Koken met zonne-energie

Ruimtevaart en Techniek – lesfiches voor Lager Onderwijs

Lesfiche

10

Koken met zonne-energie Samenvatting Aan boord van het ISS wordt er elektriciteit opgewekt door middel van zonne-energie. De zon geeft energie af in de vorm van warmte en licht. Naar de toekomst toe zal zonne-energie een erg belangrijke plaats innemen in onze samenleving. In tegenstelling tot olie, gas en atoomenergie behoort zonne-energie tot de onuitputtelijke en duurzame energiesoort.

Deze les kan gekoppeld worden aan de les over ‘koele pakken en warmwaterboilers’. Beiden zijn gebaseerd op zonne-energie.

Behoefte en probleemstelling Hoe werkt zonne-energie? De leerlingen ondervinden zelf hoe ze zonne-energie kunnen opwekken en hoe ze met deze natuurlijke energiebron kunnen omspringen.

Materiaal Pizzadoos-zonneoven:

49

-

1 pizzadoos

-

Dik, pikzwart papier

-

Krantenpapier of plastiek

-

Zilverpapier

-

Niet giftige plakband-lijmpritt

-

Breekmes

Ruimtevaart en Techniek – lesfiches voor Lager Onderwijs Hotdog-zonneoven: -

Lang satéstokje

-

Breekmes

-

Plastiek zakjes die tegen de hitte kunnen – plastiek zakje voor in de oven

-

Meetlat

-

1 verpakking van Pringles, ook Aldi en dergelijke verkopen chips in dozen.

Voorbereiding Het is erg belangrijk dat de leerkracht op voorhand de nieuwsberichten checkt. De zonneoven werkt niet op een bewolkte, regenachtige dag. Een deel van het materiaal kunnen de leerlingen thuis zelf verzamelen, mits zij hier op voorhand van op de hoogte waren.

Inleiding De leerkracht start deze les met een aantal praktische vragen over het leven aan boord van het ISS (International Space Station). -

Er is veel apparatuur aan boord van het ISS. Welke energie wordt hiervoor gebruikt?

-

Hoe/op welke manier wordt deze energie opgewekt?

-

Wat zijn de voordelen/nadelen van deze zonne-energie?

-

Welke rol neemt zonne-energie reeds in in ons dagelijkse leven?

-

Kennen jullie apparaten die werken op zonne-energie?

De inleiding geeft de leerkracht een aanleiding om het principe van zonne-energie uit te leggen aan de leerlingen. Zonne-energie is energie van de zon in de vorm van warmte en licht. Met die energie kunnen we ook elektriciteit opwekken, verwarmen, koken …

Doelstelling? Hoe kunnen we zelf zonne-energie opwekken en waarvoor kunnen we het allemaal gebruiken?

50


Kern Bouwen, testen, evalueren en heropbouwen De klas wordt opgedeeld in een aantal groepjes. Waarna de leerlingen brainstormen op welke manier zij zonne-energie willen opwekken en wat zij graag willen klaarmaken met die energie (pizzabroodje of hotdog). Het idee wordt uitgewerkt in een plan, waarbij ook duidelijk omschreven wordt welke materialen ze gaan gebruiken bij de bouw van hun oven en waarom zij voor die materialen kiezen. In deze oriëntatiefase mogen de leerlingen informatie opzoeken op het internet of de bibliotheek. Daarna tracht de groep zijn oven te bouwen. Ze kunnen beroep doen op de voorbeeldzonneovens die op het werkblad worden beschreven, verbeteringen aanbrengen aan de voorbeeld-zonneovens of hun eigen model uitvoeren. Eens hun model klaar is, kan de groep beginnen met het bereiden van de kleine hap. Deze hap wordt in de oven geplaats, waarna de oven op een zonnig plekje wordt gezet. Dan is het afwachten. De gaartijd van het pizzabroodje of het de hotdog kan heel erg verschillen.

Slot Evaluatie en discussie Via een eenvoudige observatie en proeftest kunnen de leerlingen bepalen of hun zonneoven de nodige energie heeft opgewekt: -

Welke veranderingen aan hun oven zouden voor nog meer warmte/energie zorgen?

-

Welke omstandigheden zouden voor een beter resultaat kunnen zorgen?

Het is belangrijk dat de leerlingen kennis maken met de mogelijkheden van deze energievorm en inzien dat energievoorziening via deze weg minder belastend is voor ons milieu. Langs de andere kant biedt de zonne-oven ook aan alternatief voor de ontbossing (en het analfabetisme) in de derde wereld. Vele kinderen, vooral meisjes sprokkelen tot 6 uur per dag hout om zo het kookvuur brandende te houden.

