ECONOMIE
.
/pro�el
Klaas Kn0t is voor niemand bang ' '
'
Er w a s veel gekrakeel rond ziJn benoeming, maar de nieuwe resident van De ederlandséhe Bank gaat vol , in·. . ae aanvaL ...
door Mathijs Rotteveel beeld Roei Rozenburg
·- � ..
ECONOMIE
·1>
Gespannen trommelt Klaas Knot met zijn
collegebanken zat, zegt zijn voormalige
Na het behalen van zijn bul gaat Knot
vingers op tafel. Het is zijn eerste grote
professor Cees Sterks, destijds hoogleraar
promotieonderzoek doen in Groningen,
persconferentie als president van De Ne
openbare financiën: "Ik hield nooit zo van
bij professor Jakob de Haan. "Er was net
derlandsche Bank. Die vindt plaats op een
studenten die ja en amen zeiden. Knot was
een andere aio aangenomen," zegt Sterks.
cruciaal moment voor de Nederlandse
het tegenovergestelde. Hij liet zich niet
"We verwachtten niet dat die ooit een
politiek. We schrijven eind maart 2012; de
met een kluitje in het riet sturen, was nooit
proefschrift zou afronden. Die hebben we
kabinetsonderhandelingen in het Catshuis
onder de indruk van autoriteit. Alleen met
dringend verzocht te vertrekken om Klaas
zijn vastgelopen en het kabinet lijkt te gaan
goede argumenten kon je een discussie
binnen te halen. Hij wilde misschien geen
vallen over de volgens Knot onontbeerlijke
van hem winnen. Als een professor geen
wetenschappelijke carrière, maar zag wel
bezuinigingen. In de ontvangsthal van
bevredigend antwoord gaf op vragen, hiel
in dat hij het met een stevigere theoreti
DNB hurken een stuk of vijf fotografen aan
den de meeste studenten op met doorvra
sche basis ook in een beleidsmatige loop
zijn voeten, zo'n dertig journalisten wach
gen. Uit beleefdheid misschien. Knot niet."
baan verder zou schoppen." Knots onder
Veel van die journalisten hebben het
Knots vader is handelaar in veevoeder, zijn
in de EU. Hij begint op dezelfde dag aan
ten op wat komen gaat.
werp: overheidsfinanciën en rentetarieven
Knot (1967) knap lastig gemaakt sinds zijn
moeder onderwijzeres. Met zijn ouders,
zijn promotieonderzoek als Van der Lecq,
benoeming mei vorig jaar bekend werd.
broer en zus zit hij begin jaren zeven-
ze delen aanvankelijk een kamertje op de
Ze schreven dat zijn aanstelling politiek
tig elke zondag keurig in de kerkbanken
universiteit. "We hebben daar een paar
gekleurd was. Hij zou ook te jong zijn en te
van de gereformeerde gemeente in zijn
weken gezeten, samen een boekenkast in elkaar gezet," zegt Van der Lecq. "Klaas was
onervaren. Als voormalig rechterhand van
geboortedorp Onderdendam, een gehucht
minister Jan Kees de Jager van Financiën
vijftien kilometer van Groningen. Een ver
erg ambitieus. Hoe kom ik in Washington
kon hij ook nooit zo onafhankelijk zijn als
huizing van de familie naar Drachten loopt
bij het Internationaal Monetair Fonds? Die
een DNB-president hoort te zijn. Boven
uit op een financieel debacle. Eind jaren
vraag hield hem bezig. Ze hadden daar
dien was het helemaal niet netjes zoals
zeventig stijgen de huizenprijzen snel, de
toen allerlei quota, voor Aziaten, vrouwen,
hij zichzelf voorbij Lex Hoogduin had ge
ouders van Knot hebben een nieuw huis
ga maar door. Het was niet makkelijk om
wurmd, de eigen kandidaat van DNB voor
gekocht voordat het oude is verkocht. In de
er als witte man binnen te komen."
het presidentschap.
