Klimaatactieplan gemeente Westervoort 2

Inhoudsopgave

Inleiding................................................................................................................................... 2 Aanpak.................................................................................................................................... 2 Ambitie .................................................................................................................................... 2 Criteria bij het maken van de keuzes ...................................................................................... 3 Beoordeling van de projectideeën........................................................................................... 3 Resultaat van de multicriteria-analyse: het actieplan .............................................................. 4 Organisatie.............................................................................................................................. 5 Mogelijkheden externe financiering......................................................................................... 5 Conclusie en advies ................................................................................................................ 6 Bijlage 1: totaaloverzicht van maatregelen uitgezet in de tijd.................................................. 7 Bijlage 2: Nadere beschrijvingen van de maatregelen .......................................................... 13 Bijlage 3: Overzicht van externe partijen die in het proces zijn betrokken............................. 28 Bijlage 4 Overzicht naar aanleiding van de multicriteria-analyse .......................................... 29

Inleiding Het Kabinet wil van Nederland één van de schoonste en zuinigste energielanden in Europa maken. In het werkprogramma “Schoon en Zuinig: nieuwe energie voor het klimaat” beschrijft het Kabinet de ambities voor onder andere energiebesparing, duurzame energie en de CO2 opslag in de grond. Kort samengevat zijn de doelstellingen van Schoon en Zuinig: • • •

De uitstoot van broeikasgassen, met name CO2, in 2020 met 30% verminderen ten opzichte van 1990; Het tempo van energiebesparing de komende jaren verdubbelen van 1% nu naar 2% per jaar; Het aandeel van duurzame energie in 2020 verhogen van ongeveer 2% nu naar 20% van het totale energiegebruik.

De gemeente Westervoort wil graag een bijdrage leveren aan het behalen van deze landelijke doelstellingen. In Westervoort zijn ook al bepaalde initiatieven ontplooid. Deze zijn onder andere terug te vinden in: het bestaande milieubeleidsplan ( tot 2010) en het jaarlijkse milieujaarplan, hoofdstuk 11 uit de nota ‘Westervoort op weg naar 2026’ en het ondertekende akkoord voor duurzaam inkopen.

Aanpak Heel veel gemeenten zijn al bezig met klimaatbeleid. Een groot aantal is dat ook al meerdere jaren. Op basis daarvan zijn er veel mogelijke maatregelen bekend. Daarvan kunnen we profiteren. Bij het formuleren van een actieplan is de kern van het vraagstuk zodoende niet het bedenken van mogelijke maatregelen, maar het kiezen van de juiste maatregelen voor de situatie van Westervoort. Om tot die keuze te komen zijn de volgende stappen gezet: - interviews met vertegenwoordigers vanuit het ambtelijke apparaat en externe partijen; - het formuleren van een ambitie en van criteria voor beoordeling; - bestuderen van klimaatprogramma’s van naburige gemeenten; - een discussiebijeenkomst met B&W; - op basis daarvan formuleren van een groslijst aan mogelijke maatregelen; - het beoordelen van die groslijst door zowel de ambtelijke leiding (het MT van 4 juni 2009) als de politiek in een raadsbijeenkomst (op 24 juni 2009); - het afronden van de multicriteria-analyse en het maken van een voorstel voor het actieplan.

Ambitie Klimaatbeleid is een complex vraagstuk wat de participatie van alle belanghebbenden vraagt. Ook van een gemeente, hoe klein zij ook is. Een gemeente staat dicht bij de bevolking en het bedrijfsleven. Daarmee is zij een van de belangrijke partijen bij het realiseren van de (landelijke) doelstellingen. De gemeente heeft invloed op de ruimtelijke inrichting binnen de gemeentegrens (energie-infrastructuur), houdt zich bezig met woningbouw (energiezuinige huizen), houdt toezicht op naleving van regelgeving (energieeisen in bouw- en milieuvergunningen), etc. Daarnaast vervult de lokale overheid een

Klimaatactieplan gemeente Westervoort

2

voorbeeldfunctie op dit gebied. Vandaar dat het Rijk ook met de VNG afspraken heeft gemaakt over de aanpak van de klimaatdoelen als in de inleiding geformuleerd (de zogenaamde verklaring van Texel van 12 april 2007 en het daaruit voortvloeiende ‘Klimaatakkoord Gemeenten en Rijk’ van november 2007). Veel gemeenten kiezen voor forse ambities, zoals klimaatneutraal of CO2-neutraal in 2020. Het is in de regel evenwel niet duidelijk of die ambities haalbaar zijn. In een enkel geval waar nader onderzoek is gedaan, blijkt dat deze ambities volstrekt niet haalbaar zijn. De gemeente Westervoort wil een bijdrage leveren aan de landelijke doelstelling, maar kan zich op voorhand niet committeren aan dergelijke doelstellingen. Zij doet wat binnen haar vermogen kan en kiest voor een pragmatische en daarmee realistische aanpak. Deze aanpak is er allereerst op gericht om concrete resultaten te bereiken en daarbij te werken aan een hoger bewustzijn bij de eigen ambtenaren, de bevolking en het bedrijfsleven binnen de gemeente.

Criteria bij het maken van de keuzes In het voortraject zijn criteria benoemd die van belang zijn bij het beoordelen van de projectideeën. Het gaat om de volgende: Zichtbaar/ tastbaar

De mate van concreetheid van een maatregel. Door concrete maatregelen zien de burgers en ambtenaren concrete resultaten en daardoor groeit het draagvlak om zelf wat te doen cq verder te gaan

Kosten / Baten-verhouding

Verhouding van bereikte CO2-winst ten opzichte van de investering. Investering moet gezien worden in de breedste zin van het woord (geld, tijd en ook moeite e.d)

Voorbeeldfunctie

Mate waarin het project bijdraagt aan de voorbeeldfunctie van de gemeente. De invulling van de voorbeeldfunctie is de basis voor een moreel leiderschap

Samenwerking

Mate waarin het project samen met andere partners wordt opgepakt.

