voortgezet technisch lezen
De nummer 1 in adaptief leesonderwijs
Leeslijn herzien!
Inhoud Leeslijn herzien
3
De nummer 1 in adaptief leesonderwijs
4
Doorgaande leerlijn
6
Duidelijke opbouw
10
Pakketsamenstelling
13
Werken vanuit de handleiding
14
Volledig verbeterde leerboeken
16
Leerkaarten voor zelfstandige verwerking
18
Extra leesfase toegevoegd
20
Eigentijdse leesboekjes
22
Speciale factieboekjes
24
Tussendoelen voor gevorderde geletterdheid
26
Observatie, registratie en toetsen
27
voor eigentijds, aansprekend leesonderwijs De meest complete leesmethode van Nederland is volledig vernieuwd. Leeslijn herzien is hét antwoord op de vragen en het onderwijs van deze tijd. Kiest u voor de eigentijdse Leeslijn, dan gaat u voor zorg en aandacht. Alle aansprekende lesmaterialen zijn immers ontwikkeld op basis van de wensen en verzoeken van leerkrachten zelf. De herziening van Leeslijn staat voor een verdere verbetering, met extra aandacht voor gebruiksvriendelijkheid. Zo kunt u op de volgende nieuwe onderdelen voor voortgezet technisch lezen rekenen:
a niveau 10 en 10+ voor extra oefening en verdieping in groep 7 en 8
a heldere leerboeken voor Leesweg in plaats van de bekende Wegboeken
a vernieuwde, eigentijdse leesboekjes bij Leesweg met aansprekende verhalen vanaf groep 5 niveau 5
a heldere handleidingen voor de leerkracht met praktische lesbeschrijvingen
Colofon Marrie Hoedelmans, mai.copycreatie
opmaak:
Crossings Communications
illustraties: ivan & Ilia (voorzijde), Heleen Brulot (pag. 6, 18, 23, 26),
a speciale factieboekjes bij Leespad
Liza-Beth Valkema (voorzijde, pag. 4), Julliete de Wit (pag. 8), 2
Helen van Vliet (pag. 2, 3, 10, 11, 27) fotografie: Martin Hogeboom
adaptief met twee leerwegen. Met Leeslijn kunt u dus uitstekend
dé uitdagende leesboeken die een combinatie
invulling blijven geven aan passende, individuele mogelijkheden.
van fictie en non-fictie bieden
Leeslijn volgt en stimuleert de natuurlijke leesontwikkeling, stelt betekenisvol leren lezen centraal en zorgt voor een doorgaande
Camilia Fialkowski (pag. 8), Bitgitte Frier (pag. 22), Wim Hoogerdijk (pag. 5), Anka Kresse (pag. 27),
De didactische uitgangspunten die Leeslijn zo uniek maken, zijn behouden. De methode is nog steeds kindgericht en
© ThiemeMeulenhoff 2006 tekst:
Dezelfde sterke didactiek
a leerkaarten als verwerkingsmateriaal bij Leespad met een audio-cd ter ondersteuning voor alle jaargroepen
leerlijn. De uitvoering van deze sterke pijlers is zelfs verder geperfectioneerd. 3
De nummer 1 in adaptief onderwijs met 2 leerwegen
verwerkingsbladen bij de leesboekjes zijn de verwerkingsvormen.
Leespad: zelfontdekkend
De instructie vindt allereerst plaats via de leerboeken. De
De kinderen die Leespad volgen, sturen in grote mate hun eigen
leerlingen die dit nodig hebben, kunt u instructie aan de
leerproces. Deze leerlingen gaan op hun eigen niveau aan de
instructietafel geven. De vervolgoefeningen kunt u samen met
slag met de speciaal voor vlotte lezers ontwikkelde leerkaarten
de leerlingen doen, maar u kunt uw leerlingen ook zelfstandig in
en leesboekjes. De oefeningen en activiteiten van de leerkaarten
tweetallen laten werken. Voor verdere verwerking en verdieping
kunnen uw leerlingen uit de Leespadgroep zelfstandig verwerken.
van elk leestechnisch instructieaspect zijn er aansluitende
Daar zijn Leeslijn materialen immers speciaal voor ontwikkeld.
leesboekjes. Na elk leesboekje kunnen de leerlingen een verwerkingsblad maken.
Leeslijn biedt kindgericht leesonderwijs, waarbij uw leerlingen
Adaptief op vier manieren
zoveel mogelijk zelfstandig aan hun leestechnische
Met Leeslijn differentieert u op vier manieren: in instructietijd, in
ontwikkeling werken. Niet de leerstof, maar de individuele
tempo, op niveau en in didactiek. Zo kent Leeslijn vanaf groep 3
vorderingen staan centraal.
twee aparte leerwegen: een voor de leerlingen die meer instructie en ondersteuning nodig hebben (Leesweg) en een voor de kinderen
Met Leeslijn is het voortgezet lezen geen klassikale activiteit, maar
die zelfstandiger door de stof kunnen (Leespad). Beide leerwegen
geeft u adaptief onderwijs. U laat de leerlingen in hun eigen
bieden een eigen didactiek die perfect bij de leerling past.
tempo en op hun eigen niveau leren. Als leerkracht bepaalt u zelf welke aandacht zij daarbij nodig hebben.
