Klimaatactieplan Grimbergen

Klimaatactieplan Grimbergen 2015-2020 “Doe mee voor minder CO2”

Grimbergen klimaatactieplan 2015-2020 1/41

COLOFON Redactie: Interleuven, Provincie Vlaams-Brabant Eindredactie: milieudienst gemeente Grimbergen Bron: Provincie Limburg, Model gemeentelijk klimaatactieplan (of Sustainable Energy Action Plan SEAP)

Dit model is opgesteld in het kader van 'Vlaams-Brabant Klimaatneutraal' en de samenwerking met de gemeenten, en past in het Europese Burgemeestersconvenant. De provincie Vlaams-Brabant en Interleuven zijn door de EU erkend als coördinator voor het Burgemeestersconvenant. Ze ondersteunen de Vlaams-Brabantse gemeentebesturen. Het volledige ondersteuningsaanbod kan je bekijken op de Alfresco-site en www.vlaamsbrabant.be/klimaatneutraal.

Meer info: Gemeente Grimbergen, [email protected] Interleuven, [email protected] Provincie Vlaams-Brabant, [email protected]


Inhoud 1. Kader: Burgemeestersconvenant .............................................................................. 4 2. Doel ..................................................................................................................... 5

2.1. Algemene uitgangspunten ........................................................................................................... 5 2.2. Ambitie en visie van de gemeente ............................................................................................... 6 3. Algemene strategie ................................................................................................. 7 4. Huidige situatie ...................................................................................................... 8

4.1. Algemeen...................................................................................................................................... 8 4.2. Gemeentelijke nulmeting............................................................................................................. 8 4.3. Inventarisatie bestaande werking en projecten ........................................................................ 11 4.4. Maatregelentool en Business as Usual-scenario 2020 (BAU 2020) ........................................... 12 5. Gemeentelijk klimaatactieplan .................................................................................16

5.1. Organisatorisch........................................................................................................................... 16 5.1.1. Intern ................................................................................................................................... 16 5.1.2. Extern .................................................................................................................................. 18 5.2. Participatieve aanpak ................................................................................................................. 20 5.3. Financieel.................................................................................................................................... 21 5.4. Geplande acties en maatregelen................................................................................................ 22 5.4.1. Gebouwen, installaties en voorzieningen ........................................................................... 23 5.4.2. Mobiliteit ............................................................................................................................. 27 5.4.3. Hernieuwbare energie......................................................................................................... 31 5.4.4. Natuur en biodiversiteit ...................................................................................................... 33 5.4.5. Landbouw en voeding ......................................................................................................... 35 5.4.6. Industrie .............................................................................................................................. 36 6. Rapportering en monitoring.....................................................................................39 7. Contacten.............................................................................................................40


1. KADER: BURGEMEESTERSCONVENANT Liefst 80% van het energiegebruik en de CO2-uitstoot is het gevolg van stedelijke activiteiten, en CO2 is met voorsprong het belangrijkste broeikasgas. Lokale overheden staan dicht bij de bevolking en spelen daarom een cruciale rol bij het afremmen van de klimaatverandering. Hét instrument hiervoor is het Covenant of Mayors of het Burgemeestersconvenant. Gemeenten en steden die dit convenant ondertekenen, engageren zich om concrete maatregelen te nemen om hun CO2-uitstoot tegen 2020 met minstens 20% terug te dringen. Europa werkte hiervoor een stappenplan uit dat elke gemeente kan gebruiken. De provincie Vlaams-Brabant en Interleuven treden op als ‘Coördinator van het Convenant’ en staan de gemeenten bij. Stap 1: Nulmeting Om te weten hoeveel CO2 er bespaard moet worden, moet de gemeente eerst een nulmeting uitvoeren. Deze nulmeting gaat voor verschillende sectoren - huishoudens, transport, industrie, openbare verlichting … - na hoeveel CO2 ze uitstoten. Het basisjaar voor de nulmeting is 2011. VITO, de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek, werkte in opdracht van de Vlaamse Overheid een handige Excel-tool uit die de gemeente met eigen gegevens kan aanvullen. Stap 2: Opstellen klimaatactieplan De gemeente moet na de ondertekening een klimaatactieplan opstellen en indienen bij de Europese Commissie. Dit klimaatactieplan bevat een opsomming van de maatregelen die de gemeente zal nemen om de CO2-reductie (20% of meer) te bereiken. Stap 3: Uitvoering De maatregelen worden omgezet in de praktijk. Stap 4: Rapportering en monitoring Elke twee jaar na het indienen van het klimaatactieplan dient de gemeente een implementatierapport in bij de Europese Commissie met daarin een stand van zaken en tussentijdse resultaten. Elke 4 jaar moet een nieuwe CO2-meting (monitoring) gebeuren. De gemeente kan hiervoor beroep doen op de cijfers die worden aangeleverd door VITO en de Vlaamse overheid.


2. DOEL 2.1. Algemene uitgangspunten De gemeente zet zowel in op korte termijnwinsten als op lange termijnacties. De Trias Energetica is daarbij het uitgangspunt: de gemeente onderneemt stappen om de energievraag te verminderen (stap 1), om duurzame energie op te wekken en te gebruiken (stap 2) en om aan de resterende (fossiele) energievraag te voldoen met efficiënte, schone technieken (stap 3).

Figuur 1: model Trias Energetica

Daarbij hanteert de gemeente drie belangrijke principes: 1) De gemeente geeft het goede voorbeeld De gemeente speelt op verschillende vlakken een voorbeeldrol: als consument, dienstverlener, planner, adviseur, initiator… 2) Samen aan de slag De gemeente betrekt bedrijven, organisaties, burgers en kennisinstellingen bij de opmaak en de uitvoering van het gemeentelijk klimaatbeleid. En ze neemt deel aan initiatieven die worden georganiseerd in het kader van ‘Vlaams-Brabant klimaatneutraal’. 3) Klimaatbeleid is dynamisch beleid Kennis over klimaat is in volle evolutie. Ook het gemeentelijk klimaatplan is geen vaststaand gegeven, maar kan steeds bijgestuurd worden. Een gemeentelijk klimaatbeleid gaat verder dan het verminderen van het energieverbruik en de CO2-uitstoot alleen. De economische en sociale aspecten, binnen het breder kader van duurzame ontwikkeling, mogen hierbij niet uit het oog verloren worden. Een sterk


klimaatbeleid zal bovendien plaats moeten krijgen in alle beleidsdomeinen (bouwen en wonen, integraal waterbeheer, ruimtelijke ordening, mobiliteit, biodiversiteit, kansarmoede,…). 2.2. Ambitie en visie van de gemeente Met dit klimaatplan engageert de gemeente zich om tegen 2020 de CO2-uitstoot te verminderen met minstens 20% of zich baserend op de nulmeting 2011 of een reductie van 26.164 ton (op een totaal van 130.820 ton in 2011). Ze doet dat door energie te besparen, energie-efficiëntie te verhogen en het inzetten van duurzame energiebronnen. De gemeente steunt het ambitieniveau van de provincie Vlaams-Brabant om Vlaams-Brabant tegen 2040 klimaatneutraal te maken.


3. ALGEMENE STRATEGIE Dit klimaatactieplan is een belangrijk document dat toont hoe de gemeente Grimbergen haar engagement tegen 2020 wil bereiken. Het maakt gebruik van de resultaten van de nulmeting om de meest geschikte acties te vinden voor de CO2-reductie. Dit plan stelt hiervoor concrete maatregelen voor, samen met de nodige budgetten, verantwoordelijke uitvoerders en timing. Beschouw het klimaatactieplan niet als een strak document: omstandigheden veranderen en het is aangewezen om het plan geregeld te herzien. De maatregelen in het klimaatactieplan moeten de CO2-uitstoot en het energieverbruik door eindgebruikers verminderen. De engagementen hebben betrekking op het geografische grondgebied van de gemeente of de stad. Daarom bevat het plan acties voor zowel de publieke als de private sector (bedrijven, burgers, middenveld, scholen …). De rol van de gemeente is dat zij het voorbeeld geeft, duidelijke maatregelen neemt en haar inwoners stimuleert om zelf actie te ondernemen. Het streefjaar is 2020. Daarom bevat het plan een duidelijke schets van de acties die de gemeente zal ondernemen om haar streefdoel in 2020 te bereiken. Maar een langetermijnstrategie en -visie is ook belangrijk.


4. HUIDIGE SITUATIE 4.1. Algemeen Om doelstellingen te formuleren en de effecten van het klimaatbeleid op te volgen, moet je de grootte en de bronnen van de huidige CO2-uitstoot kennen. Daarom heeft de gemeente een nulmeting uitgevoerd. Deze meting geeft van elke sector het aandeel in de totale CO2-uitstoot weer. Het referentiejaar is 2011 want vanaf dat jaar zijn volledige cijfers voor de nulmeting beschikbaar. De inventaris werd gemaakt met de generieke tool1 die VITO ontwikkelde in opdracht van het departement Leefmilieu, Natuur en Energie (LNE) van de Vlaamse overheid en aangevuld met data die specifiek zijn voor de gemeente. 4.2. Gemeentelijke nulmeting De nulmeting richt zich op de emissies van sleutelsectoren als: gemeentelijke gebouwen, installaties en voorzieningen

tertiaire gebouwen, installaties en voorzieningen

residentiële gebouwen

transport: gemeentelijke vloot, openbaar transport (weg, spoor), privé en commercieel transport (weg)

Daarnaast brengt de nulmeting emissiebronnen in kaart die niet verplicht gerapporteerd moeten worden, maar die wel relevant kunnen zijn voor het klimaat- en energiebeleid: energieproductie: koude- of warmteproductie-eenheden

1

energieproductie: energiegerelateerde emissies van productie-eenheden voor elektriciteit < 20 MW landbouw: energiegerelateerde CO2-emissies en niet-energiegerelateerde emissies zoals CH4 door vertering en N2O door mestopslag industrie: energiegerelateerde CO2-emissies door niet-ETS bedrijven (=bedrijven die niet onder het Europees Emissiehandelssysteemvallen)

Tool is terug te vinden op aps.vlaanderen.be/lokaal/burgemeestersconvenant/burgemeestersconvenant.htm.


