KOOLHYDRATEN

GROENTEN / KOOLHYDRATEN

ZEEASTER/LAMSOOR

Algemeen Zeeaster is een zilte zeegroente die groeit in de kuststreken en op de Waddeneilanden. Bij eb komen ze tevoorschijn en kan je ze plukken. De bladeren van de zeeaster - lamsoren - zijn eetbaar. Lamsoren zijn langwerpige groene bladeren (soms een beetje grijzig), die de vorm hebben van een lamsoor en worden qua smaak en textuur ook wel vergeleken met spinazie. Ze smaken ziltig, dus men noemt het ook wel zee spinazie. Bereidingswijze Was het blad kort, anders verliest het zijn zoute smaak. ➜ ➜ ➜


ZEEASTER/LAMSOOR - VERVOLG Het knapperige blad is rauw eetbaar, maar beetgaar op zijn lekkerst. Kook of (roer)bak het zoals andere bladgroenten zo’n 4-5 minuten. De lamsoren slinken nauwelijks tijdens het koken en zijn in combinatie met vis, schelp- of schaaldieren een ideaal groentegerecht.

LISDODDE

Algemeen Is een ruim 2 m hoge plant met lange grote bladeren en de karakteristieke bruine ‘sigaar’ aan het uiteinde van zijn stengels. De plant komt voor aan waterkanten. Bereidingswijze Je kan 2 delen van de lisdodde eten, het preigedeelte (dat steekt uit boven de bagger en iets onder water) en de wortel. Preigedeelte: Je pelt de eerste laag eraf, snijdt het in stukken en bakt het in de pan. De wortel: Je maakt de wortel schoon en je kunt het bakken in de pan of roosteren in het vuur.


RIETWORTELS Algemeen Riet groeit aan de waterkant. De plant bloeit van juli tot oktober met een purperkleurige of bruinachtige pluim. Een gedeelte van de wortel van riet is als groente te eten. De smaak is zoet en gelijkend aan bamboescheuten. Bereidingswijze De wortelstok en vooral de punten van de wortels zijn eetbaar. Ze kunnen rauw gegeten worden, maar ze zijn ook te koken en/of te bakken. Net zoals je bijvoorbeeld met een wortel zou doen.


GROTE KLIS

Algemeen De klis staat vooral bekend als die irritante stekelige bolletjes die aan je kleding blijven plakken als je door een dichtbegroeid bos loopt. De bloemen zijn paars en lijken op de bloemen van distels. Bereidingswijze De wortel van de klis kan gegeten worden. De bereidingswijze is als schorseneren; je schilt de wortel, snijdt de wortel in plakjes en kookt deze. Je kan ze daarna eventueel ook bakken. Een andere optie is roosteren. Maak de wortel goed schoon, schil hem en rooster de wortel in zijn geheel boven het vuur.


BRANDNETEL Algemeen Brandnetels groeien overal in Nederland. Ze hebben groene, sterk zaagvormige bladeren met een donzige onderkant. Brandnetels zijn bedekt met brandharen. Deze fijne holle haartjes geven een brandend gevoel als je ermee in aanraking komt en kunnen blaren, branderige plekken en jeuk op de huid veroorzaken. De jonge bovenste bladeren kunnen het hele jaar gekookt worden gegeten als spinazie of als soep. Ook kun je met de bladeren thee zetten. Bereidingswijze Zorg er bij het plukken voor dat je ze niet tegen de brandharen in vastpakt, want dan word je zeker geprikt. Gekookte brandnetels steken niet. Koken als spinazie: Bladeren plukken, wassen, grof hakken en 4-5 minuten koken. Op smaak brengen met zout en peper. De bladeren slinken flink, gebruik dus veel brandnetels. Soep maken: Pluk de bovenste topjes van de brandnetel, gebruik er vooral niet te weinig. ➜ ➜ ➜


BRANDNETEL - VERVOLG Sla de toppen even door schoon water. Roerbak ze in een beetje olie en beng op smaak met zout en eventueel peper. Doe er naar eigen smaak water bij en laat langzaam warm pruttelen. Voor iets meer bite kun je eventueel stukjes kliswortel toevoegen. Thee zetten: kook de brandnetels +/- 7 minuten zodat het zuur uit de bladeren gaat en het niet meer prikt. Doe vervolgens een paar van de gekookte brandneteltoppen in de thermoskan, giet hier kokend water op en laat tien minuten staan. Giet de gezette thee vervolgens door een zeefje in een beker.

