Klimaatactieplan Zaventem

Klimaatactieplan Zaventem

Klimaatactieplan gemeente Zaventem 1/40

Inhoud 1. Kader: Burgemeestersconvenant ....................................................................................... 3 2. Doel ............................................................................................................................... 4

2.1. Algemene uitgangspunten ........................................................................................................................... 4 2.2. Ambitie en visie van de gemeente............................................................................................................... 5 3. Algemene strategie .......................................................................................................... 6 4. Huidige situatie ............................................................................................................... 7

4.1. Algemeen ..................................................................................................................................................... 7 4.2. Gemeentelijke nulmeting ............................................................................................................................ 7 4.3. Inventarisatie bestaande werking en projecten .......................................................................................... 9 4.4. Maatregelentool en Business as Usual-scenario 2020 (BAU 2020) ........................................................... 10 Gemeentelijk klimaatactieplan ............................................................................................. 11

4.5. Organisatorisch .......................................................................................................................................... 11 4.5.1. Intern .................................................................................................................................................. 11 4.5.2. Extern ................................................................................................................................................. 12 4.6. Participatieve aanpak ................................................................................................................................ 13 4.7. Financieel ................................................................................................................................................... 14 4.8. Geplande acties en maatregelen ............................................................................................................... 16 4.8.1. Gebouwen, installaties en voorzieningen .......................................................................................... 16 4.8.2. Mobiliteit ............................................................................................................................................ 26 4.8.3. Hernieuwbare energie ........................................................................................................................ 32 4.8.4. Natuur en biodiversiteit ..................................................................................................................... 34 4.8.5. Landbouw ........................................................................................................................................... 36 4.8.6. Industrie ............................................................................................................................................. 38 5. Rapportering en monitoring ............................................................................................. 39 6. Contacten ...................................................................................................................... 39


1. KADER: BURGEMEESTERSCONVENANT Liefst 80% van het energiegebruik en de CO2-uitstoot is het gevolg van stedelijke activiteiten, en CO2 is met voorsprong het belangrijkste broeikasgas. Lokale overheden staan dicht bij de bevolking en spelen daarom een cruciale rol bij het afremmen van de klimaatverandering. Hét instrument hiervoor is het Covenant of Mayors of het Burgemeestersconvenant. Gemeenten en steden die dit convenant ondertekenen, engageren zich om concrete maatregelen te nemen om hun CO2-uitstoot tegen 2020 met minstens 20% terug te dringen. Europa werkte hiervoor een stappenplan uit dat elke gemeente kan gebruiken. De provincie Vlaams-Brabant en Interleuven treden op als ‘Coördinator van het Convenant’ en staan de gemeenten bij. Stap 1: Nulmeting Om te weten hoeveel CO2 er bespaard moet worden, moet de gemeente eerst een nulmeting uitvoeren. Deze nulmeting gaat voor verschillende sectoren - huishoudens, transport, industrie, openbare verlichting … - na hoeveel CO2 ze uitstoten. Het basisjaar voor de nulmeting is 2011. VITO, de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek, werkte in opdracht van de Vlaamse Overheid een handige Excel-tool uit die de gemeente met eigen gegevens kan aanvullen. Stap 2: Opstellen klimaatactieplan De gemeente moet na de ondertekening een klimaatactieplan opstellen en indienen bij de Europese Commissie. Dit klimaatactieplan bevat een opsomming van de maatregelen die de gemeente zal nemen om de CO2-reductie (20% of meer) te bereiken. Stap 3: Uitvoering De maatregelen worden omgezet in de praktijk. Stap 4: Rapportering en monitoring Elke twee jaar na het indienen van het klimaatactieplan dient de gemeente een implementatierapport in bij de Europese Commissie met daarin een stand van zaken en tussentijdse resultaten. Elke 4 jaar moet een nieuwe CO2-meting (monitoring) gebeuren. De gemeente kan hiervoor beroep doen op de cijfers die worden aangeleverd door VITO en de Vlaamse overheid.


2. DOEL 2.1. Algemene uitgangspunten De gemeente zet zowel in op korte termijnwinsten als op lange termijnacties. De Trias Energetica is daarbij het uitgangspunt: de gemeente onderneemt stappen om de energievraag te verminderen (stap 1), om duurzame energie op te wekken en te gebruiken (stap 2) en om aan de resterende (fossiele) energievraag te voldoen met efficiënte, schone technieken (stap 3).

Figuur 1: model Trias Energetica

Daarbij hanteert de gemeente drie belangrijke principes: 1) De gemeente geeft het goede voorbeeld De gemeente speelt op verschillende vlakken een voorbeeldrol: als consument, dienstverlener, planner, adviseur, initiator… 2) Samen aan de slag De gemeente betrekt bedrijven, organisaties, burgers en kennisinstellingen bij de opmaak en de uitvoering van het gemeentelijk klimaatbeleid. En ze neemt deel aan initiatieven die worden georganiseerd in het kader van ‘Vlaams-Brabant klimaatneutraal’. 3) Klimaatbeleid is dynamisch beleid Kennis over klimaat is in volle evolutie. Ook het gemeentelijk klimaatplan is geen vaststaand gegeven, maar kan steeds bijgestuurd worden. Een gemeentelijk klimaatbeleid gaat verder dan het verminderen van het energieverbruik en de CO2-uitstoot alleen. De economische en sociale aspecten, binnen het breder kader van duurzame ontwikkeling, mogen hierbij niet uit het oog verloren worden. Een sterk klimaatbeleid zal bovendien plaats moeten krijgen in alle beleidsdomeinen (bouwen en wonen, integraal waterbeheer, ruimtelijke ordening, mobiliteit, biodiversiteit, kansarmoede,…).


2.2. Ambitie en visie van de gemeente Met dit klimaatplan engageert de gemeente zich om tegen 2020 de CO2-uitstoot te verminderen met minstens 20% in vergelijking tot 2011. Ze doet dat door energie te besparen, energieefficiëntie te verhogen en het inzetten van duurzame energiebronnen.


3. ALGEMENE STRATEGIE Dit klimaatactieplan is een belangrijk document dat toont hoe de gemeente Zaventem haar engagement tegen 2020 wil bereiken. Het maakt gebruik van de resultaten van de nulmeting om de meest geschikte acties te vinden voor de CO2-reductie. Dit plan stelt hiervoor concrete maatregelen voor, samen met een overzicht van de budgetten die reeds in de goedgekeurde begroting 2016 en de meerjarenbegroting zijn opgenomen, de verantwoordelijke uitvoerders en timing. Beschouw het klimaatactieplan niet als een strak document: omstandigheden veranderen en het is aangewezen om het plan geregeld te herzien. De maatregelen in het klimaatactieplan moeten de CO2-uitstoot en het energieverbruik door eindgebruikers verminderen. De engagementen hebben betrekking op het geografische grondgebied van de gemeente of de stad. Daarom bevat het plan acties voor zowel de publieke als de private sector (bedrijven, burgers, middenveld, scholen …). De rol van de gemeente is dat zij het voorbeeld geeft, duidelijke maatregelen neemt en haar inwoners stimuleert om zelf actie te ondernemen. Het streefjaar is 2020. Daarom bevat het plan een duidelijke schets van de acties die de gemeente zal ondernemen om haar streefdoel in 2020 te bereiken. Maar een langetermijnstrategie en -visie is ook belangrijk.


4. HUIDIGE SITUATIE 4.1. Algemeen Om doelstellingen te formuleren en de effecten van het klimaatbeleid op te volgen, moet je de grootte en de bronnen van de huidige CO2-uitstoot kennen. Daarom heeft de gemeente een nulmeting uitgevoerd. Deze meting geeft van elke sector het aandeel in de totale CO2-uitstoot weer. Het referentiejaar is 2011 want vanaf dat jaar zijn volledige cijfers voor de nulmeting beschikbaar. De inventaris werd gemaakt met de generieke tool1 die VITO ontwikkelde in opdracht van het departement Leefmilieu, Natuur en Energie (LNE) van de Vlaamse overheid en aangevuld met data die specifiek zijn voor de gemeente.

4.2. Gemeentelijke nulmeting De nulmeting richt zich op de emissies van sleutelsectoren als:  gemeentelijke gebouwen, installaties en voorzieningen 

tertiaire gebouwen, installaties en voorzieningen



residentiële gebouwen

transport: gemeentelijke vloot, openbaar transport (weg, spoor), privé en commercieel transport. Het transport via de genummerde wegen en de snelwegen werd niet opgenomen in de 0-meting.  De activiteiten op de luchthaven die vallen onder Vlaamse en/of Belgische bevoegdheid worden niet in rekening gebracht in de nulmeting. De keuze om genummerde wegen, snelwegen en bovenvermelde activiteiten op de luchthaven niet in rekening te brengen heeft te maken met het feit dat een lokaal bestuur geen bevoegdheid heeft in en bijgevolg ook geen impact kan uitoefenen op deze aspecten 

Daarnaast brengt de nulmeting wel enkele emissiebronnen in kaart die volgens de richtlijnen van het Burgemeestersconvenant niet verplicht gerapporteerd moeten worden, maar die toch relevant kunnen zijn voor het klimaat- en energiebeleid:  energieproductie: koude- of warmteproductie-eenheden   

energieproductie: energiegerelateerde emissies van productie-eenheden voor elektriciteit < 20 MW landbouw: energie-gerelateerde CO2-emissies en niet-energie-gerelateerde emissies zoals CH4 door vertering en N2O door mestopslag industrie: energiegerelateerde CO2-emissies door niet-ETS2 bedrijven

Uit de emissie-inventaris blijkt dat in het jaar 2011 (het gebruikte referentiejaar) 155.578 ton aan CO2 werd uitgestoten. Hieronder vindt u een uitsplitsing van deze cijfers in een grafische weergave. U

1 2

Tool is terug te vinden op aps.vlaanderen.be/lokaal/burgemeestersconvenant/burgemeestersconvenant.htm. Bedrijven die vallen onder een apart EU Emission Trading System Klimaatactieplan gemeente Zaventem 7/40

Verdeling CO2-uitstoot Zaventem (in ton) 314

576

771

3092

10842

Gemeentelijke gebouwen & installaties Tertiaire gebouwen & installaties Woningen

16601

Gemeentelijke openbare verlichting 80012 43369

Niet-ETS bedrijven Gemeentelijk wagenpark Openbaar vervoer Particulier en commercieel vervoer

Figuur 2: Taartdiagram gemeentelijke nulmeting

eigen vloot

300.000

eigen openbare verlichting eigen gebouwen landbouw

250.000

industrie mobiliteit Bebouwde omgeving

Ton CO₂- emissies

200.000

150.000

100.000

50.000

0 CO2-emissies (Zaventem)

Gemiddelde Vlaams-Brabantse gemeente

Figuur 3: Vergelijking Zaventem - gemiddelde Vlaams-Brabantse gemeente met vergelijkbaar aantal inwoners3

3

In deze grafiek wordt ter illustratie de totale CO2-uitstoot (uitgezonderd ETS-bedrijven en de luchthaven) op het grondgebied Zaventem in rekening gebracht. De acties in dit klimaatactieplan zijn echter gebaseerd op de cijfers van de 0-meting, waaruit de CO2-uitstoot van het transport op de snelwegen en de genummerde wegen is weggelaten. Klimaatactieplan gemeente Zaventem 8/40

4.3. Inventarisatie bestaande werking en projecten De resultaten van de nulmeting zijn het uitgangspunt van het klimaatactieplan. Acties en maatregelen die uitgevoerd zijn sinds referentiejaar 2011, worden mee opgenomen en kunnen al een invloed hebben op de CO2-uitstoot. Daarom heeft de gemeente deze bestaande initiatieven geïnventariseerd. De    

inventarisatie gebeurde op basis van: milieujaarprogramma’s omgevingsanalyse uit BBC beleidsplannen van andere gemeentelijke diensten (RO, mobiliteit, gebouwen,…) bestaande audits, studies, visieplannen: o energieaudit gemeentelijke gebouwen o mobiliteitsstudies o openbare verlichting: quickscan, lichtplannen, masterplannen o stookplaatsrenovaties o hernieuwbare energie o relighting o energieboekhouding o initiatieven of lange termijnprojecten die al in uitvoering zijn: o (ver)bouw(ing) gemeentelijke gebouwen o herinrichting openbaar domein (pesticidevrij, vergroening,…) o trage wegen – fietsroutenetwerk o duurzaam bouwadvies o energielening Vlaamse Overheid i.s.m. 3WPlus

Uiteraard kunnen initiatieven die dateren van vóór 2011 en die een bijdrage leveren aan de reductie van de CO2-uitstoot, ook opgenomen worden in het klimaatactieplan.


