Krimp is een van de beste manieren om te innoveren
Colofon, Team Ruumte Meegewerkt
Team Ruumte heeft met diverse initiatiefnemers van projecten rondom energie en landbouw gesproken. Deels met bewoners van het gebied die met verschillende dorpen gemeenschappelijke projecten willen opzetten. Voor een ander deel met mensen uit de regio die zich bezig houden met voedsel georiënteerde (product)ontwikkeling. Ook is er contact geweest met de Hanzehogeschool en gemeentelijke bestuurders. Het team heeft bij de samenstelling van deze inzending gebruikt gemaakt van andere co-creators. Foto’s: René Keijzer Gerard Huisman Erik Deenen
Verbeelding
De oplossing van team Ruumte vereist methodisch weinig aanpassingen bij elk ander schaalniveau en zijn de processen en tools eenvoudig “fit for purpose” om te zetten. Voor de verbeeldingen staan daadwerkelijke initiatieven model.
Leeswaarschuwing
Het team Ruumte doet aan “Doe wat je preekt”. Bij de tot standkoming van deze inzending is dus ook gebruik gemaakt van de voorgestelde innovatiemethode. In deze brochure wordt dit proces beschreven. De methode bestaat uit 4 stappen. Per stap wordt kort het proces uitgelegd. Daarna volgt het resultaat van het proces, zodat aan het einde de uiteindelijke inzending op de prijsvraag is ontstaan. Een aantal zaken van de criteria van de prijsvaag zijn in dit stramien opgenomen. Zo loopt communicatie met burgers/bewoners voor een groot deel via de aanwezigheid van plaatselijke personen in de denktank. Dit sluit aan bij de regionale cultuur. Er zijn ook andere communicatiemethoden en -middelen genoemd in de businesscase, zoals internet, kennisbank en events. Op bladzijde 7 is een overzicht van de methodiek gegeven.
Inhoud
1 2 3 4 5 6 7
Innoveren voor iedereen, Even voorstellen, Aanleiding Stap 1. Definitie, Ontwikkelgeschiedenis Huidige situatie, Toekomst Stap 2. Ideeën bedenken, veel ideeën bedacht Stap 3. Oplossingen selecteren, Stap 4 Beslissen Concept, Business Case Overzicht stappen, Literatuur
Krimp is een van de beste manieren om te innoveren.
G. Altshuller, de baanbrekende Russische innovatieonderzoeker heeft aangetoond dat “trimming” een succesvolle innovatiemethode is.
Innoveren voor iedereen
De inzending voor de prijsvraag van Team Ruumte maakt de moderne multinationale aanpak van systematisch innoveren beschikbaar voor iedereen. Daarmee brengt het specialisten, initiatiefnemers en inwoners bij elkaar. Deze methode, samen met tools en een geïnspireerde en getrainde denktank, maakt het mogelijk om vele innovaties succesvol en snel op allerlei terreinen door te voeren.
Aanleiding
Vanaf de 90-ger jaren krijgt de methodiek rondom innovatie en creatief denken veel aandacht van zowel universiteiten als grote multinationals. Deze innovatiemethodiek was gebaseerd op pionierswerk van G. Altshuller (Rusland), TRIZ1. In België werd belangrijk werk verricht om technieken voor creatief denken via trainingen te introduceren. Deze aandacht bij grote bedrijven heeft in het algemeen geleid tot vele nieuwe producten en patenten.
Ook de multinationals in o.a. Noord-Nederland en Universiteit Twente hebben dit toegepast. Personen binnen het Team Ruumte hebben hierin in het verleden een belangrijk aandeel gehad. Allen die in aanraking zijn geweest met deze methode, zeggen dat bij innoveren iedereen een bijdrage kan leveren en dat deze methode niet specifiek is voor R & D - afd e l i nge n . Even voorstellen De methode is echTeam Ruumte is een ter nog niet volledig team met een netwerk doorgedrongen tot van mensen met ervaandere bedrijven, orring in multinationals in ganisaties en persoNoord-Nederland. Naast nen. Team Ruumte de eigen werkervaringen denkt dat door het bij multinationals heeft inzetten van de onthet team ervaring met wikkelde trainingen competentieontwikke(een afgeleide van ling en trainingen en met die van de multinaoptimaliseren binnen de tionals), tools (intechniek. Andere kwaliteiten in het team: adviseren van clusief internet) en bedrijven en scholen over opleidingsbeleid en change maeen beheer/bestuurfunctie eenvoudig nagement, logistiek, ICT, projectmanagement (Prince2), een pool op te zetten en onderhouden water en energie. is. Daarmee kan innovatie toegepast Er wordt serieus geblogd over verandermanagement. Er worden op de vraagstukken rondom is veel ervaring rondom het betrekken van mensen. Ook landbouw, water en energie en worden er evenementen georganiseerd voor de leefbaarruimtelijke ontwikkeling. heid in de veenkoloniën.