KRUIDEN

WATERMUNT

Algemeen Watermunt (Mentha aquatica) is een plant uit de lipbloemenfamilie. De plant groeit vooral langs en in het water en in natte weilanden. Je herkent watermunt aan de roodachtige lila bloemen en aan de ovale gezaagde tot gekartelde bladeren. De bladeren ruiken sterk naar pepermunt. Bereidingswijze Als je met je vinger over de blaadjes wrijft, komt een heerlijke muntgeur vrij. Je oogst de watermunt door de stengels af te snijden. Niet door te trekken, want dan neem je te veel wortels mee, waardoor er volgend jaar minder zal groeien. Watermunt is ook te gebruiken als frisse smaakmaker bij het roerbakken bijvoorbeeld. Thee zetten: Doe een paar takjes watermunt in de thermoskan, giet hier kokend water op en laat 10 minuten trekken. Tip: Je kan jezelf ook inwrijven met de blaadjes. De sterke muntgeur gaat dazen en muggen tegen.

VIS/EIWITTEN De IJsselmonding is rijk aan vis. Eigenlijk zijn alle zoetwatervissen van groot tot klein wel vertegenwoordigd. Een kleine greep uit het assortiment:

PONTISCHE STROOMGRONDEL

Algemeen De pontische stroomgrondel heeft een grijzige tot grijsbruine kleur met donkere vlekken op de flanken, vaak overeenkomstig met de zandbodem waar ze op leven. Het Ketelmeer zit er vol mee. Viswijze De pontische stroomgrondel heeft een voorkeur voor zanderige bodems. Ze zijn met een simpel hengeltje te vangen. Als aas kan je wormen gebruiken. Bereidingswijze Er zit niet veel vlees aan de pontische stroomgrondel dus je moet er wel echt een paar vangen voor een maaltijd. Maak de vissen goed schoon (schubben, vinnen eraf, ingewanden eruit etc.) Dep de vis droog met een doek en bak of rooster hem. ➜➜➜

VIS/EIWITTEN

ZWARTBEKGRONDEL

Algemeen De zwartbekgrondel is een bodemvis. Zijn ogen staan bovenop zijn kop, die breder is dan de rest van zijn (gedrongen) lichaam. De basiskleur is geel-grijs tot olijfgroen, met bruine vlekken. Viswijze Zwartbekgrondels leven in ondiep water en ze zijn met een simpel hengeltje te vangen. Als aas kan je wormen gebruiken. Bereidingswijze Er zit iets meer vlees aan deze grondelsoort, maar ook hiervan moet je er wel echt een paar vangen voor een maaltijd. Maak de vissen goed schoon (schubben, vinnen eraf, ingewanden eruit etc.) Dep de vis droog met een doek en bak of rooster hem. Tip: Je kan het vlees eventueel ook meekoken met de brandnetelsoep.

VIS/EIWITTEN

VOORNTJES

Algemeen Voorns zijn zoetwatervissen. De naam is een verzamelnaam voor een aantal vissen die dezelfde kenmerken hebben. Zo hebben de meeste voorns oranje of roodachtige vinnen. Viswijze Met een hengel. Voorns worden best bevist op ofwel half water (tussen oppervlakte en bodem) of aan de oppervlakte. Wormpjes zijn goed te gebruiken als aas. Bereidingswijze Maak de voorn goed schoon (schubben, vinnen eraf, ingewanden eruit etc.) Dep de vis droog met een doek en bak of rooster hem.

VIS/EIWITTEN

BRASEMS

Algemeen Brasems zijn één van de talrijkste vissen van Nederland. Een volwassen brasem heeft een typische ruitvorm, is afgeplat, heeft een lange aarsvin en een korte puntige rugvin. Door zijn behoorlijke formaat en de grote aantallen brasems in vrijwel elk water in Nederland, is dit een populaire vis. Viswijze Met een hengel. Belangrijk bij het vissen op brasem is het voeren. Aan het voer moet ook voldoende eetbaar levend materiaal worden toegevoegd, zodat de brasem op de voerplek kan blijven eten en de school dus op de visplek aanwezig blijft. Het haakaas moet zo stil mogelijk op de bodem blijven liggen. Bereidingswijze Maak de brasem goed schoon (schubben, vinnen eraf, ingewanden eruit etc.) Dep de vis droog met een doek en bak of rooster hem.

