dienstverlening is voorstander van een oudertraject gekoppeld aan dienstverlening. Hiervoor kregen wij het fiat om een conceptuele nota op te stellen. Deze werd in april voorgelegd aan een beperkt comité binnen ADAM met het oog op feedback. De zinvolheid van het idee stond buiten kijf, wel resten er nog vele vragen. Het is afwachten op de reactie vanuit de overheid vooraleer over te gaan tot de concrete uitwerking.
o
Als tweede optie zagen wij ‘dienstverlening voor spijbelaars’ als zinvol idee. Het jeugdparket en het Centraal Meldpunt traden ons bij. Deze piste wordt meegenomen in de innovatieideeën van de dienst.
B. NETWERKING EN SENSIBILISERING
Ons aanbod werkplaatsen bleef doorheen 2013 tamelijk constant. Wij mochten Woon- en Zorgcentrum Pelikaan (keuken + animatie) alsook Uit Huis Hoboken (jeugddienst, cultuurdienst, antenne) verwelkomen in ons aanbod. De samenwerking met enkele werkplaatsen, bijvoorbeeld bibliotheek Permeke of Woon- en zorgcentrum Sint-Anna, werd in pauze gezet omwille van herstructureringen of personeelswissels. Wij stellen vast dat het huidige maatschappelijke klimaat van herstructureringen en besparingen zeer veel druk legt op onze werkplaatsen. We zijn dan ook positief verbaasd door het gegeven dat de wil en het engagement van werkplaatsen/-begeleiders om samen te werken nog steeds groot blijft. Uit een interne bevraging blijkt dat ‘jongeren een kans geven om iets goed te maken’ de grootste drijfveer blijft.
Ook in 2013 namen wij enkele bijzondere initiatieven voor onze werkplaatsen om de samenwerking te optimaliseren en de contacten te verzorgen: o
De cursusdag voor beginners: Thema’s waren de verschillende soorten MOF, de gerechtelijke molen bij MOF, de verschillende actoren bij de afhandeling, de plaats van HCA, introductie van de jongere op de werkplaats, enkele communicatieregels, richtlijnen voor goede feedback, de eindevaluatie.
56
o
De nieuwsbrief: in april, oktober en december (kerstkaart) ontvingen alle werkplaatsen een nieuwsbrief. Hierin lazen zij een interview met een werkbegeleider, de sms-van-de maand, een beknopte stand van zaken van dienstverlening of andere nieuwtjes.
o
Het presentje aan vrijwilligers vanuit CAW Metropool: Alle werkplaatsen kregen een pakje chocoladeneuzen naar aanleiding van de dag van de vrijwilliger.
o
De dankreceptie: Eind november werd een bowlingnamiddag georganiseerd als gezellig dankmoment voor alle werkbegeleiders van ADAM. Het geheel werd traditiegetrouw ingeleid door een stevige stand van zaken van de maatregel dienstverlening. 25 mensen namen deel.
Dienstverlening verstuurde het eerste kwartaal een ludieke nieuwsflash naar het netwerk van jeugdadvocaten, sociale dienst en magistraten. Het doel was om op een uitnodigende manier de capaciteiten van dienstverlening onder de aandacht te brengen.
Begin 2013 namen wij het initiatief om het overleg tussen het Justitiehuis, AWS & HCA Elegast, de GAS, de stad Antwerpen en ADAM terug op te starten. Ons doel was om de verschillende diensten te ontmoeten, elkaars werking beter te leren kennen, af te stemmen, gezamenlijke werkpunten aan te pakken en eventueel een verdere samenwerking op te starten. Het initiatief werd als positief ervaren. De meest markante vaststellingen waren: een grote toevoer van dossiers bij de meerderjarigen versus de dalende toevoer bij minderjarigen en de grote nood aan uitbreiding van werkplaatsen voor volwassenen. Er werd afgesproken om onze lijsten van werkplaatsen uit te wisselen en toekomstig nog ad hoc samen te komen als één van de diensten hiertoe het initiatief neemt. Op vraag van het Justitiehuis en AWS Elegast kwamen wij eind 2013 nogmaals samen rond de nood aan een uitbreiding van werkplaatsen. Onze initiële afspraak, waarbij er een gedeeltelijk exclusief gebruik is van werkplaatsen met de mogelijkheid voor het Justitiehuis om binnen eenzelfde setting andere afdelingen aan te spreken, evolueerde naar toestemming om onze werkplaatsen aan te spreken, dit op voorwaarde dat zij het verschil in benadering tussen meerderjarigen en minderjarigen zeer helder schetsen. In het kader van dit laatste idee, werd een overzichtsblad ontworpen.
C. VTO
Binnen ADAM, maar ook binnen het subteam dienstverlening, proberen wij elk jaar een variatie aan opleidingen te volgen. We denken daarbij aan opleidingen die zich situeren op het vlak van beleid, methodieken, academische en actuele thema’s binnen onze sector.
Op beleidsvlak hadden wij oog voor de hervorming van de Wet op Jeugdbescherming belicht door het NICC & ULB en ook door de Werkgroep Jeugdsanctierecht. Tevens volgden wij twee opleidingsdagen met betrekking tot de Integrale Jeugdhulp die weldra wordt geïmplementeerd.
57
Dienstverlening volgde de voorstellingen bij van de topcoaches, de jeugdopbouwwerkers, de dienst slachtofferonthaal van het Parket, het Centraal meldpunt, de Gerechtelijk Opgelegde Maatregelen van het Justitiehuis, de GAS.
Zoals eerder al vermeld, in het kader van een gedegen wetenschappelijke en literaire onderbouw, vonden wij het zinvol om meer te weten te komen over bepaalde thema’s zoals: psychopathische
trekken
bij
minderjarigen,
typologie
binnen
haatmisdrijven,
het
behoeftenonderzoek bij hulpverlening aan gedetineerden, seksueel deviant gedrag, de lokale detailhandel in drugs te Antwerpen. Eén collega volgt de tweejarige opleiding ‘forensische psychodiagnostiek en counseling’. Het hele jaar inspireert zij ons luik door opgedane kennis over te dragen. We proberen telkens om gevolgde opleidingen zo veel mogelijk te integreren in onze werking.
58
2.3 Doelstellingen 2014 In 2014 kiezen we ervoor om de krachten van de afhandelingsvormen dienstverlening en vorming te bundelen en de twee teams samen te voegen. Een brede basis van vormingswerkers en werktrajectbegeleiders moet ervoor zorgen dat we ons aanbod nog sterker kunnen uitbouwen en efficiënter kunnen aanbieden. Een vlot verloop van deze samensmelting zal dan ook de voornaamste doelstelling van 2014 worden. Desalniettemin willen we tot het moment van de fusie de goede werking van beide teams continueren en stellen we voor 2014 volgende luikspecifieke actiepunten voorop: A. INHOUDELIJKE WERKING
We starten 2014 met een planningsdag voor dienstverlening. We verwerken alle doelstellingen in een realistisch, degelijk jaaroverzicht wat een mooie leidraad vormt doorheen het werkjaar.
Voor dienstverlening schuiven we drie pijlers naar voor voor het werkjaar 2014: 1) Bovenal willen we pogen om het draagvlak voor dienstverlening terug te vergroten en versterken op Vlaams niveau. We volgen daarbij ook de evolutie op van de implementatie van de integrale jeugdhulp alsook voorstellen voor een nieuwe jeugdwet. 2) Wij leggen maximaal de focus op een kwalitatieve afwerking van onze dossiers, door middel van inhoudelijke gesprekken, discussies en uitwisseling en de literaire en wetenschappelijke onderbouw van onze praktijk. 3) We houden het contact met onze werkplaatsen sterk.
De afstemmingsoefening die vorming en dienstverlening in 2013 starten, wordt voortgezet in het voorjaar van 2014. In aanloop van de fusie zetten we alvast volgende inhoudelijke thema’s op de agenda:
o
Combinatie-intake dienstverlening-vorming
o
Implementatie van de SOS-methodiek
o
Brainstorm en uitwerking van combinatie trajecten dienstverlening- vorming
o
Rol van ouders binnen dienstverlening en vorming
o
Afstemming van eindverslagen
In 2014 behouden we tot de fusie werkelijkheid wordt de vaste structuur van onze subteamvergaderingen (supra evaluatie DV). Wat in het verleden als eerste afviel, willen we nu graag op onze agenda houden: we willen per kwartaal de ruimte creëren om wetenschappelijke of literaire teksten in te brengen op onze vergaderingen.
59
In 2014 streven wij er naar om wachtlijstvrij te blijven werken. Wij blijven mikken op een slaagpercentage van 75 %.
Met veel plezier blijven wij de werktrajecten die voortvloeien uit een herstelbemiddeling of hergo verder organiseren en begeleiden. Wij plegen regelmatig overleg met onze collega’s herstelbemiddelaars inzake praktische of inhoudelijke punten.
Ook in 2014 plannen we enkele initiatieven voor onze werkplaatsen. Afhankelijk van de evolutie van onze aanmeldingen en de noden die wij aanvoelen op onze werkplaatsen, organiseren we in het najaar een beginnerscursus en/of cursus voor gevorderden voor werkbegeleiders. Eind november plannen we een dankreceptie. Doorheen het werkjaar houden we contact via onze nieuwsbrieven.
B. NETWERK EN SENSIBILISERING
De goede samenwerking met onze voornaamste partners blijft voor ons prioritair doorheen heel het jaar. We denken daarbij aan jeugdrechters, sociale dienst, advocaten, politie (in beperkte mate) en andere diensten. Van onze kant zorgen wij voor een snelle en correcte informatiestroom.
Ad hoc plegen we overleg met onze collega-diensten van het Justitiehuis, de stad Antwerpen en vzw Elegast die ook met de organisatie en begeleiding van werktrajecten binnen een (pré)justitieel kader bezig zijn om een stand van zaken te geven en gemeenschappelijk gebruik van werkplaatsen te evalueren.
C. VTO
Het subteam besteedt bijzondere aandacht aan de uitstippeling van een logisch en inspirerend individueel en collectief leer- of ontwikkelingstraject. Er wordt een leercurve opgesteld per individu en voor het subteam in zijn totaliteit. Deze doelstelling moet op termijn kaderen in het algemene VTO-beleid van ADAM.
2014 staat ook in het teken van het opleiden van nieuwe krachten. Enerzijds worden twee nieuwe krachten aangetrokken voor dienstverlening en vorming. Anderzijds stelt de fusie als doel dat enkele medewerkers zich zullen inwerken in de twee maatregelen.
Eén collega volgt in mei een opleiding ‘delictketen’.
In het najaar vindt een intervisiedag plaats voor medewerkers dienstverlening over heel Vlaanderen. De diensten BAAL en Elegast nemen de organisatie op zich.
60
3 VORMING 3.1 Beschrijving 3.1.1 Beknopte omschrijving Het vormingsproject is een leertraject waarbinnen de jongere samen met één of meerdere begeleiders op een actieve manier werkt aan het verruimen van kennis en inzichten, sociale en persoonlijke vaardigheden en gedragsalternatieven. Op deze manier krijgt de minderjarige de kans om zijn verantwoordelijkheid op te nemen met betrekking tot de feiten, stil te staan bij zijn huidige gedrag en te werken aan vaardigheden om negatief gedrag in de toekomst te vermijden. Elk vormingsproject kan in groep of individueel doorgaan. Indien mogelijk opteren we er voor om de jongere in groep te begeleiden. Op deze manier stimuleren we de wederzijdse interactie waardoor er een socio-dynamisch groeiproces plaatsvindt, zowel op individueel als op groepsniveau. Het geslacht, de leeftijd, het soort delict, de taalvaardigheid en de intellectuele capaciteiten van de jongere vormen belangrijke criteria voor deze keuze. We kiezen voor een individuele vorming op maat wanneer er op één van de bovenstaande elementen een tegenindicatie wordt geformuleerd of wanneer de specifieke noden (of situatie) van de jongere om een aanpak op maat vragen. 3.1.2 Methodische handvaten Voor elk vormingsproject hanteren wij actieve methodieken. We leggen de nadruk op samenwerking en stellen het bereiken van een succeservaring voorop. We bieden de jongere een manier van handelen aan die hem in staat stelt zijn doelen te bereiken. We werken ervaringsgericht. We stimuleren de jongere om vanuit zijn betrokkenheid en ervaring kennis, inzichten, attitudes en vaardigheden te verwerven. De leefwereld van de jongere vormt daarbij het vertrekpunt. Bij ervaringsgericht leren installeren de begeleiders een krachtige leeromgeving waarbij eerder geleerde ervaringen getransfereerd worden naar nieuwe situaties. Deze methodiek hanteren we om een veranderingsproces bij de jongere op gang te brengen. De vormingswerkers benaderen daarenboven de jongere vanuit een positieve en open begeleidershouding. We willen oordelend noch belerend zijn. Mede door het profiel van de doelgroep en het gedwongen karakter van de maatregel vergt dit een voortdurende alertheid van de begeleiders om het evenwicht te bereiken tussen ondersteunend werken en het leggen van verantwoordelijkheid bij de jongere.
61
In elke vorming staan volgende doelstellingen centraal:
de jongere ziet zijn verantwoordelijkheid met betrekking tot de feiten.
de jongere verruimt zijn inzicht in het eigen functioneren.
de jongere werkt aan sociale en persoonlijke vaardigheden.
3.1.3 Vormingsaanbod We beschikken over drie vormingspakketten in groep. De jeugdrechter kan specifiek één van deze pakketten opleggen en beslist over het aantal te presteren uren. Wanneer de jeugdrechter geen specifiek vormingspakket vernoemt in zijn doorverwijzing, beslissen de vormingswerkers op basis van het dossier en het intakegesprek welk pakket het meest aangewezen is. Het verloop van de groepspakketten is vastgelegd in draaiboeken. Toch is er geen sprake van standaardprogramma’s, aangezien het programma steeds op maat van de groep wordt bijgestuurd naargelang het verloop. Verschillende modules kunnen naargelang de noden worden ingezet in een groepstraject of worden ingebed in een individueel traject op maat. A. ROTS EN WATERTRAINING® (psychofysieke weerbaarheidstraining) De weerbaarheidstraining maakt gebruik van een psychofysieke didactiek. Thema’s worden geïntroduceerd via fysieke oefeningen. De oefeningen worden verbonden met de ontwikkeling van verbale en communicatieve vaardigheden met als doel de jongere te versterken op mentaal en sociaal vlak. Tijdens de training wordt de jongere aangesproken op zijn positieve krachten, dit om bewuster in de wereld te kunnen staan en meer inzicht in en controle over zijn gedrag te verwerven. De methodiek biedt heel wat mogelijkheden om aan de slag te gaan met jongeren die verbaal minder sterk zijn. Rots en Water is een sekse- specifieke methodiek. Jongens en meisjes worden apart begeleid om de fysieke en mentale veiligheid van de jongeren te bewaren en de leerkansen te maximaliseren. De drie basisthema’s waarrond deze vorming is opgebouwd, zijn zelfbeheersing, zelfreflectie en zelfvertrouwen. Deze thema’s zijn verweven doorheen de training en zijn belangrijke elementen binnen de centrale pijlers van het programma:
Het leren gronden (stevig en ontspannen staan), centreren (adem in de buik) en richten van de aandacht (uiterlijke focus, later transformerend naar een innerlijk doel) zijn drie basisvaardigheden die we de jongeren willen leren beheersen en positief gebruiken. Iemand die gecentreerd en gegrond is, ervaart een stevige, fysieke basis die bewust handelen bevordert.
62
De ontwikkeling van meer lichaamsbewustzijn kan leiden tot meer inzicht in en ervaring van de eigen reactiepatronen, waardoor een kans tot verdieping van het emotioneel bewustzijn en zelfbewustzijn geboden wordt. De ervaring van een kalme, sterke fysieke basis maakt het makkelijker om met anderen contact te maken, vast te houden aan een eigen standpunt, en gevoelens en emoties op een beheerste manier tot uitdrukking te brengen.
Het Rots en Water®- concept bestaat uit de harde en onwrikbare rotshouding versus de beweeglijke en verbindende waterhouding. Op fysiek niveau betekent dit dat een aanval gepareerd kan worden door hard aangespannen spieren (rotsaspect), maar vaak zelfs nog effectiever kan worden opgevangen door een beweeglijk meegaan met de energie van de aanvaller (wateraspect). Zo is het ook mogelijk binnen een gesprek te kiezen voor een rotsopstelling of een wateropstelling en ditzelfde geldt voor de manier waarop men relaties met anderen onderhoudt. Levenskunst is het vinden van een balans tussen rots- en waterkwaliteiten, tussen samengaan met anderen en het vinden van een eigen weg, vasthoudend aan eigen overtuigingen en gevoel.
Terugvallend op bovenstaande principes wordt er actief getraind op onder meer conflicthantering en communicatie, beheersing en proportioneel reageren, grenzen aanvoelen en aangeven, doelen stellen en mentale kracht.
In de psychofysieke vorming stellen we volgende specifieke doelstellingen voorop:
de jongere wordt zich bewust van zijn fysieke mogelijkheden en krachten.
de jongere verwerft een groter lichaamsbewustzijn en meer lichaamscontrole.
de jongere verwerft een groter emotioneel en zelfbewustzijn.
B. LANGE TERMIJN VORMING De lange termijn vorming is bedoeld voor jongeren die meermaals in contact zijn gekomen met de jeugdrechtbank en reeds verschillende maatregelen doorlopen hebben. Het programma bestaat uit twee ervaringsgerichte groepsdagen en het volledige Rots en Water programma®. Verder worden de groepsmomenten afgewisseld met individuele momenten. Tijdens deze individuele sessies maken we de vertaling naar het specifieke verhaal van de jongere en bepalen we doelen om te werken aan bepaalde noden. Op deze manier trachten we, naast de algemene doelstellingen, aanvullende specifieke doelstellingen te bereiken. Deze afwisseling maakt dat we de groepsinhoud sterk kunnen verdiepen en mogelijkheid hebben de jongere individueel bij te sturen bij een moeilijk verloop. Specifieke doelstellingen van het programma zijn:
de jongere staat stil bij zijn positie in de verschillende levensdomeinen.
de jongere staat stil bij de oorzaken van zijn (ongewenst) gedrag en zoekt naar alternatieven.
de jongere traint deze alternatieven.
de jongere wordt zich bewust van zijn communicatiestijl, kwaliteiten en beperkingen.
de jongere formuleert aan het einde van het traject een realistisch toekomstperspectief.
