Wie is er bang voor het evidence-beest? Op zoek naar goed onderwijs voor jonge kinderen Helma Brouwers
Goede opvang en goed onderwijs aan jonge kinderen doen er toe.
Sylva, K. et.al. Early Childhood Matters, EPPE 2010
Onderzoek naar lange termijn effecten van Perry Preschool Project (High/Scope) “Investeren in ECEC loont”.
Waarom blijkt uit onderzoek dat onze VVEaanpak geen resultaten oplevert, terwijl men in sommige landen wel succes boekt? • Opvattingen over welke didactische aanpak kwaliteit oplevert • De opvattingen over wat vroeg- en voorschoolse educatie moet opleveren
Wat is goed onderwijs aan jonge kinderen? • Als de (toets)resultaten goed zijn… • ..en de inspectie tevreden is… • .. als het ‘evidence-based’ is; bewezen resultaten oplevert...
• Wat willen we bewijzen?
• …als kinderen er blij van worden…. • ..als ze willen leren... • … als we fundamentele leerprocessen tot stand brengen. Zonder de onvoorwaardelijke medewerking van kinderen zélf, kunnen we geen kwaliteit leveren. Vrij naar Janusz Korczak
Wat willen we bereiken? Einddoel Kennis Persoonsvorming
Vaardigheden
leer processen
Ontwikkelingsprocessen Basisvoorwaarden voor leren en ontwikkelen
Holistische aanpak Bron: Brouwers, H. Kiezen voor het jonge kind
Een invulling…. Geëngageerde persoonlijkheid met zelfvertrouwen en aandacht voor anderen
Zich kunnen en durven uiten/ betrokken zijn
Getallenrij/ Sommen kunnen maken/ teksten letterkennis kunnen lezen Mathematisch inzicht/getalbegrip/ kunnen ordenen/ fonologisch bewustzijn
Veiligheid, zelfvertrouwen, nieuwsgierig zijn.
Persoonsvorming…
Bron: Kyung Hee Kim (2011). The creativity crisis: The decrease in creative thinking scores on the Torrance Tests of Creative Thinking. Creativity Research Journal, 23, 285-295.
De maatschappij berooft kinderen in toenemende mate
– van de mogelijkheid tot vrij spel – van de mogelijkheid tot falen Kyung Hee Kim : ”The creativity crisis”
Peter Gray: zorgen over steeds minder spel en spelgelegenheid voor kinderen “Hoe meer speeltijd we kinderen afnemen, hoe angstiger en depressiever onze kinderen worden”
Biologisch/evolutionaire functie van spel
“We hebben niet méér school nodig, maar minder” Schools denken: “We menen dat kinderen alleen op een schoolse manier en alleen van ons, volwassenen leren”
https://www.youtube.com/watch?v=Bg-GEzM7iTk
Wat bedoelt Gray met ‘spel’? • “Écht spel is zelfgestuurd en zelf geleid spel • Dus zonder toezicht of bemoeienis van volwassenen.”
• Waarin van alles gebeurt dat niet gepland is.
Waarom is vrij spel volgens Gray zo belangrijk? • Controle over je eigen leven • Sociaal/emotionele vaardigheden als – emoties van anderen begrijpen – rekening houden met anderen
• Omgaan met risico’s en angst
Kinderen die niet kunnen spelen raken depressief en sociaal en emotioneel gehandicapt
Schema van doelen Einddoel Kennis Persoonsvorming
Vaardigheden
leer processen
Ontwikkelingsprocessen Basisvoorwaarden voor leren en ontwikkelen Bron: Brouwers, H. Kiezen voor het jonge kind
Onderwijs aan jonge kinderen is gericht op ontwikkelingsprocessen, niet op leerresultaten
B C
1 2 3
Ontwikkelingsprocessen zijn het fundament voor leerprocessen
Basis van lezen en schrijven
ruimtelijk inzicht
gevoel voor rijm en ritme
betekenis van geschreven taal
motoriek
symboolbegrip verhaalbegrip
representaties executieve functies
Een juist evenwicht tussen…. Bedoelingen van en betekenis voor het kind
Bedoelingen van en betekenis voor ons
Een goede afstemming geeft wederzijds enorm veel plezier
Afstemmingsproblemen met jonge kinderen in een notendop…
Hoe belangrijk is die juiste afstemming en dat plezier? Sensitiviteit + responsiviteit = Kijken en luisteren naar kinderen en met liefde en warmte reageren! Onderzoek toont aan dat die afstemming van levensbelang voor een goede ontwikkeling
Stress verstoort de ontwikkeling van de hersenen “Kinderen moeten zich veilig voelen om te kunnen leren – als school stress veroorzaakt, zullen de hersenen meer energie besteden aan zelfbescherming dan aan leren en ontwikkelen.”
