KERNCIJFERS 2015 JAARBEELD

JAARBEELD 2015

Omzet (€ x 1.000.000)

476 2012 475

2009 385

2010 409

2015 476

2013 468 2014 430

2011 416

Groepsresultaat (na belastingen € x 1.000.000)

9,6 2009 12,4

2010 12,0

2011 12,2

2012 12,1

2013 13,7

2014 7,3

2015 9,6

Personeelsopbouw (aantallen) MAN VROUW 2012 1.817 2012 187 2013 1.827 2013 199 2014 1.877 2014 197 2015 2015

Cashflow (€ x 1.000)

26.100

2011 32.386

2012 31.488

2013 30.943 2014 23.954

2015 26.100

1.849 186

HIGHLIGHTS 2015

Groene stroom (in Gj) 2012 8.316 2013 8.190 2014 10.639 2015

10.925 TXEN NALP

Transparantiebenchmark (positie)

2012 2013 2014 2015

positie 86 positie 60 positie 88

leev leeh tneketeb kiruoM“ reih si gad neeG .em roov koo nad jim tfeeg teH .edflezteh et revo sinnek mo gnineodlov leev Brandstof (in Gj) .eitareneg eregCOnofootprint j ed na(ton a nCOeg) ard 2012 2012 308.169 neretsiul reteb taw ez n28.970 eteom smoS 2013 2013 260.283 25.639 neb neemegla te2014 h ni ra23.321 am ,nerel ne 2014 237.840 2015 njiz gizeb fei2015 tca oz jiw tad jilb ki ed nebbeh eZ .neregnoj tem ”.tsmokeot

56

Incident Frequency (IF) (aantal per 200.000 gewerkte uren)

2012 2013 2014 2015

0,40 0,34 0,72

0,18

2

240.862

2

23.875

srednjiM nueT secivreS kiruoM jib tsinihcaM )nerajtsneid 84 tem naaretev -kiruoM(

KERNCIJFERS 2015

(€ x 1.000, tenzij anders vermeld)

2015

2014

2013

Omzet op basis werken

475.754

430.177

467.801

Productie van het jaar (= in het jaar aan werken bestede kosten)

409.053

364.699

392.026

Groepsvermogen 31 december

169.565

161.588

169.014

9.594

7.303

13.656

Gemiddeld groepsresultaat na belastingen van de laatste 3 jaar

10.184

11.032

12.658

Afschrijvingen vaste activa

16.506

16.651

17.287

Cashflow

26.100

23.954

30.943

Gemiddelde cashflow over de laatste 3 jaar

26.999

28.795

31.606

9.417

16.663

18.877

Vlottende activa/kortlopende schulden

1,68

1,67

1,78

Groepsvermogen/totaal vermogen

0,51

0,50

0,52

Groepsresultaat na belastingen

Investeringen materiële vaste activa Verhoudingsgetallen:

Gemiddeld personeelsbestand (per 31-12-2015) Gemiddelde leeftijd personeel Gemiddelde productie per medewerker Gemiddelde personeelskosten (incl. sociale lasten) Verzuimcijfer Incident Frequency Ratio (IF) (aantal per 200.000 gewerkte uren)

CO2 footprint (ton CO2 ) Direct en indirect energieverbruik (in GJ)

2015

2014

2013

2.050

2.074

2.026

45

44

44

200

177

194

66

63

63

4,89%

5,21%

5%

0,18

0,72

0,34

2015

2014

2013

23.875

23.321

25.639

275.257

274.006

300.304

5102 SRINHOUDSOPGAVE EFJICNREK

)dlemrev sredna jiznet ,000.1 x €(

Kerncijfers Highlights Inhoudsopgave

1

510Generation 2 NEXT

2

5. VERBINDING MET DE OMGEVING

36

Next Step – Interview Aat van Ek, Provincie Zuid-Holland

36

6. AAN HET ROER

42

nekrewGovernance sisab po tezmO Corporate

43 44 46

3102

4102

108.764

771.034

457.574

620.293

996.463

Mourik 350.9NEXT 04

410.961

885.161

565.961

rebmPersonalia eced 13 negomrevspeorG

656.31

303.7

495.9

negnitsaleb an taatluserspeorG

856.21

230.11

782.71

156.61

349.03

459.32

606.13

597.82

778.81

366.61

6 999.62 raaj 3 ets7taal ed revo woflhsac edleddimeG Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen 714.9 av8itca ets8. av VEILIGHEID elëiretam negniretsevnI Materialiteitsanalyse

87,1

76,1

Next Level – Interview Ivo8Thuijls, Mourik Limburg 6,1

25,0

05,0

3102

4102

620.2

470.2

44

44

491

771

36

36

%5

%12,5

43,0

27,0

Organigram )netsok edetseb nekrew naa r3aaj teh n i =( raaj teh nav eitcudorP

1. STRATEGISCHE AGENDA: 7. MENSELIJKE MAAT 481.01 raaj 3 etstaal ed nav negnitsaleb an taatluserspeorg dleddimeG 4 WHAT’S NEXT? 605.61

avitca etsav negnivjirhcsfA

Next Step – Interview woflVlissingen hsaC Jan Kik, MCO-Team,

001.62 Strategiehuis

:nellategsgniduohreV

ned10 luhcs edn9.epMET oltrokOOG /avitcVOOR a ednettHET olV MILIEU

15,0

12

Financiële en andere ontwikkelingen Bedrijfsmodel

12 13

Mourik op de wereldkaart

17

5102 54

936.52

123.32

578.32

403.003

600.472

752.572

60

64

Geconsolideerde balans Geconsolideerde winst-en-verliesrekening Controleverklaring Lijst van deelnemingen

66 68 69 70

)5102-21-13 18 rep( dnatsebsleenosrep dleddimeG

5102

4102

54

10. SAMENGEVATTE JAARREKENING

leenGedragsregels osrep djitfeel edMVO leddimeG 002 Infra rekre19 wedem rep eitcudorp edleddimeG Divisie Divisie 66 Industrie )netsal elaicos .21 lcni( netsOver oksleedit nosverslag rep edleddimeG Divisie Internationaal 24 %98,4 refjicmiuzreV Divisie 81,0BlueAlp )neru etkreweg 000.002 rep l29 atnaa( )FAssurance I( oitaR ycnerapport uqerF tnedicnI Overige bedrijven 31 GRI G4 Referentietabel & KPI's 4. VERNIEUWING 32 DMA-tabel Next Innovation – Interview Wouter Thoen, Mourik Groot-Ammers 32 Colofon

3102

52

negomrev laatot/negomrevspeorG

2. RESULTATEN

050.2 3. MOURIK IN 2015

48

) 2OC not( tnirptoof 2OC ) JG ni( kiurbreveigrene tceridni ne tceriD

Op cover: Fietsplein Blaak Rotterdam Mourik Groot-Ammers heeft een groot gedeelte van 2015 gewerkt aan de realisatie van een verdiepte fietsenstalling aan de Blaak in Rotterdam. Onderdeel van dit in het oog springende project was het inhijsen van een stalen brug over de stalling, die voor voetgangers de verbinding vormt tussen de Grote Markt en het station Blaak. In februari 2016 is de fietsenstalling opengesteld voor publiek.

MOURIK JAARBEELD 2015

1

72 74 75 76 78 80

5102

NEXT GENERATION “Ik ben net gestart met een eigen servicebedrijf in smartphonekabels omdat ik ondernemen leuk vind. Vorig jaar heb ik een profielkeuze gemaakt voor Natuur en Techniek. Ik wil me blijven ontwikkelen en openstaan voor nieuwe dingen. Bijvoorbeeld in het buitenland studeren om andere mensen en culturen te leren kennen. Een stage bij Mourik lijkt mij ook interessant.” Max van Dam 16 jaar – vierdejaars leerling Erasmiaans Gymnasium, Rotterdam

JAARBEELD 2015 Mourik Next was ons thema van 2015 en is het ook voor 2016. Dit thema geeft goed aan waar wij voor staan: de toekomst van Mourik en onze maatschappij. Goede richting bepalen is dus belangrijk, en daar zijn wij nu mee bezig. Wij staan even stil bij het hier en nu, maar richten onze blik vooral op toekomstige projecten, nieuwe markten, partnerships en groeimogelijkheden.

Vier generaties vertellen in dit Jaarbeeld over hun ‘NEXT-ambitie’. Drie Mourik medewerkers en één middelbare scholier. Hij is een van de twintig kinderen die in ons Jaarbeeld van 2010 hun kijk op de toekomst met de lezer deelden. Zij hebben één ding gemeen: ze richten zich alle vier op de toekomst en hebben een duidelijk beeld van hun ‘NEXT step’.


3

Antivries-asfalt In de zomer van 2015 heeft Mourik Groot-Ammers MELT-asfalt aangebracht op fietsbrug De Snelbinder bij het Vlietpolderplein in Naaldwijk. De Provincie Zuid-Holland had Mourik de opdracht gegeven om de brug te voorzien van innovatief en duurzaam asfalt. Dit heeft geresulteerd in asfalt met een antivries-werking, wat minder kans op gladheid betekent. De provincie reduceert met dit MELT-asfalt ook nog eens de CO2-uitstoot met 18%. De eerste nachten nachtvorst hebben een zeer positief resultaat laten zien.

STRATEGISCHE AGENDA: WHAT’S NEXT? De Raad van Bestuur heeft in 2014 samen met de directies van de divisies een strategisch plan voor de komende jaren opgesteld. In 2015 hebben wij de strategie verder geconcretiseerd op het gebied van innovatie en samenwerking. De strategische plannen van de divisies sluiten hierop aan. Deze plannen vormen het uitgangspunt voor het beleid van de komende jaren. Het Mourik Strategiehuis 2020 vormt daarbij een stevige basis voor toekomstgerichte vernieuwing en verbetering.

Meer multidisciplinaire projecten Wij voerden in 2015 weer diverse grotere multidisciplinaire projecten uit, waaronder het veiligstellen van voormalige Thermphos terrein in Zeeland. Mourik divisies hebben hun samenwerking geïntensiveerd en commerciële slagkracht versterkt om gezamenlijk projecten uit de markt te verkrijgen. De diversiteit van de bedrijven binnen de groep heeft een duidelijke toegevoegde waarde voor opdrachtgevers omdat ze een multidisciplinair project aan één contractpartner kunnen uitbesteden. Het beleid blijft erop gericht dit in grote mate te blijven doen.

T

Ontwikkelen innovatiebeleid

Meetbaar veiliger werken

Compliance Governance

Deze doelstelling is ruimschoots gehaald in 2015. Er waren beduidend minder ongevallen met verzuim. Ook het aantal veiligheidsincidenten is met 30% flink gedaald. De in 2014 genomen maatregelen hebben duidelijk effect gehad in 2015.

In 2014 hebben wij een compliance programma opgezet, waarin wij alle relevante weten regelgeving in kaart hebben gebracht. In 2015 hebben wij coördinatoren benoemd. Deze coördinatoren houden de wijzigingen en veranderingen in specifieke regelgeving bij en zien toe op de naleving en uitvoering. Dit heeft in 2015 geleid tot diverse aanpassingen in de organisatie en zal in 2016 zijn volle beslag krijgen.

egen de achtergrond van de economische ontwikkelingen die Mourik raken, willen wij scherp en kritisch zijn maar ook positief blijven. De sectoren, waarin wij opereren, maken grote veranderingen door. Wij veranderen ook en zien de sleutel van de continuïteit in vernieuwing en samenwerking. Vooruitkijkend zien wij voor 2016 herstel in onze markten en hebben wij vertrouwen in de toekomst. Passend binnen de algemene doelstellingen had Mourik in 2015 de volgende specifieke doelstellingen. » Meetbaar veiliger werken » Meer multidisciplinaire projecten » Ontwikkelen innovatiebeleid » Compliance Governance

Onze activiteiten in de petrochemie zijn vijf jaar ongevalvrij. Diverse resultaten van benchmarking (België, Bouw en aannemers petrochemie Nederland) laten zien dat wij bovengemiddeld presteren wat veiligheid betreft. Maandthema’s in het kader van onze MVO/Veiligheidscampagne kregen veel aandacht in 2015. Meer hierover leest u in het hoofdstuk Veiligheid op pagina 54. In 2015 zijn wij gestart met een eerste interne audit op het gebied van veiligheid bij alle entiteiten.