63
C. SOCIALE VAARDIGHEIDSTRAINING Tijdens de SOVA-training kiezen we bewust voor een afwisseling van actieve, educatieve, creatieve en verbale methodieken waarmee de jongeren rond de hoofdthema’s aan de slag gaan. Concreet gaat het hier over samenwerkingsopdrachten, creatieve opdrachten, rollenspelen en situatiespelen. Daarnaast werken we aan de hand van videofragmenten, groepsgesprekken, discussies en educatieve spelen. De onderlinge communicatie en groepsdynamiek staan centraal. De hoofdthema’s waarop we werken zijn: oorzaken en oplossingen van misdrijven, gevolgen voor slachtoffers, gevoelens en agressie,
kwaliteiten en toekomst, communicatie en relaties en
seksualiteit. De specifieke doelstellingen zijn:
de jongere staat stil bij de oorzaken van zijn (ongewenst) gedrag en zoekt naar alternatieven.
de jongere heeft inzicht in de gevolgen van het plegen van een MOF.
de jongere denkt na over zijn toekomst.
de jongere heeft een succeservaring.
D. DRUGMODULE Deze module richt zich op jongeren die aangemeld werden voor feiten waarbij drugs een rol speelden. We ambiëren hierbij niet om verslaafde jongeren te helpen afkicken. Onze doelen situeren zich eerder op het niveau van kennis en bewustwording m.b.t. hun eigen houding en het eigen gebruik. De module bevat een geheel aan vormingsmethodieken aangaande middelengebruik die tijdens de Sociale Vaardigheidstraining of binnen de lange termijn vorming kunnen worden ingezet. Via deze methodieken wordt uitgebreide en relevante informatie gegeven over de verschillende drugs en hun effecten. We staan stil bij het samenspel van verschillende factoren die bepalen of je met drugs in de problemen komt. We werken zo aan het verwerven van inzicht in hoe verslaving tot stand komt en staan stil bij het gebruikerspatroon van de jongere zelf. Op basis van onze inschatting van de problematiek en de relevantie van de te gebruiken methodieken voor de betrokken minderjarige, kunnen één of meerdere doelstellingen worden vooropgesteld:
het begrijpen van effecten/gevolgen van middelengebruik.
het geven van informatie die de jongere aan het eigen gedrag kan linken om een eigen risicoinschatting te maken.
kennis ontwikkelen over de totstandkoming van problematisch gebruik en afhankelijkheid.
inzicht in eigen gebruikspatroon ontwikkelen.
64
een eigen mening over middelengebruik leren formuleren.
veranderen van waarden, houding en normen over middelengebruik.
probleem(h)erkenning, verhoging van inzicht en motivatie tot gedragsverandering.
E. INDIVIDUELE VORMING OP MAAT De individuele vorming wordt uitgevoerd door één vormingswerker, die door middel van intervisie met een vaste collega, een gefaseerd programma op maat van de jongere ontwerpt en uitvoert. Bij een individuele benadering is er meer ruimte om persoonsgericht te werken. Dit is intensiever voor zowel jongere als begeleider. We besteden extra aandacht aan actieve methodieken. Door het inlassen van creatieve opdrachten, sportieve activiteiten of opdrachten waarbij het inventieve en oplossend denkvermogen wordt getraind, trachten wij de jongere zoveel mogelijk aan te zetten tot assertiviteit en zelfstandigheid. De algemene doelen gelden natuurlijk ook voor het individuele traject op maat. Deze worden verder aangevuld naargelang overeengekomen (met jongere en/of gezin) werkdoelen. Ook de module m.b.t. drugs en of thema’s rond seksualiteit, relaties en grenzen kunnen we binnen een individueel traject inzetten. 3.1.4 Procedure Er is een standaardprocedure voor elk vormingstraject dat een jongere doorloopt. Volgende beschrijving gaat uit van een positief verloop. Als het traject moeilijk verloopt, kan het meer en andere stappen vragen en kan dit verloop resulteren in een vroegtijdige afsluit (opgelegde uren werden niet voltooid). Standaard informeren we d.m.v. verslaggeving op vaststaande momenten de consulent, jeugdrechter en advocaat over de stand van zaken en planning in een dossier. Bij trajecten die problematisch verlopen zijn er meerdere contacten met ouders en de consulent van de sociale dienst bij de jeugdrechtbank. In bepaalde gevallen wordt de jeugdrechter ook rechtstreeks gecontacteerd. Een jongere die met een geldige reden één of meerdere groepssessies mist, haalt die individueel in voor de laatste individuele sessie en het eindgesprek. Elke groepsvorming wordt begeleid door twee vormingswerkers, dit zowel om de veiligheid als de kwaliteit te garanderen. A. AANMELDING 1) ADAM ontvangt van de jeugdrechtbank de schriftelijke opdracht (beschikking of vonnis) om het vormingstraject van de minderjarige te organiseren en te begeleiden. 2) We kiezen er voor om het dossier niet in te kijken op de griffie van de jeugdrechtbank. Indien onduidelijkheid blijkt uit de aanmelding (bv. feiten, adres, andere maatregelen), nemen wij contact op met de consulent van de sociale dienst of de griffier van de jeugdrechter voor meer duiding.
65
In uitzonderlijke gevallen (zware feiten, jonge leeftijd) gebeurt het wel dat we overgaan tot een dossierinzage op de jeugdrechtbank. B. VOORBEREIDING 3) De minderjarige delictpleger en zijn ouder(s) worden schriftelijk uitgenodigd voor een kennismakingsgesprek. Indien zij na twee uitnodigingen niet reageren, wordt de consulent ingeschakeld en volgt zo nodig een persoonlijk bezoek aan huis. 4) Tijdens het eerste gesprek vindt een kennismaking en een info-uitwisseling plaats. Afspraken en wederzijdse verwachtingen worden verduidelijkt. Deze zijn neergeschreven in de overeenkomst die aan de ouders en de jongere wordt voorgelegd ter ondertekening. 5) Het vormingsteam organiseert het vormingstraject waarvoor de jongere aangemeld of geschikt is; een sociale vaardigheidstraining, Rots en Watertraining®, lange termijnvorming of een individuele begeleiding op maat. Jongeren die een vorming m.b.t. drugs of seksualiteit opgelegd krijgen, worden ingedeeld in een groep met aangepaste module of (deels) individueel begeleid rond het thema. De groepssessies en individuele begeleidingen worden in de vrije tijd van de jongere gepland. We houden rekening met school- en werkuren. Indien mogelijk houden we eveneens rekening met de gestructureerde vrijetijdsbesteding van de jongere. 6) Per brief brengen we de jongere en ouders op de hoogte van de data, uren en locatie van zijn vormingsproject. 7) De dag voor de start van de vorming sturen we de jongere een SMS ter herinnering. C. VORMINGSTRAJECT 8)
De eerste sessie is voor elke jongere individueel. Hier bespreken we het delict dat hij/zij pleegde. We kaderen dit in de leefwereld en belevingswereld van de jongere en gaan op zoek naar persoonlijke doelstellingen voor de jongere in de vorming.
9) Jongeren die een groepsmodule doorlopen, eindigen elke groepssessie met het plaatsen van hun handtekening op de aanwezigheidslijst en werken zo stelselmatig het traject af. D. EVALUATIE 10) De laatste, individuele, sessie bestaat uit drie delen. Ten eerste evalueren we samen met de jongere het afgelegde parcours. Ten tweede kijken we vooruit en staan we stil bij zijn of haar toekomstplannen. Tot slot vragen we de jongere om zijn beleving van het hele traject in een brief naar de jeugdrechter te schrijven. De vormingswerker ondersteunt hem bij deze opdracht. 11) De begeleider van ADAM schrijft een voorlopig eindverslag op basis van de observaties en ervaringen tijdens het vormingstraject.
66
12) De minderjarige komt samen met zijn ouder(s) naar ADAM voor het afrondend gesprek. Samen overlopen we het voorlopige eindverslag. De minderjarige en zijn ouders krijgen uitgebreid feedback. Zij krijgen de kans om te reageren. Soms worden een aantal zaken aangevuld of verduidelijkt in het verslag. E. RAPPORTAGE 13) De vormingswerker sluit het dossier af en stuurt dit eindverslag naar de jeugdrechter. Het eindverslag bestaat uit een standaardformulier met duiding van de begeleider, de aanwezigheidslijst van de jongere en de brief van de jongere gericht aan de jeugdrechter. 14) De vormingswerker verstuurt een kopie van het eindverslag naar de jongere, zijn/haar ouders, de raadsman van de jongere en de consulent van de sociale dienst. 15) Op vraag van de jeugdrechtbank of van de minderjarige, is de ADAM-begeleider aanwezig op de openbare zitting om het trajectverloop van de minderjarige toe te lichten. Dit gebeurt eerder uitzonderlijk. 16) Indien er dringende zaken te melden zijn, contacteert ADAM mits medeweten of toestemming van de minderjarige en diens ouder(s), de consulent of de jeugdrechtbank telefonisch (conform de regels van het beroepsgeheim). Op deze manier zijn zij in staat om snel en adequaat te ageren. 17) Het dossier wordt administratief afgesloten, statistisch verwerkt en gearchiveerd. Dossiers worden enkel terug ter hand genomen in geval van recidivisme.
67
3.2 Evaluatie 2013 3.2.1 Kwantitatieve resultaten A. AANMELDINGEN
VORMING - HISTORIEK AANMELDINGEN 2001-2013 (op basis van aangemelde dossiers, n=2416) 350
Aantal dossiers
300
116
250
153 63
200
63 112
150 100 50
78 202
168 178
144
60
175 107
138 139 152 113 129
95
31
0
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Jaartal Jeugdparket
Jeugdrechtbank
In 2013 werden er 95 dossiers aangemeld. Dit is een daling van 34 dossiers ten opzichte van 2012. Het betreft 87 trajecten van 20 uren en 8 trajecten van 40 uren. Met de overdracht van 91 lopende dossiers uit 2012 geeft dit een totale dossierlast van 186 dossiers. Er waren minder aanmeldingen in 2013, maar door personeelswissels en een stijging van aanmeldingen in 2012, betekende 2013 een gelijke dossierlast als in 2012 (186 vs. 188). Als we bekijken hoeveel vormingen bij ADAM werden aangemeld voor de invoering van de nieuwe jeugdwet, stellen we vast dat er ruim de helft minder aanmeldingen gebeuren. Sinds het wegvallen van de mogelijkheid van het parket om een vorming voor te stellen, worden er dus minder jongeren bereikt met het aanbod. Zoals onderstaande grafiek aantoont, zet deze daling zich verder in 2013.
68
VORMING - EVOLUTIE DOSSIERS 2008-2013 (op basis van aangemelde dossiers, n=766) 120 100
Aantal dossiers
80
20 uren
60
40 uren
40 20 0
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Jaartal
De grootste daling van aanmeldingen situeert zich bij de aanmeldingen lange termijn vorming. In 2013 werden er slechts 8 aanmeldingen voor het 40 uren traject gedaan. Dit is een daling van maar liefst 23 aanmeldingen. B. JONGEREN
VORMING - GEBOORTEJAAR (op basis van afgesloten dossiers, n=135)
30 30
percentage
27 24 20
10
0
1
5 1
7
5
De grootste groep aangemelde jongeren in 2013 ligt rond de 16 - 17 -18 jarigen. Deze cijfers zijn vrij constant t.o.v. vorig jaar. Globale gegevens over het profiel van de jongeren vindt u in het hoofdstuk rond de algemene werking (supra).
69
C. RESULTATEN
VORMING - EVALUATIE (volgens afgesloten dossiers, n=135)
12% 27% 61%
Volledig doorlopen
Niet opgestart
Stopgezet
In vergelijking met het vorige jaar sloten we in 2013 aanzienlijk meer dossiers af, met name 135 afgesloten dossiers in 2013 t.o.v. 97 in 2012. Dit betekent dat we naar 2014 toe ook minder dossiers overdragen. Hiermee hopen we op een positieve effect op de opstartsnelheid. Daarnaast werden er meer dossiers volledig doorlopen. Van de 135 afgesloten dossiers werden er 82 positief afgerond, wat neer komt op een stijging van 4 %. In 27% van de dossiers werd de vorming stopgezet tijdens het traject. 12% van de dossiers werd nooit opgestart. Hieronder bekijken we de resultaten van de korte termijn vormingen en de lange termijn vormingen apart.
70
C.1 KORTE TERMIJN VORMING
VORMING 20 UREN - EVALUATIE (volgens afgesloten dossiers, n=108)
12% 21%
67%
Volledig doorlopen
Niet opgestart
Stopgezet
In 67% van de dossiers (72) heeft de jongere het traject volledig doorlopen. In 21% van de dossiers (23) werd het traject voortijdig stopgezet. 12% van de dossiers (13) werd niet opgestart. Als we abstractie maken van de niet-opgestarte dossiers, bereiken we een positief doorloopcijfer van 78%. Dit betekent dat driekwart van de jongeren die starten aan een vorming van 20 uren, deze ook afmaken. Ten aanzien van vorig jaar is dit cijfer vrij constant. De hogere werklast heeft niet tot een terugval van positieve cijfers geleid, integendeel.
71
C.2 LANGE TERMIJN VORMING
VORMING 40 UREN - EVALUATIE (volgens afgesloten dossiers, n=27)
52% 11% 37%
Volledig doorlopen
Niet opgestart
Stopgezet
In 37% van de dossiers (10) heeft de jongere het traject van 40 uren volledig doorlopen. In 52% van de dossiers (14) werd het traject voortijdig stopgezet. 11% van de dossiers (3) werd niet opgestart. Het doorloopcijfer van de lange termijnvorming is ten aanzien van vorig jaar gestegen met 13%. Natuurlijk moet dit cijfer genuanceerd worden met de wetenschap dat er slechts 27 dossiers afgesloten werden. Ook werden 10 van de 27 dossiers afgesloten voor redenen buiten onze macht, zoals een aanmelding die alsnog gewijzigd werd of het ‘verdwijnen’ van de jongere. Mogelijke redenen voor het niet opstarten van een dossier of het vroegtijdig stopzetten van een dossier zijn hetzelfde voor een 20 uren of een 40 uren traject. Omdat het bij een 40 uren traject om een zwaardere doelgroep gaat, gelden die redenen wel in sterkere mate voor deze dossiers. Hieronder geven we een beschrijving van deze redenen. Redenen waarom een dossier niet opstart:
een aantal jongeren verdwijnt soms letterlijk uit beeld, waardoor het onmogelijk is om met hen een traject af te leggen. Het gaat in dit geval over jongeren die bv. verhuizen zonder dat we de nieuwe adresgegevens verkrijgen;
een aantal jongeren weigert expliciet zijn medewerking zodat we verplicht zijn het dossier negatief af te sluiten waardoor de verdere opvolging bij de verwijzer terecht komt;
een aantal jongeren wordt tijdens de wachttijd geplaatst in een instelling, waardoor we de begeleiding niet kunnen opstarten of deze na de termijn van plaatsing niet meer opportuun is;
72
in aanloop naar een opstart komen soms andere problemen aan het licht, bv. drugsverslaving, waardoor een ander(e) traject/hulpverlening prioritair is;
een beperkt aantal jongeren kan niet starten in een vormingstraject vanwege een druk werkschema. Vaak betreft het hier 18-jarigen, voor wie de tewerkstelling en het behoud hiervan primeren op de uitvoering van de maatregel. In overleg met de verwijzer wordt bekeken wat de meest zinvolle oplossing is.
Redenen waarom een dossier wordt afgebroken:
een aantal jongeren wordt tijdens de begeleiding geplaatst in een instelling, waardoor we de begeleiding moeten afbreken;
in een aantal gevallen moeten we dossiers afsluiten vanwege administratieve vergissingen op het niveau van de jeugdrechtbank (bvb. vorming opgelegd bij beschikking die niet verlengd wordt in een vonnis, jongere wordt 18 zonder dat het toezicht verlengd wordt,…);
een aantal dossiers werd afgesloten vanwege het niet correct omgaan met regels en afspraken. We voeren hier weliswaar een kansenbeleid, maar dienen eveneens consequent te zijn. Zeker bij het werken in groep is dit belangrijk. Jongeren wonen op een beperkte geografische oppervlakte (wonen in dezelfde wijken, gaan naar hetzelfde jeugdhuis, hangen rond op dezelfde plekken in de stad) en kennen elkaar. In die zin is het des te belangrijker dat jongeren de aanpak van ADAM als consequent en fair ervaren.
C.3 DOORLOOPTIJDEN
VORMING - DUUR in dagen (mediaan) (op basis van afgesloten dossiers, n=108/27)
verloop vorming
40 uren
328
20 uren
201
0
20
40
60
80 100 120 140 160 180 200 220 240 260 280 300 320 340 360
aantal dagen
De mediaan van de doorlooptijd van een korte vorming (van aanmelding tot eindverslag) bedroeg 201 dagen per dossier. Voor een lange termijnvorming liep dit op tot 328 dagen. De oorzaak daarvan ligt voornamelijk in het feit dat het aan aanmeldingen ontbreekt om een groep samen te stellen.
73
3.2.2 Inhoudelijke evaluatie A. INTERNE WERKING
Ondanks een hogere dossierlast slaagden we er in 78% van de opgestarte korte termijndossiers positief af te ronden. We bleven inzetten op een snelle opstart, een flexibel kansenbeleid naargelang de noden en mogelijkheden van de jongere en een kort op de bal spelen met de verwijzer. We stellen vast dat deze werkwijze zijn vruchten afwerpt.
Er werd tweewekelijks een subteamvergadering georganiseerd.
We organiseerden verschillende inhoudelijke subteamvergaderingen waarin we inhoudelijk en thematisch denkwerk konden verrichten, zonder tijdsdruk van andere agendapunten (o.a. mogelijkheden van innovatie).
