em ex jk
ki In
KIJK! VOEDING mijn leven
Leerjaar 1
aa pl Leskatern 2
r
Geschikt voor
praktijkonderwijs Basis - Kader
INLEIDING
ki In
Voeding
Eten doen we allemaal, elke dag. Het is niet altijd makkelijk om gezonde keuzes te maken. Je moet weten wat gezond is en wat niet. Wat heb je eigenlijk nodig per dag? Wat staat er beschreven op etiketten? Dagelijks worden we beïnvloed door onze omgeving: reclame, verleidingen, gedrag van anderen. Het is dus erg belangrijk om kennis van voeding te hebben.
em ex jk
Gezond zijn en blijven Jongeren ontbijten soms slecht of neigen teveel naar snacks, snoep en frisdrank. Dat beïnvloedt niet alleen hun gezondheid, maar ook hun schoolprestaties. Gezond eten en voldoende bewegen dragen bij aan het behouden van een gezond gewicht en verlagen de kans op overgewicht. Overgewicht is op lange termijn een risicofactor voor welvaartsziekten als diabetes type 2 en hart- en vaatziekten. Op korte termijn heeft overgewicht ook nadelen, zoals een minder positief zelfbeeld en het niet goed mee kunnen doen met activiteiten. Om gezond te zijn en te blijven, staan in dit leskatern opdrachten en taken om jongeren bewust te maken van gezond eten en leven.
Leskatern 2 De aftrap
5
Hygiëne
2
De schijf van vijf
6
Verantwoord tussendoortje
3
Energie en tussendoortjes
4
Wat drink jij?
r
aa pl
1
INHOUDSOPGAVE
ki In
1. De aftrap 4 2. De schijf van vijf
5, 6
3. Energie en tussendoortjes
7, 8
4. Wat drink jij? 9, 10 5. Hygiëne 11
em ex jk
6. Verantwoord tussendoortje 12, 13
Werkbladen
Werkblad 1: Etiketten lezen
Werkblad 2: De schijf van vijf Werkblad 3: Suikerklontjes
Werkblad 4: Maak je eigen mueslireep Verdiepingskaarten
Verdiepingskaart 1: Wat eet en beweeg ik? Verdiepingskaart 2: Woordzoeker
Verdiepingskaart 3: Voedselhygiëne Verdiepingskaart 4: Zintuigen
r
aa pl
2
DE SCHIJF VAN VIJF
ki In
Voorbereiding •
http://www.smaaklessen-online.nl -> Groep 6 -> Gezond -> afbeelding
• Afbeelding schijf van vijf klaarzetten op het digibord • Grote vellen gekleurd papier voor elke groep (geel, bruin, groen, blauw, oranje) • Scharen • Vijf blanco kaartjes voor elke leerling • Bekijk werkblad 2: De schijf van vijf
em ex jk
INTRODUCTIE
De vorige les zijn we bezig geweest met gewoontes en etiketten lezen. Deze les gaan we het hebben over de schijf van vijf. Kennen jullie deze al?
OEFENING 2.1 Afbeelding schijf van vijf
Doel De leerlingen maken kennis met de schijf van vijf.
!
Tip: Leuke game om klassikaal te oefenen op het digibord: http://games.voedingscentrum.nl/schijf/
r
aa pl
Opdracht • Klik op afbeelding en neem de schijf van 5 klassikaal door via het digibord.
5
ki In
OEFENING 2.2 Puzzel schijf van vijf
Doel De leerlingen kunnen zelf de schijf van vijf in kaart brengen.
em ex jk
Opdracht • Verdeel de klas in groepjes. • Leerlingen bekijken werkblad 2: De schijf van vijf • De groepjes maken een schijf van vijf-puzzel. • Knip vijf verschillende onderdelen. • Let op de grootte van de onderdelen. • Let op, elke keer moet 1x voorkomen in de schijf. • Schrijf op waar elk onderdeel voor staat: - Groente en fruit -> groen - Granen, brood en aardappelen -> bruin - Water en vocht -> blauw - Vet en olie -> geel - Melkproducten, vlees, vis en eieren -> oranje • Leg de onderdelen in de goede volgorde aan elkaar.
OEFENING 2.3
Kaartjes schijf van vijf
Doel De leerlingen weten producten in de juiste onderdelen te plaatsen in de schijf van vijf.
r
aa pl
Opdracht • Leerlingen gaan aan de slag met 5 blanco kaartjes. • De leerlingen schrijven op elk kaartje iets wat ze vaak eten of drinken. • Per groepje leggen ze alle kaartjes op een stapel. • Om de beurt pakt een leerling een kaartje leest voor wat erop staat en probeert deze in het juiste onderdeel van de schijf van vijf te leggen. • Lukt dat? Past elk kaartje in een onderdeel? • Bespreek welke kaartjes de groepjes in welk onderdeel hebben gelegd.