De architectuur van de hersenen van jonge kinderen wordt letterlijk gevormd door responsieve interactie Jack Shonkoff
Goed, slechter, slechts • Gezonde stress; spanning die ervaren wordt als een uitdaging • Aanvaardbare stress; waar we mee leren omgaan en waarvan we onszelf herstellen • Schadelijke stress; de hersenen kunnen zich niet meer ontwikkelen
Studie van verwaarlozing; negeren is schadelijker dan boos zijn of slaan Responsieve interactie: - Af en toe niet reageren veroorzaakt geen schade, kan zelfs gunstig zijn - Vaak niet reageren veroorzaakt schade die te repareren is - Lange periode van geen aandacht geven veroorzaakt blijvende schade
De kwetsbaarheid van jonge kinderen 0-7 jaar Hun hersenen zijn nog volop in ontwikkeling Hoe die zich zullen ontwikkelen hangt af van de vroege ervaringen
Snelle toename van verbindingen in de eerste twee jaar
Sensitieve, responsieve interacties • De kwaliteit van de kind / leerkracht interactie is de meest bepalende kwaliteitsfactor in vroegen voorschoolse educatie • Vooral Sustained Shared Thinking (SST) heeft een gunstig effect op de ontwikkeling van jonge kinderen
Kathy Sylva, leiding van het grootschalig longitudinaal EPPE-onderzoek in Groot Brittannië
Loren (3 jaar) zit op de boomstam, vlak bij de deur. De andere kinderen zijn aan het schilderen. De stagiaire zit Loren zitten en vraagt haar: “wil je niet meedoen?” Loren kijkt verbeten en schudt zachtjes haar hoofd. “Nee, zij wil nooit iets ,” zegt de leidster, “Laat haar maar.” Even later gaat de stagiaire weer naar haar toe en vraagt of ze naast haar op de boomstam mag komen zitten. Loren protesteert niet, maar kijkt haar wantrouwend aan. “We zitten op de boomstam”, zegt ze. Loren knikt. (stilte) “Jij zit al heel lang op de boomstam, hè?” Loren knikt weer (stilte). “Vind je het fijn op de boomstam?”…….. “Mama komt da’lijk, “zegt Loren na een korte stilte. “Oh, je wacht op mama?” concludeert de stagiaire. (stilte) “Dat duurt lang, hè, als je op iemand wacht”, zegt de stagiaire tenslotte. “Ja!” zucht Loren. De stagiaire gaat weer eens kijken bij het schilderen. Na enige tijd voelt ze opeens een hand in haar hand; Loren! “Wil je meedoen’”, vraagt ze. Loren knikt. Ze laat zich het schortje omdoen en krijgt een vel papier. Even later is ze aarzelend aan het schilderen. “Je weet het nooit met haar” is het commentaar van de leidster.
Leerkracht: Patrick: Leerkracht: Patrick: Leerkracht: Armin: Leerkracht : Dolf: Leerkracht:
Joshua: Patrick:
Armin: Patrick: Leerkracht:
“Kijk eens naar die schoenen van jou. Ze geven licht als je loopt. Cool hoor!”. “Ja, dat doen ze!”(hij stampt een paar maal op de grond) “Hoe kan dat, dat ze licht geven?” “Omdat ze nieuw zijn.” “Oh!...De mijne zijn ook nieuw, maar ze geven geen licht.” “Je moet ermee stampen, zo!” (doet het voor) (stampt) “Nee, ik zie nog geen licht.” “Nee, kijk, je moet gaten erin hebben .“(wijst de gaten aan in Patricks schoenen) “Kijk ik heb gaten, en Joshua hier ook, kijk maar. Maar ze lichten niet op, die van Josh ook niet. Ik vraag me af hoe dat kan.” “Je hebt batterijen nodig. Ik denk dat je batterijen nodig hebt!” “Ja, je hebt batterijen nodig om ze te laten werken” (denkt even…) Maar, ik zag geen batterijen toen ik mijn tenen erin deed.” “Ik denk dat de batterijen onder je tenen zitten.” “Maar ik voel geen batterijen onder mijn tenen.” “Ik vraag me af hoe we er achter kunnen komen waar de batterijen zitten.”
Afzien van je leerkracht-rol….
1. demonstratie
3. ‘toevallige’ ontdekkingen
2. instructie met onderbreking
4. aanbod zonder interventie
Betrokkenheid en welbevinden; kwaliteitscriteria (EGO-F.Laevers)
Werken aan kwaliteit in onderwijs en opvoeding aan jonge kinderen = werken aan leerkracht kwaliteit • Je terughoudend kunnen opstellen • Kijken en luisteren naar kinderen • Interveniëren zonder de flow van het spel te storen • Helpen nieuwe uitdaging aan te gaan, zonder iets op te dringen