In de praktijk: zelfstandig en samen
Zorgverbreding en differentiatie
de Leeswegleerlingen veel aandacht, maar werken ze ook vaak
Alle leerlingen op eigen niveau en in eigen tempo leren lezen.
zelfstandig, individueel, in tweetallen of in kleine groepjes. En
Dat is de belangrijkste doelstelling van Leeslijn. Het materiaal van
de Leespadleerlingen werken heel zelfstandig met hun eigen
de methode houdt rekening met de mogelijkheden van leerlingen
instructiematerialen. Op deze manier ontstaat er voldoende
en maximaliseert hun leerkansen. Met het pakket van Leeslijn
ruimte voor werken op meerdere niveaus én kunt u de lessen ook
heeft u voldoende materiaal in handen om zorgverbreding toe te
gemakkelijk inplannen voor combinatieklassen.
passen en om te differentiëren. Zo komt u eenvoudig tegemoet
Leeslijn besteedt expliciet aandacht aan gezamenlijke activiteiten,
aan de individuele instructiebehoefte van leerlingen. Waar nodig
ook in de vorm van lessen leespromotie voor alle kinderen van
geeft Leeslijn aanwijzingen voor speciale leerhulp.
alle niveaus en beide leerwegen samen. Daarnaast zijn ook de
In Leeslijn speelt zelfstandig werken een grote rol. Zo krijgen
opening en afsluiting van een leesles klassikaal. In uw handleiding vindt u aanwijzingen en voorstellen voor de invulling hiervan. Leesweg: instructie en oefening Leerlingen die in de Leesweggroep zijn ingedeeld, leren lezen door middel van gerichte instructie en stapsgewijze oefening. Als leerkracht begeleidt u de instructie en oefening bij deze leerlingen. Het leerboek is het uitgangspunt en de 4
5
Doorgaande leerlijn voor een optimale leesontwikkeling Met Leeslijn voortgezet technisch lezen gaan kinderen verder
Kinderen die leren lezen met Leespad, starten in groep 4 met
met leren lezen waar ze gebleven zijn. Elk kind volgt zijn
voortgezet technisch lezen en aan het einde van groep 5
eigen doorgaande leerlijn door de natuurlijke leesfasen.
beheersen zij AVI-9. Aansluitend op niveau 9 kunnen de leerlingen verder met de nieuwe niveaus 10 en 10+.
Het natuurlijke proces van leren lezen is onderverdeeld in acht
Het schema hiernaast brengt de doorgaande lijn en het
leesfasen. Samen vormen deze leesfasen een doorgaande lijn voor
tempoverschil tussen Leesweg en Leespad in beeld.
Jaargroep
1
2
voorbereidend lezen
3
aanvankelijk lezen Leesweg
aanvankelijk Leespad lezen voorbereidend taal
4
5
6
voortgezet technisch lezen
voortgezet technisch lezen
7
8
Leesweg Leespad
Taalmap
technisch lezen tot en met groep 8. Dat betekent dat leerlingen aan het begin van een nieuwe groep doorgaan waar ze in de vorige groep geëindigd zijn. Dankzij deze ontwikkelingsgerichte aanpak en logische lijn is Leeslijn al jaren de nummer 1 in adaptief leesonderwijs. Afhankelijk van het niveau Omdat Leeslijn werkt met leesfasen en uw leerlingen in groep 4
Andere aanvankelijk leesmethode?
gewoon doorlezen vanaf het punt waar ze in 3 zijn geëindigd, is een deel van groep 4 (Leesweg) nog bezig met het aanvankelijk
De doorgaande leerlijn van Leeslijn zorgt natuurlijk voor
lezen. De start van voortgezet technisch lezen is dus afhankelijk
een ononderbroken overgang tussen voorbereidend,
van en perfect passend bij het niveau van de leerlingen. Kinderen
aanvankelijk en voortgezet technisch lezen. Als uw
die leren lezen met Leesweg, starten met voortgezet technisch
school de gehele methode Leeslijn inzet, gaat de
lezen in groep 4 of 5. Zij beheersen AVI-9 aan het einde van
overgang geheel vanzelf en volgen de kinderen helemaal
groep 6.
hun eigen leerlijn in hun eigen tempo. Maar ook als u met een andere aanvankelijk leesmethode werkt, is de overstap op Leeslijn voor voortgezet technisch lezen geen enkel probleem. Afhankelijk van het leestechnische niveau van de kinderen in uw groep 4 begint u met Leesweg op niveau 1 of 2 en met Leespad op niveau 4 of verder. De handleiding helpt u hierbij.
6
7
Leerstofbereik Het leerstofbereik geeft de leerdoelen per leerjaar aan voor zowel de Leesweg- als de Leespadleerlingen. De Leespadleerlingen overstijgen de instructiedoelen, doordat zij zich – zelfontdekkend – sneller ontwikkelen dan Leeswegleerlingen.