Snel resultaat

De snelheid waarmee de actie afgerond is. Dat is niet hetzelfde als de snelheid waarmee CO2-winst wordt bereikt. Snelle resultaten dragen bij aan het verbeteren van draagvlak

Gewicht van de criteria Uit de sessies met het MT en de gemeenteraadsleden is gebleken dat de kosten/batenverhouding en in iets minder mate de concreetheid (zichtbaar /tastbaar) van een maatregel de belangrijkste factoren en daar mee de hoofdcriteria zijn. De andere drie criteria zijn als nevencriteria benoemd. Voor de multicriteria-analyse is de weging van criteria zoals aangegeven door de gemeenteraadsleden als maatgevend beschouwd. Geen van de criteria is als onbelangrijk bestempeld.

Beoordeling van de projectideeën Gezien het aantal projecten voert het te ver om alle gegevens te presenteren. De groslijst aan projectideeën is aan de hand van de hoofdcriteria (Kosten/baten-verhouding en de


3

tastbaarheid/ zichtbaarheid van een maatregel) beoordeeld door zowel het MT als vertegenwoordigers van de gemeenteraad. Er zitten kleine verschillen in de beoordeling door gemeenteraad en de ambtelijke leiding. Omdat het hier over uitvoeringszaken gaat, is de beoordeling van het MT even zwaar gewogen als die van die van de gemeenteraad. De drie nevencriteria zijn door de vakdeskundigen (beleidsmedewerker en adviseur) beoordeeld. De gemeente Westervoort zet vooral in op de invulling van maatregelen die op haar eigen werk en in haar eigen organisatie liggen en het verhogen van het bewustzijn bij burgers en bedrijven. Uit de gesprekken is een specifiek aspect als belangrijk discussiepunt naar voren gekomen. Zowel uit de discussies met het MT als met de vertegenwoordigers van de gemeenteraad blijkt dat men bepaalde stimulerende maatregelen niet vindt passen bij de rol van een gemeente. De kernvraag daarbij is: “hoe ver reikt de stimulering van de gemeente Westervoort bij verschillende doelgroepen (burgers en bedrijven)?” In dit klimaatactieplan is er vanuit gegaan dat er een basisniveau is. Dat basisniveau houdt in dat de gemeente voor al deze doelgroepen in ieder geval zorgt voor goede informatie en doorverwijzing naar instanties die kunnen helpen. De gemeenteraad heeft eerder aangeven terughoudend te willen zijn in verdere (bredere?) steun. In dit actieplan is daarom alleen het voorstel opgenomen om de rol van de gemeente alleen voor zwakkere groepen (vooral minima, deelnemers aan schuldhulpverlening, ouderen) een stap verder te laten gaan. Dat betekent concreet dat zij die groep ook ondersteunt door middel van concrete projecten, waar ook bepaalde financiële steun bij kan horen.

Resultaat van de multicriteria-analyse: het actieplan Het resultaat van het keuzeproces is een lijst met maatregelen die, gegeven de financiële en personele ruimte, voor de situatie in Westervoort naar verwachting het meeste rendement oplevert. Bij het uitwerken van het programma zijn de bestaande ideeën qua budget als vertrekpunt gehanteerd (in casu gaat het om een bedrag van € 30.000,- incidenteel). Naar volgorde van score in de multicriteria-analyse zijn maatregelen opgenomen in het programma. Daarbij is wel rekening gehouden met maatregelen die in logische verhouding staan tot de best scorende maatregelen en passen bij het budget. Binnen de strategische keuze van de gemeente (verhoging bewustzijn en beperkt directe stimulering) betekent de uitvoering van maatregelen vaak juist veel tijd. De personele middelen die specifiek beschikbaar zijn voor klimaatbeleid, zijn echter door bezuinigingen beperkt tot 200 uur per jaar. Om maatregelen te kunnen uitvoeren betekent dit dat een deel van de financiële middelen gebruikt moet worden om ondersteuning van bijvoorbeeld buurgemeenten, uitzendkrachten, stagiairs of adviseurs. Het klimaatactieplan bevat 23 maatregelen die in de periode 2010-2013 uitgevoerd worden. De maatregelen liggen in lijn met de uitspraken uit de toekomstvisie 2026. Het gaat om de volgende maatregelen. De maatregelen zijn in onderstaande samengevat en geordend naar type. 1. Organisatie & Communicatie. - Programmacoördinatie. - Monitoring van de prestaties. - Voorlichting (waaronder het publiekelijk rapporteren over de voortgang).


4

2. Gemeentelijke organisatie. - Monitoring en energiebesparing eigen gemeentelijk gebouwen en installaties. (zoals openbare verlichting). - Toepassing duurzaam inkopen (waaronder groene energie). - Onderzoek stimulering telewerken. - Bewustwording bij ambtenaren (“Warme truiendag, maar dan anders”). - Gebruik van duurzaam voertuig voor de toezichthouder. 3. Duurzame energie. - Verkenning toepassing zonnefolie als windscherm (daarmee meteen bevordering van het fietsverkeer). - Bijdrage aan het regionale onderzoek voor toepassing warmte-koudeopslag. 4. Woningbouw. - Voorlichting aan bewoners. - Voortzetting project energieadviezen (op doelgroepen ouderen en deelnemers schuldhulpverlening). - Duurzame energie als standaard aandachtspunt bij de projectontwikkeling in nieuwbouw en bestaande bouw. 5. Bedrijven. - Voorlichting over energiebesparing en duurzame energie. - Bevorderen afdekking koelingen supermarkten. 6. Verkeer & Vervoer. - Voorlichting ter bevordering van fietsverkeer. - Toepassing toetsing van verkeersplannen op daadwerkelijke verbetering doorstroming. In bijlage 1 is een totaaloverzicht opgenomen van de maatregelen wat is uitgezet in de tijd. Ter informatie zijn alle maatregelen toegevoegd vanaf een bepaalde score in de multicriteriaanalyse (in casu de score 8). De maatregelen met de hoogste scores, die op grond van het huidige budget kunnen worden uitgevoerd zijn in de planning verwerkt. De achterliggende berekening is niet weergegeven. De niet uitvoerbare maatregelen zijn grijs gemarkeerd. De planning is indicatief. In bijlage 2 wordt per maatregel inzicht gegeven in de wijze van aanpak, de externe betrokkenen en de benodigde personele en financiële middelen. In bijlage 3 is een overzicht opgenomen van externe partijen die in de loop van het project geraadpleegd zijn. In bijlage 4 is een overzicht opgenomen van de multicriteria analyse in volgorde van de tijdens de werksessies als voorkeur aangegeven maatregelen.