VIS/EIWITTEN

ZOETWATERKREEFT

Algemeen Zoetwaterkreeften zijn kleine bruin tot zwarte kreeften. In de IJsselmonding zwemmen kleintjes gelijkend op garnalen. Viswijze Zelf een fuik maken van een plastic fles is de beste en makkelijkste manier. Bereidingswijze Breng een pan met flink veel water en veel zout, aan de kook. Doop de kop van de zoetwaterkreeft er twee seconden in en laat hem zakken. Na 5 minuten zijn ze gaar. Schrik ze af onder koud stromend water. Als ze helemaal afgekoeld zijn pel dan de kreeftjes en probeer ook vlees uit de grotere scharen te halen. LET OP: verwijder het zwarte lintje aan de rugzijde (de darm) door een kleine snede te geven en hem eruit te wippen. Dan zijn ze klaar om gegeten te worden.

RESUME Alle belangrijke vitamines en mineralen zijn in dit gebied te vinden; koolhydraten, eiwitten en groenten. Probeer gedurende de dag van alles wat binnen te krijgen.

GIFTIG / GEVAARLIJK Regel 1 Als je iets niet herkent of niet kent NIET eten! Regel 2: Alles wat op een champignon lijkt NIET plukken en NIET eten!

GROENE KNOLAMANIET

DE GROENE KNOLAMANIET IS DODELIJK Beschrijving Deze paddenstoel is GIFTIG en DODELIJK! De gifstoffen tasten vooral de lever aan. Het is één van de giftigste paddenstoelen van Nederland. In het Engels is de bijnaam voor deze paddenstoel ‘death angel’.

GIFTIG / GEVAARLIJK

HOORNAAR

Beschrijving De hoornaar is de grootste wesp van Europa. Hoewel hij 2x zo groot is als een gewone wesp, is hij niet agressief, maar hoornaars kunnen wel degelijk steken. Het wordt door deze wespensoort niet op prijs gesteld wanneer je in hun aanvliegroute of te dichtbij hun nest terecht komt. Ze voelen zich dan in het nauw gedreven en kunnen steken. Gestoken Een steek van een hoornaar is zeer pijnlijk en kan gevaarlijk zijn als het direct in een bloedvat is of wanneer men in de mond, keelholte of hals gestoken wordt. Een steek is bovendien gevaarlijk voor mensen die allergisch zijn voor de giftige stoffen van wespen. Als je gestoken bent, krab of wrijf dan niet, maar koel de plek met natte doeken. LET OP: Wordt iemand na een steek onpasselijk of duizelig, ga dan direct naar de huisarts of de EHBO-post in een ziekenhuis.

GIFTIG / GEVAARLIJK

DE TEEK Beschrijving Een teek lijkt op een plat spinnetje. Ze komen in het hele land voor in bossen, duinen, heidegebieden, beschutte weilanden, parken en tuinen. Daar leven ze in hoog gras en tussen bladeren. Ze kunnen ongemerkt uren of zelfs dagen op de huid zitten en zich volzuigen met bloed. Meestal zijn tekenbeten onschuldig. Toch is het belangrijk een teek zo snel mogelijk te verwijderen. Het liefst binnen 24 uur.

Hoe herken je een tekenbeet? • Een teek op de huid • Na enkele uren kan de beet beginnen te jeuken. • Volgezogen met bloed is een teek ongeveer even groot als een erwt. ➜➜➜

GIFTIG / GEVAARLIJK

DE TEEK - VERVOLG Wat doe je bij een tekenbeet? • Vermijd het gebruik van jodium, alcohol of andere middelen alvorens je de teek verwijdert. En probeer de teek zeker niet met een brandende sigaret of lucifer te verwijderen. Hierdoor zal de teek juist gif in de wond spuiten. • Schuif het tangetje onder de teek, zo dicht mogelijk op de huid en wip hem in zijn geheel er uit.