51


Vaardigheid De leerlingen kunnen , onder begeleiding, minstens één natuurlijk verschijnsel dat ze waarnemen via een eenvoudig onderzoek toetsen aan een hypothese (ET 1.2). De leerlingen kunnen illustreren hoe technische systemen onder meer gebaseerd zijn op kennis over eigenschappen van materialen of over natuurlijke verschijnselen (ET 2.6). De leerlingen kunnen een probleem, ontstaan vanuit een behoefte, technisch oplossen door verschillende stappen van het technische proces te doorlopen (ET 2.9). De leerlingen kunnen bepalen aan welke vereisten het technische systeem dat ze willen gebruiken of realiseren, moet voldoen (ET 2.10). De leerlingen kunnen ideeën generen voor een ontwerp van een technisch systeem (ET 2.11). De leerlingen kunnen werkwijzen en technische systemen met elkaar vergelijken en over beide een oordeel formuleren aan de hand van de criteria (ET 2.14).

Attitude De leerlingen zijn bereid nauwkeurig, veilig en zorgzaam te werken (ET 2.16). De leerlingen kunnen aan de hand van voorbeelden uit verschillende toepassingsgebieden van techniek illustreren dat technische systemen nuttig, gevaarlijk en/of schadelijk kunnen zijn voor henzelf, voor anderen of voor natuur en milieu (ET 2.18).

52


Koken met een zonneoven Voor de jongste leerlingen is de pizza-zonne-oven het gemakkelijkst te maken.

Opdracht: Probeer een smakelijk gerechtje te bereiden in je eigen zonne-oven.

Enkele lekkere zongerechtjes:

Hotdogs : - Ketchup - Zwanworstjes - Sandwich

Gebruik hiervoor de speciale hotdog-zonne-oven! Je hoeft enkel de worst op het satéstokje te steken. De zon doet de rest.

Pizzabrood: - Pesto - Kerstomaatjes - Mozarellakaas - Stukje stokbrood

Check na 15 minuten even het resultaat! Snijd het stukje stuk stokbrood middendoor. Besmeer de zachte kant met (groene of rode) pesto en leg er stukjes tomaat op. Werk af met stukjes mozarellakaas. Je kan het broodje nog kruiden met peper en basilicum. Check na 15 minuten even het resultaat!

53


Pizzabox-zonne-oven, voor alle gerechten STAP 1: Verzamel de benodigdheden en leg alles klaar binnen handbereik.

STAP 2: Teken op de bovenkant van de doos drie lijnen op 2 cm van de rand (zie foto). Snij deze lijnen uit en flap het losgekomen vierkant, naar boven toe.

STAP 3: Bekleed heel de doos met zilverpapier. Waarna de binnenkant van de doos overplakt wordt met zwart papier. De opening in het deksel wordt dichtgemaakt met een vlak en doorzichtig stuk plastiek. Zowel aan de boven- als onderkant van de opening!

STAP 4: Zet de zonne-oven in de vlakke zon. Kies een zongerecht en plaats het, in een aluminium schaaltje dat in de oven wordt geplaatst.

54


Hotdog-zonne-oven, voor hotdogs of marsmallows Benodigdheden hotdogzonneoven: - 1 verpakking van Pringles, ook Aldi en dergelijke verkopen chips in dozen. - Breekmes - Kleefband - Lang satéstokje - Plastic, dat tegen de warmte kan vb. ovenzakje.

STAP 1: Snijd in de lengte, in het midden van de chipsdoos, een snee. Vanuit het uiteinde van die snee, snijd je, zowel links als recht zo’n 3 cm karton door.

STAP 2: Kleef over deze opening de plastic.

STAP 3: Doorboor de zijkanten van de chipsdoos met de satéprikker. Waarna de worst op de satéprikker wordt geplaatst. De worst kan vervangen worden door marsmallows!

STAP 4: Plaats de hotdog-zonne-oven in de vlakke zon! Check na een half uur het resultaat. Indien de worst nog niet gaar is, laat de oven dan nog wat langer in de zon staan.

55


56


Lesfiche

11

Astronautenmaaltijd Samenvatting Gewichtsbesparing is erg belangrijk bij de lancering van een ruimtetuig. Het gewicht van een voedingsmiddel kan verminderd worden door het te vriesdrogen, terwijl een groot deel van de voedingswaarde blijft behouden. Om een lekker maal te bereiden, volstaat het om wat warm water toe te voegen.

Behoefte en probleemstelling Een alledaagse activiteit zoals het bereiden van een maaltijd en deze gezellig samen opeten, is een hele karwei in de ruimte. Door het gebrek aan zwaartekracht durft er hier en daar wel eens iets mislopen.

Materiaal      

57

Plastic (thermo-) zakjes Mengbeker Blender Waterkoker Rietjes maaltijd: - Minute soep - Knorr maaltijdbereiders - Mars - Gedroogd fruit - Milky Way - Oreo koekjes - Melk - Chocoladepoeder - IJs(blokjes) - Pudding/vla


Voorbereiding De leerkracht moet vooraf bij de ouders informeren of er kinderen zijn met een bepaalde voedingsallergie/intolerantie. Het kookmateriaal (blender en waterkoker) is reeds getest en veilig, eveneens de plaats waar deze toestellen gebruikt worden. Een grote ruimte met veel tafels en veel werkruimte (refter?).