Organisatie Projecten worden uitgevoerd onder de verantwoording van het lijnmanagement. Vooralsnog fungeert de senior Beleidsmedewerker Milieu als coördinator die de voortgang van het programma bewaakt. Afhankelijk van organisatorische ontwikkelingen kan dat wijzigen. De wethouder Milieu is de bestuurlijk opdrachtgever.

Mogelijkheden externe financiering Voor de uitvoering van Klimaatbeleid bestaat een subsidieprogramma. Het gaat om de subsidieregeling ‘Stimulering Lokale Klimaatinitiatieven’ (aangeduid als SLOK). SenterNovem heeft evenwel aangegeven dat het indienen van een aanvraag, ondanks het feit dat de sluitingsdatum nog niet was verstreken ten tijde van het opstellen van dit


5

actieplan, zinloos is. Het budget van het programma was namelijk al ruim overvraagd. Nieuwe ontwikkelingen of subsidies worden actief gevolgd en indien mogelijk benut. Een voorbeeld is de klimaatsubsidies verleend bij de nieuwbouw van de basisschool de Brug.

Conclusie en advies De gemeente Westervoort is in staat een bepaalde bijdrage te leveren aan de klimaatdoelstellingen. Zij maakt daarin een aantal strategische keuzes. Op basis van die keuzes en het huidige richtbudget van € 30.000,00 kan een set aan maatregelen worden uitgevoerd. De geraamde urenbesteding zal binnen de organisatie worden verdeeld. Geadviseerd wordt te starten met deze set aan maatregelen en periodiek te bezien of de set aan maatregelen nog steeds de beste besteding van het budget betreft. Daarbij moet specifiek worden gekeken naar het budget in personele middelen.

Bijlagen: 1 Totaaloverzicht van maatregelen uitgezet in de tijd 2 Projectbeschrijvingen 3 Overzicht van externe partijen die hebben geparticipeerd in het voortraject 4 Overzicht naar aanleiding van de multicriteria-analyse.


6

Bijlage 1: totaaloverzicht van maatregelen uitgezet in de tijd


7

Klimaatactieplan gemeente Westervoort Totaaloverzicht maatregelen Maatregel

Relatie met andere Thema binnen maatregelen SLOK

Investering

Planning (komende 4 jaar)

Nummering Alleen geldig voor de planperiode

Tijd 40/jaar

2010

Geld

Aanvullende uren budget bovenop de maatregelen Nadere specificatie van Monitoring

Organisatie en communicatie Organisatie en communicatie

24 per meting € 9.000 (totaal)

Tijd

1.1

Programmacoördinatie

1.2.1

Monitoring energiegebruik hele gemeente

1.2.2

Invullen duurzaamheidsmeter Nadere specficatie van monitoring

Organisatie en communicatie

8/jaar

0

1.3

Interne en externe communicatie: bekend maken behaalde resultaten


36 in 2011

0

1.4

Boomfeestdag


40/jaar

1.6

Verkennend onderzoek technisch groen

-


2011

Geld 40

bestaand budget

24 8

Tijd

Geld 40

2012

Tijd

Geld 40

5000

2013

Tijd

Geld 40

24 8

8

8

40

40

36

40

40

Gemeentelijke gebouwen en voorzieningen

8

4000

Maatregel


Investering


Nummering

Nadere specificatie van monitoring

2010

16 eenmalig € 2000 en16/jaar eenmalig

32

2.1

Monitoring energieverbruik eigen gebouwen

2.2

Actief inkoopbeleid duurzame Nadere specificatie Gemeentelijke energie gemeentelijke maatregel duurzaam gebouwen en gebouwen en voorzieningen inkopen voorzieningen

bestaand budget

bestaand budget

2.3

Duurzaam inkopen, Alternatieven laten onderzoeken qua energiegebruik bij aanschaf apparaten.


bestaand budget

bestaand budget

2.4

Onderzoek energiebesparing gem. gebouwen (incl. scholen)


2010: 8 2011: 8

€ 10.000 8 (eenmalig)

2.5

Aanpak openbare verlichting door actualisatie beleidsplan Openbare Verlichting


2010: 40 2011: 20

bestaand budget

2.6

Stimuleren telewerken (onderzoek tbv principebesluit)

Verkeer & vervoer 60 eenmalig

2.7

Warme truien'-dag (maar dan anders)


Nadere specificatie van duurzaam inkopen



Alleen geldig voor de planperiode

20 in 2010 en 2011

2000

2011

2012

2013

16

16

16

10000 8

40

0

20

60

20

20

9

Maatregel


Investering



2010

2.8

Duurzaam voertuig algemeen toezichthouder en buitendienst

Verkeer en vervoer

reguliere uren

3.1

Verkenning mogelijkheid plaatsen van Windschermen (met zo mogelijk toepassing van Zonnefolie) voor fietsersbrug

Verkeer en vervoer / Duurzame energie

72 eenmalig

3.2

Studie naar Warmte/Koude Opslag (WKO)

Duurzame energie

Lopende maatregel

bestaand budget

4.1

DuBo en Epa in prestatieafspraken woningbouwcoöperatie

Woningbouw

Reguliere uren

bestaand budget

4.3

Realiseren dat duurzame energie standaard een aandachtspunt is bij de projectontwikkeling in nieuwbouw

Woningbouw

Reguliere uren.


2011

2012

2013

bestaand budget 0

72

0

10

Maatregel


Investering



2010

4.4

Voortzetting energieadviezen minima (met andere doelgroepen)

Woningbouw

bestaand budget

bestaand budget

5.2

Afdekking koelingen supermarkten

Bedrijven

40

€ 5.000,eenmalig

6.1

Deelname aan de week van de vooruitgang


20/jaar

€ 1.000/jaar

6.2

Stimulering 'Fiets naar je werk'


8/jaar

Verkeer en vervoer

Reguliere uren.