winter van 1979 stort de markt in. De oude
Zoals het wel vaker gaat binnen de
Journalisten die dat schreven, kennen
woning gaat een jaar later op een executie
'Groningse maffia' (veel economen uit
Knot niet, vindt hij zelf. Dat zal hij op deze
veiling met veertig procent verlies van de
die stad werken bij DNB en spelen elkaar
persconferentie bewijzen. Met zijn onmis
hand. Knot vertelt het aan weekblad
kenbare Groningse tongval bedankt hij
Nederland,
Vrij
na alle kritiek op zijn onerva
balletjes toe) vraagt oud-studiegenoot Lex Hoogduin, inmiddels werkzaam aan het
routineus zijn zo bekritiseerde voorganger
renheid met crises. "We hebben het een
Amsterdamse Frederiksplein, aan Knot of
Nout Wellink en Lex Hoogduin, de man
paar jaar krap gehad. Mijn moeder moest
hij na diens promotie bij DNB wil komen werken. Maar Knot wil nog steeds naar
die hij rechts inhaalde. Die zijn nu weg bij
meer gaan werken." Het gezin ging ook
DNB, en Knot is hun erkentelijk voor hun
een jaar niet op vakantie. Hoe sneu voor
het IMF. Pas als Hoogduin belooft dat
'grote verdiensten'
het gezin Knot ook, het is niet te vergelij
DNB voor hem een baan in Washington
Dan, na een paar minuten, zet hij de aanval
ken met de moeilijkheden waarmee Knot
zal regelen, gaat hij volgens
in. Hij niet onafhankelijk? Kom nou. "De
in zijn huidige baan te maken heeft.
Voice,
Europese Centrale Bank heeft met on
De jonge Klaas wil de beste zijn op school,
Britse tijdschrift
conventionele maatregelen tijd gekocht,"
en later ook op de universiteit. "Aan het
Op de afdeling economisch beleid houdt Knot zich bezig met de monetaire politiek
European
een krant die gelieerd is aan het
The Economist, overstag.
begint Knot. "Tijd die nu moet worden
begin van zijn studie was hij zeer bezig
gebruikt om de overheidsfinanciën op
met zijn studieresultaten," zegt Fieke van
van de Europese Centrale Bank. Na drie
orde te brengen." Zo, die zit. "Deze nood
der Lecq, oud-studiegenoot en nu onder
jaar bereikt hij zijn doel, als het IMF hem
zaak is zeker geen exclusief Zuid-Europese
meer hoogleraar pensioenmarkten aan de
vraagt vanuit Washington de eurozone te
aangelegenheid," gaat hij verder. En daar
Erasmus Universiteit in Rotterdam. "Hij
monitoren.
bovenop: "Ook de Nederlandse overheicts
wilde weleens opschepperig uit de hoek
Knot geniet van de intellectuele uitdagin
financiën zijn zorgwekkend." Aul
komen. "Ik heb een acht, wat heb jij?" Dan
gen die het IMF biedt, maar de bureauera
In een paar minuten verkoopt Knot zijn
had ik vaak ook een acht, dat wel, maar aan
tie en strakke hiërarchie vallen hem zwaar.
boodschap: zonder poespas, zonder
dat competitieve van Klaas moest ik wel
Als hij op het punt staat zich te gaan bezig
omwegen. We moeten bezuinigen, de
een beetje wennen."
houden met het economisch herbouwen
hypotheekrenteaftrek moet afgeschaft
Een feestbeest is Knot niet. Buiten de
van Kosovo, in 1999, belt DNB weer. Of hij
worden en dat euroreferendum moet er
collegebanken is hij veel bij studenten
directeur wil worden van de snelgroeiende
nooit komen.
volleybalvereniging Donitas te vinden,
afdeling Toezicht. Dat wil hij. Hij weet zijn
waar hij - ondanks zijn beperkte gave voor
vrouw, die net een verblijfsvergunning
Het is Knot ten voeten uit. Een zaal vol
die sport - fanatiek speelt en coacht. Daar
voor de VS wil aanvragen, over te halen
journalisten brengt hem niet van zijn stuk.
ontmoet hij ook zijn latere vrouw Tiny, met
terug te keren naar Nederland.
