Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Potentieel in residentiële gebouwen Energiebesparing(EPB)
Kwaliteit in Duurzame Energietechnieken
z z z z
Warmtepomp : Warmteterugwinning (ventilatie) : Zonthermisch (SWW): Zon PV:
> 20 % ~ 15 % 5-10 punten 5 tot 15 punten
Stimuli voor de toepassing
STUURGROEP IDEG Sint Katelijne Waver 18 juni 2008
z z z
Premies, fiscale voordelen EPB regelgeving Prijsverhoging van energie
Stijging van de toepassing z
Luk Vandaele – Paul Van den Bossche WTCB - Afdeling Energie en Klimaat
Warmteterugwinning (ventilatie) Vb. Action « Construire avec l’énergie » 2004: 20% Æ 2007: 53% van de woningen
00/00/2006
2
IDEG 18 juni 2008
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Warmtepomp in de praktijk: diverse kwaliteits problemen!
Warmtepompen: COP en matige prestaties
Electrabel – laborelec De Nayer Instituut FPMons – Prof. Marc Frère
COP gemeten in situ (1 punt = 1 dag) WP lucht – lucht Verwachte COP = 2.4 Slecht gedimensioneerd Æ Matige COP!
Bron: M. Frère - FPMs IDEG 18 juni 2008
3
IDEG 18 juni 2008
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Hoge COP toch mogelijk!
Ventilatie in praktijk: diverse kwaliteits problemen!
WP statisch lucht – water Verwachte COP ≥ 3
COP gemeten in situ (1 punt = 1 dag)
4
SENVIVV Cale II Nederland
WP bodem - water Verwachte COP ≥ 3
z
z
Hetze rondom « Vathorst » • Vele gezondheidsklachten • Maar ook vele duidelijk aanwijsbare oorzaken Tot en met een parlementsvoorstel om balansventilatie met WTW te verbieden!
Bron: M. Frère - FPMs IDEG 18 juni 2008
5
IDEG 18 juni 2008
6
1
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Ventilatiesystemen: CALE II
Voorbeelden
Ontluisterende constatering! Werkelijke debieten <> geëiste debieten
Onvoldoende debiet Comfort – akoestiek – luchtkwaliteit Elektrisch verbruik te hoog Onvoldoende warmteterugwinning Vervuiling Gezondheidsklachten Verkeerd gebruik …
IDEG 18 juni 2008
z z z z z z z
Woonkamer : 21 m³/h (> 75 en +) TV hoek : 5 m³/h (> 25) slpk: 7 m³/h (>36/72) keuken: -20 m³/h (>-50/75) WC: -9 m³/h (>-25) wasplaats: -6 m³/h (>-50) badkamer: -7 m³/h (>-50)
7
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
IDEG 18 juni 2008
8
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Netheid en hygiëne
IDEG 18 juni 2008
9
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
IDEG 18 juni 2008
10
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Oplossingen bestaan!
ZONTHERMISCH – ZON PV in de praktijk: diverse kwaliteits problemen!
Soltherm Belsolar De Nayer
IDEG 18 juni 2008
11
IDEG 18 juni 2008
12
2
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Kwaliteitsproblemen van de installaties Oorzaken: z z
z
Behoeften van een kwaliteitssysteem Kwaliteitscriteria
Systeem ontwerp Plaatsing van producten • Minder vaak: de producten zelf Gebrekkig onderhoud
Æ Gevolgen z z z
Energetische efficientïe Comfort + integratie in het gebouw Marktontwikkeling en reputatie
De oplossingen zijn nochtans beschikbaar en vaak eenvoudig toe te passen IDEG 18 juni 2008
Ondersteuning
Kwaliteitscontrole
(Opleiding/informatie)
• producten
• Ontwerpers
• installaties
• Installateurs 13
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
IDEG 18 juni 2008
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Q-DIRECT
Plan van aanpak via diverse projecten Vastleggen technische criteria
Q-direct Qvensys
Ondersteuning ontwerper
Code van goede praktijk WP Ventilatiegids Code betonkernactivering
14
DEVELOPMENT OF REFERENTIALS FOR BELGIAN QUALITY IN DISTRIBUTED RENEWABLE ENERGY CONCEPTS
Ontwikkeling van Belgische kwaliteitsprocedures voor kleinschalige hernieuwbare energieconcepten
Ondersteuning installateur: Rekenmethodiek drukverliezen Akoestiek Informatie en opleiding Praktische oplevering en controle
Innoklima ??? Cvgp, V-gids, TV Q-Wal
Kwaliteitsbeheersing Methodologie Operationeel kader
Gebruik en onderhoud
Q-direct/Q-Wal/ (Quest) Quest
Science for a Sustainable Development
??? IDEG 18 juni 2008
00/00/2006
15
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
PROJECTDOELEN
AANPAK
Uitwerken van kwaliteitsprocedures en labeling voor kleinschalige duurzame energiesystemen in België Technologische scope :
Voor elke technologie:
z z z z z z
z z
Totale kwaliteitsbenadering: z
Zonneboilers Fotovoltaïsche systemen Warmtepompen Ventilatie met warmteterugwinning Kleine windenergie Bio-energie (pelletkachels etc.)