Leesweg Tips voor inzet en aanpak
De leerdoelen
In de ontwikkelingsgerichte aanpak van Leeslijn zijn leerlingen
per leerjaar
Leespad
Minimumdoel
Instructiedoel
Streefdoel
Groep 4
niveau 3 (AVI 3)
niveau 4 (AVI 4)
niveau 6 (AVI 6)
Groep 5
niveau 6 (AVI 6)
niveau 7 (AVI 7)
niveau 9 (AVI 9)
Groep 6
niveau 9 (AVI 9)
niveau 9 (maart) (AVI 9)
niveau 10
Groep 7/8
niveau 10
niveau 10
niveau 10+
in dezelfde jaargroep met verschillende leesfasen bezig. In de handleiding staan daarom tips voor het inzetten van het materiaal in de leesfase waarin de leerlingen zich bevinden. Verschillende leesfasen Voortgezet technisch lezen beslaat de leesfasen 6 t/m 8. In het aanvankelijk lezen staat vooral de vergroting van de woordvaardigheid centraal. Vanaf leesfase 6 verschuift de aandacht naar zinsaspecten, zinsvaardigheid en tekstvaardigheid. De aandachtsgebieden van de verschillende leesfasen:
Module
Leesfase
Leeslijn niveau
Voorbereidend lezen
Leesfase 1 Geschreven taal begrijpen
Ontluikende geletterdheid
Leesfase 2 Geschreven taal ervaren Leesfase 3 Woorden namaken Aanvankelijk lezen
Voortgezet technisch lezen
8
Leesfase 4 Zelf woorden maken en lezen
Basisniveau a en b
Leesfase 5 Steeds moeilijker woorden lezen
Niveau 1 t/m 4
Leesfase 6 Steeds moeilijker zinnen lezen
Niveau 5 t/m 7
Leesfase 7 Leren voorlezen
Niveau 8 en 9
Leesfase 8 Functioneel leren lezen (nieuw – zie p.20)
Niveau 10 en 10 +
9
De opbouwvan vanlesopbouw de lessen -voor de Leesweggroep Voorbeeld uit Handleiding groep 5 (Leesweg)
niveau 5
niveau 6
Duidelijke opbouw makkelijk aan de slag met de les Leeslijn biedt u flexibel lesmateriaal om invulling te geven
Woordvaardigheid en woordbegrip
aan adaptief leesonderwijs. Voor iedere jaargroep is er een
Woordvaardigheid bestaat uit directe woordherkenning van
handleiding. Hierin is duidelijk beschreven hoe u het
bekende woorden en leesvaardigheid van nieuwe woorden.
lesmateriaal van week tot week kunt inzetten.
Woordbegrip heeft betrekking op het kennen en begrijpen van de betekenis van woorden.
Verdeling van de leerstof
betekenisvolle woordgroepen over de regel heen en eenvoudige vierlettergrepige woorden
12 lesweken (week 1 t/m 12) met elk 3 lessen van 30 minuten aantal leespromotielessen
aantal leespromotielessen
4 leespromotielessen verspreid over de 12 weken
4 leespromotielessen verspreid over de 12 weken herhaling en toetsing
herhaling en toetsing
dynamisch accent en alle drie- en vierlettergrepige woorden aantal lesweken
aantal lesweken
aantal lesweken
12 lesweken (week 1 t/m 12) met elk 3 lessen van 30 minuten
doel
doel
doel
betekenisvolle woordgroepen en drielettergrepige woorden
niveau 7
12 lesweken (week 1 t/m 12) met elk 3 lessen van 30 minuten aantal leespromotielessen
4 leespromotielessen verspreid over de 12 weken herhaling en toetsing
De leesfasen in Leeslijn zijn onderverdeeld in instructieniveaus.
Zinsvaardigheid en zinsbegrip
Binnen een instructieniveau komen verschillende
Zinsvaardigheid staat voor het kunnen opdelen van zinnen in
instructieaspecten aan bod. Per niveau is er voor Leesweg een
betekenisvolle woordgroepen, waardoor de betekenis van de zin
leerboek en voor elk instructieaspect is er een Leeswegleesboekje.
duidelijker wordt. Zinsbegrip is het begrijpen van de directe en
Lessenstructuur
De Leespadleerling werkt in alle groepen zelfstandig met de
indirecte betekenis van zinnen.
Leeslijn kent een heel heldere lesstructuur en -instructies. Hier
De lesopening en -afsluiting kunt u wisselend gebruiken voor
leerkaarten en de Leespadleesboekjes.
in week 11 en 12
in week 11 en 12
in week 11 en 12
kunt u als leerkracht makkelijk mee uit de voeten. De gegeven
interactie tussen uzelf en de leerlingen en tussen leerlingen
Tekstvaardigheid
lesindeling vormt voor u een praktische leidraad, maar is zeker
onderling. Bij de opening staat de vorige les centraal en de
Vier leerlijnen
Tekstvaardigheid richt zich op oefening met tekstsoorten,
geen verplichting. U bepaalt zelf hoe u uw leesonderwijs inricht,
manier waarop het zelfstandig werken is verlopen. Bij de afsluiting
Door de instructieniveaus heen lopen vier leerlijnen die centraal
aanpassen van de leeswijze aan het leesdoel en leren voorlezen.
geheel afhankelijk van uw eigen leerlingen en de mogelijkheden.
bespreekt u de zojuist behandelde les. Ook kunt u de lesopening
staan bij de leerkaarten en in de leerboeken (zie schema hiernaast).
Bij het leren voorlezen gaat het om: duidelijk en correct lezen,
en -afsluiting gebruiken om een instructieaspect eens vanuit een
een dynamisch en melodisch accent en het aanpassen van de
Lesbeschrijvingen
leeswijze aan de aard van de tekst.
De lesbeschrijvingen in uw handleiding bestaan uit:
andere invalshoek te benaderen.
• een lesplanning Leesmotivatie
• een materiaal- en voorbereidingsoverzicht
Leesmotivatie bevordert de ontwikkeling van kennis en
• een lesopening
waardering van genres, waardering en ontwikkeling van eigen
• de kern
voorkeuren (boekpromotie) en het luisteren en waarderen van
• en een lesafsluiting
voorlezen.
10
11
Pakketsamenstelling Overzicht per groep Groep
Niveau
Lesweken
Invulling
Groep 4 (Leesweg)
Niveau 2
12 lesweken (week 1 t/m 12)
Een les zelfstandig lezen en een les leesmotivatie wisselen
met elk 4 lessen van 40 minuten.
elkaar om de week af. Herhaling en toetsing in week 13.
12 lesweken (week 14 t/m 25)
Een les zelfstandig lezen en een les leesmotivatie wisselen
met elk 4 lessen van 40 minuten.
elkaar om de week af. Herhaling en toetsing in week 26.