Een collega van het team dienstverlening verleende bijstand aan het team vorming tijdens een piekperiode. Samen met een vormingswerker draaide ze een succesvol Rots en Watergroepstraject.
Onze standaard registratieformulieren werden aangepast.
De draaiboeken werden herwerkt: o
Het globale draaiboek vorming werd volledig herwerkt. Alle procedures werden helder en in detail beschreven waardoor het in meerdere mate een houvast biedt voor beginnende en doorwinterde collega’s.
o
Het draaiboek Rots en Water werd volledig herwerkt qua inhoud en stijl. Het is up-to-date met de evolutie die het programma heeft doorgaan sinds 2011. Zo komt het ook meer tegemoet aan de regelmatige nood een traject op maat te organiseren. Verder zorgen pictogrammen voor een verhoogde gebruiksvriendelijkheid.
We sleutelden verder aan de methodiek van onze vormingspakketten: o
De Rots en Waterintervisie met het vormingsteam van ADAM werd voortgezet. Deze vond, met uitzondering van schoolvakanties, wekelijks plaats. We beschouwen deze momenten als een sterke meerwaarde in het ontwikkelen van onze methodiek en begeleidershouding. Finaal komt dit natuurlijk onze doelgroep ten goede. Bovendien vormde de intervisie een goede basis voor methodische inwerking van nieuwe collega’s. Het programma werd verder uitgediept m.b.t. verdediging en conflicthantering.
74
Ervaringen, analyse en bijsturingen o.b.v. vorig jaar, maken dat we hiermee steeds beter tegemoet komen aan de noden van jongeren m.b.t. conflicthantering en zelfverdediging in de brede zin van het woord. o
De door Vzw Huize Levensruimte (Vlaams Brabant) georganiseerde intervisie rond psychofysieke methodieken werd voortgezet met een regelmaat van 2 maal per jaar. We werkten thematisch, waardoor ervaringen, ideeën en inspiratie efficiënt uitgewisseld werden. Constante evaluatie van o.a. de praktische organisatie, maakt dat dit steeds efficiëntere bijeenkomsten zijn waarin we een sterke meerwaarde zien.
o
De Rots en Waterintervisie tussen de Vlaamse HCA- diensten die de Rots en Water methodiek aanbieden binnen de leerprojecten, ging ditmaal op ADAM door. Deze werd door alle deelnemers als waardevol geëvalueerd.
o
Aangezien de Rots en Water- methodiek in voortdurende ontwikkeling is, kochten we nieuw
vormingsmateriaal, zoals o.a. nieuwe puzzelmatten, een set stootkussens en
trektouw. Op deze manier kunnen we steeds kwalitatief trainen, zowel m.b.t. expertise als m.b.t. materiaal/infrastructuur.
We werkten verder aan de uitbouw van het groepstraject voor meisjes. Er werden twee groepen succesvol doorlopen. Deze trajecten gaven stof voor verdere bijsturing.
Onze methodiekenkast werd gereorganiseerd in functie van gebruiksgemak en helder overzicht.
In september 2013 startte een nieuwe collega in het team vorming. Om de inwerking meteen een boost te geven, organiseerden we een intern opleidingsmoment rond psycho-fysieke methodieken.
B. NETWERK EN SENSIBILISERING
In het kader van de groeiende samenwerking met de consulenten van de sociale dienst bij de Jeugdrechtbank, volgde een vormingswerker de opleiding Signs of Safety (SOS). Deze methodiek maakt deel uit van de opleiding van consulenten en vormt de basis voor gespreksvoering met de cliënt.
In navolging van de gevolgde opleiding kwamen twee consulenten hun werkwijze m.b.t. Signs of Safety verder toelichten. Vanuit dit opleidingsmoment gingen de teams vorming en dienstverlening een experiment aan tot het hanteren van dit S.O.S-model (3 kolommen model) in onze begeleidingen.
75
We hopen op deze manier, in functie van de cliënt, eenzelfde taal te spreken en meer complementair te zijn in aanpak. Het team consulenten onder leiding van Jens van Lancker stelde ons de vraag om een actieve voorstelling Rots en Water te verzorgen op hun teamdag. We trakteerden deze consulenten op een leuke namiddag (teambuilding) en zij konden op deze manier verder kennismaken met onze manier van werken. Ook zijn de positieve effecten van fysieke ontmoeting niet te onderschatten.
Vormingswerkers van verschillende HCA –diensten kwamen samen op ADAM voor een overleg rond drugs. Opzet hiervan was kennismaking en uitwisseling m.b.t. elkaars aanbod rond aanmeldingen bij drugsdelicten. Dit overleg kent een vervolg in 2014.
Overleg met NPT en De Overstap mondde uit in afspraken en duidelijkheid rond aanbod en overlap (plaats Rots en Water). Dit kent nog zijn vervolg in een wederzijdse voorstelling aan de gehele teams.
C. VTO
Na een (positieve) evaluatie van voorgaande jaren, werd de meerdaagse opleiding rond begeleidershouding in het omgaan met moeilijke doelgroepen verder op punt gesteld en opnieuw gegeven aan de studenten lerarenopleiding van KDG. Deze werd opnieuw als positief geëvalueerd en zal herhaald worden in de toekomst. Daarnaast gaven we ook enkele voorstellingen aan studenten over onze doelgroep en manier van werken.
Het vormingsteam werd tijdens een intervisie opgeleid door een expert yoga- en lichaamsleer.
De teamverantwoordelijke volgde een vierdaagse opleiding coachend leidinggeven.
Verder werden volgende vormingen gevolgd: -
Signs of Safety (Praktikum)
-
Rots en Water opleiding (Gadaku instituut)
-
Studiedag ‘Nieuwe drugs, nieuwe trends’ (OCMW)
-
Studiedag ‘Over alcohol en andere drugs’ (VAD)
-
Studiedag ‘Laten (er)varen?’ (OSBJ)
-
Voorstelling ‘Crisisteam -18’ ( Crisisteam -18)
-
Studiedag ‘Vertrouwenscentrum Turnhout’ (VK)
-
Studiedag ‘Belevend leren en het effect van rollenspel in coaching’ (Hogeschool Gent)
76
3.3 Doelstellingen 2014 In 2014 kiezen we ervoor om de krachten van de afhandelingsvormen dienstverlening en vorming te bundelen en de twee teams samen te voegen. Een brede basis van vormingswerkers en werktrajectbegeleiders moet ervoor zorgen dat we ons aanbod nog sterker kunnen uitbouwen en efficiënter kunnen aanbieden. Een vlot verloop van deze samensmelting zal dan ook de voornaamste doelstelling van 2014 worden. Desalniettemin willen we tot het moment van de fusie de goede werking van beide teams continueren en stellen we voor 2014 volgende luikspecifieke actiepunten voorop: A. INHOUDELIJKE WERKING
We organiseren tweewekelijks een subteamvergadering. Er wordt ruimte gemaakt om inhoudelijke thema’s te bespreken en afspraken te maken rond planning en praktische organisatie van het team vorming.
We besteden bijzondere aandacht aan de doorlooptijden van een dossier. We betrachten de tijd tussen aanmelding en eindverslag te verkorten t.a.v. het vorige werkjaar.
Gezien het thema drugs een duidelijke beleidsprioriteit is voor het arrondissement Antwerpen, evalueren we onze drugmodule en zetten we deze opnieuw in de kijker voor onze verwijzers.
Het lange termijnaanbod wordt grondig geëvalueerd en herbekeken teneinde het een duidelijke(re) finaliteit te geven m.b.t. de noden van de zwaardere doelgroep. We denken hierbij aan een sterk toekomstgerichte benadering met een link met het betreden van de arbeidsmarkt en/of een meer contextgerichte benadering. Op basis van evaluatie, noden en overleg wordt het aanbod verder geconcretiseerd.
We vergroten in 2014 onze expertise m.b.t. individuele psychofysieke trajecten. Hiervoor organiseren we bijvoorbeeld tijdens intervisie specifieke momenten van expertisedeling in combinatie met het verder opdoen van praktijkervaring in concrete dossiers.
We onderzoeken lokaalmogelijkheden om bovenstaande individuele trajecten te laten doorgaan. Een gepaste zaal vinden die leren stimuleert en psychofysiek werken toelaat is een voorwaarde.
77
De afstemmingsoefening die vorming en dienstverlening in 2013 starten, wordt voortgezet in het voorjaar van 2014. In aanloop van de fusie zetten we alvast volgende inhoudelijke thema’s op de agenda: o
combinatie-intake dienstverlening-vorming
o
implementatie van de SOS-methodiek
o
brainstorm en uitwerking van combinatie trajecten dienstverlening- vorming
o
rol van ouders binnen dienstverlening en vorming
o
afstemming van eindverslagen
B. NETWERK EN SENSIBILISERING
We nemen deel aan de intervisie opengesteld voor alle HCA-diensten die de Rots en Water aanbieden binnen hun leerprojecten. ADAM organiseert de eerste intervisie begin 2014.
Een delegatie vormingswerkers neemt deel aan de intervisie rond psycho- fysieke methodieken opgezet door vzw Huize Levensruimte.
We gaan ook dit jaar in op de vraag van Karel de Grote- Hogeschool om een meerdaagse opleiding te verzorgen voor 3e jaarstudenten lerarenopleiding rond omgaan met moeilijke doelgroepen. Deze vorming gaat door in mei.
We bekijken of er in het werkveld interesse is voor een actieve voorstelling Rots en water met open inschrijving.
C. VTO
2014 staat ook in het teken van het opleiden van nieuwe krachten. Enerzijds worden twee nieuwe krachten aangetrokken voor dienstverlening en vorming. Anderzijds stelt de fusie als doel dat enkele medewerkers zich zullen inwerken in de twee maatregelen.
78
4 HERSTELBEMIDDELING 4.1 Beschrijving 4.1.1 Beknopte omschrijving Herstelbemiddeling biedt aan minderjarige verdachten en slachtoffers een context waarin, met behulp van een neutrale bemiddelaar, tegemoet kan gekomen worden aan de materiële en relationele gevolgen van een als misdrijf omschreven feit. De bemiddelaar beoogt een communicatieproces op gang te brengen tussen de minderjarige en het slachtoffer. Er wordt ruimte gecreëerd om ervaringen uit te wisselen rond de oorzaken en gevolgen van de feiten en daarnaast wordt er gezocht naar een constructieve vorm van herstel. Een bemiddeling beoogt een overeenkomst betreffende dit herstel. Deze overeenkomst is een weerspiegeling van de wederzijdse verwachtingen en verbintenissen tussen de partijen. De minderjarige krijgt via herstelbemiddeling de kans om zelf verantwoordelijkheid op te nemen voor zijn daden en om zijn fout recht te zetten ten aanzien van zijn slachtoffer. Aan het slachtoffer wordt de kans geboden om antwoorden te bekomen op zijn vragen en inspraak te hebben in de afhandeling van zijn zaak. Een bemiddeling kan via face to face-contacten, maar dit is geen noodzakelijke voorwaarde. De mogelijkheid wordt steeds aangeboden, maar de bemiddelaar kan ook pendelen tussen beide partijen. Herstelbemiddeling is mogelijk op alle niveaus van de rechtspleging: de procureur of de jeugdrechter kan aan de minderjarige voorstellen een poging tot herstel te ondernemen. Het is met andere woorden een vrijwillig aanbod aan de partijen. Het enige wettelijke criterium op de dag van vandaag is dat het slachtoffer van de feiten geïdentificeerd is.
79
4.1.2 Procedure Herstelbemiddeling kent een gestructureerd verloop: de aanmelding, de introductie, de exploratie, de onderhandeling, de overeenkomst en de opvolging. A. AANMELDING 1) Een jongere wordt op de wettelijk voorziene wijze bij ADAM aangemeld door het parket of de jeugdrechtbank. 2) In complexe dossiers of als het om aanmeldingen met onvolledige of incorrecte informatie gaat, zal de bemiddelaar het dossier van de jongere inlezen op de griffie van de jeugdrechtbank. 3) Ten laatste twee maanden na een aanmelding en naar aanleiding van een bericht van dagstelling wordt aan de procureur en/of jeugdrechter een tussentijds verslag bezorgd. B. INTRODUCTIE 4) Bij opstart van een dossier wordt de advocaat van de jongere via mail op de hoogte gebracht van de aanmelding op onze dienst. Bij parketaanmeldingen wordt de jongere ten vroegste 2 weken na dit schrijven uitgenodigd. Zo heeft de advocaat de kans om zijn cliënt te contacteren. Bij opstart van een dossier dat aangemeld werd door de jeugdrechtbank, kan de jongere onmiddellijk uitgenodigd worden. 5) De bemiddelaar neemt contact op met de partijen. Er wordt per brief een concrete afspraak aangeboden op onze dienst. Hierbij wordt rekening gehouden met de schooltijden. Als er een telefoonnummer beschikbaar is, wordt de afspraak telefonisch gemaakt. Wanneer partijen ons zelf contacteren, wordt na een korte toelichting een afspraak gemaakt voor een verkennend gesprek op de dienst of wordt er, op vraag van de partijen, op huisbezoek gegaan. 6) De eerste kennismaking heeft tot doel de procedure en de consequenties van herstelbemiddeling toe te lichten. Ook de werkingsprincipes worden uitgelegd. Er wordt gepolst naar de bereidheid en de motivatie van de partijen om al dan niet in te gaan op het aanbod. We vinden het als dienst belangrijk dat minstens één van de ouders van de minderjarige aanwezig is tijdens dit gesprek. Indien het om een minderjarig slachtoffer gaat, verwachten wij evenzeer de aanwezigheid van minstens één van de ouders. C. EXPLORATIE 7) Binnen de bemiddeling wordt gewerkt met de verhalen van de partijen. De partijen krijgen de kans om hun verhaal over het conflict vanuit hun eigen perspectief en subjectieve beleving te vertellen.
De
bemiddelaar
inventariseert
de
ervaren
knelpunten
en
benoemt
gemeenschappelijkheden.
80
8) De bemiddelaar gaat op zoek naar de funderingen van de standpunten van beide partijen. Hij gaat na of er wederzijds begrip en erkenning kan zijn. Hij houdt de communicatie tussen beide partijen constructief en waarborgt een veilige sfeer. D. ONDERHANDELING 9) Samen met de partijen inventariseert de bemiddelaar de mogelijke oplossingen en bespreekt hij de haalbaarheid en wenselijkheid van de voorstellen. De partijen kunnen wijzigingen aanbrengen en/of nieuwe voorstellen formuleren, tot zij hierover een akkoord bereiken. In deze fase van het bemiddelingsproces ligt enerzijds de focus op de mogelijkheden van de betrokken jongere en zijn burgerlijke verantwoordelijken. Anderzijds wordt aandacht besteed aan de vragen en de verwachtingen van het slachtoffer en de geleden schade. E. OVEREENKOMST 10) Wanneer beide partijen het eens zijn over de wijze van het herstel, formaliseert de bemiddelaar dit in een schriftelijke overeenkomst. De overeenkomst geeft de identiteit van de betrokken partijen weer, evenals hun standpunten en engagement naar het herstel toe. Indien de partijen tot
een
vergelijk
komen
zonder
concrete
verbintenissen,
spreken
we
van
een
standpuntenverklaring. De overeenkomst wordt ter revisie aan de partijen en hun advocaten voorgelegd. Zij krijgen twee weken tijd om aanpassingen en/of opmerkingen te formuleren. Vervolgens wordt een definitieve overeenkomst opgemaakt die ter ondertekening aan alle partijen wordt aangeboden. F. OPVOLGING 11) De bemiddelaar verbindt zich ertoe de uitvoering van de overeenkomst op te volgen. De opvolging betreft zowel de inhoudelijke uitvoering als de timing. Indien nodig, kan de bemiddelaar actieve ondersteuning bieden. Dit kan onder meer gaan over het opvolgen van afbetalingsplannen, het inschakelen van het Vereffeningfonds of het mee helpen zoeken naar een geschikte werkplaats. Als de overeenkomst niet naar behoren uitgevoerd wordt, zal de bemiddelaar de oorzaak hiervan nagaan en in overleg met de partijen uitzoeken of bijsturing mogelijk is, zodat alsnog een positief resultaat bereikt kan worden. 12) Bij afronding van het dossier maakt de bemiddelaar een eindverslag op voor de verwijzer. Hij is daarbij gebonden aan een beknopte verslaggeving. Hij geeft geen informatie over de inhoud van het bemiddelingsproces, tenzij met schriftelijke instemming van beide partijen. Alle betrokkenen en hun advocaten ontvangen een kopie van het eindverslag. 13) Ten slotte wordt aan de partijen een evaluatiegesprek aangeboden. Tijdens dit gesprek wordt het eindverslag en het verdere verloop van het dossier besproken.
81
4.1.3 Methodische handvaten Binnen de bemiddeling wordt gewerkt met specifieke werkingsprincipes en enkele algemene principes die de werking kenmerken:
Procesbegeleiding
De bemiddelaar begeleidt een communicatieproces tussen de betrokken partijen en houdt zich daarbij strikt aan de werkingsprincipes van bemiddeling:
vrijwilligheid: een bemiddeling kan enkel plaatsvinden als beide partijen er uitdrukkelijk en zonder voorbehoud mee instemmen en dit blijven doen gedurende de hele bemiddeling.
neutraliteit/ meerzijdige partijdigheid: de bemiddelaar is een neutrale derde en neemt zelf geen standpunt in. Hij verdeelt zijn aandacht en bewaakt de belangen van beide partijen.
vertrouwelijkheid: de bemiddelaar is gebonden aan het beroepsgeheim en de gesprekken met de partijen zijn vertrouwelijk. Naar de verwijzers toe geldt een beknopte verslaggeving. Tussen de partijen onderling wordt slechts die informatie uitgewisseld waarvoor toestemming werd gegeven.
transparantie: aan het begin van een bemiddeling wordt aan de partijen uitgelegd waaraan ze zich kunnen verwachten en ze worden maximaal geïnformeerd. Alle stappen die de bemiddelaar gedurende het proces zet, worden besproken.