Uit de emissie-inventaris blijkt dat in het jaar 2011 130.819 ton aan CO2 werd uitgestoten. In dit cijfer werd de invloed van de autosnelwegen en de gewestwegen niet mee in beschouwing genomen, aangezien ze door het Vlaams gewest beheerd worden en de gemeente als lokale overheid hier geen impact op heeft.

Figuur 2.1: Taartdiagram gemeentelijke nulmeting, exclusief snelen gewestwegen

Procentueleverdeling CO2-emissies per sector (Grimbergen) 1%

29% huishoudens tertiair openbare verlichting landbouw industrie

42%

particulier en commercieel vervoer openbaar vervoer eigen gebouwen eigen openbare verlichting eigen vloot 17%

8%

1%

Figuur 2.2: Taartdiagram gemeentelijke nulmeting, inclusief snelen gewestwegen


Bespreking en analyse nulmeting, figuur 2.1 (exclusief snelen gewestwegen): - Uitstoot per meegenomen (sub)sectoren met de grootste uitstoot: o gebouwen: gemeentelijk (2,25%), tertiair (25,09%) en residentieel (43,59%) o transport: gemeentelijke vloot (0,15%), openbaar transport (1,13%), privé en commercieel transport (13,97%) o industrie: 11,30% o landbouw: 2% o gemeentelijke openbare verlichting: 0,52% - Conclusie: Al snel wordt duidelijk dat voor onze gemeente de sector ‘gebouwen’ (totaal: 70,93%) verantwoordelijk is voor de grootste uitstoot. De sectoren ‘transport’ en industrie zijn goed voor respectievelijk 15,25% en 11,30%. Bespreking en analyse nulmeting, figuur 2.2 (inclusief snelen gewestwegen): - Uitstoot per meegenomen (sub)sectoren met de grootste uitstoot,… o gebouwen: gemeentelijk (1,51%), tertiair (16,68%) en residentieel (28,99%) o transport: gemeentelijke vloot (0,1%), openbaar vervoer (0,75%), privé - en commercieel transport (42,78%) o industrie: 7,52% o landbouw: 1,33% o gemeentelijke openbare verlichting: 0,35% - Conclusie: Wanneer we de invloed van de gewest- en snelwegen zouden laten meespelen dan verschuiven de verhoudingen aanzienlijk en komen de sectoren ‘gebouwen’ en ‘transport’, respectievelijk 47,18% en 43,63%, quasi op gelijke hoogte te staan. De strategische ligging van onze gemeente (naast het Brussel Hoofdstedelijk Gewest met de ring en A12 en op een boogscheut van de luchthaven van Zaventem speelt hier een belangrijke rol in de CO2–uitstoot door de transportsector. Vergelijking met het gemiddelde voor Vlaams-Brabant:

Figuur 3: Grafiek vergelijking gemeente – gemiddelde Vlaams-Brabantse gemeente, exclusief snelen gewestwegen


Bespreking grafiek 3: Als je Grimbergen vergelijkt met een gemiddelde Vlaams-Brabantse gemeente met een gelijkaardig aantal inwoners, dan blijkt dat de CO2-uitstoot door de ‘gebouwensector’ bijna identiek is. De uitstoot door de landbouwsector bedraagt slechts 56% ten opzichte van een gemiddelde gemeente, wat dat weer gecompenseerd wordt door een hogere uitstoot door de aanwezige industrie (+ 11%). De uitstoot door het commercieel en particulier vervoer valt 24% lager uit dan in een vergelijkbare gemeente. 4.3. Inventarisatie bestaande werking en projecten De resultaten van de nulmeting zijn het uitgangspunt van het klimaatactieplan. Acties en maatregelen die uitgevoerd zijn sinds referentiejaar 2011, worden mee opgenomen en kunnen al een invloed hebben op de CO2-uitstoot. Daarom heeft de gemeente deze bestaande initiatieven geïnventariseerd. De

inventarisatie gebeurde op basis van: milieujaarprogramma’s omgevingsanalyse uit BBC beleidsplannen van andere gemeentelijke diensten (RO, mobiliteit, openbare werken, werken in eigen beheer,…) bestaande audits, studies, visieplannen: o energieaudit gemeentelijke gebouwen (Charleroyhoeve, gemeentehuis en gemeenteschool Borgt) o mobiliteitsstudie o openbare verlichting: quickscan en lichtplan o stookplaatsrenovatie/afstelling stookplaatsen (bv. OCMW-gebouw en cultuurcentrum) o hernieuwbare energie o relighting sportinfrastructuur o energieboekhouding o MobiScan o … initiatieven of lange termijnprojecten die al in uitvoering zijn: o (ver)bouw(ing) gemeentelijke gebouwen (bv. aanpassing HVAC-systeem gemeentehuis) o aankoop CNG-voertuigen o inrichting en plaatsing oplaadpunten elektrische voertuigen (parking Prinsenbos) o herinrichting openbaar domein (pesticidenvrij, vergroening,…) o plaatsing photovoltaïsche zonnepanelen op de daken van de gemeentelijke loods o uitbouw trage wegen – fietsroutenetwerk o (gratis) duurzaam bouwadvies o …


4.4. Maatregelentool en Business as Usual-scenario 2020 (BAU 2020) VITO heeft in opdracht van LNE een maatregelentool2 opgemaakt. Die geeft voor tien voorbeeldmaatregelen een indicatie van de impact op het energieverbruik en de CO2-uitstoot. Het gaat om acties die burgers, handelaars of bedrijven kunnen nemen. Zoals: huishoudens: muurisolatie, dakisolatie, betere beglazing, warmtepompen, zonneboilers tertiair: cluster van diverse maatregelen (zoals relighting, efficiëntere gasketels, natuurlijke ventilatie, installatie warmtepompen) om vraag en verbruik te laten dalen bij verwarming, ventilatie, koeling en verlichting transport: shift van auto naar fiets voor korte ritten, shift naar elektrische voertuigen lokale elektriciteitsproductie: PV De besparingen zijn berekend in vergelijking met het referentiejaar 2011 en het ‘BAU’scenario in het jaar 2020. BAU staat voor Business As Usual en geeft een inschatting van het energieverbruik en de CO2-emissies voor 2020 als de gemeente geen specifieke maatregelen neemt. Het scenario houdt wel rekening met autonome evoluties zoals de verwachte bevolkingsgroei en de toename wegverkeer, en met het Europese beleid. Vergelijking energieverbruik en CO2-emissies nulmeting 2011 vs BAU 2020 (exclusief snelen gewestwegen)

2

zie http://aps.vlaanderen.be/lokaal/burgemeestersconvenant/burgemeestersconvenant.htm


Figuren 4.1: Grafiek Business-as-Usual scenario 2020, exclusief snelen gewestwegen

Finaal energieverbruik (MWh)

2011 huishoudens tertiair openbare verlichting landbouw industrie transport eigen organisatie totaal % 2020 - 2011

272996 161128 0 11789 71887 78216 18614 614630

2020 300569 155288 0 11789 71887 70399 18614 628546 2%

CO2-emissies (ton)

2011 57024 32828 0 2614 14786 19747 3820 130819

2020 61914 31566 0 2614 14786 17550 3820 132249 1%

Tabel 1: Energieverbruik in MWh en CO2–uitstoot per sector in 2011 en 2020, exclusief snelen gewestwegen


Vergelijking energieverbruik en CO2-emissies nulmeting 2011 vs BAU 2020 (inclusief snelen gewestwegen)

Figuren 4.2: Grafiek Business-as-Usual scenario 2020, inclusief snelen gewestwegen


Finaal energieverbruik (MWh)

2011 huishoudens tertiair openbare verlichting landbouw industrie transport eigen organisatie totaal % 2020 - 2011

2020

CO2-emissies (ton)

2011

2020

272996 161128

300569 155288

57024 32828

61914 31566

0 11789 71887 338287 18614 874702

0 11789 71887 472465 18614 1030612 18%

0 2614 14786 85635 3820 196707

0 2614 14786 118038 3820 232737 18%

Tabel 2: Energieverbruik in MWh en CO2–uitstoot per sector in 2011 en 2020, inclusief snelen gewestwegen

Bespreking: De CO2-uitstoot zal tegen 2020 met 1% gestegen zijn, wanneer de gemeente geen specifieke maatregelen zou nemen op haar grondgebied. Wanneer de invloed van de gewest- en snelwegen zou meegerekend worden, dan zou de uitstoot maar liefst met 18% toenemen! Dit toont nogmaals duidelijk aan dat de hogere overheid dringend werk moet maken van een integrale, coherente visie en aanpak van het mobiliteitsvraagstuk. Een duurzame mobiliteit werkt tegelijkertijd ook aan de leefbaarheid en de veiligheid zodat de gezondheid van de inwoners er wel bij vaart en de congestie daalt of verdwijnt.