Wij zijn ervan overtuigd dat innovatie de onderscheidende factor is ten opzichte van de concurrentie. De Raad van Bestuur en directies hebben onder begeleiding een aantal bijeenkomsten gehouden om innovatie nog meer te sturen binnen Mourik. De daarvoor benodigde processen, procedures en samenwerking hebben wij besproken en uitgewerkt. In 2016 leidt dit tot aanpassingen in de organisatie, waarbij de Raad van Bestuur een grotere rol zal hebben bij het aanjagen en faciliteren van innovaties. Met het opschalen van bestaande innovaties en het gericht investeren in nieuwe innovaties willen wij een nog hogere meerwaarde creëren voor onze klanten.

Enkele doelstellingen van 2014 herhalen wij hier niet, omdat deze - in lijn met de actuele ontwikkelingen - in de basis behaald zijn. Wij stellen deze wel voortdurend bij. Het betreft de bepaling van de Strategie 2015-2020 en het opstellen van het MVO-beleidsplan. Wij verwijzen daarvoor naar ons Jaarbeeld 2014. Aan beide plannen is


5

MOURIK STRATEGIEHUIS 2020

MISSIE Mourik is een betrouwbare partner die wereldwijd toegevoegde waarde weet te creëren met een breed scala aan diensten in meerdere technische disciplines waarbij wij de synergie tussen de Mourik-bedrijven optimaal benutten.

AMBITIE In 2020 heeft Mourik een nettowinst na belasting van 4% op een omzet van € 530M, die behaald wordt door werk in een gespreide portfolio aan niches in vier divisies, aangestuurd door een holding die samenwerking regisseert en 'in control' van de bedrijfsvoering is.

SUCCESFACTOREN » Verzakelijking » Portfoliomanagement » Competentieontwikkeling » Ruimte voor talent » Veilig werken » Stakeholdermanagement

SAMENWERKEN Meerwaarde uit samenwerking tussen Mourik-bedrijven en met externe partners.

INNOVATIE Hoge toegevoegde waarde door technologie, procesinnovaties en met uniek equipment.

NICHES Onderscheidend vermogen door specialisaties in groeimarkten.

STRA TEGIS CH PIJLE E RS

ERKEN SAMENW

TIE INNOVA

NICHES

1. STRATEGISCHE AGENDA: WHAT’S NEXT?

verder vervolg gegeven in 2015. Het strategiehuis op pagina 6 is hier het resultaat van. Ons MVO-beleid vormt een integraal onderdeel van onze strategie en is ingebed in onze bedrijfsprocessen. Duurzaamheid is verankerd in ondernemerschap: alle strategische pijlers van Mourik leggen wij langs de meetlat van de drie P’s: People, Profit en Planet. Meer hierover leest u in de paragraaf Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen rechtsonder op deze pagina.

Mourik in de wereld Het leveren van toegevoegde waarde vormt het bestaansrecht van Mourik. Om waardecreatie te realiseren, moeten wij ons continu aanpassen aan de nieuwe realiteit en anticiperen op ontwikkelingen. Meerdere trends vormen de context waarin wij opereren. De energietransitie van fossiele naar duurzame en lokale energiebronnen biedt en versnelt kansen. De energie-intensieve maakindustrie in Europa staat onder toenemende druk. Onderhoud en renovatie in integrale contracten winnen terrein van nieuwbouw. Overheidsuitgaven aan wegeninfrastructuur zijn meer gericht op regulier onderhoudswerk en Design-, Build-, Finance- en Maintain-contracten (DBFM) dan in het verleden. Het beter benutten van de bestaande infrastructuur door datamonitoring en ICT-oplossingen is in ontwikkeling. De toenemende aandacht voor waterproblematiek, zoals ruimte voor de rivieren, dijkverzwaring en opvang van regenwater zorgt voor een verschuiving van droog naar nat in de infrawerken. Deze ontwikkelingen bieden kansen en zijn uitdagingen. Opdrachtgevers vragen in toenemende mate om totale oplossingen. Onderscheidend vermogen in de vorm van specialistische kennis en een innovatieve aanpak speelt hierbij een cruciale rol. Mourik heeft een sterke (proces)innovatiekracht en onderscheidt zich door ‘one-stop-shopping’ competenties, speciaal equipment en een cultuur van ondernemerschap. De uitdagingen liggen op het gebied van het beter benutten van de synergie tussen de Mourik-bedrijven en het integraal versterken van de E&I activiteiten. Dit laatste heeft nog niet plaatsgevonden in 2015. De divisie Industrie richt haar vizier op het vergroten van onze marktaanwezigheid in andere segmenten naast de (petro)chemie met specialisaties op het gebied van cleaning, mechanisch, milieu, tankupgrading en systeemintegratie. Voor de divisie Infra zijn er interessante toekomstperspectieven voor het behouden en vergroten van haar rol in complexe turnkeyprojecten en asset management.

Het verder versterken van haar positie in de nichemarkten, zoals de natte infra, milieuactiviteiten en kathodische bescherming, is tevens van belang. Dit vergt een meer marktgerichte mindset van de organisatie en verdere uitbouw van onze specialistische kennis en expertise. De divisie Internationaal heeft de ambitie om haar partnerships met geschikte lokale contractors uit te breiden in landen en markten waar vraag is naar onderscheidende specialismen. Mourik Global zal de Europese activiteiten meer integreren met de divisie Industrie, omdat de grenzen tussen Nederland en Europa aan het vervagen zijn en onze opdrachtgevers steeds vaker Europees aanbesteden.

“Mourik staat op de Transparantiebenchmark op de 56ste plaats van de 485 bedrijven en scoort hoog op Betrouwbaarheid, Beleid en Resultaten” Kees Jan Mourik

Voorzitter Raad van Bestuur

De divisie BlueAlp heeft een consolidatiejaar achter de rug. BlueAlp heeft de technologie gestandaardiseerd en het businessmodel aangepast. Een onderzoek naar patentinbreuken is uitgevoerd en een selectie van de vele geïnteresseerde potentiële opdrachtgevers heeft plaatsgevonden.

Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen 2015 was het jaar van een historisch klimaatakkoord in Parijs. Een belangrijk onderdeel van het akkoord is de doelstelling om de opwarming van de aarde te beperken tot ruim onder de 2 graden en te streven naar 1,5 graad. Om die doelstelling te kunnen behalen, hebben alle landen een klimaatplan ingediend dat elke vijf jaar wordt geëvalueerd. Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen is verweven in ons DNA, waardoor we al jaren werken aan een betere leefomgeving. Het voorzorgsprincipe is hierbij leidend door het nemen van maatregelen om nadelige gevolgen voor mens en milieu te minimaliseren. De getroffen maatregelen staan in dit verslag en per onderwerp in de DMA-tabel beschreven. Wij hebben een omgevings-, trend- en materialiteitsanalyse uitgevoerd om onze doelen te bepalen. In 2014 hebben wij deze doelen geïntroduceerd als de Mourik Sustainability Goals 2020. Elk jaar evalueren wij de voortgang hiervan en rapporteren wij de resultaten.


7

In 2015 manifesteerden zich de volgende trends, ontwikkelingen en dilemma’s op het gebied van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen. Hierop heeft Mourik zo adequaat mogelijk gereageerd. » Klimaatverandering is een van de grootste uitdagingen waar we als maatschappij momenteel voor staan, in het bijzonder voor onze klanten in de industrie. De energie-intensieve industrie staat voor de uitdaging om alternatieven te vinden voor haar core business: productie van fossiele energie. » Onze opdrachtgevers vragen in toenemende mate om duurzame oplossingen. Voornamelijk in de infra ontstaan hierdoor meer samenwerkingsverbanden met de opdrachtgever. Deze partnerships bieden ruimte voor innovaties. » De arbeidsmarkt is aan het veranderen door de vergrijzing. In 2015 hebben wij daarom extra geïnvesteerd in jong talent door middel van verschillende opleidingen, bijeenkomsten en trainingen, zoals het Mourik Development Programma. » Wij onderschrijven het belang van diversiteit, ook in de hogere managementfuncties. Jacqueline Schlangen is toegetreden tot de directie van Mourik Infra. In de functie van adjunct-directeur is ze verantwoordelijk voor het versnellen van de vernieuwingsslag in de interactie met onze klanten.

Materialiteitsanalyse Om de juiste informatie te rapporteren, actualiseren we allereerst de materialiteitsanalyse. De materialiteitsanalyse is een analyse van de economische, sociale en milieugerelateerde impact van onze activiteiten op de omgeving. Aan de hand van de analyse bepalen we welke onderwerpen het meest relevant zijn voor stakeholders. Door in gesprek te gaan met onze stakeholders hebben we onderzocht welke informatie essentieel is. Meer hierover leest u in het hoofdstuk Verbinding met de omgeving op pagina 37.

Op basis van de GRI-aspecten, stakeholders-, trend-, en omgevingsanalyse hebben wij een aantal onderwerpen vastgesteld met een economische, sociale en/of milieugerelateerde impact op onze organisatie en die van belang zijn voor onze stakeholders. Het prioriteren van de onderwerpen is noodzakelijk om de significantie van de economische, sociale en milieugerelateerde impact te bepalen. Maar ook om vast te stellen welke onderwerpen de besluitvorming en evaluatie door stakeholders significant beïnvloeden. Als wij deze onder werpen in de context plaatsen van de maatschappelijke en organisatorische impact, ontstaat het volgende beeld van prioriteiten. In de prioriteitenmatrix geeft de as ‘maatschappelijke impact’ de impact aan op de evaluatie en besluitvorming door stakeholders (extern). De as ‘organisatorische impact’ geeft het belang weer dat de interne stakeholders aan het onderwerp hechten en de impact op de interne organisatie. Op basis van de prioriteitenmatrix blijkt dat de volgende onderwerpen het meest van belang (materieel) zijn voor Mourik door de hoge maatschappelijke en organisatorische impact. Hier horen de volgende GRI-aspecten bij. 1. Economische prestaties (Continuïteit) 2. Arbeidsomstandigheden (Duurzame inzetbaarheid en Ruimte voor talent) 3. Training en onderwijs (Duurzame inzetbaarheid) 4. Veiligheid en gezondheid (Veiligheid) 5. Energie en emissies (Energie efficiency) 6. Anti-corruptie (Integriteit en Compliance Management) Voor de onderwerpen innovatie, kwaliteit, klantgerichtheid en transparantie zijn geen direct aanwijsbare GRI-aspecten. Deze onderwerpen zijn echter van wezenlijk belang voor Mourik. Wij behandelen ze uitvoerig in het verslag. Ketenmanagement is dit jaar voor het eerst een materieel onderwerp, maar is wel in voorgaande verslagen behandeld. In 2016 zal hier extra aandacht voor zijn.

MVO onderwerpen PROFIT

PEOPLE

PLANET

Risicomanagement

Duurzame inzetbaarheid

Energie efficiency

Continuïteit

Veiligheid

Duurzaam ontwerp, realisatie en onderhoud

Integriteit

Gezondheid

CO2

Innovaties

Competentiemanagement

Transport

Kwaliteit en klantgerichtheid

Ruimte voor talent

Circulaire economie

Compliance management

Arbeidsomstandigheden

Duurzame materialen en grondstoffen

Transparantie

Social Return

Ketenmanagement

Samenwerken


8


PRIORITEITENMATRIX Hoog CONTINUÏTEIT

SAMENWERKEN RISICOMANAGEMENT

VEILIGHEID INNOVATIE

GEZONDHEID

KETENMANAGEMENT ARBEIDSOMSTANDIGHEDEN

ORGANISATORISCHE IMPACT

COMPETENTIEMANAGEMENT

KWALITEIT EN KLANTGERICHTHEID

RUIMTE VOOR TALENT

INTEGRITEIT

DUURZAME INZETBAARHEID

COMPLIANCE MANAGEMENT

ENERGIE-EFFICIENCY

CIRCULAIRE ECONOMIE

TRANSPORT

TRANSPARANTIE

DUURZAME MATERIALEN EN GRONDSTOFFEN

CO2

SOCIAL RETURN

DUURZAAM ONTWERP, REALISATIE EN ONDERHOUD

MAATSCHAPPELIJKE IMPACT

Laag Legenda

Issue (onderdeel van de materialiteitsanalyse) Wezenlijk issue (op basis van de materialiteitsanalyse, opgenomen als rapportageonderwerp)

Een totaaloverzicht van de materiële onderwerpen en de bijbehorende scope vindt u in de Disclosure Management Approach (DMA) op pagina 78.