12 lesweken (week 27 t/m 38)
Een les zelfstandig lezen en een les leesmotivatie wisselen
Niveau 3 Niveau 4 Groep 4 (Leespad) Groep 5 (Leesweg)
Niveau 4 t/m 6 Niveau 5 Niveau 6 Niveau 7
Groep 5 (Leespad) Groep 6 (Leesweg)
Niveau 7 t/m 9 Niveau 8 Niveau 9 Niveau 10
Groep 6 (Leespad)
Voor de leerlingen
Voor de leerkracht
Leesweg
Groepsmap
Voor de instructieafhankelijke leerlingen zijn er:
De groepsmappen bieden u alle informatie en ondersteuning die
• leerboeken met instructies op elk leesniveau
u nodig hebt, zoals:
(voor woord-, zins- en tekstvaardigheid)
• de pedagogische en didactische uitgangspunten van Leeslijn
met elk 4 lessen van 40 minuten.
elkaar om de week af. Herhaling en toetsing in week 39.
• 10 leesboekjes op niveau 5 en 6
36 lesweken met elk 4 lessen
In de 1e week uitleg over de organisatie en werkwijze van Leespad.
• 8 leesboekjes op niveau 7 en 8
• specifieke informatie over het werken met Leeslijn in die groep
van 40 minuten.
Daarna kunnen de leerlingen zelfstandig aan de slag.
• 6 leesboekjes op niveau 9
• observatie- en toetsmateriaal (ILO-pakket)
12 lesweken (week 1 t/m 12)
Eerst 10 weken introductie van instructieaspecten (1 per week) en
• 4 leesboekjes op niveau 10
• aanwijzingen voor speciale leerhulp
met elk 3 lessen van 30 minuten.
de laatste 2 weken herhaling en toetsing. Plus 4 lessen leesmotivatie.
• t/m niveau 4 werkschriften
• en extra Leeswegverwerkingsbladen en Leespadwerkkaarten
12 lesweken (week 14 t/m 25)
Eerst 10 weken instructieaspecten en de laatste 2 weken
met elk 3 lessen van 30 minuten.
herhaling en toetsing. Plus 4 lessen leesmotivatie.
• leerkaarten voor niveau 10+
Handleiding beschrijvingen van alle lessen. Per niveau vindt u uitgewerkte week- en lesmodellen.
In de nieuwe handleidingen van Leeslijn staan heldere
12 lesweken (week 27 t/m 38)
Eerst 10 weken introductie van instructieaspecten (1 per week) en
met elk 3 lessen van 30 minuten.
de laatste 2 weken herhaling en toetsing. Plus 4 lessen leesmotivatie.
Voor de leerlingen die zelfstandig leren lezen, zijn er:
36 lesweken met elk
In de 1e week uitleg over de organisatie en werkwijze van Leespad.
3 lessen van 30 minuten.
Daarna kunnen de leerlingen zelfstandig aan de slag.
12 lesweken met elk 2 lessen
Een introductieles, 18 lessen met de leesboeken, een toetsles en 4
van 30 minuten.
lessen leesmotivatie ( met Leespad).
12 lesweken met elk 2 lessen
Een introductieles, 18 lessen met de leesboeken, een toetsles en 4
van 30 minuten.
lessen leesmotivatie ( met Leespad).
12 lesweken met elk 2 lessen
Een introductieles, 18 lessen met de leesboeken, 4 lessen
van 30 minuten.
leesmotivatie ( met Leespad).
36 lesweken met elk 2 lessen
De 1e week uitleg over de organisatie en werkwijze van Leespad.
van 30 minuten.
Daarna gaan de leerlingen zelfstandig aan de slag.
Niveau 10
36 lesweken met elk 1 les
Blijvende oefening en training van leesvaardigheden. Zonder
(Leesweg
en 10+
van 30 minuten.
lesbeschrijving, want de werkwijze met de leerkaarten is zowel
• informatie over het werken met de methode in het algemeen
• verwerkingsbladen in de groepsmap
Leespad
Groep 7+8 en Leespad) 12
Niveau 10
voortgezet technisch lezen
• t/m niveau 4 werkschriften • 8 leesboekjes op niveau 5
Antwoordenboek
• 4 leesboekjes op niveau 6 t/m 10
Zowel voor Leesweg als Leespad is er een antwoordenboek. Hierin
• en leerkaarten (woord-, zins- en tekstvaardigheid en
staan de antwoorden op de vragen op de verwerkingsbladen. Vanaf
leesmotivatie) met audio voor niveau 5 t/m 10+
antwoordenboek 4 vindt u er ook de antwoorden op de vragen op de leerkaarten.
voor Leesweg als Leespad heel flexibel. 13
Zelf doorlezen naar de volgende regel.
Werken vanuit de handleiding
06912065_binnen 01-05-2006 11:41 Pagina 72
Week 13 | les 1 introductie en verwerking van woordgroepen over de regel heen Leesweg 5 min.
Voorbeeld: woordgroepen over de regel heen
20 min.
Introductie en verwerking van woordgroepen over de regel heen
5 min.
De nieuwe handleidingen bij Leeslijn wijzen u helder
Leespad Opening
Zelfstandig werken Afsluiting
Materiaal: Leerboek 6, Leesweg leesboekje 6-1. Voorbereiding: leg de benodigde materialen klaar, schrijf het gedicht van Paul van Ostaijen op het bord.
de weg. Dankzij de handige lesbeschrijving per les ziet u in één oogopslag hoe u de les aan kunt pakken.