Inleiding In de ruimte is het moeilijk om te eten of te drinken omdat er een gebrek is aan zwaartekracht waardoor het eten en het drinken zomaar doorheen de ruimte gaan zweven. Dit is niet praktisch! De leerkracht laat enkele filmpjes zien van astronauten/kosmonauten die worstelen met hun maaltijd (vb. http://www.youtube.com/watch?v=jzOQho7KPpM&feature=related – Engelstalig!).

Probleemstelling? Op welke manier zouden wij de maaltijden bij de astronauten aangenamer kunnen maken? Hoe kunnen we het probleem van die gewichtloosheid aan de kaak stellen?

Kern Ontwerpen ruimteservies Doel: ruimteservies ontwerpen dat op zijn plaats blijft staat, als het onderhevig is aan verminderde zwaartekracht én weinig afval produceert. Let wel op … afwassen in de ruimte is niet mogelijk! -

De leerlingen kunnen hiervoor allerhande materiaal gebruiken vb. plastiek zakjes, kartonnen borden, rietjes, klittenband, …

58

Ruimtevaart en Techniek – lesfiches voor Lager Onderwijs -

Het is de bedoeling dat de leerlingen het servies ook effectief uittesten tijdens hun astronautenmaaltijd.

Ruimtekoken Nadat de leerlingen hun eigen eetgerief ontworpen hebben, gaan ze aan de slag met het eten. Het doel is dat ze zo weinig mogelijk afval produceren. Verder is het ook belangrijk dat het eten niet kruimelt aangezien de kruimeltjes het luchtruim in het ruimtestation kunnen verontreinigen. Populaire gerechten in het ISS zijn garnaalcocktails, macaroni met kaas, en kip met rijst. Het is de bedoeling dat de leerlingen een smakelijk en evenwichtig menu op tafel toveren. De leerlingen maken eerst zelf het werkschema/stroomdiagram/fotochart. Hierop duiden ze duidelijk aan wat er eerst moet gebeuren, welke zaken tegelijk en wat er als laatste toegevoegd dient te worden. Daarna leggen ze al het materiaal en starten met hun kookopdracht. De kookopdracht op zich zal niet lang duren aangezien er enkel water/melk bij de poeders dient gevoegd te worden. De kookduur wordt bepaald door de keuze van de producten.

Slot De leerkracht en leerlingen smullen samen van de bereide ruimtemaaltijd en gebruiken hiervoor het zelfontworpen servies. Daarna evalueren ze hoeveel verpakkingsmateriaal zij verbruikt hebben, de ‘overschot van het voedsel’ en het aantal kruimels op hun servies. Wat besluiten ze op het einde van deze les?

59

-

Is het eten lekker/gezond/handig? Waarom wel/niet?

-

Draagt deze voeding ook bij tot een gezonder leefmilieu?


Vaardigheid De leerlingen kunnen illustreren hoe technische systemen onder meer gebaseerd zijn op kennis over eigenschappen van materialen of over natuurlijke verschijnselen (ET 2.6). De leerlingen kunnen een probleem, ontstaan vanuit een behoefte, technisch oplossen door verschillende stappen van het technische proces te doorlopen (ET 2.9). De leerlingen kunnen bepalen aan welke vereisten het technische systeem dat ze willen gebruiken of realiseren, moet voldoen (ET 2.10).

60


Lesfiche 12

War of the Worlds-podcast Samenvatting Op 30 oktober 1938 werden Amerikaanse radioluisteraars opgeschrikt door berichten over de intocht van marsmannetjes, Martianen genaamd. In de nieuwsberichten werd verteld dat de Martianen met bruut geweld oprukten richting New York. Het Amerikaanse leger stond machteloos terwijl een lichte paniekgolf het Amerikaanse volk trof. De radio-uitzending was echter nep! Deze legendarische radiouitzending die, tot op de dag van vandaag, heel wat wetenschappers intrigeert aangezien niemand de inpakt van dit radiodrama had kunnen voorspellen. Maar hoe zouden de Martianen reageren als de mens over enkele jaren voet op Mars zet?

Behoefte en probleemstelling De leerlingen maken een fictieve nieuwsuitzending, naar het voorbeeld van Orson Welles.

Materiaal -

Stille ruimte – leeg klaslokaal

-

Microfoon of headset (bij een laptop is dit vak ingebouwd)

-

Computer of laptop met gratis audiosoftware zoals Audacity (microsoft) of Garageband (Macintosh).

