Beste allemaal, Hierbij een kort verslag met de belangrijkste bevindingen van de bijeenkomst voor ondernemers over Biobased Inkopen op 6 november jl. Tijdens de bijeenkomst zijn inleidingen verzorgd door -
Alexander Arsath Ro’Is over een good practice vanuit de gemeente Utrecht; Martin Scherpenisse over de achtergrond van biobased inkopen in de provincie Zeeland; Harmen Willemse van NEN over de ontwikkelingen op het gebied van normering; Mariska van Dalen van Tebodin over de specificaties zoals die nu zijn opgesteld.
De presentaties zijn bijgevoegd.
De belangrijkste conclusies van de bijeenkomst: -
-
Ondernemers staan positief tov de voortrekkersrol die overheden willen nemen vwb biobased inkopen en willen graag verder meedenken Ondernemers hebben concrete suggesties genoemd om biobased inkoop te realiseren zoals (zie bijlage): o neem biobased op in tenderdocumenten en pas bestekken aan; o ga als overheid het gesprek aan met de interne klant en kijk naar de Total Cost of Ownership; o breng de ketens in beeld met mapping. Ondernemers noemden als belemmering bijvoorbeeld (zie bijlage) o onvoldoende volume respectievelijk vertrouwen; o dat er ervaringscijfers worden geëist die er nog niet zijn; o er is behoefte aan eenduidigheid rond Life Cycle Analyses; o er is behoefte aan een database met rankingsysteem en marktplaats; o er is behoefte aan definities zoals over giftige stoffen.
Het Centre of Expertise Biobased Economy gaat in overleg met de Provincie Zeeland op zoek naar mogelijkheden om deze suggesties op te pakken in samenwerking met overheden en bedrijfsleven. Over 2 à 3 maanden hopen we meer duidelijkheid te hebben en hoort u weer van ons. Voor vragen neemt contact op met Han van Osch (
[email protected]) of mail naar
[email protected] en voor de meest actuele stand van zaken zie http://www.biobasedzeeland.nl/inkoop.
Correspondentieadres Postbus 90.116 4800 RA Breda
Bezoekadres Lovensdijkstraat 63 4818 AJ Breda
Bijlagen: Verslagen groepjes van Meet & Green Biobased Inkopen Plus: Verslag plenaire discussie Datum: 6 november 2014 Groep Martin Scherpenisse
Jaap Timmers van United Gas Nederland Hans Davids van Eurbalance Rolf Groot van Natuurlijk Advies
Hoe bent u zichtbaar in dit proces?
Vanuit multidisciplinair perspectief lukt het om elkaar in de keten te vinden; dit is echter wel lastig en zoveel personen die gehele ketens kunnen overzien en/of de verschillende stappen aan elkaar kunnen knopen zijn er niet. Kwestie van jezelf laten zien op bijeenkomsten, flyeren en netwerken Er is een verschil tussen het commerciële belang dat ondernemers hebben bij het verkopen van biobased producten en het generieke bevolkingsbelang dat de politiek vertegenwoordigd. Volg wat er gebeurt in de markt
Waar liggen kansen?
Een lobby bij de politiek voor het generieke belang om biobased producten aan te schaffen. Breng de ketens in beeld met “mapping” Lef en durf bevorderen van inkopende partijen om biobased te gebruiken / garanties soepeler te stellen Massaproductie is best mogelijk
Waar zijn er belemmeringen?
Garanties die te hoog worden geëist Ontbreken van ervaringscijfers terwijl deze wel worden geëist Ondernemers begrijpen de politieke/ ambtelijke wereld niet Concrete vraag ontbreekt
Wat mist er nog?
Lijst met producten bij wie je biobased producten kan kopen Een systeem als in de Verenigde Staten, waar je producten kan ranken Een marktplaats, bij wie moet je zijn?
Wat kan er beter?
Communicatie over belangen, wensen en doelen tussen de schakels in de keten en tussen de voor- en achterzijde van de keten Correspondentieadres Postbus 90.116 4800 RA Breda
Bezoekadres Lovensdijkstraat 63 4818 AJ Breda
Groep Richard van Bremen René Sauveur, Pantanova; Harvey Nuytemans, Holonite; Harmen Willemse NEN, Esther Stapper advies, Stefan Boogaard, Richard van Bremen (provincie)
Hoe bent u zichtbaar in dit proces?