4.4. Maatregelentool en Business as Usual-scenario 2020 (BAU 2020) VITO heeft in opdracht van LNE een maatregelentool4 opgemaakt. Die geeft voor tien voorbeeldmaatregelen een indicatie van de impact op het energieverbruik en de CO 2-uitstoot. Het gaat om acties die burgers, handelaars of bedrijven kunnen nemen. Zoals:  huishoudens: muurisolatie, dakisolatie, betere beglazing, warmtepompen, zonneboilers  tertiair: cluster van diverse maatregelen (zoals relighting, efficiëntere gasketels, natuurlijke ventilatie, installatie warmtepompen) om vraag en verbruik te laten dalen bij verwarming, ventilatie, koeling en verlichting  transport: shift van auto naar fiets voor korte ritten, shift naar elektrische voertuigen  lokale elektriciteitsproductie: PV De besparingen zijn berekend in vergelijking met het referentiejaar 2011 en het ‘BAU’-scenario in het jaar 2020. BAU staat voor Business As Usual en geeft een inschatting van het energieverbruik en de CO2-emissies voor 2020 als de gemeente of stad geen specifieke maatregelen neemt. Het scenario houdt wel rekening met autonome evoluties zoals de verwachte bevolkingsgroei en de toename wegverkeer, en met het Europese beleid.

CO2-emissies (in ton) 90000 76534

80000 70000 60000 50000

43369

40000 30000 16601

20000

11613

10000 46758

73703

12

12

3466

3466

16601

47013

3995

3995

0 huishoudens

tertiair

openbare verlichting

landbouw 2011

industrie

transport

eigen organisatie

2020

Figuur 4: Grafiek Business-as-Usual scenario 2020

4

zie http://aps.vlaanderen.be/lokaal/burgemeestersconvenant/burgemeestersconvenant.htm Klimaatactieplan gemeente Zaventem 10/40

5. GEMEENTELIJK KLIMAATACTIEPLAN 5.1. Organisatorisch Het is belangrijk om een breed draagvlak te creëren. De gemeente betrekt daarom zowel intern als extern zo veel mogelijk mensen en organisaties.

5.1.1. Intern Intern wordt een stuurgroep opgericht met daarin mandatarissen en (vertegenwoordigers van) volgende diensten:  burgemeester, schepen bevoegd voor milieu en duurzaamheid, schepen bevoegd voor openbare werken, schepen bevoegd voor technische dienst en duurzaamheid gebouwen, schepen bevoegd voor financiën  secretaris, financieel beheerder, dienst milieu en duurzaamheid, diensthoofd technische dienst, mobiliteitsdienst, verantwoordelijke centrale aankoopdienst, diensthoofd openbare werken, integratiedienst, beleidscoördinator vrije tijd en sportdienst (reeds betrokken vie Ecosportief) De voltallige stuurgroep komt 3 á 4 keer per jaar samen (2 keer in het voorjaar en 1 keer in het najaar) en zal:  alle acties en maatregelen opvolgen en monitoren  verbeterpunten bespreken  opvolgen wat er in het klimaatteam (extern) besproken en ondernomen wordt  naar het schepencollege en de gemeenteraad terugkoppelen. Gedurende het jaar worden er ook ad hoc overlegmomenten georganiseerd in werkgroepen. Tijdens de opmaakfase van het klimaatactieplan werden de stuurgroepleden alvast in bilaterale overlegmomenten betrokken bij de volgende taken:  korte bespreking van de resultaten van de nulmeting  opmaak inventarisatie van bestaande initiatieven (acties, projecten, studies …)  zoektocht naar mogelijke financieringsbronnen  ambitieniveau bepalen: 20%  efficiënte en effectieve acties en maatregelen voorstellen op basis van de nulmeting, inventarisatie van de eigen werking, provinciale inventaris van mogelijke klimaatacties en (indien van toepassing) de maatregelentool (zie punt 5.3) De interne stuurgroep heeft dus zowel een beleidsondersteunende, coördinerende, adviserende als uitvoerende rol. Deze werkwijze garandeert een grote betrokkenheid. Het klimaatbeleid moet verankerd worden binnen het bestuur en wordt daarom mee opgenomen in de meerjarenbeleidsplanning. Om de klimaatproblematiek aan te pakken, zijn traditionele beleidsconcepten en instrumenten niet genoeg. Er is aanvullend beleid nodig dat gericht is op structurele veranderingen op lange termijn.


5.1.2. Extern Extern wordt de gemeente ondersteund door een breed partnerschap, waaronder de Vlaamse overheid, VITO, de distributienetbeheerders, externe experten, het Klimaatteam. De provincie Vlaams-Brabant biedt in haar rol als coördinator inhoudelijke, technische en administratieve ondersteuning aan.

Figuur 6: externe ondersteuning aan de gemeente

Als startevenement voor het participatietraject werd er een Klimaatavond ‘Verander de Klimaatverandering’ met Nic Balthazar georganiseerd waarop alle burgers van de gemeente Zaventem uitgenodigd werden. Tijdens deze Klimaatavond werd de klimaatproblematiek uitvoerig besproken en vertaald naar de lokale context in Zaventem. Er werd aan de aanwezigen ook input gevraagd voor het Klimaatactieplan. De oprichting van het Klimaatteam werd aangekondigd en er werd een oproep gelanceerd naar geïnteresseerde leden. Dit Klimaatteam zit nog in de opstartfase, maar intussen hebben er zich wel al enkele geïnteresseerde burgers gemeld. De Milieuadviesraad Zaventem (MARZ) werd geraadpleegd inzake de opmaak van het klimaatactieplan. Er werd input gevraagd en men kreeg ook de mogelijkheid om opmerkingen te geven m.b.t. de voorgestelde acties. Er werden in december 2015 ook 5 huiskamergesprekken georganiseerd, in het kader van de actie ‘Warming Up Homeparties’ van Beweging.net, die de gemeente Zaventem faciliteert.


5.2. Participatieve aanpak De gemeente heeft een actief participatietraject opgezet met verschillende gemeentelijke stakeholders. Zie 5.1.2 voor de organisatiestructuur. Doel van dit participatieproces is om de gemeentelijke doelgroepen mee te laten nadenken over het gemeentelijk klimaatbeleid, input te krijgen voor het klimaatactieplan en de voorgestelde maatregelen te toetsen op hun haalbaarheid. Zo wil de gemeente komen tot een gedragen klimaatplan en –beleid en een actieve medewerking bij de uitvoering ervan. De gemeente gebruikte hiervoor de volgende methodieken:  Startevenement: tijdens de Klimaatavond werd het thema op de agenda gezet + werd input van de aanwezige burgers gevraagd voor het klimaatactieplan. Deze input kwam er in dialoog met de aanwezige sprekers én werd ook schriftelijk gevraagd via postkaartjes. Deze kaartjes werden na afloop verzameld, de ideeën werden opgelijst en na enkele maanden zullen de deelnemers het kaartje opgestuurd krijgen per post. Op die manier worden ze nogmaals herinnerd aan de avond, het thema en aan de oprichting van het Klimaatteam (zie verder).  Er werd een milieuadviesraad georganiseerd specifiek rond het klimaatactieplan. De leden van de adviesraad gaven opmerkingen bij de voorgestelde acties en kregen ook de mogelijkheid om nieuwe input aan te leveren.  De oprichting van een Klimaatteam staat gepland in het voorjaar van 2016. Dit Klimaatteam wordt het belangrijkste participatie-orgaan. Het zal bestaan uit burgers, (vertegenwoordigers van) verenigingen, scholen, bedrijven, handelaars, etc. De bedoeling is om hiermee echte cocreatie van het klimaatbeleid te bekomen. De opzet: het Klimaatteam wordt telkens rond een specifiek thema samengeroepen. Dit thema wordt voorafgaand ingeleid en gedurende het proces begeleid door een expert terzake. Op basis van een analyse van de lokale situatie omtrent het thema zal het Klimaatteam acties voorstellen en zal er vanuit het gemeentebestuur (via de dienst Duurzaamheid) een budget vrijgemaakt worden om de (door het college goedgekeurde) acties uit te voeren. De belangrijkste conclusies uit dit participatietraject zijn:  Het is niet evident om een (grote) groep burgers warm te maken voor en te betrekken bij het klimaatthema. Ondanks de intensieve communicatie rond de Klimaatavond was de opkomst relatief beperkt.  Een van de eerste opdrachten voor het Klimaatteam zal de ontwikkeling zijn van een communicatiestrategie om alle lagen van de Zaventemse bevolking te bereiken en te betrekken bij de uitvoering, eventuele aanpassing en evaluatie van de klimaatplannen. Dit onder begeleiding van een communicatiedeskundige.  Het participatietraject i.k.v. het Burgemeestersconvenant stopt niet bij de opmaak van de klimaatactieplannen. Er zal een constante wisselwerking tussen het gemeentebestuur, burgers, bedrijven, verenigingen, scholen, etc. nodig zijn om de dynamiek op gang te houden en zo met alle relevante actoren op het grondgebied de nodige CO2-reductie te bereiken.


5.3. Financieel De acties in het klimaatactieplan kaderen binnen de beschikbare budgetten van het meerjarenplan. Indien een of meerdere acties op termijn leiden tot een budgetverhoging zal dit eerst besproken worden tijdens de jaarlijkse budgetbesprekingen. Het budget om dit klimaatactieplan te realiseren bestaat uit:  Gemeentepersoneel voor de coördinatie van gemeentelijke acties.  Personeel van de ondersteunende partners.  Gemeentelijke investeringen in het eigen patrimonium en het wagenpark om de voorbeeldfunctie uit te oefenen. Daarnaast investeert de gemeente ook in andere acties. Tabel 1 geeft een overzicht van de budgetten die de gemeente op dit moment in haar meerjarenbegroting hiervoor voorziet.  Quickwins die de gemeente realiseert, worden opnieuw ingezet voor energie- en klimaatbeleid.  Bestaand budget dat al wordt ingezet voor klimaatbeleid.  Externe subsidiemogelijkheden of financiële structuren, bijvoorbeeld: o Europese subsidieprogramma o Federale subsidies o Vlaamse subsidieprogramma’s (o.a. Plattelandsfonds …) o Energy Performance Contracting (EPC) o Crowdfunding 2014

2015

2016

2017

2018

2019

Totaal

Terugbetaling DuBo5-advies voor burgers

1000

1000

1000

1000

4000

Plaatsing & aankoop oplaadpunt (zonne-energie) elektrische fietsen

5000

Dienst duurzaamheid

5000

Communicatiecampagne Burgemeestersconvenant

2500

2500

2500

2500

2500

12500

Technische prestaties van derden i.k.v. Burgemeestersconvenant

1000

1000

1000

1000

1000

5000

1500

1500

1500

1500

6000

1000

1000

1000

1000

5000

Biodiversiteitsacties/ pesticidevrij beheer Opleiding/training deskundige milieu en duurzaamheid

1000

Ruimtelijke ordening/ technische dienst Aankoop elektrische wagen

30000

30000

Sportdienst

5

Het provinciaal Steunpunt Duurzaam Bouwen (DuBo) geeft advies op vlak van oriëntatie, isolatie, ventilatie, energiezuinige verwarmingssystemen, waterbesparing, gebruik van hemelwater, duurzaam materiaalgebruik,... De provincie Vlaams-Brabant werkt hiervoor samen met professionele adviseurs van Dialoog vzw. Dialoog is een onafhankelijk kennis- en adviescentrum en baseert zich op de meest recente wetenschappelijke informatie. Meer info via: http://www.vlaamsbrabant.be/wonen-milieu/wonen-en-ruimtelijke-ordening/provinciaalsteunpunt-duurzaam-bouwen/duurzaam-bouwadvies/index.jsp


LED-verlichting tennisvelden

121000

Conditiestaatmeting + energie-audit zwembad

121000

21684

21684 1250006

Renovatie zwembad Conditiestaatmeting + energie-audit voor 4 voetbalgebouwen

25000

25000

Conditiestaatmeting + energie-audit voor Sporthal Sint-Stevens-Woluwe

5000

5000

Renovatie sporthal Zaventem (dak)

385000

115000

500000

Openbare werken Aanleg fietspaden

22715007

Duurzame technieken in nieuwbouwprojecten

143162

Technische dienst Stookplaatsrenovaties

353320

55730

622611

322694

82350

230000

1666705

Preventiedienst Aankoop elektrische fietsen

4632

4632

Tabel 1: overzicht van de voorziene provisie in de meerjarenbegroting (in €)

……..= investering met gemengd doel. Deze heeft een positieve impact op het klimaat, maar die vormt weliswaar niet de hoofddoelstelling van de investering.