61

-

Internet en schoolwebsite/blog

-

Weblog – website – twitter

-

(achtergrond) muziek of instrumenten


Voorbereiding De leerkracht test al het materiaal vooraleer de leerlingen er mee aan de slag gaan. Op de site www.sounddogs.com staan een aantal gratis geluidseffecten die interessant zijn voor deze oefening. Het is een Engelstalige site vandaar dat het aangewezen is dat de leerkracht op voorhand reeds een aantal fragmenten download en deze op de computer opslaat. Voor deze opdracht moet er toestemming aan de ouders gevraagd worden, of de podcast ook effectief op de schoolwebsite mag geplaatst worden.

Inleiding De leerkracht vertelt: “Op 30 oktober 1938 werden Amerikaanse radioluisteraars opgeschrikt door berichten over de intocht van marsmannetjes, Martianen genaamd. In de nieuwsberichten werd verteld dat de Martianen met bruut geweld oprukten richting New York. Het Amerikaanse leger stond machteloos terwijl een lichte paniekgolf het Amerikaanse volk trof. Sommigen sloegen op de vlucht, anderen probeerden krampachtig hun familie te bereiken terwijl een ander deel van de luisteraars krampachtig voor hun radio bleef zitten, met een natte doek op hun hoofd tegen schadelijke gassen. Gekke toestanden. Vooral als je weet dat de uitzending nep was! Orson Welles, de regisseur van het luisterspel, maakte een radiobewerking van het science fiction boek “War of the Worlds” (H.G. Wells). Tot drie keer toe vertelde hij de luisteraars dat de berichten vals waren maar een groot deel van de Amerikanen had hier geen oren naar. Een legendarische radiouitzending die, tot op de dag van vandaag, heel wat wetenschappers intrigeert aangezien niemand de inpakt van dit radiodrama had kunnen voorspellen. Maar hoe zouden de Martianen reageren als de mens over enkele jaren voet op Mars zet?”

Probleemstelling? Probeer te voorspellen hoe de Marsbewoners zouden reageren als wij, over enkele jaren, voet zetten op Mars.

62


Kern Het is de bedoeling dat de leerlingen zelf een misleidende radio-uitzending maken, naar het voorbeeld van Orson Welles. Ze bouwen hun uitzending op rond het feit hoe Marsmannetjes zouden reageren indien wij, mensen, voet op Mars zouden zetten. Om tot die uiteindelijke opname te komen, dient er eerst wat voorbereidend ‘redactiewerk’ gedaan te worden.

1. De leerlingen worden in groepjes verdeeld, en er wordt reeds afgesproken wie verantwoordelijk is voor een bepaalde taak. -

Redacteur(s): schrijven van de tekst en selecteren van de muziek.

-

Technieker(s): opnemen van de uitzending en het ‘monteren’ achteraf.

-

Presentator: degene die het verhaal mag vertellen.

Iedere leerling heeft zijn specifieke taak maar is niet te beroerd om de andere leerlingen bij te staan indien ze hulp nodig hebben bij hun opdracht.

2. Het verhaal wordt opgesplitst in een vijftal korte nieuwsberichten. Let er op dat de berichten elkaar steeds opvolgen en spannender worden. Ook de muziek wordt gekozen en klaargelegd. De leerlingen kunnen ook via youtube.com een aantal liedjes opzoeken, laten horen en tegelijk afspelen.

3. De technieker en de radiopresentator kunnen ondertussen het programma ‘Audacity’ of ‘Garageband’ testen. www.sounddogs.com biedt een aantal gratis geluidseffecten aan die interessant zijn voor deze oefening.

4. Daarna begint de echte oefening. De presentator leidt de uitzending in met het eerste nieuwsbericht. De technieker zorgt ervoor dat hij alles netjes en gestructureerd opslaat. Ook de andere berichten en muziekfragmenten worden opgenomen. Daarna is het aan

63

Ruimtevaart en Techniek – lesfiches voor Lager Onderwijs de technieker om dit alles te monteren tot een mooie uitzending en om te zetten in een mp3-bestand.

Slot Ieder groepje laat zijn ‘War of the worlds’-uitzending horen aan de klas en vertelt kort hoe zij tot dit resultaat zijn gekomen.

Vaardigheid De leerlingen kunnen specifieke functies van onderdelen bij eenvoudige technische systemen onderzoeken door middel van hanteren, monteren en demonteren (ET 2.2). De leerlingen kunnen illustreren dat technische systemen evolueren en verbeteren (ET 2.5). De leerlingen kunnen illustreren hoe technische systemen onder meer gebaseerd zijn op kennis over eigenschappen van materialen (ET 2.6). De leerlingen kunnen bepalen aan welke vereisten het technische systeem dat ze willen gebruiken of realiseren, moet voldoen (ET 2.10). De leerlingen kunnen ideeën generen voor een ontwerp van een technisch systeem (ET 2.11). De leerlingen kunnen technische systemen in verschillende toepassingsgebieden van techniek gebruiken en/of realiseren (ET 2.15).