6.3

Nadere specificatie maatregel deelname aan week van de vooruitgang Toetsing op verkeersplannen Toetsing is vast op daadwerkelijke verbetering onderdeel in doorstroming projecten

20

2011

1000

8

2012

2013

30

3000

10

2000

20

1000

20

1000

8

8

20

1000

8

Kosten € 4000,-per project 240

18000

370

4000

142

3000

156

5000

60

1000

24

1000

24

1000

24

1000

Maatregelen die niet meer in het budget passen

1.5

Verdere uitbreiding NME basisonderwijs



60 eenmalig € 1.000/jaar

11

4.2

Periodieke communicatie over energiebesparing bestaande woningbouw (tips en trucs) Maatregel

Woningbouw


80 eenmalig € en 80/jaar 1.000/jaar

Investering

160

1000

80

1000

80

1000

80

1000



2010

5.1

Voorlichting energiebesparing en duurzame energie aan bedrijven

Bedrijven

80 /jaar

7.1

Oriëntatie op klimaatadaptatie

Geen SLOKthema

80 eenmalig € 10.000 eenmalig


€ 1.000/jaar

80

2011

1000

2012

80

1000

80

10000

80

2013

1000

80

12

1000

Bijlage 2: Nadere beschrijvingen van de maatregelen De maatregelen zijn onder te verdelen in de volgende thema´s: 1. Organisatie en communicatie 2. Gemeentelijke gebouwen en voorzieningen 3. Duurzame energie 4. Woningbouw 5. Bedrijven 6. Verkeer en vervoer 7. Adaptatie Hieronder worden de maatregelen nader beschreven


13

1 Thema: Organisatie & Communicatie

1.1 Programma coördinatie Toelichting maatregel De aanduiding spreekt voor zich Aanpak/ activiteiten Werkzaamheden bevatten o.a. ter realisering van de - Voortgangsbewaking maatregel - Rapportage aan MT en B&W over voortgang - Tussentijdse evaluatie - Evt. Programma bijstelling Trekker R&S (Milieu) Interne partner(s) Externe partner(s) Totale tijdbesteding 40 uur/jaar Uitvoeringskosten Planning per jaar 2010 2011 2012 40 uur 40 uur 40 uur

2013 40 uur

1.2 Monitoring 1.2.1 Monitoring energiegebruik hele gemeente Toelichting maatregel Aan begin en eind van de beleidsperiode een bepaling van het energiegebruik over de gehele gemeente (dus álle afnemers (bewoners, bedrijven, overheidsgebouwen). Aanpak/ activiteiten Via het netwerkbedrijf (i.c. Liander) zijn, tegen een vergoeding, overzichten ter realisering van de te genereren (een zgn e-atlas). Met deze overzichten is eenvoudig inzicht maatregel te krijgen in het energiegebruik over de gemeente. Op basis daarvan kunnen bewoners gericht worden geïnformeerd, wordt het effect van maatregelen duidelijk en kunnen veel gerichter maatregelen worden genomen voor verdere verbetering.

Trekker Interne partner(s) Externe partner(s) Totale tijdbesteding Uitvoeringskosten Planning per jaar

Qua acties betekent dit - contact met Liander, afstemmen wensen - laten opstellen van een e-atlas - beoordelen en communiceren resultaten R&S (Milieu) Liander 24 uur per meting (9000,--) 2010 24 uur € 5000

2011

2012

2013 24 uur €4000

1.2.2 Invullen duurzaamheidsmeter Toelichting maatregel jaarlijkse toets van duurzaamheidsgehalte van de gemeente door invullen vragen van de landelijke duurzaamheidsmeter Aanpak/ activiteiten Met de duurzaamheidsmeter wordt door middel van een scoreformulier ter realisering van de inzichtelijk gemaakt hoe duurzaam Westervoort is. maatregel Via een webapplicatie kan dit eenvoudig worden gedaan Met behulp van de meting en het communiceren van de resultaten ontstaat


14


een groter bewustzijn ten aanzien van de eigen mogelijkheden. Op basis van de resultaten worden beschouwd welke verbeterpunten wanneer kunnen worden opgepakt. R&S (Milieu) M&O Gemiddeld 8 uur per jaar 2010 2011 8 uur 8 uur

2012 8 uur

2013 8 uur

1.3 Interne en externe communicatie Toelichting maatregel Periodieke communicatie over de behaalde resultaten op gebied van energiebesparing van de gemeente. Aanpak/ activiteiten - Afstemming met communicatie over invulling van deze strategie ter realisering van de - Evt. maken aanpassingen op de website maatregel - Verwerken berichten van start, verloop en afronding van projecten - Initiëren eventuele persberichten - Inrichten van een portaal voor het doorverwijzen - Verzamelen nuttige informatiebronnen / kanalen voor burgers en bedrijven - Organisatie van gerichte informatiebijeenkomsten voor specifieke doelgroepen Trekker R&S (Milieu) Interne partner(s) M&O (Communicatie) Externe partner(s) Totale tijdbesteding 36 uur Uitvoeringskosten Planning per jaar 2010 2011 2012 2013 36 uur

1.4 Boomfeestdag Toelichting maatregel Aanpak/ activiteiten ter realisering van de maatregel Trekker Interne partner(s) Externe partner(s) Totale tijdbesteding Uitvoeringskosten Planning per jaar

landelijke actie waaraan o.a. scholen kunnen meedoen Is een bestaande actie die daarom niet verder wordt toegelicht

OW M&O (Communicatie) / R&S (Milieu) Gemeente Zevenaar 40 uur/jaar Bestaand budget 2010 2011 40 uur 40 uur

2012 40 uur

2013 40 uur

1.5 Uitbreiding NME basisonderwijs (buiten budget) Toelichting maatregel Het niveau van NME is reeds opgekrikt. Wanneer het lukt om hulp van vrijwilligers (bijv. milieugroep Westervoort ) in te schakelen kan dit verder worden opgeschaald. Aanpak/ activiteiten - Aanpassen cq uitbreiden van het programma op klimaatonderwerpen ter realisering van de - Gesprekken met vrijwilligersorganisaties


15

maatregel Trekker Interne partner(s) Externe partner(s) Totale tijdbesteding Uitvoeringskosten Planning per jaar

1.6 Technisch groen Toelichting maatregel Aanpak/ activiteiten ter realisering van de maatregel Trekker Interne partner(s) Externe partner(s) Totale tijdbesteding Uitvoeringskosten Planning per jaar

- Uitwerken van een uitbreidingsplan - implementeren R&S (Milieu) M&O (Communicatie)/ OW NME Zevenaar / IVN Opschaling: 24 uur (jaarlijks) Inschakeling extra vrijwilligers: 60 uur (eenmalig) Extra kosten: Vrijwilligersvergoedingen € 1.000,2010 2011 2012 60 uur 24 uur 24 uur € 1000 € 1000 € 1000

2013 24 uur € 1000

Een van de mogelijkheden voor de verbetering van het leefklimaat is de toepassing van technisch groen.. Bij nieuwe ontwikkelingen wordt onderzocht of het toepassen van technisch groen een gunstig effect heeft op het leefklimaat ter plekke. Westervoort. R&S (Milieu) R&S (RO/OW) Projectontwikkelaars, Woningbouwcorporaties.