Verantwoord handelen en uniformiteit zijn belangrijk binnen de dienst. De herstelbemiddelaar werkt binnen een strikt kader. Enerzijds is hij gebonden aan het stappenplan, uitgeschreven in een intern draaiboek. Anderzijds zijn de nieuwe jeugdwet en het samenwerkingsprotocol herstelbemiddeling bepalend. Dit alles neemt niet weg dat de bemiddelaar de inhoud, de vorm en het tempo van de bemiddeling laat bepalen door de partijen zelf.
Hanteren van specifieke gesprekstechnieken
De kerntaak van een herstelbemiddelaar is het begeleiden van een communicatieproces.
De
bemiddelaar beoogt een gezamenlijke, waardevolle en erkennende communicatie tussen de partijen. Hij
hanteert
daarbij
een
grote
waaier
aan
gesprekstechnieken.
Enkele
specifieke
bemiddelingsvaardigheden zijn: actief luisteren, parafraseren (neutraal herformuleren), herkaderen (positief
herformuleren),
onderliggende
beweegredenen
zoeken,
gemeenschappelijkheden
benoemen, erkenning bewerkstelligen, weerstanden bespreekbaar stellen en samenvatten. De bemiddelaar dient eveneens oog te hebben voor de verbale en non-verbale communicatie tussen de partijen. Een groot deel van de doelgroep bij ADAM bestaat uit jongeren van allochtone afkomst. Dit zorgt voor specifieke uitdagingen op communicatief vlak.
82
Participerende en emancipatorische benadering
Binnen de bemiddeling wordt het conflict teruggegeven aan de betrokken partijen. De partijen bepalen zelf de vorm en de inhoud van de bemiddeling en de manier waarop de oplossing al dan niet tot stand komt. De bemiddelaar ziet er vanuit zijn neutrale positie op toe dat de partijen hiertoe een zo groot mogelijke kans krijgen. Er wordt maximaal beroep gedaan op de eigen krachten en mogelijkheden van de partijen.
Responsabiliserend en competentieverhogend werken
De minderjarige verdachte wordt aangesproken op zijn verantwoordelijkheid m.b.t. de door hem gepleegde feiten en de gevolgen ervan. De sterkte van een herstelgerichte benadering ligt in het appèl dat gedaan wordt op de jongere om zelf in te staan voor het herstel van de schade. Herstelbemiddeling vergt een aanzienlijke inspanning van een jongere. Zijn bekwaamheid om verantwoordelijkheid op te nemen wordt aangescherpt. Op deze manier wordt getracht om competentieverhogend te werken. Van het slachtoffer wordt eveneens een grote inspanning gevraagd in de oplossing van het conflict en bijgevolg kunnen dezelfde effecten ook op hem van toepassing zijn.
Contextgericht en multimodaal werken
Het beroep dat op de jongere wordt gedaan, stelt zijn ouders niet vrij van hun pedagogische en burgerlijke verantwoordelijkheid. Er wordt getracht om de ouders maximaal te betrekken bij de bemiddeling. De context van de jongere kan immers ondersteuning bieden bij het zoeken naar een vorm van herstel. Wanneer binnen de gezinscontext meer diepgaande problemen aanwezig blijken te zijn, kan de bemiddelaar, met instemming van de betrokkenen, verder doorverwijzen naar een gepaste vorm van hulpverlening.
Werken met diverse expertise
De aanwezige kennis in het team herstelbemiddeling is voornamelijk afkomstig uit de criminologische wetenschappen, toegepaste psychologie, agogiek en het maatschappelijk werk en advisering. Deze diversiteit aan invalshoeken verrijkt de bemiddelingspraktijk. Door het organiseren van intervisie en inhoudelijke subteams wordt de aanwezige expertise ten volle benut. Daarnaast trachten we via externe overlegplatforms onze kennis te verbreden. Met deontologische vraagstukken kunnen de bemiddelaars terecht bij de deontologische commissie bemiddeling.
83
4.2 Evaluatie 2013 4.2.1 Kwantitatieve resultaten A. AANMELDINGEN
HERSTELBEMIDDELING - HISTORIEK AANMELDINGEN (op basis van aangemelde dossiers, n=4194) 13
600
Aantal dossiers
500
21
26
17
400
10
300 200
458 491
89 40 61
100 0
20
50
74 298
590 466
315
374
71 184 43 115 105 77 122 64 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Jaartal Jeugdparket
Jeugdrechtbank
In 2013 werden er 384 dossiers aangemeld voor herstelbemiddeling. Dit betekent, net zoals vorig jaar, een daling van 20% ten aanzien van het voorbije jaar (2012). Maken we de vergelijking over de twee jaren heen, stellen we een daling van 36% vast. Dit houdt in dat onze dossierlast op twee jaar tijd met 1/3e gedaald is. Met de overdracht van 119 lopende dossiers uit 2012 betekent dit voor herstelbemiddeling een dossierlast van 503 dossiers voor het werkjaar 2013.
84
HERSTELBEMIDDELING - VERWIJZER (op basis van aangemelde dossiers, n=384)
aantal aanmeldingen
400 300
vordering
235 200 geen vordering
100
139 10
0
Jeugdrechtbank
Parket verwijzer
De overgrote meerderheid van de dossiers (374) werd aangemeld door het parket. Slechts 10 dossiers werden door de jeugdrechter aangemeld. 63% van deze 374 dossiers kende een gelijktijdige vordering ingesteld voor de jeugdrechtbank. De overige 37% zijn loutere parketdossiers.
AANMELDINGEN JEUGDPARKET 2009-2013 vorderingsbeleid (op basis van aangemelde dossiers, n=2312)
Aantal dossiers
600
400
359 280 357 137
235
Parket zonder vordering Parket met vordering
200 211
178
231
109
139
0
Jaartal
We stellen een stijging vast van de loutere parketdossiers. Als oorzaak kunnen we de stijging van lichtere feiten, met name winkeldiefstal, aangeven. Hierdoor lijken we terug te gaan naar een verhouding gelijkaardig aan die in 2011. Ondanks de globale daling van het aantal aangemelde dossiers, merken we een opvallende daling van het aantal gevorderde dossiers op, namelijk 34% ten aanzien van vorig jaar.
85
JURIDISCHE KWALIFICATIE HERSTELBEMIDDELING 2013 (n=384)
Percentage
Diefstal d.m.v. braak, inklimming of valse sleutels Diefstal d.m.v. geweld of bedreiging Diefstal met verzwarende omstandigheden Gewone diefstal Gewone fiets- en motodiefstal Heling
58,85
Huisdiefstal Poging tot diefstal d.m.v. braak, inklimming of valse sleutels Poging tot gewone diefstal Zakkenrollerij Winkeldiefstal Opzettelijke slagen en verwondingen Poging tot doodslag
21,88
Afpersing/steaming Belaging/stalking
7,55
Bedreigingen Beschadigingen (vernielingen in het algemeen) Opschriften op de openbare weg of op openbare gebouwen Aanranding van de eerbaarheid Verkrachting
6,51
1,30
Opzettelijke brandstichting
1,30
Handel, bezit en/of gebruik van verdovende middelen
0,26
Weerspannigheid Oplichting
2,34
Andere Totaal
100,00
Bovenstaande tabel geeft een overzicht van de kwalificaties van de aanmeldingen. Het betreft hier enkel de hoofdkwalificatie. Ten aanzien van 2012 zijn de hoofdgroepen van kwalificaties zo goed als ongewijzigd gebleven. Bovendien is dit een vaststelling die reeds enkele jaren van kracht is. Als we alle subkwalificaties op een rij zetten is er echter een wijziging in de top 4 van meest voorkomende kwalificaties: 1. Opzettelijke slagen en verwondingen 2. Diefstal met geweld of bedreiging 3. Diefstal met braak of inklimming- diefstal met verzwarende omstandigheden 4. Gewone diefstal De opvallendste stijging ten aanzien van 2012 stellen we vast bij de lichtere feiten: de aanmeldingen voor bemiddeling bij winkeldiefstallen stegen beduidend, namelijk van 20 naar 73 aanmeldingen (stijging van 250%). Als we dit in rekenschap brengen met het totaal aantal aanmeldingen, stellen we vast dat quasi één vijfde van de aanmeldingen een winkeldiefstal betrof. Onderstaande tabel toont aan hoe de categorie van winkeldiefstal over de jaren heen schommelt.
86
Herstelbemiddeling 2009-2013 - Aangemelde Feiten 30 Opzettelijk S&V
25
Percentage
20
Afpersing/bedrei ging
15
Beschadiging/Op schriften
10 Winkeldiefstal
5
0 2009
2010
2011
2012
2013
Jaartal
Naast de opvallende schommeling van de aanmeldingen van winkeldiefstal, valt ook de forse terugval van de aanmeldingen van beschadigingen en opschriften op. De dalende trend startte in 2011 en heeft zich over de volgende jaren weinig of niet hersteld. B. JONGEREN
HERSTELBEMIDDELING - GEBOORTEJAAR (op basis van afgesloten dossiers, n=413)
30 28 26
percentage
25 20
19
15 13
10 8
5 0
1
3
De groep 15 tot 18 jarigen (86%) maakt net als vorig jaar de grootste groep uit van jongeren die aangemeld werden voor een bemiddeling. Als we naar de verdeling meisjes – jongens kijken, stellen we vast dat de grote meerderheid van de verdachten uit jongens bestaat (85%).
87
C. RESULTATEN
HERSTELBEMIDDELING - EVALUATIE (op basis van afgesloten interacties, n=556)
43%
57%
Niet opgestart
Opgestart
In 2013 werden er 556 interacties6 verwerkt, wat opmerkelijk lager ligt dan de afgelopen jaren (daling van 27%). 319 interacties werden na een eerste contactname afgesloten. Dit betekent dat er in 57% van de gevallen geen bemiddeling plaatsvond. In de resterende 237 interacties (43%) werd een bemiddeling opgestart.
6
Een interactie is één verdachte t.a.v. één slachtoffer. Binnen een clusterdossier ontstaan bijgevolg meerdere interacties.
88
C.1 NIET OPGESTARTE DOSSIERS
HERSTELBEMIDDELING - REDEN NIETOPSTART (op basis van afgesloten interacties n=319)
Alles is al geregeld tussen de partijen
74% 5%
20%
Slachtoffer heeft geen vraag meer
1% Eén van de partijen is niet bereikbaar
Eén van de partijen wenst niet in te gaan op het aanbod
Wanneer we de reden van niet-opstart nagaan, stellen we het volgende vast:
In 1% van de interacties hadden de partijen intussen zelf een akkoord gesloten;
In 20% van de interacties gaf het slachtoffer expliciet aan geen verwachtingen meer te hebben ten aanzien van de minderjarige;
In 5% van de interacties werd (minstens) één van de betrokken partijen niet bereikt. Dit betekent dat de briefwisseling niet kon worden bezorgd op het opgegeven adres;
In 74% van de interacties wenste minstens één van de betrokken partijen niet op het aanbod in te gaan. Onder deze formuleringen vallen eveneens de partijen die niet hebben gereageerd.
89
HERSTELBEMIDDELING - ANALYSE 'wenst geen aanvang' (op basis van afgesloten interacties, n=246) ²
25%
32%
15%
29%
verdachte reageert niet verdachte wenst geen bemiddeling slachtoffer reageert niet slachtoffer wenst geen bemiddeling
7
Wanneer we voor de dossiers die worden afgesloten met vermelding ‘minstens één van de partijen wenst niet dat de bemiddeling een aanvang neemt’, een opsplitsing maken tussen verdachten en slachtoffers, komen we tot de volgende vaststellingen:
Bij 15% van de interacties werd het dossier afgesloten omdat de minderjarige verdachte nooit gevolg gaf aan onze uitnodiging. In 25% van de gevallen ontvingen we van de verdachte de boodschap niet te willen bemiddelen met het slachtoffer. Het gaat onder andere om jongeren die hun betrokkenheid bij de feiten ontkennen of minimaliseren. We merken op dat in het merendeel van deze dossiers de bereidheid tot bemiddelen nog niet getoetst werd bij het slachtoffer.
In 32% van de gevallen reageerde het slachtoffer niet op onze uitnodiging. Ze kwamen niet naar de afspraak en namen ook nooit contact op met de bemiddelingsdienst. In 29% van de interacties belde het slachtoffer ons met de expliciete boodschap niet op het aanbod wensen in te gaan. Als reden werd onder andere aangehaald dat men voor een gerechtelijke afhandeling kiest of dat men geen tijd wil investeren in een bemiddeling. We benadrukken dat er in bijna al deze dossiers wel een gesprek plaatsvond met de minderjarige verdachte en dat deze dus geconfronteerd werd met de gevolgen van zijn daden.
In vergelijking met de afgelopen twee jaar zijn deze cijfers zo goed als ongewijzigd gebleven. De grootste uitval blijft met andere woorden langs slachtofferkant.
7
Deze tabel is gebaseerd op de afgesloten interacties met als categorie ‘minstens één van de partijen wenst geen aanvang.
90
C.2 OPGESTARTE DOSSIERS Voor 237 interacties vond er een bemiddeling plaats.
HERSTELBEMIDDELING - EVALUATIE NA OPSTART (op basis van afgesloten interacties, n=237)
25% 75%
Geen overeenkomst
Overeenkomst
In 178 interacties (75%) bereikten de betrokken partijen een overeenkomst. Dit betekent dat in 3 van de 4 opgestarte dossiers via de bemiddeling een regeling kon worden getroffen in verband met het herstel van de geleden schade. In de overige gevallen (25%) leidde een bemiddeling niet tot een overeenkomst. Dit is een constante ten opzichte van vorige jaren. Als het bemiddelingsproces tot een overeenkomst met concrete verbintenissen leidt, volgt de bemiddelaar de uitvoering van de overeenkomst intensief op. De opvolging gebeurt via telefonische en persoonlijke contacten met zowel de jongere als de ouders. Ook ten aanzien van de slachtoffers wordt er een terugkoppeling gemaakt. Indien de uitvoering van de overeenkomst moeizaam verloopt, zoekt de bemiddelaar samen met de partijen naar mogelijke manieren om bij te sturen. Deze aanklampende werkwijze leidde tot een uitvoeringsgraad van maar liefst 98%. Hieruit kunnen we vaststellen dat zodra partijen bereid zijn om mee te werken, er in driekwart van de dossiers een akkoord kan worden bereikt dat vervolgens zo goed als altijd uitgevoerd wordt.
HERSTELBEMIDDELING - MODALITEIT BEMIDDELING (op basis van afgesloten - opgestarte interacties, n=239)
percentage
80
75
60 40 25
20 0
1 op 4 bemiddelingen leidde tot een direct gesprek (25%). Dergelijke gesprekken gaan steeds door op onze dienst. De meerderheid kiest echter nog steeds voor een bemiddeling op indirecte wijze. Dit is het geval wanneer één van de partijen er voor kiest om boodschappen en/of verwachtingen via de bemiddelaar over te brengen. Hier neemt de bemiddelaar een centrale rol op als tussenpersoon en pendelt hij tussen de partijen. C.3 HERSTELMODALITEITEN
HERSTELBEMIDDELING HERSTELMODALITEIT bij OVEREENKOMST (op basis van afgesloten - tot overeenkomst leidende interacties, n=436)
aantal
400
365
300 200 100
71
0 wijze van herstel
In 2013 werden er 178 overeenkomsten gesloten. In slechts 3 overeenkomsten werd er enkel een financiële regeling getroffen. In de overgrote meerderheid (175) spreken we van een combinatie van zowel een financiële als niet financiële vorm van herstel.
ADAM KWALITEITSVERSLAG 2013
92
In totaal registreerden we 365 maal een niet-financieel herstel. We kunnen hieruit afleiden dat een niet- financiële vorm van herstel voor vele slachtoffers een zeer belangrijk onderdeel vormt binnen de herstelbemiddeling. Onderstaande tabel toont aan waaruit een niet-financieel herstel kan bestaan. HERSTELBEMIDDELING - WIJZE NIETFINANCIEEL HERSTEL (op basis van afgesloten - tot overeenkomst leidende interacties interacties, n=365)
40 33
30
31
Percentage
28
20 10 4
0
1
2
Wijze van niet-financieel herstel
Binnen de modaliteiten van het niet- financieel herstel zien we dat verontschuldigingen en/of antwoorden op vragen vaak een belangrijk onderdeel van de overeenkomst vormden. Deze vaststelling blijft over de jaren heen een constante. Het maken van beloftes / intenties kent dit jaar een stijging. HERSTELBEMIDDELING - WIJZE FINANCIEEL HERSTEL (op basis van afgesloten - tot overeenkomst leidende interacties , n=71)
Percentage
50 40
41
30 26
20 10
14 2
0
Wijze van financieel herstel
ADAM KWALITEITSVERSLAG 2013
93
Bij een financieel herstel zien we dat in de meeste gevallen (41%) de ouders bijsprongen, al dan niet met een recuperatie bij de minderjarige achteraf. Ten aanzien van vorig jaar zijn er meer jongeren die het geld uit eigen zak haalden, zij het via zak- of spaargeld of via werk. Slechts 2 % van de minderjarigen ging voor het vereffeningsfonds werken om zijn slachtoffer te kunnen vergoeden. Dit in tegenstelling tot 24% werkenden voor het vereffeningsfonds vorig jaar. Het slechts beperkt beroep doen op het vereffeningsfonds volgt uit de verscherping van de richtlijnen over de jaren heen ; het vereffeningsfonds dient enkel voor de jongeren die op geen enkele andere wijze hun slachtoffer kunnen vergoeden. De bemiddelingsdienst betaalde 10.968,28€ uit aan de benadeelde partijen. Dit levert een mediaan van 66,70 euro per vergoeding op. De bedragen die in 2013 vergoed werden binnen de bemiddeling zijn gelijk met die van in 2011. Enkel in 2012 was er een buitengewoon gemiddelde van 150 euro. 1 jongere vergoedde de schade via vereffeningswerk en werkte 62 uren. Het provinciaal vereffeningsfonds betaalde 400 euro uit, een bedrag dat in het niets verdwijnt ten opzichte van de 2162,63 euro vorig jaar. C.4 WERKTRAJECTEN Het luik dienstverlening volgde in 2013 maar liefst 21 werktrajecten op in het kader van herstelbemiddeling. Ze deden hiervoor beroep op de werkplaatsen van dienstverlening. Deze 21 werktrajecten waren goed voor 502 uren vrijwilligerswerk of werkuren voor het vereffeningsfonds. Herstelbemiddeling
Aantal maal
Aantal uren
STAD ANTWERPEN Atlasgebouw
1
37
Bibliotheek Elsschot - Linkeroever
1
4
PO/BOF - magazijn
1
8
2
56
1
32
3
14,5
1
7,36
1
12
Bibliotheek Hoboken Bibliotheek Couwelaer - Deurne Bibliotheek De Poort - Berchem Bibliotheek Driehoek - Ekeren
PO/BOF - lassen/schrijnwerkerij Containerpark Borgerhout Containerpark Deurne Containerpark Luchtbal Containerpark Hoboken Kinderboerderij CC Berchem Stedelijke Jeugddienst - GBA OCMW Dienst Werkgelegenheid OCMW Dienstencentrum Arena Dienstencentrum Hagelkruis Dienstencentrum Huize Berchem WZC De Pelikaan - keuken
ADAM KWALITEITSVERSLAG 2013
94
WZC De Pelikaan - DVC WZC De Tol - keuken WZC Europasquare - animatie WZC Gitschotelhof - keuken
2
63,5
WZC St.-Bartholomeus - keuken
1
54
WZC St.-Maria - keuken
1
40
WZC Vinck-Heymans - keuken
1
15
ZNA Jan-Palfijn - keuken
1
40
ZNA St. Elisabeth - keuken
3
79
ZNA Stuivenberg - onderhoud
1
40
21
502,36
WZC Gulden Lelie - animatie WZC Melgeshof - keuken
ANDERE Speelhuis Elief TOTAAL
D. DUUR VAN DE BEMIDDELING HERSTELBEMIDDELING - DUUR in dagen (mediaan)
verloop bemiddeling
(op basis van afgesloten dossiers, n=413)
43
niet-opgestart
130
opgestart
0
20
40
60
80
100
120
140
aantal dagen
Een niet- opgestart dossier duurde in 2013 volgens de mediaan 43 dagen. De verwijzer ontving met andere woorden anderhalve maand na aanmelding reeds een eindverslag. Een dossier waarin de bemiddeling plaatsvindt, wordt in de meeste gevallen (mediaan) na 4 maanden (met name 130 dagen) afgesloten. Ten opzichte van het voorgaande jaar, stellen we vast dat zowel voor de opgestarte als de niet- opgestarte dossiers, de duur van verwerking afnam. Eén van de verklaringen kan schuilen in de stijging van het aantal aanmeldingen van winkeldiefstal. Dergelijke lichte feiten leiden meestal gemakkelijker tot een overeenkomst met verbintenissen, die bovendien geen lange opvolging vereisen.