6

De renovatie van het zwembad wordt gerealiseerd door een OEPC-constructie waarbij de financiering van noodzakelijke ingrepen inbegrepen zit in het onderhoudsbudget. Daarbovenop wordt er nog €125.000 voorzien verspreid over 6 jaar. 7 Kosten verdeeld over gemeente en provincie


5.4 Geplande acties en maatregelen Dit hoofdstuk geeft een overzicht van de geplande acties en maatregelen tot 2020. De nulmeting geeft een kijk op de situatie in 2011, hoeveel van de CO2-uitstoot er kan verminderd worden en welke de prioritaire sectoren zijn. Op basis daarvan heeft de gemeente een pakket van maatregelen samengesteld die hierop inspelen. Ruimtelijke ordening, duurzame aankopen, sport, jeugd, IT, personeel en burgerparticipatie beschouwen we niet als afzonderlijke sectoren, maar werden geïntegreerd in de andere sectoren. Voor de selectie van maatregelen is de gemeente vertrokken van de 'Inventaris Mogelijke Klimaatacties', aangeboden door de provincie Vlaams-Brabant en Interleuven. Deze maatregelen en acties werden met de stakeholders getoetst op haalbaarheid en wenselijkheid (zie ook 5.1).

5.4.1. Gebouwen, installaties en voorzieningen Gebouwen, installaties en voorzieningen zijn goed voor 92% van de CO2-uitstoot in onze gemeente. Deze sector is veruit de belangrijkste om de broeikasgasuitstoot te doen dalen. De gemeente kiest voor duurzaam en energiezuinig bouwen. Niet alleen voor haar eigen patrimonium, maar ook voor het gebouwenpark op het grondgebied van de gemeente. Via sensibilisatie en het promoten van duurzaam (ver)bouwen, in combinatie met een aanbod aan begeleiding en deskundig advies, wil de gemeente ook de residentiële en tertiaire gebouwen duurzamer maken. Duurzaam bouwen? Dat is een manier van bouwen waarbij de milieu- en gezondheidseffecten over de volledige levensduur van het bouwproject tot een minimum worden beperkt. Hierbij verliezen we het economische optimum niet uit het oog en gaan we uit van de volgende principes:  Bouwen over generaties heen. Niet alleen door duurzame materialen te gebruiken, maar ook door comfortabele leefomgevingen te creëren waar mensen graag vertoeven.  Efficiënt ruimtegebruik. Hoe dichter mensen bij elkaar wonen, hoe minder oppervlakte er bebouwd wordt en hoe meer natuur behouden blijft.  Een dichte bebouwing beperkt de verplaatsingsafstand. Het vergemakkelijkt een efficiënte infrastructuur en openbaar vervoer.  Rationeel energiegebruik, zowel tijdens het bouwproces als tijdens de levensduur van de woning. Voorwaarden hiervoor zijn compact en zuid georiënteerd bouwen, een luchtdichte afwerking, grondig isoleren, efficiënte verwarmingsinstallatie op hernieuwbare energie …  Het gebruik van duurzame materialen met een zo laag mogelijke milieu-impact, waarbij de volledige levenscyclus in acht wordt genomen.  Een goede waterhuishouding. Deze principes passen we toe voor gemeentelijke gebouwen en openbare verlichting, maar even goed voor residentiële woningbouw, industrie- en kantoorgebouwen, zorgsector, schoolgebouwen en zo meer. Doelstellingen van de gemeente:  Stimuleren van maximale reductie CO2 –uitstoot bij bestaande woningen  Stimuleren van zo groot mogelijk aantal nieuwbouwwoningen naar passief of BEN  Realiseren van energiebesparing bij gemeentelijke gebouwen  Realiseren van energiebesparing bij openbare verlichting  Stimuleren van maximale reductie CO2 – uitstoot bij tertiaire gebouwen  Stimuleren van zo groot mogelijk aantal nieuwbouwprojecten in de tertiaire sector naar passief of BEN


Wat doet de gemeente nu al in deze sector en zal worden voortgezet?  Voortzetten van dienstverlening via Woonloket - Woonwijzer i.s.m. met IGO  Promoten en organiseren van een BouwTeam (i.s.m. Woonwijzer)  Organiseren van infoavonden over diverse thema’s van duurzaam bouwen (i.s.m. Woonwijzer en het Provinciaal Steunpunt Duurzaam Bouwen)  Stimuleren van energiebesparende maatregelen (bv. spouw- en buitenmuurisolatie) via de organisatie van samenaankoopacties (bv. i.s.m. IGO)  Promoten van de Vlaamse Energielening (i.s.m. IGO en 3WPlus)  Het promoten van energiescans (i.s.m. Beweging.net & Dialoog)  Het promoten van Ecobouwers beurs  Voortzetten van een doelgroepenwerking via OCMW  Voortzetten van de samenwerking met distributienetbeheerder (Eandis)  Ondersteuning door de dienst Energiebegeleiding van het Steunpunt Duurzaam Bouwen voor het energiezuinig maken en verduurzamen van de eigen gemeentelijke gebouwen en/of gebouwen van gemeenschapsvoorzieningen  Paperless werken: alle gemeenteraadsleden (incl. schepenen) konden vroeger aanspraak maken op budget voor kopies en bureaumateriaal. Dit werd in 2015 vervangen door een tablet!  De gemeente neemt 100% groene stroom af bij leverancier Lampiris8. Op welke nieuwe maatregelen zal de gemeente inzetten op korte, middellange en lange termijn?9 Nr.

Actie (omschrijving)

A.

Verantwoordelijke

Partners

Timing (KT, MLT of LT)

GEMEENTELIJKE GEBOUWEN EN UITRUSTING/VOORZIENINGEN

1. Monitoring en opvolging 1.1

Opmaak van een kader voor energiezorg binnen de gemeente: plan van aanpak voor energiezorg.

Dienst Duurzaamheid

Technische Dienst

KT

1.2

Opmaak energiekadaster (inventaris bestaande toestand) gebouwen. Incl. optimalisatie monitoring energieverbruik gebouwen: energieboekhouding voor alle gemeentelijke gebouwen

Dienst Duurzaamheid

Technische Dienst

KT

1.3

Benchmarking van het specifiek verbruik van de gebouwen (kWh/m².jaar).

Dienst Duurzaamheid

Technische Dienst

KT

1.4

Opmaak gebouwpaspoorten: inventarisatie algemene gebouwgegevens, gebruik van gebouw, beheer technische installaties

Dienst Duurzaamheid

Technische Dienst

MLT

1.6

Aanstelling energieteam met verantwoordelijke per gebouw (megamelders)

Dienst Duurzaamheid

Technische Dienst

KT

1.6.1 Jaarlijkse vorming energieverantwoordelijken

Dienst Duurzaamheid

Technische Dienst

KT

1.6.2 Energieteam af en toe in de kijker (website, infoblad, facebook,…)

Dienst Duurzaamheid

Technische Dienst

KT

Sensibilisering gebruikers gemeentelijke gebouwen

Dienst Duurzaamheid

Technische Dienst

KT

2.1.1 Gebruik van campagnemateriaal in het

Dienst

Communicatiedienst,

KT

2. Sensibilisatie en gedrag 2.1

8

Meer info ivm de oorsprong van deze groene stroom vindt u hier: http://www.lampiris.be/nl/gas-enelektriciteit/elektriciteit/producenten-groene-stroom 9 Definitie KT, MLT, LT: KT: 2016-2017 MLT: 2017-2019 LT: 2019-2020


gebouw om gewenst gedrag te bevorderen (lichten doven, trappen nemen, deuren dicht, apparaten uit, etc.)

Duurzaamheid

personeelsdienst

2.2

Vermindering gebouwtemperatuur met één graad in de winter. Communicatie van resultaten aan de gebruikers

Dienst Duurzaamheid

Technische Dienst

KT

2.3

Communiceer aan bezoeker en gebruiker over de resultaten van de besparingsacties die geïnitieerd zijn

Dienst Duurzaamheid

Communicatiedienst

KT

3. Energiezuinige renovatie 3.1

M.b.v. ondersteuning van Steunpunt DuBo10, wordt een behoefte-analyse opgemaakt van het gemeentelijk patrimonium voor de komende 20 jaar.

Dienst Duurzaamheid

Technische Dienst, Openbare Werken, Steunpunt DuBo

LT

3.2

Voor de gebouwen die niet op korte of middenlange termijn verkocht worden, wordt m.b.v. begeleiding door Steunpunt DuBo een duurzame meerjarenplanning opgemaakt.

Dienst Duurzaamheid

Technische Dienst, Steunpunt DuBo

KT

3.2.1 Een (vereenvoudigde) conditiemeting per gebouw om de resterende levensduur van de installaties te kennen

Dienst Duurzaamheid

Technische Dienst

KT

3.2.2 Een overzicht van te verwachten investeringen op middellange termijn (cumulatief voor alle gebouwen).

Dienst Duurzaamheid

Technische Dienst,

MLT

BEN-renovatie of lage-energierenovatie van gemeentelijke gebouwen. Steeds na advies van Steunpunt DuBo.

Dienst Duurzaamheid

Technische Dienst, Openbare Werken,

LT

3.3.1 Opstelling energetisch ambitieniveau voor renovatie gemeentelijke gebouwen.

Dienst Duurzaamheid

Technische Dienst

KT

3.3.2 Onderzoek mogelijkheden Energie Prestatie Contract (EPC) met ESCO (Energy Service Company)11

Dienst Duurzaamheid

Technische Dienst,

MLT

Gerichte maatregelen gebouwen die niet in aanmerking komen voor grondige renovatie, onder begeleiding van Steunpunt DuBo.

Technische Dienst

Dienst Duurzaamheid, Steunpunt DuBo

KT

3.4.1 Onderzoek verbetering gebouwschil

Technische Dienst

Dienst Duurzaamheid

KT

3.4.2 Onderzoek relighting

Dienst Duurzaamheid

Technische Dienst

KT

3.4.3 Opvolging stookplaatsen

Technische dienst

Dienst Duurzaamheid, Eandis

KT

3.4.4 Er wordt onderzocht of in de jaarlijkse begroting budgettaire ruimte gereserveerd kan worden voor het uitvoeren van quickwins in de gebouwen: isoleren van leidingen, afkitten, tochtstrips, plaatsen van aanwezigheidsdetectoren of klokschakelaars, correcte afstelling stookplaatsen, …

Technische dienst

Dienst Duurzaamheid

KT

Openbare Werken

Dienst

LT

3.3

3.4

4. Energiezuinige nieuwbouw 4.1

Nieuwe gemeentelijke gebouwen worden

10

Het provinciaal Steunpunt Duurzaam Bouwen. Meer info via: http://www.vlaamsbrabant.be/wonenmilieu/wonen-en-ruimtelijke-ordening/provinciaal-steunpunt-duurzaam-bouwen/aanbod-voorgemeentebesturen-en-gemeenschapsvoorzieningen/index.jsp 11 Meer info over ESCO vindt u hier: http://www.nzeb.be/sites/default/files/u8/NZEB-Symposium-2015-ElsCornelis.pdf


bijna-energieneutrale gebouwen (BEN)

Duurzaamheid

4.1.1 Er wordt een energetisch ambitieniveau opgelegd voor nieuwbouw (BEN), onder begeleiding van Steunpunt DuBo.

Openbare Werken

Dienst Duurzaamheid

KT

4.1.2 Er worden uitgangspunten voor het ontwerp opgesteld: - Oriëntatie, zonering, compactheid - Flexibel bouwconcept met aandacht voor multi-functionaliteit op lange termijn. - Zonnewering, natuurlijke ventilatie - Daglichttoetreding

Openbare Werken

Dienst Duurzaamheid

KT

4.1.3 De Vlaamse Maatstaf voor Duurzaam Bouwen wordt maximaal toegepast12

Openbare Werken

Dienst Duurzaamheid

KT

4.2

Bij het al dan niet weerhouden van energievriendelijke investeringen wordt de Total Cost of Ownership van het gebouw in rekening gebracht. Na advies door Steunpunt DuBo.