Leesweg leerboek 6
Opening en introductie (5 minuten)
Als voorbeeld ziet u hier de lesbeschrijving met
De Leespadleerlingen pakken de materialen die ze nodig hebben. U controleert of ze aan de slag kunnen. Roep de Leeswegleerlingen naar de instructietafel. In deze les maken de leerlingen kennis met het nieuwe Leerboek 6 en lezen zij lange zinnen die doorlopen op de volgende regel. Woordgroepen worden soms over twee regels heen aangeboden.
verwijzingen van de les ‘Woordgroepen over de regel heen’ voor de Leeswegleerlingen van groep 5.
Leerboek 6 Toon het nieuwe Leerboek 6. Laat de leerlingen het leerboek even bekijken. Zien zij verschillen met Leerboek 5? Benadruk dat veel dingen hetzelfde blijven (woordrijtjes, kleine oefeningen, korte en wat langere verhaaltjes, instructietaal), maar laat ook zien dat er dingen nieuw zijn. Niet alleen veel nieuwe woorden, maar ook de zinnen woorden steeds langer.
Kern (20 minuten) Lange zinnen kun je niet altijd in één keer lezen, anders kom je in ademnood. Bewijs dit door bijvoorbeeld de tekst bij de tekening van het vliegtuig op bladzijde 4 in één adem voor te lezen. Laat de ademnood duidelijk horen. Leg uit dat je een lange zin wel in stukjes kunt lezen. Die stukjes bestaan uit woorden die bij elkaar horen. Soms staan de woorden samen op één regel, maar soms is het een lange zin die doorloopt op de volgende regel. Hoe kan een leerling dit aanpakken? Je ziet een lange zin. Er staat geen punt aan het eind van de regel. Dat betekent dat de zin nog niet af is. Je leest door tot de volgende regel. Daar staat een punt.
bladzijde 2 lezen. Staat overal een punt aan het eind van de regel? Zo niet, lukt het dan om door te lezen naar de volgende regel? Bied de leerlingen Leesweg leesboekje 6-1 De winkeldief aan. Zij kunnen bij dit verhaal ook oefenen met woordgroepen over de regel heen.
Afsluiting (5 minuten) Sluit de les af met het voordragen van het onderstaande gedicht van Paul van Ostaijen. Leg eerst uit dat ook in gedichten woorden over de regel heen lopen. Ook al staan er ‘onzinwoorden’ in dit gedicht, toch voel je aan wat bij elkaar hoort en wat niet.
Marc groet ’s morgens de dingen Dag ventje met de fiets op de vaas met de bloem ploem ploem dag stoel naast de tafel dag brood op de tafel dag visserke-vis met de pijp en dag visserke vis met de pet pet en pijp van het visserke-vis goeiendag Daa-ag vis dag lieve vis dag klein visselijn mijn [Uit: Verzamelde gedichten, Paul van Ostaijen. Prometheus/ Bert Bakker 1996.]
Laat de leerlingen de verschillende teksten op
72
Handleiding groep 5 Niveau 6
Lastig om in één adem voor te lezen. 14
15
Oefenen met een echt leesboekje.
Geordende woordrijtjes
Verhelderende illustratie
De woordrijtjes bij ieder instructieaspect zijn, waar mogelijk,
Bij sommige instructieaspecten kunnen in het woordrijtje
geordend van korte woorden naar lange woorden. Ook staan de
woorden staan waarvan uw leerlingen misschien niet de
woorden met een overeenkomstige uitspraak bij elkaar, zodat er een
betekenis of alle betekenissen kennen. Soms biedt de
soort ritme ontstaat als leerlingen de woorden neuriën of hardop
bijbehorende illustratie dan uitkomst.
lezen. In de oefeningen worden deze woorden weer door elkaar
Volledig verbeterde leerboeken
gebruikt, zodat de leerling het woord ook daadwerkelijk moet lezen.
De leerboeken voor Leesweg zijn volledig herzien. Ze sluiten nu nog beter aan bij de behoeften van kinderen die meer sturing en ondersteuning nodig hebben. Leerlingen die in de Leesweggroep zijn ingedeeld, leren lezen door gerichte instructie en stapsgewijze oefening. De instructie vindt vooral plaats via de leerboeken. Deze heldere leerboeken vervangen de Wegboeken uit de vorige editie en ze zijn op tal van punten verbeterd. Nieuw bij Leeslijn herzien Voor de lastige instructieaspecten zijn in de leerboeken extra herhalingsoefeningen opgenomen.
Aantrekkelijke leesteksten Bij elk instructieaspect zijn naast de woordrijtjes en oefeningen ook korte leesteksten opgenomen. Het gaat daarbij om
Onderstreept instructieaspect
betekenisvolle teksten die ook aantrekkelijk voor leerlingen zijn.
Het instructieaspect dat wordt behandeld, is in het woordrijtje steeds bij
Zo staan er moppen, proefjes en recepten in, korte dialogen over
het eerste woord onderstreept. Zo kunnen de leerlingen op eenvoudige
herkenbare situaties en teksten met tips.
wijze herkennen om welk instructieaspect of woordtype het gaat. Wanneer meerdere woorden of delen van woorden in de woordrijtjes zijn onderstreept, gaat het om een variant van een instructieaspect.
Betekenisvolle zinnen Ook worden woorden in een betekenisvolle zin in één van
Eenvoudige instructietaal
de overige oefeningen bij het instructieaspect toegelicht.
Bij alle oefeningen in het leerboek is vanaf niveau 5 eenvoudige instructietaal opgenomen. Uw leerlingen
16
hoeven dan niet steeds te vragen wat er van hen wordt verwacht.
17
Leerboek blz. 18 en 19
De leerkaarten hebben een vaste opbouw.