Mourik Sustainability Goals 2020 Om onze duurzaamheidsambities extra kracht bij te zetten, heeft Mourik ambitieuze doelstellingen voor 2015 geformuleerd en geïntroduceerd (als onderdeel van de

Mourik Sustainability Goals 2020). Uit de evaluatie van de voortgang in 2015 kunnen we concluderen dat de doelen behaald zijn. We moeten echter extra aandacht schenken aan het gestructureerd en integraal invoeren van de Mourik Sustainability Goals om het gewenste resultaat in 2020 te kunnen behalen. Daarom hebben we voor 2016 nieuwe doelstellingen op verschillende thema's geformuleerd.

THEMA

DOEL 2016

Compliance management

Het complianceprogramma Mourik breed uitrollen

Klantgerichtheid

Rondetafelgesprekken met stakeholders over duurzaamheid

Ketenmanagement

Doorontwikkeling van ketenmanagement naar ketenintegratie


9

Hoog

’DURF TE ONDERNEMEN‘ IVO THUIJLS

loos proces is een illusie. Maar als beide partijen het sterke gevoel hebben dat het allemaal goedkomt, dan ben je op de juiste weg. "Met de juiste mensen van de Hoe doe je dat? Door je te verplaatsen in je Mourik-bedrijven of partners zijn opdrachtgever, zijn beweegredenen, de orer geen werken, die wij niet ganisatie en probleemgebieden. Neem zijn zorgen weg, blijf ‘in control’ en reageer tijdig kunnen maken” en adequaat op de afwijkingen in het proces. En vooral, werk eerlijk en transparant.” echnische procesman met een Hoe waarborg je de continuïteit, zowel in de missie’, dat is Ivo. Aangenaam. Op relatie met de klant als voor Mourik? het werk bevindt hij zich vaak in het goe“Wij zoeken naar oplossingen, niet naar prode gezelschap van Manager procesbeblemen. De hoofddoelen van de klant en alle heersing Maurice Stassen en van Projectbelangen op tafel krijgen, dat is stap één. Veimanager Roel van Oudheusden. Dit ligheidseisen, minder hinder, storingsvrij – al dreamteam werkt als een drie-eenheid. deze aspecten moet je helder in het vizier En met gebundelde krachten leiden zij de krijgen en vertalen naar concrete en tijdige meest ingewikkelde projectprocessen in acties. En dan kom je automatisch op de goede banen. Over de missie gesproken. ‘mindset’ van Mourik mensen. Wij zijn flexibel, anticiperen op de aanvragen en projecten en Ivo gaat gestructureerd en gedisciplineerd te wij blijven ons ontwikkelen. Concreet kun je werk. Altijd. Dat kan ook niet anders. “Rijksdenken aan de overstap van de RAW-systewaterstaat is een toonaangevende opdrachtmatiek (RAW staat voor Rationalisatie en Augever als het gaat om het professionaliseren tomatisering Grond-, Water- en Wegenbouw van contractvormen,” vertelt Ivo. “De eisen in en vormt de basis voor het maken van bouwhet bestek zijn van een hoog abstractienikundige bestekken volgens een gestandaardiveau, ze beschrijven enkel het hoofddoel voor seerde methode) naar een UAV-GC contractde opdrachtgever en geven nog geen invulvorm. Dit zijn geïntegreerde contracten ling aan een uitvoeringsmethode. Tel daarbij waarin taken en verantwoordelijkheden bij op dat de projecten steeds groter worden en één te contracteren partij zijn samengevoegd. daarmee dus ook de belangen van de diverse Stimuleer leergierigheid, geef mensen de mopartijen. Proces- en risicobeheersing en omgelijkheid om kennis te verkrijgen en durf te gevingsmanagement moet je goed op de rails ondernemen. Als een aanvraag niet 100% binzetten. Dit alles vraagt veel expertise en ook nen de corebusiness van de werkmaatschapde opdrachtgever moet vertrouwen in ons pij past, wil dat niet zeggen dat het geen hebben. Die band bouw je op. Een probleemgeschikte aanvraag is.”

‘T

IVO THUIJLS – Technisch Manager, Mourik Limburg MOURIK JAARBEELD 2015

10


SUSTAINABILITY GOALS 2020

KERNTHEMA

THEMA

DOEL 2015

RESULTAAT 2015 DOEL 2016

2020 GOALS

Continuïteit

Eerlijk zakendoen

Een Mourik breed integriteitsprogramma verder uitrollen

Inventarisatie van het beleid van de verschillende entiteiten op het gebied van integriteit en integriteitstrainingen stafpersoneel (zie pagina 45)

Een Mourik breed integriteitsprogramma introduceren en implementeren

Een externe toetsing hebben van een onafhankelijke, deskundige instantie op integriteit en eerlijk zakendoen

Innovatie

Een Mourik breed innovatiebeleid

Innovatiebijeenkomsten waarin procedures, processen en samenwerking op elkaar zijn afgestemd (zie pagina 33)

Een Mourik breed innovatiebeleid introduceren en implementeren

Een innovatief dienstenpakket gefocust op energie efficiency

Gezondheid

Verzuimcijfer maximaal 4,4%

Verzuimcijfer van 4,89%



Gezondheid

Medewerkers trainen om gezond te leven en te werken

Faciliteren sportactiviteiten, aantrekkelijke secundaire voorwaarden en periodieke keuringen (zie pagina 50)

Medewerkers blijven trainen in gezond leven en werken

Duurzaam inzetbaar personeelsbestand

Competentiemanagement

Een beleid voor job rotation

Diverse job rotationpilots tussen Mourikbedrijven

Uitbreiding van onze competentieprogramma’s

Competentiemanagement als fundament

Veilig werken

TRIR onder de 1,5 incident per 200.000 gewerkte uren

1,1 incident per 200.000 gewerkte uren

TRIR onder de 1,05 incident per 200.000 gewerkte uren

TRIR onder de 1 incident per 200.000 gewerkte uren

Veilig werken

Eén sissermelding per medewerker per jaar

Eén sissermelding per medewerker

1,25 sissermeldingen per medewerker per jaar

Twee sissermeldingen per medewerker per jaar

CO2

100% gebruik van groene stroom

73% groene stroom

Elk Mourik-bedrijf voert een energie-audit uit

20% CO2 reductie ten opzichte van 2010

Proces- en productinnovatie

Inzicht in energie efficiency van producten en diensten

Het energieverbruik van een aantal producten is berekend en besparingsmogelijkheden zijn onderzocht (zie pagina 60)

Elk Mourik-bedrijf werkt aan innovatie met duurzaamheidspotentie en/of energie efficiency

Product- en dienstenportfolio, gericht op energie efficiency en duurzaamheid

Duurzaam ontwerp en onderhoud

Training duurzaam ontwerpen

Voor het projectteam van het CCVD is een presentatie gehouden over duurzaamheid als pilot

Duurzaamheid als onderdeel toevoegen aan cursussen en bijeenkomsten

Product- en dienstenportfolio, gericht op energie efficiency en duurzaamheid

Duurzame inzetbaarheid

Veiligheid

Energie efficiency

Duurzame materialen en grondstoffen


11

RESULTATEN

De omzet ontwikkelde zich goed in 2015 en het resultaat was conform de verwachting. Het economisch herstel is broos, zeker in de branches waarin wij opereren. Het is voor Mourik vanzelfsprekend dat wij zeer scherp kijken naar projectmanagement. Technische projecten zijn immers het hart van ons bedrijf.

Ontwikkeling van omzet- en winstniveau De omzet steeg in 2015 van 430 naar 476 miljoen euro. Deze omzetstijging zat bij alle divisies, behalve bij BlueAlp waar de eerste substantiële omzet zich in 2016 zal voordoen. Mourik Infra had een hogere omzet door enkele grote infraprojecten waaronder de dijkverbetering KinderdijkSchoonhoven, project Badhoeverbogen (aansluiting A4), meer verkeersregelingen door ons bedrijf Traffic & More, stuw Belfeld en diverse werken aan de vaarwegen van Limburg en Brabant. De divisie Industrie voerde meer onderhoudstops uit in 2015. De omzetstijging bij de divisie Internationaal kwam met name op het conto van Mourik n.v. in verband met een groot project voor Water-Link. De resultaten binnen de divisie Infra stonden evenals in 2014 fors onder druk waarbij de wegenbouwactiviteiten zelfs voor het eerst in de historie een verlies veroorzaakten. Dit kwam door de overcapaciteit in de markt en het geringe werkaanbod. Daarentegen wist de divisie Industrie het resultaat weer te herstellen. Ook hebben wij de internationale resultaten sterk verbeterd als gevolg van onder andere een ingezette reorganisatie in Duitsland en een groot project in Venezuela in US dollar, waardoor eerdere afboekingen ongedaan gemaakt konden worden. De divisie BlueAlp maakt in haar eerste jaar een verlies omdat alle kosten ten laste van het resultaat zijn gekomen en er nog geen omzet is. De resultaten van de overige bedrijven, die rechtstreeks onder Joh. Mourik & Co. Holding vallen, zijn gestegen. De resultaten van CR Asia waren zonder meer goed, maar lager dan het topjaar 2014. Technisch Uitzendbureau Zuidgeest maakte weer winst.

De operationele resultaten van Mourik Techniek en Beek Container Groep bleven negatief. Bij Mourik Techniek hebben wij een reorganisatie ingezet. Bij de Beek groep is getracht een verliesgevend contract met een opdrachtgever te heronderhandelen, echter zonder gevolgen waardoor wij een claim hebben ingediend. Per saldo daalde de winst vóór belasting van 12,2 naar 11,6 miljoen euro en steeg het resultaat ná belasting en aandeel derden van 7,3 naar 9,6 miljoen euro. De belastingdruk was fors lager omdat in 2014 een aantal verliezen in het buitenland niet compensabel waren.

Ontwikkeling van balans en vermogen Het eigen vermogen is toegenomen van 161,6 naar 169,6 miljoen euro, ofwel 51% van het balanstotaal (solvabiliteit). Het balanstotaal steeg van 320 naar 330 miljoen euro. De belangrijkste veranderingen in de balans zijn: » Hogere onderhanden werkpositie als gevolg van meer omvangrijke projecten met een financieringstekort » Toename vermogensbeslag in debiteuren en vorderingen niet-geconsolideerde deelnemingen » Per saldo ging de liquiditeit licht vooruit met een ratio van 1,68 (vlottende activa/kortlopende schulden) en daalde het banktegoed tot 68 miljoen euro

Andere financiële zaken De netto investeringen in materieel vast actief bedroegen 9 miljoen euro en waren lager dan voorgaande jaren en de afschrijvingen van 17 miljoen euro. De investeringen hadden in het algemeen een vervangingskarakter. De werkgelegenheid daalde van gemiddeld 2.064 naar 2050 fte’s (financiële definitie). Deze daling deed zich met name voor bij de divisie internationaal. De bevindingen van de accountant met betrekking tot de administratieve organisatie en interne controle zijn zowel met de directies, de Raad van Bestuur als met de Raad van Commissarissen besproken en waar nodig zijn en worden verbeteringen ter hand genomen. Alle pensioenregelingen, behalve die van Mourik in België, vallen onder de bedrijfstakpensioenregelingen. Voor de


12

BEDRIJFSMODEL

tie va

OUTPUT

Sa m en

g kin er w

Financiële middelen

KERNPROCES

Inn o

INPUT

ld

ONTWERP, REALISATIE, BEHEER, ONDERHOUD wi

he

e er W

Menselijk kapitaal

Efficiëntie en veiligere omgeving

s

Techniek, materialen, hulpstoffen

Betere Bereikbaarheid

c Ni

jd

Nederlandse medewerkers met een salaris boven de eventuele grens van deze regelingen, hebben wij een excedentpensioenregeling op basis van een toegezegde bijdrage bij een externe verzekeraar ondergebracht. Er wordt pensioen opgebouwd tot het fiscale maximum van 100.000 euro. De werkgeverspensioenbijdrage over het meerdere salaris verlonen wij jaarlijks aan de medewerkers zodat zij eventueel hiervoor zelf netto een aanvullend pensioen kunnen opbouwen. Mourik in België kent in afwijking daarvan een excedentpensioenregeling op basis van een eindloonsysteem voor stafmedewerkers (bedienden) die in 2004 in dienst waren.