Financiële dienst

Dienst Duurzaamheid, Openbare Werken, Steunpunt DuBo

KT

4.3

Tijdens het afsluiten van de bouwfase wordt een periode voor 'commissioning' van de installatie voorzien, gedurende het eerste jaar van ingebruikname.

Openbare Werken

Dienst Duurzaamheid

KT

Beheer van installaties afstemmen op gebruik van gebouwen

Technische Dienst

Dienst Duurzaamheid

KT

5.1.1 Duidelijke handleidingen voor de energieverantwoordelijken

Technische Dienst

Dienst Duurzaamheid

KT

5.1.2 Rondgang van technisch personeel bij iedere seizoenswissel of sluitingsperiode: nakijken instellingen van installaties.

Technische Dienst

Dienst Duurzaamheid

KT

Energie-efficiëntie en gegarandeerde energiebesparing opgenomen als criterium in onderhoudscontracten van gebouwen

CAD, Openbare Werken

Dienst Duurzaamheid

MLT

5.2.1 Een contractclausule voor het uitvoeren van gegarandeerde besparingsacties.

CAD, Openbare Werken

Dienst Duurzaamheid

MLT

5.2.2 In contractclausule: i.g.v. vervanging bestaande installaties wordt steeds gekozen voor de meest energie-efficiënte oplossing

CAD

Dienst Duurzaamheid

MLT

Aandacht bij keuze bij aankoop en het gebruik van elektrische toestellen en IT apparatuur.

CAD, IT

Dienst Duurzaamheid

KT

5.3.1 Aankoopbeleid voor aankoop meest energiezuinige toestellen.

CAD, IT

Dienst Duurzaamheid

MLT

5. Technische maatregelen 5.1

5.2

5.3

5.3.2 Green IT: - virtualisatie servers 13 - SSD14 ter vervanging van harddisks in laptops en pc’s - van zodra fiber ring toegankelijk is worden

12

Meer info over de Vlaamse Maatstaf Duurzaam Bouwen vindt u hier: http://www.lne.be/themas/duurzaambouwen-en-wonen 13 minders servers = minder voedingen, dus minder warmte, dus minder koeling nodig) 14 Solid State Drive = is een medium waarop digitaal gegevens bewaard kunnen worden met behulp van nietvluchtig (zoals flash) of vluchtig geheugen (bijvoorbeeld SDRAM). SSD’s zijn niet mechanisch en dus duurzamer, want beter bestand tegen beweging, temperatuurschommelingen etc. Ze zijn bovendien veel energiezuinger.


alle servers op 1 locatie gebracht i.p.v. 315. - 1 grote back-up in datacenter(kan enkel als er glasvezelkabel er ligt). Dit zorgt voor een efficiënter energieverbruik! - elektronische handtekening wordt ingevoerd (papierbesparing) - elektronisch betalen wordt onderzocht (minder verplaatsingen) - nu al toetsenborden op zonne-energie. Meer toepassingen op zonne-energie worden onderzocht. - meer gebruik maken van presentatiesoftware om minder af te drukken op papier. 5.3.3 Nieuwe elektronische toestellen en computers worden energiezuinig ingesteld 5.3.4 Individuele printers worden maximaal vervangen door multifunctionele, collectieve toestellen op centrale plaats.16 B.

Technische IT

Dienst,

IT

Dienst Duurzaamheid

KT

Dienst Duurzaamheid

MLT

TERTIAIRE (niet gemeentelijke) GEBOUWEN EN UITRUSTING/VOORZIENINGEN


Verbetering kennis van het gebouwenpark

Dienst Duurzaamheid

Tertiaire sector, miK17, UNIZO18

KT

1.1.1 Onderzoek naar thermische luchtfotografie van het gemeentelijke grondgebied in samenwerking met de buurgemeenten19.

Dienst Duurzaamheid

buurgemeenten

KT

Stimuleren van energie-efficiëntie en rationeel energiegebruik in tertiaire gebouwen

Dienst Duurzaamheid

miK, UNIZO

MLT

2.1.1 Informeren en sensibiliseren rond energie-efficiëntie & rationeel energiegebruik naar tertiaire sector.

Dienst Duurzaamheid

miK, UNIZO

MLT

2.1.2 Promoten van deelname aan 'Ecobouwers Office'20

Dienst Duurzaamheid

miK, UNIZO

MLT

2.1.3 Promoten van sluiten openstaande winkeldeuren

Dienst Duurzaamheid

miK, UNIZO

MLT

2.1.4 Verspreiden van kennis en goede praktijken rond bestaande initiatieven energie-efficiëntie in gebouwen

Dienst Duurzaamheid

miK, UNIZO

MLT

Promoten van provinciale campagne E.H.B.E. (Eerste Hulp bij Energie)21 bij scholen

Dienst Duurzaamheid

Dienst onderwijs

KT


2.2

15

Minder servers nodig door centralisatie in de Stationsstraat, dankzij glasvezelkabels (per voeding 450W, meestal 2 voedingen per server) 16 In het voorjaar van 2016 worden de kopieertoestellen vervangen. De nieuwe toestellen zullen werken met een beheersoftware waarmee men moet inloggen met een badge. Zo zullen ook afdrukhoeveelheden per persoon gemonitord kunnen worden. Bovendien wordt er gewerkt met toners die hervuld kunnen worden. 17 miK = Milieu-Infopunt voor de KMO. Het gaat om een samenwerking tussen de Provincie Vlaams-Brabant en Voka-Kamers van Koophandel Vlaams-Brabant. MiK ondersteunt kleine en middelgrote ondernemingen in hun zoektocht naar antwoorden op al hun milieuvragen en in de stappen die ze zetten richting duurzaamheid, klimaatneutraliteit, waterbesparing, energiebesparing, … Meer info via: http://www.mikkmo.be/ 18 UNIZO = Unie van Zelfstandige Ondernemers. Meer info via: http://www.unizo.be/projecten/roadmapstimuleert-duurzaam-ondernemen 19 Mogelijkheden worden onderzocht i.s.m. met gemeenten Steenokkerzeel, Zemst, Kampenhout en Kortenberg. Er werd in januari 2016 een werkgroep opgericht die bestaat uit de milieu- en of duurzaamheidsdiensten van deze gemeenten. De werkgroep komt ongeveer elke 2 maand samen. 20 Actie van Bond Beter Leefmilieu (BBL) i.s.m. provinciale steunpunten duurzaam bouwen. Meer info via: http://www.ecobouwers.be/office



Stimuleren van bijna-energieneutrale (BEN) of lage-energie renovatie

Dienst Duurzaamheid

miK, UNIZO

KT

3.1.1 Organisatie van infosessies/excursies voor bedrijven over BEN (ver)bouwen

Dienst Duurzaamheid

miK, UNIZO

MLT

3.1.2 Goede praktijkvoorbeelden in de kijker + organisatie van opendeurdagen in voorbeeldgebouwen op het grondgebied

Dienst Duurzaamheid

miK, UNIZO

MLT

3.2

Stimuleren van na-isolatie, hoogrendementsketels en hoogrendementsglas bij kantoren en andere gebouwen die niet in aanmerking komen voor grondige BEN-renovatie

Dienst Duurzaamheid

miK, UNIZO, Milieudienst

KT

3.3

Faciliteren bijscholing voor bouwsector rond energiezuinig en duurzaam bouwen

Dienst Duurzaamheid

miK, UNIZO, steunpunt DuBo, Confederatie Bouw

MLT

Stimuleren van BEN-norm voor nieuwbouw

Dienst Duurzaamheid

miK, UNIZO, Ruimtelijke Ordening, Milieudienst

KT

4.1.1 Promoten van bestaande premies, groene leningen,…

Dienst Duurzaamheid

miK, UNIZO

KT

Dienst Duurzaamheid

miK, UNIZO, milieudienst, Ruimtelijke Ordening

KT

Dienst Duurzaamheid

Ruimtelijke Ordening, Milieudienst, miK

MLT


5. Hernieuwbare energie 5.1

Promoten van warmtepompen en energieefficiënte verwarmingsinstallaties.


Onderzoeken mogelijkheden benutting restwarmte op bedrijventerreinen

C.

Woningen


Bestaande gebouwde omgeving bestuderen + identificeren van de oudste en meest verwaarloosde gebouwen.

Dienst Duurzaamheid

Ruimtelijke Ordening, Woonwijzer

KT

1.2

Verbeteren van de kennis van het gebouwenpark via thermische luchtfotografie van het gemeentelijke grondgebied.

Dienst Duurzaamheid

Buurgemeenten

KT

Stimuleer energie-efficiëntie en rationeel energiegebruik bij particuliere woningen

Dienst Duurzaamheid

Woonwijzer, Ruimtelijke Ordening,

MLT

2.1.1 Eigenaars van oudste gebouwen in de gemeente aanschrijven + informeren over gratis advies van Steunpunt DuBo

Dienst Duurzaamheid

Woonwijzer, Ruimtelijke Ordening, Steunpunt DuBo

2.1.2 Verspreiding van nuttige tips + gratis

Woonwijzer, Dienst

Ruimtelijke


KT

21

De MOS-energiekoffer ‘Eerste Hulp Bij Energievreters’ (E.H.B.E.) bevat instrumenten om op een speelse manier te zoeken naar sluipverbruik en hoge temperaturen op school. Doelgroep: leerlingen vanaf het vierde leerjaar. Meer info via: http://www.vlaamsbrabant.be/wonen-milieu/milieu-en-natuur/natuur-enmilieueducatie/mos/nieuws-de-energiekoffer-in-een-nieuw-kleedje.jsp


2.2

2.3

DuBo advies aan (nieuwe) inwoners.

Duurzaamheid

Ordening, Dienst Bevolking,

2.1.3 Promoten van CO2-calculator22 voor huishoudens

Woonwijzer, Dienst Duurzaamheid

Ruimtelijke Ordening

KT

2.1.4 Actielijst om energie te besparen via de gemeentelijke website.

Dienst Duurzaamheid, Woonwijzer


MLT

2.1.5 Uitwerken energie-uitdaging met inwoners: streven naar X aantal gezinnen die energieverbruik met 20% doen dalen

Dienst Duurzaamheid

Woonwijzer, Ruimtelijke Ordening

MLT

Bijzondere aandacht naar mensen in energie-armoede

Dienst Duurzaamheid

OCMW, Woonwijzer, Ruimtelijke Ordening

MLT

2.2.1 Samenwerkingsverband tussen gemeente, OCMW, lokale intermediairen en organisaties die werken rond energiebesparing bij kwetsbare doelgroepen.