Attitude De leerlingen kunnen illustreren dat techniek en samenleving elkaar beïnvloeden (ET 2.17).

64


War of the Worlds Op 30 oktober 1938 werden Amerikaanse radioluisteraars opgeschrikt door berichten over de intocht van marsmannetjes, Martianen genaamd. In de nieuwsberichten werd verteld dat de Martianen met bruut geweld oprukten richting New York. Het Amerikaanse leger stond machteloos terwijl een lichte paniekgolf het Amerikaanse volk trof. Sommigen sloegen op de vlucht, anderen probeerden krampachtig hun familie te bereiken terwijl een ander deel van de luisteraars krampachtig voor hun radio bleef zitten, met een natte doek op hun hoofd tegen schadelijke gassen. Gekke toestanden. Vooral als je weet dat de uitzending nep was! Orson Welles, de regisseur van het luisterspel, maakte een radiobewerking van het science fictionboek “War of the Worlds” (H.G. Wells). Tot drie keer toe vertelde hij de luisteraars dat de berichten vals waren maar een groot deel van de Amerikanen had hier geen oren naar. Een legendarische radiouitzending die, tot op de dag van vandaag, heel wat wetenschappers intrigeert aangezien niemand de inpakt van dit radiodrama had kunnen voorspellen. Maar hoe zouden de Martianen reageren als de mens over enkele jaren voet op Mars zet? Orson Welles achterna: Maak een podcast! Wat is een podcast? Een radio-uitzending die niet via de ether wordt verspreid maar via het internet. Zo kan iedereen met een computer, internet en opnameapparatuur zijn eigen radio-uitzending samenstellen.

Benodigdheden: -

65

Stille ruimte – leeg klaslokaal Microfoon of headset (bij een laptop is dit vaak ingebouwd) Computer of laptop met audiosoftware zoals audacity. Internet Weblog – website – twitter (achtergrond) muziek of instrumenten


Script podcast: “Martiaanse opstand op Mars” Doel? Een science fiction-verhaal schrijven over Marsmannetjes die demonstreren tegen de aanwezigheid van de mens op Mars. -

Er wordt kort een verhaal geschreven (ongeveer 20 zinnen).

-

Dit verhaal wordt omgezet in verschillende, waarheidsgetrouwe nieuwsberichten.

Vb. “Dames en Heren, heden avond hebben de Martianen geprotesteerd tegen de nakende komst van menselijke wezens op hun planeet. Zij dreigen met wraakacties indien de mens het toch waagt de lange reis aan te vatten.”

Het verhaal: ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………

66


Schrijf 5 korte nieuwsberichten, in chronologische volgorde, die aansluiten bij het verhaal: (1)…………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………

(2)…………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………

(3)…………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………

(4)…………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………

(5)…………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………

67


De taakverdeling: …………………………………………..

……………………………………………………………………………………….

…………………………………………..

……………………………………………………………………………………….

…………………………………………..

……………………………………………………………………………………….

…………………………………………..

……………………………………………………………………………………….

1, 2, 3 … TEST! Test eerst de microfoon en de opnameapparatuur (Audacity of Garageband) vooraleer te starten met de eigenlijke opname.

Doel? Maak een korte radiouitzending (max. 15 minuten) die een aantal keren onderbroken wordt door een (fictief) nieuwsbericht. Zorg ervoor dat alles realistisch klinkt. -

Neem steeds korte berichten op, zo wordt de montage van het eindresultaat vergemakkelijkt.

-

Probeer op voorhand de verschillende effecten uit, zo verpruts je geen kostbare ‘zendtijd’.

-

68

Sla je bestand regelmatig op, zo kan er later verder gewerkt worden aan de uitzending.


Lesfiche 13

Missie Mars Samenvatting De leerlingen maken een stop motion-filmpje over hij zij denken dat de NASA over dertig jaar de bemande MARS-missie gaat aanpakken. Aan dit filmpje gaat een hele voorbereiding vooraf: idee, script/storyboard, taakverdeling, decorontwerp, … Daarna worden de foto’s genomen en wordt het geheel gemonteerd en vertoond. Deze opdracht wordt het best gespreid over verschillende lesuren, wat mogelijk is mits een goede taakverdeling/filmcrew.

Behoefte en probleemstelling Hoe een bewegende film creëren met stilstaande foto’s?

Materiaal

69

-

Laptop of pc

-

Fotocamera of webcam + statief

-

Projectiescherm en beamer

-

Knutselmateriaal

-

Speelgoed

-

Computerprogramma

-

MonkeyJam (gratis te downloaden)

-

Blanco storyboards

-

Instructieblad met duidelijke afspraken

-

Verkleedkleren


Voorbereiding Aan deze opdracht gaat heel wat voorbereiding vooraf. De klas moet op voorhand goed weten wat er van hen verwacht wordt. Al het materiaal moet op voorhand getest worden (bijvoorbeeld of het compatibel is met de software op school – gemakkelijk in gebruik - …).