Op de voorkant staat de instructie met
Leerkaarten voor zelfstandige verwerking Uw instructieonafhankelijke leerlingen maken vanaf niveau 5
Daarnaast zijn er nog hulpkaarten. Deze kaarten ondersteunen de
gebruik van de Leespad leesboekjes en de leerkaarten.
toepassing van een bepaalde woord-, zins- of tekstvaardigheid.
begeleidende oefening.
Als een hulpkaart gebruikt moet worden, wordt dit op de leerkaart Het voortgezet technisch lezen is in Leeslijn ingedeeld in
aangegeven.
vier subleerlijnen: woordvaardigheid, zinsvaardigheid, tekstvaardigheid en leesmotivatie. Deze onderverdeling vormt
In principe maakt de leerling eerst de woordkaart en de zinskaart.
ook het uitgangspunt van de leerkaarten van Leeslijn. Op deze
Daarna leest de leerling een leesboek en maakt hij (vanaf niveau 6)
kaarten staan verwerkingsopdrachten en oefeningen. Met de
de tekstkaart. De leeskaarten kunt u inzetten bij de lessen zelfstandig
kaarten en Leespad leesboeken oefenen de Leespadleerlingen
lezen en leespromotie.
zelfstandig. Verschillende kaarten Per leesfase zijn er verschillende kaarten voor iedere vaardigheid. Er zijn vier soorten leeskaarten: • woordkaarten: ter ondersteuning van woordvaardigheid en woordbegrip • zinskaarten: ter ondersteuning van zinsvaardigheid en zinsbegrip • tekstkaarten: ter ondersteuning van tekstvaardigheid en tekstbegrip • leeskaarten: ter ondersteuning van leesplezier
Op de achterkant van de kaart staan gevarieerde opdrachten.
De leerlingen maken de 18
De instructie op de leerkaarten is gekoppeld aan de leesboeken.
oefeningen in een gewoon
De instructie wordt ondersteund door audiofragmenten op de cd.
gelinieerd schoolschrift.
19
Extra leesfase 8 toegevoegd oefenen op niveau 10 en 10+ Om ervoor te zorgen dat kinderen ook na AVI-9 kunnen
Ook na dit niveau blijven er immers voldoende uitdagingen over.
blijven oefenen met lezen, komt de nieuwe Leeslijn ook met
Denk bijvoorbeeld aan:
passend leesmateriaal voor groep 7 en 8, voor lees-taal sterke
• meerlettergrepige woorden met een lastige lettervolgorde,
én zwakke leerlingen. Dit is uniek voor een leesmethode!
zoals toekomstideaal en audiovisueel (niveau 10 Leespad) • gekke woorden in context, figuurlijk taalgebruik en
Iedereen onderkent het belang van blijven oefenen. En de herziene Leeslijn voor voortgezet technisch lezen voegt de daad ook bij het woord. Om te voorkomen dat het technisch leesniveau van leerlingen in de groep 7 en 8 terugloopt, is de
uitdrukkingen, zoals gehakketak en ‘het aantal deelnemers aan de marathon loopt achteruit’ (niveau 10) • het gebruik (en vormgeving) van streamers, (tussen)koppen en kaderteksten (niveau 10 Leesweg)
nieuwe Leeslijn uitgebreid met twee extra niveaus in de laatste
• afkortingen lezen, zoals incl., bijv., tv, KLM en cd-rom (niveau 10)
leesfase. Uw leerlingen blijven hun leesvaardigheden daardoor
• zelf een zo lang mogelijk woord maken, bijv.
trainen en verbeteren tot het einde van hun basisschooltijd. Voor de beste resultaten en het hoogst mogelijke niveau!
fietspompventieldopje (woordkaart 10+) • beklemtonen in zinnen, omdat je anders iets verkeerd
Een Woordkaart en een Zinskaart Leespad niveau 10.
leest (zinskaart 10+) Verdieping en herhaling
• en menukaarten lezen en zelf samenstellen (tekstkaart 10+)
Het volledig nieuwe lesmateriaal voor groep 7 en 8 is onderdeel van leesfase 8. Deze leesfase staat in het teken van verdieping
20
en herhaling. Voor zowel Leesweg- als Leespadleerlingen is
Leerlingenmateriaal niveau 10:
er materiaal op twee extra niveaus: niveau 10 en 10+. De
•
één Leesweg leerboek op niveau 10
oefenvormen voor Leesweg zijn eenvoudiger en eenvormiger.
•
vier Leesweg leesboeken op niveau 10
De oefenvormen voor Leespad zijn gevarieerder, uitdagender en
•
vier Leespad leesboeken op niveau 10
speelser.
•
en de Leespad leerkaarten (met audio) op niveau 10
Technische leesvaardigheid
Leerlingenmateriaal niveau 10+:
Leeslijn niveau 10 en 10+ zijn speciaal bestemd voor onderhoud
•
Leesweg leerkaarten (met audio) op niveau 10+
en uitbreiding van de technische leesvaardigheid na niveau 9.