2010


2011

2012

2013

16

2

Thema: Gemeentelijke gebouwen en voorzieningen

2.1 Monitoring energiegebruik gemeentelijke gebouwen Toelichting maatregel bijhouden van het energiegebruik gemeentelijke gebouwen en installaties (periodiek) Aanpak/ activiteiten De praktijk leert dat monitoring vaak direct een kostenbesparing oplevert. ter realisering van de Inmiddels zijn heel handige systemen beschikbaar om dat eenvoudig te maatregel maken.


Qua activiteiten gaat het hier om - Aanschaf van een meetsysteem dat eenvoudig is uit te lezen - inbedding van het technische monitoringsysteem in een werkproces waarin de gegevens worden geanalyseerd en wordt bijgestuurd R&S (Gebouwenbeheer) R&S (Milieu); F&O Leverancier Initieel 16 uur Jaarlijks 16 uur € 2.000,-. Aanschaf systeem 2010 2011 2012 2013 32 uur 16 uur 16 uur 16 uur € 2.000

2.2 Duurzaam inkopen: onderdeel groene energie Toelichting maatregel Samen met andere gemeenten wordt gekeken naar verlenging en uitbreiding van groene stroom inkoop. Hierbij is schaalgrote van belang: niet te klein om goede prijzen te krijgen en niet te groot om het aantal aanbieders van energie groot en interessant te houden. Aanpak/ activiteiten Reeds ingezet om samen met de liemerse gemeenten. Gepland voor 2010 ter realisering van de maatregel Trekker F&O (Centrale Inkoop) Interne partner(s) R&S (Milieu), F&O (Fin) Externe partner(s) Totale tijdbesteding Bestaand budget Uitvoeringskosten Bestaand budget Planning per jaar 2010 2011 2012 2013 Bestaand budget

Bestaand budget

Bestaand budget

Bestaand budget

2.3 Duurzaam inkopen Onderdeel: Alternatieven laten onderzoeken qua energiegebruik bij aanschaf apparaten Toelichting maatregel De procedures voor inkoop van apparatuur (zoals computers, printers, maar ook bladblazers, pompen e.d,) wordt zo gewijzigd dat het energiegebruik expliciet wordt meegenomen in het keuze proces Aanpak/ activiteiten Aanpak wordt uitgewerkt samen met de Liemerse gemeenten ter realisering van de maatregel Trekker F&O Interne partner(s) R&S (Milieu)


17

Externe partner(s) Totale tijdbesteding Uitvoeringskosten Planning per jaar

Liemerse gemeenten Bestaand budget Bestaand budget 2010 Bestaand budget

2011

Bestaand budget

2012 Bestaand budget

2013 Bestaand budget

2.4 Onderzoek energiebesparende maatregelen gem. gebouwen incl. scholen Toelichting maatregel Het energieverbruik en de energiebesparingsmogelijkheden in gemeentelijke gebouwen inventariseren en een implementatieplan voor de financieel haalbare energiebesparingsmogelijkheden opstellen en uitvoeren. Ook een voorlichtingscampagne gericht op gedragsverandering binnen gemeentelijke gebouwen maakt onderdeel van deze maatregel uit. Het gemeentehuis is al onderzocht. Aanpak/ activiteiten Start nadat monitoring is opgezet ter realisering van de - selectie van een adviseur / danwel afstemming met de energieleverancier maatregel - Uitvoeren van een energiebesparingsonderzoek - Implementeren van de geselecteerde maatregelen

Trekker Interne partner(s) Externe partner(s) Totale tijdbesteding Uitvoeringskosten

Planning per jaar

Daarnaast nadere beschouwing onderzoeken van het gemeentehuis R&S (Gebouwenbeheer) R&S (Milieu), F&O Adviseur 16 uur verdeeld over 2 jaar € 10.000,Kosten van maatregelen voortvloeiende uit het onderzoek kunnen vooralsnog niet geraamd worden. Financieel haalbare matregelen worden uitgevoerd 2010 2011 2012 2013 8 8 € 10.000

2.5 Energiebesparing bij verlichting openbare ruimte Toelichting maatregel In openbare verlichting kan energiebesparing gerealiseerd worden. Dat kan mogelijk met LED-verlichting en/of dimbare openbare verlichting. Aanpak/ activiteiten Actualisatie beleidsplan Openbare Verlichting ter realisering van de maatregel Trekker O&W Interne partner(s) F&O, R&S Externe partner(s) Leverancier(s) / Adviseur Totale tijdbesteding Bestaand budget Uitvoeringskosten Bestaand budget Planning per jaar 2010 2011 2012 2013 40


20

18

2.6 Stimuleren telewerken Toelichting maatregel Als mensen gaan telewerken maken ze minder gebruik van de auto. Dat heeft weer direct en indirect effecten op zowel CO2-uistoot en luchtkwaliteit. Telewerken vindt al plaats, maar in zeer beperkte mate. Een mogelijk gunstig effect voor het milieu is slechts één factor die bepalend zal zijn of de organisatie telewerken verder wil stimuleren. Organisatorische aspecten als arbo-wetgeving, consequenties voor de dienstverlening, afstemming tussen collega’s en technische (on)mogelijkheden spelen hierbij ook een rol. In 2011 wordt een integrale afweging gemaakt hoe de organisatie de komende jaren met telewerken om wil gaan. Aanpak/ activiteiten -Onderzoek organisatorische mogelijkheden en beperkingen telewerken ter realisering van de (dienstverlening, arbo-regelgeving, technische mogelijkheden, afstemming maatregel tussen collega’s, inventarisatie taken die zich ervoor lenen. - Bepaling randvoorwaarden voor telewerken - Analyse potentieel aan winst CO2-winst - Eindadvies aan MT Trekker M&O (Personeelszaken) Interne partner(s) F&O (ICT), R&S (Milieu) Externe partner(s) Totale tijdbesteding 60 uur (eenmalig) Uitvoeringskosten Nihil Planning per jaar 2010 2011 2012 2013 60

