KRACHTIG LEESONDERWIJS Groeien in lezen met een ondersteunend voetje als daar nood aan is
Handelingsgericht werken:
- Omgaan met specifieke onderwijsbehoeften - Transactioneel referentiekader (wisselwerking) - Doelgericht werken (wat werkt) - Indicatiestelling M-decreet - aantoonbaar maken dat je de fasen van het zorgcontinuüm doorlopen hebt
2006
een queeste: Wat moet ik doen om voor mijn leerlingen een groene lijn te zijn?
Voor de spiegel? • Wordt er veel gelezen (tijdens de leeslessen)? • Leren wij alle kinderen goed lezen in onze school? • Wie bepaalt wat er gelezen wordt? • Ben je zeker dat ‘niet goed kunnen lezen’ te verklaren valt door leerlingenkenmerken en niet door het aangeboden onderwijs?
Wordt er veel gelezen tijdens de leeslessen?
Uit observatielijst LIST
Klein onderzoekje
Leren wij alle kinderen goed lezen in onze school?
Februari 2012
Een schoolvoorbeeld
Juni 2014
Wie bepaalt wat er gelezen wordt?
vaststelling: kansen tot krachtiger leesonderwijs!
Bril om naar leesonderwijs te kijken • 7T-model lezen • Geleidelijke overgang van verantwoordelijkheid • Zorgcontinuüm en RTI • 2 soorten lessen
Algemene kijkwijzer
text
tasks
time 7T
teach talk test
7T! De Laet (2013) naar Allington (2002)
teacher
Geleidelijke overdracht van verantwoordelijkheid (Fisher en Frey)
VAN:
NAAR:
Stapsgewijze aanpak
Brede basiszorg
2 soorten lessen Alle leeslessen hebben als doel om te lezen met begrip. 1. Doel van de les is voornamelijk vloeiend leren lezen. 2. Doel van de les is voornamelijk leesbegrip (via leesstrategieën) bevorderen.
Begrip helpt om vloe lezen
Wat weten we over vloeiend lezen? • Woordherkenning is een belangrijk aspect van vloeiend leren lezen • De beste manier om vloeiend lezer te worden is veel lezen • Kinderen hebben tijd nodig om een vloeiend lezer te worden • De voorkennis bepaalt in belangrijke mate de leesbaarheid van een tekst • Hardop lezen biedt kansen tot ondersteuning (best tot AVI5 / AVI E4)
Onderzoek over strategieën en strategiegebruik – Het is belangrijk dat leerlingen leerstrategieën leren – Er is evidentie voor een aantal leesstrategieën – Meerdere strategieën tegelijkertijd gebruiken is het meest effectief
• Maar: – Strategieën kunnen pas zelfstandig toegepast worden wanneer kinderen vloeiend kunnen lezen – Strategieën werken niet bij spellende lezers en lezers die sterk op woordniveau lezen – Strategieën leren zijn geen doel op zich – Motivatieproblemen bij het geïsoleerd aanbieden van strategieën – Als een tekst leestechnisch te moeilijk is, komt een lezer niet tot het toepassen van strategieën
Onderzoek over effectief onderwijs in strategieën
• Expliciete instructie van leesstrategieën – Hoe explicieter de instructie, hoe groter de kans dat leerlingen de strategieën ook gaan gebruiken – Vooral risicolezers profiteren hiervan – Is een vorm van preventief onderwijs
Directe (expliciete) instructie (Veeneman): Terugblik – presentatie – begeleide infoefening – zelfstandige verwerking - terugblik
Lezen zandlopermodel Kleuterperiode Aanvankelijk lezen Voortgezet technisch lezen
De kleuterperiode kennismaking met de geletterde omgeving Laag 3: Individueel Kleine groepjes
Extra aanbod: - Voorschotbenadering - Nog explicietere oefening
Laag 2: Extra aanbod voor kleinere groepen
Extra aanbod: - Herhaling - Voorbewerken / preteaching - Extra taalactiviteiten/taalaanbod
Laag 1: Klassikaal aanbod
Rijk taalaanbod met aandacht voor: - Woordenschat - Algemene mondelinge taalvaardigheden - Schriftelijk taalgebruik - Fonologische en fonemisch bewustzijn
De periode van het aanvankelijk lezen door de hals van de zandloper Laag 3: Individueel Kleine groepjes