Niets doet dat eigenlijk. Dat was al zo toen
wie hij nu twee kinderen heeft en in de
Met zijn 36 jaar is Knot de jongste divisie
hij zo'n 25 jaar geleden in de Groningse
Amsterdamse Watergraafsmeer woont.
directeur die DNB ooit heeft gehad. Hij
50-HP/DE TIJD-MEI 2012
In de pers
Nieuwkomer Knot was in zijn eerste maanden als president van DNB niet bang voor opzienbarende uitspraken. Een bloemlezing. /Griekenland
/Sluitstuk eurobonds
lH-woord
/Kariger oude dag
/Tussenformatie
"Ik zeg niet dat Griekenland
"Eurobonds zijn obligaties
"Een van de kwetsbaar
Veertig procent van de
"Ik kan moeilijk opmerkin gen maken over de politieke
niet failliet kan gaan. Ik ben
met een rente die voor alle
heden van de Nederlandse
Nederlanders moet het vol
er lang van overtuigd ge
eurolanden gelijk is. Nu zie
economie is de grote
gens Knot gaan doen met
situatie. Maar ik kan wel
weest dat een faillissement
je dat de rentes voor Zuid
hypothecaire schuld: maar
een lager pensioen. Knot:
zeggen dat de uitdagingen
128 procent van het
niet nodig is. Maar ik ben
Europese landen zo sterk
liefst
"Het is een voorgenomen
dezelfde zullen blijven. Wij
nu minder stellig in het uit
oplopen dat deze landen in
BNP. Dat is in internationaal
korting die dan in de loop
kunnen ons geen verloren
sluiten van een faillissement
acute problemen komen.
opzicht echt ongekend. We
van volgend jaar geeffectu
jaar veroorloven. Niet met
dan ik een paar maanden
Dat kan met eurobonds niet
hebben een fiscaal regime
eerd zal worden."
de overheidsfinanciën en
geleden was."
meer gebeuren. Daarom
dat maximaal lenen en
Journalist: "U zegt: het
niet met het hervormen
Als eerste Europese cen
vind ik ze op termijn
minimaal aflossen stimu
betreft veertig procent van
van de economie. Ik denk
trale bankier gooit Knot de
onvermijdelijk. Maar pas
leert. Aan dat lenen is vorig
de mensen, dat is bijna de
ook dat alle betrokkenen
knuppel in het hoenderhok.
als sluitstuk. Eerst moeten
jaar paal en perk gesteld
helft van de mensen die een
zich dat realiseren. De
De Grieken hoeven niet ten
alle landen hun begrotings
met de Gedragscode Hypo
pensioen hebben. Dat is een
economische uitdagingen
koste van alles binnen de
discipline en economieën
thecaire Financiering. Dat
enorme klap voor het land."
vragen om een antwoord,
EU gehouden te worden.
op orde hebben, moeten
juich ik zeker toe. Maar ik
Knot: "Ja, dat is een weinig
ongeacht de politieke
Het Financieele Dagblad,
staatsschulden zijn gesa
vind dat het nu tijd is voor
vreugdevolle mededeling."
constellatie."
23 september 2011.
neerd en weer binnen de
een logische vervolgstap
Knot deelt een flinke klap
De coalitieonderhandelin
grenzen van het Stabiliteits
om ook aan dat aflossen
uit.
gen in het Catshuis lopen
pact zijn gebracht."
iets te doen."
Nieuwsuur.
Knot pleit voor verregaande
Knot roept politiek Den
financiële integratie van
Haag op om heilig huisje
Persconferentie DNB.
Europa en gezamen-
nummer één in de politiek
maart
lijke staatsleningen met
eens omver te schoppen.
Griekenland, Spanje en
Vrij Nederland.
Portugal.
2
november
5 januari 2012.
stroef. Knot maant tot haast met bezuinigen.
29
2012.
2011.
Speech tijdens financieel forum OMFlF.
26
september
2011.