Projectmanagement Onze belangrijkste economische prestatie zijn technische projecten. Voordat wij inschrijven op een

INNOVATIE Quality Management System (QMS): gemakkelijk en efficiënt Het QMS verschaft ons inzicht in het primaire proces waar Mourik Infra haar geld mee verdient: de projecten. Daarnaast ligt de focus op inspireren en kennisdelen. De primaire procedures zijn onderverdeeld in de volgende zes stappen. » Procesbeschrijving » Kennisdragers (personen die te benaderen zijn voor vragen) » Formulieren (verplichte registraties per stap) » Inspiratiedocumenten (helpen om de processtap uit te voeren) » Aandachtspunten » Extra informatie Opmerkingen zijn eenvoudig aan te geven per processtap en de opvolging ervan is duidelijk te zien.

Duurzamere energievoorziening

project, zorgen wij naast alle inschrijvingsvereisten, voor een voorcalculatie waar planning, inkoop, operations en engineering vroegtijdig bij betrokken zijn. Wij kijken nadrukkelijk naar risico’s die zoveel mogelijk worden afgeprijsd. Een contractmanager en/of bedrijfsjurist evalueert contractvorm en inhoud. Vóór inschrijving bespreken de betrokkenen het geheel inclusief alle risico’s met de verantwoordelijke manager. Afhankelijk van de omvang van het project vraagt deze volgens vaste procedures de goedkeuring van hoger management, tot aan de Raad van Bestuur toe. De kwantitatieve regels van complexiteit en risico vormen vaak een uitdaging. Een klein project kan toch heel complex zijn met grote risico’s. Als wij een opdracht krijgen, zetten wij de voorcalculatie om in een werkbegroting. Deze wordt per vier weken en in de industrie zelfs frequenter afgestemd met de werkelijkheid/nacalculatie. Directie, projectleider en administratie bespreken eventuele verschillen. Waar nodig, koppelen zij deze terug naar de verantwoordelijke bij de voorcalculatie en beoordelen zij welke corrigerende acties nodig en mogelijk zijn. Tegelijk maken zij een inschatting van het geprognosticeerde eindresultaat op het project en of de verschillen consequenties hebben voor de klant, opleverdata, boeteclausules et cetera. In de voorfase van het project beoordelen wij zorgvuldig de mogelijke ontwerpopties voor de uitvoering per discipline, met verschillende doorlooptijden. Om tot een optimum te komen, passen wij Concurrent Engineering toe. Dit impliceert plenair zoeken met de betrokken disciplines naar de beste combinatie van technieken. In het eerste plenaire overleg nemen wij de uitgangspunten door en maken wij de grootste variantafweging, waarbij wij meerdere criteria hanteren zoals kosten. Vervolgens stemmen wij direct de details af met alle betrokkenen. De Raad van Bestuur bespreekt per vier weken de economische prestaties per werkmaatschappij met de desbetreffende directie. Voornoemde projectresultaten


13

vormen de belangrijkste factor. Financiële rapportages voorzien van toelichting door de directie van de werkmaatschappij zijn hierbij de leidraad. Onze accountant controleert periodiek bovenstaande werkwijze. Mede vanwege noodzakelijke dossiervorming bij de accountant naar aanleiding van controles op de accountant door de Autoriteit Financiële Markten (AFM) is vastgesteld dat wij de periodieke afstemming van werkbegroting met de werkelijkheid nog beter kunnen vastleggen. Wij proberen dit nog beter te doen. Aandachtspunt is ook dat onze klanten in de industrie vaak zeer lange termijnen hebben tussen het uitvoeren van werkzaamheden en de betaling. Dat heeft te maken met de systematiek die deze bedrijfstak hanteert bij dagelijkse onderhoudswerkzaamheden, die wij veelal uitvoeren tegen unit rates. Wij hebben aandacht besteed aan de werkkapitaalbeheersing en systemen ontwikkeld (WIOG systeem = waar is ons geld) om dit nauwgezet te volgen.

transport en het plaatsen van het beweegbare brugdeel. De oorzaak van het ongeval was complex en is in onderzoek bij de Onderzoeksraad voor de Veiligheid. De schade blijkt afdoende gedekt door de verschillende verzekeringsmaatschappijen, dit geldt ook voor de schade van Mourik. Het Noodfonds en het Steunfonds, die door Mourik en onze partners BSB en Peinemann zijn opgericht, hebben naar tevredenheid van de gedupeerden gefunctioneerd en zijn inmiddels afgesloten. De goede samenwerking tussen de betrokken partijen en niet in het minst met de gemeente Alphen heeft zijn vruchten afgeworpen voor de gedupeerden.

Andere ontwikkelingen in 2015

Risicoparagraaf

Ook dit jaar ging de nodige aandacht uit naar sanering van verliesgevende buitenlandse activiteiten. De activiteiten van Mourik UK zijn gereorganiseerd. In Brazilië hebben wij afscheid genomen van onze joint venture partner; wij gaan hier in een nieuwe vennootschap zelfstandig verder. In de Verenigde Staten hebben wij nieuw management benoemd en een sluimerende rechtszaak uit een ver verleden opgelost. Mourik Chemical Cleaning International (70%) in België is helaas failliet. De activiteiten om van plastic weer olie te maken, zijn ondergebracht in de nieuwe vennootschappen van BlueAlp.

De vennootschap en haar werkmaatschappijen worden niet geconfronteerd met bijzondere risico’s en onzekerheden. Door de diversiteit van projecten binnen de individuele werkmaatschappijen en de diversiteit tussen werkmaatschappijen is er een grote risicospreiding. Daarbij maken de jarenlange kennis en ervaring van onze medewerkers, de trainingen, het uitstekende equipment, de moderne hulpmiddelen en faciliteiten die gebruikt worden, de eigen innovaties, de aandacht voor veiligheid, de sociale controle binnen een familiebedrijf en de sterke financiële positie de risico’s beheersbaar. Er is een adequaat pakket van verzekeringen voor uiteenlopende risico’s.

Helaas was Mourik in 2015 ook negatief in het nieuws. Bij het incident van de Julianabrug in Alphen aan den Rijn was Mourik penvoerder van de combinatie Mourik Groot-Ammers / BSB Staalbouw. BSB voerde het staalwerk uit en Mourik de overige renovatiewerkzaamheden. Hijsspecialist Peinemann was gecontracteerd voor het

Het beleid met betrekking tot het gebruik van financiële instrumenten is om rente en koersrisico’s van vreemde valuta niet af te dekken. Anders is dit bij Petrogas International: hier worden alle verwachte inkomsten, voor zover hier geen uitgaven in dezelfde valuta tegenover staan, afgedekt op het moment van orderacceptatie. Een

Als het toegevoegde waarde heeft, maakt Mourik gebruik van subsidies en fiscale stimuleringsmaatregelen voor innovatie en duurzaamheid. Mourik heeft in 2015 voor 79.614 euro gebruik gemaakt van deze subsidies en maatregelen.

Cashflow, winst en investeringen (€ x 1.000.000) 9,4

16,7

18,9

Investeringen

Investeringen

Investeringen

9,6

7,3

Winst

Winst

2015

13,7 Winst

2014

2013

26,1

24

30,9

Cashflow

Cashflow

Cashflow


14

Omzet en productie (€ x 1.000.000)

2. RESULTATEN

409

365

Productie

Productie

2014

2015

476

430

Omzet

Omzet

groot deel van de beschikbare liquiditeiten wordt tegen 1-3 maandtarieven in deposito belegd. Het aandeel van de omzet, exclusief Petrogas International, bedroeg in 2015 circa 2,5% in US dollars of daaraan gerelateerde valuta, minder dan 1% in Venezolaanse Bolivar, minder dan 1% in Braziliaanse Real en 1,1% in Pond Sterling. Het beleid is om zoveel mogelijk kosten lokaal te besteden, zodat het uiteindelijke koersrisico beduidend lager zal zijn en voornamelijk betrekking heeft op inhuur van personeel en materieel vanuit Europa (eurogebied). Tussen het moment van aanbieding en het incasseren verstreken gemiddeld zes maanden. Over deze termijn lopen we een actueel koersrisico. Het vermogensbeslag in Mourik Venezuela bestaat, omgerekend tegen de koers op balansdatum uit 2,8 miljoen euro eigen vermogen en 2 miljoen euro openstaande vorderingen van Mourik-bedrijven in Europa. Als koers wordt de vrije handelskoers gevolgd. US dollars voor noodzakelijke importen kunnen slechts onder strenge restricties en met grote vertraging tegen een veel lagere (=betere) koers worden gekocht. We trachten een zo groot mogelijk deel van opdrachtsommen in US dollars betaald te krijgen. Dit is in 2015 diverse malen gelukt waardoor openstaande vorderingen van Mourik-bedrijven betaald konden worden en het saldo in 2016 sterk is gedaald. Het beleid van de inkoop- en de kostenzijde van onze dienstverlening is om dit zoveel mogelijk af te dekken. In meerjarige onderhoudscontracten worden indexen opgenomen voor loon, brandstof en andere kostenstijgingen. Projectmatig benodigde grondstoffen en producten worden zoveel mogelijk afgedekt op het moment dat we de order ontvangen. Een belangrijke inkoopcomponent is dieselolie, waarvan wij circa 8 miljoen liter op jaarbasis verbruiken. Deze wordt niet afgedekt, maar prijswijzigingen worden in circa 70-80% van onze opdrachten via indexen verrekend. Wij monitoren of de activa van de vennootschap voldoende verzekerd zijn. Eenmaal per jaar wordt een impairment test gedaan om te beoordelen of de waarde terugver-

diend kan worden met de bestemming van het actief. Voor de activa zijn er vaste onderhoudsintervallen die veelal door interne werkplaatsen worden bijgehouden en uitgevoerd, mede vanwege de veiligheidsvoorschriften en eisen van onze opdrachtgevers. Voor investeringen hanteren wij vaste goedkeuringsprocedures. De uitgaven worden hierbij afgezet tegen de opbrengst of de besparing van de investering. Boven de 25.000 euro is de goedkeuring van de Raad van Bestuur nodig. Het bedrag van de jaarlijks goed te keuren investeringen moet passen binnen de liquiditeitsnorm. De continuïteit van de vennootschap monitoren wij dagelijks aan de hand van de liquiditeitspositie. Wij beoordelen maandelijks de winstgevendheid en de orderportefeuille. De vermogenspositie toetsen wij jaarlijks aan de gewenste solvabiliteit. De risico’s van projecten zowel bij inschrijving als periodiek worden bij uitvoering beoordeeld, valuta- en inkooprisico’s worden afgedekt op het moment van verkrijgen van de order, en periodiek vinden er leveranciersbeoordelingen plaats. De ingezette compliance governance zal het risicoprofiel verder doen afnemen doordat we voldoen aan alle relevante weten regelgeving. De Raad van Bestuur bespreekt de strategische en beleidsmatige zaken met de directies van de divisies in een periodiek divisieoverleg.

Algemene ontwikkelingen en verwachtingen voor 2016 De beleidsplannen voor 2016 geven een verbetering van de resultaten aan. Wij verwachten voor de divisie Infra echter geen substantiële verbetering in de resultaten, vanwege de grote prijsdruk. Wij slagen er wel in om een toenemend aandeel van onze infra orderportefeuille buiten de openbare markt te verkrijgen, voornamelijk in de industrie, en ook meer in multidisciplinaire werken. Wij zien de resultaten van de divisie Internationaal verbeteren waarbij Petrogas en Mourik n.v. een stabiel resultaat laten zien en de verliesgevende activiteiten binnen Mourik Global verder worden aangepakt.


