TRANSUMO Amsterdam - cycling to Sustainability Duurzame mobiliteit in de stad met de fiets als icoon Eindrapportage AC2S, november 2009
Auteur: Frederik Melchior
THEMA KLANTGERICHT COLLECTIEF PERSONENVERVOER
Amsterdam Cycling to Sustainability ‐duurzame mobiliteit met de fiets als icoon‐
Eindrapportage Transumoprogramma Amsterdam, 3 november 2009
Samenvatting Nederlands De behoefte aan kennis over duurzame mobiliteit is groot. Dat is de belangrijkste conclusie van de projectperiode van het consortium Amsterdam Cycling to Sustainability. Hoewel er heel veel verschillende initiatieven plaatsvinden (zowel binnen als buiten Transumo-verband), is er een explosief groeiende vraag naar kennis en informatie over dit onderwerp. Amsterdam Cycling to Sustainability is een initiatief van een groot aantal partijen dat geboren is op 1 april 2008. Op een bijeenkomst op de Intertraffic in de RAI hebben vele partijen op deze dag een intentieverklaring ondertekend om de Amsterdamse Metropoolregio duurzaam mobiel te maken. Dit heeft geleid tot een projectvoorstel ‘Amsterdam Cycling to Sustainability’ dat in april 2009 voor financiering bij Transumo is ingediend. Co-financier bij het project is de gemeente Amsterdam. Vanuit de overheid en het bedrijfsleven in de metropoolregio Amsterdam zijn de laatste jaren veel verschillende projecten gestart op het gebied van duurzame mobiliteit. Deze projecten fungeren echter los van elkaar zonder een groot geheel te vormen. Er is binnen de Amsterdamse Metropoolregio veel behoefte aan clustering van kennis op een hoger abstract niveau, om zodoende deelvraagstukken en deelprojecten te plaatsen binnen het grotere (mondiale) kader van duurzaamheid en duurzame mobiliteit. Kennis over duurzame mobiliteit in binnen- en buitenland is hierbij het sleutelbegrip. Het project Amsterdam Cycling to Sustainability heeft dan ook als centrale doelstelling om de economische bedrijvigheid in duurzame mobiliteit in de metropoolregio Amsterdam te bevorderen door kennisontwikkeling en –valorisatie. Hierbij zijn er twee subdoelen geformuleerd: 1. Bevorderen bedrijvigheid op het gebied van duurzame mobiliteit. 2. Nationale en internationale kennisdisseminatie ten behoeve van de ontwikkeling van de sector duurzame mobiliteit. Binnen het project Amsterdam Cycling to Sustainability is kennis over duurzame mobiliteit een sleutelbegrip. Vandaar dat het generieke transitiemodel van Transumo vertaald is naar een transitiemodel voor de Amsterdamse Metropoolregio. Kern van deze vertaling is dat door kennis te ontwikkelen en te verspreiden, de sector rondom duurzame mobiliteit aangejaagd kan worden. Het project Amsterdam Cycling to Sustainability fungeert hierbij als vliegwiel. Een vijftal deliverable-categorien heeft geleid tot mogelijkheden voor transitie naar duurzame mobiliteit: 1. De maatschappelijke en politieke acceptatie van duurzame mobiliteit is vergroot. 2. Overheid geeft richting aan in plaats van alleen te faciliteren. 3. Kennis, market-pull en technology-push vinden parallel plaats. 4. (Internationale) kennisuitwisseling. 5. Economische bedrijvigheid. Het uitwerken van de transitie vanuit kennis naar praktijk is niet eenvoudig. Het concept van de New Amsterdam Bike Slam biedt veel mogelijkheden hiervoor en heeft op sommige punten erg goed gewerkt. Echter, voor een verdere vertaling van de kennis is ook betrokkenheid van HBO en MBO bij de kennisontwikkeling van belang. Een HBO-opleiding verkeer en vervoer met een module duurzaamheid zou een goede bijdrage kunnen leveren aan de kennisvalorisatie. Uiteraard zijn hier nog vele varianten op mogelijk en voor een vervolg van het project zou dat zeker een aandachtspunt moeten zijn. Bij de voortzetting van het bevorderen van de transitie naar duurzame mobiliteit zou ook gekeken moeten worden naar de verschillende platforms. Er zijn veel platforms die zich op landelijk niveau bezig houden met (een deel van) duurzame mobiliteit. Complementariteit zou hierbij onderzocht en uitgangspunt moeten zijn. Voor de relatie tussen Amsterdam Cycling to Sustainability en Transumo was deze complementariteit zeer duidelijk: Transumo als landelijke koepel met een breed scala aan projecten; AC2S gericht op de Amsterdamse regio en een project met verschillende activiteiten.
__________________________________________________________________________________ 3
Summery English The need for knowledge about sustainable mobility is huge - this is the main conclusion of the project period of the consortium Amsterdam Cycling to Sustainability. Although there are many different initiatives taking place (both inside and outside Transumo context) there is an rapidly growing demand for knowledge and information on this topic. Amsterdam Cycling to Sustainability is an initiative of a number of parties, deciding on working together from April 1, 2008. At a meeting during InterTraffic in the RAI Exhibition Centre, many parties signed a letter of intent for the Amsterdam metropolitan region. This has led to a project 'Amsterdam Cycling to Sustainability’ submitted for Transumo funding in April 2009. Co-funder of the project is the municipality of Amsterdam. Many projects in the field of sustainable mobility have been started, initiated by government and industry in the Amsterdam metropolitan region in recent years. These projects, however, act independently without a larger scope. There is a great need in the Amsterdam metropolitan region to clustering knowledge on a higher abstraction level in order to share issues and palce projects within the larger (global) context of sustainability and sustainable mobility. Knowledge on sustainable mobility on a domestic level as well as abroad is the key concept here. Overall goal of Amsterdam Cycling to Sustainability is therefore to enhance economic activity in sustainable mobility in the Amsterdam metropolitan region by promoting knowledge and valorisation. Two sub goals are formulated: 1. Promote activities in the field of sustainable mobility. 2. National and international knowledge dissemination for the development of the sector sustainable mobility. Within the project, knowledge about sustainable mobility is a key concept. As a result, the generic transition model of Transumo has been translated into a transition model for the Amsterdam Metropolitan Region. The core of this translation is that by the development and dissemination, the sector around sustainable mobility can be fueled. The project Amsterdam Cycling to Sustainability act as a flywheel. Five categories of deliverables have led to opportunities for transition to sustainable mobility: 1. The social and political acceptance of sustainable mobility is increased. 2. Government giving direction rather than just facilitating. 3. Knowledge, market-pull and technology push take place parallel simultaneously 4. (International) transfer of knowledge. 5. Economic activity. The execution of the transition from knowledge to practice is not easy - the concept of the New Amsterdam Bike Slam offers many opportunities and this has worked very well. However, for a further translation of the knowledge, involvement of MBO and HBO knowledge is of great importance. An HBO education on traffic and transport with a training module sustainability would be a good contribution to the knowledge valorisation. Obviously many variations are possible and for a continuation of a project that would certainly be an issue. By continuing to promote the transition to sustainable mobility, various platforms should be taken into account. There are many platforms on a national level dealing with (part of) sustainable mobility. Complementarily should be explored.