ADAM KWALITEITSVERSLAG 2013
95
4.2.2 Inhoudelijke evaluatie 2013 was een minder evident jaar voor het luik herstelbemiddeling. Het aantal aanmeldingen kende, net als bij de andere afhandelingsvormen, een opmerkelijke daling ten opzichte van het vorige jaar. Dit hield het team zorgelijk in de ban: Wat verklaart deze daling? Wie kunnen we hiervoor aanspreken? Moeten we bepaalde acties ondernemen? Hoe anticiperen we hier op als team? Deze daling bracht, naast een bezorgdheid, ook positieve zaken met zich mee. Zo hebben we hebben bijvoorbeeld in 2013 boeiende gesprekken gehad met relevante partners inzake herstelbemiddeling, zoals het parket, de advocatuur, politie, de overheid. De extra ruimte bood ons de mogelijkheid om na te denken over innovatieve ideeën voor herstelbemiddeling. Herstelbemiddeling heeft in 2013 veel geïnvesteerd in de kennis van de sociale kaart en de sensibilisering van het concept herstelbemiddeling. Vermeldingswaardig is ook dat het team herstelbemiddeling voor het vijfde opeenvolgende jaar een directe opstart van de dossiers kon garanderen en dat een wachtlijst uitbleef. Onderstaand vindt u een overzicht van de verwezenlijkingen van het team herstelbemiddeling in 2013. A. INHOUDELIJKE WERKING
Als we de aanmeldingen voor herstelbemiddeling bekijken, stellen we voor 2013 een terugval van 20 % vast in vergelijking met 2012. De redenen hiertoe zijn ons niet geheel duidelijk en vormen onderwerp van overleg met het parket. Een tekort aan mankracht bij het parket en veranderingen door de Salduz-wetgeving kunnen mogelijks verklaringen bieden.
Met het jeugdparket maakten we de volgende afspraken: 1) Wanneer er in één dossier meerdere jongeren betrokken zijn, doch niet alle jongeren een aanbod tot herstelbemiddeling kregen, werd de afspraak gemaakt dat deze dossiers alsnog naar onze dienst doorgestuurd zouden worden. 2) In 2013 werden de databank van het Parket inzake aanmeldingen voor herstelbemiddeling (= de lijst die naar het BJB gaat) op regelmatige tijdstippen vergeleken met onze aantallen. Dit heeft als doel om zeker te kunnen zijn dat er geen enkele aanmelding verloren gaat. 3) Na overleg tussen de HCA-diensten (Elegast en ADAM) en het jeugdparket werd de richtlijn gesteld om een strenger beleid te voeren inzake winkeldiefstallen. Het resultaat hiervan liet zich ook voelen in onze cijfers: het aantal aanmeldingen van winkeldiefstallen steeg opmerkelijk.
ADAM KWALITEITSVERSLAG 2013
96
Er werd tweewekelijks een subteamvergaderingen georganiseerd. Tijdens deze vergaderingen kwamen volgende zaken aan bod: Er werden afspraken gemaakt rond de planning en praktische organisatie van het team herstelbemiddeling. Met het oog op een eenvormige aanpak werden inhoudelijke thema’s behandeld. Eén van die momenten ging door als een inhoudelijk subteam (supra). Na de zomervakantie werd onze interne verslaggeving inzake de subteamvergaderingen herstelbemiddeling verder verfijnd. Op voorstel van de bemiddelaars konden individuele dossiers besproken worden.
In februari namen wij de overeenkomsten en standpuntenverklaringen grondig onder de loep. Dit was een vervolg op het inhoudelijk subteam-moment in december 2012. We vertrokken vanuit een vergelijking van de overeenkomsten met andere bemiddelingsdiensten. In februari bekeken wij meer specifiek de verbintenissen binnen een overeenkomst, de kleine letters opgenomen in de overeenkomst en enkele juridische kwesties. Vragen die voortvloeiden uit ons inhoudelijk subteam werden voorgelegd aan de jeugdadvocaten en aan Lieve Balcaen van het Steunpunt Jeugdhulp. Op basis van deze antwoorden werd besloten volgende inhoudelijke aanpassingen door te voeren: o Vanaf heden kan een gedeeltelijke overeenkomst afgesloten worden indien het financiële aspect aan de appreciatie van de rechter wordt overgelaten, maar er niettegenstaande een andere vorm van verbintenis is tussen de partijen. Hierbij gebruiken wij voortaan de standaardzin: “Deze gedeeltelijke overeenkomst heeft geen betrekking op de financiële vergoeding van de geleden schade. Voor dit aspect richten de partijen zich tot de gerechtelijke instanties”. o Het afbetalingsplan wordt nu in de overeenkomst opgenomen. Meer specifiek wordt de uiterste datum van betaling opgenomen in de verbintenis van de jongere, maar niet in de verbintenis van het slachtoffer. o Omwille van het Art. 47 JWB omtrent het onweerlegbaar vermoeden van fout, hebben we in onze kleine letters een standaardzin inzake het al dan niet erkennen van schuld toegevoegd. “De overeenkomst houdt geen erkenning van aansprakelijkheid of schuldbekentenis in, buiten wat partijen uitdrukkelijk erkennen.”
Onze methodiek onderging tijdens het jaar enkele wijzigingen: o De jeugdpermanentie hadden enkele bemerkingen over de vertrouwelijkheid van het reactieformulier dat wij aan verdachten en slachtoffers bezorgden. Daarom hebben wij dit formulier, samen met enkele collega- diensten, voorgelegd aan de deontologische commissie. Vervolgens werd het reactieformulier zo goed mogelijk aangepast conform hun bevinden en werd deze versie voorgelegd in de werkgroep verbetertraject alsook nogmaals aan de deontologische commissie. De hamvraag was of het nu al dan niet correct was om het reactieformulier verder te gebruiken.
ADAM KWALITEITSVERSLAG 2013
97
Op basis van de antwoorden hebben we besloten om het reactieformulier niet meer te gebruiken. Voortaan wordt in het eindverslag aan de verdachte en het slachtoffer vermeld dat zij zelf een schrijven aan de procureur of jeugdrechter kunnen richten. o Wij vinden het uitermate belangrijk dat onze standaardbrieven zeer duidelijk zijn. Met het oog daarop, vroegen we andere organisaties om onze brieven onder de loep te nemen. Ook de werkgroep Beke had een aantal suggesties met betrekking tot formuleringen. Op basis van alle bemerkingen brachten we aanpassingen aan, zowel qua inhoud als vorm. Het mailadres van de bemiddelaar wordt nu in de aanbodsbrief opgenomen. Vanuit de werkgroep ‘verbetertraject Beke’ werd gesteld dat de aanbodsbrief steeds vanuit het parket dient te vertrekken. Echter, in Antwerpen is dit moeilijk haalbaar waardoor er nog gezocht wordt naar een oplossing waar alle betrokkenen zich in kunnen vinden. o We streven zoveel mogelijk naar uniformiteit van formulering in onze verbintenissen. Dit is terug te vinden in verschillende punten: 1) Wanneer het vrijwilligerswerk of herstel in natura betreft, wordt nu de volgende standaardzin gebruikt: ‘het vrijwilligerswerk moet naar behoren worden uitgevoerd en zal geëvalueerd worden door de werkplaats en de ADAM medewerker’. 2) Indien een jongere op een bepaalde plaats en op vaste dagen moet gaan werken in het kader van vrijwilligerswerk of herstel in natura, wordt dit onder de vorm van een uurregeling opgenomen in de overeenkomst. 3) Wanneer het gaat om vrijwilligerswerk vult de werkplaats een evaluatieformulier in. Wanneer het gaat om herstel in natura op een werkplaats of bij het slachtoffer dient enkel een standaardformulier worden ingevuld als bewijs van uitvoering. o De procedure rond het afsluiten van een dossier waarbij het slachtoffer geen eisen formuleert werd op punt gesteld.
In het kader van het uitbesteden van werkers door herstelbemiddeling aan dienstverlening werd de samenwerking door beide luiken geëvalueerd en zeer positief bevonden. Enkele zaken werden op punt gesteld, zoals: Welke basisinformatie wordt er uitgewisseld over de jongere die aan het werk moet? In welke mate wijkt de finaliteit en de werkwijze van een VEF traject af van een dienstverleningstraject? Wat als jongeren een minder goede beoordeling krijgen van hun werkprestatie? Wat zijn de verwachtingen van het VEF? Deze laatste twee vragen werden eveneens voorgelegd aan het vereffeningsfonds. Uit hun standpunt verstaan we dat het leerproces primeert. Een jongere mag bijgevolg niet zomaar afgeschreven worden wegens een minder goede beoordeling.
Vanuit het VEF kwam de boodschap dat zij naar meer naambekendheid streven. In navolging van een praktijk in Oost-Vlaanderen stelden ze voor dat er bij elke uitbetaling een brief gericht werd aan het slachtoffer waarbij vermeld werd dat de provincie dit betaalde en waarbij ze de hoop formuleerde dat dit heeft bijgedragen tot het herstel. Wij kunnen ons als dienst hierin vinden, mits de brief vanuit onze dienst vertrekt. De concrete afstemming vindt in 2014 plaats.
ADAM KWALITEITSVERSLAG 2013
98
Het intern draaiboek herstelbemiddeling werd up to date gehouden. Bij wijzigingen in onze procedure werden deze systematisch door één bemiddelaar aangepast.
Er werd een eerste poging gedaan om na te denken over een tevredenheidsmeting bij partijen. Dit werd in pauze gezet tot we meer duidelijkheid hebben rond de verwachtingen vanuit de overheid.
In 2012 presenteerde het bureau Beke, in opdracht van de overheid, de resultaten van haar onderzoek over herstelbemiddeling. Daarop werd de werkgroep ‘verbetertraject Beke’ opgericht. Deze kreeg een vervolg in 2013. Belangrijke verwezenlijkingen zijn: het formuleren van aanbevelingen inzake regelgeving aan de overheid, het stellen van prioriteiten binnen de verbeterplanning, het uitwerken van een uniforme aanbodsbrief en een uniforme rapportage naar de verwijzers toe. Daar wij, in tegenstelling tot andere arrondissementen, zelf de aanbodsbrief versturen, hebben wij het nieuwe exemplaar voorlopig geïntegreerd in onze bestaande aanbodsbrief. Inzake rapportage is het voor onze dienst een winst dat we dossiers nu ook met een mondeling akkoord kunnen afsluiten.
In navolging van de werkgroep ‘verbetertraject Beke’ werd in het najaar 2013 het ‘Forum Bemiddeling Minderjarigen’ in het leven geroepen (voorheen ‘denktank herstelbemiddeling’ genoemd). Dit forum is er gekomen vanuit de nood tot uitwisseling tussen herstelbemiddelaars over de verschillende diensten. Het behandelt verbeteracties en thema’s die opduiken bij de bemiddelingsdiensten. Het plan om het forum als adviesorgaan voor het coördinatorenoverleg te laten fungeren wordt even on hold gezet. In de prioriteitenplanning van de werkgroep ‘verbetertraject Beke’ kwam de finaliteit van herstelbemiddeling naar boven als topprioriteit. Dit wordt de focus en opdracht in 2014.
Het afgelopen jaar werd sterk gezocht naar manieren waarop wij onze expertise op andere domeinen kunnen inzetten. Wij zagen twee mogelijke pistes, met name: bemiddelen in voorzieningen en bemiddelen in scholen. Er vonden gesprekken plaats met onze collega’s van ALBA aangezien zij reeds een proefproject lopende hebben omtrent bemiddelen in voorzieningen.
Daarnaast
wordt
binnen
integrale
jeugdhulp
eveneens
een
bemiddelingsmogelijkheid voorzien binnen de voorzieningen. Er werden nog geen knopen doorgehakt waar we onze pijlen op zullen richten. Ondertussen volgen we met grote interesse de evoluties op de voet.
Vanuit het steunpunt jeugdhulp werd de vraag gesteld om coaching te voorzien tijdens een opleiding rond herstelgericht werken in leefgroepen. Door enkele personeelswissels kwam deze vraag helaas ongelegen voor onze dienst. Wij sluiten deze piste zeker niet uit voor de toekomst.
ADAM KWALITEITSVERSLAG 2013
99
We starten een experiment met het JAC. Enerzijds creëerden we ruimte om een bemiddelaar beschikbaar te stellen in vastgelopen dossiers. Dit leidde in 2013 tot één concreet dossier waarbij een bemiddelaar als neutrale derde tussenkwam in een conflict tussen een minderjarige en de moeder. Anderzijds startten we met de voorbereiding van een opleiding bemiddeling voor de JACmedewerkers. Deze zal uiteindelijk in het voorjaar 2014 plaatsvinden.
Alle afgesloten dossiers van 2013 werden ingevoerd in BINC. Naar aanleiding daarvan werden een aantal onregelmatigheden in het systeem vastgesteld en gecommuniceerd aan het Steunpunt Jeugdhulp. Ons intern registratiesysteem kende ook enkele wijzigingen: vanaf heden wordt de doorlooptijd per dossier (aanmelding – start – einde – eindverslag naar de verwijzer) geregistreerd en werd de kolom HB-extra op punt gesteld.
B. NETWERK EN SENSIBILISERING
In 2013 kregen alle bemiddelaars de mogelijkheid een dag op de werkvloer van het Jeugdparket mee te draaien. Het doel was om zicht te krijgen op hun dagdagelijkse werking.
Samen met de andere bemiddelingsdiensten in Antwerpen, met name BIS, Suggnomè en Elegast, werd in analogie met vorig jaar een vorming voor de balie georganiseerd. Dit terug onder de vorm van een themalunch, met de bedoeling nieuwe / andere advocaten te bereiken om deze te sensibiliseren over het aanbod HB. Gezien het succes zal deze vorming in 2014 opnieuw herhaald worden.
Daarnaast vond een overleg plaats met de advocatuur, dit met het oog op een vlotte samenwerking. Punten die aan bod kwamen waren: de problematische aanstelling van éénzelfde advocaat binnen één cluster, de grote belasting voor HB wanneer advocaten gelijktijdig hun administratie op orde brengen, de vraag aan advocaten dat zij ons op de hoogte brengen van specifieke adviezen die zij aan hun cliënt verlenen die betrekking hebben op de HB.
De samenwerkingsafspraken met de juridische dienst van de politie inzake een voorstel van herstelbemiddeling werden opnieuw besproken. Als team hebben we ervoor gekozen om de huidige samenwerkingsafspraken te behouden.
In juni 2013 vond, samen met de collega’s van Elegast, een overleg plaats met Sarah Eelen van De Lijn. Er werden afspraken gemaakt voor herstelbemiddeling bij geweldsdelicten en vandalisme. Hierbij wordt een onderscheid gemaakt tussen dossiers waar enkel de chauffeur benadeeld is en dossiers waar zowel de Lijn als de chauffeur benadeeld is. In navolging van dit overleg werd in het najaar eveneens de samenwerking met Infrabel en Eandis op punt gesteld.
ADAM KWALITEITSVERSLAG 2013
100
Twee vaste collega’s namen deel aan het begeleidingsteam van Suggnomè dat driemaandelijks plaatsvindt.
In het najaar 2013 kwamen twee GAS-bemiddelaars van Elegast hun werking voorstellen. Zij gaven eveneens meer uitleg over de nieuwe GAS-wetgeving.