5. GEMEENTELIJK KLIMAATACTIEPLAN 5.1. Organisatorisch Het is belangrijk om een groot draagvlak te creëren. De gemeente betrekt daarom zowel intern als extern zo veel mogelijk mensen en organisaties. 5.1.1. Intern Intern werd een stuurgroep opgericht met daarin mandatarissen en vertegenwoordigers van volgende diensten: Vaste leden: burgemeester en schepen van leefmilieu, afvalbeleid, duurzaamheid, ontwikkelingssamenwerking en fair trade gemeentesecretaris milieuambtenaar en/of beleidsmedewerker diensthoofd WIEB communicatieambtenaar Tijdelijke leden: financieel beheerder stedenbouwkundig ambtenaar en/of beleidsmedewerker dienst RO diensthoofd OW en/of hoofdmedewerker mobiliteitsambtenaar en/of medewerker diensthoofd sport en/of sportfunctionaris woonconsulente celverantwoordelijke logistiek afgevaardigden voor de gemeentescholen schepenen bevoegd voor wonen, landbouw, openbare werken, sport, financiën,… Tijdens de opmaakfase van het klimaatactieplan hebben de stuurgroepleden deze taken op zich genomen: bespreking van de resultaten van de nulmeting opmaak inventarisatie van bestaande initiatieven (acties, projecten, studies …) opmaak of heroriëntering van het budget en zoektocht naar mogelijke financieringsbronnen keuze sleutelsectoren: o woongebouwen (inclusief ruimtelijke ordening) o gemeentelijke gebouwen, installaties en voorzieningen o transport (openbaar, particulier en commercieel) keuze optionele sectoren: o tertiaire sector lokale productie van lokale hernieuwbare o natuurbeheer o landbouw


Ter info: Sleutelsectoren: woongebouwen tertiaire gebouwen, installaties en voorzieningen gemeentelijke gebouwen, installaties en voorzieningen transport (openbaar, particulier en commercieel) Optionele sectoren: Ruimtelijke Ordening Werken met burgers en lokale belanghebbenden Lokale productie hernieuwbare energie Andere (b.v. afval- en waterbeheer)

ambitieniveau bepalen: 20% efficiënte en effectieve acties en maatregelen voorstellen op basis van de nulmeting, inventarisatie van de eigen werking, provinciale inventaris van mogelijke klimaatacties en, indien van toepassing, de maatregelentool (zie punt 5.3) opvolging participatieproces …

De acties en maatregelen van dit klimaatactieplan worden binnen één of meerdere werkgroepen uitgewerkt en opgevolgd. In deze werkgroepen zetelen deskundigen, vertegenwoordigers van raden en verenigingen, en zo meer. De bedoeling daarvan is om knelpunten en kansen aan te halen en acties te bedenken om deze knelpunten aan te pakken. Bestaande werkgroepen: Ambtelijke werkgroep, afdeling Grondgebiedszaken Scholenwerkgroep (gemeentescholen) Ecoteam Cultuurcentrum Strombeek-Grimbergen Fair Trade-werkgroep De

stuurgroep komt op regelmatige basis samen en zal: alle acties en maatregelen opvolgen en monitoren verbeterpunten bespreken regelmatig met de verschillende werkgroepen overleggen naar het schepencollege en de gemeenteraad terugkoppelen.

De interne stuurgroep heeft dus zowel een beleidsondersteunende, coördinerende, adviserende als uitvoerende rol. Deze werkwijze garandeert een grote betrokkenheid. Het klimaatbeleid moet verankerd worden binnen het bestuur en wordt daarom mee opgenomen in de meerjarenbeleidsplanning. Om de klimaatproblematiek aan te pakken, zijn traditionele beleidsconcepten en instrumenten niet genoeg. Er is aanvullend beleid nodig dat gericht is op structurele veranderingen op lange termijn.


STUURGROEP

vaste leden (= trekkers)

burgemeester, schepen van leefmilieu, afvalbeleid, duurzaamheid,…

tijdelijke leden (i.f.v. thema en onderwerp)

gemeentesecretaris, milieuambtenaar, diensthoofd WIEB, communicatieambtenaar

financieel beheerder, RO, OW, mobiliteitsambtenaar, sportfunctionaris, woonconsulente,…

Input arbeiders

overige mandatarissen

Input administratieve diensten

Figuur 5: interne projectstructuur

5.1.2. Extern Extern wordt de gemeente ondersteund door een breed partnerschap, waaronder de Vlaamse overheid, VITO, de distributienetbeheerders, externe experten, OCMW Grimbergen en lokale verenigingen zoals Cultuurcentrum Strombeek-Grimbergen vzw, vzw Den Diepen Boomgaard, Lets Grimbergen, Natuurpunt vzw, 3Wplus, Beweging.net, vzw Dialoog,… De provincie Vlaams-Brabant biedt in haar rol als coördinator inhoudelijke, technische en administratieve ondersteuning aan.

Figuur 6: externe ondersteuning aan de gemeente


3 infoavonden voor inwoners klimaatambassadeurs 1 infoavond voor bedrijven met klimaatambassadeur

suggestie-en ideeënbord

externe werkgroepen

klimaatactieplan

klankbordgroep

gemeentelijke raden (milieuraad, GROG, Gecoro, jeugdraad,…)

individuele gesprekken

informatieborden en –verspreiding op strategische locaties

Figuur 7: participatietraject


5.2. Participatieve aanpak De gemeente heeft een actief participatietraject opgezet met verschillende gemeentelijke stakeholders. Zie 5.1. voor de organisatiestructuur.

Doel van dit participatieproces is om de gemeentelijke doelgroepen mee te laten nadenken over het gemeentelijk klimaatbeleid, input te krijgen voor het klimaatactieplan en de voorgestelde maatregelen te toetsen op hun haalbaarheid. Zo wil de gemeente komen tot een gedragen klimaatplan en –beleid en een actieve medewerking bij de uitvoering ervan. De gemeente gebruikte hiervoor de volgende methodieken: Externe participatie: informatieavond voor inwoners op 29 april 2015 in de raadzaal van het gemeentehuis van Grimbergen met Luc Verschueren: 10 deelnemers – bevraging via werkgroepen. informatieavond op 4 april 2015 in het cultuurcentrum te Strombeek-Bever met Peter Tom Jones: 20 deelnemers– bevraging via werkgroepen informatieavond op 11 mei 2015 in het Parochiaal Centrum met Steven Vromman: 10 deelnemers – bevraging via werkgroepen informatieavond op 27 mei 2015 voor bedrijven in de Colruyt Academy met Carrefour, Procter & Gamble, Sita Remediation, Bouwbedrijf Meuleman, Bioplanet Grimbergen, adviesbureau Human Challenge, de heren Didier en Alexandre ‘t Serstevens (Gravenkasteel), Thermae en Goudsmid Krista & Greta Vandevelde – bevraging via werkgroepen aankondigingen in gemeentelijk informatieblad en op infoportieken verspreiding van folders, affiches en metrokaarten met gerichte oproep op strategische plaatsen in de gemeente (bibliotheek, cultuurcentrum,…) suggestie- en ideeënbord in inkomhal gemeentehuis publicatie in het gemeentelijk informatieblad Interne participatie: stuurgroepvergadering 28/09/2015 communicatie via het personeelsblad ambtelijke werkgroepen De belangrijkste conclusies uit dit participatietraject zijn: voorstander van wijkgerichte acties, met een individuele aanpak b.v. “energiemeester”: begeleidt aanpak en geeft thuisdemonstraties/sterke vraag naar thermografische scans inzetten op groepsaankopen gemeentegebouwen: technische installaties goed afregelen en reeds beschikbare technologie toepassen groene stroom gegarandeerd “100% groen van oorsprong” zijn oprichting van een (intergemeentelijk) energiepark met hernieuwbare energiebronnen (b.v. wind- en zonne-energie) via coöperatieve vennootschap met inwoners als aandeelhouders; inbreidingsprojecten in de woonkernen in de nabijheid van voorzieningen en openbaar vervoer


gemeente moet nog meer inzetten op sensibilisatie en bekendmaking van resultaten -> website, infoblad, maar ook elektronische nieuwsbrief lanceren met “tips & tricks”, klimaatitems “financieel” aan de man brengen en desgewenst tolken inschakelen promoten repaircafés, geef-markten, freecycle, lokale voedselproductie en afname…(scholen betrekken!) sneller overschakelen op energiezuinige straatverlichting/combineren met bewegingsdetectie doven van klemtoonverlichting aan monumenten, handelszaken en publiek toegankelijke gebouwen voorrangsregeling verkeerslichten voor de zwakke weggebruikers alternatieve financieringsmodellen opstarten voor weinig vermogende doelgroepen openbaar vervoer faciliteren door bv. vrije busbanen aan te leggen fietscomfort verhogen (ook naar bedrijvenzones) elektrische laadpalen (fiets en auto) voorzien afname bij lokale voedselproducten promoten (landbouwers, Diepen Boomgaard) – drinken van kraantjeswater stimuleren promoten principe “donderdag = veggiedag!” maatregelen die in bedrijven worden doorgevoerd dienen een korte terugverdientijd te hebben (bv. LED’s, isolatie, materiaalverspilling vermijden, afval beperken,…) samenwerking tussen bedrijven (bv. Bioplanet) en de gemeente of bv. Den Diepen Boomgaard uitbouwen rond composteren, veggierecepten,… samenwerking tussen Carrefour en lokale producenten uitbouwen (afname streekproducten) …