__________________________________________________________________________________ 4
1. Introductie Voor u ligt de eindrapportage van het project Amsterdam Cycling to Sustainability in het kader van het Transumo onderzoeksprogramma. Deze projecteindrapportage bevat de resultaten van de diverse activiteiten (deliverables) van het project Amsterdam Cycling to Sustainability die zijn uitgevoerd in de periode september 2008 t/m 16 oktober 2009. Amsterdam Cycling to Sustainability Amsterdam Cycling to Sustainability is een initiatief van een groot aantal partijen dat geboren is op 1 april 2008. Op een bijeenkomst op de Intertraffic in de RAI hebben vele partijen op deze dag een intentieverklaring ondertekend om de Amsterdamse Metropoolregio duurzaam mobiel te maken. In de periode hierna zijn vele gesprekken gevoerd met bedrijven, overheden om tot een gedragen projectvoorstel te komen waarmee de sector duurzame mobiliteit door kennis en innovatie gestimuleerd kan worden. Dit heeft geleid tot een projectvoorstel ‘Amsterdam Cycling to Sustainability’ dat in april 2009 voor financiering bij Transumo is ingediend. Co-financierder bij het project is de gemeente Amsterdam. Vanuit de overheid en het bedrijfsleven in de metropoolregio Amsterdam zijn de laatste jaren veel verschillende projecten gestart op het gebied van duurzame mobiliteit. Deze projecten fungeren echter los van elkaar zonder een groot geheel te vormen. Er is binnen de Amsterdamse Metropoolregio veel behoefte aan clustering van kennis op een hoger abstract niveau, om zodoende deelvraagstukken en deelprojecten te plaatsen binnen het grotere (mondiale) kader van duurzaamheid en duurzame mobiliteit. Kennis over duurzame mobiliteit in binnen- en buitenland is hierbij het sleutelbegrip. Doelstelling Het project Amsterdam Cycling to Sustainability heeft dan ook als centrale doelstelling om de economische bedrijvigheid in duurzame mobiliteit in de metropoolregio Amsterdam te bevorderen door kennisontwikkeling en –valorisatie. Hierbij zijn er twee subdoelen geformuleerd: 1. Bevorderen bedrijvigheid op het gebied van duurzame mobiliteit. 2. Nationale en internationale kennisdisseminatie ten behoeve van de ontwikkeling van de sector duurzame mobiliteit. Over deze eindrapportage Hoofdstuk 2 van deze rapportage geeft een beschrijving en analyse van de gevolgde onderzoeksopzeten aanpak. Dit hoofdstuk geeft ondermeer de visie van Amsterdam Cycling to Sustainability op het transitieproces naar duurzame mobiliteit. Het hoofdstuk geeft de resultaten en effecten van de gehouden activiteiten (deliverables) waaronder de New Amsterdam Bike Slam en geeft de bijdrage weer van het project Amsterdam Cycling to Sustainability in de transitie naar duurzame mobiliteit. In hoofdstuk 3 wordt vervolgens de verankering van dit proces weergegeven en de doorwerking op aansluitende processen in de komende jaren.
2. Onderzoekopzet en –aanpak Onderzoeksopzet Binnen het project Amsterdam Cycling to Sustainability is kennis over duurzame mobiliteit een sleutelbegrip. Vandaar dat het generieke transitiemodel van Transumo (zie figuur 1) vertaald is naar een transitiemodel voor de Amsterdamse Metropoolregio (zie figuur 2). Kern van deze vertaling is dat door kennis te ontwikkelen en te versprei-den, de sector rondom duur-zame mobiliteit aangejaagd kan worden. Het
1. Opgave voor Transumo
Transitie Duurzame Mobiliteit
A15 eindsymposium 5 juni 2009
DUURZAAMHEID MOBILITEIT
3. Waar willen we naartoe? (“ mandje van eindbeelden
5. Wat zijn pot. eerste stappen?
”)
3b. Waar willen we niet naartoe? (“mandje van schrikbeelden”)
2. Waar komen we vandaan? 1. Waar staan we nu?
Nu
Figuur 1: Transitiemodel Transumo
4. Hoe komen we daar? (transitiepaden)
TIJD
5
__________________________________________________________________________________ 5
project Amsterdam Cycling to Sustainability fungeert hierbij als aanvliegwiel. Het transitiemodel van figuur 2 is de facto de onderzoeks-opzet van het project. De activiteiten (deliverables) die in de volgende paragraaf aan de orde komen, zijn hierbij te beschouwen als beïnvloedende factoren die daad-werkelijk het transitieproces voeden. De stappen in figuur 1 volgend, is de volgende analyse van belang. We komen van een situatie waarin de eerste projecten in de Amsterdamse Metropoolregio op het gebied van duurzame mobiliteit zijn opgestart. We staan nu echter op een punt waarop deze projecten te veel als los zand fungeren. Tegelijkertijd staan we op een punt waarop de urgentie van het implementeren van innovaties en daarmee de transitie van attitude ten opzichte van mobiliteit erg hoog is. Hierbij vormen bedrijven de primaire doelgroep en consumenten de secundaire doelgroep. De opzet van Amsterdam Cycling to Sustainability is om via kennisontwikkeling de bedrijvigheid rondom Figuur 2: Transitiemodel Amsterdam Cycling to Sustainability duurzame mobiliteit op gang te brengen en keuzes van bedrijven daadwerkelijk te beïnvloeden. Een belangrijk instrument hiervoor was het symposium dat tijdens de New Amsterdam Bike Slam georganiseerd werd. In figuur 2 zijn A, B en C voorbeelden van bedrijven die worden beïnvloed, zodat ze daadwerkelijk over gaan naar een andere vorm van (duurzame) mobiliteit (A, B en C geven verschillende fasen aan van transitie). Bij het beïnvloeden van keuzes van bedrijven (tijdens bijvoorbeeld het bovengenoemde symposium) zijn volgens Amsterdam Cycling to Sustainability de volgende drie factoren erg belangrijk: 1. Economische factoren: Wat is het verdienmodel bij omschakeling naar duurzame mobiliteit? Wat is het aandeel van de fiets hierin? Wanneer en hoe dienen voertuigen op andere brandstoffen (of elektriciteit) aangeschaft te worden. Hierbij zijn bereikbaarheid, files, kosten van brandstof, aanschafprijs van voertuigen, parkeer- en stallingsmogelijkheden en –prijzen allen van belang. Welke subsidiemogelijkheden zijn er? 2. Milieutechnische factoren: Los van de aangescherpte wet- en regelgeving is ook het bewustzijn van het milieu dat van invloed is op keuzen. Luchtkwaliteit, CO2-uitstoot, maar ook gewicht van voertuigen van invloed. 3. Sociaal-maatschappelijke factoren: Gedragsverandering vindt plaats door bewustzijn, sense of urgence, maar ook door peer-pressure, cultivering en maatschappelijke issues als beweging en gezondheid. Kennis is hierbij van essentiële invloed voor bedrijven om deze keuzes te maken en daarmee de eerste stappen op weg naar een bedrijfsvoering te maken die duurzaam mobiel is. Waar we uiteindelijk naar toe willen is een situatie waarin duurzame mobiliteit volledig in de belevingswereld van bedrijven en consumenten is geïntegreerd en waarbij bedrijven en consumenten zich zoveel mogelijk duurzaam verplaatsen.