6
6 VERANTWOORD TUSSENDOORTJE
ki In
Voorbereiding • Download poster: Was je handen http://www.gavoorgezond.nl/index.cfm?act=esite.tonen&pagina=297
em ex jk
• Zeep en papier • Bekijk werkblad 3: Maak je eigen mueslireep. Of zoek een recept voor een verantwoord tussendoortje. Dit recept moeten leerlingen zelf kunnen maken in 30 minuten met middelen die op school beschikbaar zijn. Maak dan ook een stappenplan voor de bereiding. • Alle ingrediënten en materialen voor het bereiden van het tussendoortje • Bordjes • Fototoestel • Elk groepje bekijkt het stappenplan voor het bereiden van een tussendoortje
INTRODUCTIE
De vorige les zijn we bezig geweest met verschillende soorten hygiëne. Deze les gaan we verantwoorde tussendoortjes maken.
OEFENING 6.1
aa pl
Handen wassen
Doel De leerlingen hebben schone handen voordat ze eten gaan bereiden.
Opdracht • Hang de poster op in de klas. • Alle leerlingen wassen de handen volgens de instructie op de poster.
r 12
ki In
OEFENING 6.2 Tussendoortje maken
Doel De leerlingen ervaren hoe leuk en makkelijk het kan zijn om zelf verantwoorde tussendoortjes te maken.
r
aa pl
em ex jk
Opdracht • Verdeel de leerlingen in groepjes. • Bespreek met de leerlingen het stappenplan. • Bereiden van tussendoortje in groepjes. • Opruimen van alle materialen en schoonmaken werkplek. • Gezamenlijk op de foto met het eindresultaat. • Gezamenlijk opeten van verantwoord tussendoortje.
13
WERKBLAD 1: Etiketten lezen Op pakjes, blikjes en flessen met eten of drinken zit een etiket.
ki In
Op dat etiket staat informatie over het product.
CHOCOLADEKOEKJES
145 g
MINICRACKERS
250 g
1 koekje
16,25 g
1 cracker
6,25 g
503 kcal 6,8 g 62,4 g 21,1 g 2,9 g 0,5 g
Voedingswaarde per 100 g Energie Eiwitten Koolhydraten Vetten Vezels Zout
445 kcal 12 g 64 g 16 g 3g 0,5 g
em ex jk
Voedingswaarde per 100 g Energie Eiwitten Koolhydraten Vetten Vezels Zout
Vraag 1. Omcirkel het goede antwoord.
1. Zet een rondje in de plaatjes waar de afkorting van kilocalorieën staan. 2. Wat zijn kilocalorieën?
Een maat voor de hoeveelheid energie. De hoeveelheid energie in eten wordt berekend in kilocalorieën (afkorting kcal). 1 kcal is 1000 calorieën. Voor het gemak spreken we meestal gewoon over calorieën.
Vraag 2. Waar of niet waar? Zet een streep door het foute antwoord. • 1 koekje is 16,25 gram. waar/niet waar
• Je ziet op de etiketten meteen hoeveel kilocalorieën er in 1 koekje zitten? waar/niet waar
• Welk product levert de meeste kilocalorieën? chocoladekoekjes • Welk product heeft de meeste vezels? minicrackers
r
aa pl
Vraag 3. Bekijk de twee etiketten. Beantwoord de vragen.
KIJK! Mijn leven
L e s k at e r n 2 v o e d i n g
Op pakjes staat ook informatie over ingrediënten.
ki In
Hieraan kun je zien wat er allemaal nog meer in zit.
CHOCOLADEKOEKJES
MINICRACKERS
Ingrediënten
Ingrediënten
Tarwebloem Chocolade Suiker, melkpoeder, meel en olie
42% 23% 9%
Tarwebloem Gedroogde tomaat Basillicum
96,8% 2,7% 0,4%
Bevat: gluten. Gemaakt in een bakkerij waar ook soja, sesam en eieren worden verwerkt.
em ex jk
Bevat: gluten, melk en soja. Gemaakt in een bakkerij waar ook noten en eieren worden verwerkt.
Kijk naar de etiketten. Vul het goede antwoord in.
Kies uit: chocoladekoekjes – minicrackers – gluten – eten – basilicum
• Mark kan niet tegen melk. Hij moet de __chocoladekoekjes__ laten staan. • Jenny wil alleen producten eten zonder suiker. Ze kiest dan voor de_minicrackers_. • Maarten heeft een glutenvrij dieet. Hij mag deze producten niet _eten_. • Anna krijgt last van haar maag als ze kruiden eet. Geen crackers voor haar, want daar zit _basilicum_ in.