Extra aanbod: - Connect – lezen - Drie sterren lezen
Laag 2: Extra aanbod voor kleinere groepen
-
Pre-teaching (contest: inhoud/woordenschat) Extra oefening met hetzelfde materiaal (repeated reading) Opgelet: gebruik dezelfde methodiek/didactiek Zorg voor geleidelijke overdracht van verantwoordelijkheid
Laag 1: Klassikaal aanbod
-
Besteed 400 minuten per week aan lezen Laat zo veel mogelijk leerlingen zo veel mogelijk lezen Zet in op ‘vloeiend lezen’ Lees elke dag voor uit boeken en ga in gesprek Begrijpend lezen wordt begrijpend luisteren Wees een model
Connect lezen
Connect klanken en letters
Connect woordherkenning
Connect vloeiend lezen
wat
Verbeteren klankbewustzijn, letterkennis en elementaire leeshandeling
Verbeteren van woordherkenning van woorden met medeklinkerclusters en meerlettergrepige woorden
Het maken van leeskilometers, komen tot vlotte woordherkenning en vloeiend lezen
tijd
3 x 20 minuten/week
3 x 20 minuten/week
3 x 20 minuten/week
vooraf
keuze door leraar welke letter geoefend zal worden
tekst kiezen en connect woordrijen maken
tekst kiezen
fase 1
werken aan klankbewustzijn door letterherkenning in rijmpje
interactief voorlezen van de tekst (enkel sessie 1)
oriëntatie op de tekst (enkel sessie 1)
fase 2
klank- en letterkoppeling door schrijven van stoplichtletters
woorden schrijven met medeklinkerclusters of meerlettergrepige woorden (connectionistisch rijtje)
voorlezen en interactie (sessie 1 en 2)
fase 3
automatisering letter door een letterspelletje
woorden lezen uit fase 2
tekst lezen in koor (sessie 1 en 2)
fase 4
woorden schrijven met de oefenletter
tekst lezen in koor
woorden schrijven en lezen (sessie 1, 2 en 3)
fase 5
de geschreven woorden lezen
woorden oefenen via spelletje (bv. woordlotto)
tekst lezen – duo-lezen (sessie 1, 2 en 3)
fase 6
samen een stukje uit een boek lezen
tekst herhaald lezen - duo lezen
tekst fluisterlezen (sessie 3)
fase 7
evaluatie en afsluiting met als doel inzicht te krijgen in het eigen leerproces.
voorlezen ander stuk tekst uit boek (sessie 1, 2 en 3)
op weg naar vloeiendheid en begrip Laag 3: Individueel Kleine groepjes
- Breng de specifieke behoeften in kaart - Sluit je aanpak hiero aan - Methodes: connect vloeiend lezen, Ralfi, Drie Sterren Lezen, RAD-slag
Laag 2: Extra aanbod voor kleinere groepen
-
Laag 1: Klassikaal aanbod
-
Bereid een leestaak voor (Pre-teaching) Extra oefening met hetzelfde materiaal Zoek teksten die aansluiten bij de leessmaak Lees het begin van een boek voor Gebruik teksten van wereldoriëntatie
Besteed dagelijks 15 tot 30 minuten aan lezen Besteed in de hele lagere school tijd aan vloeiend lezen Bied kansen tot herhaald lezen / tot stilte lezen Voorzie tijdens de lessen tijd om te lezen in zelfgekozen materialen - Ga met kinderen in gesprek over teksten (vanuit de doelen) - Deel lezen niet op in hokjes
Het verhaal van Sara Sara werkt in een school waar lezen helemaal anders vorm kreeg. Sara getuigt over deze aanpak. De hele school geeft vorm aan het leesonderwijs via het lezen van boeken die kinderen autonoom kiezen. Hoe kan je via autonoom lezen van boeken de leerplandoelen bereiken? (15 minuten)
Het verhaal van Sandra Sandra werkt in een school waar ze via Connect extra aandacht besteden de leeszwakke lezers. Sandra vertelt hoe ze dat aanpakken en illustreert dit met materialen. Hoe ga je met Connect aan de slag? Wat zijn de bevindingen met het werken via deze methodiek? (15 minuten)
Uitgegeven bij Politeia 9,30 euro
Korte evaluatie: Kan deze sessie ondersteunen richting ‘trapke op’ in jullie leesonderwijs?