__________________________________________________________________________________ 6
Onderzoeksaanpak Via kennisontwikkeling en –verspreiding heeft Amsterdam Cycling to Sustainability het transitieproces naar duurzame mobiliteit beïnvloed. Deze kennisontwikkeling en –verspreiding heeft plaatsgevonden via de volgende activiteiten die te beschouwen zijn als deliverables van het project: A. New Amsterdam Bike Slam B. Masterclass Sustainable Urban Mobility C. Fundament voor een Benchmark of Excellence, D. Presentaties E. Publicaties In hoofdstuk 3. worden de activiteiten nader beschreven. Herkenbaarheid van thematiek (duurzame mobiliteit) en financierders (Transumo en gemeente Amsterdam) was groot bij in ieder geval activiteit A, B en een aantal onderdelen van activiteit D. De overige activiteiten waren meer activiteiten waarbij Amsterdam Cycling to Sustainability zich aangesloten heeft als platform. Organisatie De kerngroep van de partners van het platform Amsterdam Cycling to Sustainability bestaat uit vijf partners (Amsterdamse Innovatie Motor, Transumo, de gemeente Amsterdam, Nicis Institute en Velo Mondial). De Amsterdamse Innovatie Motor fungeert hierbij als penvoerder. Daarnaast zijn de partners betrokken die op 1 april 2008 de intentieverklaring hebben ondertekend. De betrokkenheid van deze partners tijdens de uitvoering van het project gaf een wisselend beeld. Voor de daadwerkelijke uitvoering van activiteiten A en B is een aantal onderaannemers ingeschakeld. Het project Amsterdam Cycling to Sustainability heeft binnen het Transumoprogramma redelijk zelfstandig gefungeerd. Er is niet samengewerkt met andere projecten binnen het thema, andere Transumo-projecten buiten het thema of met andere Bsik-programma’s. De late toekenning van financiering en de tijdsdruk op het daadwerkelijk organiseren van activiteiten is hier een belangrijke reden voor geweest. Wel is er veel overleg geweest over de activiteiten van AC2S en van Transumo. Zo zijn direct betrokkenen bij Transumo ook betrokken geweest bij AC2S, zoals Willem de Jager bij de New Amsterdam Bike Slam en Bert van Wee voor de Masterclass. Ook is er vanuit de Amsterdamse Innovatie Motor uitwisseling geweest, bijvoorbeeld bij het project “Transitie naar duurzame stedelijke distributie”, dat bij een ander project van AIM partner is. De projectuitvoering is over het algemeen redelijk verlopen. Alle eerder genoemde partners hebben een duidelijke rol gehad bij de uitvoering van de activiteiten. Samenwerking tussen AIM, Nicis en Velo Mondial was intensief en doelgericht. De samenwerking met de Gemeente Amsterdam was beperkt tot de New Amsterdam Bike Slam en een aantal presentatiemomenten. Vooral de organisatie van de New Amsterdam Bike Slam (activiteit A) ging – ondanks de grote tijdsdruk – erg goed. De organisatie van de overige activiteiten liet een wisselend karakter zien. De samenwerking met Nicis Institute ten behoeve van de organisatie van de Masterclass verliep naar wens. Dit onderdeel is in eerste instantie wel uitgesteld van tweede week september naar tweede week oktober. Dit omdat het erg lastig bleek voldoende kandidaten te vinden voor de 3-daagse Masterclass. Nabellen van potentiële kandidaten leverde op dat dit met name een financiële kwestie was – interesse was er voldoende – zowel vanuit deelnemers- als docentenperspectief. De uitvoering van de Benchmark of Excellence was in samenwerking met twee partners, PriceWaterhouseCoopers en JCDecaux, die bij het opstellen van het programma werden aangemerkt als mede-financiers. In de loop van de 2009 bleek dat beiden organisaties met veel interesse betrokken wilden zijn bij de ontwikkeling, maar dat het niet in de bedoeling lag om dit onderdeel financieel te dragen. Direct gevolg was dat de noodzaak ontstond om gelden en fondsen te werven buiten de coalitie om, en bovendien met een dusdanig korte periode (3 maanden), dat in de praktijk dat niet mogelijk bleek te zijn. Wel is een fundament gelegd voor het inkaderen van de taal van de duurzame mobiliteit, een database met het jargon van dit onderwerp. Deze database is opgebouwd in vier talen en vormt een belangrijke tool in de discussie over de definitie. Wanneer we alle partners vergelijken op basis van betrokkenheid en rol, ontstaat het volgende overzicht.
__________________________________________________________________________________ 7
Partner
Rol Financier Uitvoerder Netwerk Kennisleverancier Penvoerder
Transumo
Gemeente Amsterdam
VeloMondial
Mac Bike
Nicis
AIM
X
X
X X X
X X
X X X X
X X X
X X
X
3. De resultaten Deliverables Het project Amsterdam Cycling to Sustainability heeft een aantal deliverables opgeleverd die hieronder zijn beschreven: A. New Amsterdam Bike Slam De New Amsterdam Bike Slam werd gehouden in New York van donderdag 10 t/m zondag 13 september 2009 in het kader van de Hudson400 festiviteiten in de stad. Tijdens de New Amsterdam Bike Slam streden twee teams planners en ontwerpers in een ontwerpwedstrijd met elkaar. De uitdaging was om ambitieuze en realistische ontwerpen te maken om duurzame mobiliteit in New York City sterk te verhogen en implementatie mogelijk te maken. Om de kennisuitwisseling te vergroten werd er gewerkt in twee gemixte teams: een Team Amsterdam (2 ambtenaren van de New Yorkse Department of Transportation + 1 New Yorkse ondersteuner + 3 Nederlandse specialisten) en een Team New York (3 ambtenaren van de Amsterdamse Dienst Infrastructuur Verkeer en Vervoer + 3 New Yorkse specialisten). De teams begonnen op 10 september met een introductie waarbij de Design Brief (ontwerpopdracht) uitgebreid werd toegelicht waarna een gezamenlijke fietstocht op het programma stond om de ontwerpuitdagingen in de stad te bezoeken. De teams hadden vervolgens tot en met 12 september de tijd om de ontwerpen te maken. Zij hadden hiervoor de beschikking over aparte werkkamers, laptops, internet, diverse teken- en ontwerpmaterialen en een speciale adviseur van het Fietsberaad. Als onderdeel van de New Amsterdam Bike Slam werd het eendaags symposium Global Trends in Sustainable Mobility georganiseerd. Dit vond plaats op 11 september. Sprekers van faam uit de Verenigde Staten en Europa gaven hun visie op duurzame mobiliteit, de rol van openbaar vervoer en de rol van de fiets. Het publiek was een mix van Amerikaanse vertegenwoordigers van bedrijven, organisaties en overheden en een Nederlands publiek dat voor een groot deel bestond uit een handelsdelegatie van Amsterdam Business Partners die het ochtenddeel van het symposium in hun meerdaagse programma hadden opgenomen. Onder de sprekers waren: • Chris Ward, directeur van de Ports Authority in New York City – met een miljardenbudget en de verantwoordelijkheid over alle infrastructuur (bruggen, havens, vliegvelden, metro, overig openbaar vervoer, etc.) één van de machtigste instituten in de stad; • Janette Sadik-Khan, Commissioner van de New York City Department of Transportation – het departement dat beleid ontwikkelt op het gebied van verkeer en vervoer en onder andere verantwoordelijk is voor de opstelling van PlaNYC dat voorziet in een CO2 reductie van 30% in 2030. Beide sprekers gingen uitgebreid in op de een aantal jaren geleden ingezette transitie naar een meer duurzame inrichting van New York City waarbij in de laatste jaren ruim 300 kilometer fietsstroken en –paden aangelegd zijn, nieuwe parken gepland en/of aangelegd zijn, de doorstroming van bussen verbeterd is en Broadway deels autovrij gemaakt is. Hiernaast spraken Eric Niehe (ambassadeur Ministerie van Buitenlandse Zaken), Walter Hook (directeur Institute for transportation and development policy), Willem de Jager (directeur duurzame mobiliteit Rabobank Nederland), Ruth Oldenziel (professor TU Eindhoven), Heather Allen (manager sustainable development van de Union International transport Public), Pieter de Haan (Shared Space Institute).