Maak gebruik van computerlokaal of technieklokaal, waar het ruim en licht is én waar alle materiaal voorhanden is. Aan deze opdracht kunnen meerdere lessen vooraf gaan. Schrijf goed op wat er in de voorgaande les gebeurd is.

Inleiding De leerkracht leidt de les in met een fragment uit een science fiction verhaal van Jules Verne of H.G. Wells o.a. “De reis om de maan” (Verne, 1869) of “De tijdmachine” (Wells, 1895). Daarna laat hij een fragment zien van “Le voyage dans la lune” (Méliès, 1902), een korte film van George Méliès (te vinden op Youtube.com) die gebaseerd is op de science fiction-verhalen van Wells en Verne. Aan het begin van de twintigste eeuw probeerde hij al een beeld te vormen van een mogelijke MAAN-missie.

Kern 1. Laat de leerlingen zelf een science fiction-verhaal verzinnen. Het eigenlijke doel van deze science fiction-verhalen was wetenschap en zijn ontdekkingen populairder maken. Het onderwerp van het verhaal: “De eerste bemande Mars-missie”. Enkele hulpmiddelen: wanneer, wie, op welke manier, wat gebeurt er op Mars na onze komst, wat gebeurt er met de aarde, …; de leerkracht kan een hulpmiddelenblad maken met opbouwende vragen die de verhaalstructuur mee sturen.

2. De leerkracht vertelt de leerlingen dat ze één verhaal gaan verfilmen. Waarna de leerlingen kort hun verhaal voorstellen en zij zelf bepalen welk verhaal er spannend

70

Ruimtevaart en Techniek – lesfiches voor Lager Onderwijs genoeg is om uitgewerkt te worden.

3. Daarna begint het voorbereidende werk. De film crew wordt samengesteld (taakverdeling!), er wordt een aanpak gekozen (toneel – papierenanimatie – speelgoedanimatie – whiteboard) een planning opgesteld, de leerlingen rekenen uit hoeveel foto’s er nodig zijn voor het filmpje, er wordt materiaal verzameld, … Vb. Stop motion maken met whiteboard Vb. Stop motion maken met papier Nadat het voorbereidende werk is gebeurd, legt de leerkracht het principe stop motion goed uit. STOP MOTION: Er wordt foto per foto een opname gemaakt van een bepaald tafereel. Telkens wordt er aan de opvolgende foto een kleine verandering aangebracht vb. voorwerp verplaatsen. Wanneer dat voorwerp telkens wat verzet wordt op de volgende foto, lijkt het alsof het beweegt.

5. De leerlingen proberen het principe uit en tasten zo de mogelijkheden van de techniek af.

6. Er wordt een storyboard opgemaakt van het verhaal. Iedere leerling werkt een bepaald deel van het verhaal uit. STORYBOARD: Uittekenen van het filmscript/verhaal. Hierbij worden de verschillende scènes van de film reeds uitgetekend door de regisseur. Zo hebben de acteurs en de filmcrew een idee van hoe de scène er moet uitzien. 1,5 minuut = 1080 foto’s (12 beelden per seconde), dat maakt dat iedere leerling (20 gemiddeld) ongeveer 50 plaatjes van het verhaal uitwerkt. 1 minuut = 700 foto’s, dat maakt dat iedere leerling (20 gemiddeld) ongeveer 35 plaatjes van het verhaal uitwerkt.

71

Ruimtevaart en Techniek – lesfiches voor Lager Onderwijs Op deze manier kan iedere leerling meewerken aan het verhaal. Iedere leerling mag zijn deel van het script ‘verfilmen’.

7. Naast het uittekenen van het script en regisseren heeft, iedere leerling ook een andere taak vb. gaffer, decorateur, scriptgirl-boy, …

8. Sluit de camera aan op de computer en start MonkeyJam op: -

Open het programma.

-

Ga naar Map → New XPS with folders

-

Selecteer Tools → Capture → Video om het venster binnen Capture te kunnen openen.

-

In dit venster selecteert u: Mode → Stop Motion

-

Selecteer dan je eigen camera in het Cameras’ menu.

-

In het Capture venster ziet u het beeld dat de camera neemt. Nu kan je foto’s nemen.

9. Nadat alle foto’s zijn genomen, worden ze met het computerprogramma MonkeyJam aan elkaar gekleefd. -

Als je klaar bent, sluit dan het Capture venster en selecteer in het hoofdvenster tools → preview om te kijken hoe de animatie er uitziet.

-

Als de film er goed uitziet , kan je deze via File → Export Avi om er een AVIbestand van te maken.

-

U slaat het filmpje op door File → Save XPS. Later kan je dan nog aan verder werken.