5.3. Financieel De komende jaren zijn er extra financiële inspanningen nodig om de ambities en doelstellingen te verwezenlijken. Het budget om dit klimaatactieplan te realiseren bestaat uit: Gemeentepersoneel voor de coördinatie van gemeentelijke acties. Personeel van de ondersteunende partners. Gemeentelijke investeringen in het eigen patrimonium en het wagenpark om de voorbeeldfunctie uit te oefenen. Daarnaast investeert de gemeente ook in andere acties. Tabel 1 geeft een overzicht van de budgetten die de gemeente op dit moment in haar meerjarenbegroting hiervoor voorziet. Quickwins die de gemeente realiseert, worden opnieuw ingezet voor energie- en klimaatbeleid. Bestaand budget dat al wordt ingezet voor klimaatbeleid. Externe subsidiemogelijkheden of financiële structuren, bijvoorbeeld: o Europese subsidieprogramma o Federale subsidies o Vlaamse subsidieprogramma’s (o.a. Plattelandsfonds …) o Energy Performance Contracting (EPC) o Crowdfunding


2015

2016

2017

2018

2019

Actie 228 (klimaatactieplan)

€ 50.000

€ 50.000

€ 50.000

€ 40.000

€ 30.000

Actie 231 (Diepen Boomgaard)

€ 10.200

€ 10.200

€0

€0

€0

Actie 29 (trage wegen)

€ 25.000

€ 25.000

€ 25.000

€ 25.000

€ 25.000

Actie 229 (installatie zonnepanelen op gemeentegebouwen)

€0

€ 100.000

€ 100.000

€0

€0

Openbare Werken (exploitatiebudget)

€ 140.000

€ 140.000

€ 140.000

€ 140.000

€ 140.000

Openbare Werken (investeringsbudget)

€ 300.000

€ 300.000

€ 300.000

€ 300.000

€ 300.000

Werken in eigen Beheer

€ 10.000

€ 10.000

€ 10.000

€ 10.000

€ 10.000

Werken in eigen beheer – vervanging wagenpark door bv. CNG

€ 80.000

€ 30.000

€ 30.000

€ 30.000

€ 30.000

Logistiek – aankoop CNG-wagens sportdienst

€ 63.000

-

-

-

-

Woonloket

€ 40.000*

€ 40.000*

€ 40.000*

€ 40.000*

€ 40.000*

Ruimtelijke Ordening Actie 115 (beleidsnota woningbouwprogrammatie +WUG)

€ 10.000

€ 10.000

€ 10.000

€ 10.000

€ 10.000

Sportdienst (o.a. vervanging verlichting Pierebad door LED)

€ 5.000

€ 5.000

€ 5.000

€ 5.000

€ 5.000

Leefmilieu

Tabel 3: overzicht van de voorziene provisie in de meerjarenbegroting * = aandeel van de gemeente Grimbergen in het woonloket. De woonconsulente vervult uiteraard ook taken die niet gelinkt zijn aan het klimaatactieplan.

5.4. Geplande acties en maatregelen Dit hoofdstuk geeft een overzicht van de geplande acties en maatregelen tot 2020. De nulmeting geeft een kijk op de situatie in 2011, hoeveel van de CO2-uitstoot er kan verminderd worden en welke de prioritaire sectoren zijn. Op basis daarvan heeft de gemeente een pakket van maatregelen samengesteld die hierop inspelen. Ruimtelijke ordening, duurzame aankopen en burgerparticipatie beschouwen we niet als afzonderlijke sectoren, maar werden geïntegreerd in de andere sectoren. Voor de selectie van maatregelen is de gemeente vertrokken van de 'Inventaris Mogelijke Klimaatacties', aangeboden door de provincie Vlaams-Brabant en Interleuven. Deze maatregelen en acties werden met de stakeholders getoetst op haalbaarheid en wenselijkheid (zie ook 5.1 en 5.4).


5.4.1. Gebouwen, installaties en voorzieningen Gebouwen, installaties en voorzieningen zijn goed voor 70,93% van de CO2-uitstoot in onze gemeente. Deze sector is één van de belangrijkste sectoren om de broeikasgasuitstoot te doen dalen. De gemeente kiest voor duurzaam en energiezuinig bouwen. Niet alleen voor haar eigen patrimonium, maar ook voor het gebouwenpark op het grondgebied van de gemeente. Via sensibilisatie en het promoten van duurzaam (ver)bouwen, wil de gemeente ook de residentiële en tertiaire gebouwen duurzamer maken. Duurzaam bouwen? Dat is een manier van bouwen waarbij de milieu- en gezondheidseffecten over de volledige levensduur van het bouwproject tot een minimum worden beperkt. Hierbij verliezen we het economische optimum niet uit het oog en gaan we uit van de volgende principes: Bouwen over generaties heen. Niet alleen door duurzame materialen te gebruiken, maar ook door comfortabele leefomgevingen te creëren waar mensen graag vertoeven. Efficiënt ruimtegebruik. Hoe dichter mensen bij elkaar wonen, hoe minder oppervlakte er bebouwd wordt en hoe meer natuur behouden blijft. Een dichte bebouwing beperkt de verplaatsingsafstand. Het vergemakkelijkt een efficiënte infrastructuur en openbaar vervoer. Rationeel energiegebruik, zowel tijdens het bouwproces als tijdens de levensduur van de woning. Voorwaarden hiervoor zijn compact en zuid georiënteerd bouwen, een luchtdichte afwerking, grondig isoleren, efficiënte verwarmingsinstallatie op hernieuwbare energie … Het gebruik van duurzame materialen met een zo laag mogelijke milieu-impact, waarbij de volledige levenscyclus in acht wordt genomen. Een goede waterhuishouding. Deze principes passen we toe voor gemeentelijke gebouwen en openbare verlichting, maar even goed voor residentiële woningbouw, industrie- en kantoorgebouwen, zorgsector, schoolgebouwen en zo meer. Doelstellingen van de gemeente: energievraag verminderen technologische verbeteringen aan gemeentelijke installaties aanbrengen 20 % reductie CO2 –uitstoot bij bestaande woningen 30 % nieuwbouwwoningen wordt passief of bijna energieneutraal 30 % energiebesparing bij gemeentelijke gebouwen 30 % energiebesparing bij openbare verlichting 20 % reductie CO2 – uitstoot bij tertiaire gebouwen 30 % nieuwbouw tertiaire gebouwen wordt passief Wat doet de gemeente nu al in deze sector en zal worden voortgezet? aankondiging en bekendmaking van het gemeentelijk woonloket in het gemeentelijk informatieblad met o.a. informatie over premies en leningen voor uitvoering van energiebesparende maatregelen;


organiseren van infoavonden over diverse thema’s van duurzaam bouwen (i.s.m. het Provinciaal Steunpunt Duurzaam Bouwen); stimuleren van energiebesparende ingrepen via subsidies (buitenmuurisolatie sinds 1/10/2011) het promoten en uitvoeren van huishoudelijke energiescans (sinds 2007); hiervoor werd een samenwerkingsovereenkomst voor onbepaalde duur afgesloten tussen de gemeente, het OCMW en Het Vilvoords Zilverpunt vzw; voortzetten van een doelgroepenwerking via OCMW; voortzetten van de samenwerking met distributienetbeheerder (Eandis of Infrax); aanbieden van gratis duurzaam bouwadvies (= een uitgebreid technisch advies op vlak van oriëntatie, isolatie, ventilatie, keuze verwarmingssysteem, waterbesparing en duurzame materialen) van het Steunpunt DuBo aan haar inwoners sinds 1/10/2011; sportverlichting te vervangen door meer performante en energiezuinige systemen (ateletiekpiste Humbeek, voetbalterreinen Ter Wilgen, Beigem, Piereman, Borgt) verwijderen oude verlichting voetbalterreinen Vertommen en –op termijn- Veldkanteva’s uitvoering van de voorgestelde actiemaatregelen opgenomen in de audits van de Charleroyhoeve, het gemeentehuis en de school Borgt systematisch vervangen van oude lampen door energiebesparende verlichting (LED’s en/of spaarlampen) in Charleroyhoeve, refter ’t Villegastje, bibliotheek Strombeek,…. vervangen van oude beglazing door superisolerende beglazing (bv. muziekacademie Grimbergen) aanbrengen van dakisolatie (sporthal Borgt, torengebouw CC) aanbrengen buitenzonnewering torengebouw CC voorzien van energiebesparende verlichting in de uitbreiding van de kindercrèche te Beigem (Stekelbees) en de kleuterklassen school de Negensprong Borgt. vervanging van de elektrische vloerverwarming in de kleuterklas Humbeek door aansluiting op de HR-ketel op aardgas. vervanging van de oude verwarmingsketel door een HR-ketel op aardgas in de muziekacademie van Strombeek. ….

Op welke nieuwe maatregelen zal de gemeente inzetten op korte, middellange en lange termijn? Nr.

Actie (omschrijving)

Verantwoordelijke

Partner(s)

Timing (KT, MLT of LT) en indicator

gemeente

EANDIS, Provinciaal Steunpunt

KT, aantal gebouwen doorgelicht

Gemeentelijke gebouwen en uitrusting/voorzieningen 1.