__________________________________________________________________________________ 8
Het publieke deel van de New Amsterdam Bike Slam vond plaats op de avond van 12 september. In Club Cielo in het trendy Meatpacking District van New York, presenteerde de beide teams in een feestelijke en uitgelaten sfeer hun resultaten aan een meer dan 100-koppig publiek. Dit gebeurde onder leiding van een in het blauw uitgedoste Master of Ceremonies en onder begeleiding van een DJ. De presentaties van de teams werden op dubbele videoschermen aan het publiek getoond en gehouden in drie rondes. Na elke ronde gaf een professionele jury punten voor elk team. Na drie ronden had Team Amsterdam de meeste punten en werd daarmee als winnaar uitgeroepen. De avond werd afgesloten met een dance party. Team Amsterdam werd de dag erna (13 september) door de Amsterdamse wethouder Carolien Gehrels gehuldigd op het podium van de Harbor Day op de zuidpunt van Manhattan. De New Amsterdam Bike Slam werd later die middag officieel afgesloten met een cocktailparty voor alle teamleden, sprekers en organisatoren. Voor, tijdens en na het evenement fungeerde de website www.newamsterdambikeslam.org als centrale website voor het programma en kennisuitwisseling. Het belangrijkste resultaat dat de New Amsterdam Bike Slam heeft opgeleverd zijn concrete concepten en ontwerpen voor New York City voor de transitie naar duurzame mobiliteit. Deze ontwerpen moesten drie elementen bevatten, namelijk (1) een visie voor New York, (2) detailontwerpen voor vier specifieke gebieden en (3) sociale verandering. Team Amsterdam (het winnende team) heeft creatieve concepten en ontwerpen opgeleverd op de drie gevraagde onderdelen die ze op een zeer goede manier aan het publiek in Club Cielo presenteerden. Vanuit de gesignaleerde problemen in New York waar fietsers en voetgangers dagelijks mee geconfronteerd worden, heeft het team een groot aantal concepten ontwikkeld onder de slogan “A better city where healthy transportation is the easy choice”. De detailontwerpen voor de vier specifieke gebieden (in hun geval: Williamsburg Bridge, East Village, Greenway Connector en Municipal Building) hebben een innovatief karakter. Zo stellen zij onder ander voor om Bike Freeways (fietssnelwegen onder bestaande snelwagen) te bouwen, de parkeersituatie in East Village volledig te veranderen, een ondergrondse fietsen-stalling aan te leggen en een speciale veilige fiets (de New Amsterdam Bike) te ontwikkelen. Team Amsterdam benadrukt dat een nieuw parkeerbeleid de sleutel tot succes is. New York City kent zeer hoge tarieven voor parkeer-garages maar auto’s op straat parkeren is erg goedkoop. Het team rekent voor dat de overheid hiermee bijna gratis zeer dure grond weggeeft en wil deze grond benutten om de fietsers en voetgangers in de stad beter te accommoderen. Op het gebied van sociale verandering wil het team een zogenaamde School Bike Bus Ontwerp voor Bike Freeway introduceren, de wetgeving aanpassen (waarbij zwakke verkeersdeelnemers beter beschermd worden) en grootschalige campagnes laten starten. Team New York heeft ook een aantal zeer interessante concepten en ontwerpen opgeleverd. Weliswaar was de presentatie van de ideeën in Club Cielo wat minder uitbundig maar de ontwerpen zijn inhoudelijk meer uitgewerkt. Het team zet vanuit de slogan “Great Bike City” een visie neer voor New York City die leunt op een nieuw systeem van publieke leenfietsen (40.000 in totaal). Voor de vier ontwerpgebieden leveren ze gedetailleerde ontwerpen. Voor de Williamsburg Bridge laten ze in detail zien hoe de aanvoerwegen naar de brug voor fietsers sterk verbeterd kunnen worden. Voor Lower East Side / East Village stellen zij de aanleg van fietspaden en veilige gebieden voor scholen in. Ook werken ze een aantal fietsparkeerconcepten op wijkniveau uit. Voor wat betreft de Greenways ziet het team niet alleen aantrekkelijke fietsroutes langs het water ontstaan maar ook dwars door Manhattan waarbij de altijd met veel auto’s gevulde Broadway wordt heringericht tot Broadway Bike Boulevard. Voor de Municipal Building wil het team een high tech ondergrondse stalling bouwen. Tot slot zet het team bij onderdeel sociale verandering zwaar in op de schoolgaande kinderen en jongeren. De gedachte is dat de jeugd de toekomst bepaalt. Team New York wil dan ook een grootschalige campagne opzetten met als doel om 330.000 jongeren Ontwerp voor Broadway Bike Boulevard
__________________________________________________________________________________ 9
op de fiets te krijgen. Daarnaast hebben ze ook een programma met de naam Cash4cycliong in gedachten waarbij fietsen beloond wordt. B. Masterclass Sustainable Urban Mobility De Masterclass Sustainable Urban Mobility werd gehouden in Amsterdam van 7 t/m 9 oktober 2009. De Masterclass vond plaats in samenwerking met verschillende kennisinstellingen uit heel Nederland. Doel van de Masterclass was om kennis te verzamelen, te valoriseren en te dissemineren. De voorbereiding van de Masterclass is gestart op 30 januari 2009, wanneer 9 hoogleraren en experts op een deelgebied van duurzame mobiliteit onder leiding van Wim Hafkamp bij elkaar kwamen om het curriculum van de Masterclass te definiëren. Vanuit verschillende disciplines werd gekeken welke aspecten zeker aan de orde moesten komen, maar ook het combineren van de disciplines om meerwaarde voor de Masterclass te creëren, bleek een belangrijke uitdaging. De volgende onderwerpen