51
ECONOMIE
werkt vijf jaar direct onder president Nout Wellink als in 2008 de financiële crisis uitbreekt. Met topambtenaar Bernard ter Haar van Financiën werkt hij aan het red den van onder meer ABN Amro en ING. ·>-
Als Ter Haar niet veel later vertrekt naar het ministerie van V ROM, belt Wouter Bos, dan minister van Financiën, naar Nout Wellink Knot heeft een goede indruk gemaakt. Kan
'Nout Wellink was goed in heel veel praten, zonder veel
te zeggen. Knot is transparant. Hij heeft de bank opengegooid.'
hij Ter Haar niet opvolgen? Jazeker well Eenmaal bij Financiën wordt de goede indruk bevestigd. In mei 2011 is Knot volgens European
Voice bezig met de
best failliet kan gaan. Hij spoort het kabinet
de commissarissen onafhankelijk zijn,
laatste gespreksronde voor de functie van
aan eindelijk korte metten te maken met
voldoende expertise hebben en genoeg
thesaurier-generaal, de hoogste functie
die hypotheekrente-aftrek, hij pleit voor
tijd. De benoemingen van de laatste jaren
op het departement. Op dat moment
gemeenschappelijke obligaties voor de
voldoen al niet aan al deze criteria."
vliegen DNB en Financiën elkaar publie
eurolanden en zet het kabinet meermalen
Met de recente benoeming van Wim
kelijk in de haren over Wellinks beoogde
aan vaart te maken met bezuinigen. Nu
Kuijken als opvolger van overheicts
opvolger Lex Hoogduin. Premier Mark
gaf Knots voorganger Wellink ook weleens
commissaris André de Jong slaat minister
Rutte en minister van Financiën De Jager
financieel advies aan Den Haag, maar dat
De Jager de plank helemaal mis, volgens
vinden hem te veel bij de oude kliek van
was subtieler, omfloerster. "Wellink was
Eijffinger. "Hij is een ambtenaar met
DNB horen. De twee schuiven Knot naar
goed in heel veel praten, zonder veel te
verstand van de Nederlandse delta. Hier
voren. Schoorvoetend gaat DNB gaat ak
zeggen," zegt Sterks, Knots oude leermees
mee geeft de minister aan dat hij het crite
koord, Knot treedt per 1 juli 2011 aan.
ter uit Groningen. "Knot heeft de bank
rium van deskundigheid niet echt serieus
opengegooid. Hij beroept zich niet op zijn
neemt." Medio april werd Feike Sijbesma
Door het tumult rond zijn benoeming
autoriteit, maar op zijn intellect. Hij is ook
benoemd tot commissaris bij DNB. Hij is
begint hij echter wel met een achter
bereid te luisteren. Zijn optreden tot nu toe
bestuursvoorzitter van chemieconcern
stand. Een van de grootste critici van zijn
is een openbaring."
DSM. Ook hij kan niet bogen op een lange
aanstelling is Sylvester Eijffinger, Tilburgs
Ook Sylvester Eijffinger is, ondanks zijn
staat van dienst als toezichthouder, aldus
econoom en lid van het economisch ad
kritiek op Knots benoeming, vooralsnog
Eijffinger.
viespanel van het Europees Parlement. Net
te spreken over de jongeling. "Hij is een
Nu zijn nog vier nieuwe namen nodig.
na Knots aanstelling uit hij in een artikel
uitstekend econoom," zegt hij. "Ik heb ook
Volgens hoogleraar Fieke van der Lecq,
op economenblog MeJudice zijn zorgen
nooit beweerd dat hij zijn taak inhoude
Knots studiegenoot uit Groningen, gaat
lijk niet zou aankunnen. Hij wil weleens
het erg lastig worden die te vinden. "Ze
Centrale Bank. Die komt in het geding,
stevige interviews geven met duidelijke
gaan relatief weinig verdienen en mogen
vindt hij, omdat daar met Wellink ook
boodschappen voor Den Haag. Dan zeg
niet verbonden zijn aan een andere Neder
de Duitsers Axel Weber en Jürgen Stark
gen collega's: 'Goh, is dat wel nodig7' Maar
landse bank of verzekeraar. Dan wordt de
zijn vertrokken. In hen heeft Europa drie
er is niks mis met meer openheid."