Zie deelnemende organisaties . Pantanova levert tussenproduct (o.a. hennep); Holonite eindproducten (C2C gecertificeerd); NEN: spreekt voor zich
Waar liggen kansen?
Afstemming van definities met Europese normen Pak voortrekkersrol als provincie met biobased inkopen (en communiceer dat zo snel mogelijk zodat 'iedereen dezelfde definities hanteert'. Benoem de zachte waarden (komt ook in discussie terug)
Waar zijn er belemmeringen?
Afstemming definities (o.a. met andere provincies) Eerlijke concurrentie (mag biobased de voorkeur krijgen) Welke parameters staan in de LCA?
Wat mist er nog?
************
Wat kan er beter?
*********** Aandacht is gevraagd voor afstemming met 'duurzaamheid' (o.a. 'social return') én in hoeverre dit beleid, deze inzet stand houdt. Over het algemeen waardering over inzet
Correspondentieadres Postbus 90.116 4800 RA Breda
Bezoekadres Lovensdijkstraat 63 4818 AJ Breda
Groep Mariska van Dalen: V1: Hoe bent u zichtbaar? Wij hadden geen bedrijven en ik heb de vraag gesteld zijn alternatieved zichtbaar? A1: Je moet echt gaan zoeken om biobased producten te vinden, er is veel onbekendheid met wat biobased is in de markt. Het is een lastige term. Veel kleine bedrijven hebben nog geen commerciële proposities om de markt te bereiken. V2: Waar liggen kansen? A2: Kansen creëren door gewoon doen en niet ja maar…dus geen genoegen nemen met nee en verder zoeken. Het renovatieproject in Zeeland is een goed voorbeeld. V3: Waar liggen de belemmeringen? A3: geen kennis van en onzekerheid over garanties van nieuwe producten. We moeten risico’s durven aan gaan en deze delen (inkoper/leveranciers). Voorbeeld biobased koffiebekers die RVO wilde van DE. Dan merk je dat DE ook mee moet schakelen met zijn leverancier en niet in zijn bestaande contract voorwaarden moet blijven hangen, anders vormen ze een obstakel. Het koffiedik kan ook gebruik worden voor het kweken van champignons. Hier is veel te halen maar dan moet je wel nieuwe contracten maken met partijen die het ook willen. V4: Wat mist er nog? A4: De keten is nog niet in beweging. Het zijn losse schakels die de beweging willen maken. Samenwerken en elkaar helpen is dus van belang. Je zou een marktplaats kunnen maken waar vragers en aanbieders elkaar kunnen ontmoeten. V5: Wat kan er beter/duidelijker? A5: Sociale keten inzichtelijk maken en het nieuwe contract moet uitgelegd worden met goede voorbeelden.
Correspondentieadres Postbus 90.116 4800 RA Breda
Bezoekadres Lovensdijkstraat 63 4818 AJ Breda
Groep Anita de Moor & Willem Stevens Willem Bottger, NPSP; Eddie Clarijs Unipak; Jeroen Elzas, Duynie; Harry Keijzer, Geobox; John Kempenaers, Ecoboard Europe; Tony Schoen, Ovalen tafel; Fred van der Burgh, Agrodome; Marit van Lieshout, CE Delft Hoe bent u zichtbaar in dit proces? Je moet jezelf altijd bewijzen.
Waar liggen kansen?
Als Tendernet biobased opneemt als criterium bij aanbesteden, dan sla je een grote slag.
Waar zijn er belemmeringen?
Inkoopprijs is leidend (ambitie versus realisme). Door tussenhandel bereiken we de gewillige consument niet. Gebrek aan vertrouwen. Gebrek aan volume. Te strak & gedetailleerd beschreven bestekken (instrumenteel ipv functioneel). Gewenning van traditioneel proces (aannemers, inkopers en gebruikers)
Wat mist er nog?
Bekijk TCO = Total Cost Ownership Carbontax Inkopers & beleidsmakers moeten elkaar inspireren. Statiegeld: bijvoorbeeld op biobased board: na gebruik krijgt de gebruiker een deel van het aankoopbedrag terug. Apart recycle systeem. Keurmerk. Schaduwprijzen.
Wat kan er beter?