zijn in de drie dagen aan bod gekomen: SUBJECT MASTER The transport system and effects on accessibility, the environment, and safety Bert van Wee Evaluating transport policies: the economic perspective Piet Rietveld Towards sustainable urban transport system – general + passenger transport Bert van Wee Towards sustainable urban freight transport? Ron van Duin Trends in transport Bert van Wee Technical tour part 1: bezoek aan Noord‐Zuid metrolijn AIM & Johan Bosch Urban sustainable policy – a psychological perspective Cees Wildervanck Introduction of assignment. People Jan Anne Annema Start of assignment: Jan Anne Annema - problem definition - rough outline of ‘solutions’ Urban sustainable policy – a planners perspective Prof. Dr. L Bertolini Technical Tour Part 2: viewing investments in biking infrastructure Pascal v.d. Noort Practical examples, implementation of new policies, monitoring tools Ineke Spape Working on assignment Jan Anne Annema Student presentation of results (questions/debate) Jan Anne Annema Student presentations of results and evaluation of course Jan Anne Annema In totaal hebben 11 professionals deelgenomen aan de Masterclass. 1 deelnemer uit Denemarken, 1 uit het Verenigd Koninkrijk, 1 uit Luxemburg en de overige 8 uit Nederland. Daarnaast is op de derde dag een groep van 11 studenten meegekomen met Ineke Spapé, de docent voor het vrijdagochtenddeel. De assignment is aan hen voorgelegd tijdens een class van Jan Anne Annema, een week voorafgaand aan de Masterclass. Hierdoor was het werken aan de assignment en de presentatie in combinatie met de deelnemers aan de masterclass goed. De opdracht besloeg het nemen van een reëel voorbeeld (stad met uitdagingen op het gebied van duurzame mobiliteit) en daarvoor zowel beleidsmaatregelen als een nieuw inrichtingsplan maken. De presentaties waren volgens de masters (Jan Anne Annema, Ineke Spape en Bert Post) van goede kwaliteit. In totaal zijn er 7 presentaties gehouden. Alle presentaties en voordrachten zijn terug te vinden op de site van Nicis Institute: http://www.nicis.nl/nicis/nicisacademy/economie/sumo/index.html Voor de presentaties hebben de deelnemers inspiratie opgedaan tijdens de modules, maar vooral ook tijdens de technical tours. Op de eerste dag is er een bezoek gebracht aan het programmabureau en bezoekerscentrum van de Noord/Zuidlijn. Na de ‘tradionele’ rondleiding heeft prof. Johan Bosch, vanaf het begin betrokken bij het projectmanagement van de lijn maar ook hoogleraar Ondergronds Bouwen van de TU Delft, ons meegenomen naar het begin van de aanleg. De afwegingskaders voor de noodzaak tot de lijn, die teruggaat tot 1964, maar ook het besluitvormingsproces tot de route en het referendum onder de Amsterdamse bevolking, kwamen aan bod. Een zeer levendige discussie over de __________________________________________________________________________________ 10
lijn en haar toekomst ontstond. Zowel vanuit de buitenlandse deelnemers als vanuit de Nederlandse als vanuit de masters. In het licht van de onderzoekscommissie die nu een onderzoek doet naar de N/Z-lijn en daarvoor alle betrokkenen interviewt, waaronder ook Johan Bosch, was het een zeer zinvolle discussie. Belangrijkste punten waren het draagvlak onder bewoners voor de aanleg, risico’s voor verder problemen. Het voltooien van de lijn werd in grote lijnen als onvermijdelijk beschouwd. De tweede dag heeft er als technical tour een fietstocht plaatsgevonden langs een aantal specifieke plekken in Amsterdam, waar zichtbaar en opvallend is geïnvesteerd in fietsinfrastructuur. Voorzieningen, zoals parkeergelegenheden, aparte fietspaden en speciale fietsbruggen waren onderdeel van de tour. C. Fundament voor een Benchmark of Excellence Binnen het project Amsterdam Cycling to Sustainability worden andere Europese steden betrokken voor een benchmark. Dit vanuit de gedachte dat wanneer urban mobility aan de orde is, het meest geleerd kan worden van andere urbane omgevingen. De relatief kleine metropool Amsterdam kan veel leren van grotere en dichtere steden in de wereld (New York), maar kan ook veel voorbeelden geven. De fiets als het exportproduct van Nederland is een goede start om duurzame mobiliteit op de agenda te krijgen. De ontwikkeling van het curriculum van de mastercourse dient tevens als input voor een categorisering van duurzame mobiliteit, op basis waarvan middels een onderzoek steden worden vergeleken. Uitwisseling van kennis, good en bad practices en verschillende mogelijkheden voor verduurzaming van mobiliteit biedt steden de kans de transitie te versnellen. Deze deliverable is helaas niet gerealiseerd zoals gehoopt en verwacht. Vanuit de begroting en de voorbereiding in 2008 is altijd uitgegaan van een privaat initiatief. Hierbij is een aantal grote, internationale bedrijven trekker van deze activiteit. Mede door de huidige economische omstandigheden is de grootste financier afgehaakt medio maart 2009. Price WaterHouse Coopers, medefinancier en beoogd uitvoerder van de benchmark, heeft op verschillende manieren gepoogd te benchmark alsnog uit te laten voeren wat uiteindelijk niet is gelukt. Wel heeft er een gedegen voorbereiding plaatsgevonden, waarbij naar andere initiatieven en voorbeelden is gekeken. Eén hiervan is MIMOSA en haar Dictionary of Sustainable Mobility. Dit is een database van de 1200 belangrijkste begrippen binnen duurzame mobiliteit in 4 Europese talen. Deze database is beschikbaar via de site van CIVITAS-MIMOSA.