1
Leeswijzer
Team Ruumte heeft voor deze inzending de ingediende (innovatie) methode doorlopen en beschreven; er is hierdoor sprake van het zogenaamde “Droste effect”. De methode bestaat uit 4 stappen. Elke stap bestaat uit een korte uitleg en het resultaat. Ontwikkelen exper se op het gebied van het bedenken en creëren van nieuwe en succesvolle producten`en diensten voor drive & energie aan gerichte groei
Al doende leren -In groep (pool) -ieder een kan bijdragen -keten/p ool van specialisten
Prak jk Mensen Best prac ce innova e proces Proces
Tools
Plannen
Een van de conclusies is, dat er soms veel innovatie bereikt wordt, met slechts enkele geïnspireerde en ondernemende mensen. Een deel van het gebied, waaronder Veendam en Wildervank, is in de 17de eeuw door vervener A.G. Wildervanck ontwikkeld. De methode was gebaseerd op intuïtie en macht, hetgeen wel eens tot conflicten leidde. Na een letterlijke strijd met Drentse boeren werd Wildervanck Persoonlijke ontwikkeling in de Rolder Kerk gevangen gezet. De groep rondom A. Winkler Prins en W.A. Scholten heeft Reële business in de 19de eeuw lacase ten zien, dat innovatie zelfs in staat was om de verveenCultuur de lege gebieden ontwikkeling tot grote bloei te brengen. Een voorbeeld hiervan was ? de overname van het Duitse restaurant (Parkzicht) na de Wereldtentoonstelling van 1883. De ontwikkeling in dit gebied stak gunstig af tegenover de andere veengebieden waar, na het beëindigen van de veenwinning, grote armoede ontstond. De bureaucratie heeft de machtsstructuur van de tijd van Wildervanck vervangen. De houding van initiatiefnemers naar de bevolking was en is soms nog patriarchaal. -Ondernemerschap -Werkgelegenheid
Divigeren Convergeren Problleem stellen Probleem stellen Bewust worden
Regionale focus
Stap 1 Definitie
Web 2.0 tools
Wat verstaan wordt onder Waardecreatie in de Veenkoloniën moet eerst worden beschreven. Met de 9windows methode wordt het systeem rondom ruimtelijke ordening op drie niveau’s (super-, suben systeemniveau) in kaart gebracht voor verleden, heden en toekomst. Daarna is een functieanalyse gemaakt voor de ruimtelijke invulling van het gebied. Dit heeft geleid tot een (innovatie) probleemdefinitie.
2
Ontwikkelgeschiedenis
Huidige situatie
In de tegenwoordige tijd wordt ingezet op professionaliteit en kwaliteit. Ook huidige initiatiefnemers willen ruimte om te ontwikkelen. Op een kleine groep initiatiefnemers na is de betrokkenheid van de bewoners van het Veenkoloniaal gebied op nieuwe ontwikkelingen echter nog steeds reactief. Dit uit zich in bezwaren en procedures achteraf. Het lijkt erop dat er niet veel enthousiasme is voor initiatieven van overheden op het gebied van ruimtelijke ordening. Bij het raadplegen van de bevolking over de Toekomstvisie Aa en Hunze was de opkomst in de veendorpen aanmerkelijk lager dan in de zanddorpen. Daarnaast speelt het effect van een meer op afstand besturen van de overheid. Professionele, autonome organisaties voeren diverse taken vaak in een “preferred supplier” positie voor de overheid uit. Initiatieven van bewoners kunnen bedreigend zijn voor de uitvoeringstaken van deze organisaties. Dat kan leiden tot afremming in plaats van ondersteuning.