Monitoring en opvolging: De kennis van het gemeentelijk gebouwenpark verbeteren: • Aanstelling van een energieteam met een verantwoordelijke per gebouw • Opmaak van een energiekadaster • Nazicht van het specifiek verbruik van gebouwen (benchmark) • Opmaak van een gebouwenpaspoort • Energieboekhouding optimaliseren


2.

Sensibilisatie en gedrag: energie-efficiëntie en rationeel energiegebruik in gemeentelijke gebouwen stimuleren: (sensiblisatie)acties

gemeente

KT, verbruik

3.

Opstart dossier Energie Prestatie Contract om gemeentelijke gebouwen energiezuinig te maken, waarbij de besparingen op energiekosten de gemaakte investeringen terugbetalen.

gemeente

Steunpunt Duurzaam Bouwen

MLT, aantal gebouwen en verbruik

4.

Energiezuinige nieuwbouw: oprichting van een nieuw BEN (E40) of E50-gebouw op de hoek van de Victor Soensstraat en de Wemmelsestraat te Strombeek-Bever als huisvesting voor de gemeentelijke bibliotheek, het OCMW en aanvullend te bepalen diensten

gemeente


KT-MLT, verbruik

5.

Energiezuinige nieuwbouw: oprichting van een nieuw BEN (E40) -schoolgebouw voor gemeenteschool ’t Villegastje in StrombeekBever

gemeente


KT, verbruik

6.

Energiezuinige nieuwbouw: beschouw bij het al dan niet weerhouden van energievriendelijke investeringen, de Total Cost of Ownership van het gebouw. Een hogere investeringskost bij de bouwfase, leidt daarom niet tot hogere kosten tijdens de totale levensduur van het gebouw.

gemeente

verbruik

7.

Energiezuinige nieuwbouw: voorzie tijdens het afsluiten van de bouwfase ook een periode voor 'commissioning' van de installatie gedurende het eerste jaar van ingebruikname. Maak dat er vanuit de opdrachtnemer geborgd wordt dat het instellen van de installaties optimaal gebeurd en een goede gebruikershandleiding wordt opgesteld.

gemeente

verbruik

8.

Energiezuinige renovatie: voor gebouwen die niet in aanmerking komen voor grondige renovatie of een EPC-contract, voert de gemeente op zich staande ingrepen uit (vloer-, muur-, dakisolatie, aanbrengen HR-glas, relighting en stookplaatsrenovatie)

gemeente

9.

Energiezuinige renovatie: oververhitting van gemeentelijke gebouwen vermijden: buitenzonnewering aanbrengen

gemeente

KT-MLT, verbruik

10.

Energiezuinige renovatie: in de jaarlijkse begroting een budgettaire ruimte voor het uitvoeren van quickwins in elk gebouw vrijmaken

gemeente

KT

11.

Energiezuinige renovatie: Beroep doen op aanbod van EANDIS ivm projectadvies voor stookplaatsen en regelingen van gebouwen

gemeente

12.

Technische maatregelen: beheer van de installaties afstemmen op het gebruik van de gebouwen zodat door een betere controle van de instelling van de installaties energieverspilling vermeden wordt.

gemeente

KT, verbruik

13.

Technische maatregelen: Borg energie-

gemeente

KT, verbruik


EANDIS, EDLB-aanbod

KT-MLT-LT

KT, aantal gebouwen


efficiëntie en gegarandeerde energiebesparing bij het afsluiten van onderhoudscontracten van gebouwen – energiezorg is een speerpunt 14.

Technische maatregelen: Aandacht bij keuze bij aankoop en het gebruik van elektrische toestellen en IT apparatuur

gemeente

15.

Ondersteuning door de dienst Energiebegeleiding van het Steunpunt Duurzaam Bouwen voor het energiezuinig maken en verduurzamen van de eigen gemeentelijke gebouwen en/of gebouwen van gemeenschapsvoorzieningen

gemeente

KT, verbruik

Vzw Dialoog, provincie

KT

Algemeen 16.

Kennis van het gebouwenpark verbeteren: mogelijkheid/haalbaarheid onderzoeken inzake thermische luchtfotografie van het gemeentelijke grondgebied

gemeente

KT-MLT

17.

Energie-efficiëntie en rationeel energiegebruik stimuleren bij tertiaire gebouwen en woningen

gemeente

KT-MLT-LT

18.

Bijna-energieneutrale (BEN) of lage-energie renovatie stimuleren (Ecobouwers Opendeur promoten, Bouwteam organiseren, samenaankopen, goedkope/renteloze leningen promoten, premies geven,…

gemeente

KT-MLT-LT

KT-MLT

Woningen 19.

De bestaande gebouwde omgeving bestuderen en identificeer de oudste en meest verwaarloosde gebouwen om actie aan te moedigen door bv. het aanstellen van een gemeentelijke vennootschap/PPS eigendom structuren.

gemeente

20.

Speciale aandacht geven aan mensen die met energiearmoede te maken hebben (promotie sociaal dakisolatieproject in huurwoningen, extra premies van netbeheerders, provincie, renteloze leningen FRGE, energiesnoeiersproject,…)

gemeente

21.

Inzetten op “compact en duurzaam” wonen, cohousing, meergezinswoningen, kangoeroewoningen e.d. promoten via voorwaarden in RUP’s, nieuwe gemeentelijke stedenbouwkundige verordening/verkavelingsreglement

gemeente

22.

Deelname aan proefproject 'Warming-up Homeparty's: uitvoeren van een thermografische scan in een woning Warmteverliezen +afleveren van een duurzaamheidsadvies

Beweging.net

gemeente, Provinciaal Steunpunt Duurzaam Bouwen (vzw Dialoog)

2016, aantal gezinnen

23.

Deelname aan intergemeentelijke samenaankoopactie dakisolatie

3Wplus

gemeenten Opwijk, Zemst, Meise, Kampenhout, Kapelleo/d-Bos, Londerzeel en Asse, provincie Vl-

2016, aantal woningen

woonloket, 3Wplus

MLT, aantal bouwdossiers, verkavelingen


Brabant, woonloket 24.

25.

Sensibilisatieacties naar bevolking: • doelgroepgerichte acties • wijkgerichte renovatieacties (“Kyoto in de wijk”, acties onder leiding van “energiemeesters”,…) • promotie van het gemeentelijk woonloket en het Steunpunt voor Duurzaam Bouwen • organisatie van een “renovatiemarkt”

gemeente

woonloket, 3Wplus, provincie, vzw Dialoog

Maximaal inzetten op sensibilisatie: belang van beperking energieverbruik, isolatie, vervanging van enkele beglazing,…via woonloket, infoblad, infovergaderingen, elektronische nieuwsbrief,…

gemeente, woonloket

Provincie, , vzw Dialoog

KT, aantal publicaties

EANDIS

KT, aantal vervangen armaturen, energieverbruik of kost

•

MLT-LT, aantal woningen KT

•

MLT

•

Openbare verlichting 26.

Openbare verlichting systematisch vervangen door LED-verlichting en waarbij deze nieuwe lichten worden gedimd tussen 24u en 5u.

gemeente

27.

Energieboekhouding van de openbare verlichting wordt op jaarlijkse basis bijgehouden

EANDIS

verbruik

Verwachte CO2-reductie Met deze maatregelen verwacht de gemeente voor de sector gebouwen een CO2-reductie van 18.560 ton of 20% (op een totaal van 92.798 ton uitstoot) te bereiken tegen 2020. 5.4.2. Mobiliteit Duurzame mobiliteit zoekt het evenwicht tussen bereikbaarheid, economie, leefmilieu en klimaat. Het draagt ook bij aan een betere luchtkwaliteit (fijn stof, NO2 …), hogere verkeersveiligheid, minder geluidsoverlast, meer beschikbare open ruimte en economische winst. Als strategie past de gemeente het STOP-principe toe: voetgangers (Stappen), fietsers (Trappen) en Openbaar vervoer krijgen voorrang. Het autoverkeer (Privé-vervoer) wordt verminderd. Zowel woon-werkverkeer, vrijetijdsverkeer als logistiek verkeer zijn aandachtspunten. Ruimtelijke planning is van cruciaal belang om een kentering in het mobiliteitsbeleid te realiseren. Verkeersgenererende functies koppelen we aan het openbaar vervoersnetwerk en fietsnetwerk. Een verbetering van het aanbod van het openbaar vervoer en de fietsinfrastructuur zijn daarbij belangrijk. Ook nieuwe voertuigen die minder of niet meer afhankelijk zijn van fossiele brandstoffen, zijn een mogelijkheid. Het is nog onduidelijk welke aandrijftechnologieën in de toekomst de klassieke verbrandingsmotor op benzine of diesel zullen opvolgen. De doorbraak van waterstof is hierbij nog onzeker. Daardoor ligt de focus nu op elektrische auto’s, maar dit kan snel veranderen.