15

Omzet per divisie (€ x 1.000.000) 163 Infra

150 Industrie

146

148

Industrie

132

Infra

Internationaal

2015

137 Internationaal

2014

476 Totaal

15

430

Overig

Totaal

De ontwikkeling van de divisie Industrie is stabiel en het resultaat is hier in 2015 al verbeterd. Uitgaande van de bouw van een plastic-to-oil fabriek zal de divisie BlueAlp kostendekkend zijn. Winst kan pas onderkend worden na een succesvolle oplevering van een eerste fabriek in 2017. Wij verwachten positieve ontwikkelingen voor de bedrijven die rechtstreeks onder Joh. & Co. Mourik Holding vallen. Het resultaat van Zuidgeest zal verder verbeteren als de inlenersbeloning algemeen kan worden doorberekend. Het verlies van Beek Container Groep Nederland zal afnemen als de claim inzake het verlieslatende contract wordt toegekend en CR Asia zal wederom een goed jaar hebben. De zorgen rondom het Midden-Oosten hebben ook effect op de resultaten van Anabeeb. De aandelen van onze joint venture partner in Zuidgeest zullen herplaatst worden. Door de veelzijdigheid van Mourik zorgen de groeisectoren steeds weer dat sectoren die het minder doen, worden gecompenseerd. Wij scoren ook in toenemende mate op multidisciplinaire projecten. De investeringen zijn overwegend gericht op vervanging en innovaties. Het totale netto investeringsniveau zal niet wezenlijk afwijken van voorgaande jaren. Wij verwachten geen omvangrijke overnames of participaties. Wel zoeken wij samenwerking met lokale bedrijven voor onze buitenlandse activiteiten.

Overig

budgetten voor deze belangrijke strategische pijler. De MVO gedragsregels, structurele communicatie met onze stakeholders, het initiatief tot externe certificering en controle hierop, aandacht voor veiligheid en integratie van maatschappelijk verantwoord ondernemen in onze bedrijfsvoering maken Mourik tot een transparant en modern bedrijf om zaken mee te doen. Dit zien wij als onze missie. Per 1 januari 2016 is de heer Rimco de Groot als CFO (Chief Financial Officer) toegetreden tot de Raad van Bestuur en neemt per 1 april de financiële taken van de heer Ronald Lamé over. De heer Ronald Lamé wordt per 1 april 2016 Director International Business. Als Raad van Bestuur hebben wij alle vertrouwen in de toekomst. Het familiebedrijf Mourik heeft een goede uitgangspositie, wij onderkennen mogelijke verbeteringen en werken hier hard aan. Wij bedanken onze opdrachtgevers, alle medewerkers en directieleden, de Raad van Commissarissen, en ook de inleenkrachten en leveranciers voor hun inzet in 2015. Wij vertrouwen erop dat wij in 2016 weer op hun steun en toewijding kunnen rekenen. Groot-Ammers, 11 maart 2016 Raad van Bestuur:

J.C. Mourik, voorzitter In een markt waarin Mourik moet concurreren met prijsvechters, zijn onze innovaties en kwaliteit de meerwaarde voor onze klanten. Innovatie staat ook hoog op de strategische agenda van de Raad van Bestuur en het management. De afdeling New Product Development coördineert en stimuleert innovaties binnen Mourik en begeleidt processen en procedures. Op deze manier bepalen wij prioriteiten, structuur, doelstellingen en

15

drs. R.J. Lamé

R. de Groot


16

MOURIK OP DE WERELDKAART

VESTIGINGEN

Mourik is actief in 43 landen

Legenda Vestigingen Partnerships Projecten

MARKTEN EN ACTIVITEITEN Europa

Nederland MARKTEN

OVERHEID

INDUSTRIE

PRIVATE SECTOR

ACTIVITEITEN

MARKTEN

Infrastructuur Industrie- en utiliteitsbouw Milieutechniek Projectontwikkeling

OVERHEID

Infrastructuur Industriële services Catalyst handling Industrie- en utiliteitsbouw Milieutechniek

INDUSTRIE

Infrastructuur Industrie- en utiliteitsbouw Milieutechniek Projectontwikkeling

PRIVATE SECTOR

Rest van de wereld ACTIVITEITEN

MARKTEN

ACTIVITEITEN

Industrie- en utiliteitsbouw Milieutechniek

INTERNATIONAAL

Infrastructuur Industriële services Catalyst handling Industrie- en utiliteitsbouw Milieutechniek

Industrie- en utiliteitsbouw Milieutechniek Projectontwikkeling Industriële services Catalyst handling Milieutechniek


17

INDUSTRIE Industriële services Catalyst handling Milieutechniek PRIVATE SECTOR Milieutechniek

INTERNATIONAAL

Industriële services Catalyst handling Milieutechniek

MOURIK IN 2015 Mission Statement Mourik is een innovatief familiebedrijf dat traditionele menselijke waarden combineert met modern ondernemerschap, hoogwaardige technieken, inspirerend leiderschap en een proactieve instelling. Wij zijn een betrouwbare partner die wereldwijd toegevoegde waarde weet te creëren met een breed scala aan diensten in meerdere technische disciplines waarbij wij de synergie tussen de Mourikbedrijven optimaal benutten. Mourik staat voor gezond rendement, continuïteit, veilig werken en maatschappelijk verantwoord ondernemen.

DIVISIE INFRA Mourik Infra bestaat uit de dochters Mourik GrootAmmers, Traffic & More, Frees Service Utrecht, Mourik Bouw, Mourik Limburg, Mourik Limburg Civiel, Vogel, Vogel Kathodische bescherming, G. Bouman Arkel en Hendrik Bedrijven Brunssum.

D

e omzet binnen de divisie Infra is gestegen door enkele grote projecten. Het totale resultaat is licht gedaald ten opzichte van 2014.

Markt Onder druk van de economische crisis is de inframarkt al enkele jaren in beweging. Dit leidt ertoe dat onderscheidend vermogen in de vorm van kennis, technologie en een integrale aanpak steeds belangrijker wordt. Hiermee kan Mourik Infra een partnerstatus bereiken en behouden. Partnership zien wij als een cruciale factor voor de continuïteit van de divisie Infra. De marktverandering heeft als resultaat dat 2015 een uitdagend jaar was voor een aantal bedrijven van Mourik Infra. De concurrentie is hevig en marges blijven onder druk staan. De afgelopen jaren is enorm veel aandacht besteed aan het verder professionaliseren van projectmanagement. Lees hier meer over in het hoofdstuk ‘Resultaten’ op pagina 12. Met het oog op de private markt zal Mourik Infra in 2016 zowel de technische als de acquisitiecapaciteit in samenwerking met de divisie Industrie en de divisie Internationaal (Petrogas) uitbreiden.

van Rotterdam kenmerkt zich door de complexiteit van het omgevingsmanagement. Dit kwam onder andere door de ondergrondse bouwwerken, zoals de metrotunnel en de stadsverwarming. Door een nauwkeurige procesmatige voorbereiding, toetsing en uitvoering, is het project goed verlopen, en conform planning en de beoogde kwaliteitseisen. Een project dat tot de verbeelding spreekt, is de dijkverbetering tussen Kinderdijk en Schoonhovenseveer (KIS). Deze 17 kilometer lange primaire waterkering versterken wij met verschillende technieken. Lees meer op pagina 32 en 35. Interessant zijn de actuele innovatieve ontwikkelingen voor verkeerskundige draagconstructies. Nieuwe richtlijnen hebben een grote impact op de bewegwijzeringsportalen zoals we die momenteel kennen. De nieuwe uitvoeringen zijn aanzienlijk zwaarder en vragen aanpassingen in ons productieproces. Mourik Infra beschikt over de juiste faciliteiten: wij transporteren momenteel liggers van 65 meter lengte in één stuk vanuit Echt door heel Nederland. Om hier onze marktpositie te behouden en te verbeteren, blijven wij actief om efficiencyverbetering te bewerkstelligen.

“Het behouden van meerwaarde vergt een continu veranderproces. Samenwerken, naar elkaar luisteren en van elkaar leren, zijn hierbij essentieel” Walter Deelen

Ontwikkelingen en projecten Mourik Infra richt zich op complexe projecten. Het accent ligt daarbij op het multidisciplinaire karakter van het werk, ook in de industrie. Bij Wilmar Oleochemicals, Vopak, Koch en Aluchemie hebben wij de afgelopen jaren succesvolle projecten voltooid. In 2015 hebben wij een multidisciplinair turnkeyproject aangenomen: de bouw van een nieuw laboratorium voor ExxonMobil. Een mooi project is ook de bouw van de verdiepte fietsenstalling Blaak met stallingsruimte voor 940 fietsen. Het project is onderdeel van het Rotterdams Fietsplan 'Fietsen heeft voorrang'. Dit project in het bruisende hart

Divisiedirecteur Infra

Mourik Infra beschikt over een rijk palet aan activiteiten. Kenmerkend voor betonrenovatie en kathodische bescherming in 2015 is de diversiteit aan innovaties die wij hebben (door)ontwikkeld en met succes hebben ingezet voor onze klanten. De nieuwe herstelmethode voor doorgestorte uitkragende betonnen vloeren ontving in januari 2015 zelfs de Innovatie Award 2014. De markt heeft de inmiddels gepatenteerde techniek goed opgepakt. Ondertussen zijn al meer dan 40 projecten in uitvoering of in opdracht.


19

DIVISIE INFRA

MOURIK IN 2015

Wij zijn in het bezit van de BRL 7700 voor het vloeistofdicht maken van vloeren. In Dordrecht realiseren wij voor Woonbron meerdere werken zoals het meerjarige project Vloerherstel voor circa 275 woningen en de renovatie van balkons en flats. In opdracht van Rijkswaterstaat voeren wij kathodische bescherming uit op kunstwerken, waaronder de Neerbosschebrug in Nijmegen en de Amstelbrug in Amstelveen. In het segment natte infra hebben wij een goed resultaat behaald ondanks de afloop van enkele grotere werken. De grote aanbestedingen, hoofdzakelijk op basis van Design, Build, Finance, Maintain (DBFM), domineerden in 2015 het marktsegment waarin Mourik actief is. Het aandeel met een groot onderscheidend vermogen voor Mourik was te beperkt en daarmee te risicovol om bij deze DBFMaanbestedingen een rol van betekenis te spelen. Vanuit de lopende contracten blijft de werkvoorraad in de natte infra voor 2016 op peil. Mourik Infra blijft zich

INNOVATIE Drone landmeten - 3D landmodel Mourik is altijd op zoek naar manieren waarop het werk sneller en slimmer kan. Landmeten met een drone is razendsnel en precies. Je kunt gebieden tot 100 hectare per dag inmeten. Op het dijkverbeteringsproject KIS (Kinderdijk-Schoonhovense Veer) hebben de Mourik innovators deze moderne meetmethode goed kunnen testen. Foto’s maken plaats voor een nauwkeurig 3D-landmodel, waarop je gemakkelijk afstanden, oppervlakten en hoeveelheden bepaalt. Tijdens de eerste drone-testvlucht hebben wij één hectare land ingemeten, waar de drone zeven minuten over deed. Met een 3D-scan hebben wij vervolgens alle data geanalyseerd en benut. Niet alleen de punten die normaal gesproken door de landmeter worden ingemeten, waren bekend, wij konden ook op elke twee centimeter de hoogte uitlezen.

richten op de specifieke markten van klein en groot onderhoud aan de natte kunstwerken, zoals sluizen en stuwen en ook bruggen.