Gemeente moet zijn eigen bestekken herzien. Zichtbaarheid biobased producten is te klein.
Correspondentieadres Postbus 90.116 4800 RA Breda
Bezoekadres Lovensdijkstraat 63 4818 AJ Breda
Groep Han van Osch Aanwezig:
Lisette Geers, Ruud Janssen, Avans Alexander Arsath Ro’is, gemeente Utrecht Violette Oldenburg, gemeente Bergen op Zoom Jos Lobee, ondernemer en DPI Value Center
Samenvatting discussie/belangrijkste reacties: Attitudegerelateerd: -
‘Het moet in je zitten’, je moet het willen. Het is mensenwerk. Dat kun je positief zien, maar betekent ook dat er fouten gemaakt kunnen worden.
Procedureel: -
Idee: biobased in tenderdocumenten opnemen. Ga het gesprek aan met de interne klant en zorg dat biobased als criterium wordt meegenomen. Van ‘verantwoord inkopen’ uitgaan; beter om in oplossingen dan vanuit bestaande producten te denken. Biobased heeft soms verkeerde lading. Zorg ervoor dat ook de mensen met status erachter staan.
Verschillende rollen: -
Inkopers zijn niet de beslissers, we moeten de beslissers, de budgethouders, binnen overheden zien te bereiken. Bij begrotingsbesprekingen kun je de beslissers ook aanspreken. De keten in kaart brengen: zeg vooral niet tegen de beslissers dat het over inkoop gaat, breng het als een pilot. Breng stakeholders samen, hoewel dat in praktijk lastig is. Ook tijdens het proces: regelmatig samenkomen met productgroepeigenaren (in voorbeeld Utrecht). Targets centraal stellen. Er zijn nog erg veel leveranciers die negatief zijn.
Andere ideeën: -
Gebruik het Centre of Expertise om de boodschap te brengen en zaken uit te zoeken. Vooral successen delen: good practice: wanneer de stakeholders allemaal positief en betrokken zijn, is het gemakkelijk doorschakelen. Hoe druk je de zachte waarden uit in €? Zoals: CO2-afvang, gezondheid, biodiversiteit. Ze worden weliswaar in LCA’s meegenomen, maar die zijn onderling niet vergelijkbaar.
Correspondentieadres Postbus 90.116 4800 RA Breda
Bezoekadres Lovensdijkstraat 63 4818 AJ Breda
Groep Emile Quanjel
Mark van Iersel, Soiltech; Bert van Vuuren, Natural Plastics; Ludo van Well, van Well Design; Peter van Kessel, van Berkel Biomassa & Bodemproducten; John Vos, BTG; Dick van der Ploeg, Centre of Expertise Biobased Economy. Waar liggen kansen?
Beïnvloeding / lobby ten behoeve van consistent beleid overheid; Total Cost of Ownership; Inzicht in de totale waarde in functionaliteiten in relatie tot o 1) de gebruikscyclus (winnen, productie, gebruik, hergebruik, afval) o 2) andere vergelijkbare producten Proactieve aanpak vanuit het ‘biobased netwerk’ naar andere partijen / maatschappij; Het actief werven van ‘biobased’ ambassadeurs voor het netwerk; Aansluiten bij: Green Deal Biobased, Green-Wish, MVO Nederland; Proactieve aanpak m.b.t. vergroten van: inzicht, kennis / kunde biobased en dialoog hierover met/voor andere partijen /maatschappij > bijvoorbeeld website – webshop; Proactieve aanpak kennisontwikkeling biobased en (cyclisch) proces in samenwerking met de industrie, kennisinstellingen en andere relevante publiek/private partijen.
Waar zijn er belemmeringen?
Fragmentatie van partijen en belangen in voorbereiding, ontwerp en realisatiefase; Kennis en kunde bij lagere overheden m.b.t. tenderconstructies; Bestaande relaties spelen een belangrijke rol in ontwikkelproces en tenders; Inkoopprijs is leidend (ambitie versus realisme)- eurodenken; Gebrek aan inzicht in voor- en nadelen; afweging op risico’s; Gewenning van traditioneel proces (aannemers, inkopers en gebruikers).
Wat mist er nog?
Politieke durf en politieke consistentie in beleid; Bundeling van krachten van aanbieders /ontwikkelaars op inzicht/zichtbaarheid met betrekkning tot kennis ten opzichte van inhoud/(cyclisch)proces/markt – maatschappij.