• Gebruik jodium of alcohol om het wondje te ontsmetten. • Noteer de datum van het verwijderen van de teek in je agenda. Houd de huid tot 3 maanden na het verwijderen van de teek in de gaten. • Het tekenseizoen loopt van ongeveer maart t/m oktober.

DIEREN

DE BRUINE RAT

Bruine ratten komen bijna in elk werelddeel voor. Ze zijn lichtbruin van kleur, vrij vors van bouw en hebben grote oren. De grote van de rat kan oplopen tot wel 30cm met een gewicht van 600 gram. Hij is erg nieuwsgierig van aart en absoluut niet schuw, want hij heeft zeer slecht zicht. Hij is vooral ’s nachts actief, op zoek naar voedsel. Bruine ratten zijn eetbaar, dus als je durft...

DIEREN

DE OTTER

De otter, is een marterachtige met zwempoten en een donkere, dichte, bruine vacht. Ze zijn gebouwd voor het water. Door moeilijkere leefomstandigheden, zoals het oprukken van de mens, met zijn jacht en auto’s, werd de otter in ons land +/- 20 jaar geleden met uitsterven bedreigd. Daardoor kwamen er allerlei aanpassingen aan zijn vroegere leefgebied om het weer geschikt en veilig te maken. Met als gevolg dat ze sinds 2002 in verschillende gebieden, waaronder de IJsselmonding, weer gezien worden.

DIEREN

BEVER De bever is het grootste knaagdier van Europa en één van de grootste knaagdieren ter wereld. Hij heeft een brede, afgeplatte staart. Bevers leven in kleine familiegroepen in de buurt van water. Meestal leven er zo’n vijf of zes in een groep, bestaande uit een volwassen paartje en hun jongen. Ze zijn dagdieren en in onverstoorde gebieden laten ze zich voornamelijk ‘s ochtends zien. Ook de bever werd in ons land een tijdje bedreigd met uitsterven, maar na een herintroductie worden ook zij weer in bepaalde gebieden regelmatig gespot.

DIEREN

REEËN

Oktober is het staartje van de periode van de reeënbronst. Tijdens de bronst is de kans groot dat je deze dieren te zien kan krijgen, maar ook horen. Vooral ’s nachts… Het geluid dat ze maken lijkt op het geblaf van een hond en kan behoorlijk lang aanhouden. Reeën zijn verrassend goede zwemmers en dat doen ze in dit gebied dan ook regelmatig.

DIEREN

VOSSEN

Een vos is maar weinig groter dan een flinke kat, hoewel hij door zijn lange vacht en dikke staart vooral ‘s winters bedrieglijk groot lijkt. Vossen jagen op kleine prooien als muizen en vogels. Met de mens hebben ze weinig. Zij zijn banger voor ons, dan wij voor hen.

ZEEAREND

De zeearend komt in dit gebied om te broeden. In deze periode en vlak na de geboorte van hun jongen, zijn ze heel gevoelig voor verstoring. Staatsbosbeheer neemt ze daarom ook in bescherming. De zeearend heeft een spanwijdte van 2,5 meter waardoor deze roofvogel ook wel de ‘vliegende deur’ wordt genoemd.

DIEREN

MUGGEN

Op zich is de mug niet bijzonder, maar omdat je midden op het water zit, zitten hier heel veel muggen en die kunnen uiteraard flink steken. Tip: Om dit te voorkomen, kan je jezelf inwrijven met watermunt, dat vinden ze niet lekker.

KAMPEMENT ACHTERLATEN Als het tijd is om terug te gaan naar de ‘bewoonde wereld’ is het de bedoeling dat het kampement zo achtergelaten wordt als dat het is aangetroffen. Zorg dat het vuur goed gedoofd wordt en de as/ kooltjes netjes opgeruimd worden

En zorg dat het slaapverblijf weer wordt afgebroken en de takken e.d. die daarvoor gebruikt zijn worden verspreid in het gebied. Check tot slot of er nog plastic of andere zaken rondslingeren. Neem het mee en gooi het elders in de prullenbak.

KOOLHYDRATEN

Recommend Documents