Asset management Verdere ontwikkeling van asset management past in ons beleid om het onderscheidend en vernieuwend vermogen van Mourik Infra nog beter in de markt te zetten. Wij spelen hiermee verder in op de grotere rol die de klant van ons verwacht binnen de onderhoudscontracten. De terugtrekkende beweging van de overheden leidt tot een steeds verdergaande invulling door de aannemers. Voldoende ervaring en affiniteit met deze aanpak zijn van essentieel belang voor het verkrijgen van nieuwe of vervolgopdrachten. Deze complexe werken bieden ook uitstekende kansen voor interne samenwerking. De betreffende contracten zijn veelal multidisciplinair. Samenwerking tussen Mourikbedrijven kan positief bijdragen aan het verkrijgen en uitvoeren van complexe projecten.

In 2015 heeft Vogel in opdracht van Vidomes in Rijswijk de constructieve veiligheid van uitkragende balkon- en galerijvloeren hersteld met het innovatieve VVUV-systeem, waarbij carbonstaven in de constructie en de balkon-/ galerijvloer worden verlijmd. MOURIK JAARBEELD 2015

20

DIVISIE INDUSTRIE Een groot aantal Mourik-bedrijven verleent technische diensten primair aan industrie en overheid. Dit zijn Mourik Services, Mourik Vlissingen, MCO-Team, Mourik Elektrotechniek & Instrumentatie, Mourik Klimaattechniek, Decontamination Services en de participaties A.C.S., Pouw Services en TCC Hoogvliet. Binnen Mourik behoren zij tot de divisie Industrie. Gezamenlijk noemen we ze hier Mourik Services.

D

e omzet is licht gestegen ten opzichte van 2014 en de resultaten van Mourik Services zijn iets boven verwachting. Dit kwam grotendeels door een toename gedurende het jaar in regulier onderhoud, turnarounds en projecten. De vooruitzichten voor 2016 zijn goed. We durven licht optimistisch te zijn over de te behalen omzet en resultaten.

RAP, BP Raffinaderij Rotterdam, Kuwait Petroleum en Indorama zijn verlengd. In 2015 heeft Mourik Services grote onderhoudsstops uitgevoerd: de Shell Pernis HV5/6, Hycon en TGI, de ExxonMobil RPP en ROP, de Huntsman MDI en de Esso Raffinaderij OTHC plant. Er liep ook een groot aantal interessante projecten, zoals het Nova Fuel Pipeline project bij Shell Pernis, de tankreparaties en het vervangen van een tankterp bij Dow Terneuzen, het koelwaterproject bij ExxonMobil ROP, het TAR-oil tankcleaning project bij Cabot Botlek en het Biox Waste Water project bij Kuwait Petroleum Europoort. Een zeer complex project in 2015 is het veiligstellen van het voormalige Thermphos-terrein in Zeeland door Decontamination Services.

De Europese petrochemie is naast staal en energie het grootste marktsegment waarin Mourik Services actief is. In 2015 stonden de marges hier zwaar onder druk. De lage olieprijzen en de concurrentie uit vooral het Midden- en Verre Oosten zorgen voor aanhoudende druk op kosten en beperking van investeringen. We verwachten dat dit ook in 2016 zo zal blijven.

Markt Al in 2014 zagen wij een verschuiving van productie naar opslag. Deze tendens zette zich door in 2015 en zal zich naar verwachting ook de komende jaren continueren. Door hierop te anticiperen, wist Mourik haar marktpositie in 2015 stabiel te houden. Inhakend op de toename in tankopslagbedrijven - in aantal en volume - en het verscherpt toezicht op de tankterminals vanuit de overheden, heeft Mourik Services haar dienst Total Tank Care (TTC) verder ontplooid. Een mooi contract voor Total Tank Care bij Dow Terneuzen was onder andere het resultaat.

Contracten en projecten Mourik Services sloot ook een nieuw meerjarig cleaningcontract met Cargill en een meerjarig projectcontract voor industriële reiniging met energieproducent Engie (voorheen GDF Suez). De bestaande meerjarige contracten met Cabot, ExxonMobil RAF/


21

Divisie Industrie Diensten: engineering, management en uitvoering van onderhoud, projecten en stops. Hoofdactiviteiten: mechanisch werk, industriële reiniging, civiel werk en aanverwante activiteiten, zoals het reinigen van airfinbanken, tankreiniging, chemisch technisch reinigen, ultrasoon reinigen, emissiebeperkende technieken, asbestsanering, tankrenovatie, elektrotechniek, instrumentatie, klimaatbeheersing, sloopwerken, overslag en schrootafhandeling.

Een specialistische dienst van Mourik is het optimaliseren van koelcapaciteit. Koeling, bijvoorbeeld door middel van airfinbanken, is nodig om fabrieken efficiënt en veilig te laten draaien. Aan de hand van exacte berekeningen en met geavanceerde reinigingsmethodes als de Hydrojet en de Natrium Jet Power realiseren wij een hogere uptime en energiebesparing voor u. Het eindresultaat is kwantificeerbaar: lagere maintenancekosten, meer doorzet, hogere efficiency en rendement.

Op de Europese markt heeft Mourik Services succesvol cleaningprojecten gerealiseerd in Duitsland, Noorwegen, Griekenland en Turkije, al dan niet in samenwerking met onze zustermaatschappijen. Veelal betreft het hier specialistische reinigingswerken. Voor 2016 hebben wij een aantal omvangrijke werken in het portfolio. Grote onderhoudsstops (mechanisch en cleaning) bij Indorama Europoort, ExxonMobil en Huntsman in Rotterdam, Shell Pernis, Dow Terneuzen en Shell Moerdijk. Interessante projecten voor 2016 zijn het Shell Pernis Hydra project, renoveren van was- en kleedruimten bij ExxonMobil en leidingwerk van de rookgasreiniging bij AkzoNobel.

Ontwikkelingen en innovaties Onderhoudscontracten en stopwerkzaamheden zijn en blijven de basis voor de divisie Industrie. De marktsegmenten waarin Mourik zich hier primair bevindt, zijn (petro)chemie, staal en energie. Ons doel is het versterken en waar mogelijk uitbreiden van onze positie in deze markten. Het vizier is dan ook gericht op het verder uitbouwen van tankonderhoud, non-entry tank cleaning, emissiebeperkende technieken en ultrasoon reiniging. Daarin ligt ons onderscheidend vermogen. Mourik Services kan met Total Tank Care nog

steeds als enige bedrijf het volledige dienstenpakket rond tankonderhoud aanbieden. Vanaf het afsteken en openen van de tank tot en met het sluiten en in gebruik nemen. Non-entry tank cleaning behoort ook tot dat pakket. In navolging van Shell en Dow willen steeds meer opdrachtgevers - ook in het buitenland - deze door Mourik geïntroduceerde werkmethodiek toepassen. Tot de industriële reiniging behoren ook de emissiebeperkende technieken, die al bijna de status van standaard bedrijfsactiviteit hebben aangenomen. Mourik kijkt daarbij zeker naar de mogelijkheid om de scrubbertechniek in te zetten voor de maritieme sector, vanwege de ook daar strenger wordende emissie-eisen. In 2015 boekten wij ook succes met ultrasoon reiniging, een combinatie van chemische reiniging en ultrasoon golven. Deze techniek werd bij Shell Moerdijk ingezet, die hier zeer enthousiast over is. Meer over deze samenwerking leest u in ons corporate magazine See Mourik nr. 49 (zie Pdf op www.mourik.com). Mourik Services heeft tevens de beschikking over een kleine ultrasoon installatie om proefreinigingen uit te voeren voor geïnteresseerde bedrijven. In 2015 is deze installatie onder meer ingezet bij Alfa Laval, LyondellBasell, Neste en Tata Steel, met goede kansen op vervolgopdrachten. Wij werken continu aan nieuwe


22

3. DIVISIE INDUSTRIE

methoden en vloeistoffen die de toepasbaarheid van deze veelbelovende ultrasoon technologie kunnen vergroten. Een voorbeeld is de ontwikkeling van on-line reiniging, ultrasoon reinigen terwijl de fabriek in bedrijf is. Daarmee kan de inzetbaarheid van deze techniek aanzienlijk toenemen. On-line reiniging bevindt zich nog in de testfase, maar ziet er veelbelovend uit. Verder blijft Mourik Services actief in het verwerven van multidisciplinaire projecten en contracten. Steeds meer van onze klanten geven aan behoefte te hebben aan een partij die een project volledig, inclusief engineering en management, kan uitvoeren. Mourik kan nog meer toegevoegde waarde creëren door projecten turnkey aan te bieden. Dit geeft opdrachtgevers de mogelijkheid om engineering, fabricage, installatie en onderhoud aan één partij uit te besteden. Hiermee verbetert veiligheid, kwaliteit, haalbaarheid, doorloop- en terugverdientijd. In 2015 heeft Mourik Services verdere stappen gezet op weg naar volautomatische reiniging. Voor offshore supply vessels werd, in opdracht van het Noorse bedrijf SAR, een non-entry robotarm ontwikkeld en ingezet.

MOURIK IN 2015

“Met de ontwikkeling van een robotarm voor non-entry tank cleaning heeft Mourik Services verdere stappen gezet in de richting van volautomatische reiniging. Robotica biedt Mourik kansen.” John Barends

Divisiedirecteur Industrie

De opgebouwde kennis en ervaring op dit gebied levert ons een groot voordeel op vanwege een verdere verschuiving van handmatig naar volautomatisch reinigen binnen de branche. De in 2014 geïnitieerde nieuwe innovatie- en ontwikkelingsprocessen zijn in 2015 geconsolideerd. Wij blijven hier dan ook mee doorgaan en geloven in vergaande robotisering van onze technische diensten.

Veiligheid Binnen Mourik neemt veiligheid een bijzondere plaats in. Goede veiligheidsprestaties geven bedrijven in de industrie bestaansrecht. Ieder jaar initieert Mourik Services meetbare veiligheidsprogramma’s en identificeren we speerpunten om de aandacht voor veilig werken scherp te houden en de prestaties te verbeteren. In 2015 heeft dit beleid wederom geleid tot een verbetering ten opzichte van het jaar daarvoor: nul verzuimongevallen en een Total Recordable Incident Rate (TRIR) van 0,29. De doelstelling was 0,65! Voor 2016 verscherpen we de doelstelling naar een TRIR van 0,50 en blijft die van de Lost Time Incident Rate (LTIR) op 0 staan. Lees meer in het hoofdstuk Veiligheid op pagina 54.

INNOVATIE

Vooruitzichten

Magnetic Crawler Een interessante ontwikkeling is de magnetic crawler, een systeem voor het verticaal reinigen van stalen oppervlakten. De Magnetic Crawler reinigt met water onder zeer hoge druk stalen oppervlakken in de industrie en scheepvaart. Mourik heeft de technologie in 2015 verder ontwikkeld. De reinigingsrobot ‘kleeft’ aan het oppervlak door middel van elektrisch aangedreven magnetische wielen en wordt op afstand bestuurd. Het reinigingssysteem werkt aantoonbaar sneller en efficiënter dan de conventionele manier (gritstralen). Tijdens de reiniging wordt de verwijderde, vaak loodhoudende verf direct afgezogen en belandt daardoor niet in het milieu. Recent voegde Mourik een op maat gemaakte vacuümset aan het systeem toe voor stand-alone inzetbaarheid en energiebesparing.

Bij de onderhoudscontracten, die de fundering onder ons bedrijf zijn, zijn de marges beperkt. Om onze positie in de markt te versterken, zal Mourik Services de komende jaren een efficiëntieslag maken. Wij zijn in 2015 een aantal interne trajecten gestart voor de optimalisatie van werkprocessen, verdere professionalisering en kostenbesparing. De activiteiten van de in 2014 toegevoegde deelnemingen Mourik E&I en Mourik Klimaattechniek vinden aansluiting bij de dienstverlening van Mourik Services en zullen in 2016 hun vruchten afwerpen. Deze trajecten, samen met een goedgevulde orderportefeuille en de technische ontwikkelingen, zorgen voor gunstige vooruitzichten voor 2016 en daarna.


23

Mourik CleanCat™ catalyst laadsysteem Impressie van het Mourik CleanCat™ catalyst laadsysteem, dat ontwikkeld is om alle typen catalyst zonder kraan te kunnen laden. Het modulair opgebouwde gesloten systeem vermindert gezondheids-, veiligheids- en milieurisico’s en is weersonafhankelijk. De totale doorlooptijd van een catalystwissel is belangrijk korter. Het systeem minimaliseert beschadiging en slijtage van de catalyst tijdens het vullen van de reactor, verhoogt de zuiverheid van het beladen product en daarmee de kwaliteit van de belading.