•
Leespad leerkaarten (met audio) op niveau 10+ 21
Juiste hoeveelheid De omvang van de boekjes is heel beperkt, omdat uw leerlingen de draad van het verhaal anders kwijt kunnen raken. De boekjes van niveau 1 en 2 omvatten 16 tekstbladzijden; de boekjes van
Eigentijdse leesboekjes motiverend voor uw leerlingen
serie 3 t/m 9 hebben 22 pagina’s met tekst. De hoeveelheid tekst per bladzijde neemt geleidelijk toe en de lettergrootte neemt af. Vanaf niveau 8 kennen de leesboekjes de kleinste lettergrootte. Gebruik in de klas De leesboekjes worden gebruikt bij het hardop in tweetallen lezen als oefenboekjes voor de specifieke instructieaspecten. Om de beurt lezen de leerlingen elkaar een bladzijde voor. In twee
Bij Leesweg horen ook vernieuwde, leuke leesboekjes. De
Aansprekende verhalen
leeslessen kan het hele boekje gelezen worden, inclusief het
verhalen passen helemaal bij deze tijd én bij de leefwereld
Vanaf niveau 5 presenteert Leeslijn herzien per serie Leesweg
maken van de verwerkingsopdrachten of het verwerkingsblad
van uw leerlingen.
leesboeken die uw leerlingen zeker zullen aanspreken. De
voor leesbegrip.
verhalen passen helemaal bij onze samenleving van vandaag De nieuwe Leesweg leesboekjes passen, net als op de vorige
de dag. De verhalen zijn zowel realistisch en herkenbaar als
Ondersteunende illustraties
niveaus perfect bij de instructieaspecten in het leerboek.
spannend en verrassend. Het zijn leuke leesboekjes waar uw
De leesboekjes bevatten mooie illustraties. Deze illustraties
Instructieaspect 1 uit het nieuwe leerboek correspondeert met
leerlingen met veel plezier uit zullen lezen.
hebben altijd een ondersteunende functie ten aanzien van het
leesboekje 1 uit de leesserie, leesboekje 2 sluit aan bij het tweede
verhaal. Ze sluiten expliciet bij de tekst aan en ze bevatten
aspect, 3 hoort bij 3 enzovoorts. Deze wisselwerking tussen
Bekende hoofdpersonen
geen informatie die niet door de tekst wordt opgeroepen. De
leerboek en leesboekjes maakt een optimale herhaling, verdieping
Elke serie leesboekjes kent een vast groepje hoofdpersonen.
illustraties mogen uw leerlingen immers niet afleiden van het
én automatisering mogelijk.
Uw leerlingen raken daardoor snel bekend en vertrouwd met
lezen. Bij het toenemen van de leesvaardigheid vermindert het
de karakters en ze hoeven zich niet steeds in nieuwe personen
aantal illustraties. Vanaf niveau 3 komen ook pagina’s voor met
en situaties te verdiepen. De verhalen zijn daardoor ook goed te
alleen tekst.
volgen en uw leerlingen kunnen zich op de tekst en de woorden zelf richten. En dit komt de leesontwikkeling en het leesplezier zeker ten goede. Duidelijke verhaallijnen De verhaallijnen van de leesboekjes zijn met aandacht geconstrueerd. Ze zijn met opzet eenvoudig te houden om ze ook toegankelijk te maken voor taalzwakke kinderen. Verder kennen ze een duidelijke spanningsboog met een helder begin, midden en eind, en een logische ontwikkeling. Om het verhaal te kunnen volgen hoeven uw leerlingen niet ‘tussen de regels door’ te lezen. De gebeurtenissen hebben altijd een expliciete samenhang en de vertelling is lineair-chronologisch, zonder gaten 22
en met weinig tijdsprongen.
23
Extra handig woordenboek.
Speciale factieboekjes boeiende leesboeken bij Leespad Ook voor Leespad biedt Leeslijn herzien nieuwe leesboekjes.
Doorlopend verhaal
De Leespad leesseries bevatten nu niet alleen fictieboekjes,
Elk boekje bevat een boeiend doorlopend verhaal. In dit verhaal
maar ook interessante factieboekjes die een combinatie van
komen natuurlijk alle woord-, zins- en tekstkenmerken van het
fictie en non-fictie bieden.
betreffende leesniveau aan bod. Hierin verschilt het factieboekje niet van andere leesboekjes.
Bij Leeslijn herzien voor voortgezet technisch lezen horen vanaf niveau 5 ook factieboekjes. Deze leesboekjes bevatten
Toegevoegde informatie
leuke fictieverhalen waar interessante feiten aan toe zijn
Aan het doorlopende verhaal is een aantal extra pagina’s
gevoegd. Op speciale non-fictiepagina’s staat telkens uitleg
toegevoegd. Deze pagina’s staan verspreid in het boekje en
en achtergrondinformatie. Achterin deze leesboekjes is een
ze hebben een andere achtergrondkleur. Op deze gekleurde
woordenboek opgenomen.
bladzijden staat steeds interessante, feitelijke informatie
Extra uitdaging en kennis.
(aanvullende wereld- en Uitdagend en zelfontdekkend
cultuurkennis) die bij het verhaal
Uw leerlingen die in de Leespadgroep zitten, kunnen goed
past. Het kan bijvoorbeeld gaan
feitelijke informatie. Of ze zijn op te zoeken in het woordenboek
zelfstandig uit de voeten met hun leeslessen. Om ze extra
om een gedicht of een lied,
achter in het leesboekje: twee pagina’s met verklarende
uit te dagen en te prikkelen tijdens het lezen introduceert
een menukaart met toelichting,
informatie over de nieuwe, te leren woorden.
Leeslijn herzien de factieboekjes. Deze boekjes maken brede
een routebeschrijving, een
tekstervaringen mogelijk, vergroten de woordenschat en
gebruiksaanwijzing of de
verbreden en verdiepen de wereld- en cultuurkennis van uw
beschrijving van een werktuig.
Wereld- en cultuurkennis In de factieboekjes kunnen de volgende
leerlingen. Ze zijn dus extra spannend en stimulerend.
thema’s een rol spelen:
Verklarende woordenlijst
• kinderen die in andere klimaatgebieden of streken leven
Nieuwe woorden in de
• kinderen die leven in bijzondere culturele omstandigheden
factieboekjes, met name van het
• kinderen die ongewone vakantiereizen maken
te oefenen woordtype, worden
• kinderen uit een andere tijd
verduidelijkt in de bijgevoegde 24
• kinderen die een biologie/natuuraspect verkennen Een leuk leesboekje mét iets extra’s.