2.7 Warme truiendag (maar dan anders) Toelichting maatregel Landelijke actie waaraan burgers en scholen en bedrijven kunnen meedoen om de bewustwording te vergroten. Dit door de verwarming lager te zetten en dan een warme trui aan. De gemeente kan hier publiciteit aan geven. De gemeente kiest er voor om op aspect verwarming een actie in te zetten zonder daar een ‘geitewollensokken’-karakter aan te geven. Aanpak/ activiteiten De gemeente gaat een actie starten waarbij met aangekondigde en ter realisering van de onaangekondigde verlaging van de stooktemperatuur gaat werken. Daarbij maatregel wordt inzichtelijk gemaakt wat de effecten zijn in termen van energiebesparing. Naast inzet op verwarming wordt ingezet op andere zaken die de medewerker zelf kan beïnvloeden het voorkomen van onnodige verlichting en onnodig aan staan van de computer beeldschermen. Dit kan jaarlijks gevarieerd worden - Afstemming met facilitaire zaken/ gebouwbeheer/ OR - Plannen acties - Uitvoering en communicatie Trekker F&O (Facilitaire Dienst) Interne partner(s) M&O (Communicatie), R&S (Milieu) Externe partner(s) Totale tijdbesteding 40 uur Uitvoeringskosten Nihil Planning per jaar 2010 2011 2012 2013 20 uur 20 uur

2.8 Duurzaam voertuig algemeen toezichthouder en buitendienst


19

Toelichting maatregel Aanpak/ activiteiten ter realisering van de maatregel Trekker Interne partner(s) Externe partner(s) Totale tijdbesteding Uitvoeringskosten Planning per jaar

Door toepassing milieuvriendelijke brandstoffen voor auto’s wordt het milieueffect van autorijden verkleind Al ingezette maatregelen.

OW R&S (Milieu), R&S (Handhaving) Geen extra tijd Al gedekt 2010 2011


2012

2013

20

3. Thema: Duurzame energie 3.1 Verkenning mogelijkheid plaatsen van windschermen van / met zonnefolie voor fietsers bij opknapbeurt van de brug. Toelichting maatregel De plaatsing van windschermen maakt het aantrekkelijker om de verbinding naar Arnhem met de fiets te nemen i.p.v. de auto. Wanneer de schermen een extra functie (opwekking energie) meegegeven kan worden, zou dat een zeer positieve bijdrage aan de aanpak van klimaatverandering kunnen hebben. Aanpak/ activiteiten Oriëntatie op de mogelijkheden en de rol van de gemeente Westervoort bij ter realisering van de realisatie van een windscherm met zgn zonnefolie: maatregel - verdieping in achtergrond gegevens - voeren van oriënterende gesprekken (o.a. Arnhem, RWS en Helianthos, Provincie Gelderland) - formuleren van een advies voor opvolgende maatregelen Trekker R&S (Milieu) Interne partner(s) Afdeling OW Externe partner(s) RWS, Arnhem, Helianthos, evt prv Gelderland, Stadsregio Totale tijdbesteding 72 uur Uitvoeringskosten Voorlopig geen kosten Planning per jaar 2010 2011 2012 2013 72

3.2 Studie naar Warmte/Koude Opslag (WKO) Toelichting maatregel Aanpak/ activiteiten Opmaken van een kansenkaart wordt reeds in regionaal verband opgepakt ter realisering van de maatregel Daarnaast wordt al onderzoek verricht naar de mogelijkheden om WKO te koppelen aan de stadsverwarming Trekker R&S (Milieu) Interne partner(s) Externe partner(s) MRA (Vakberaad) / Stadsregio Totale tijdbesteding Loopt via Regio Uitvoeringskosten Loopt via Regio Planning per jaar 2010 2011 2012 2013


21

4

Thema: Woningbouw

4.1 DuBo en Epa in prestatieafspraken woningbouwcoöperatie Vivare Toelichting maatregel Door prestatieafspraken met de woningbouwcoöperatie te maken kan lager energieverbruik en daarmee lagere woonlasten worden gerealiseerd Aanpak/ activiteiten Bij nieuwbouw aanvullende eisen hanteren ten aanzien van duurzaamheid ter realisering van de boven het KAN convenant. Mogelijkheden verkennen voor het inzetten van maatregel het instrument GPR-gebouw (gemeentelijke Praktijk Richtlijn). Gemeentelijke eisen opnemen in samenwerkingsovereenkomsten bij realisatie van nieuwbouw. Realiseren levensloopgeschikte woningen en hanteren van een functioneel programma van eisen voor domotica. Trekker R&S (RO) Interne partner(s) R&S (BWT), R&S (Milieu) Externe partner(s) Vivare Totale tijdbesteding Uitvoeringskosten Planning per jaar 2010 2011 2012 2013

4.2 Periodieke communicatie over energiebesparing bestaande woningbouw (tips en trucs) (buiten budget) Toelichting maatregel een voorlichtingscampagne richting doelgroepen met concrete tips en trucs. Aanpak/ activiteiten ter realisering van de maatregel


In het kade van de portaalfunctie worden bewoners actief op de hoogte gebracht van concrete tips en trucks. Aanvullend op het algemene budget voor communicatie op klimaatbeleid wordt voor de specifieke doelgroep (bestaande woningen) specifiek extra uren ingecalculeerd voor: - het verzamelen van informatiemateriaal - het op maat maken van communicatiemateriaal - het eventueel verzorgen van informatiebijeenkomsten R&S (Milieu) M&O (Communicatie) Evt. buurgemeenten, Vivare Initieel 80 uur Jaarlijks 80 uur Jaarlijks (gemiddeld) budgetten voor zaalhuur, informatiemateriaal e.d. € 1.000/jaar 2010 2011 2012 2013 160 uur 80 uur 80 uur 80 uur € 1000 € 1000 € 1000 € 1000