DIVISIE INTERNATIONAAL De divisie Internationaal bestaat uit drie bedrijven. » Mourik Global B.V. » Mourik n.v. in België » Petrogas International B.V. De omzet van de divisie Internationaal is in 2015 gestegen en het resultaat is sterk verbeterd.

MOURIK GLOBAL B.V. Mourik Global opereert met haar catalyst handling activiteiten en industriële services voornamelijk in de petrochemische markt en heeft dochterondernemingen in Nederland, Duitsland, Engeland, Qatar, Aruba, Venezuela, Verenigde Staten, Brazilië en Turkije.

Markt en ontwikkelingen We zien dat als gevolg van overcapaciteit de olieprijs blijft dalen. Dit heeft een belangrijk effect op een groot deel van onze klanten. In deze marktcontext hechten onze klanten in toenemende mate waarde aan kostenbesparende en innovatieve oplossingen. De in 2014 ingezette strategische heroriëntatie heeft zijn vruchten afgeworpen in 2015. De in Duitsland doorgevoerde reorganisatie is met succes voltooid. In Engeland voeren wij een vergelijkbaar programma door. Voor onze bedrijven in de VS, Turkije, Brazilië en Venezuela hebben wij een nieuwe richting bepaald voor de komende tijd. Na een stevig transitiejaar in 2014 is Mourik Global in 2015 doorgegaan met het uitvoeren van haar strategie om innovatiever, slagvaardiger en daardoor op termijn structureel winstgevend te worden. Vanuit een negatief resultaat in 2014 heeft Mourik Global in 2015 positieve stappen gezet in die richting. De strategische keuzes waar en waarmee we wel of niet actief willen zijn, hebben hieraan een bijdrage geleverd. Bij een licht dalende omzet zijn de netto resultaten sterk verbeterd. Mourik Global heeft onder andere grote projecten bij Shell Godorf, Bintulu, Moerdijk, Petropiar en Arkema succesvol afgerond.

Strategische keuzes In de komende jaren ligt de focus op het verder uitbouwen van onze thuisbasis in Nederland en Europa en het blijven maken van bewuste keuzes in de landen waarin wij al gevestigd zijn of willen opereren. De strategie voor de komende jaren zal gericht zijn op twee pijlers. Ten eerste het verbeteren van het operationele resultaat door middel van Operational Excellence, waarbij het verder verbeteren van veiligheid, kwaliteit en (kosten) efficiency onze doelen zijn. Daarnaast het vergroten van ons marktaandeel door de volgende acties. » Versterken eigen commerciële slagkracht » Verder innoveren van specialismen » Genereren van groei met onze partners CR Asia en Anabeeb » Opzetten van strategische samenwerkingen met partners in geselecteerde landen » Verdere ontwikkeling van de offshore activiteiten

“Het begrijpen van je klant voedt je innovatieve proces” Dirk-Jan Westendorp

Directeur Mourik Global

Bij de ontwikkeling van onze medewerkers stond het vergroten van vakkennis en gerichte coaching centraal. In combinatie met de niet aflatende toewijding van onze medewerkers aan veiligheid, kwaliteit en klantfocus heeft dit er in 2015 toe geleid dat Mourik Global op veiligheidsgebied meerdere mijlpalen heeft bereikt. » Heel 2015 gewerkt zonder ongeval met verzuim » Eén miljoen uur zonder ongeval overschreden » Tien jaar zonder ongeval gewerkt op Shell Moerdijk Mourik Global blijft kiezen voor innovaties met significante toegevoegde waarde voor onze klanten waarbij veiligheid, kwaliteit, snelheid, en weersonafhankelijkheid een grote rol spelen. Wij zien bij onze klanten en in de markt een toenemende vraag en belangstelling voor onze recente innovaties zoals de MIDC-loader, CleanCat en Dp-meten.


25

MY NEXT STEP “Feminine touch in een bedrijf vind ik een meerwaarde. Wij kunnen een verfrissende inbreng hebben, omdat wij met een ander soort betrokkenheid naar problemen kijken. Diversiteit in een teamsamenstelling leidt tot betere prestaties. Het is een goede ontwikkeling dat er steeds meer vrouwen bij Mourik mee aan de slag gaan“ Sarah Van Engeland Medewerker personeel en vertrouwenspersoon, Mourik n.v. België

3. DIVISIE INTERNATIONAAL

MOURIK IN 2015

MOURIK N.V. BELGIË Mourik is in België actief in de civiele en utiliteitsbouw, bodem- en grondwatersaneringen en industriële dienstverlening, waaronder catalyst handling, reiniging en asbestverwijdering. De omzet is in 2015 met 10% gestegen ten opzichte van 2014, waarbij het operationele resultaat in de lijn der verwachting is gebleven. De GRC, het Grondrecyclagecentrum te Kallo waarin Mourik n.v. participeert, draait op volle toeren.

Civiel De Antwerpse (petro)chemische sector investeert weer volop, na enkele jaren van abnormale kalmte na de crisis van 2008. Er zijn belangrijke nieuwbouwprojecten bij Total, Exxon en Eval. Mourik n.v. heeft in dit kader mooie projecten verworven bij onder andere Total en Bayer. In de private sector zijn de investeringsgolven in de zieken- en ouderenzorg en scholen over hun hoogtepunt heen. Een nieuwe grote investeringsgolf is momenteel niet in zicht. Niettemin hebben we voor onze renovatieactiviteit een aantal nieuwe klanten die de komende jaren continu projecten zullen realiseren, onder andere Proctor & Gamble en Elia. Deze positieve omgeving, gecombineerd met ons sterke imago in deze markt, zorgt voor positieve verwachtingen voor de nabije toekomst.

KDV Ons Peuterhuisje In opdracht van ‘KDV Ons Peuterhuisje’ heeft Mourik een hi-tech kinderdagverblijf gebouwd, vervaardigd met en voorzien van de

Milieu

modernste technieken en uitrusting en volgens de hedendaagse

Dit onderdeel opereert in België in een nog steeds krimpende markt, waar we alleen winstgevende marges kunnen behalen door een onderscheidende aanpak en specialisaties. In 2015 heeft Mourik n.v. een belangrijke opdracht verkregen voor de laatste fase van de bodemsaneringen op Janssen Pharmaceutica in Beerse. Dit project vormt het sluitstuk van twintig jaar saneren in een hechte klantenrelatie met deze opdrachtgever. Bij Eandis te Wilsele hebben wij de derde en belangrijkste fase in 2015 succesvol afgerond. Daarnaast houden we binnen de in-situ saneringen 25 langlopende installaties draaiend.

Cleaning en asbestverwijdering Onze afdeling industriële reiniging en catalyst handling draait op een stabiel niveau bij vaste opdrachtgevers. Wij focussen hierbij doelbewust niet op volume maar op kwaliteit, toegevoegde waarde en service. Bij Total in Antwerpen hebben wij in 2015 twee catalystwissels uitgevoerd op de ARDS, telkens zonder ongevallen en binnen de gestelde termijnen. Ook bij Ineos voerden we in samenwerking met Mourik

regelwetgeving op kinderdagverblijven.

“Ook in de toekomst zullen de competentie en motivatie van onze mensen op elke niveau het succes bepalen” Ronny Bertels

Divisiedirecteur Internationaal

International een succesvolle catalystwissel uit. In de niche van de asbestverwijdering zien wij een sterk verhoogde activiteit, onder andere door de opdracht voor asbestverwijdering uit treinwagons voor de Nationale Maatschappij der Belgische Spoorwegen (NMBS) en de raamovereenkomst met de stad Gent. Deze afdeling heeft een ijzersterke reputatie opgebouwd door innovaties, creativiteit, beschikbaarheid en betrokkenheid van de medewerkers. Onze verwachtingen voor de toekomst, ook op de lange termijn, zijn dan ook positief.


27

BlueAlp plastic-to-oil fabriek Impressie van de BlueAlp plastic-to-oil fabriek, die turnkey wordt opgeleverd. BlueAlp en andere Mourik-bedrijven zorgen gezamenlijk voor alle aspecten van het project.

PETROGAS INTERNATIONAL B.V. De core business van Petrogas omvat het ontwerpen en bouwen van installaties voor de olie- en gasindustrie en petrochemie. Petrogas is werkzaam in de volgende segmenten. » Upstreammarkt (olie- en gaswinning) » Midstreammarkt (transportsystemen) en » Downstreammarkt (benutting van olie en gas voor onder andere de powersector) Daarnaast houdt Petrogas zich bezig met engineering, specials (one-of-a-kind installaties) en consultancyopdrachten. Sinds 2013 is Petrogas ook actief op de plastic-to-oil markt (zie divisie BlueAlp op pagina 29). 2015 was voor Petrogas een redelijk jaar. De omzet en het resultaat zijn gestegen. Het was lastig om de omzet te behouden in de upstreammarkt. Gelet op de marktontwikkelingen was de orderintake goed, voornamelijk in de downstreamsector. De strategie van Petrogas voor de lange termijn is onder andere gestoeld op de volgende pijlers. » Marktpositie behouden in het downstream marktsegment » Uitbreiding van omzet in de chemiesector » Doorgaan met ‘specials’ » Verder uitbreiden en stabiliseren van kennis in de organisatie

Marktontwikkelingen en projecten De upstream- en midstreammarkt staan zwaar onder druk vanwege de lage olieprijzen, waardoor de investeringen bijna volledig tot stilstand zijn gekomen. De algemene situatie in het reguliere downstreamsegment is niet optimaal. In Europa blijven de lage kolenprijs en relatief goedkope CO2 emissierechten een remmend effect houden op de investeringen. Het is voor een West-Europese partij van groot belang om concurrenten uit opkomende markten zoals India en Zuid-Korea voor te blijven. Dit geldt zeker in het downstreamsegment, waar het gas wordt verbruikt, bijvoorbeeld bij energiecentrales. Alleen op prijs

meedingen is niet voldoende. Wij streven ernaar om onze voorsprong te behouden door innovaties en uitmuntende kwaliteit en service. Gelukkig zijn wij in staat om vooral in grotere werken, met groot equipment en grote leidingdiameters, concurrerend te zijn. Een zorgwekkende geopolitieke ontwikkeling is de onrust in de regio Midden-Oosten die gevolgen kan hebben voor de opdrachten van klanten uit deze regio. In de upstreammarkt, waar het gas wordt gewonnen en behandeld voordat het wordt gedistribueerd, zien wij goede kansen voor de toekomst, aangezien wij in dat segment het verschil kunnen maken met innovaties en slimme engineering. Dit wordt onderschreven door de mooie opdracht voor een testinstallatie voor ‘near-well cleaning equipment’ die we gaan bouwen in Mexico. Petrogas is daarnaast altijd sterk geweest in zogenaamde specials. De hiermee verwante bedrijfsactiviteiten nemen in de komende jaren toe omdat we ook hierin onderscheidend kunnen zijn door onze innovaties. Wij zijn bijvoorbeeld bezig met een pilotinstallatie voor de eSteamed™ technologie, die voor steamreforming van biomassa staat. Hiermee verkennen wij een nieuwe markt in de duurzame energievoorziening. In 2015 heeft Petrogas enkele projecten uitgevoerd voor grote gerenommeerde EPC Contractors en multinationals in de olie- en gasindustrie. Onder andere in Mexico hebben wij een groot werk uitgevoerd voor IMP voor een olie/water- en gasafscheiding. Verder vonden de activiteiten in 2015 voornamelijk plaats in het Midden-Oosten voor opdrachtgevers zoals PDO Oman, SEC (Saudi Electricity Company) en Lukoil. De focus ligt in 2016 intern op efficiencyverbetering bij de uitvoering en extern bij de ontwikkeling van diverse producten voor onder andere de chemiesector. Tevens willen wij ons richten op het uitbreiden van de verkoop van componenten die wij nu gebruiken voor de productie van installaties, zoals Blackdust filters en warmtewisselaars. Wij verwachten voor 2016 een redelijke order intake in de powersector. Petrogas zal voor een aantal BlueAlp plastic-to-oil plants de engineering verzorgen en skids bouwen.