Verplaatsingen te voet, per fiets of via collectief vervoer krijgen voorrang op de wagen. Voor verplaatsingen die toch nog met de wagen gebeuren, kan er gekeken worden naar een wagenpark met een lagere uitstoot. De elektrische auto als volwaardig alternatief voor de auto op fossiele brandstoffen komt waarschijnlijk pas over een aantal jaar op de markt. Een substantieel aandeel elektrische wagens in het totale wagenpark is mogelijk niet te verwachten voor 2020. Provincies, intercommunales en gemeenten kunnen deze overgang versnellen. Voor de overschakeling naar elektrische auto’s of auto’s op CNG moet er een slim laadnet beschikbaar zijn. Doelstellingen van de gemeente: (individuele)verplaatsingen met de wagen beperken realiseren van minder autokilometers modal shift verbeteren uitstoot reduceren via goede planning de nood aan de auto verminderen energiezuinig rijden promoten als je toch de wagen neemt duurzame logistieke ingang doen vinden in de gemeente minder uitstoot door gemeentebestuur minder uitstoot op gemeentewegen Wat doet de gemeente nu al in deze sector en zal worden voortgezet? onderhoud en aanleg van nieuwe fietspaden uitvoeren en bijsturen van het gemeentelijk mobiliteitsplan i.f.v. grote projecten bv. masterplan uitwerking en opvolging masterplan Strombeek-Bever om de (verkeers)leefbaarheid in centrum van Strombeek-Bever te verhogen (invoeren van éénrichtingsverkeer, herinrichting straten en pleinen (autoluw), aanleg randparking(s)) organiseren van de actie “Met Belgerinkel naar de Winkel” inventarisatie, onderhoud en beheer van bestaande trage wegen trage wegen herkenbaar maken door het plaatsen van naamboordjes uitbouwen van een functioneel en recreatief fietsroutenetwerk uitbouwen van fietssnelwegen ingebruikname van 1 voertuig (Caddy, CO2-arm) voor dienst Logistiek (bodewagen) pilootproject duurzame mobiliteit in samenwerking met Sibelgas en Eandis met o.a.: o Mobiscan van het gemeentelijk voertuigenpark (nazicht km-stand en ouderdom, grootste verbruikers en vervuilers => voorstel tot duurzamer voertuigenpark met o.a. als doel CO2-uitstoot te verlagen o Aankoop en ingebruikname van verschillende voertuigen op CNG door de gemeente en het OCMW: 1 voertuig (CNG/Fiat Doblo) voor de sportdienst (bodewagen) 1 voertuig (CNG/IVECO Daily, camionette met laadklep) 1 lichte vrachtwagen (CNG) van reinigingsdienst (nog te leveren) 1 bestelwagen (CNG) voor dienst Wegen (nog te leveren) 1 voertuig (CNG) voor groep beplantingen (nog te leveren) 1 (maaltijd)wagen door het OCMW-Grimbergen


plaatsing van een vulstation voor aardgasvoertuigen (slow fill CNG-installatie) op het gemeentelijk containerpark firma DATS 24 richtte in 2015 een tankstation op voor zowel de traditionele brandstoffen (diesel en benzine) als CNG (= quick fill) jaarlijkse deelname aan de Dag van de Trage Weg sensibiliseren van de bevolking i.v.m. Autodelen (open milieuraad 9/12/2014 i.s.m. Autopia en publicatie in gemeentelijk infoblad) aanzet personeel tot deelname aan “Car Free Day” (2013 & 2014) organisatie opleiding Ecodriving voor gemeentepersoneel uitbetalen van een fietsvergoeding en terugbetaling abonnement openbaar vervoer gemeentepersoneel carpoolen stimuleren tijdens dienstverplaatsingen actieve deelname aan project De Lijn 2020, incl. gedeeltelijke uitbouw tramlijnennet op grondgebied Grimbergen ter beschikking stellen van dienstfietsen verkeerseducatie (veilig fietsen) bij scholen i.s.m. KWB en lokale politie plaatsen van verschillende fietsbeugels/-stallingen op volgende locaties: o OCMW-gebouw/cultuurcentrum o gemeentehuis o … Op welke nieuwe maatregelen zal de gemeente inzetten op korte, middellange en lange termijn? o

Nr.


Verantwoordelijke(n)

Partner(s)


EANDIS (Mobimonitor)

KT, brandstofverbruik, gereden km’s

Wagenpark van de gemeente: 1.

Inzicht creëren: energieboekhouding wagenpark opvolgen via een geautomatiseerd registratiesysteem

gemeente

2.

Inzicht creëren: opmaak van een wagenbeheersplan

gemeente

3.

Verminder de behoefte aan verplaatsing: maatregelen nemen om het woon-werkverkeer te verduurzamen

gemeente

Provinciaal Mobiliteitspunt

KT-MLT

4.

Biedt alternatieve vervoersmiddelen aan: aankoop van elektrische dienstfietsen om verplaatsingen tussen gemeentelijke gebouwen en korte afstandsritten aan te moedigen, incl. het ter beschikking stellen van een centraal reservatiesysteem.

gemeente

Aanbod EANDIS groepsaankoop

KT

5.

Biedt alternatieve vervoersmiddelen aan: carpoolen aanmoedigen tussen de gemeentelijke werknemers

gemeente

6.

Nieuwe technologieën: systematische vergroening van het gemeentelijk wagenpark (aankoop van 3 CNGwagens voor groendienst, wegen en

gemeente

KT

KT, aantal km’s

EANDIS

KT-MLT, aantal vervangen wagens


reinigingsdienst) 7.

Sensibilisatie: bv. opleiding Ecodriving, milieuvriendelijke voertuigen herkenbaar maken, mobiliteitsacties, jaarlijkse berekening ecoscore,…

gemeente

KT

Openbaar vervoer 8.

Maak het openbaar vervoer aantrekkelijker: overleg met De Lijn i.f.v. ‘optimaliseren en bundelen van het bestaande aanbod ‘(toekomstige verbetering toegangs- en wachtfaciliteiten van bussen, frequentere reistijden,…)

Gemeente, De Lijn

AWV, provincie, gewest

KT, (LT voor nieuwe tramverbindingen)

gemeente

KT, aantal plannen

Particulier en commercieel vervoer 9.

Inzicht creëren: een schoolvervoerplan opstellen

scholen

10.

Verminder de behoefte aan verplaatsing: administratieve stappen digitaliseren en toegankelijk maken

gemeente

11.

Inrichting van het grondgebied: herinrichting straten en pleinen: dorpskern Verbrande Brug, dorpskern Strombeek-Bever (masterplan) incl. aanpassing van het verkeerscirculatieplan met prioriteit voor de zwakke weggebruiker (STOPprincipe)

gemeente

12.

Inrichting van het grondgebied - slim verdichten: maximaal vrijwaren van de open ruimte en verdichting van de woonkernen inplannen bij bestaande voorzieningen en openbaar vervoer

gemeente

13.

Structurele aanpassingen voor fietsers: verder investeren in de aanleg van aantrekkelijke en veilige fietspaden, veilige schoolomgevingen,…

gemeente, AVW

14.

Structurele aanpassingen voor fietsers: aanleg van fietsstallingen bij meergezinswoningen, kantoren, winkels, bedrijven e.d. verplichten

gemeente, bouwheer

KT

15.

Structurele aanpassingen voor fietsers: plaatsen van fietsboxen op openbare ruimte

gemeente

KT-MLT

16.

Structurele aanpassingen voor voetgangers en fietsers: actieplan voor trage wegen

gemeente

KT

17.

Structurele aanpassingen voor voetgangers en fietsers: aanleg van trage verbinding bij nieuwe verkaveling stimuleren

gemeente

18.

Grijp in op het parkeerbeleid: aanleg randparkings

gemeente

KT-MLT

Aquafin, VMM

MLT-LT

KT-MLT-LT

Provincie

KT-MLT

gemeente, verkavelaar

MLT-LT

Zachte mobiliteit


19.

Fietspoolen promoten

scholen, oudercomités

gemeente

KT

20.

Verspreid informatie en wissel kennis uit: specifieke vormingen aan doelgroepen aanbieden (verkeerslessen)

Politie –KWB

gemeente

KT-MLT

21.

Scholen: hinder door auto’s aan school beperken (schoolvervoersplan)

scholen, wijkagent

gemeente

KT

22.

Scholen: educatieve acties: strapdag, autoluwe schooldag,…

scholen, wijkagent

KT

23.

Bedrijven: bedrijven aansporen om de meest efficiënte en optimale vervoersmodus voor hun goederen te zoeken

gemeente

KT

Nieuwe mobiliteit en technologieën 24.

Autodelen: informatie over autodelen ter beschikking stellen van de inwoners

gemeente

Autopia

KT

25.

Belang van overschakeling op groene voertuigen sterk promoten bij particulieren en bedrijven: infosessies met testritten organiseren

gemeente

EANDIS, DATS 24

KT

26.

De noodzaak onderzoeken tot uitbouw van een netwerk aan laadpalen voor elektrische auto’s

gemeente

EANDIS

KT-MLT

Verwachte CO2-reductie Met deze maatregelen verwacht de gemeente voor de sector mobiliteit een CO2-reductie van 1.000 ton (5%) te bereiken tegen 2020. 5.4.3. Hernieuwbare energie Een doordacht klimaatbeleid vraagt om een duurzame energieproductie, met nadruk op hernieuwbare energiebronnen. Hernieuwbare energie is energie die gewonnen wordt uit onuitputtelijke bronnen. Vormen van hernieuwbare energie zijn: bio-energie geothermische energie zonne-energie energie uit water windenergie Er bestaan verschillende technieken om de beschikbare hernieuwbare energie te winnen. Bijvoorbeeld een thermische zonnecollector, fotovoltaïsche zonnecellen, vergisting van biomassa tot biogas, persing van pure plantaardige olie. Deze technieken leveren ook verschillende energiedragers op: warmte of elektriciteit. Elke hernieuwbare energiebron en omzettingstechniek heeft haar eigen kenmerken, zodat een effectief beleid per bron en zelfs per techniek moet worden bepaald. De gemeente zet initiatieven op voor zowel haar eigen infrastructuur als voor andere doelgroepen.