• In beiden producten kunnen _gluten_zitten.
r
aa pl KIJK! Mijn leven
L e s k at e r n 2 v o e d i n g
WERKBLAD 3: Suikerklontjes Vul in: Hoeveel suikerklontjes zitten er in een glas van 200 ml.
ki In 1 glas Cola
1 glas Cola light
suikerklontjes 5
geen suiker, wel zoetstof
suikerklontjes
em ex jk 1 glas Fanta
suikerklontjes
5
1 glas Dubbelfris
suikerklontjes
4
1 pakje Chocomel halfvol
suikerklontjes
6
1 pakje Fristi
suikerklontjes
7
1 flesje AA high energie
suikerklontjes
10
suikerklontjes 3
1 glas Aanmaaklimonade
suikerklontjes 5
1 pakje Sinaasappelsap
suikerklontjes
r
5
KIJK! Mijn leven
aa pl
1 flesje AA isotone
L e s k at e r n 2 v o e d i n g
VERDIEPINGSKAART 1: Wat eet en beweeg ik?
ki In
Je gaat één dag precies bijhouden wat je eet en drinkt. Vanaf het moment dat je wakker bent totdat je weer gaat slapen. Kleur de vakjes in waarvan je een portie hebt gegeten. Bij ‘een extra’ kun je snoep, koek en snacks invullen. Ook ga je één dag precies bijhouden hoeveel je beweegt. Vanaf het moment dat je wakker bent totdat je weer gaat slapen. Elke voetstap staat voor 5 minuten bewegen. Kleur een voetstap in bij elke 5 minuten die je beweegt. Denk dan bijvoorbeeld aan: fietsen, trap lopen, rennen, helpen in het huishouden en sporten. Neem dit formulier ingevuld mee naar de volgende les!
em ex jk
sneetje brood
opscheplepel aardappelen, rijst, bonen, pasta opscheplepel groente stuk fruit
glas/bakje melk of melkproducten plak kaas
portie vlees, kip, tahoe, vis, ei plak vleeswaren
halvarine voor 1 sneetje
glas drinken à 150 ml (melk meetellen) een extra (handje chips, 1 koek, stuk chocolade)
r
aa pl
eetlepel margarine of olie
Kijk! Mijn leven - voeding
Voorbeeldblad: Wat eet en beweeg ik 9 - 13 jaar
ki In
Kijk voor meer achtergrondinformatie op: http://webshop.voedingscentrum.nl/gezond-eten-en-bewegen-met-kinderen-9-13-jaar.html
sneetje brood
em ex jk
opscheplepel aardappelen, rijst, bonen, pasta opscheplepel groente stuk fruit
glas/bakje melk of melkproducten plak kaas
portie vlees, kip, tahoe, vis, ei plak vleeswaren
halvarine voor 1 sneetje
eetlepel margarine of olie glas drinken à 150 ml (melk meetellen)
r
aa pl
een extra (handje chips, 1 koek, stuk chocolade)
KIJK! Mijn leven
L e s k at e r n 2 v o e d i n g
Voorbeeldblad: Wat eet en beweeg ik 14 - 18 jaar
ki In
Kijk voor meer achtergrondinformatie op: http://webshop.voedingscentrum.nl/gezond-eten-en-bewegen-14-18-jaar.html
sneetje brood
em ex jk
opscheplepel aardappelen, rijst, bonen, pasta opscheplepel groente stuk fruit
glas/bakje melk of melkproducten plak kaas
portie vlees, kip, tahoe, vis, ei plak vleeswaren
halvarine voor 1 sneetje
eetlepel margarine of olie glas drinken à 150 ml (melk meetellen)
r
aa pl
een extra (handje chips, 1 koek, stuk chocolade)
KIJK! Mijn leven
L e s k at e r n 2 v o e d i n g
VERDIEPINGSKAART 4: Zintuigen
ki In
Als we eten gebruiken we onze zintuigen. Iedereen heeft vijf zintuigen. Schrijf in elk hokje één zintuig. Teken bij elk van de vijf zintuigen een lichaamsdeel dat belangrijk is voor dat zintuig.
Teken een oog
Teken een hand.
em ex jk
Zintuig:
Zintuig:
Teken een mond.
Teken een neus.
Zintuig:
Zintuig:
Teken een oor.
r
aa pl
Zintuig:
KIJK! Mijn leven
L e s k at e r n 2 v o e d i n g
aa pl
em ex jk
ki In Colofon
Kijk! Mijn leven is een product van GGD Brabant-Zuidoost & Praktijkschool Pius X-college. Samenstelling en tekst Sanne Verrijt & Marlieke de Jong, GGD Brabant-Zuidoost Tamara van Rooij & Riggie Seuntjens, Praktijkschool Pius X-college
Eerste druk, 2014
r
Redactie en vormgeving GGD Brabant-Zuidoost, team Communicatie