Toekomst
In de toekomst hebben initiatieven mogelijk meer ruimte. De grote mate van krimp zou er wel eens toe kunnen leiden dat preferente organisaties een andere rol gaan vervullen. Eén van de opties is dat organisaties een meer ondersteunende en innovatieve rol krijgen. De uitdaging van deze nieuwe ruimte zit in het gebruik maken van nieuwe technologie en meer en andere betrokkenheid van de bewoners.
Probleem definitie
Dit heeft de volgende probleemdefinitie opgeleverd. “Bedenk een methode die waardecreatie bevordert in de Veenkoloniën, rekening houdend met de ruimte die ontstaat en een meer participerende rol van bewoners.”
3
Stap 2. Ideeën bedenken
Met behulp van sterk gestructureerde tools, zoals functieanalyse, innovatieprincipes en -trends is in stap 1 zoveel mogelijk afgerekend met de functionele fixatie op producten en diensten. In stap 2 gaan we nog verder om hiervan te worden verlost. De begrippen in de proble emdefinitie hebben een waardevolle betekenis en begrenzen de mogelijke oplossingen. Hoe paradoxaal dit ook klinkt kan met structuur en schema’s juist maximaal gebruikt gemaakt worden van allerlei associatieve creatieve technieken. Dit geldt met name voor niet-technische problemen of kansen.
Creatieve techniek Een voorbeeld van een creatieve techniek is de “directe analogie techniek”. Hiermee zijn veel ideeen bedacht voor het gedefinieerde probleem.
4
Veel ideeën bedacht
Een belangrijk idee is het gebruik maken van sociale constructie – zoals crowd sourcing en andere moderne marketing- en internettechnieken. Hiermee kunnen bewoners en anderen meer betrokken worden., o.a. bij het creëren van een gezamenlijk to ekomst b e el d (visievorming). Maar er liggen ook kansen in de ontwerp-, uitvoerings- en evaluatiefase. Ook zijn er ideeën voorgesteld, waaronder kinderactiviteiten, speciaal in de vakanties zoals uitvindersclinics rondom het thema water, energie en landbouw. Er zijn kansen gezien voor samenwerking met diverse scholen en universiteiten. Andere ideeën hebben betrekking op het inzetten van en kansen geven aan topsporters. Na hun carrière kunnn zij zowel zelf ideeën genereren, als ook anderen coachen bij het halen van doelen. Er kwamen ook ideeën met internet als middel om te laten inspireren, om direct te kunnen reageren, maar ook om te verbinden.
Stap 4. Beslissen
Stap 3. Oplossing Selecteren
In stap 4 is nagegaan of de clusters samengevoegd kunnen worden tot een innovatief concept. Dit concept wordt verder onderzocht. Daarna worden gegevens verzameld om een goed onderbouwde businesscase te kunnen maken.
Voordat er tot selectie en samenvoeging wordt overgaan, moeten eerst criteria worden vastgesteld. Dit gebeurt op basis van een SWOT-analyse en op systeemtrends. Zaken als beschikbare ruimte, grondprijs, kosten van het plan, aanwezigheid van kennis op gebied van landbouw en energie, maar ook de top-down participatiemoeheid en de plaatselijke cultuur van leiderschap
zijn
meegenomen.
Met de bepaalde criteria is op basis van weging het aantal ideeën teruggebracht tot een beperkt aantal clusters van ideeën.
Geselecteerde clusters
Er is een cluster van ideeën rondom het centrale idee van een flexibel inzetbare denktank ontstaan, die gebruik wil maken van de “multinational methode” van innoveren. Deze ideeën zijn verder doorontwikkeld. Hiervoor is gebruik gemaakt van de V3cirkel2. De flexibel inzetbar denktank heeft hierdoor meer vorm gekregen. Deze denktank bestaat uit een mix van vrijwilligers en professionals (inclusief zzp’ers). De gebruikers kunnen (startende) ondernemers zijn, bestaande bedrijven, studenten, scholieren, overheden, maar ook verenigingen en personen met een idee of droom.