Kortom: wereldse onderwerpen van dichtbij en ver weg!
Extra uitleg en leeswoordenschat.
25
Tussendoelen voor gevorderde geletterdheid
Observatie, registratie en toetsen
Leeslijn volgt de tussendoelen voor gevorderde geletterdheid.
Goede observatie en registratie zijn onmisbaar als u op tijd
Speciale leerhulp
Hierdoor bent u er zeker van dat uw leesonderwijs helemaal
wilt signaleren dat een leerling instructie nodig heeft. Met
Uit uw observatie en de toetsen kan blijken dat een leerling
gericht is op de ontwikkeling van de leerlingen. Bovendien
Leeslijn besteedt u hier dan ook gericht aandacht aan.
extra aandacht nodig heeft. Om tegemoet te komen aan deze
kunt u beter inspelen op de verschillen in uw groep.
De volgende tussendoelen vindt u terug in Leeslijn:
Leesfasen
Tussendoel
individuele instructiebehoefte kunt u tijdens de herhalingslessen ILO-toetspakket
tijd besteden aan speciale leerhulp voor kleine groepjes
Het ILO-toetspakket van Leeslijn maakt het u mogelijk om de
leerlingen. De groepsmap van Leeslijn beschrijft
instructie en oefening af te stemmen op de behoefte van uw
de daarvoor bedoelde activiteiten.
Leesfase 6
1. leesmotivatie
steeds moeilijker
2. technisch lezen
zinnen lezen
7. leeswoordenschat
die kinderen in de loop der jaren doormaken. En als u weet wat
Leesfase 7
1. leesmotivatie
ILO-toetsen zijn genormeerd door het ISOR (Universiteit Utrecht).
Leesdoelen behaald
die tussendoelen zijn, kunt u beter nagaan of uw onderwijs de
leren voorlezen
2. technisch lezen
Bij alle toetsen zijn ook subtoetsen beschikbaar, waardoor u goed
Na niveau 9 zijn alle leesdoelen behaald. Bij de niveaus 10 en
ontwikkelingen van de gevorderde geletterdheid voldoende
7. leeswoordenschat
zicht krijgt op de mogelijke leesproblemen.
10+ horen daarom ook geen toetsen. Deze niveaus zijn puur
stimuleert. Daarnaast vormen de tussendoelen een goede
8. reflectie op geschreven taal
De leesfasen van Leeslijn volgen de tussendoelen voor gevorderde geletterdheid van het Expertisecentrum Nederlands. Deze tussendoelen geven immers een goed beeld van de ontwikkeling
leidraad voor het inspelen op verschillen tussen kinderen.
Leesfase 8
1. leesmotivatie
functioneel lezen
2. technisch lezen 7. leeswoordenschat 8. reflectie op geschreven taal
leerlingen. ILO-niveaus zijn vergelijkbaar met AVI-niveaus. De
bedoeld voor het onderhouden, uitbreiden en verdiepen van de De ILO-toetsen maken duidelijk welk leesniveau een kind aan
leesvaardigheid.
kan, op welk leesniveau geoefend moet worden en bij welke leesaspecten instructie of specifieke oefening nodig is. Bij uw Leespadleerlingen neemt u een toets af zodra ze de leesboekjes en leerkaarten van een niveau hebben doorgewerkt. Dit gebeurt dus individueel; precies wanneer het kind er klaar voor is. De
Vanaf Groepsmap 4 staan ook de tussendoelen 4 (begrijpend lezen)
Leesweggroep kan gezamenlijk worden getoetst.
en 6 (informatieverwerving) in de map.
Uw toets- en observatiegegevens legt u vast in een voortgangsoverzicht. Op deze manier brengt u de leesontwikkeling van de groep stapsgewijs in kaart. Voor de leerlingen die extra aandacht en hulp nodig hebben, kunt u binnen Leeslijn ook een individueel overzicht hanteren. Dankzij dit leerlingvolgsysteem heeft u per leerling een duidelijk beeld van zijn of haar voortgang.
26
27
Leeslijn • De nummer 1 in adaptief leesonderwijs •
de meest complete leesmethode met doorgaande lijn van groep 1 t/m 8
•
kindgericht en adaptief leesonderwijs met twee leerwegen
•
eigentijdse, aansprekende leesboeken voor elke stap in de leesontwikkeling
•
met heldere handleidingen voor de leerkracht
Wilt u meer weten?
Extra bij de methode
Bent u benieuwd naar het lesmateriaal?
Servicebulletin
Vraag dan een zichtzending aan met de kaart
Leerkrachten die met Leeslijn werken,
in deze brochure.
ontvangen twee keer per jaar een gratis servicebulletin. Hierin staan
Zit u nog met specifieke vragen over de methode
achtergrondartikelen en interviews,
of wilt u graag weten hoe u Leeslijn goed bij u
verhalen van andere scholen, tips en
in de klas kunt inzetten?
nieuwe verschijningen.
Bel of mail dan naar onze Informatielijn: T (030) 239 21 11
Eigen website
[email protected]
Op de methodesite www.leeslijn.nl staat extra lesmateriaal.
Kijk ook op www.leeslijn.nl.
Voor de herziene Leeslijn, maar ook nog voor de eerste versie.
ThiemeMeulenhoff Nieuwekade 1 Postbus 19240 3501 DE Utrecht 11 112 2290 8 - 2097