Vanuit de eerdere vaststelling dat we een grote uitval kennen van slachtoffers voor zowel de werkvorm herstelbemiddeling als Hergo, is het idee ontstaan om toenadering te zoeken tot verschillende partners in het werkveld. In het kader hiervan vond in 2012 reeds een overlegmoment plaats met de dienst Slachtofferbejegening van de politie en werd reeds een verkennend gesprek gehouden met de coördinator van slachtofferhulp van CAW De Mare. In 2013 werd deze kennismakings- en sensibiliseringsronde verder gezet. Zo heeft in het voorjaar 2013 de verantwoordelijke van de dienst Slachtofferhulp een voorstelling op onze dienst gebracht en waren wij in het najaar te gast op de dienst Slachtofferonthaal van het Parket voor een toelichting van hun dienst. In oktober 2013 ging één collega, samen met een collega van Elegast en Suggnomè een toelichting geven aan de vrijwilligers van Slachtofferhulp.
Gezien de tijdelijke, beperkte toestroom van dossiers, namen we de tijd om ook de werking van andere relevante diensten te leren kennen en op die manier ook meer bekendheid rond ons aanbod te geven. Zo vond een uitwisseling plaats met het team GOH, Crisisteam -18, Centrum voor levens- en gezinsvragen en het justitiehuis.
Op regelmatige basis ontvingen we studenten met vragen, werkten we mee aan masterproeven, verzorgden we twee gastcolleges over de methodiek van bemiddeling aan de Karel De Grote Hogeschool en (samen met een collega van vorming) een les aan de opvoeders van het VLOD volwassenonderwijs. Daarnaast kregen wij de vraag om mee te werken aan het onderzoek van Tinneke Van Camp bij The University Of Sheffield. Hierbij was het de bedoeling om de motivatie van slachtoffers die meewerken aan een bemiddeling na te gaan. Dit kent een vervolg in 2014.
Een advocaat van de jeugdpermanentie stelde de vraag om een stage bij herstelbemiddeling te lopen en heeft een intakegesprek gevolgd. Daarnaast kregen wij bij ADAM een stagiaire rechter op bezoek. Hieraan werd naast de werking van vorming en dienstverlening, eveneens de werking van herstelbemiddeling en Hergo toegelicht.
In oktober gingen een aantal collega’s naar de receptie van het VEF.
Binnen de werkgroep diversiteit, waaraan een ADAM-medewerker deelnam, werd er een vorming uitgewerkt. Deze werd door een externe expert gegeven en werd als erg succesvol beschouwd. (supra). De werkgroep is hiermee tot een eind gekomen.
ADAM KWALITEITSVERSLAG 2013
101
In het najaar 2013 werd de mogelijkheid om onze werking van herstelbemiddeling aan de politie toe te lichten onder de loep genomen. Enerzijds wensen we de agenten in opleiding te bereiken, anderzijds willen we de agenten die reeds werkzaam zijn niet uit het oog verliezen. Dit wordt verder opgenomen in de jaarplanning van 2014.
C. VTO
Eén bemiddelaar volgde in 2012 de opleiding methodiek van bemiddeling aan de KHLeuven. Het eindwerk en het assessment vonden in het voorjaar 2013 plaats, met als onderwerp ‘Bemiddelen in pedagogische contexten’.
Drie collega’s gingen naar de studiedag Methodiek van herstelbemiddeling (PWO). Eén collega engageerde zich hierbij om deel uit te maken van het panelgesprek.
Drie collega’s volgden de tweedaagse vorming Bemiddeling in seksuele delicten (BemiddeLINK).
Drie collega’s gingen naar de Studiedag Culturele Diversiteit (BemiddeLINK). Deze studiedag werd georganiseerd door de werkgroep Diversiteit waaraan één collega deelnam. Eén collega volgde binnen de postgraduaat opleiding forensische psychodiagnostiek en counseling de module ‘Diagnostiek minderjarige daders’.
De teamverantwoordelijke volgde een vierdaagse opleiding coachend leidinggeven.
Verder werden er vormingen gevolgd rond: -
Dag van het slachtoffer: “Noden van het slachtoffer”
-
Trefdag Suggnomè rond het thema “Binnenbrengen van het slachtofferperspectief bij de dader en vice versa”
-
Studiedag Beke (HCA Jongerenwelzijn)
-
Training oplossingsgericht werken ( BemiddeLINK)
-
Methodiektraining slachtoffer – daderbemiddeling (2x) (BemiddeLINK)
-
Studiedag Slachtoffers en herstelrecht: op zoek naar een evenwicht (LINC – KULeuven)
Naast de bemiddeling gerelateerde opleidingen werden er vormingen rond diverse thema’s gevolgd die terug te vinden zijn in de bijlage van vorming, training en opleiding.
ADAM KWALITEITSVERSLAG 2013
102
4.3 Doelstellingen 2014 A. INHOUDELIJKE WERKING
In 2014 richten we onze pijlen opnieuw op de instroom van bemiddelingsdossiers. We houden deze nauwlettend in het oog en aarzelen niet om in overleg te gaan met verwijzers. (cfr netwerk).
We gaan het engagement verder aan om zonder wachtlijst te werken. Het doel om een onmiddellijke opstart te garanderen staat voorop.
Gedurende het jaar organiseren we vier inhoudelijke subteams. Hier wordt gereflecteerd over thema’s die binnen ons bemiddelingswerk opduiken. Volgende thema’s zullen aan bod komen: gewenste / noodzakelijke informatie bij start van een bemiddeling, kritisch minimum van medewerking, directe gesprekken, rol advocaten en steunfiguren, besluiteloosheid van partijen, privacy / statuut bij herstel in natura.
Wijzigingen in onze procedure worden systematisch aangepast in het draaiboek.
De samenwerking met het JAC wordt verdergezet. Dit houdt onder andere in dat ons bemiddelingsaanbod staande blijft. In de eerste jaarhelft vindt de opleiding plaats waar de focus ligt op het overdragen van kennis rond skills van bemiddeling.
Na een eerste kennismaking met het inzetten van onze expertise binnen het JAC, willen we in 2014 verkennen of we kunnen uitbreiden naar andere deelwerkingen binnen het CAW, waar het doelpubliek uit jongeren bestaat. We geloven erin dat we met onze methodiek een meerwaarde kunnen betekenen in deze organisaties. In voorbereidende gesprekken willen we de noden aftoetsten. Net zoals bij het JAC, richten we ons in de eerste plaats op twee pijlers: zelf bemiddelen en een opleiding voorzien voor de begeleiders rond bemiddelend optreden.
In 2014 krijgen de innoverende projecten vorm. Gezien dit in het globaal plaatje van ADAM wordt bekeken, is het nog onduidelijk waarin wij zullen investeren. Bemiddeling in voorzieningen alsook binnen scholen zijn mogelijke pistes.
Tijdens de eerste jaarhelft experimenteren we met het IntervisieLeermodel. In een eerste fase gebruiken we dit model om aan casusbespreking te doen. Vervolgens evalueren we deze werkwijze om te bepalen of we dit als vast onderdeel implementeren binnen de subteamvergaderingen.
ADAM KWALITEITSVERSLAG 2013
103
In navolging van 2013 verlenen we ook dit jaar onze medewerking aan de masterproef van Tinneke Van Camp rond het verkennen van de motivatie van slachtoffers om deel te nemen aan herstelgerichte interventies’. Concreet houdt dit in dat we slachtoffers bevragen of ze wensen mee te werken aan het onderzoek zodra ze instemmen met de bemiddeling / Hergo en waarbij eveneens de verdachte ingaat op het bemiddelingsaanbod.
We organiseren tweewekelijks een subteamvergadering. Er wordt ruimte gemaakt om inhoudelijke thema’s te bespreken en afspraken te maken rond planning en praktische organisatie van het team herstelbemiddeling.
Doorheen het jaar wordt er aan teambegeleiding gedaan, met behulp van een externe coach. Onze kwaliteiten en valkuilen alsook de verschillende teamrollen komen aan bod. We streven een sterke basis na waarop verder gebouwd kan worden.
B. NETWERK EN SENSIBILISERING
In het voorjaar van 2014 vindt er een overleg met het parket plaats om de samenwerking rond de aanmeldingen te evalueren. Vervolgens wordt bekeken of de huidige samenwerking, nl het afchecken van de aanmeldingslijsten, wordt voortgezet.
Het evaluatiemoment met het parket wordt aangegrepen om enkele belangrijke agendapunten rond herstelbemiddeling te bespreken. We komen opnieuw terug op de daling van de aanmeldingen, alsook de beperkte instroom MOF op parketniveau. Daarnaast worden ook positieve elementen rond samenwerking toegelicht.
Vanuit ADAM nemen we deel aan het Forum Bemiddeling Minderjarigen. In september vindt een evaluatie plaats en wordt bekeken of het Forum na het eerste werkingsjaar blijft bestaan.
De mogelijkheden om de politieagenten binnen de Stad Antwerpen te laten kennismaken met het bemiddelingswerk worden verder onderzocht. We zijn echter de mening toegedaan dat we dit moment niet hoeven te verengen tot bemiddeling en willen het hele arsenaal van alternatieve maatregelen hierbij betrekken. De eerste stappen worden in 2014 vanuit ADAM gezet.
Na de voorstellingen aan de balie in 2013, zetten we deze succesvolle formule in 2014 verder.
ADAM KWALITEITSVERSLAG 2013
104
C. VTO
De start van 2014 betekent eveneens de start van een nieuwe collega bij herstelbemiddeling. Deze collega is reeds vijf jaar werkzaam bij het team dienstverlening op ADAM en waagt zich nu aan het bemiddelingswerk. Tijdens de eerste helft van het jaar wordt er veel ingezet op een intensieve opleiding en inwerking. In de zomer wordt geëvalueerd of deze collega in het najaar de opleiding methodiek van de bemiddeling kan volgen.
Eén collega zet zich verder in als coach voor de methodiektraining (rollenspelen) binnen bemiddeLINK.
ADAM KWALITEITSVERSLAG 2013
105
5 HERSTELGERICHT GROEPSOVERLEG 5.1 Beschrijving 5.1.1 Beknopte beschrijving Herstelgericht groepsoverleg, of kortweg Hergo, is een bijeenkomst waarbij de minderjarige verdachte, zijn ouders en het slachtoffer, met behulp van twee neutrale moderatoren, kunnen zoeken naar een oplossing voor de materiële en relationele gevolgen van een als misdrijf omschreven feit. Beide partijen kunnen worden bijgestaan door steunfiguren en/of hun advocaat. Er is steeds een politieambtenaar bij het overleg aanwezig en ook de consulent van de minderjarige kan op vraag van de minderjarige verdachte aanwezig zijn. Tijdens de bijeenkomst wordt niet alleen gezocht naar een herstel ten aanzien van het slachtoffer, maar ook naar een herstel ten aanzien van de maatschappij en naar voorstellen om recidive te voorkomen. Het resultaat van de Hergo is een intentieverklaring, waarin de minderjarige een geïntegreerde oplossing voor het als misdrijf omschreven feit voorstelt. Het herstelgericht groepsoverleg biedt enerzijds aan het slachtoffer de kans om vragen en verwachtingen te formuleren m.b.t. de feiten en de gevolgen ervan. Anderzijds creëert een Hergo een kader waarbinnen de minderjarige inzicht kan verwerven in
de feiten en zijn
verantwoordelijkheid kan opnemen. Binnen het concept Hergo is het betrekken van de sociale context een belangrijk uitgangspunt. De steunfiguren van zowel minderjarige als slachtoffer kunnen mee actief nadenken over een aanvaardbare oplossing. Ook na afloop van de bijeenkomst kan de sociale context een belangrijke rol spelen in het stimuleren en/of opvolgen van de uitvoering van de intenties door de verdachte. Hergo kan enkel worden voorgesteld door de jeugdrechter. Net zoals voor herstelbemiddeling is het enige wettelijke criterium vandaag dat het slachtoffer van de feiten geïdentificeerd moet zijn. Er bestaan verder geen expliciete uitsluitingscriteria m.b.t. het profiel van de verdachte of de feiten. Wel is Hergo vooral aangewezen voor jongeren die zware feiten pleegden, recidiveren en/of jongeren waarbij het sociale netwerk geactiveerd kan worden.
ADAM KWALITEITSVERSLAG 2013
106
5.1.2 Procedure Het herstelgericht groepsoverleg kent een gestructureerd verloop: de aanmelding, voorbereiding, bijeenkomst en de opvolging. A. AANMELDING 1) Een minderjarige wordt op de wettelijk voorziene wijze bij ADAM aangemeld door de jeugdrechter. In de beschikking/het vonnis wordt aan onze dienst gevraagd om te onderzoeken of een Hergo mogelijk is. Er worden twee moderatoren aangeduid die, via gesprekken met alle betrokken partijen, bekijken of er een Hergo georganiseerd kan worden. B. VOORBEREIDING 2) De moderatoren beschikken over de mogelijkheid om het gerechtelijke dossier in te lezen op de jeugdrechtbank. Aangezien er wordt gekozen om met de verhalen van de partijen te werken, wordt geval per geval bekeken of een dossierinzage wenselijk is. Een dossierinzage hoeft niet noodzakelijk bij aanvang te gebeuren, maar kan ook in een later stadium. 3) De advocaat van de jongere wordt per mail op de hoogte gebracht van de aanmelding op onze dienst alsook dat de jongere wordt uitgenodigd voor een eerste gesprek. 4) De moderatoren plannen een eerste verkennend gesprek met de jongere en zijn ouders op de dienst (of op huisbezoek indien gevraagd). Het eerste gesprek heeft enerzijds tot doel de procedure en de consequenties van Hergo toe te lichten. Anderzijds is er plaats voor het verhaal en de beleving van de feiten van de jongere en zijn ouders. Er wordt bij beiden gepolst naar de bereidheid en de motivatie om al dan niet in te gaan op het aanbod. 5) Vervolgens wordt er een verkennend gesprek met het slachtoffer gepland op de dienst (of op huisbezoek indien gevraagd). In een eerste gesprek wordt er geluisterd naar het verhaal van het slachtoffer en zijn beleving van de feiten. Er wordt nagegaan of hij bereid is tot deelname. Wanneer het slachtoffer een Hergo zinvol acht, maar zelf niet aanwezig wenst te zijn, kan hij zich laten vertegenwoordigen door een steunfiguur of door de co-moderator. Het slachtoffer beschikt ook over de mogelijkheid om een brief te schrijven die tijdens de Hergo-bijeenkomst wordt voorgelezen door één van de moderatoren. 6) Beide partijen krijgen na het eerste gesprek de tijd om het voorstel te overwegen en mogelijks hun raadsman te raadplegen. Indien nodig en/of als de partijen dit wensen, worden er bijkomende voorbereidende gesprekken gepland. 7) Wanneer beide partijen hun fiat geven, wordt de bijeenkomst door de moderatoren voorbereid. Indien steunfiguren aanwezig zullen zijn op de Hergo-bijeenkomst, nemen de moderatoren contact met hen op om het doel van de Hergo ook aan hen uit te leggen. Er wordt gevraagd naar hun verwachtingen. Tevens worden de professionele actoren (advocaat, politieambtenaar, …) geïnformeerd over het verloop van de Hergo en over de verwachtingen m.b.t. hun rol.
ADAM KWALITEITSVERSLAG 2013
107
8) Ten slotte wordt de tijd en de plaats van de Hergo vastgelegd. Omwille van de neutraliteit vindt de bijeenkomst plaats op onze dienst. 9) Indien één van de partijen niet op het voorstel wil ingaan, zal aan de jeugdrechter worden meegedeeld dat de Hergo niet kan plaatsvinden. De moderatoren geven geen andere informatie, tenzij met schriftelijke instemming van beide partijen. C. BIJEENKOMST Tijdens de Hergo-bijeenkomst worden de verschillende partijen samengebracht. De bijeenkomst zelf bestaat uit drie fases: het overleg, het privéoverleg, en de fase na het privéoverleg. 10) Na een verwelkoming door de moderator, een voorstelling van alle aanwezigen en een toelichting van de rol van de professionele actoren, overloopt de moderator nogmaals de doelstellingen en het verloop van de bijeenkomst. Hij wijst op de afspraken en de communicatieregels. Er wordt benadrukt dat deelname voor alle partijen vrijwillig is. De Hergobijeenkomst wordt geacht vertrouwelijk te zijn. Aan de deelnemers wordt gevraagd dit te erkennen door een vertrouwelijkheidsverklaring te ondertekenen. 11) Vervolgens start het overleg met een weergave van de feiten door de politieambtenaar. Aan de jongere wordt gevraagd of hij de feiten erkent. Iedereen krijgt de kans om zijn beleving van de feiten en de gevolgen weer te geven. De steunfiguren kunnen daarbij aanvullingen doen. Aan alle deelnemers wordt de ruimte gegeven om vragen aan elkaar te stellen en/of bepaalde boodschappen mee te geven. De moderator herkadert de verschillende meningen en bewaakt het evenwicht tussen de verschillende partijen. Met het oog op het privéoverleg wordt er vervolgens gefocust op de mogelijkheden tot herstel en de verwachtingen van het slachtoffer. Ook aan de politieagent wordt, als symbolische vertegenwoordiger van de maatschappij, gevraagd of hij iets aan de jongere wenst mee te geven. De moderator vat alle punten en bedenkingen samen die de jongere en zijn achterban kunnen helpen in het formuleren van concrete herstelacties. 12) Vervolgens gaat de jongere in privéoverleg met zijn ouders, steunfiguren, raadsman en mogelijks consulent. De bedoeling van dit overleg is om een intentieplan uit te werken. De jongere formuleert zijn voornemens betreffende het herstel naar het slachtoffer, de samenleving, en zijn intenties om gelijkaardige feiten in de toekomst te vermijden. 13) Na het privéoverleg leest de jongere zelf zijn intenties voor in de groep. Met betrekking tot het herstel naar de benadeelde is het noodzakelijk om tot een akkoord te komen, terwijl over de andere intenties, met name naar de maatschappij en naar zichzelf toe, de benadeelde enkel zijn mening kan geven. Iedereen krijgt de kans om bedenkingen te formuleren. De co-moderator overloopt elke intentie en tracht de opvolging ervan zo concreet mogelijk te maken. De comoderator licht toe dat hij de afspraken zal opnemen in een schriftelijke intentieverklaring, die ter revisie aan de partijen wordt aangeboden. Alleen de personen die een engagement opnemen
ADAM KWALITEITSVERSLAG 2013
108
in de opvolging van de intenties, dienen de verklaring te ondertekenen. Afhankelijk van de voorgestelde intenties, wordt samen met de aanwezigen de opvolgtermijn bepaald. 14) De moderator rondt de Hergo af. Hij licht het verdere verloop van de procedure toe. 15) Ten slotte worden alle partijen bedankt voor hun inzet en wordt er ruimte gecreëerd voor een informeel gesprek. D. OPVOLGING 16) De intentieverklaring wordt door alle rechtstreeks betrokken partijen ondertekend. Ook de personen die een engagement opnemen in de uitvoering van de overeenkomst, bevestigen hun verbintenis door mee te tekenen. 17) De intentieverklaring wordt ter homologatie voorgelegd aan de jeugdrechter. Als de jeugdrechter geen bezwaren heeft, kan de jongere overgaan tot de uitvoering van de intenties. De globale opvolging van de uitvoering gebeurt door de moderatoren. 18) Bij afronding van het dossier maken de moderatoren een eindverslag op voor de jeugdrechter. Er wordt weergegeven welke intenties al dan niet zijn uitgevoerd. Alle betrokkenen en hun advocaten ontvangen een kopie van het eindverslag. Ten slotte wordt aan de partijen een evaluatiegesprek aangeboden. 5.1.3 Methodische handvaten De methodische handvaten voor herstelbemiddeling zijn ook van toepassing voor het herstelgericht groepsoverleg. Gezien de grootte van de bijeenkomst dienen de moderatoren daarbij erg competent te zijn in het hanteren van groepsdynamische processen. Zij bewaken dat de communicatie constructief en respectvol blijft, laten iedereen aan het woord en vermijden dat er een machtsonevenwicht ontstaat tussen de partijen.