IDEG 18 juni 2008
kwaliteitsreferentieel roadmap
z z
ontwerp en dimensionering componenten en levering installatie
Integratie z z
in het elektrische net en in het gebouw
Æ Garantie van succesvolle werking over de verwachte levensduur
17
IDEG 18 juni 2008
18
3
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
ROAD MAP
Begeleidingscommissie
Stap voor stap beschrijving van ambitieniveaus Ontwikkeld in overleg met betrokkenen:
Informatie – disseminatie - feedback Invited:
z
z
z
Sectorfederaties (markt aspecten) • Fabrikanten, leveranciers: • Ontwerpers • Installateurs Overheden (eisen voor onderstening)
z z z z
2 meetings per jaar
19
IDEG 18 juni 2008
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
20
x x x x x
x
x x x x x x x x
x x x x x x x x
x
x
x
Commissionning
x x x x x
Installation
Detailed design
Q-WAL (project in aanvraag) Basic design
Product Manufacturing
Responsibility
Ease of Maintenance
Ease of commissionning
Ease of Use
Ease of installation
Auxiliary Electric Consumption
Energy Recovery
Acoustical comfort
Thermal and humidity comfort
Indoor Air Quality Reviewer Specific requirements
IDEG 18 juni 2008
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Global requirements Indoor climateEnergy PErgonomics
Matrix van eisen
Belsolar, Ventibel, ODE-WPP, … UBIC, Bouwunie, Fedelec, … ATIC, … Vito, FPMs, ULg, … VEA, BIM, DGTRE, EANDIS, …
Ontwikkeling van een kwaliteitsysteem
Global requirement measurable? No No Yes No? Yes No No No No Product Product System Measurable? specification? Measurable?
Whole system Design flow rates Flow balance and recirculation Transfer capacity Effectiveness of ventilation Control strategy User manual Maintenance manual and calendar Air transfer and air terminal devices Acoustic performance of transfer openings Noise generation of air terminal devices Noise attenuation of air terminal devices Jet of air supply openings Adjustment of air terminal devices Cleanability of air terminal devices
abaci x must be
yes yes (flow rate) no not easily not? obs obs
mes
x x x x x x x
x x
?
x obs
x x x x
x x
x
x x x
x x x
x x x
x
x
x x
x
x x
voor warmteterugwinning bij ventilatie en warmtepompen
x x? x?