5
Het concept
Het uiteindelijke idee bevat de innovatiemethode, een coöperatieve denktank en een structuur voor organisatie (bestuur). Er is een training ontwikkeld geschikt voor de doelgroep. Er kunnen ook trainers opgeleid worden. Om bekendheid en inkomsten te genereren kunnen evenementen worden georganiseerd. De denktank kan flexibel opereren. De flexibele diensten variëren van licht ondersteunend op deelonderwerpen tot het volledig begeleiden van een innovatieproject zijn. Een internetsite met kennis en tools ondersteunt het innovatieproces en de zichtbaarheid. Een bestuur heeft zowel een aanjagersals een besturende rol en werkt volgens zogenaamde “lean” principes. Vergaderingen lopen via internet en zijn deels op locatie; de structuur is eenvoudig uit te breiden door het organiseren van open, informele sessies voor diverse doelgroepen.
Mini Businesscase
De mini businesscase bestaat uit een beschrijving van de bijdragen, de kosten, de inkomsten en de risico’s A Bijdrage In de kosten is opgenomen dat in een periode van twee jaar 5 projecten zullen worden afgerond. Daarbij zijn dan ca 40 personen getraind. Team Ruumte kan zowel de training als de overige organisatie verzorgen. Daarna kan de denk zelfstandig voortbestaan. De website zorgt voor workflow, kennisdeling, ondersteuning en promotie.
B Kosten (projectperiode 2 jaar) Training 40 personen Coaching 24 bijeenkomsten Organisatie en aanjagen Promotie (incl. communicatieplan) Website (database driven)
€ 6.750 € 3.000 € 2.000 € 3.000 € 2.000
C Perspectief
Inkomsten per jaar ca € 7.500 door bemiddeling, evenenten, clinics en sponsering Uitgaven ca € 6.000 voor organisatie, ontwikkeling, promotie, webiste, acquisitie en aanjagen. D Risico’s en reductie (->) geen geschikt bestuur -> inzet stakeholders te weinig projecten -> meer bekendheid, zichtbaarheid (successen) te weinig deelnemers -> gebruikmaken van netwerken exposure (stakeholders) -> startvoorwaarden
6
Overzicht Stappen Stap 1 definitie Proces:
Bepalen van urgentie en het zeer scherp definiëren van probleem of kans (dit is nodig om het creatief denken zo gericht mogelijk te laten gebeuren). Doel: Nagaan of innovatie de juiste aanpak is voor het gedefinieerde toekomstbeeld. Tools, technieken en modellen: Checklists, Innovatie Brief, 9windows, Internet tools, Kano, Functieanalyse , S-curve (systeemevolutie) Locus of control, Creatiespiraal, Competentiemodel SHL
Stap 2. Ideeën bedenken Proces:
Er wordt gebruik gemaakt van verschillende creatieve technieken. Een goede samenstelling van de groep is hierbij belangrijk. Doel: Het bedenken van 50 tot 100 ideeën, die deels uit niet bestaande dus orginelen ideeën bestaan. Tools, technieken en modellen: Modellen voor geheugen en informatieverwerking, Associatietechnieken, Six Thinking Hats, Internet tools, Techniek voor het vastleggen van ideeën.
Stap 3. Oplossing Selecteren
Proces: Er wordt nagegaan welke factoren voor innovatie van belang zijn en (in de toekomst) belangrijk kunnen worden. Hieruit wordt afgeleid welke criteria nodig zijn om de ideeën te kunnen wegen voor selectie. Ideeën kunnen verder verbeterd en samengevoegd worden. Dan volgt de selectie Doel: Het bepalen van een beperkt aantal kansrijke ideeën uit de lijst van vele ideeën. Tools, technieken en modellen: Systeemtheorie SWOT COCD box
Stap 4. Beslissen
Proces: Onderzoeken of het idee nog verder verbeterd kan worden o.a. door marktonderzoek. Maken van een rapport, waarin alle belangrijke aspecten (zoals productie, afname, kwaliteit, communicatie, financiën, risico’s, enz.) worden vermeld en onderbouwd zijn. Doel: In beperkte omgeving nagaan of het idee nog voldoet en verbeterd kan worden. Op basis van de businesscase een keuze (laten) maken over verdere investering. Tools Checklist Design tools M4G/DFS Pugh Checklist Templates (Prince2 based)
Literatuur
1 Altshuller, Genrich (1994). And Suddenly the Inventor Appeared. Translated by Lev Shulyak. Worcester, MA: Technical Innovation Center. ISBN 0-9640740-1-X. 2 Bytebier, Igor (2011). Creativiteit HOE?ZO! ISBN 9789020950175
7