4.3 ‘Duurzame Energie is standaard’ Toelichting maatregel Realiseren dat duurzame energie standaard een aandachtspunt is bij de projectontwikkeling in nieuwbouw en bestaande bouw Aanpak/ activiteiten Duurzaamheid opnemen in samenwerking-relaisatieovereenkomst ter realisering van de maatregel Trekker R&S (Milieu)


22

Interne partner(s) Externe partner(s) Totale tijdbesteding Uitvoeringskosten Planning per jaar

R&S (BWT), R&S (RO)

Dekking via projectkosten / Grondexploitatie 2010 2011 2012

2013

4.4. Voortzetting energieadviezen minima naar doelgroepen ouderen en schuldhulpverlening (gelijktijdig met aanpak woningen door Vivare) Toelichting maatregel Vivare richt zich op aanpassing van bestaande woningen en heeft daarvoor medewerking van de bewoners nodig; dat moment kan worden benut om via energieadviezen ook energiezuinig gedrag en aanvullende aanpassingen in de woning te bevorderen Aanpak/ activiteiten Het betreft bestaande plannen die al eerder zijn voorgelegd ter realisering van de maatregel Trekker R&S (Milieu) Interne partner(s) R&S (BWT) Externe partner(s) Vivare Totale tijdbesteding Bestaand budget Uitvoeringskosten Bestaand budget Planning per jaar

2010


2011

2012

2013

23

5. Thema: Bedrijven 5.1 Voorlichting energiebesparing en duurzame energie aan bedrijven (buiten budget) Toelichting maatregel Aanpak/ activiteiten In het kader van de portaalfunctie worden bedrijven actief op de hoogte ter realisering van de gebracht van mogelijkheden om aan klimaat te werken. Aanvullend op het maatregel algemene budget voor communicatie op klimaatbeleid wordt voor de specifieke doelgroep (bedrijven) specifiek extra uren gecalculeerd voor: - het verzamelen van informatiemateriaal - het op maat maken van communicatiemateriaal (zoals een A4-tje uitreiken aan bedrijven met tips voor energiebesparing) - het eventueel verzorgen van informatiebijeenkomsten Trekker R&S (Milieu) Interne partner(s) M&O (Communicatie) Externe partner(s) Totale tijdbesteding Jaarlijks 80 uur Uitvoeringskosten Jaarlijks (gemiddeld) budgetten voor zaalhuur, informatiemateriaal e.d. € 1000/jaar Planning per jaar 2010 2011 2012 2013 80 uur 80 uur 80 uur 80 uur € 1000 € 1000 € 1000 € 1000 5.2 Afdekking koelingen supermarkten Toelichting maatregel Uit onderzoek is gebleken dat de gemiddelde supermarkt ongeveer 350.000 kWh per jaar verbruikt. Ca 60% daarvan komt voor rekening van kol- en vriesmeubelen. Met het plaatsen van deuren en afdekkingen kan 40 tot 50% energiebesparing worden bereikt. Uit de jurisprudentie blijkt dat gemeenten dit redelijkerwijs kunnen verplichten Aanpak/ activiteiten - Opstellen van een projectenplan ter realisering van de - Interne training maatregel - Bezoek van de supermarkten (voorbereiding, uitvoering en rapportage) - Uitvoering evt. onderzoeken (door supermarkten zelf) - Bewaking voortgang maatregelen Trekker R&S (Milieu) Interne partner(s) Externe partner(s) MRA, evt. een energieadviseur Totale tijdbesteding 40 uur (trekker) (overige zijn reguliere uren) Uitvoeringskosten Externe ondersteuning € 5.000,Planning per jaar 2010 2011 2012 2013 30 uur 10 uur € 3000 € 2000


24

6. Thema: Verkeer & Vervoer 6.1 Deelname aan week van de vooruitgang Maatregel Deelname aan de week van de vooruitgang: De Week van de Vooruitgang is de Nederlandse versie van de European Mobility Week. In deze week worden wandelen, fietsen, openbaar vervoer, kritisch autogebruik en anders omgaan met mobiliteit gepromoot Toelichting maatregel publiciteit geven aan allerlei manieren om vervoer schoner en duurzamer te maken, tijdens een landelijke week (met gebruikmaking van veel landelijk materiaal) Aanpak/ activiteiten Actieplan: ter realisering van de - Keuze uit de thema’s maatregel - Bepalen van een publiciteitsstrategie - Afstemming met MT over beïnvloeding eigen medewerkers - Uitvoering publiciteitsmaatregelen - Monitoren effect - Communiceren van de resultaten


6.2 Fiets naar je werk Toelichting maatregel Aanpak/ activiteiten ter realisering van de maatregel Trekker Interne partner(s) Externe partner(s) Totale tijdbesteding Uitvoeringskosten Planning per jaar

Om stimulans te vergroten worden in het budget rekening gehouden met een prijs of beloning voor de beste actie(s) Milieu M&O / Communicatie 80 uur (verdeeld over Milieu en Communicatie) € 1.000 / jaar 2010 2011 2012 20 uur 20 uur 20 uur € 1000 € 1000 € 1000

2013 20 uur € 1000

Stimuleren van ambtenaren per fiets naar het werk te komen door mee te doen aan deze landelijke actie; prijs verloten onder de deelnemers Actie is een onderdeel van de “week van de vooruitgang”. Het gaat hier om aanvullend deelbudget qua tijdbesteding. Of ieder jaar de voorkeur naar deze deelactiviteit zal zijn, is niet duidelijk. Het budget aan tijd zal in ieder geval wel gereserveerd worden. R&S (Milieu) M&O / Communicatie 8 uur/jaar Nihil 2010 8 uur


2011 8 uur

2012 8 uur

2013 8 uur

25

6.3 Toetsing van verkeersplannen op doorstroming Toelichting maatregel

Aanpak/ activiteiten ter realisering van de maatregel Trekker Interne partner(s) Externe partner(s) Totale tijdbesteding Uitvoeringskosten Planning per jaar