Doelstellingen van de gemeente: 100% van het elektriciteitsverbruik op grondgebied van de gemeente is afkomstig van hernieuwbare energie 20% van de huishoudens beschikt over PV-panelen en/of zonneboiler plaatsing van photovoltaïsche zonnepanelen op geschikte gemeentelijke gebouwen met een hoog energieverbuik plaatsing van 2 windturbines (± 2MW/turbine) in samenwerking met een coöperatieve vennootschap Wat doet de gemeente nu al in deze sector en zal worden voortgezet? subsidies voor de plaatsing van hernieuwbare energietoepassingen (zonneboilers sinds 1/01/2010) plaatsing van hernieuwbare energietoepassingen op eigen gemeentelijke gebouwen (gemeentelijke loodsen 92,16 kWp, schietstand 11 kWp, politiecommissariaat 10,64 kWp, zonneboiler Pierebad,...) Op welke nieuwe maatregelen zal de gemeente inzetten op korte, middellange en lange termijn? Nr.


Verantwoordelijke

Partner


1.

Aankoop van 100% groene stroom en meestappen in een samenaankoop voor groene stroom

gemeente

EANDIS

LT, 2018, %

2.

Uitvoering van een zonne-audit voor gemeentelijke gebouwen i.f.v. de plaatsing van photovoltaïsche zonnepanelen en/of zonneboilers

gemeente

KT

3.

Plaatsing van photovoltaïsche zonnepanelen op geschikte gemeentelijke gebouwen met een hoog energieverbruik

gemeente

KT, aantal kWp

4.

De gemeente onderzoekt de mogelijkheid om 2 windturbines van ± 2MW te plaatsen en hiervoor een coöperatieve vennootschap op te richten

gemeente

5.

De gemeente onderzoekt het potentieel gebruik en plaatsing van kleine windmolens (cfr. EXant)

gemeente

MLT-LT

6.

Samenaankoop voor PV-zonnepanelen (bedrijven en particulieren) organiseren/ondersteunen

gemeente/provincie

KT

7.

Organisatie van infoavond voor samenaankoop van groene stroom (particulieren en bedrijven)

gemeente

KT

8.

De gemeente onderzoekt de mogelijkheid om bermmaaisel, GFT- en groenafval 100% af te voeren naar een intergemeentelijke of coöperatieve biomassacentrale

gemeente

MLT-LT

9.

Ondersteuning van het educatief en

FV Oyenbrugmolen

KT-MLT

coöperatieve

KT-MLT


maatschappelijk sensibiliserend project van de FV Oyenbrugmolen om hernieuwbare stroom te genereren uit de Maalbeek door opname in het gemeentelijk beheersplan voor de oostelijke Maalbeekvallei

Verwachte CO2-reductie Met deze maatregelen verwacht de gemeente voor de sector hernieuwbare energieproductie een CO2-reductie van 4.000 ton te bereiken tegen 2020.

5.4.4. Natuur en biodiversiteit Twee soorten maatregelen zijn mogelijk: 1. Klimaatmitigatie: maatregelen die de uitstoot van broeikasgassen beperken zodat de temperatuurstijging onder een gevaarlijke kritische grens wordt gehouden. Het Europese Burgemeestersconvenant richt zich in eerste instantie op deze maatregelen. 2. Klimaatadaptatie: maatregelen die de effecten van de klimaatverandering milderen of voorkomen zodat de schade ervan binnen de perken blijft, of maatregelen die inspelen op kansen die zich voordoen door de klimaatverandering. Biodiversiteit en natuurlijke ecosystemen spelen een belangrijke rol in de hele klimaatproblematiek. Ze maken mensen, soorten en populaties veerkrachtiger zodat ze zich beter kunnen aanpassen aan de klimaatverandering. Hoe groter de verscheidenheid van dieren en planten, hoe meer ecosystemen de schokken van de klimaatsveranderingen zullen overleven. De klimaatsverandering heeft duidelijk invloed op de natuurlijke systemen: ze is schadelijk voor biodiversiteit en één van de oorzaken van biodiversiteitsverlies. Wanneer biodiversiteit en ecosystemen niet efficiënt beschermd worden, zal het klimaat nog sneller veranderen en zullen de gevolgen groter zijn. Hoezo? Biodiversiteit en ecosystemen zijn belangrijk voor klimaatregulering: veengebieden, moerassen, bodems, bossen en oceanen zorgen voor de opname en opslag van koolstof. De uitstoot van broeikasgassen kan teruggedrongen worden door deze ecosystemen gezond te houden en beschadigde milieus te herstellen. Zoals het opnieuw aanplanten van bossen. Bossen zuiveren de lucht, slaan koolstof op en nemen water op als een spons waardoor overstromingen worden beperkt en water wordt opgeslagen voor drogere periodes. Ook half natuurlijke en door de mens beheerde ecosystemen - waaronder landbouwgebieden - leggen koolstof vast en halen CO2 uit de lucht. Onze klimaatstrategieën afstemmen op de natuur heeft dus veel voordelen: - We zorgen dat de mens en zijn bestaansmiddelen minder kwetsbaar worden voor deze klimaatverandering. - Het is een kostenefficiënte aanpak: ecosystemen zorgen voor koolstofopslag tegen een lage kost.


Enkele concrete voorbeelden hiervan: Klimaatimpact

Ecosysteemgebaseerde aanpassing

Meer droogte

Pas de juiste landbouw- en bosbouwpraktijken toe om de wateropslagcapaciteit te verhogen en droogte tegen te gaan

Warmte-extremen

Verhoog het aantal groene (natuur) en blauwe (water) zones in steden om het microklimaat en de luchtkwaliteit te verbeteren

Rivieroverstromingen

Onderhoud en herstel broekgebieden en rivierbeddingen die kunnen dienen als natuurlijke buffers tegen overstromingen

Verhoogd brandrisico

Plant gemengde bossen, want zij zijn immuun tegen ziekten en plagen en hebben een lager brandrisico

Conclusie: het behoud of herstel van ecosystemen helpt om klimaatverandering tegen te gaan én om ons beter te wapenen tegen de klimaatsverandering. Doelstellingen van de gemeente: bosareaal minstens behouden en daar waar mogelijk uitbreiden realiseren van meer natuur en groen versnippering van de natuur tegengaan: versterking en behoud van natuurverbindingsgebieden inschakelen van private tuinen voor het verhogen van de natuurwaarden, de biodiversiteit en landschappelijke integratie in het omliggend landschap via het “natuurtuinenproject”, waardoor corridors en stapstenen tussen geïsoleerde natuurgebieden gecreëerd en versterkt worden voor elke boom die wordt geveld, wordt op openbaar domein telkens minstens één nieuwe aangeplant Wat doet de gemeente nu al in deze sector en zal worden voortgezet? aanplant van een geboortebos subsidiereglement voor aanplant en onderhoud van hagen en kleine landschapselementen aankoop en/of inrichting van park-en natuurgebieden jaarlijkse organisatie van Dag van het Park aankoop en aanplant van inheemse of autochtoon plantgoed en sensibilisatie naar inwoners en bedrijven (= haagplantactie RLGC) uitvoering van de acties opgenomen gemeentelijke (geactualiseerd) natuurontwikkelingsplan uitvoering van de acties zoals opgenomen in de goedgekeurde bosbeheerplannen uitvoering van acties zoals opgenomen in het “charter voor biodiversiteit” afgesloten tussen het gemeentebestuur Grimbergen en Natuurpunt vzw op 28/08/2014 omvorming van een aantal gemeentelijke groenperken tot kleurrijke bloemenweides aankoop en verdeling van zakjes bloemenzaadmengsel; inrichting van een "natuurtoontuin" ter hoogte van de Charleroyhoeve …


Op welke nieuwe maatregelen zal de gemeente inzetten op korte, middellange en lange termijn? Nr.


Verantwoordelijke

Partner


1.

Woonbehoeftestudie en navolgende studie i.f.v. woonuitbreidingsgebieden –worden enkel aangesneden indien nodig. Verdichting van de woonkernen en omzetting WUG in open ruimte

gemeente

KT-MLT, oppervlakte

2.

Vergroenen van pleinen, straten en lanen en dorpskernen (bv. masterplan Strombeek-Bever) - gevelbeplanting promoten via een gemeentelijk subsidiereglement

gemeente

KT-MLT-LT, oppervlakte

3.

Inrichten van een 3ha groot parkgebied tussen de Potaarde en de Ijsvogellaan

gemeente

ANB

LT

4.

Uitvoering van gemeentelijk beheersplan en de landinrichtingsplannen voor de oostelijke Maalbeekvallei

gemeente, VLM

RLGC, ANB, Natuurpunt

MLT-LT, oppervlakte, aantallen

5.

Verder zetten van GNOP-acties, acties in kader van charter voor Biodiversiteit

gemeente, Natuurpunt

RLGC, Pro Natura

KT, oppervlakte

6.

Verder zetten en bestendigen van samenwerking tussen de vzw Pro Natura (INLploeg) en vzw RLGC

gemeente

provincie

KT

7.

