Kort verslag bijeenkomst coöperaties op donderdag 1 november 2012 in Nijverdal
Organisatie: Deelnemers:
Netwerk Platteland, OVKK en Stimuland. Vijftig personen
Inleiding Algemene inleiding door Marieke Koot en Anne Marie van Oldeniel. Een coöperatie is een vereniging die een onderneming drijft. Van oudsher zijn allerlei coöperaties ontstaan op het platteland (van het kruisgebouw tot Rabobank, zuivelcoöperaties en dergelijke). Redenen voor hernieuwde belangstelling voor coöperaties: Terugtredende overheid en minder geld. Markt blijkt niet voor alles/iedereen te zorgen. Herontdekking van „de lokale schaal‟. Zelf doen door burger („doe-democratie‟). Hoge kosten van grote systemen (zorg, energie, kabel, et cetera). Zelffinanciering door crowdfunding.
1 november 2012 n120221 - blz. 1/6
‘Checklist’ om te starten met een coöperatie: Er speelt „iets‟ in het dorp (er gaat iets weg of er komt iets bij). Bewoners willen er „iets‟ mee: gezamenlijk belang (iets behouden of veranderen). Betrokkenheid en inzet om „iets‟ te realiseren (samen bespreken en benoemen: waarom wil je dit, wat willen we bereiken, wie hebben we er bij nodig)? Besluit: het kan en gaat gebeuren. Weten wat je wilt, wanneer, met wie, vergunningen et cetera. Hoe organiseren we het? De organisatievorm volgt altijd uit de doelstelling. Er zijn veel formele en informele organisatievormen. Zoek je een juridische entiteit èn een onderneming, dan komt de coöperatie in beeld.
Workshops Drie ervaringsdeskundigen komen aansluitend aan het woord in de vorm van workshops. Zij vertellen over de aanleiding en oprichting van hun coöperatie op het gebied van zorg, energie en dorpsvoorziening, de aanpak, valkuilen en gouden tips. Aanwezigen kunnen aan twee workshops deelnemen. Algemene tips bij het opstarten van een coöperatie Start met draagvlak, altijd. Kijk eerst goed wat je wilt bereiken en kies daar de juiste organisatievorm bij: een coöperatie is een middel en geen doel. Een coöperatie is een onderneming die je professioneel moet aanpakken, ook als vrijwilligersgroep. Wees niet bang om stappen te zetten als je overtuigd bent van je doel en aanpak. Alle sprekers betogen dat geld op zich niet het grootste probleem is. Met een goed plan en draagvlak zijn er vrijwel altijd wel organisaties die willen investeren en/of meehelpen. Powerpointpresentaties van de avond worden op de site van Netwerk Platteland geplaatst.
1 november 2012 n120221 - blz. 2/6
ZORG - Don van Sambeek van de Coöperatieve vereniging Tot Uw Dienst Laarbeek. www.cooperatietotuwdienst.nl Veel mensen kunnen wel wat hulp gebruiken, bijvoorbeeld in de huishouding, om boodschappen of medicijnen te halen, voor verpleging of verzorging, voor klussen rond huis en tuin, bij het invullen van formulieren enzovoorts. Tot uw Dienst wil dat mensen goede en betaalbare hulp kunnen krijgen (hulpvragers). Ook wil Tot uw Dienst dat mensen die iets voor een ander doen een redelijke vergoeding krijgen (aanbieders). Hulpvragers en aanbieders zijn de leden van Tot uw Dienst en bepalen samen het beleid. Deze coöperatie is opgericht in 2005 en heeft dus al een aantal jaren ervaring. Er wordt gewerkt met ZZP-ers; iedere aanbieder komt eerst op sollicitatiegesprek en als er voldoende vertrouwen is bemiddelt de coöperatie. Wanneer er klachten komen over een aanbieder, dan onderzoekt de coöperatie dit, al komen klachten weinig voor. Don: “We hebben in onze coöperatie wel aardig wat kennis en ervaring in huis, maar je hoeft echt niet alles zelf te weten. Je houding, doel en omgang met mensen zijn in feite belangrijker. Je kunt je ook prima laten adviseren door deskundigen uit het veld.”
1 november 2012 n120221 - blz. 3/6
ENERGIE (en meer) - Martin Luinstra van Nieuwleusen Synergie. www.nieuwleusensynergie.nl Nieuwleusen Synergie is een nieuwe coöperatie (april 2012), ontstaan uit initiatieven van inwoners, die ook door de inwoners zelf worden uitgevoerd. De coöperatie richt zich in eerste instantie op gezamenlijke inkoop van (duurzame) energie en investeringen in duurzame energieopwekking. Daarnaast worden er in werkgroepen alvast voorbereidingen getroffen voor het – op coöperatieve wijze - realiseren van zeven andere projecten die voor het dorp van belang zijn: zelf aanleggen van glasvezel binnen en buiten de bebouwde kom, Nieuwleusen Hulp (zorg), schooltuinen, een informatiepunt, een kringloopwinkel met „materialotheek‟, een buurtauto en het project „duurzaam energiegebruik‟. De coöperatie heeft helder vastgelegd wie waarvoor financiële en organisatorische verantwoordelijkheid heeft, inclusief de verantwoording daarvan. Deze informatie is openbaar en dus ook op te vragen door andere dorpen die hiermee aan de slag willen. Martin: “Een coöperatie is een onderneming; je hebt ondernemende, daadkrachtige mensen nodig om concreet resultaat te behalen. Wanneer je overtuigd bent van hetgeen je wilt bereiken en de manier waarop dat zou kunnen: gewoon doen, ook al zeggen mensen dat het vast niks wordt. Vaak bi‟j te bange, zeggen we dan.”