Een betere doorstroming van het verkeer werkt positief voor de luchtkwaliteit en draagt ook bij aan beperking van het energiegebruik van het verkeer. Door nieuwe verkeersplannen steeds te toetsen op het doorstroom effect wordt het milieueffect verkleind. Toetsing is een vast onderdeel in projecten

OW (Verkeer) R&S Milieu Evt. adviseur/ expert voor doorrekenen verkeersmodellen Bestaand beleid en budget Kosten € 4000,-- per project, worden ten laste van project gebracht 2010 2011 2012 2013


26

7. Thema: Adaptatie 7.1 Oriëntatie op klimaatadaptatie (buiten budget) Toelichting maatregel

Aanpak/ activiteiten ter realisering van de maatregel Trekker Interne partner(s) Externe partner(s) Totale tijdbesteding Uitvoeringskosten Planning per jaar

Het project houdt dat wordt nagegaan wat de klimaatverandering betekent voor Westervoort (qua Ruimtelijke inrichting, Waterberging en afvoer, verhoogde ouderensterfte, etc.) en hoe de gemeente, in haar beleid en in investeringsbeslissingen hierin rekening kan houden. - Uitvoeren van een adaptatiescan - Beoordelen uitkomsten van die scan - Formuleren advies voor opvolgende maatregelen R&S (Milieu) OW, M&O, R&S (RO) Brandweer, Veiligheidsregio 40 uur € 10.000 (eenmalig) 2010 2011 2012 2013 40 uur € 10.000


27

Bijlage 3: Overzicht van externe partijen die in het proces zijn betrokken Geïnterviewde partijen: - Bewonersgroep Looveer - Wijkraad Mosterdhof - Milieugroep Westervoort - Vivare - Ondernemers van het Ambacht (via Schildersbedrijf Pelgrim) Verder zijn klimaatprogramma’s van de gemeenten Arnhem, Rheden en Duiven bestudeerd.


28

Bijlage 4 Overzicht naar aanleiding van de multicriteria-analyse In volgorde van de tijdens de werksessies als voorkeur aangegeven maatregelen.


29

Klimaatactieplan gemeente Westervoort Totaaloverzicht maatregelen Maatregel

Investering

Planning (komende 4 jaar) 2010

(in volgorde van score in de multicriteriaanalyse=mca) Tijd (zowel Geld lijn als programma coördinator)

1.1 1.4 1.6 2.7

Programmacoördinatie Boomfeestdag Verkennend onderzoek technisch groen Warme truien'-dag (maar dan anders) Stimulering 'Fiets naar je werk'

40/jaar 40/jaar

Aanpak openbare verlicht. Door aanpassen beleidsplan openbare verlichting. Duurzaam voertuig algemeen toezichthouder en buitendienst

40 u 2010 en 20 u 2011 reguliere uren

bestaand budget

Voortzetting energieadviezen minima (gelijktijdig met aanpak woningen door Vivare) Actief inkoopbeleid duurzame energie gemeentelijke gebouwen en voorzieningen Plaatsen van windschermen (met zo mogelijk toepassing van zonnefolie) voor fietsersbrug Deelname aan de week van de vooruitgang

bestaand budget

bestaand budget

bestaand budget

bestaand budget

Tijd (v/d Geld programmacoördinator)

bestaand budget

20/jaar 8/jaar

2011

2012


2013



40 40

40 40

40 40

40 40

20 8

20 8

8

8

40

20

6.2 2.5 2.8 4.4 2.2 3.1 6.1

bestaand budget

72 eenmalig

20/jaar


0

€ 1.000/jaar

72

20

1000

20

1000

20

1000

20

1000

30

Maatregel

Investering


(in volgorde van score in de multicriteriaanalyse=mca) Tijd (zowel Geld lijn als programma coördinator)


Invullen duurzaamheidsmeter Monitoring energieverbruik eigen gebouwen

8/jaar 0 16 eenmalig € 2000 eenmalig en16/jaar

Realiseren dat duurzame energie standaard een aandachtspunt is bij de projectontwikkeling in nieuwbouw

Reguliere uren

Handhaven van afdekkingsplicht koelingen supermarkten

40 (trekker)

€ 5.000,- eenmalig

2010:8 2011:8

€ 10.000 (eenmalig)

24 per meting Reguliere uren

€ 9000

4.1

Onderzoek energiebesparende maatregelen gem. gebouwen incl. scholen Monitoring energiegebruik hele gemeente DuBo en EPA in prestatieafspraken woningbouwcorporaties

1.3

Interne en externe communicatie: bekend maken behaalde resultaten

36 uur in 2011

Invoering van een toetsing op verkeersplannen op daadwerkelijke verbetering doorstroming? Duurzaam inkopen, Alternatieven laten onderzoeken qua energiegebruik bij aanschaf apparaten.

bestaand budget

Stimuleren telewerken (onderzoek naar implicaties)

60 eenmalig

2.6 3.2

Studie naar Warmte/Koude Opslag (WKO)

Lopende maatregel

1.2.2 2.1

4.3 5.2 2.4 1.2.1

6.3

2.3

bestaand budget

8 32

2000

2012

Tijd (v/d Geld programmacoördinator) 8 16

2013



0

30 8 10000

24

3000

10

2000

8

5000

24

4000

156

5000

0 0

36

0

60

Kosten € 4000,-per project bestaand budget

bestaand budget 240 18000


2011

370

4000

142

3000

31

Maatregel

Investering


(in volgorde van score in de multicriteriaanalyse=mca) Tijd (zowel Geld lijn als programma coördinator) Maatregelen die niet meer in het budget passen Verdere uitbreiding NME basisonderwijs


2011

2012


2013



60 eenmalig € 1.000/jaar

60

1000

24

1000

24

1000

24

1000

80 eenmalig € 1.000/jaar en 80/jaar

80

1000

80

1000

80

1000

80

1000

80/jaar

80

1000

80

1000

80

1000

80

1000

5.1

Periodieke communicatie over energiebesparing bestaande woningbouw (tips en trucs) Beperkte voorlichting energiebesparing en duurzame energie aan bedrijven

7.1

Oriëntatie op klimaatadaptatie

40 eenmalig € 10.000 eenmalig

40

10000

1.5 4.2


€ 1.000/jaar

32

Klimaatactieplan gemeente Westervoort 2

Recommend Documents