ADAM KWALITEITSVERSLAG 2013
109
5.2 Evaluatie 2013 5.2.1 Kwantitatieve resultaten A. AANMELDINGEN HERGO - HISTORIEK AANMELDINGEN 20012013 (op basis van aangemelde dossiers, n=182) 30
Aantal dossiers
25 20 30
15
22
10 5 0
12
9
6 2
4
23
17
16
13
24
4
Jaartal
In 2013 meldden de jeugdrechters 12 dossiers aan voor een herstelgericht groepsoverleg. Dit betekent een daling van 60% ten opzichte van 2012. De aanmeldingen hadden betrekking op 22 slachtoffers. JURIDISCHE KWALIFICATIE HERGO 2013 (n=16) Diefstal d.m.v. braak, inklimming of valse sleutels
2
Diefstal d.m.v. geweld of bedreiging
4
Afpersing
2
Opzettelijke slagen en verwondingen
3
Beschadigingen (vernielingen in het algemeen)
1
Verboden wapendracht
3
Andere
1
TOTAAL
16
In bovenstaande tabel zijn zowel de primaire als de secundaire kwalificaties opgenomen. Dit verklaart waarom het aantal meer bedraagt dan de aangemelde dossiers. De meeste minderjarigen die aangemeld werden, hebben zware feiten gepleegd. Hierbij gaat het vooral om diefstal in al zijn vormen, met braak, geweld of bedreiging of onder de vorm van afpersing. Op de tweede plaats gaat het om opzettelijke slagen en verwondingen.
ADAM KWALITEITSVERSLAG 2013
110
Bij 9 van de 12 aanmeldingen (driekwart) werd er gelijktijdig met de Hergo ook al een andere alternatieve maatregel opgelegd, zoals vorming of dienstverlening. Dit houdt als nadeel in dat voor hen de ruimte werd ingeperkt om in het kader van herstel naar de maatschappij en naar zichzelf toe, een voorstel te formuleren. Deze aanmeldingen resulteerden in 16 te verwerken interacties. Met de overgedragen werklast van 2012 betekende dit een caseload van 35 te verwerken interacties in 2013. Zoals de vorige jaren konden we ook in 2013 een onmiddellijke opstart garanderen. B. RESULTATEN Hergo op interactieniveau Afgesloten na eerste contactname
27
Het slachtoffer formuleert geen eisen meer
1
Slachtoffer werd niet bereikt (brief kon niet worden bezorgd)
1
Verdachte wenst niet mee te werken Slachtoffer reageerde niet
9
Slachtoffer wenst niet mee te werken
13
Slachtoffer reageerde niet en het verdachte wenst niet mee te werken
1
Omgezet in een herstelbemiddeling
2
Afgesloten na opstart
6
Hergo leidde niet tot een intentieverklaring
2
Hergo leidde tot een intentieverklaring
4
TOTAAL
33
In 2013 werden er 21 dossiers afgesloten. Het betrof in totaal 33 interacties. 27 interacties werden afgesloten na de eerste contactname. In de meerderheid van deze dossiers vond er wel een verkennend gesprek plaats met de minderjarige. We stellen vast dat weinig slachtoffers bereid zijn om mee te werken aan een Hergo. Twee dossiers werden opgestart maar de voorbereidende gesprekken leverden geen resultaat op. Voor 4 jongeren vond er een Hergo-bijeenkomst plaats waarvan er weliswaar slechts 1 in 2013 doorging. De resterende 3 vonden reeds plaats in 2012.. Voor 2 interacties werd de Hergo op vraag van de partijen omgezet in een herstelbemiddeling. Zij vonden het aanbod tot Hergo te intens, te tijdsrovend of ze wensten geen confrontatie met elkaar. Zij waren wel bereid om over het herstel van de schade te praten via indirecte weg. Voor 3 verdachten (14 interacties) liep het dossier op het einde van het jaar nog (in opstart, voorbereiding of afronding). Deze dossiers worden met andere woorden overgedragen naar 2014.
ADAM KWALITEITSVERSLAG 2013
111
HERGO - DUUR in dagen (mediaan)
verloop bemiddeling
(op basis van afgesloten dossiers, n=21)
59
niet-opgestart
274
opgestart
0
50
100
150
200
250
300
aantal dagen
Een niet- opgestart dossier duurt volgens de mediaan 59 dagen. De verwijzer ontvangt met andere woorden twee maanden na aanmelding een eindverslag. Een dossier waarin de Hergo voor minstens één interactie een opstart kent, wordt in de meeste dossiers (mediaan) na 274 dagen (of na negen maanden) volledig afgerond. De duur van het hele traject is aanzienlijk langer dan een herstelbemiddeling, maar kan verklaard worden door de ruime opvolgingstermijn binnen Hergo. Er wordt doorgaans voorzien in een opvolging van een zestal maanden na het plaatsvinden van de Hergo-bijeenkomst. We durven stellen dat dit de gangbare termijnen zijn: op enkele dagen na is de duur van zowel een opgestart als niet opgestart dossier hetzelfde als in 2012.
ADAM KWALITEITSVERSLAG 2013
112
5.2.2 Inhoudelijke evaluatie In 2013 werden 12 dossiers aangemeld voor een Hergo. Naar onze mening gaat dat dit om een heel beperkt aantal, zeker in verhouding met herstelbemiddeling. Dit is een over de jaren heen weerkerende vaststelling. Hergo kan sinds zijn ontstaan op weinig succes rekenen. Zowel op onze dienst als op Vlaams niveau wordt er verder nagedacht over de toekomst van Hergo. Er is reeds een eerste aanzet gegeven om de conceptuele en procedurele knopen uit te klaren. In 2014 kent deze oefening een vervolg. De grondslag van Hergo blijft ongewijzigd: het merendeel van de aanmeldingen die we ontvangen betreft zware feiten. Daarnaast stellen we vast dat dossiers nog steeds versnipperd aangemeld worden: soms is het onduidelijk wat er met de mededaders gebeurt, in andere gevallen is er een verschillend aanbod naar mededaders. We blijven ervoor pleiten dat dossiers in hun geheel doorgestuurd worden, waarbij alle verdachten, hetzij allen een herstelbemiddeling, hetzij een Hergo voorgesteld krijgen, dit zowel in het belang van de verdachte(n) als de slachtoffer(s). In 2013 vonden, naast alle verkennende gesprekken, twee Hergo-bijeenkomsten plaats. Het betrof telkens één minderjarige verdachte. Geen van beiden wenste de aanwezigheid van een consulent tijdens de bijeenkomst.
Daarnaast werd er ook zelden beroep gedaan op steunfiguren. Een
eindgesprek werd door de betrokken partijen niet nodig geacht. A. INHOUDELIJKE WERKING
De registratie van Hergo werd onder de loep genomen. Wegens de beperkte meerwaarde dat sommige informatie opleverde, werd de registratie ingeperkt.
Tijdens een intervisie werd het idee naar voren geschoven om de intentieverklaring in de ikvorm te schrijven. Wij voelen echter de noodzaak niet en behouden de huidige werkwijze.
Het systeem om de dubbele aanmeldingen tussen Elegast en onze dienst op te sporen werd verder toegepast. In het verleden was het mogelijk dat er voor eenzelfde jongere op de ene dienst een herstelbemiddeling werd aangemeld, terwijl de andere dienst een aanmelding voor Hergo ontving. Het systeem werpt duidelijk zijn vruchten af: in 2013 werd er in geen enkel dossiers gelijktijdig gewerkt.
In 2013 konden we een onmiddellijke opstart garanderen. Dit houdt in dat een dossier binnen de twee weken na aanmelding opgestart werd. Op geen enkel ogenblik was er sprake van een wachtlijst.
ADAM KWALITEITSVERSLAG 2013
113
De standaardbrieven van Hergo werden op maat van ons doelpubliek aangepast, volledig naar analogie met herstelbemiddeling.
In 2013 werd slechts één nieuwe Hergo-moderator opgeleid. Een andere collega die mee in het Hergo verhaal zou stappen, is niet meer werkzaam op ADAM. Omwille van het beperkt aantal Hergo-bijeenkomsten die plaatsvinden, duurt een grondige inwerking ook langer. Bijgevolg zal er in 2014 verder in de opleiding geïnvesteerd worden.
Vanuit andere diensten vernamen we dat zij experimenteerden met het wel of niet versturen van de folder bij uitnodigingen naar het slachtoffer. Ze denken zo de kans op reactie te vergroten, omdat het slachtoffer nog niet meteen te lezen krijgt dat een ontmoeting met de verdachte principieel aangewezen is. Een eerste poging werkte niet bemoedigend.
In 2013 werden vijf subteamvergaderingen georganiseerd. De intervisies werden telkens nabesproken en er vond steeds een terugkoppeling van de werkgroep Hergo plaats.
B. NETWERKING EN SENSIBILISERING
Vanuit de intervisiegroep werd er een oproep gedaan om een werkgroep Hergo samen te stellen om mee na te denken rond de verdere toekomst van Hergo. Oorspronkelijk lag de focus op sensibiliseren en de plek van Hergo in de toekomst. Na een eerste bijeenkomst werd snel duidelijk dat er reeds veel energie naar sensibilisering is gegaan, maar dat het tijd is om het concept van Hergo alsook de procedure in vraag te stellen. Met behulp van het beschikbare materiaal, waaronder de onderzoeksnota van Lieve Bradt, aangevuld met knelpunten die de diensten bijkomend aangaven, maakte de werkgroep een inventarisatie. Deze inventarisatie dient als basis om in 2014 verder aan de slag te gaan.
We leverden, net zoals voorgaande jaren , een actieve bijdrage aan de Vlaamse methodiekgroep Hergo (intervisie Hergo). De methodiekgroep biedt aan de moderatoren een platform om expertise uit te wisselen en knelpunten aan te kaarten. Hierbij wordt thematisch gewerkt. Deze overlegmomenten vinden tweemaandelijks plaats.
Tot slot vermelden we de initiatieven vanuit herstelbemiddeling, waarin ook Hergo aan bod kwam (supra: evaluatie herstelbemiddeling): o
vorming aan de balie
o
voorstelling aan de vrijwilligers van slachtofferhulp
ADAM KWALITEITSVERSLAG 2013
114
C. VTO
De moderatoren volgden enkele algemene vormingen, dit zowel vanuit hun hoedanigheid als herstelbemiddelaar als Hergo- moderator. Deze zijn terug te vinden onder het hoofdstuk van herstelbemiddeling alsook in de bijlagen onder vorming, training, opleiding.
In 2013 werd er vanuit de methodiekgroep Hergo (intervisie Hergo) opnieuw een dag voor rollenspelen Hergo georganiseerd. Er werden onder andere rollenspelen gedaan rond grensoverschrijdend gedrag en ongemotiveerde jongeren. Vanuit ADAM namen er twee Hergomoderatoren deel.
ADAM KWALITEITSVERSLAG 2013
115
5.3 Doelstellingen 2014 A. INHOUDELIJKE WERKING
Naast de verdere inwerking van één collega, wordt er ook in 2014 ingezet op het opleiden van een nieuwe collega als Hergo-moderator. Als beide collega’s vertrouwd geraken met Hergo, zullen ze samen met de teamverantwoordelijke het luik Hergo op hun nemen.
De rapportage wordt grondig onder de loep genomen. Hiervoor wordt een eerste aanzet gedaan op de intervisie van de methodiekgroep Hergo. Het doel is om de rapportage in overeenstemming te krijgen met de nieuwe rapportage van herstelbemiddeling.
Het draaiboek Hergo bevat nog verouderde informatie. In 2014 wordt het draaiboek bijgewerkt en aangevuld met de huidige werkwijze. Vervolgens zal deze steeds consequent aangepast worden bij wijzigingen van onze procedures.
Met de nakende innovatie blijven we verschillende mogelijkheden zien binnen het groter kader van Hergo. Enerzijds ligt er een duidelijke expertise rond groepsdynamische processen. Deze kennis kan mogelijks op nieuwe terreinen worden ingezet. Daarnaast bevat het geschreven project nog sterktes die momenteel onderbenut worden. In 2014 zal voor het innovatieverhaal vanuit ADAM beslist worden waar het zijn pijlen op richt.
B. NETWERKING EN SENSIBILISERING
In 2014 gaat de werkgroep Hergo verder aan de slag met de inventarisatie van de knelpunten. Het doel van de werkgroep bestaat eruit om een aantal vernieuwende pistes te bekomen op conceptueel en procedureel vlak. Vanuit ADAM blijven we ons engageren voor deze werkgroep.
We blijven ook In 2014 een actieve bijdrage leveren aan de Vlaamse methodiekgroep Hergo (intervisie Hergo).
We plannen achtwekelijks een subteam Hergo. Tijdens dit overleg worden onder andere de intervisiemomenten nabesproken en vindt er een terugkoppeling plaats van de werkgroep. Daarnaast is er ook ruimte voor concrete dossierbespreking.
C. VTO
Het lage aantal Hergo-bijeenkomsten bemoeilijkt een intensieve inwerking van nieuwe Hergomoderatoren. Om die reden stellen we in 2014 aan Alba-Leuven de vraag om Hergobijeenkomsten bij te wonen.
ADAM KWALITEITSVERSLAG 2013
116
6 BELEIDSSIGNALEN Met de uitvoering van de zesde staatshervorming voor de deur, willen wij als HCA-dienst graag de aandacht vestigen op enkele actuele tendensen inzake jeugdcriminaliteit in grootstad Antwerpen. FORSE DALING MOF-DOSSIERS IN ANTWERPEN Als HCA-dienst worden we vandaag geconfronteerd met een sterke daling van aangemelde MOFdossiers. Ten aanzien van 2012 stellen we een terugval van 30% vast, in vergelijking met 2011 worden er maar liefst 38% minder delinquenten naar onze dienst verwezen. Bovendien is ook de aard van het huidige HCA-publiek de laatste jaren veranderd. De jongeren die nog door de jeugdrechter worden doorgestuurd hebben een beduidend zwaarder profiel, dit zowel qua ernst van de feiten als qua achtergrond. Ook op het Antwerpse jeugdparket is sinds begin 2012 de instroom van MOF-dossiers sterk gedaald. De laatste twee jaren kwam er bijna één derde minder MOF-zaken binnen bij het openbaar ministerie.8 Deze daling is bovendien een nationale tendens.9 Ook de dienst jongerencriminaliteit van de lokale recherche van de Politie Antwerpen signaleert sinds hetzelfde moment een aanzienlijke daling van het aantal voorleidingen van minderjarige delictplegers voor het jeugdparket. Het aantal vaststellingen van misdrijven (die onder hun bevoegdheid vallen) bleef eerder stabiel. Mochten deze wijzigingen in instroom en aard van MOF-zaken het gevolg zijn van een daling van de reële jeugdcriminaliteit in Antwerpen, zou dit ons ten zeerste plezieren. Het zou mede een bevestiging zijn dat er op het veld goed werk wordt geleverd. Doch, we beschikken vandaag niet over cijfers die deze trend kunnen bevestigen. Er spelen ons inziens enkele verontrustende fenomenen die de huidige aanpak van jongerencriminaliteit in Antwerpen beïnvloeden. De doorstroom van MOF-dossiers doet ons vermoeden dat slechts een segment van de minderjarige delictplegers een reactie krijgt op zijn gedrag. Een deel van deze jongeren wordt, door de HCA-diensten althans, niet meer bereikt. We vrezen dat zij tussen de mazen van het net glippen.