-

72

Via de Sheet Bewerken kan u de volgorde en timing aanpassen.


Slot Elk groepje laat aan de klas hun stop-motion-filmpje zien. Laat hen, vooraleer te starten met het filmpje, eerst uitleggen welk proces er vooraf is gegaan aan het uiteindelijke resultaat. Het is belangrijk dat de leerlingen beseffen dat de vele inspanning die vooraf werden geleverd aan de basis liggen van het mooie resultaat.

Vaardigheid De leerlingen kunnen specifieke functies van onderdelen bij eenvoudige systemen onderzoeken door middel van hanteren, monteren of demonteren (ET 2.2). De leerlingen kunnen illustreren hoe technische systemen onder meer gebaseerd zijn op kennis over eigenschappen van materialen (ET 2.6). De leerlingen kunnen in concrete ervaringen stappen van het technische proces herkennen (het probleem stellen, oplossingen ontwikkelen, maken, in gebruik nemen en evalueren) (ET 2.7). De leerlingen kunnen een probleem, ontstaan vanuit een behoefte, technisch oplossen door verschillende stappen van het technisch proces te doorlopen (ET 2.9). De leerlingen kunnen ideeën generen voor een ontwerp van een technisch systeem (ET 2.11). De leerlingen kunnen technische systemen in verschillende toepassingsgebieden van techniek gebruiken en/of realiseren (ET 2.15).

Attitude De leerlingen kunnen illustreren dat techniek en samenleving elkaar beïnvloeden (ET 2.17).

73


74


Lesfiche 14

Back to the Future Samenvatting Er zijn mensen die beweren dat tijdreizen in de toekomst mogelijk wordt. Binnen enkele decennia zouden wij een tripje kunnen maken naar de toekomst als wij ons sneller kunnen verplaatsen dan het licht (sneller dan 300 000 kilometer per seconde – dan zouden we in iets meer dan 1 seconde de omtrek rond de aarde afleggen). In deze les schrijven de leerlingen reeds de ‘geschiedenis van de toekomst’. Ze richten een eigen museum in met zaken die volgens hen ‘klassiekers’ worden in de ‘toekomst’.

Behoefte en probleemstelling Hoe kunnen we reizen in de tijd? Welke zaken komen we tegen op onze reis?

Materiaal -

Veel knutselmateriaal! - Laat de leerlingen op voorhand zelf bepalen welke materialen zij kunnen gebruiken.

-

Oude en nieuwe apparaten, machines, …

-

Grote vellen papier

-

Sokkels/tafels

-

Foto’s uitvindingen Leonardo Da Vinci of boek met plaatjes ontlenen uit bibliotheek.

Voorbereiding De leerkracht zorgt ervoor dat er een grote ruimte beschikbaar is.

75


Inleiding De leerkracht start de les met een kort verhaal over de Italiaanse schilderarchitectbeeldhouwer Leonardo da Vinci (15e-16e eeuw). De man werd gezien als de ‘perfecte man’ aangezien hij goed was in wetenschappen, kunst en in het nadenken over moeilijke vragen. Kortom Leonardo da Vinci was in zowat alles een echte krak. Zo maakte hij ook een aantal schetsen van machines, die hij niet tot uitvoering bracht maar die heel veel gelijkenis vertonen met toestellen die deel uitmaken van het dagelijkse leven in onze tijd.

-

De leerkracht toont een aantal plannen die Leonarde da Vinci reeds in de 14e eeuw maakte? De leerlingen gaan op zoek naar de hedendaagse tegenhanger van het toestel.

Doelstelling? De leerlingen richten een museum in met de ‘klassiekers’ uit de toekomst met als thema: Where we’ re going, we don’t need roads (Daar waar wij heen gaan, hebben we geen wegen nodig – verwijzing naar “Back to the future” (Robert Zemeckis, 1985))

Kern De leerlingen schrijven de ‘geschiedenis van de toekomst’. Ze gaan in groep na welke zaken ‘klassiekers’ worden in onze toekomst. -

Hoe ziet de wereld er uit in 2030? Leven we nog op de aarde?

-

Wat/wie wordt er belangrijk? Waarom?

-

Welke functie hebben mensen/machines?

Laat de leerlingen eerst brainstormen over hun eigen beeld van de ‘toekomst’. Waarna ze de bruikbaarste ideeën uittekenen/schetsen, zodat het idee vorm krijgt.

76

Ruimtevaart en Techniek – lesfiches voor Lager Onderwijs De groepjes bepalen ook welke hedendaagse apparaten nog van belang gaan zijn in de toekomst, maar dan in een andere vorm. Deze voorwerpen stellen zij tentoon. Bij elk apparaat dat tentoon wordt gesteld, hoort een kleine infokaart met volgende gegevens: -

Naam apparaat

-

Naam ontwerper apparaat

-

Jaartal van uitgave apparaat

-

Functie van het apparaat

Het internet vormt hier een belangrijke informatiebron voor de zoektocht naar de ontwerpers/designers van bepaalde toestellen. Hierbij is het belangrijk dat de leerlingen gericht informatie leren zoeken.