spoeling dun." Bovendien is de toeziehts
over de onafhankelijkheid van de Europese
structuur van DNB door de nieuwe Haagse
strenge bankiers verloren die de inflatie Toch is Eijffinger nog lang niet tevreden
verwachtingen alleen maar onduidelijker
politieke onafhankelijkheid van de bank,
over de 'nieuwe DNB'. De cultuuromslag
geworden. "Het ministerie van Financiën
vindt Eijffinger.
die de parlementaire commissie-Schelte
houdt het dagelijkse toezicht van DNB
"Knot was een van de belangrijkste ad
ma bepleitte (ze deed onderzoek naar de
ook al in de gaten. Pas als de rolverdeling
viseurs van de minister van Financiën
rol van de centrale bank bij de ondergang
duidelijk wordt, zullen meer potentiële kandidaten interesse tonen."
laag wisten te houden en stonden voor de
en moest dus letterlijk van de ene op de
van DSB), is volgens hem ergens halver
andere dag bereid en in staat zijn zich van
wege blijven steken. De directie van de
die minister niets aan te trekken," schrijft
bank is enigszins vernieuwd, maar bij de
En Klaas Knot? Die rent zich rot tussen alle
raad van commissarissen van de bank
toezichthouders aan wie hij, zelf toezicht
minder streng zal opstellen ten aanzien
wringt het pas echt, vindt Eijffinger. Sinds
houder, verantwoording moet afleggen:
van de onafhankelijke positie van de cen
in februari de Wet versterking gavernanee
het ministerie, de raad van commissaris
trale bank en het anti-inflatie beleid."
DNB en AFM in werking is getreden,
sen, de bankraad en de ECB in Frankfurt,
Eijffinger. "De kans bestaat dat hij zich veel
moeten commissarissen de kwaliteit van
waar hij twee keer per maand heen moet.
Knot weet wat hem te doen staat: zijn
het toezicht van DNB continu in de gaten
Maar ja, Knot kan moeilijk ook nog zijn
onafhankelijkheid bewijzen. Daar werkt hij
houden. Het failliet van Icesave en DSB
eigen toezicht hervormen, toch7 Van der
vanaf het begin van zijn aanstelling aan.
maakte duidelijk dat het algemene toe
Lecq: "Je weet het niet. Misschien is hij
Als eerste centrale bankier van een Euro
zicht op DNB als geheel niet genoeg was.
daar achter de schermen in Den Haag al
pese bank zegt hij openlijk dat Griekenland
Eijffinger: "Voor die nieuwe taak moeten
voor aan het lobbyen."/
52-HP/DE TIJD-MEI 2012
ECONOMIE door Hans van Brussel beeld Andy Grogan
/Cijfers
70%
•
Ouderen Beroepsbevolking
•
Jongeren
/Ha de vergrijzing De babyboomers zijn enorm in aantal en
met het almaar ouder worden van die
vormen een eenmalige maar wel langdurige
generatie. In
2045
zijn de effecten het
neemt af en het percentage jongeren is relatief stabiel. Dat is de nieuwe trend van
2060 wordt het nog beter.
aanslag op onze portemonnee. Pensioenen
grootst. Vanaf dat jaar- de babyboomers
dat moment, ná
worden te duur, AOW ook en de kosten
zijn dan wel zo'n beetje overleden - wordt
Dan zien we een veel vrolijker beeld, voor de
van de gezondheidszorg stijgen met het
het allemaal weer redelijk normaal: de
mensen die dan oud zijn.
toenemen van de levensverwachting.
beroepsbevolking groeit (als percentage van
De AOW-leeftijd kan tegen die tijd weer
Destijds is nauwelijks rekening gehouden
de totale bevolking). het percentage ouderen
omlaag. Met de kennis van nu./
53