D12.5 - MIMOSA Thesaurus Organisation: Velo Mondial Date: 16 September 2009, Version: 1.1
Cities of the Future, de benchmarkstandaard van PriceWaterhouseCoopers, waar mobiliteit slechts een onderdeel is, biedt goede invalshoeken voor de benchmark. AC2S gaat met PWC deze benchmark verder uitwerken. In de loop van komend jaar worden hiervan de eerste resultaten verwacht. D. Presentaties In de periode september 2008 t/m 16 oktober zijn de inspanningen en resultaten van het project Amsterdam Cycling to Sustainability op de volgende fora gepresenteerd: • Luchtcafé gemeente Amsterdam in oktober 2008. Amsterdamse Innovatie Motor heeft een presentatie gegeven over het project en de mogelijkheden ervan. Duurzame mobiliteit stond centraal tijdens deze bijeenkomst. • Jaarlijkse Polis Conferentie in Barcelona op 25 en 26 november 2008. • European Conference on Mobility Management (ECOMM) van 13-15 mei 2009. • MIMOSA bijeenkomst op 3-5 juni 2009 in Gdansk. • Mini seminar over Duurzame Mobiliteit in het kader van DINSDAG netwerkbijeenkomst in Amsterdam op 7 juli 2009 in Pakhuis de Zwijger. • Lunch Holland Finance Center in New York in New York op 10 september 2009. __________________________________________________________________________________ 11
E. Publicaties Kennisdisseminatie vindt plaats door het platform AC2S, maar ook breder en algemener. Voor de lancering van Amsterdam Cycling to Sustainability is er in april 2008 een folder opgezet. Hiernaast zijn de resultaten van de themabijeenkomsten en de expertmeeting in een korte flyer beschreven. Uiteraard is ook alle informatie beschikbaar via de website www.ac2s.nl. Ook de partners hebben via hun netwerken, websites, blogs en e-mail kanalen in ruime mate aandacht besteed aan de disseminatie van kennis. Van de New Amsterdam Bike Slam is een publicatie gemaakt. Bijdrage aan de transitie De verschillende deliverables hebben duidelijk bijgedragen aan het transitiepad naar duurzame mobiliteit. Bij het beïnvloeden van keuzes zijn de eerder beschreven 3 P’s (people, planet, profit) van belang: economische factoren, milieutechnische factoren en sociaal-maatschappelijke factoren. De deliverables hebben als volgt bijgedragen: 1. De maatschappelijke en politieke acceptatie van duurzame mobiliteit is vergroot Tijdens de New Amsterdam Bike Slam, het parallel georganiseerde Symposium en de overige activiteiten is de acceptatie van duurzame mobiliteit vergroot. Beleidsmakers en politieke beslissers in New York en Amsterdam zijn gestimuleerd om de in gang gezette transitie te vervolgen en zijn gevoed met nieuwe ideeën en concepten. Er is trouwens nog geen eenduidige definitie van duurzame mobiliteit maar dit lijkt de voortgang van de acceptatie hiervan nauwelijks te hinderen. Ook tijdens de Masterclass is gebleken dat duurzame mobiliteit aandacht heeft vanuit diverse disciplines. 2. Overheid geeft richting aan in plaats van alleen te faciliteren Amsterdam Cycling to Sustainability heeft duidelijk laten zien dat overheden richting aan dienen te geven en niet een afwachtende, puur faciliterende houding moeten aannemen waar het duurzame mobiliteit betreft. Het klimaatprogramma en luchtkwaliteitsprogramma van de gemeente Amsterdam en het ingezette beleid van New York City om te investeren in fiets en openbaar vervoer zijn hier duidelijke voorbeelden van. 3. Kennis, market-pull en technology-push vinden parallel plaats De dynamiek binnen duurzame mobiliteit ligt erg hoog waardoor kennisverspreiding, market-pull en tecnholoy-push parallel aan elkaar plaatsvinden. Zodra bijvoorbeeld fietsen onder een bepaalde kleine laag van de bevolking geaccepteerd is, ontstaat kennisuitwisseling (bijvoorbeeld via internetfora), market-pull (consumenten die naar nieuwe typen fietsen komen vragen) en technology-push (innovatieve ondernemingen die nieuwe fietsproducten op de markt brengen en daarmee een eigen vraag creëren). Hetzelfde geldt voor zoiets als elektrisch vervoer – de overheid stimuleert dit door de top-up van een elektrische (pluginhybride) auto te subsidiëren. Hierdoor vindt zowel een vraagontwikkeling vanuit bedrijven en consumenten plaats als een technologie-ontwikkeling die wordt gestimuleerd door de vraag. Hierbij is ook punt 2 dus van belang; het opzetten van deze push-pull wordt gedreven door overheidsstimulans. 4. (Internationale) kennisuitwisseling • Een continue uitwisseling van ideeën, concepten en ontwerpoplossingen in de twee gemixte teams gedurende de dagen dat de New Amsterdam Bike Slam plaatsvond. • Een Design Brief (inhoudelijke ontwerpopdracht) voor de New Amsterdam Bike Slam die voor iedereen beschikbaar is via de website www.newamsterdambikeslam.org. • Internationale kennisuitwisseling tussen Amerikaanse en Europese deelnemers en sprekers op het symposium Global Trends in Sustainable Mobility. • Een stimulans voor beleidsmakers in New York City (vooral Chris Ward en Janette SadikKhan) om met de opgedane kennis de ingezette transitie naar duurzame mobiliteit voort te zetten. • Tijdens de master class Sustainable Urban Mobility heeft natuurlijk veel kennisuitwisseling en –verspreiding plaatsgevonden via de verschillende hoogleraren en docenten die gedurende de __________________________________________________________________________________ 12
class zich hebben ingezet. Transitie vindt dan plaats wanneer bij de vertegenwoordigers van bedrijven, die aanwezig waren in Amsterdam, deze kennis wordt opgepakt en vervolgens geïmplementeerd in hun beleid voor de komende jaren. • Het opzetten van de masterclass heeft geleid tot kennisuitwisseling tussen de hoogleraren van verschillende disciplines • Tijdens de vele presentaties is het onderwerp duurzame mobiliteit ruim aan de orde geweest – zo ook op de door ons georganiseerde DINSDAG van 7 juli. • Duurzame mobiliteit uit Amsterdam; de fiets als icoon. Amsterdam is de enige stad ter wereld met meer fietsen dan inwoners. Het veelvuldige en diverse gebruik is een toonbeeld voor andere steden. • De New Amsterdam Bike Slam heeft het fietsen op de kaart gezet als onderdeel van duurzame mobiliteit; de maatschappelijke acceptatie van de thema’s fietsen en duurzame mobiliteit is vergroot. • De voor het project gebruikte slogan “Brains travel on Bikes” werd gezien als een bijzonder treffende metafoor om de transitie naar meer fietsen te helpen realiseren. • Het besef dat fietsen in de Verenigde Staten voornamelijk wordt gezien als een vrijetijdsactiviteit of als een specifieke subcultuur (de cultuur van de New Yorkse fietskoeriers) terwijl in Nederland fietsen is geïntegreerd in het dagelijks leven (bv. vaders/moeders die kinderen op de fiets naar school brengen). Fietsen is in Nederland daarmee ook een belangrijk facet in de ruimtelijke planning. • Het besef dat in het buitenland (zoals in de VS) de herintroductie van de fiets door een culturele en politieke voorhoede nadrukkelijk gezien wordt als vehikel van de duurzaamheid terwijl dat in Nederland niet het geval (fietsen wordt als een natuurlijk gegeven beschouwd terwijl het bijzondere aan Nederland is dat - in tegenstelling tot vele andere landen - de fietscultuur in de tweede helft van de vorige eeuw behouden is). • De Nederlandse fietsproducenten zijn zich weliswaar wel bewust van het unieke karakter van de Nederlandse fiets maar niet van de kennis, kunde en praktijk die samengaan met het succes ervan. 