Dienst Duurzaamheid

OCMW, Woonwijzer, Zilverpunt, Ruimtelijke Ordening

MLT

2.2.2 Promotie en stimuleren van de energiescans van de energiesnoeiers

Dienst Duurzaamheid

Woonwijzer, Ruimtelijke Ordening, OCMW

KT

2.2.3 Promotie renteloze Vlaamse Energielening bij kwetsbare doelgroepen

Dienst Duurzaamheid

3W Plus, Woonwijzer, Ruimtelijke Ordening

KT

2.2.4 Onderzoek naar het gebruik van het provinciaal reglement voor renteloze leningen aan OCMW's voor het uitvoeren van energiebesparende maatregelen bij OCMWcliënten23

Dienst Duurzaamheid

Provincie VlaamsBrabant, OCMW, Woonwijzer

MLT

2.2.5 Promoten en stimuleren van sociale dakisolatieprojecten in huurwoningen.

Woonwijzer

Dienst Duurzaamheid, Ruimtelijke Ordening

KT

2.2.6 Kwetsbare doelgroepen attent maken inzake energiebesparende maatregelen en bestaande subsidies vanwege hogere overheden Promoten en stimuleren van woningdelen

Dienst Duurzaamheid Dienst Duurzaamheid


MLT

2.3.1 Ondertekening van het Charter Samenhuizen van de vzw Samenhuizen

Dienst Duurzaamheid


MLT

KT


Ondersteuning duurzame wijkprojecten, onder begeleiding van Steunpunt DuBo

Dienst Duurzaamheid

Ruimtelijke Ordening, Woonwijzer, Steunpunt DuBo

MLT

3.2

Ondersteuning collectieve renovaties, onder begeleiding van Steunpunt Dubo

Dienst Duurzaamheid

Steunpunt DuBo, Woonwijzer, Ruimtelijke Ordening

MLT

22

Bijvoorbeeld: http://www.co2logic.com/Calculator/ De provincie kan renteloze leningen toekennen aan OCMW’s voor het uitvoeren van energiebesparende maatregelen aan woningen die eigendom zijn van derden en bewoond worden door OCMW-cliënten. Meer info via: http://www.vlaamsbrabant.be/binaries/subsidiereglement-renteloze-leningen-ocmw-woningen-201320160116_tcm5-87064.pdf 23


3.3

3.4

3.5

3.2.1 Inhoudelijke ondersteuning van projecten met gezamenlijke investeringen en energiezuinige renovaties van grotere groepen gebouwen

Dienst Duurzaamheid

Steunpunt Dubo, Woonwijzer, Ruimtelijke Ordening

MLT

3.2.2 Overleg met (sociale) huisvestingsmaatschappijen voor grootschalige renovatie van sociale woningen

Dienst Duurzaamheid

Steunpunt Dubo;-, Woonwijzer, OCMW, Ruimtelijke Ordening

MLT

Stimuleren van lage-energie of BENrenovatie van particuliere woningen, waarbij wordt nagegaan of beleid kan ingepast worden binnen het Klimaatbeleid van de Vlaamse regering en of daar cofinanciering kan gevonden worden.

Dienst Duurzaamheid


KT

3.3.1 Onderzoek naar mogelijkheden rond premies en goedkope/renteloze leningen voor dak-, vloer- en muurisolatie via hogere overheden

Dienst Duurzaamheid

Woonwijzer,

MLT

3.3.2 Ondersteunen van een wijkgerichte aanpak: onderzoek instap in project ‘Kyoto in de Wijk’ van 3W Plus

Dienst Duurzaamheid

Steunpunt DuBo, Woonwijzer, 3W Plus, Ruimtelijke Ordening

MLT

3.3.3 Actief Promoten van het duurzaam bouwadvies van het Provinciaal Steunpunt Duurzaam Bouwen. Dit advies is gratis voor Zaventemse burgers24.

Dienst Duurzaamheid


KT

3.3.5 Organiseren van infoavonden over duurzaam en energiezuinig renoveren

Dienst Duurzaamheid


KT

3.3.6 Promoten en organiseren van een BouwTeam (i.s.m. Woonwijzer)

Dienst Duurzaamheid


MLT

3.3.6 Overleg met sociale huisvestingsmaatschappijen grootschalige renovatie sociale woningen

Dienst Duurzaamheid

OCMW, Steunpunt DuBo, Ruimtelijke Ordening

MLT

Stimuleren van dak-, vloer- en muurisolatie bij woningen die niet in aanmerking komen voor grondige renovatie

Dienst Duurzaamheid

Steunpunt DuBo, Woonwijzer, Ruimtelijke Ordening, Woonwijzer

MLT

3.4.1 Onderzoek mogelijkheden rond extra premies voor dak-, vloer- en muurisolatie via de hogere overheden.

Dienst Duurzaamheid

Woonwijzer,

MLT

3.4.2 Onderzoek naar organisatie van energie/thermoscans

Dienst Duurzaamheid

Woonwijzer, Beweging.net, 3W Plus, Ruimtelijke Ordening

KT

Stimuleren van vervanging oude verwarmingsketels door hoogrendementsketel, warmtepomp, …

Dienst Duurzaamheid

Steunpunt DuBo, Woonwijzer, Ruimtelijke Ordening

KT

Dienst Duurzaamheid

Steunpunt DuBo, Woonwijzer,

KT


Promoten van lage energie, BEN- en passiefbouw voor nieuwbouwwoningen

24

Voor de Zaventemse burgers draagt het gemeentebestuur de kosten (€25/€50 per advies) die worden aangerekend door het provinciaal Steunpunt Duurzaam Bouwen.


Ruimtelijke Ordening 5. Hernieuwbare energie 5.1

Stimuleren van overstap van stookolie naar hernieuwbaar alternatief

Dienst Duurzaamheid

Steunpunt Dubo, milieudienst, Woonwijzer, Ruimtelijke Ordening,

KT

5.2

Geven van voldoende informatie over mogelijkheden rond hernieuwbare energie bij nieuwbouw en renovatie

Dienst Duurzaamheid


KT

5.3

Organisatie infoavond hernieuwbare energie

Dienst Duurzaamheid

Steunpunt DuBo, Woonwijzer, Eandis

MLT

5.4

Onderzoek naar mogelijkheden restwarmte

Dienst Duurzaamheid

miK, Steunpunt DuBo, Ruimtelijke Ordening

MLT

5.5

Promotie van installatie hernieuwbare energie opwekking: PV-panelen, zonneboilers, warmtepompen,...

Dienst Duurzaamheid

Steunpunt DuBo, Woonwijzer, Eandis, Ruimtelijke Ordening

KT


Deelname aan onderzoeksproject rond plaatsing slimme meters via Eandis25.

Dienst Duurzaamheid

Eandis, Woonwijzer, Ruimtelijke Ordening

MLT

6.2

Stimuleren van energiezuinige huishoudapparaten

Dienst Duurzaamheid

Woonwijzer

MLT

D.

OPENBARE VERLICHTING

1

Opmaak + in de praktijk zetten van een lichtplan. Betaand: dimming + vervanging door LED (>2000 armaturen) Nieuw: LED

Openbare Werken

Dienst Duurzaamheid, Dienst Mobiliteit, Dienst Integrale Veiligheid, Technische Dienst, Eandis, Philips

KT

2

Onderzoek mogelijkheden deelname aan ‘Nacht van de duisternis’ en/of 'Earth Hour'

Dienst Duurzaamheid

Technische Dienst, Eandis

KT

3

Energieboekhouding van de openbare verlichting wordt op jaarlijkse basis bijgehouden

Technische Dienst

Dienst Duurzaamheid, Dienst Mobiliteit, Eandis

KT

E. 1.

Industrie – niet-ETS

Monitoring en opvolging

1.1

Thermische luchtfotografie van het gemeentelijke grondgebied

Dienst Duurzaamheid

Buurgemeenten

KT

1.2

Promotie van berekening ecologische voetafdruk en opstelling van een CO2reductieplan bij bedrijven

Dienst Duurzaamheid

miK, Milieudienst

KT

1.3

Promoten van de gratis energiescan voor KMO's26

Dienst Duurzaamheid

miK, Milieudienst, VLAIO27

KT

2.

Sensibilisatie en gedrag

25

Indien Eandis in onze regio vervolgonderzoeken plant op de studie energie efficiëntie POC (Proof of Concept). Deze dienstverlening wordt wellicht verdergezet vanaf het najaar van 2016 (het Agentschap Innoveren en Ondernemen wacht momenteel op de goedkeuring door Europa voor subsidiëring). 27 VLAIO = Vlaams Agentschap Innoveren en Ondernemen 26


2.1

Bedrijven stimuleren te investeren in energiezuinige bedrijfsvoering

Dienst Duurzaamheid

miK, milieudienst

KT

2.1.1 Promotie van energie-audits voor bedrijven

Dienst Duurzaamheid

miK

KT

2.1.2 Organisatie van een bezoek aan een voorbeeldbedrijf

Dienst Duurzaamheid

miK

MLT

2.1.3 Promotie en communicatie rond Cleantech bij bedrijven

Dienst Duurzaamheid

miK

KT

2.2

Stimuleren van samenwerking tussen bedrijven op bedrijventerrein

Dienst Duurzaamheid

miK, Milieudienst

KT

2.3

Stimuleer energie-efficiëntie en rationeel energiegebruik bij bedrijven

Dienst Duurzaamheid

miK

KT

2.4

Stimuleren bedrijven in organisatie van klimaatvriendelijke evenementen

Dienst Duurzaamheid

miK

KT

2.5

Opstellen van klimaatengagement voor bedrijven: scharen zich zo achter de klimaatdoelstellingen van Zaventem

Dienst Duurzaamheid

miK

MLT

Dienst Duurzaamheid

miK, Milieudienst

KT

Dienst Duurzaamheid

miK, buurgemeenten, REScoop

KT

3. Energiezuinige renovatie en nieuwbouw 3.1

Stimuleren van energiezuinige/BEN en duurzame bedrijfsgebouwen

4. Hernieuwbare energie 4.1

Onderzoek benutten van lege bedrijfsdaken voor PV-panelen: samenwerking tussen bedrijven en burgers (werknemers?) onder de vorm van een energie-coöperatie

Verwachte CO2-reductie Met deze maatregelen verwacht de gemeente voor de sector gebouwen een CO2-reductie van 15.558 ton te bereiken tegen 2020. Dit is goed voor 10% reductie van de totale CO2-uitstoot van 2011.


5.4.2. Mobiliteit Duurzame mobiliteit zoekt het evenwicht tussen bereikbaarheid, economie, leefmilieu en klimaat. Het draagt ook bij aan een betere luchtkwaliteit (fijn stof, NOx, SOx, O3,…), hogere verkeersveiligheid, minder geluidsoverlast, meer beschikbare open ruimte en economische winst. Als strategie past de gemeente het STOP-principe toe: voetgangers (Stappen), fietsers (Trappen) en Openbaar vervoer krijgen voorrang. Het autoverkeer (Privé-vervoer) wordt verminderd. Zowel woon-werkverkeer, vrijetijdsverkeer als logistiek verkeer zijn aandachtspunten. Ruimtelijke planning is van cruciaal belang om een kentering in het mobiliteitsbeleid te realiseren. Verkeersgenererende functies koppelen we aan het openbaar vervoersnetwerk en fietsnetwerk. Een verbetering van het aanbod van het openbaar vervoer en de fietsinfrastructuur zijn daarbij belangrijk. Ook nieuwe voertuigen die minder of niet meer afhankelijk zijn van fossiele brandstoffen, zijn een mogelijkheid. Het is nog onduidelijk welke aandrijftechnologieën in de toekomst de klassieke verbrandingsmotor op benzine of diesel zullen opvolgen. De doorbraak van waterstof is hierbij nog onzeker. Daardoor ligt de focus nu op elektrische auto’s, maar dit kan snel veranderen. Verplaatsingen te voet, per fiets of via collectief vervoer krijgen voorrang op de wagen. Voor verplaatsingen die toch nog met de wagen gebeuren, kan er gekeken worden naar een wagenpark met een lagere uitstoot. De elektrische auto als volwaardig alternatief voor de auto op fossiele brandstoffen komt waarschijnlijk pas over een aantal jaar op de markt. Een substantieel aandeel elektrische wagens in het totale wagenpark is mogelijk niet te verwachten voor 2020. Provincies, intercommunales en gemeenten kunnen deze overgang versnellen. Voor de overschakeling naar elektrische auto’s of auto’s op CNG moet er een slim laadnet beschikbaar zijn. Doelstellingen van de gemeente:  realiseren van minder autokilometers  via doordachte planning de nood aan de auto verminderen  energiezuinig rijden promoten  versnelde introductie van hybride, elektrische en waterstof (H2) voertuigen  minder uitstoot door gemeentebestuur Wat doet de gemeente nu al in deze sector en zal worden voortgezet?  organiseren van de actie ‘Met Belgerinkel naar de Winkel’ of ‘Mijn Korte Ritten’  inventarisatie, onderhoud en beheer van bestaande trage wegen  fietsvergoeding en 100% terugbetaling abonnement openbaar vervoer voor woon-werkverkeer  het gemeentelijk mobiliteitsplan werd opgesteld. Een update/sneltoets wordt voorzien in 2017.  het groene en blauwe netwerk koppelen aan fietsen wandelverbindingen  verdere ontwikkeling van de HST-fietsroute  er werden 3 elektrische wagens getest: Renault Kangoo, Nissan Leaf en Peugeot iOn.  de korpschef van de politie en de financieel beheerder van de gemeente rijden vanaf 2016 met een plug-in hybride wagen .  op de Hector Henneaulaan werd een fietssuggestiestrook aangebracht ter hoogte van de op en afritten. Samen met Machelen worden er ook fietspaden gepland.  de Mechelsesteenweg werd volledig heraangelegd met aandacht voor langzaam verkeer  op de Bevrijdingslaan en Mechelsesteenweg daalde de maximum toegelaten snelheid van 70 km/uur naar 50 km/uur en werden er fietspaden voorzien. Naast een sterke verbetering in de verkeersveiligheid zorgde dit voor een daling in de criminaliteit door toename van sociale controle door zachte weggebruikers.  op de Zaventemsebaan, de Van Dycklaan, Wyveldlaan alsook op de Voskapelstraat staat eveneens de aanleg van nieuwe fietspaden gepland.


