Keuzevrijheid en vrijheidsbeperking
Het beste uit jezelf
Waarom mag je niet altijd doen wat je wilt? ”Steven is ernstig gehandicapt. Eén van zijn beperkingen is dat hij niet kan praten. Je moet dus goed kijken om te zien wat hij wel en niet wil. Zijn ogen spreken vaak boekdelen. Zo vindt hij het prettig om na het douchen niet meteen naar bed te gaan. Maar rozig na te genieten in de huiskamer. Ook zit Steven graag buiten bij mooi weer. Toch werd hij meestal na de douche in bed gelegd. En zat hij vaak binnen als het buiten lekker was. Wij vinden dat de begeleiders zich steeds weer de vraag moeten stellen: ”Wat wil Steven?” Hier hebben we vaak samen overleg over. Het resultaat is dat Steven nu veel vaker na het douchen in de huiskamer zit. En bij mooi weer buiten is. Daar zijn we allemaal blij om.” De heer en mevrouw Rasser, ouders van Steven
1
Keuzevrijheid Je mag zijn wie je bent Je hebt je eigen wensen. Je mag doen wat jij wilt en kunt. Je maakt je eigen keuzes. We willen dat jij je thuis voelt bij Philadelphia. We willen dat jij je vrij voelt. Wij zijn gast in jouw huis. We stemmen werk en activiteiten af op wat jij wilt en kunt. We nemen jou en jouw keuzes altijd serieus. Zo kun je het beste uit jezelf halen. Maar soms mag je niet doen wat je zelf wilt. En moeten we ‘Nee’ tegen je zeggen. Dat doen we omdat je gedrag dan nadelig is voor jezelf of voor anderen. Of dat je zelfs een gevaar bent voor jezelf of voor anderen. Omdat je jezelf bijvoorbeeld pijn wilt doen. Of omdat je andere cliënten bang maakt. In deze folder lees je waarom we soms jouw vrijheid beperken. Dat we dit met de grootst mogelijke zorgvuldigheid doen. En dat wij ons ook aan regels moeten houden.
2
De deur op slot “Soms word ik gek in huis. Dan wil ik naar buiten en gewoon gaan lopen. De begeleiders denken dat ik dan verdwaal en daarom moet er altijd iemand met mij mee. Dat klopt ook wel. Maar soms kan er niemand mee, terwijl ik wel wil wandelen. Ze doen dan gewoon de deur op slot.” Anonieme cliënt
3
Wat is vrijheidsbeperking? Iedereen gaat natuurlijk graag zoveel mogelijk zijn eigen gang. Vrijheidsbeperking betekent dat je niet altijd kunt doen wat je zelf wilt.Vaak gaat het dan om wetten of andere regels waar we ons allemaal aan moeten houden. Daar is weinig discussie over. Maar sommige regels gelden niet voor iedereen. Daar praten we met elkaar over. Hieronder staan een aantal regels en afspraken die de keuzevrijheid kunnen beperken.
Regels en normen voor iedereen: • in een auto doe je een gordel om • je loopt niet in je blootje op straat • je mag niet stelen Deze regels zijn er om prettig en veilig met elkaar samen te leven. Iedere locatie heeft huisregels waar cliënten zich aan moeten houden: • je komt niet ongevraagd op elkaars kamer • in de huiskamer mag je niet roken • stelletjes die willen zoenen, doen dat in hun eigen woning Deze regels staan op papier. Met de cliënten en/of belangenbehartigers bespreken we regelmatig of deze regels nog goed zijn. Met sommige cliënten maken we individuele afspraken. De afspraken schrijven we op in het ondersteuningsplan en bespreken we regelmatig. Zo spreken we soms af dat een cliënt: • alleen onder begeleiding de straat op mag • niet onbeperkt mag eten en drinken • naar zijn eigen kamer gaat als hij boos is Soms wil een cliënt dingen doen die gevaarlijk of nadelig zijn. Voor zichzelf of voor anderen. Als dit het geval is, zoeken we alternatieven voor de cliënt waarmee hij toch tevreden is. Pas als er geen alternatieven zijn, maken we individuele afspraken. Hier praten we over met de cliënt, de ouders/belangenbehartigers en het team.