5. Economische bedrijvigheid • Het Symposium over Global Trends in Sustainable Mobility was een ontmoetingsplaats voor bedrijfsleven, overheden en maatschappelijke organisaties. Hier zijn veel nieuwe contacten gelegd die de transitie naar duurzame mobiliteit kunnen versnellen en business voor het Nederlands bedrijfsleven op kunnen leveren. Uit de evaluatie van de sprekers op die dag blijkt dat iedereen minstens 1 contact heeft overgehouden wat kan leiden tot nieuwe samenwerkingen of bedrijvigheid. • De New Amsterdam Bike Slam heeft veel publiciteit gegenereerd. De New York Times heeft een artikel aan het evenement besteed en twee weken na het evenement levert Google in totaal meer dan 60.000 zoekresultaten op de term “New Amsterdam Bike Slam”. Deze publiciteit zal op middellange en lange termijn een goede bodem zijn voor het uitbreiden van de economische bedrijvigheid op het terrein van duurzame mobiliteit. Hierbij wordt ook gedacht aan het toepassen van het format op andere steden en zo de kennisuitwisseling te bevorderen. Bedrijvigheid en uitwisseling van steden is hierbij doel. • Het leggen van nieuwe contacten voor TU Eindhoven en het Shared Space Institute met Amerikaanse partners. Ook heeft het Shared Space Institute op basis van een kennismaking in New York een nieuw concept neergelegd voor het centrum van Amsterdam – de wethouder heeft hier in een gesprek erg positief op gereageerd. Een vervolg is gepland. • Het intensiveren van de samenwerking tussen Velo Mondial en Transportation Alternatives waarbij direct na de New Amsterdam Bike Slam is besloten om een project op te starten onder de naam ‘Healthy City Challenge’. Dit project gaat het effect bestuderen van lopen en fietsen op obesitas in New York en Amsterdam en zal volgens planning lopen van januari 2010 tot juli 2011 met daarbij een US/EU conferentie in Amsterdam in de winter 2010. Het voornemen is om dit project onder de vlag van Amsterdam Cycling to Sustainability te brengen. • Het besef dat Nederland belangrijke exportproducten op het gebied van duurzame mobiliteit en fietsen (de fietsen zelf en het beleid/planning) in handen heeft. Leermomenten en verbeterpunten Naar aanleiding van de diverse activiteiten zijn de volgende leermomenten en verbeterpunten te benoemen:
__________________________________________________________________________________ 13
Inhoudelijk: • Veel bedrijven trekken duurzame mobiliteit naar hun eigen domein en redeneren vervolgens vanuit eigen belang en vanuit hun eigen business. Maar weinig bedrijven veranderen hun producten of hun bedrijfsvoering intrinsiek om zo duurzaam mobiel te worden. • Tijdens de New Amsterdam Bike Slam lag er mogelijk teveel nadruk op de vorm en te weinig nadruk op de inhoud. In ieder geval had de relatie tussen het Symposium en de ontwerpopdracht van de teams sterker kunnen zijn. Daarnaast werden de ontwerpen van de teams met veel show gepresenteerd tijdens de daadwerkelijke Slam in Club Cielo maar was er geen directe inhoudelijke follow-up. Een mogelijke uitvoerige meer inhoudelijke behandeling van de ontwerpen op de dag erna had dit gat kunnen vullen. Hierdoor hadden de ontwerpen ook meer kunnen beklijven bij de beleidsmakers in New York City waarvoor de ontwerpen in eerste instantie bedoeld zijn. • Het Symposium dat tijdens de New Amsterdam Bike Slam georganiseerd werd, had als thema “Global trends in Sustainable Mobility”. Dit was wel een erg ruim thema. Focus op een deelthema was beter op zijn plaats geweest. • De activiteiten van Amsterdam Cycling to Sustainability hebben voor een bepaald momentum gezorgd. Het is moeilijk dit momentum vast te houden en voor een daadwerkelijk succesvol vervolg te zorgen waarbij de link met Amsterdam / Nederland ook goed behouden blijft. • De handelsdelegatie “Amsterdam Business Partners” was binnen de New Amsterdam Bike Slam iets teveel los van de andere activiteiten georganiseerd. Zij kwamen nu naar het ochtenddeel van het symposium maar gingen na de lunch een eigen fietstocht houden. Meer integratie met het programma en het publiek was beter geweest. Te denken valt bijvoorbeeld aan een kennismaking van de delegatie en de teamleden of het organiseren van gesprekken vooraf tussen de handelsdelegatie en vertegenwoordigers van Amerikaanse bedrijven en overheden. Praktisch: • De termijn waarop het programma en sprekers van de New Amsterdam Bike Slam (inclusief symposium) bekend waren, was nu erg kort. Deelnemers en bezoekers van een bepaald niveau hebben doorgaans te maken met volle agenda’s dus bekendmaking van het definitieve programma 1-2 maanden van te voren is geen overbodige luxe. • De verschillende activiteiten van de New Amsterdam Bike Slam (inclusief symposium) vonden op (te)veel verschillende locaties plaats. Concentratie van activiteiten had een duidelijker programma en daarmee tot meer publiek en meer focus kunnen leiden. • Onder andere door de korte voorbereidingstijd van de New Amsterdam Bike Slam was het project voor de teams wat rommelig georganiseerd. Logistieke zaken als de huur en het stallen van de fietsen voor de teamleden en de beschikbare faciliteiten in de werkkamers zijn bij een vervolg voor verbetering vatbaar. • De ontwerpopdracht (Design Brief) voor de New Amsterdam Bike Slam was te omvangrijk en op een aantal punten niet concreet genoeg waardoor de teams veel tijd kwijt waren aan keuzes maken en afbakenen voordat ze daadwerkelijk aan het werk konden met ontwerpen. • De vele Hudson400 activiteiten in New York in de maand september werden voornamelijk bezocht door Nederlanders. Tijdens het symposium van de New Amsterdam Bike Slam waren er weliswaar veel Amerikanen maar die kwamen voor een bepaald deel afkomstig van fietslobby organisaties. Wat betreft de doelgroep kan een volgende keer meer gestreefd worden naar een balans in nationaliteit en soort organisatie (bedrijf, overheid, lobbyorganisatie).