Op welke nieuwe maatregelen zal de gemeente inzetten op korte, middellange en lange termijn? Nr.


A.

Verantwoordelijke

Partner


GEMEENTELIJK WAGENPARK

1. Inzicht creëren 1.1

Energieboekhouding wagenpark opvolgen (rapporteringssyteem)

Dienst Duurzaamheid

Technische Dienst, Eandis

KT

1.3

Mobiscan eigen wagenpark

Dienst Duurzaamheid

Eandis, Technische Dienst

KT

2. Verminderen van de behoefte aan verplaatsing 2.1

Verduurzaming woon-werkverkeer

Dienst Duurzaamheid

Dienst Mobiliteit, Personeelsdienst

KT

2.2

Van thuis uit werken mogelijk maken

Personeelsdienst

Dienst Mobiliteit, Dienst Duurzaamheid

KT

2.3

Onderzoek mogelijkheden videoconferencing28

IT-dienst

Dienst Duurzaamheid

KT

3.

Alternatieve vervoersmodi

3.1

(Elektrische) dienstfietsen

Dienst Duurzaamheid


KT

3.2

Carpooling aanmoedigen

Dienst Duurzaamheid


KT

3.3

Gemeentelijk (elektrisch) wagenpark delen met inwoners

Dienst Duurzaamheid

Dienst Mobiliteit, Technische Dienst

LT

3.4

Intekenen groepsaankoop elektrische fietsen voor lokale besturen

Dienst Duurzaamheid

CAD, Eandis

KT

3.5

Intekenen raamcontract aankoop elektrische wagen diensten Ruimtelijke Ordening, milieu, duurzaamheid, mobiliteit en GIS

CAD

Dienst duurzaamheid, technische dienst, ruimtelijke ordening, milieudienst, dienst mobiliteit, GIS

KT

3.6

Gebruik van openbaar vervoer aanmoedigen

Dienst Duurzaamheid


KT

4.

Sensibilisering en gedrag

4.1

Opleiding eco-driving voor personeel

Dienst Duurzaamheid


KT

4.2

Mobiliteitsacties met en voor het personeel

Dienst Mobiliteit

Dienst Duurzaamheid, Personeelsdienst

KT

B.

OPENBAAR VERVOER

1. Openbaar vervoer aantrekkelijker maken 1.1

Onderzoek naar ontwikkeling signalisatie om het gebruik van openbaar vervoer aan te moedigen en autogebruik te ontraden door aanduiding van kortere reistijd met openbaar vervoer

Dienst Mobiliteit

De Lijn

LT

1.2

Onderzoek: uniforme tarifiëring voor het gehele openbare vervoer aanbod

Dienst Mobiliteit

De Lijn, Dienst Duurzaamheid

LT

1.3

Onderzoek: verbetering doorstroming openbaar vervoer door aangepaste verkeerslichten

Dienst Mobiliteit


LT

1.4

Onderzoek: voorrang aan openbaar transport via vb. 'bus only'-rijstroken

Dienst Mobiliteit


LT

28

Momenteel nog beperkte mogelijkheden wegens complex verbindingsnetwerk, maar van zodra de glasvezelkabels gebruikt worden zijn is er veel meer mogelijk, vb. via Skype. IT-dienst plant opleidingen over nieuwe mogelijkheden van o.a. skype. Hieraan verbonden is de aankoop van enkele vaste webcamera'tjes (€30 á 40) en omnidirectionele micro’s van goede kwaliteit (€300 á 400).


1.5

Overleg met De Lijn/NMBS voor uitbreiding openbaar vervoeraanbod, verbetering toegangs- en wachtfaciliteiten van bussen of trams, frequentere reistijden,…

Dienst Mobiliteit

De Lijn, NMBS, Dienst Duurzaamheid,

LT

1.7

Onderzoek: ontwikkeling/uitbreiding transit parkings

Dienst Mobiliteit

NMBS, De Lijn, Dienst Duurzaamheid

LT

2. Beter bekendmaken van het aanbod 2.1

Onderzoek mogelijkheden mobiliteitsloket met info over mogelijkheden openbaar vervoer + aanvullende alternatieven. + opleiding personeel in publieke gebouwen (vb. zwembad) om mensen te informeren over aanbod openbaar vervoer

Dienst Mobiliteit

NMBS, De Lijn, Dienst Duurzaamheid

MLT

2.2

Informatiecampagnes rond de mogelijkheden van openbaar vervoer en de speciale tarieven

Dienst Mobiliteit

Dienst Duurzaamheid

KT

2.3

Bedrijven stimuleren om openbaar vervoer te promoten bij hun werknemers door terugbetaling trein/bus kosten woonwerkverkeer, gecentraliseerd fietsbeheer,…

Dienst Mobiliteit

Dienst Duurzaamheid, VOKA, UNIZO, Milieudienst

KT

2.4

Pagina op gemeentelijke website met overzicht van het aanbod openbaar vervoer

Dienst Mobiliteit

Dienst Duurzaamheid

MLT

2.5

Onderzoek mogelijkheden ‘Test Travelers’: auto- of motogebruikers maand gratis bus/trein om voordelen te leren kennen

Dienst Mobiliteit

Dienst Duurzaamheid

LT

C.

PARTICULIER EN COMMERCIEEL VERVOER

1. Bereikbaarheid van openbare gebouwen 1.1

Inzicht creëren in de mobiliteit van de bezoekers van de gemeentelijke infrastructuur

Dienst Mobiliteit

Dienst Duurzaamheid

KT

1.2

Onderzoeken schoolvervoersplan

Dienst Mobiliteit

Dienst Duurzaamheid

MLT

1.3

Verminder de behoefte voor verplaatsing

Dienst Duurzaamheid

IT-dienst

MLT

1.3.1 Digitaliseer administratie voor burgers29

IT-dienst

Alternatieve vervoersmiddelen aanbieden

Dienst Mobiliteit

Dienst Duurzaamheid

MLT

1.4.1 In de buurt van gemeentelijke gebouwen en in wijken/straten met veel rijwoningen worden publieke laadpalen geïnstalleerd voor elektrische voertuigen.

Openbare Werken

Eandis, Dienst Duurzaamheid, Dienst Mobiliteit

KT

1.4.2 Stimuleren van het concept 'wandelende schoolbussen'30

Dienst Mobiliteit

Dienst Onderwijs, Dienst Duurzaamheid

MLT

Aanmoedigen van openbaar vervoer

Dienst Mobiliteit

Dienst Duurzaamheid

MLT

1.5.1 Onderzoek aanbieden alternatieve mobiliteitsoplossingen voor openbare gebouwen31 + communicatie hierrond.

Dienst Mobiliteit

Dienst Duurzaamheid, Beleidscoördinator Vrije Tijd

MLT

1.5.2 Sensibilisering gebruikers gemeentelijke gebouwen voor gebruik openbaar vervoer32.

Dienst Mobiliteit

Dienst Duurzaamheid

MLT

Dienst Duurzaamheid

MLT

1.4

1.5

MLT

2. Uitbreiden, plannen en sturen van het mobiliteitsaanbod 2.1

Verhogen van het inzicht in het

Dienst Mobiliteit

29

Digi-loket: voor veel documenten kan de aanvraag vandaag reeds elektronisch gebeuren via de website (vb. bewijs van woonst) 30 ‘de rij’: groep leerlingen wordt over een bepaald traject te voet begeleid door een leerkracht of bevoegd persoon. 31 vb. toegangsticket voor concerten, musea,… in combinatie met ticket openbaar vervoer 32 Deze sensibilisering wordt voorafgegaan door het onderzoek in 1.1 om gericht te kunnen informeren.


mobiliteitsaanbod

2.2

2.3

2.4

2.5

2.1.1 Ter beschikking stellen van kaarten van het gemeentelijk grondgebied met alle openbaar vervoerlijnen.

Dienst Mobiliteit

Dienst Duurzaamheid

MLT

2.1.2 Onderzoek mogelijkheden mapping van gebruikelijke verplaatsingen tussen de diverse zones in het gemeentelijk grondgebied (commerciële zones, kantoren, residentieel). Eventueel via een smartphone -app33.

Dienst Mobiliteit

IT, Dienst Duurzaamheid

MLT

Verplaatsingsgedrag

Dienst Mobiliteit

Dienst Duurzaamheid

MLT

2.2.1 Onderzoek mogelijkheden om o.b.v. mapping (cf. 2.1.2) van diverse zones en transportmodules (handelaars, kantoren, residentieel) ongewenste transportmodi bij te sturen door invoeren van sturende maatregelen (betaald parkeren, ontoegankelijke zones voor doorgaand verkeer, ...)

Dienst Mobiliteit

IT, Dienst Duurzaamheid

MLT

Inrichting van het grondgebied


Dienst Duurzaamheid

MLT

2.3.1 Onderzoek rijverbod voor bepaalde categorieën van voertuigen (vrachtwagens, aanhangwagens, 4x4) in bepaalde zones34

Dienst Mobiliteit

Dienst Duurzaamheid

MLT

2.3.2 Onderzoek naar meer kernversterking rond openbare vervoersassen


Dienst Mobiliteit, Dienst Duurzaamheid

LT

2.3.6 Onderzoek mogelijkheden rond monitoren van luchtverontreiniging op gevoelige locaties35.

Milieudienst

VMM, Duurzaamheid

Dienst

MLT

Structurele aanpassingen voor voetgangers

Openbare Werken

Technische Dienst, Dienst Mobiliteit

MLT

2.4.1 Aanpassingswerken ten gunste van voetganger: bredere en nieuwe voetpaden

Openbare Werken


MLT

2.4.2 Onderzoek uitwerking voetgangersplan op gemeentelijk (of intergemeentelijk) niveau

Dienst Mobiliteit

Openbare Werken, Technische Dienst

MLT

2.4.3 Meer inzetten op de trage wegen: zichtbaarheid verhogen door naambordjes, ontwikkeling trage wegenplan

Dienst Mobiliteit

Milieudienst

KT

Structurele aanpassingen voor fietsers

Openbare Werken


MLT

2.5.1 Opstellen van een gemeentelijk fietsplan

Dienst Mobiliteit

Dienst Duurzaamheid

KT

2.5.2 Implementatie van een functioneel en recreatief (inter)gemeentelijk fietsroutenetwerk

Dienst Mobiliteit

Dienst Duurzaamheid

KT

2.5.3 Inventarisatie, modernisering, bekendmaking en uitbreiding van overdekte fietsparkings aan gemeentelijke infrastructuur.