1 november 2012 n120221 - blz. 4/6
VOORZIENING (supermarkt) - Jos Hendriksen van coöperatie Dorpswelzijn Sterksel. www.sterksel.nu/ons-dorp/dorpswinkel In 2002 stopte de supermarkt in Sterksel, wat ervaren werd als een aanslag op de leefbaarheid, vooral omdat ook andere voorzieningen al eerder verdwenen waren. Een aantal vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties uit het dorp kwam samen na uitgebreide oriëntatie en overleg tot de oprichting van een coöperatie. De vaktechnische inbreng is destijds door de Sparorganisatie verzorgd onder meer middels een bedrijfs- en een financieringsplan. De nieuwe dorpswinkel draait op omstreeks vijftig vrijwilligers, met daarnaast een betaalde bedrijfsleider. De winkel kent een volledig assortiment aan producten, inclusief versartikelen en voorzieningen zoals een stomerij, TNT-post, VVV, drogisterijartikelen, kopieerfaciliteiten en buurtbusinformatie. Jos: “Het in stand houden vraagt evengoed om aandacht als de realisatie. Vorig jaar hebben we een ruimer pand kunnen betrekken in samenwerking met de woningbouwcorporatie. Zodoende kunnen we echt goed inspelen op de vraag met een ruimer aanbod. Misschien dat we het in het oude pand op termijn niet hadden gered vanwege een te klein vloeroppervlak en bijbehorend aanbod, dat durf ik niet te zeggen. Ik ben in ieder geval erg blij met onze huidige plek.”
1 november 2012 n120221 - blz. 5/6
Reacties van deelnemers Gerard Avéres, voorzitter dorpsraad Langeveen De avond was voor mij zinvol. Ik heb als eerste de workshop „coöperatie buurtsupermarkt‟ bijgewoond. Dit speelt namelijk ook in ons dorp Langeveen, dat de huidige buurtsuper op termijn gaat sluiten. Dus heeft voor ons veel informatie opgeleverd. Wat mij het meest is bijgebleven is de opzet van een coöperatie met betrekking tot de buurtsuper. Maar ook de tweede workshop „coöperatie zorg‟ heeft mijn ogen geopend. Met name de kansen die er liggen!!
Yvonne Haaxman, werkgroep Duurzaam Lettele Ik vond het een erg inspirerende avond. Het is fascinerend te ontdekken dat er zoveel power zit in kleine gemeenschappen. Daar moeten we ook in mijn dorp mee aan de slag. Wat mij vooral is bijgebleven, dat je gewoon dingen moet gaan doen. Niet de financiering van overheden afwachten. Samen het heft in handen nemen levert veel meer betrokkenheid en draagvlak. Prachtig.
Joost A.J. Brunink, dorpsraad Boekelo, commissie BuurtEnergie 't Was een 'regen' van feiten en eyeopeners, en dat gaat de komende weken nog door. Ik ben begonnen met de Energie 'cooperatie' Nieuwleusen. Het is niet direct duidelijk geworden waar of beter hoe de grote 'winst' behaald kan worden. Dat is dan ook een onderdeel dat nog om aandacht vraagt. Bij het Zorg verhaal leerde ik dat je door de 'overheadkosten' weg te nemen, goedkoper uit kunt zijn. Je gaat voorbij aan de grote zorginstellingen, en selecteert zelf een team van zorgverleners. En dat resulteert in zorg die op maat is, die direct/beter afgestemd kan worden met een bescheiden (dus kleiner) team van zorgleveranciers, -mensen. Dat laatste maakt het voor de hulpbehoevende weer sociaal makkelijker te accepteren, en allemaal persoonlijker. Wat verder bleek, is dat alles draait op de basis van VRJWILLIGERS - zonder kan het niet. Daarvoor moet draagvlak gecreëerd worden, en dat is überhaupt het startpunt voor elke coöperatieve samenwerking. Veel hangt af van een aantal enthousiaste mensen die er voor willen gaan. En die voldoende vruchten moet kunnen plukken om dat voor langere tijd te doen.
Marianne Breedijk, Plaatselijke Groep Weidse Veenweiden De avond heeft me inspiratie opgeleverd voor onze plaatselijke groep in Utrecht-West. Zeker in het licht van de teruglopende subsidiemogelijkheden is een coöperatievorm een nieuwe mogelijkheid voor het realiseren van ideeën. Genoemde tips of voordelen die ik heb gehoord waren de betrokkenheid van de bewoners die je daarmee organiseert, dat de winst weer in het dorp wordt geïnvesteerd, maar ook de vrijheid die men dan heeft als het gaat om hoe je het inricht en wie je inschakelt (bijvoorbeeld gebruik maken van lokale ondernemers).
1 november 2012 n120221 - blz. 6/6