Bouwen, testen en evalueren De leerlingen gaan aan de slag met het materiaal en werken een aantal fantasietoestellen verder uit. Ook deze toestellen worden tentoongesteld met een kleine infokaart. Voorzie zeker ook genoeg ruimte voor de schetsen en werkplannen van deze fantasietoestellen. Daarna wordt de tentoonstellingsruimte zo ingericht alsof alles zich in de toekomst bevindt. De hele klas kan stoelen inpakken in zilverpapier, foto’s ophangen met futuristische beelden, enz.

Slot De klas, de ouders en de rest van de school bezoeken de ‘Back to the Future’-tentoonstelling. Klopt het beeld dat werd geschept? Zijn er zaken over het hoofd gezien? Gaat het zo’n vaart lopen?

Vaardigheid De leerlingen kunnen van technische systemen zeggen uit hun omgeving zeggen uit welke materialen of grondstoffen ze gemaakt zijn (ET 2.1).

77

Ruimtevaart en Techniek – lesfiches voor Lager Onderwijs De leerlingen kunnen illustreren dat sommige technische systemen moeten worden onderhouden (ET 2.4). De leerlingen kunnen illustreren dat technische systemen evolueren en verbeteren (ET 2.5). De leerlingen kunnen illustreren hoe technische systemen onder meer gebaseerd zijn op kennis over eigenschappen van materialen (ET 2.6). De leerlingen kunnen in concrete ervaringen stappen van het technische proces herkennen (het probleem stellen, oplossingen ontwikkelen, maken, in gebruik nemen, evalueren) (ET 2.7). De leerlingen kunnen technische systemen, het technisch proces, hulpmiddelen en keuzen herkennen binnen verschillende toepassingsgebieden van techniek (ET 2.8). De leerlingen kunnen een probleem, ontstaan vanuit een behoefte, technisch oplossen door verschillende stappen van het technische proces te doorlopen (ET 2.9). De leerlingen kunnen bepalen aan welke vereisten het technische systeem dat ze willen gebruiken of realiseren, moet voldoen (ET 2.10). De leerlingen kunnen ideeën generen voor een ontwerp van een technisch systeem (ET 2.11). De leerlingen kunnen werkwijzen en systemen vergelijken en over beide een oordeel formuleren aan de hand van criteria (ET 2.14). De leerlingen kunnen technische systemen in verschillende toepassingsgebieden van techniek gebruiken en/of realiseren (ET 2.15).

Attitude De leerlingen kunnen illustreren dat techniek en samenleving elkaar beïnvloeden (ET 2.17). De leerlingen kunnen aan de hand van voorbeelden uit verschillende toepassingsgebieden van techniek illustreren dat technische systemen, nuttig, gevaarlijk en/of schadelijk kunnen zijn voor henzelf, voor anderen of voor natuur en milieu (ET 2.18).

78


ACHTERGRONDINFORMATIE

79



De didactische handleiding “Reis door de Ruimte in 80 lessen” voor leerkrachten Basisonderwijs kan je volledig downloaden in pdf-formaat op: http://www.esero.be



ESA heeft een website met informatie over sterrenkunde en ruimtevaart op kindermaat: http://www.esa.int/kids



Op de ESA-website is ook een heleboel educatief/didactisch materiaal voor leerkrachten te vinden. http://www.esa.int/SPECIALS/Education/SEM0LW4KXMF_0.html



Rechtstreekse link naar de didactische handleiding “ISS Education Kit” voor Basisonderwijs: http://www.esa.int/SPECIALS/Education/SEM0LW4KXMF_0.html



Op deze website voor kinderen kun je van alles vinden over de zon, de maan, planeten, kometen, ruimtevaart, enz. Ook lesideëen, knutselvoorbeelden, e.d. http://www.sterrenkids.nl



Ook de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA beschikt over een ‘kids-website’ en een website voor leerkrachten/educatoren: http://www.nasa.gov/audience/forkids/home.index.html http://education.nasa.gov/home/index.html http://kids.earth.nasa.gov



Specifiek gericht op educatieve informatie op kindermaat over Mars beschikt NASA ook over deze website: http://marsprogram.jpl.nasa.gov/participate/funzone/



Op deze website van Govert Schilling vind je een brede waaier informatie en nieuwtjes m.b.t. het heelal. Er is ook een interactieve sterrenkaart: http://www.allesoversterrenkunde.nl



Website met nieuws, foto’s en video’s van de Hubble Space Telescope alsook educatief materiaal voor leerkrachten: http://www.spacetelescope.org/kidsandteachers

Koken met zonne-energie

Recommend Documents