Natuurwaarden verhogen door inschakelen van private tuinen

gemeente

RLGC

KT, oppervlakte

8

Deelname aan klimaatactie "duurzaam beheer van populierenbestanden"

Bosgroep Groene Corridor vzw

gemeente

KT, oppervlakte

5.4.5. Landbouw en voeding Door hun energieverbruik hebben landbouwactiviteiten een CO2-uitstoot. Daarnaast veroorzaakt landbouw uitstoot van andere broeikasgassen zoals CH4 (methaan) en N2O (lachgas). Deze gassen worden uitgestoten door de vertering van de veestapel en de mestopslag in de bodem. Binnen het kader van het Burgemeestersconvenant is het niet verplicht deze niet-energiegebonden uitstoot van broeikasgassen op te nemen. De gemeente kan maatregelen stimuleren die leiden tot een meer duurzame landbouw. Duurzame landbouw is economisch verantwoord, sociaal rechtvaardig en ecologisch leefbaar. Ze houdt rekening met de biodiversiteit en beperkt de uitstoot van schadelijke gassen. En door voldoende diversificatie van teelten wordt de bodemkwaliteit behouden. De gemeente kan duurzame energieproductie - wind, zon, WKK, warmtepompen, pocketvergisting - stimuleren om de energiekost bij landbouwbedrijven te verminderen. En zo ook meteen de CO2-uitstoot. Doelstellingen van de gemeente: klimaatvriendelijkere landbouwtechnieken worden toegepast energiebesparende technieken worden meer toegepast in landbouwbedrijven bekendmaking en promotie korte keten consumptie …


Wat doet de gemeente nu al in deze sector en zal worden voortgezet? korte keten: inwoners aanzetten tot het kiezen voor duurzame voeding (lokaal, seizoensgebonden, minder vlees, minder verpakking …) promotie van de campagne “Bewust consumeren” om het weggooigedrag van de burger in de kijker te zetten organisatie van een maandelijkse veggiedag (gemeente- en OCMW-maaltijden) sinds juni 2013 … Op welke nieuwe maatregelen zal de gemeente inzetten op korte, middellange en lange termijn? Nr.


Verantwoordelijke

Partner


1.

Duurzaam energieverbruik in de landbouwsector promoten (energievraag reduceren, hernieuwbare en duurzame energie maximaliseren, fossiele brandstoffen op een zo efficiënt mogelijk manier aanwenden).

gemeente

2.

Meehelpen aan de inrichting en de uitbouw van bioboerderij en erkende sociale werkplaats vzw Den Diepen Boomgaard

gemeente

RLGC, Compostkracht

KT

3.

Aankoop lokale voeding (landbouwers en Diepen Boomgaard) en “bewust consumeren” promoten

gemeente

Haviland

KT

4.

Inrichten van volkstuintjes

gemeente

MLT

5.

Wekelijkse veggiedag promoten

gemeente, OCMW

KT

KT-MLT

Verwachte CO2-reductie Met deze maatregelen verwacht de gemeente voor de sector landbouw een CO2-reductie van 500 ton te bereiken tegen 2020. 5.4.6. Industrie Sectoren die niet binnen het werkingsveld en beleid van een gemeente vallen, moeten niet in rekening worden gebracht voor het Burgemeestersconvenant. Een voorbeeld zijn de EU ETS bedrijven. Deze bedrijven krijgen via een Europees emissiehandelssysteem emissierechten toegewezen. In de provincie Vlaams-Brabant zijn er 16 ETS-bedrijven. In de gemeente Grimbergen zijn geen ETS-bedrijven. Doelstellingen van de gemeente: 5% toename van bijna energieneutrale en duurzame bedrijfsgebouwen toename energie-efficiëntie en rationeel energiegebruik bij lokale bedrijven (door isolatie, relighting, vervanging van beglazing,…) ontwikkelen van duurzame bedrijventerreinen …


Wat doet de gemeente nu al in deze sector en zal worden voortgezet? organiseren van netwerkmomenten voor bedrijfsleiders (CNG-voertuigen) … Op welke nieuwe maatregelen zal de gemeente inzetten op korte, middellange en lange termijn? Nr.


Verantwoordelijke

Partner


1.

Bedrijven aanzetten om groene elektriciteit aan te kopen.

gemeente

KT, aantal

2.

Bedrijven aanzetten om energieboekhouding bij te houden en te visualiseren

gemeente

KT, aantal

3.

1°Bedrijven aanzetten om werknemers aan te moedigen om naar het werk te komen met de fiets en/of het openbaar vervoer. 2°Carpoolen promoten.

gemeente

Provincie, De Lijn

KT, %

4.

Bedrijven aanzetten om te investeren in duurzaam vrachtvervoer: • investeren in een schonere vloot • optimale trajectplanning voor levering • optimale belading van de vrachtwagen • vroege, maar“stille” leveringsuren (geluidsarme materialen) • modal shift naar transport over water voor watergebonden bedrijven

gemeente

W&Z

KT-MLT

5.

Bedrijven aanzetten tot isolatie, relighting, vervanging van beglazing, vervangen van luchtgordijn aan de ingang door schuifdeur,…

gemeente

KT-MLT, energiebesparing

6.

Plaatsing van photovoltaïsche zonnepanelen, zonneboilers en warmtepompen promoten

gemeente

MLT-LT, aantal

7.

De gemeente stimuleert de plaatsing van kleine windmolens (tot 100 kW, b.v. Xant)

gemeente

MLT-LT, aantal

8.

Gemeente legt nieuw KMO-zones aan volgens de principes van duurzame bedrijventerreinen: Waardbeekdreef en Gerselarendries (BPA 36, watergebonden bedrijven)

gemeente

MLT-LT

9.

De gemeente vraagt aan Aquafin de mogelijkheid te onderzoeken om in de RWZI te Grimbergen biogas om te zetten in elektriciteit en warmte (WKK)

gemeente

MLT-LT

10.

Nagaan en faciliteren mogelijkheden tot benutting restwarmte op bedrijventerreinen (samenwerking bedrijven stimuleren)

gemeente

MLT-LT

11.

De gemeente onderzoekt de

gemeente

KT


mogelijkheid/haalbaarheid tot het maken een thermografische luchtfoto van het grondgebied om energieverlies door het dak aan te tonen. Andere infraroodmetingen aanmoedigen om koudebruggen aan te tonen. 12.

Het berekenen van de CO2-afdruk en het opstellen van een CO2-reductieplan bij bedrijven promoten.

gemeente

KT, aantal

Verwachte CO2-reductie Met deze maatregelen verwacht de gemeente voor de sector industrie een CO2-reductie van 3.000 ton of ongeveer 20% te bereiken tegen 2020.


6. RAPPORTERING EN MONITORING De gemeente zal op regelmatige basis rapporteren over de voortgang van het gemeentelijk klimaatbeleid. Om de twee jaar moet de gemeente bij de Europese Commissie rapporteren over de uitgevoerde acties (voortgangsrapport). Hierna kan het actieplan en de uitvoering worden bijgesteld om de doelstelling te halen. Om de vier jaar bezorgt de gemeente bovendien een geüpdatete inventarisatie van de CO2uitstoot (monitoringrapport). Die evaluatie kan leiden tot het bijstellen van het klimaatactieplan. Jaar

Soort rapport

2017

Voortgangsrapport

2019

Monitoringrapport

2021

Voortgangsrapport

2023

Monitoringrapport


7. CONTACTEN Burgemeester: Mevr. Marleen Mertens ([email protected]), woordvoerder en bevoegd voor politie, bevolking en burgerlijke stand, Vlaams karakter, informatie, personeel, ruimtelijke ordening en stedenbouw Verantwoordelijke schepenen: Dhr. Eddie Boelens ([email protected]), schepen van leefmilieu, afvalbeleid, duurzaamheid, ontwikkelingssamenwerking en fair trade Dhr. Paul Hermans, schepen voor mobiliteit, wonen, integratie, gelijke kansen en diversiteit mobiliteit Dhr. Chris Selleslagh, schepen voor openbare werken, land- en tuinbouw, informatica en nieuwe media Dhr. Marc Van Godtsenhoven, schepen van cultuur en erfgoed Dhr. Patrick Vertongen, schepen van onderwijs, jeugd en werken in eigen beheer Dhr. William De Boeck, schepen van financiën, lokale economie en feesten Dhr. Louis De Smedt, schepen van sport en toerisme Mevr. Trui Olbrechts, OCMW-voorzitter, bevoegd voor welzijn Contactpersoon: Hilde De Stordeur ([email protected]), milieuambtenaar


Overzicht figuren en tabellen: Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur

1: model Trias Energetica p. 5 2.1: Taartdiagram gemeentelijke nulmeting, exclusief snelen gewestwegen p. 9 2.2: Taartdiagram gemeentelijke nulmeting, inclusief snelen gewestwegen p. 9 3: Grafiek vergelijking gemeente – gemiddelde Vlaams-Brabantse gemeente p. 10 4.1: Grafiek BAU 2020, exclusief snelen gewestwegen p. 13 4.2: Grafiek BAU 2020, exclusief snelen gewestwegen p. 14 5: situering interne stuurgroep p. 18 6: externe ondersteuning aan de gemeente p. 18 7: participatietraject p. 19

Tabel 1: Energieverbruik in MWh en CO2–uitstoot per sector in 2011 en 2020, exclusief snelen gewestwegen p. 13 Tabel 2: Energieverbruik in MWh en CO2–uitstoot per sector in 2011 en 2020, inclusief snelen gewestwegen p. 15

Tabel 3: overzicht van de voorziene provisie in de meerjarenbegroting p. 22


Klimaatactieplan Grimbergen

Recommend Documents