Dienst Mobiliteit

Openbare Werken, Technische Dienst, Beleidscoördinator Vrije Tijd, sportdienst, dienst duurzaamheid

MLT

2.5.4 Verdere investering in schone, aantrekkelijke en veilige fietspaden

Dienst Mobiliteit

Openbare Werken, Technische Dienst

KT

33

Vb. www.onzestadapp.be (papierbesparing + minder verplaatsing nodig Vanaf 1 april 2016 treedt alvast de Belgische kilometerheffing voor vrachtwagens in werking. Meer info via: http://www.vlaanderen.be/nl/mobiliteit-en-openbare-werken/voertuigen/kilometerheffing-voor-vrachtwagensvanaf-1-april-2016 35 Vb. ‘Airbezen’ project Atheneum Zaventem, i.s.m. Universiteit Antwerpen. Meer info via: https://www.uantwerpen.be/nl/onderzoeksgroep/endemic/onderzoek/projecten/airbezen-2014/ 34


2.5.6 Onderzoeken mogelijkheden fietsstraten

Dienst Mobiliteit

Openbare Werken

MLT

2.5.7 Voorziening + promotie van veilige fietsenstallingen bij belangrijke knooppunten van openbaar vervoer

Dienst Mobiliteit

NMBS, Openbare Werken, Technische Dienst

KT

2.5.8 Onderzoek naar mogelijkheden rond BlueBikes aan de treinstations

Dienst Mobiliteit

Sportdienst, Duurzaamheid

KT

Parkeerbeleid

Dienst Mobiliteit


2.6.1 Ontwikkeling van sturende maatregelen via gerichte tarifiëring

Dienst Mobiliteit

2.6.2 Specifieke parkeerplaatsen voor elektrische voertuigen, verbonden aan laadpaal.

Dienst Mobiliteit

Openbare Werken, Dienst Duurzaamheid, Eandis

KT

Onderzoek naar mogelijkheden van automatisch fietsverhuursysteem

Dienst Mobiliteit

Sportdienst, Dienst Duurzaamheid

KT

3.1.1 Onderzoek mogelijkheden goedkoop/gratis abonnement fietsverhuur voor nieuwe inwoners

Dienst Mobiliteit

Sportdienst, Dienst Duurzaamheid

MLT

3.2

Aankoop mobiele fietsenstallingen (voor evenementen)

Technische Dienst

Beleidscoördinator Vrije Tijd, dienst mobiliteit

KT

3.3

Scholen Dienst Mobiliteit

Dienst Onderwijs

KT

3.5.1 Sensibilisatiecampagnes voor bedrijven36

Dienst Duurzaamheid

miK, Dienst Mobiliteit

MLT

3.5.2 Bedrijven aansporen om maatregelen te nemen rond duurzamer woonwerkverkeer37

Dienst Duurzaamheid

miK, Dienst Mobiliteit, Milieudienst, Ruimtelijke Ordening

MLT

3.5.3 Organisatie mobiliteitsscan voor bedrijven.

Dienst Duurzaamheid

miK, Dienst Mobiliteit

MLT

3.5.4 bedrijven stimuleren tot het opzetten van carpooldatabases38

Dienst Duurzaamheid

VOKA, Dienst Mobiliteit, Milieudienst

MLT

3.6.1 Onderzoeken mogelijkheden autoloze zondag

Dienst Duurzaamheid

Dienst Mobiliteit

MLT

3.6.2 Onderzoek naar mogelijkheden rond groene haltes39

Dienst Duurzaamheid

Dienst Mobiliteit

KT

3.6.3 Deelname aan Week van de Mobiliteit40

Dienst Mobiliteit

Dienst Duurzaamheid

KT

Aansporen van actieve participatie door burgers

Dienst Mobiliteit

Dienst Duurzaamheid

KT

3.7.1 Onderzoek naar co-creatie van gemeentelijke mobiliteit door inwoners

Dienst Duurzaamheid

Dienst Mobiliteit

MLT

2.6

Dienst

LT MLT

3. Zachte mobiliteit 3.1

3.4.1 Educatieve ondersteuning voor scholen (Sam de verkeersslang, autoluwe schooldag, schoolstraat autovrij maken in combinatie met straatactiviteiten rond duurzame mobiliteit en verkeerseducatie, fietsexamen voor leerlingen 6e lj in dorpscentrum, …) 3.4

3.6

3.7

Bedrijven

Events rond duurzame mobiliteit organiseren

36

Vb. ‘Bike to Work’-campagne, meer info via: www.biketowork.be cf. Provinciaal Mobiliteitspunt Vlaams-Brabant en het Vlaams pendelfonds 38 Hiermee kunnen werknemers binnen één bedrijf of tussen meerdere bedrijven met elkaar in contact worden gebracht. Dit wordt opgenomen als advies bij stedenbouwkundige vergunningen. Dit kan zorgen voor filereductie, vermindering van schadelijke stoffen, maar ook voor een besparing op brandstofkosten voor de werknemer zelf. 39 Meer info via www.groenehalte.be 40 Meer info via www.weekvandemobiliteit.be 37


3.7.2 Onderzoek naar ontwikkeling van fietserskits (lichten, fluovestje, fietskaarten,…).

Dienst Mobiliteit

Dienst Duurzaamheid

KT

4.1.1 Onderzoek mogelijkheden van fietsdelen. Ook voor dienstfietsen.

Dienst Duurzaamheid

Dienst Mobiliteit

KT

4.1.2 Ondersteuning initiatieven van inwoners voor autodelen op wijkniveau

Dienst Mobiliteit

Dienst Duurzaamheid, Ruimtelijke Ordening

MLT

4.1.3 Informatie over autodelen ter beschikking stellen van burgers

Dienst Mobiliteit

Dienst Duurzaamheid

KT

4.2.1 Plaatsing laadpaal voor elektrische fietsen (en kleine elektronische toestellen) op zonne-energie

Dienst Duurzaamheid

Dienst mobiliteit, Technische dienst

KT

Onderzoeken van samenwerking met EVA41 rond stimuleren van uitbouw elektrisch rijden in Vlaanderen.

Dienst Mobiliteit

Dienst Duurzaamheid

MLT

4. Nieuwe mobiliteit en technologieën 4.1

4.2

4.3

Gedeelde voertuigen

Infrastructuur

Verwachte CO2-reductie Met deze maatregelen verwacht de gemeente voor de sector mobiliteit een CO2-reductie van 7779 ton te bereiken tegen 2020. Dit is goed voor 5% reductie van de totale CO2-uitstoot van 2011.

41

EVA=Elektrische Voertuigen in Actie. Meer info via: elektrischevoertuigeninactie.be


5.4.3. Hernieuwbare energie Een doordacht klimaatbeleid vraagt om een duurzame energieproductie, met nadruk op hernieuwbare energiebronnen. Hernieuwbare energie is energie die gewonnen wordt uit onuitputtelijke bronnen. Vormen van hernieuwbare energie zijn:  bio-energie  geothermische energie  zonne-energie  energie uit water  windenergie Er bestaan verschillende technieken om de beschikbare hernieuwbare energie te winnen. Bijvoorbeeld een thermische zonnecollector, fotovoltaïsche zonnecellen, vergisting van biomassa tot biogas, persing van pure plantaardige olie. Deze technieken leveren ook verschillende energiedragers op: warmte of elektriciteit. Elke hernieuwbare energiebron en omzettingstechniek heeft haar eigen kenmerken, zodat een effectief beleid per bron en zelfs per techniek moet worden bepaald. De gemeente zet initiatieven op voor zowel haar eigen infrastructuur als voor andere doelgroepen. Specifiek voor wat windturbines betreft dient er in Zaventem uiteraard rekening gehouden te houden met de aanwezigheid van de luchthaven. Niet enkel voor de vliegtuigen zelf, maar ook voor de radarinstallaties (interferentie van bewegende wieken op grote hoogte) levert dit problemen op. Grote en middelgrote windturbines zijn hierdoor op ons grondgebied onmogelijk. Voor kleinschalige windmolens zijn er echter wel mogelijkheden. Op dit moment legt de provincie Vlaams-Brabant de laatste hand aan de energiekansenkaarten, waarop opportuniteiten rond hernieuwbare energie zichtbaar gemaakt zullen worden op een online tool in kaartvorm42.

Doelstellingen van de gemeente:  10% van het elektriciteitsverbruik op grondgebied van de gemeente is afkomstig van hernieuwbare energie  20% van de huishoudens beschikt over een installatie voor opwekking van hernieuwbare energie.

Wat doet de gemeente nu al in deze sector en zal worden voortgezet?  op de daken van Gemeenschapscentrum ‘De Maalderij’ in Sterrebeek en van de basisschool in Sint-Stevens Woluwe liggen er zonnepanelen.  onderzoek naar samenwerking met andere partners (buurgemeenten, bedrijven, burgers,…) naar mogelijkheden rond opwekking hernieuwbare energie op het grondgebied.  de duurzaamheidsambtenaar houdt de vinger aan de pols van nieuwe ontwikkelingen op vlak van hernieuwbare energie (volgen van infodagen, beurzen, aankopen van literatuur, etc.)  De gemeente neemt 100% groene stroom af bij leverancier Lampiris43.

42

Voor meer info rond de energiekansenkaarten, zie: http://www.vlaamsbrabant.be/binaries/150309-12energiekansenkaarten_tcm5-103121.pdf 43 Meer info ivm de oorsprong van deze groene stroom vindt u hier: http://www.lampiris.be/nl/gas-enelektriciteit/elektriciteit/producenten-groene-stroom




Verantwoordelijke

Partner

Timing (KT/MLT/ LT)

1.

Onderzoek naar mogelijkheden samenwerkingsproject rond Biogasinstallatie op grondgebied luchthaven

Dienst Duurzaamheid

BAC44, gemeenten Diegem, Steenokkerzeel en Kortenberg, Provincie Vlaams-Brabant

MLT

2.

Onderzoek naar mogelijkheden rond (grootschalige) opwekking van hernieuwbare energie op grondgebied Zaventem, i.k.v. de opmaak van de energiekansenkaart.

Dienst Duurzaamheid

Provincie Vlaams-Brabant

KT

3.

Onderzoek plaatsing warmtepomp voor verwarming van het gemeentelijke zwembad

Dienst Duurzaamheid

Grontmij45, directie zwembad, sportdienst

KT

4.

Onderzoek naar plaatsing bijkomende PVinstallaties op gemeentelijke gebouwen (zwembad, scholen, cultureel centrum, sporthallen)

Dienst Duurzaamheid

Eandis

KT

5.

Promoten zonneboilers voor handel en diensten

Dienst Duurzaamheid

miK

LT

Zie acties rond ‘hernieuwbare energie’ bij voorgaande sectoren

Verwachte CO2-reductie Met deze maatregelen verwacht de gemeente voor de sector hernieuwbare energieproductie een CO2-reductie van 4667 ton te bereiken tegen 2020. Dit is goed voor 3% van de totale CO2-uitstoot.

44 45

Brussels Airport Company studiebureau


5.4.4. Natuur en biodiversiteit Twee soorten maatregelen zijn mogelijk: 1. Klimaatmitigatie: maatregelen die de uitstoot van broeikasgassen beperken zodat de temperatuurstijging onder een gevaarlijke kritische grens wordt gehouden. Het Europese Burgemeestersconvenant richt zich in eerste instantie op deze maatregelen. 2. Klimaatadaptatie: maatregelen die de effecten van de klimaatverandering milderen of voorkomen zodat de schade ervan binnen de perken blijft, of maatregelen die inspelen op kansen die zich voordoen door de klimaatverandering. Biodiversiteit en natuurlijke ecosystemen spelen een belangrijke rol in de hele klimaatproblematiek. Ze maken mensen, soorten en populaties veerkrachtiger zodat ze zich beter kunnen aanpassen aan de klimaatverandering. Hoe groter de verscheidenheid van dieren en planten, hoe meer ecosystemen de schokken van de klimaatsveranderingen zullen overleven. De klimaatsverandering heeft duidelijk invloed op de natuurlijke systemen: ze is schadelijk voor biodiversiteit en één van de oorzaken van biodiversiteitsverlies. Wanneer biodiversiteit en ecosystemen niet efficiënt beschermd worden, zal het klimaat nog sneller veranderen en zullen de gevolgen groter zijn. Hoezo? Biodiversiteit en ecosystemen zijn belangrijk voor klimaatregulering: veengebieden, moerassen, bodems, bossen en oceanen zorgen voor de opname en opslag van koolstof. De uitstoot van broeikasgassen kan teruggedrongen worden door deze ecosystemen gezond te houden en beschadigde milieus te herstellen. Zoals het opnieuw aanplanten van bossen. Bossen zuiveren de lucht, slaan koolstof op en nemen water op als een spons waardoor overstromingen worden beperkt en water wordt opgeslagen voor drogere periodes. Ook half natuurlijke en door de mens beheerde ecosystemen - waaronder landbouwgebieden - leggen koolstof vast en halen CO2 uit de lucht. Onze klimaatstrategieën afstemmen op de natuur heeft dus veel voordelen: We zorgen dat de mens en zijn bestaansmiddelen minder kwetsbaar worden voor deze klimaatverandering. Het is een kostenefficiënte aanpak: ecosystemen zorgen voor koolstofopslag tegen een lage kost. Enkele concrete voorbeelden hiervan: Klimaatimpact

Ecosysteemgebaseerde aanpassing

Meer droogte

Pas de juiste landbouw- en bosbouwpraktijken toe wateropslagcapaciteit te verhogen en droogte tegen te gaan

Warmte-extremen

Verhoog het aantal groene (natuur) en blauwe (water) zones in steden om het microklimaat en de luchtkwaliteit te verbeteren

Rivieroverstromingen

Onderhoud en herstel broekgebieden en rivierbeddingen die kunnen dienen als natuurlijke buffers tegen overstromingen

Verhoogd brandrisico

Plant gemengde bossen, want zij zijn immuun tegen ziekten en plagen en hebben een lager brandrisico

om

de

Conclusie: het behoud of herstel van ecosystemen helpt om klimaatverandering tegen te gaan én om ons beter te wapenen tegen de klimaatverandering.