4
Heel soms zetten we zware middelen of maatregelen in. Hierbij is altijd een BOPZ*-arts en de BOPZ-commissie betrokken. De maatregelen zijn: • afzonderen • separeren (afzonderen in speciale ruimte) • fixeren (vastzetten) • toedienen van geneesmiddelen • toedienen van voedsel en vocht We beseffen dat deze maatregelen ingrijpend zijn. Voor de cliënt én de naasten. Daarom volgen we hiervoor strikte procedures. We zetten deze maatregelen ook alleen maar in als er ernstig gevaar is. Soms zelfs tegen de wil van de cliënt in. Denk aan zelfverwonding, agressie naar anderen en ernstige vernielingen. Hoe bepalen we of vrijheidsbeperking nodig is? Niet alle beperkingen van de keuzevrijheid zijn even zwaar en ingrijpend. Daarom is de procedure die we volgen niet altijd dezelfde. In het algemeen geldt hoe zwaarder en ingrijpender de maatregel, hoe strikter de procedure. Grofweg hebben we de volgende procedures voor inperking van de keuzevrijheid: Wat
Wie beslist
Hoe vaak evalueren
Eenmalige, weinig ingrijpende maatregel “We gaan zo eten, dus pak maar geen chips”
Begeleider beslist k Ondersteuningsplan wordt niet aangepast
Niet van toepassing
Structurele, redelijk ingrijpende maatregel “Je mag niet alleen naar je werk”
Multi Disciplinair Overleg beslist k Ondersteuningsplan wordt aangepast
Tenminste ieder half jaar en we kijken regelmatig naar alternatieven
Structurele zware middelen en maatregelen Afzonderen, separeren, fixeren en toedienen van medicijnen, vocht en voedsel
BOPZ-arts en BOPZcommissie moeten akkoord gaan k maatregel wordt gemeld bij Inspectie voor de Gezondheidszorg
Tenminste iedere drie maanden
Nood- en dwangmaatregelen Er is acuut gevaar
Locatiemanager k maatregel wordt gemeld bij Inspectie voor de Gezondheidszorg
Binnen 7 dagen
* BOPZ = Bijzondere Opnemingen Psychiatrische Ziekenhuizen
5
Erik houdt van snoepen Erik is een echte snoeper. De laatste drie jaar is hij 16 kilo aangekomen. Als dit zo doorgaat krijgt Erik gewrichtsklachten en een verhoogde kans op suikerziekte. Het Multi Disciplinaire Overleg concludeert dat er een gevaar is, omdat Erik straks misschien niet goed meer kan lopen en ziek kan worden. Natuurlijk verbieden we Erik niet meteen om zoetigheid te eten. Wel schakelen we een diëtiste in. Zij bedenkt lekkere caloriearme alternatieven voor koekjes en chips. De diëtiste adviseert ook om het eten voortaan voor Erik op te scheppen. Dit is een vrijheidsbeperkende maatregel, want Erik kan best zelf opscheppen. Erik vindt dit een goede maatregel, want ”Ik wil makkelijker de trap op kunnen”. De maatregel zetten we in het ondersteuningsplan en evalueren we iedere zes maanden met Erik en zijn ouders. De naam Erik is gefingeerd
6
We blijven nadenken over alternatieven Vrijheidsbeperking is altijd een laatste redmiddel. We wegen alle voor- en nadelen tegen elkaar af. We weten namelijk dat maatregelen risico’s met zich mee kunnen brengen. Voor bijvoorbeeld het lichaam of het zelfvertrouwen. We blijven ook altijd met het team nadenken over minder ingrijpende alternatieven. Daar worden we in getraind en daar zijn we alert op. Als we er zelf niet uitkomen, laten we ons adviseren door deskundigen van buiten. Voordat we een maatregel inzetten, praten we altijd met de cliënt en/of belangen behartigers. We schrijven de maatregel ook duidelijk op in het ondersteuningsplan. En regelmatig bespreken we met elkaar of de maatregel nog nodig is. We luisteren goed naar wat de cliënt wil en niet wil. Samen komen we er meestal wel uit.
Hebt u nog vragen? In deze folder staan niet alle criteria voor het inperken van de keuzevrijheid. We kunnen ons goed voorstellen dat u aanvullende vragen heeft over dit onder werp. We nodigen u van harte uit om deze vragen te stellen aan de locatiemanager of de cliëntadviseur. Keuzevrijheid is belangrijk en kan al in kleine details zitten. Details die in goed overleg geregeld kunnen worden. Aarzel dus niet om met ons te praten over keuzevrijheid en vrijheidsbeperking.
7
8
© 2011 - Stichting Philadelphia Zorg
Stichting PHILADELPHIA ZORG
Wijersstraat 1 3811 MZ Amersfoort Postbus 1255 3800 BG Amersfoort T (033) 760 20 00 F (033) 760 20 99
[email protected] www.philadelphia.nl
1102HKE_003
Philadelphia wil er vanuit een christelijke visie aan bijdragen dat mensen met een verstandelijke beperking gelukkig kunnen zijn en het beste uit zichzelf kunnen halen. Daarom doen we ons werk met verantwoordelijkheidsbesef, passie, aandacht en professionaliteit. We gaan uit van de mogelijkheden van iedere individuele cliënt als het gaat om zorg, wonen, werken, leren, dagbesteding en welzijn.