4. AC2S na Transumo Amsterdam Cycling to Sustainability is een consortium van overheid, bedrijven en kennisinstellingen. Bij de oprichting van het platform – 1 april 2008 - is een intentieverklaring getekend met 18 verschillende organisaties om duurzame mobiliteit op de kaart van Amsterdam te zetten en om Amsterdam te profileren als centrum voor duurzame mobiliteit. Gedurende het afgelopen jaar is vanuit de Transumo agenda veel gebeurd om deze doelstelling te realiseren. Hoewel de programmaperiode voorbij is, zullen de initiatieven en projecten in Amsterdam verder gaan, gericht op het voortzetten van de agenda van Transumo in combinatie met het genereren van positieve spin off door het benutten van het aandacht in het maatschappelijk debat. Voortzetting van het netwerk en de activiteiten Parallel met het afronden van deze eindrapportage, is de laatste maanden gewerkt aan het formuleren van de basis voor het vervolg, namelijk de oprichting van een organisatie, die voortvloeit uit de __________________________________________________________________________________ 14
werkzaamheden, kennis en ervaring van het laatste halfjaar. Deze nieuwe organisatie zal met name zich richten op de verschillende aspecten van opbouwen, verzamelen, uitzetten en vooral ook het valoriseren van kennis en praktische ervaring op het gebied van duurzame mobiliteit. Vanaf begin 2010 zal een nieuwe organisatie actief zijn in Amsterdam, die kan worden gezien als de opvolger van dit project, met name gericht op het in stand houden van het consortium. De nieuwe stichting AC2S (werktitel) zal zich richten op het verkleinen van de ‘knowledge gap’ op het onderwerp duurzame mobiliteit voor met name het MKB. Immers deze kleinere partijen hebben over het algemeen niet de middelen, mensen en de tijd om in het overweldigende aanbod binnen het onderwerp zich het hele spectrum eigen te maken en vervolgens te selecteren wat voor hen relevant is. Daar komt bij dat er veel mogelijkheden liggen voor vertaling naar economische bedrijvigheid en nieuwe kansen, terwijl veel bedrijven uit het MKB niet voldoende overzicht hebben over het gehele spectrum. Een ‘gids’ (stichting AC2S) kan hier uitkomst bieden. Het ligt in de bedoeling om de nieuwe organisatie neer te zetten en te positioneren als een combinatie van: • Academie • Instituut voor praktische vaardigheden (toepassingen) • Laboratorium (accent op practica en leerervaringen) • Broedplaats voor nieuwe kansen (doorvertaling van ontwikkeling naar kansen) • Kennisinstituut & Autoriteit • Vraagbaak en loket (voor MKB-ondernemers) De diensten en produkten van de nieuwe stichting liggen in het verlengde van de activiteiten die onder Transumo-paraplu hebben plaats gevonden: • Masterclass Duurzame Mobiliteit. De basis voor een toekomstige Academy en Instituut voor Praktische Vaardigheden • Benchmark of Excellence. In feite zal dit de uitvoering zijn van de benchmark die nu al is voorbereid. • New Amsterdam Bike Slam-format. Het bewezen middel om kennis en ervaring omtrent duurzame mobiliteit direct te vertalen naar een praktijkcase, waarbij stakeholders binnen een termijn van enkele dagen conceptontwikkeling kunnen vormgeven en richting bepalen voor ontwikkeling van concrete plannen. • Nieuwe communicatiemiddelen, website etc. Conclusie De behoefte aan kennis over duurzame mobiliteit is groot. De masterclass was echter nog te onbekend en heeft daardoor moeite gehad met het verkrijgen van genoeg deelnemers. Voor een voortzetting is een verdere masterclass gewenst, maar door het opzetten van een minor, waarbij het behandelde breder wordt en wellicht op den duur accreditatie kan worden verkregen, wordt de toegankelijkheid groter. Ook het opzetten van eendaagse (master) courses kan de toegankelijkheid vergroten. Het uitwerken van de transitie vanuit kennis naar praktijk is niet eenvoudig. Het concept van de New Amsterdam Bike Slam biedt veel mogelijkheden hiervoor en heeft op sommige punten erg goed gewerkt. Echter, voor een verder vertaling van de kennis is ook betrokkenheid van HBO en MBO bij de kennisontwikkeling van belang. Een HBO-opleiding verkeer en vervoer met een module duurzaamheid zou een goede bijdrage kunnen leveren aan de kennisvalorisatie. Uiteraard zijn hier nog vele varianten op mogelijk en voor een vervolg van een project zou dat zeker een aandachtspunt moeten zijn. Bij de voortzetting van het bevorderen van de transitie naar duurzame mobiliteit zou ook gekeken moeten worden naar de verschillende platforms. Er zijn veel platforms die zich op landelijk niveau bezig houden met (een deel van) duurzame mobiliteit. Complementariteit zou hierbij onderzocht en uitgangspunt moeten zijn. Voor de relatie tussen Amsterdam Cycling to Sustainability en Transumo was deze complementariteit zeer duidelijk: Transumo als landelijke koepel met een breed scala aan projecten; AC2S gericht op de Amsterdamse regio en een project met verschillende activiteiten. Zeker is dat de transitie naar duurzame mobiliteit nog niet voltooid is en dat zelfs het eindpunt niet duidelijk te definiëren is. Wel is het zeker dat aandacht, maatschappelijk draagvlak, politieke wil en bedrijven steeds meer willen. Dit blijven faciliteren en aanjagen zien wij vanuit AC2S en AIM als een doel voor de komende jaren. __________________________________________________________________________________ 15
Bijlage De volgende bijlagen zijn in digitale vorm bij deze eindrapportage opgenomen:
Nr.
Omschrijving
Betrekking op deliverable
1 2
Design Brief New Amsterdam Bike Slam Boek New Amsterdam Bike Slam
A A
Deze bijlagen zijn te vinden in de Transumofootprint onder project AC2S
__________________________________________________________________________________ 16
Bijlage: Mijlpalen Mijlpalen voor wetenschappelijke output Wetenschappelijke publicatie W1 Dissertaties/theses W2 Wetenschappelijke publicaties W3 Wetenschappelijke seminars Internationalisering W4 Aansluiting internationale netwerken W5 Participatie internationale deskundigen Toepassingen W6 Toepassingen (valorisatie)
Mijlpalen voor economische en maatschappelijke output Duurzame kennisinfra M1 Meer-partij onderzoek M2 Best practices M3 Samenwerkingsverbanden Kennis duurzame mobiliteit M4 Conceptontwikkeling M5 Kennis over technologische vernieuwing M6 Kennis van gebruikers Ervaring voor implementatie M7a Gebruikersoriëntatie M7b Gebruikersparticipatie M8 Praktijkcases M9 Proeftuinprojecten M10 (Ontwikkelen) transitiekennis Concretisering M11 Investeringsprojecten M12 Commerciële tools Mijlpalen innovatietraject, incl. kennistransfer Communicatie-uitingen K1a Website* K1b Factsheets projecten K1c Transumo brochure/leaflet K1d Transumo jaarverslag K1e Transumo jaarcongres Toegepaste publicaties K2 Onderzoeks(tussen)rapportages K3 Vakpublicatie K4 (Bijdragen) Vaksymposia K5 Lezingen, interviews Onderwijs K6 Onderwijscases HBO/WO K7 Afstudeerprojecten/stages Communities K8 Communities/Networks of Practice
Bijdrage project
1 2 5
Bijdrage project 1 1
5 1 1 1 1
1
5 Bijdrage project 1 1
2 1
1 2 1
__________________________________________________________________________________ 17
Over Transumo Transumo (TRansition SUstainable MObility) is een platform van meer dan 300 bedrijven, overheden en kennisinstellingen die gezamenlijk kennis ontwikkelen op het gebied van duurzame mobiliteit. Transumo streeft naar een transitie vanuit het huidige, inefficiënte Nederlandse mobiliteitssysteem naar een duurzaam systeem dat bijdraagt aan versterking van de economische concurrentiepositie, met aandacht voor mens en milieu. Transumo’s activiteiten zijn gestart in 2005 en liepen tot eind 2009. Er is binnen Transumo gewerkt aan ruim 35 projecten en ruim 30 Top-up’s. Louis Pasteurlaan 6 PO Box 80 2700 AB Zoetermeer T +31 (0)79 347 09 50 F +31 (0)79 347 09 55
[email protected] www.transumo.nl
Meer informatie over dit project en andere Transumo-projecten is te downloaden op: www.transumofootprint.nl