8 9
8049 MOF- zaken in 2011 vs. 5589 MOF- zaken in 2013 (http://www.om-mp.be) 79249 MOF- zaken in 2011 vs. 59163 MOF- zaken in 2013 (http://www.om-mp.be)
ADAM KWALITEITSVERSLAG 2013
117
OP ZOEK NAAR VERKLARINGEN Salduz-wet Het lijkt weinig toevallig dat de forse terugval van het aantal MOF-dossiers gelijk loopt met de invoering van de Salduz-wet. Sinds 1 januari 2012 bepaalt deze nieuwe regelgeving de rechtsbijstand van verdachten voor en tijdens het eerste politieverhoor. Enerzijds juichen we toe dat er verscherpte aandacht is voor de rechtswaarborgen van de minderjarigen. Anderzijds durven we te stellen dat de verstrenging van de wetgeving een verlamming van het systeem dreigt te veroorzaken. Voor minderjarigen die van hun vrijheid beroofd worden (categorie 4), moet de politie een advocaat oproepen, hetgeen een wachttijd van twee uren kan creëren. Verdachten waarvoor de procureur initieel geen vrijheidsberoving noodzakelijk acht (categorie 3), worden schriftelijk uitgenodigd voor verhoor. Zij krijgen in praktijk twee weken om een advocaat te raadplegen. Wanneer deze jongeren geen gevolg geven aan de uitnodiging, dient de procureur op basis van de ernst van de feiten te overwegen of een seining van de minderjarige verantwoord is. Het is begrijpelijk dat het in onze grootstedelijke praktijk geen haalbare kaart is om al deze jongeren geseind te zetten. Dit heeft als gevolg dat deze minderjarige delictplegers vrijgesteld worden van verdere reactie op hun gedrag. Bovendien kunnen we ons afvragen in welke mate de Salduz-wet ook een invloed heeft op de initiële vaststellingsbereidheid van de eerstelijnspolitie. Wetende wat de procedurele verplichtingen zijn voor een verhoor, lijkt het niet onwaarschijnlijk dat voor eerder lichte feiten sommige inspecteurs minder geneigd zijn nog een proces-verbaal op te stellen. Beperkte mogelijkheden jeugdparket De nieuwe jeugdwet ontnam het jeugdparket de mogelijkheid om nog pedagogische maatregelen te nemen. Wanneer we naar de diversiedossiers in het verleden kijken en de algemene tevredenheid hierover bij verwijzers, kunnen we alleen maar vaststellen dat hier vanuit preventief oogpunt veel kansen gemist worden. Omwille van het debat rond de bescherming van rechtswaarborgen en scheiding der machten, ziet het parket zich sinds de invoering van de nieuwe jeugdwet beperkt tot een herinnering aan de wet, een waarschuwingsbrief of een voorstel tot herstelbemiddeling. Laat ons toe te stellen dat dit voor een groot deel van ons doelpubliek niet volstaat als reactie. Een herstelbemiddeling kan een pedagogisch sterk antwoord zijn op een delict. Vertrekkende vanuit eigen verantwoordelijkheid kan een minderjarige zijn zaak in handen nemen. Tegelijkertijd krijgt het slachtoffer de mogelijkheid om zijn verwachtingen voor herstel kenbaar te maken. Via bemiddeling worden alle partijen betrokken, waardoor een integrale oplossing van het conflict gerealiseerd kan worden. Doch, het plaatsvinden van een bemiddeling hangt af van de bereidheid van alle betrokkenen. Sommigen zien immers af van een deelname, waarbij wij voornamelijk een uitval aan slachtofferzijde vaststellen. We moeten ons er bijgevolg voor behoeden om bemiddeling als een maatregel te zien. Het is een parallel aanbod aan de gerechtelijke afhandeling.
ADAM KWALITEITSVERSLAG 2013
118
Vorderingsbeleid jeugdparket Als de procureur een maatregel noodzakelijk acht, moet deze, binnen de huidige wetgeving, een vordering voor de jeugdrechter nemen. Maar daar knelt wederom een Antwerps schoentje. Het Antwerpse gerecht wordt vandaag belast met een grote groep jongeren in een problematische opvoedingssituatie (POS)10. Het aanbod aan hulpverleningszijde is echter niet in verhouding met de vraag. Aan de toegangspoort van de hulpverlening stellen zich vaak schrijnend lange wachtlijsten. Dit leidt er op zijn beurt dan weer tot de ‘hyper’specialisatie van steeds meer organisaties. Zij dreigen hun deuren te sluiten voor de meest complexe doelgroepen. Het jeugdparket en de jeugdrechtbank botsen op een ontoereikend aanbod voor jongeren met een POS . In deze realiteit wordt de reactie op een MOF van ondergeschikt belang. Een tekenend voorbeeld is het feit dat een praktijk van rechtstreeks dagvaarden van MOF- jongeren in ons arrondissement amper toepassing kent, omdat deze zaken op een zitting te ‘licht’ bevonden worden tussen alle POS- zaken. We hebben er weinig geloof in dat de integrale toegangspoort die op 1 april jl. in werking trad, het gegeven van de wachtlijsten kan deblokkeren. Daarenboven kampt het Antwerpse jeugdparket nog steeds met een achterstand bij de administratieve diensten. De sectie ondergaat ook een reorganisatie, wat vooruitgang op dit vlak niet meteen bevordert. Mogelijks heeft dit ook een invloed op het vorderingsbeleid. Gerechtelijk toegangsticket via POS- MOF De wetgever bouwde strikte tussenschotten in tussen POS en MOF. De grond waarop de procureur een vordering neemt, bepaalt bijgevolg het aanbod waartoe de jongere georiënteerd kan worden door de jeugdrechter. Vandaag is het niet mogelijk om een jongere in een problematische opvoedingssituatie een HCA-maatregel te geven. Mede tot spijt van de Antwerpse verwijzer kan deze laatste
aan
een
jongere
met
een
agressieprobleem
geen
weerbaarheid-en
agressiebeheersingstraining opleggen. Ook op de vraag om hardnekkige spijbelaars een werktraject te laten volgen, kan een HCA-dienst niet ingaan. Niet zelden wordt in een POS- dossier een kleine MOF gebruikt om deze tussenschotten te omzeilen. We stellen in onze HCA-praktijk vast dat veel van onze MOF-jongeren in een problematische opvoedingssituatie verkeren. Er heeft zich naast het HCA-aanbod vaak een veelheid aan hulpverlening opgebouwd. De strikte scheiding van POS- en MOF-jongeren lijkt ons met andere woorden een illusie.
10
POS is sinds de invoering van de Integrale Jeugdhulp verontrusting.
ADAM KWALITEITSVERSLAG 2013
119
Wettelijke restricties binnen de MOF-maatregelen Binnen de brede waaier aan mogelijkheden wordt de jeugdrechter soms nog gehinderd door wettelijke restricties. Zo kent een gemeenschapsdienst tijdens de voorlopige fase een beperking tot 30 uren, hetgeen voor sommige verwijzers een reden is om niet voor een gemeenschapsdienst te kiezen. Daarnaast voorziet de huidige wet zowel in een herstelrechtelijk aanbod van herstelbemiddeling als van Hergo. Het naast elkaar bestaan van beiden lijkt ons in een impasse te brengen waarbij het methodisch sterk onderbouwde aanbod van Hergo slechts beperkt ingang kent. Een bijkomende moeilijke factor is dat in de huidige praktijk een plaatsing vaak naast een HCAmaatregel wordt gezet, terwijl het HCA-aanbod zijn dienst kan bewijzen voor, tijdens en nà een plaatsing. Deze combinatie van maatregelen (werken in trajecten) wordt nog onderbenut. Tot slot stellen wij vast dat, met het afschaffen van de ouderstage, er weinig of geen aandacht meer gaat naar de verantwoordelijkheid van ouders bij MOF-feiten (en de ondersteuning die ouders nodig hebben). Daardoor wordt een reactie op het gedrag van een minderjarige soms een maat voor niets. OP WEG NAAR ANTWOORDEN Jeugdsanctierecht als oplossing Met de staatshervorming voor de deur wordt het huidige jeugdrecht geëvalueerd. Eén van de opties is om een nieuw beleid van jeugdsanctierecht te introduceren. Het voorstel tot jeugdsanctierecht biedt een zeer duidelijk kader waarbinnen jeugdmagistraten beslissingen kunnen nemen. Constructieve reacties op misdrijven en herbevestiging van de maatschappelijke norm vormen (nog steeds) het uitgangspunt. Bovendien worden de rechtswaarborgen van verdachten en slachtoffers verhoogd, in theorie althans. Tot slot wordt er ook getracht, naast het sanctioneren van het misdrijf, hulpverlening voor een problematische opvoedingssituatie mogelijk te maken. Deze beleidskeuzes juichen we ten zeerste toe. We kunnen ons echter de vraag stellen of een dergelijk voorstel slaagkansen heeft in de praktijk. Met de keuze voor delictspecifieke sancties ontnemen we de jeugdmagistraten heel wat mogelijkheden om nog op maat van de minderjarige en zijn context te reageren. Door de introductie van wat eigenlijk een kopie van het volwassenrecht is, gaan we voorbij aan de noden van minderjarigen, die nog in ontwikkeling zijn en waarbij we maximaal moeten inzetten op resocialisatie. Als we weten dat één op vier jongeren in Antwerpen in een kansarm gezin opgroeit, één op twee van een andere origine is en één op twee jongeren in het secundair een schoolse vertraging oploopt, moeten we in een zoektocht naar oorzaken en antwoorden ook durven kijken naar deze omgevingsfactoren.11 Als we daarnaast nog meer rigiditeit in de gerechtelijke procedures invoeren, zoals ‘geen sanctie zonder bewijs van schuld’, dreigen we in een zeer log systeem te verzeilen, waarbij het nemen van de beslissingen voornamelijk naar de fase ten gronde wordt verschoven. Hiermee gaan we weg van een praktijk van aanklampend ingrijpen vanaf de voorlopige fase. 11
MEYS, E. en HERMANS, K., Analyse van de organisatie van het eerstelijnswelzijnswerk in een grootstedelijke context,2013, 132p.
ADAM KWALITEITSVERSLAG 2013
120
Zolang er geen garanties zijn op snelle gerechtelijke procedures, zullen delinquente jongeren mogelijks lang moeten wachten op een reactie op hun gedrag . Het jeugdsanctierecht mag dan al een congruent verhaal lijken, de vraag stelt zich of deze garanties überhaupt geboden kunnen worden wanneer enkel de materiële bevoegdheid naar Vlaanderen wordt overgeheveld. We stevenen met andere woorden af op een theoretisch en principieel jeugdrecht, maar een realiteit van verlamming van de afhandeling van jeugddelinquentie. Huidige jeugdwet in uitvoering Als HCA-dienst pleiten we voor een jeugdrecht dat gericht is op responsabilisering van de minderjarige. Een minderjarige dient geconfronteerd te worden met de gevolgen van zijn daden en moet hiervoor verantwoordelijkheid (leren) opnemen en de schade herstellen, dit zowel naar het slachtoffer, zijn context en de brede samenleving toe. Deze constructieve reactie op het misdrijf moet echter hand in hand gaan met maximale kansen op hulpverlening. We zijn ervan overtuigd dat de combinatie van een responsabiliserende en pedagogische benadering nodig is om adequaat te kunnen reageren op jeugddelinquentie. Om delinquent, en bij uitbreiding alle normoverschrijdend, gedrag van minderjarigen effectief aan te pakken, vinden wij dat er een reactie moet zijn op elk feit, en dit kort na de feiten. Ons inziens kan dit door een aanpassing van de huidige regelgeving enerzijds en de inwerkingtreding van een aantal bepalingen anderzijds. Vandaar doen wij volgende aanbevelingen: 1. Wij achten het noodzakelijk dat de mogelijkheden van het parket (terug) worden versterkt. Niet elke minderjarige delictpleger heeft een ondertoezichtstelling van een jeugdrechter nodig, maar een reactie op zijn gedrag is wel noodzakelijk. Onze dienst is met andere woorden voorstander van kortdurende leer- en werktrajecten op parketniveau. Het toepassingsgebied van deze maatregelen moet duidelijk zijn (vrijwillig, voorwaardelijk of opgelegd). 2. Met betrekking tot herstelbemiddeling pleiten wij voor een behoud van een systematisch aanbod. Eén van de belangrijkste redenen daartoe vertrekt vanuit het recht van de slachtoffers. Het bemiddelingsaanbod moet kunnen gebeuren vanuit parket en jeugdrechtbank. De huidige praktijk van gelijktijdig vorderen bij het voorstellen van een bemiddeling betekent vooral tijdswinst en dient behouden te worden. Wij onderschrijven zonder meer de werkingsprincipes van herstelbemiddeling, waardoor elke deelname vrijwillig moet blijven en de inhoud vertrouwelijk moet zijn, met een blinde rapportage als gevolg.
ADAM KWALITEITSVERSLAG 2013
121
3. De benadering van POS en MOF moeten herbekeken worden. De herstelgerichte en constructieve afhandeling kan zijn nut ook bewijzen voor minderjarigen die norm overschrijdend gedrag stellen, zonder MOF-kwalificatie. 4. De brede waaier aan maatregelen op jeugdrechtbankniveau dient behouden te worden en subsidiair te worden toegepast. Het schakelen tussen maatregelen zou vlotter moeten kunnen, bijvoorbeeld het opleggen van een nieuwe alternatieve maatregel indien een initieel opgelegde maatregel faalt of het overstappen van een gesloten plaatsing naar een alternatieve maatregel. Daarbij moet duidelijk gesteld worden wat de bevoegdheid van de jeugdrechter is, dan wel van de voorzieningen zelf. Combinaties van afhandelingsvormen moeten nog vlotter aangewend kunnen worden. HCA kent zijn plaats voor, tijdens en na een plaatsing. 5. We gaan voor een behoud van gemeenschapsdienst tijdens de voorlopige fase. De beperking van 30 uren willen we geschrapt zien. De inschatting van de noodzaak behoort de jeugdrechter toe. 6. Om de impasse rond Hergo aan te pakken, moet er meer duidelijkheid komen in het wettelijk kader over de verhouding tussen herstelbemiddeling en Hergo. Daarnaast kan de expertise van HCAdiensten met deze methodieken ook ingezet worden binnen een andere werkvormen. We denken daarbij specifiek aan het geschreven project, dat vandaag slechts zelden wordt aangewend omwille van het ontbreken aan een begeleidend kader en de plaats in de gerechtelijke afhandeling. 7. Een duidelijke afbakening tussen de bestuurlijke en de gerechtelijke afhandeling van jeugddelinquentie en normoverschrijdend gedrag is noodzakelijk. De bevoegdheid over de gemengde inbreuken komt de gerechtelijke instanties toe. Daarnaast pleiten wij voor een gecoördineerde aanpak van alle normoverschrijdend gedrag van minderjarigen in zijn globaliteit, met een proportionele toepassing ervan.
ADAM KWALITEITSVERSLAG 2013
122
BIJLAGEN BIJLAGE Vorming, Training, Opleiding In onderstaand overzicht vindt u de vormingen die in 2013werden gevolgd. We maken een onderscheid tussen interne en externe vormingen en kortdurende versus langdurende vormingen. 1.1 Intern Kortdurende vorming/training/ opleidingen Vorming
Intervisie Rots en Water HCA leerprojecten
1.2 Extern Langdurige vorming/training/opleiding Directeur
Tools voor sociaal ondernemerschap Koepels- SESOC
Directeur
Veranderingsmanagement Koepels
Directeur
Financieel beleid Balans
Secretariaat
Basiscursus MS Access 2010 VSKO
ADAM
Met vereende kracht naar een nieuwe jeugdhulp in Vlaanderen Jongerenwelzijn
Kernteam
Coachend leidinggeven Inge Singulier
Herstelbemiddeling
Methodiek bemiddeling bij minderjarigen KHLim, departement SAW
Herstelbemiddeling
Bemiddeling in seksuele delicten Bemiddelink
Herstelbemiddeling
Teambegeleiding HB Educatieve academie
Herstelbemiddeling
Gezins- en schoolgerichte begeleiding van kinderen en jongeren met ASS KHLeuven
Dienstverlening
Forensische psychodiagnostiek en counseling Lessius Antwerpen
Dienstverlening
Intervisie coördinatoren CAW CAW Metropool
Vorming
Signs of Safety Praktikum
ADAM KWALITEITSVERSLAG 2013
123
Vorming
Rots en Water opleiding Gadaku instituut Kortdurende vorming/training/opleidingen
Directeur
Coaching DNA DNA
ADAM
Studiedag: Jong in Gent en Antwerpen JOP
ADAM
Gemeenschapsinstellingen Mol Markt en De Hutten + voorstelling NPT GI Mol Markt & De Hutten
ADAM
Bezoek Cel Jongerencriminaliteit Cel Jongerencriminaliteit
ADAM
Jeugdsanctierecht voorgesteld Informant
ADAM
Eerste collegiale opvang na schokkende gebeurtenis CAW Metropool
ADAM
Psychopathische trekken bij minderjarige: voorbij het taboe Lessius
ADAM
Het vernieuwde jeugdhulplandschap doorgrond Steunpunt jeugdhulp
ADAM
Studiedag: 15 jaar op weg met plegers van seksueel grensoverzschrijdend gedrag I.T.E.R.
ADAM
NICC De wet op de jeugdbescherming in hervorming onderzoek en praktijk NICC
Herstelbemiddeling Methodiektraining slachtoffer-daderbemiddeling Bemiddelink Herstelbemiddeling Dag van het slachtoffer Steunpunt Algemeen Welzijnswerk Herstelbemiddeling Studiedag : De schade hersteld (Beke) Jongerenwelzijn Herstelbemiddeling Vormingsdag oplossingsgericht werken Bemiddelink Herstelbemiddeling Methodiektraining slachtoffer-daderbemiddeling Bemiddelink Herstelbemiddeling Culturele diversiteit Bemiddelink Herstelbemiddeling GAS Bemiddeling in de praktijk en het nieuwe wetsvoorstel Grootstedenbeleid Herstelbemiddeling Trefdag Suggnomé Suggnomé Dienstverlening
Lokale detailhandel drugs in Antwerpen SODA en OCMW Antwerpen
Dienstverlening -
Studienamiddag 'divers geboeid'
Herstelbemiddeling de8
ADAM KWALITEITSVERSLAG 2013
124
Dienstverlening -
Jeugdopbouwwerkers, nieuwe baanbrekers?
Herstelbemiddeling Merkant vzw Vorming
Info moment Time Out werking Mol GI Mol Markt & De Hutten
Vorming
Studiedag 'Nieuwe drugs, nieuwe trends' OCMW
Vorming
Studiedag 'over alcohol en andere drugs' VAD
Vorming
Studiedag ervaringsleren 'Laten (er)varen?' OEBJ
Vorming
Coaching Jurgen Peeters Onderstroom
Vorming
Voorstelling Crisisteam -18 Crisisteam -18
Vorming
Studiedag VK Turnhout Vertrouwenscentrum Kindermishandeling
Vorming
Intervisie psychofysieke training Huize Levensruimte
Vorming
Studiedag belevend leren en het effect van rollenspel in coaching Hogeschool Gent
ADAM KWALITEITSVERSLAG 2013
125