Doelstellingen van de gemeente:  bosareaal behouden en uitbreiden waar mogelijk  realiseren van meer natuur en groen  versnippering van de natuur tegengaan  natuurelementen verbinden d.m.v. kleine landschapselementen en groene corridors  Open ruimtes maximaal behouden en verbinden Wat doet de gemeente nu al in deze sector en zal worden voort gezet?  Actie rond goedkope aanbieding van streekeigen hagen en hoogstamfruitbomen (i.s.m. Regionaal Landschap Groene Corridor - RLGC)  aankoop natuurgebieden (VLM acties)  Pesticidevrij groenbeheer op openbaar domein + sensibilisering rond schadelijke effecten van pesticiden op o.a. de biodiversiteit  Samenwerking met private partner op Sterea-golfsite: duurzame en biodiverse invulling van golfterrein  Vermengen van functies natuur – recreatie – sporten – spelen – wandelen – om draagvlak rond natuurbescherming en biodiversiteit te creëren onder de inwoners (i.s.m. private partners, provincie Vlaams-Brabant, Agentschap Natuur en Bos, Vlaamse Landmaatschappij - VLM, Natuurpunt). 2 voorbeelden: o Woluwe wandelpad - i.s.m. VLM46 o Speelbos Nossegem – i.s.m. BAC, provincie Vlaams-Brabant, ANB47  Creatie en bescherming van een open ruimtenetwerk rond Brussel i.s.m. VLM.  Aanleg van streekeigen en biodiverse groene aders  Plaatsing van insecten- en bijenhotels op diverse plaatsen op het grondgebied Op welke nieuwe maatregelen zal de gemeente inzetten op korte, middellange en lange termijn? Nr.


Verantwoordelijke

Partner


1.

Activiteiten ikv Dag van het Park48

Milieudienst

Dienst Duurzaamheid

MLT

2.

Deelname aan de Week van het Bos

Milieudienst

Dienst Duurzaamheid

KT

3.

Uitwerken van een biodiversiteitspark met honingbijen aan het zwembad

Milieudienst

Directie zwembad, groendienst, RLGC, imkers

KT

4.

Onderzoek mogelijkheden rond ontwikkelen van volkstuintjes49

Milieudienst

Dienst Duurzaamheid, groendienst

MLT

46 47 48 49

Vlaamse Landmaatschappij Agentschap Natuur en Bos vb. een wandelparcours tussen de verschillende parkgebiedjes in Zaventem Gekoppeld aan campagnes rond biodiversiteit en pesticidereductie


5.4.5. Landbouw Door hun energieverbruik hebben landbouwactiviteiten een CO2-uitstoot. Daarnaast veroorzaakt landbouw uitstoot van andere broeikasgassen zoals CH4 (methaan) en N2O (lachgas). Deze gassen worden uitgestoten door de vertering van de veestapel en de mestopslag in de bodem. Binnen het kader van het Burgemeestersconvenant is het niet verplicht deze niet-energiegebonden uitstoot van broeikasgassen op te nemen. De gemeente kan maatregelen stimuleren die leiden tot een meer duurzame landbouw. Duurzame landbouw is economisch verantwoord, sociaal rechtvaardig en ecologisch leefbaar. Ze houdt rekening met de biodiversiteit en beperkt de uitstoot van schadelijke gassen. En door voldoende diversificatie van teelten wordt de bodemkwaliteit behouden. De gemeente kan duurzame energieproductie - wind, zon, WKK, warmtepompen, pocketvergisting - stimuleren om de energiekost bij landbouwbedrijven te verminderen. En zo ook meteen de CO 2uitstoot. Doelstellingen van de gemeente:  Klimaatvriendelijkere en natuurvriendelijkere landbouwtechnieken worden toegepast  energiebesparende technieken worden meer toegepast in landbouwbedrijven  bekendmaking en promotie korte keten consumptie Wat doet de gemeente nu al in deze sector en zal worden voortgezet?  Betrekken van landbouwers bij herwaardering open ruimte, aanleg en promotie trage wegen  Promotie bij landbouwers van aanleg grasbufferstroken, bloemenmengsels, fouragestroken voor akkervogels, e.a.  Erosiebestrijdingsmaatregelen i.s.m. de landbouwers Op welke nieuwe maatregelen zal de gemeente inzetten op korte, middellange en lange termijn? Nr.


Verantwoordelijke

Partner


1.

korte keten: inwoners aanzetten tot het kiezen voor duurzame voeding50

Dienst Duurzaamheid

CAD

MLT

2.

Mogelijkheden rond opstart voedselteam onderzoeken

Dienst Duurzaamheid

Repair Café, Natuurpunt

MLT

3.

Experiment gemeenschapstuin in het centrum van Zaventem (vb. 1m² - tuin in houten bakken op kerkplein)

Dienst Duurzaamheid

CAD

KT

4.

Landbouwers informeren over en promoten van duurzame landbouwtechnieken en de voordelen van biologische teelt.

Dienst milieu

Dienst duurzaamheid

LT

5.

Onderzoek opstart agro-beheer landelijke wegen en omgeving

Dienst milieu

Dienst Duurzaamheid

MLT

6.

Sensibilisering van landbouwers rond pesticidereductie

Dienst milieu

Dienst Duurzaamheid

KT

50

Er is een initiatief rond de opstart van een ‘Buurderij’-project, met als doelstellingen : (1) De hoevelandbouw en lokale ambachten ondersteunen. (2) Instrumenten creëren om de burger de middelen te geven om op een eerlijkere en duurzamere manier te produceren, verdelen en consumeren. (3) De sociale banden rond voedsel herstellen. (4) Toegang tot een lokale voeding van hoge kwaliteit bieden aan het grootst mogelijke aantal mensen. (5) Bijdragen tot een ecologische omwenteling door de productiesystemen opnieuw te lokaliseren. (6) De uitwisseling van ideeën en kennis rond de wereld van de landbouw en voeding bevorderen. Meer info via: www.boerenenburen.be


Verwachte CO2-reductie Met deze maatregelen verwacht de gemeente voor de sector landbouw een CO2-reductie van ongeveer 200 ton te bereiken tegen 2020.


5.4.6. Industrie Sectoren die niet binnen het werkingsveld en beleid van een gemeente vallen, moeten niet in rekening worden gebracht voor het Burgemeestersconvenant. Een voorbeeld zijn de EU ETS bedrijven. Deze bedrijven krijgen via een Europees emissiehandelssysteem emissierechten toegewezen. In de provincie Vlaams-Brabant zijn er 16 ETS-bedrijven, daarvan ligt er 1 op grondgebied Zaventem, m.n. Brussels Airport Company (met 17081 ton goedgekeurde CO 2emissies voor 2011). Sinds 1 januari 2015 kunnen bedrijven intekenen op de energiebeleidsovereenkomsten. Dat zijn de belangrijkste beleidsinstrumenten om de energie-efficiëntie van de energie-intensieve industrie te verbeteren in Vlaanderen, zonder de groeikansen te ondermijnen. Deze energiebeleidsovereenkomsten zijn bedoeld voor bedrijven met een primair verbruik groter dan 0,1 PJ (zowel voor ETS- als niet-ETS-bedrijven) en lopen van 2015 tot 2020. Door de overeenkomst te ondertekenen engageert het bedrijf zich onder meer om een energieaudit te laten uitvoeren, een energieplan uit te werken en om jaarlijks verslag uit te brengen. Voor bedrijven (industrie, kmo’s, handelaars,…) met een primair verbruik lager dan 0,1 PJ wordt geen overeenkomst in Vlaanderen opgezet en kan de gemeente acties opzetten. Doelstellingen van de gemeente:  toename van bijna energieneutrale en duurzame bedrijfsgebouwen  toename energie-efficiëntie en rationeel energiegebruik bij lokale bedrijven Wat doet de gemeente nu al in deze sector en zal worden voortgezet?  Onderzoek naar ontwikkelen van duurzame bedrijventerreinen (cfr. GIFT-T)51  hanteren van duurzame inrichtingsprincipes in bestaande bedrijventerreinen  onderzoeken mogelijkheden bedrijventerreinmanagement



Verantwoordelijke

Partner


1.

Onderzoek naar mogelijkheden om energieefficiëntienormen onder bijzondere voorwaarden op te leggen bij aanvraag milieu- en/of stedenbouwkundige vergunningen

Dienst milieu

dienst duurzaamheid

LT

2.

Organisatie of facilitatie van netwerkmomenten voor bedrijfsleiders over energiezuinige bedrijfsvoering

Dienst duurzaamheid

miK, UNIZO

MLT

4.

Promoten van bedrijventerreinmanagement

Dienst duurzaamheid


LT

Verwachte CO2-reductie Met deze maatregelen verwacht de gemeente voor de sector industrie een CO2-reductie van 3112 ton te bereiken tegen 2020. Dit is goed voor 2% van de totale CO2-uitstoot.

51

Green Infrastructure for Tomorrow - Together


6. RAPPORTERING EN MONITORING De gemeente zal op regelmatige basis rapporteren over de voortgang van het gemeentelijk klimaatbeleid. Om de twee jaar moet de gemeente bij de Europese Commissie rapporteren over de uitgevoerde acties (voortgangsrapport). Hierna kan het actieplan en de uitvoering worden bijgesteld om de doelstelling te halen. Om de vier jaar bezorgt de gemeente bovendien een geüpdatete inventarisatie van de CO 2-uitstoot (monitoringrapport). Die evaluatie kan leiden tot het bijstellen van het klimaatactieplan.

Jaar

Soort rapport

2017

Voortgangsrapport

2019

Monitoringrapport

2021

Voortgangsrapport

2023

Monitoringrapport

7. CONTACTEN Burgemeester: Francis Vermeiren Vanaf juli 2016: Ingrid Holemans Verantwoordelijke schepenen: Erik Rennen, schepen voor milieu en duurzaamheid Francis Vermeiren, bevoegd voor mobiliteit Eric Van Rompuy, schepen voor ruimtelijke ordening en milieuvergunningen Peter Rosel, schepen voor duurzaamheid gebouwen Bart Dewandeleer, schepen voor financiën Luc Vander Elst, schepen voor openbare werken Contactpersoon: Gawein Van Daele, deskundige milieu en duurzaamheid (ambtenaar)

8. OVERZICHT FIGUREN EN TABELLEN: Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur

1: 2: 3: 4: 6:

model Trias Energetica Grafiek of taartdiagram gemeentelijke nulmeting Grafiek vergelijking gemeente – gemiddelde Vlaams-Brabantse gemeente Grafiek BAU 2020 externe ondersteuning aan de gemeente

Tabel 1: overzicht van de voorziene provisie in de meerjarenbegroting



Klimaatactieplan Zaventem

Recommend Documents