x
x
x x
x x
voor residentiële gebouwen in het Waalse Gewest
Ductwork Airtightness of Ductwork Air velocity in ductwork Pressure drop in ductwork Thermal insulation of ductwork Attenuation of fan noise (silencer) Noise generation in ductwork Noise transfer between spaces Cleanability of ductwork Cleanliness of ductwork Documentation on the ductwork
mes mes, cal obs
class abaci
mes x mes (flow rate) ? obs x x ? ? obs x obs x obs
x x
x
x x x
x
x x x x x
x x x x
x
x
x
x x x x x x x
AHU Layout and drawing Labeling Categories of heat exchanger Declared max flow rate Leakages Temperature efficiency
x
IDEG 18 juni 2008 x
x x
x
21
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Praktische aspecten Wetenschapelijke partners:
1. Samenvatten van de kwaliteitscriteria Inventaris van bestaande Q-systemen
z z
2. Opstellen van een ontwerphandboek z
z z
Praktisch en resultaatgericht
z z
4. Testen van de procedures in situ z
z
Staal van vrijwillige installateurs
z z
5. Voorstellen van een politiek van kwaliteitborging z z
ICS (ex-UBIC) ATIC Ventibel Lemmens Renewable Business Facilitator Coqual Quest
Globaal budget: 38 manmaanden Voorziene start van het project: januari 2009
Behoeften in opleiding Strategie van de controles (Wie? Frequentie? Etc)
IDEG 18 juni 2008
Ventilatie: WTCB, afdeling Energie en Klimaat WP: université de Mons, « Pôle Energie »
Peters (ondernemingen-organisaties)
Voor de installateurs
3. Ontwikkelen van kwaliteitscontroleprocedures z
22
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Stappenplan van het Q-WAL project z
IDEG 18 juni 2008
23
IDEG 18 juni 2008
24
4
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
QVENSYS (project in aanvraag)
QUEST vzw
Hygiënische kwaliteit van ventilatie- en luchtconditioneringsystemen
“Quality Centre for Sustainable Energy Technologies” Autonome vzw, op vraag van Vlaamse overheid Bestaande kwaliteitsystemen Belsolar (Zonthermisch + PV) omvormen tot neutraal systeem Nieuw systeem opzetten voor Warmtepompen Subsidie Vlaamse overheid (VEA): 150 000 €/jr (aflopend over 7 jaar)
z z
Prenormatief Onderzoek WTCB 2009-2010 Focus op hygiënische kwaliteit van de binnenlucht • Fijn stof (< 2.5 µm) • Stof (< 10 µm) • VOC: Vluchtige organische stoffen • Schimmels • Bacteriën (Legionella, …)
IDEG 18 juni 2008
25
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
26
IDEG 18 juni 2008
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Technologieën
Doel
Op vraag van VEA:
Neutraal en onafhankelijk systeem voor kwaliteitsbewaking bij de toepassing van kleinschalige duurzame energiesystemen (hernieuwbare energie en restenergie) ontwikkelen, in praktijk brengen en beheren Randvoorwaarden:
z z z
Zonthermisch PV Warmtepompen
Bij oprichting: z
z
Ventilatie met WTW
z
Latere uitbreiding: z z z z
– – – –
Kleine windenergie Biomassa, pelletkachels, … Passiefhuistechnologie …
Totale kwaliteitsbenadering: z z z
z z
ontwerp en dimensionering componenten installatie
z
IDEG 18 juni 2008
z z z z z
• Kenniscentra Mogelijke instap van verschillende technologieën Uitbreidbaar naar andere gewesten (Belgisch systeem) Zoveel mogelijk aansluiten bij bestaande systemen: • Belsolar • Bouw • Europees
28
IDEG 18 juni 2008
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Stichtende leden
z
Fabricanten Leveranciers Installateurs Ontwerpers
27
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
z
Neutraliteit Gedragen door alle betrokkenen: • bedrijfswereld
Vb Behoeften Ventilatie met WTW in QUEST
Belsolar 3E IMEC De Nayer Instituut ODE Vlaanderen WTCB Ventibel
niveau 1 spoor
29
niveau 3 niveau 2 aangevuld met:
component
Opname in EPB productgegevensdata bank
minimale prestatie-eisen aanvullende gegevens beschikbaar (Quest databank?)
certificatie SPC
Systeem en ontwerp
Opleiding systeemontwerp gevolgd …
… met goed gevolg(examen) detailontwerp gedocumenteerd
prestatiesimulaties? EPB prestatie?
installatie
Opleiding installatie gevolgd… Opleveringsfiche en documentatie beschikbaar Deontologie?
… met goed gevolg(examen) bijkomende minimale prestatie-eisen steekproefcontrole voor toetreding en jaarlijkse bevestiging
bijkomende minimale prestatie-eisen (vb akoestiek) 100 % externe controle permanente bijkomende vorming
onderhoud en opvolging
Onderhoudsfiche beschikbaar
Stichtingsvergadering 21 dec 2006
IDEG 18 juni 2008
niveau 2 niveau 1 aangevuld met:
Æ ?
continue meting van: oVerbruik oluchtQ
IDEG 18 juni 2008
30
5
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Aandachtspunten - knelpunten Operationeel kader ventilatie z
+ uitbreiding naar alle V systemen
Convergentie Δ gewesten nastreven Waardering van kwaliteit: = vragende partij creëren z z z z
Via Via Via Via
sensibilisering professionelen en particulier E-peil subsidies wettelijke eisen
IDEG 18 juni 2008
31
6