Wat kan er beter?
Zichtbaarheid van de – gezamenlijke – ontwikkeling op inhoud, onderbouwing en proces in relatie tot de maatschappelijke waarde.
Correspondentieadres Postbus 90.116 4800 RA Breda
Bezoekadres Lovensdijkstraat 63 4818 AJ Breda
Tweede deel: Meet & Green Biobased Inkopen, workshop 2 Workshop 2 n.a.v. standaarden en criteria (plenair onder leiding van Mariska van Dalen en Douwe-Frits Broens) De vijf criteria o.b.v. studie provincie: Gewichtspercentage Check: is het wel biobased conform de definitie? biobased Functionaliteit Logische eis aan alle materialen LCA, met name CO2-balans mogelijkheid van onderscheid voor biobased materialen (Unique Selling Point); – link met algemene “duurzame” inkoopbeleid Life Cycle Costing Aanschafprijs is waarschijnlijk hoger, maak je dat misschien ergens goed? Recyclebaarheid Additionele onderscheidende wens; link met “circulair” inkoopbeleid
Holonite: het lijstje criteria is logisch, dat gebruiken wij ook. Pantanova: o Ik produceer grondstoffen, deze zijn 100% biobased. Het stellen van percentage-eisen aan een eindproduct is voor mij nogal ver van mijn bed, daar zit een hele keten aan bedrijven tussenin. o Kun je niet ook positieve (geld)waarde toekennen aan “zachtere” waarden, zoals dat ik industrieterreinen inzet voor biomassaproductie?? o LCA laat grote verschillen zien. LCA’s onderling vergelijken is appels en peren vergelijken. Mariska van Dalen: Klopt, het verhaal erachter is belangrijker dan een harde norm aan een berekende LCA. Als een bedrijf maar iets kan overleggen en erover heeft nagedacht. CE/TUDelft: zachte waarden kunnen verwerkt in een ‘sociale LCA’ met schaduwprijzen. Methode is nog erg jong: vanaf 2011. De doorbraak ervan is een kwestie van tijd, moet nog veel over gecommuniceerd worden. Imperial Ventures: alles abstraheren naar een CO2 maat is een te strakke inperking van de voordelen waar we het over hebben. Er is meer. CE/TUDelft: voor veel van de via biobased behaalde voordelen is CO 2 emissiebesparing wel degelijk een goede proxy. Pantanova: Er is ook zoiets als publicitaire toegevoegde waarde, communicatie naar afnemers, burgers of stakeholders dat je goed bezig bent met innovatie, milieu en ruimtelijke omgeving. Dat is ook wat waard. Modified Materials: o waar behandel je de risico’s van het gebruik van gevaarlijke stoffen; zit dat alleen in de LCA? Dat zou jammer zijn. De vijf criteria zijn goed, maar voeg daarnaast ook strafpunten toe voor dit soort argumenten.
Correspondentieadres Postbus 90.116 4800 RA Breda
Bezoekadres Lovensdijkstraat 63 4818 AJ Breda
Bijvoorbeeld de cradle-to-cradle aanpak van Holonite wordt op deze manier niet direct beloond. Imperial Ventures: Je kunt per inkoopcategorie specifiekere eisen stellen. Asfalt Centrum: je moet naast de biobased materialen ook de traditionele materialen scoren en ze onderling vergelijken; dan zie je ook hoeveel beter je wordt Natural Plastics: upcycling van materialen zou hoger moeten scoren. Avans inkoop: o Beste Value Procurement (zie presentatie Arsath Ro’is) betekent dat je beschikbare materialen onderling vergelijkt door scores op te vragen van aanbieders – en dan selecteer je de beste; o Omdat je dit als inkoper juist doet wanneer je niet ter zake kundig bent moet je de aanbiedingen door een expert laten beoordelen. o “Biobased” als knock-out criterium zou niet mogen? Stel dat de inkoper het toch doet, dan heeft een niet toegelaten aanbieder twee keuzes: aanvechten of eieren voor zijn geld kiezen en innoveren/volgen. o
Correspondentieadres Postbus 90.116 4800 RA Breda
Bezoekadres Lovensdijkstraat 63 4818 AJ Breda