28

DIVISIE BLUEALP Innovatie is een kernwoord in de strategie van Mourik. Op basis van deze visie is begin 2015 de BlueAlp divisie opgericht om primair de BlueAlp plastic-to-oil technologie te ontwikkelen en in de markt te zetten.

Testplant Sihlbrugg Eind 2014 zijn de duurtesten in de testplant in Zwitserland (Sihlbrugg) met succes afgerond. Er is langdurig en continu productie gedraaid en er zijn grote hoeveelheden empirische data verzameld om het detailontwerp van de commerciële plants te voltooien. Energieonderzoek Centrum Nederland (ECN) heeft het ontwerp van de commerciële installaties, veiligheids- en operationele studies en de testen en de resultaten daarvan beoordeeld in een rapport met positieve aanbevelingen. Ondertussen zijn de tests succesvol afgerond en is alle benodigde data verzameld. Medio 2015 hebben wij daarom besloten deze testplant te ontmantelen en zo de kosten van huur en personeel stop te zetten.

Commercieel Ondertussen is voor diverse projecten een Letter of Intent getekend. Wij zullen echter pas starten met de uitvoering van een project als de klant haar financiering volledig geregeld heeft en de nodige garanties heeft afgegeven. Dit laatste duurt langer dan wij vorig jaar hebben ingeschat. Dat heeft onder andere te maken met de significante daling van de olieprijzen. Hoewel de business case voor een standaard BlueAlp plant bij een ruwe olieprijs van 50 dollar per barrel nog in orde is, zijn de investeerders terughoudend geweest vanwege het algemene ‘oliesentiment’.

Organisatie Vanwege de ontmanteling van de testplant in Sihlbrugg hebben we afscheid genomen van het grootste deel van het Zwitserse personeel. Dr. Weser (mede-uitvinder van de BlueAlp™ Technologie) is in september 2015 naar Nederland verhuisd om het technische team van BlueAlp/ Petrogas te ondersteunen bij de detailengineering die plaats zal vinden na de go-ahead van het eerste project. Verdere groei van de organisatie volgt naargelang de realisatie van het eerste plastic-to-oil project vordert.

“Zie ons als een rups, die in zijn cocon langzaam maar zeker een prachtige vlinder wordt.” Edwin Hoogwerf

Commercieel directeur van BlueAlp

Markt De markt is rijp voor de grootschalige uitrol van plastic-to-oil plants. Diverse rapporten van onder andere de American Chemistry Council bevestigen deze tendens. Dit is ook duidelijk zichtbaar aan het groeiend aantal partijen die plastic-to-oil technologieën ontwikkelen en op de markt brengen. Vooralsnog zitten wij stevig in de koplopersgroep, maar het spoedig realiseren van de eerste commerciële plant(s) is van cruciaal belang om deze positie te behouden.

Gelukkig hebben we eind 2015 met één klant een contractstructuur opgezet die ook voor ons (BlueAlp, Petrogas en Mourik) voldoende zekerheden biedt. Via de Mourik zusterbedrijven hebben we een situatie kunnen creëren waarin wij de Operations & Maintenance werkzaamheden van de BlueAlp plants vanuit het Mourik-concern voor de klanten kunnen uitvoeren.


29

Werken voor collega-bedrijven Mourik Techniek werkt veel voor externe klanten, maar levert ook zeer regelmatig materiaal en materieel aan Mourik-bedrijven. Voor Anabeeb in Saudi-Arabië bijvoorbeeld heeft Mourik Techniek in 2015 acht nieuwe vacuümwagens gebouwd. Ook voor Mourik Services bouwt Mourik Techniek deze geavanceerde wagens.

OVERIGE BEDRIJVEN MOURIK TECHNIEK B.V. Mourik Techniek is een veelzijdig bedrijf met een enorm breed scala aan in-house expertises. Mourik Techniek verricht onderhoud aan eigen materieel en voert speciale projecten uit voor interne en externe klanten.

Ontwikkelingen Mourik Techniek is een maakbedrijf bij uitstek waar vakmensen vele basisideeën verder verfijnen en perfectioneren. Dankzij de veelzijdige knowhow en de mogelijkheden om complexe technische vraagstukken op te lossen, weet de onderneming zich al jaren te onderscheiden. Daarbij is Mourik Techniek dienstverlenend, ondersteunend en innoverend naar de zusterbedrijven. 2015 was voor Mourik Techniek een matig jaar. De omzet is licht gestegen, maar de marges op de gerealiseerde projecten waren onvoldoende. 2015 was ook het jaar waarin de veranderende organisatie centraal stond. Er is flink geïnvesteerd in Mourik Techniek om de klanten beter te kunnen bedienen tegen lagere kosten. Ondanks de tegenvallende omzet en resultaten, hebben wij de werkgelegenheid kunnen behouden.

Projecten Door een goede afstemming van de behoefte van de klant op de kerncompetenties van Mourik Techniek hebben wij meerdere projecten met succes gerealiseerd. Voor Peinemann Equipment heeft Mourik Techniek veel flexframes gebouwd. Een project waar de veelzijdigheid van Mourik duidelijke meerwaarde levert is de bouw van een compressorinstallatie voor Atlas Copco in Scheemda. Omdat de werkzaamheden op het terrein van de Gasunie plaatsvonden, moest het project voldoen aan extra strenge eisen. Mourik Techniek was hier verantwoordelijk voor de piping, constructie en montage op locatie. Hoge kwaliteit van het opgeleverde werk en open communicatie met Atlas Copco en hoofdopdrachtgever Gasunie hebben bijgedragen aan de succesvolle afronding van dit project.

groot onderhoud en nieuwbouw van diverse materieelstukken voor Mourik Services. Als afsluiter van het jaar heeft Mourik Techniek een bordes met militaire precisie vervangen bij AkzoNobel in Groot-Ammers. Door strakke projectbeheersing konden wij het project twee dagen eerder opleveren dan afgesproken. Dit leverde de klant een beduidend productievoordeel op. Over 2016 zijn we positief. De nieuwe organisatiestructuur zorgt voor een betere beheersing van de primaire processen en activiteiten. Deze efficiencyslag zal een nog hogere arbeidsproductiviteit bewerkstelligen en concurrentievoordeel voor zowel onze interne als externe klanten.

BEEK CONTAINER GROEP NEDERLAND B.V. (75%) De Beek Container Groep reinigt, repareert en zet bovengrondse en ondergrondse afvalcontainers uit. In 2014 is Beek gestart met het repareren van afvalcontainers voor de Van Gansewinkel Groep en het uitzetten van afvalcontainers voor Sita. Helaas werd 2015 met een verlies afgesloten voor deze activiteiten.

SERVICE-BUREAU ZUIDGEEST B.V. (50%) In 2015 zijn wij doorgegaan met de reorganisatie en herstructurering die inmiddels zijn vruchten afwerpt. Het aantal vestigingen van Zuidgeest is stevig teruggebracht. Door de aantrekkende economie is de omzet weer met 10% gestegen. In 2016 zal de aandelenverhouding in Zuidgeest wijzigen.

In de werkplaats in Groot-Ammers heeft Mourik Techniek in 2015 acht nieuwe vacüumwagens gebouwd voor Anabeeb, Saudi-Arabië. Ook zijn we begonnen met


31

’IK HERKEN MIJN ONTWERP IN DE ÈCHTE WERELD‘ WOUTER THOEN

welk product en in welke proportie wij dit kunnen gebruiken. Wij ontwerpen alles in 3D en voor een aantal collega’s maken wij “Het ontwerp moet aan de eisen hier de tekeningen van.“ voldoen van de opdrachtgever “Over vijf tot tien jaar wordt een model maar je hebt ruimte om de beste meer een beleving,” verwacht Wouter. “Kijk naar de indrukwekkende ontwikkelingen ideeën uit te werken” van de hololens. Een hologram kennen wij al sinds de tijden van Star Wars. Maar we e wordt als civiel techneut geboren. hebben het hier niet over science fiction Tot deze conclusie kom je onmiskenmaar over de mogelijkheden van ‘augmenbaar als je naar Wouter kijkt. Zijn oma en ted reality’ oftewel toegevoegde realiteit’ opa woonden in Den Haag. Tijdens de voor je dagelijkse werk. Met andere woorregelmatige ritten keek kleine Wouter den: een beeld van de werkelijkheid waargebiologeerd uit het raam. Niet naar het aan elementen worden toegevoegd door voorbijflitsende landschap maar naar de een computer. Zie ik hier een nieuwe damweg. De fly-over van het Prins Clausplein wand dwars door een leiding heen gaan die was favoriet. En het verstandigste wat je nergens op een tekening staat? Waar kokunt doen als je je eigen weg hebt gemen de taluds? En wat zien de mensen vonden, is om die te volgen. Wouter straks vanuit hun raam?” werkt inmiddels vier jaar bij Mourik en “Modellen en visuele communicatie worden vanaf oktober 2013 aan het project KIS steeds belangrijker. Het toekomstperspectief (dijkversterking Kinderdijk-Schoonhois de koppeling van deelontwerpen van het vense Veer). projectteam, het samenvoegen van alle beschikbare informatie met als doel het totaal“Het ontwerp moet aan de eisen voldoen van ontwerp zonder onvolkomenheden. Eigenlijk de opdrachtgever maar je hebt ruimte om de hebben wij het over een virtueel bouwwerk, beste ideeën uit te werken. Als je naar de dijk een Bouw Informatie Model van de toekomst, kijkt (op het scherm van Wouter verschijnt gekoppeld aan SE Tool Impero, waar alles saonze dijk in 3D), zie je dat deze in vakjes is menkomt met betrekking tot eisen, keurinverdeeld. Per vakje maak je een gedetailleerd gen, risico’s, en Sharepoint (een raamwerk ontwerp met alle beoogde technische oplosvoor het opzetten van een website voor onlisingen. Bij een 3D-ontwerp sta je gelijk in het ne samenwerking binnen een groep).” werk. Je kunt het ook gemakkelijk ‘doorsnijEn als wij nog verder in de toekomst kijken? den’. Wat voor klei en zand hebben we daar? “Wat dacht je bijvoorbeeld van een autoGewicht, erosieklasse? Aha, nu weten wij noom bestuurbare shovel?” lacht Wouter.

J

WOUTER THOEN – Trainee, Mourik Groot-Ammers MOURIK JAARBEELD 2015

32

VERNIEUWING

In 2015 hebben wij nieuwe innovatieprocessen verder geconsolideerd. Als wij nieuwe en duurzame technieken en technologieën toepassen, kunnen wij de kwaliteit van ons werk naar een steeds hoger plan brengen. Dit doen wij door blijvend te investeren in de best beschikbare innovaties, en waar relevant eigen nieuwe ontwikkelingen in de markt te zetten. Wij houden techniek en processen in balans en stellen de mens centraal. Alleen op deze manier kunnen wij kansen signaleren en optimaal benutten, en ideeën implementeren en delen.

Visie en samenwerking Innovatie staat bij Mourik hoog op de agenda. Dit is een bewuste keuze. Door te investeren in vernieuwing zorgen wij ervoor dat we binnen alle disciplines van onze zeer brede dienstenportfolio up-to-date blijven en ook kunnen anticiperen op ontwikkelingen. Onze innovatieteams en de afdeling New Product Development slaan de handen ineen om marktontwikkelingen integraal te signaleren en er slagvaardig op in te spelen. De langetermijnvisie op innovatie (zie het hoofdstuk Strategische Agenda op pagina 4) bepaalt de agenda van deze samenwerking. De diversiteit van de Mourik-bedrijven zorgt voor uitdagingen en verruimt tegelijkertijd onze blik op vernieuwing. Unieke en relevante product-marktcombinaties zijn het resultaat van de multidisciplinaire aanpak en bevorderen op hun beurt cross-selling binnen en buiten ons bedrijf. Mourik blijft werken aan de verdere ontwikkeling van een overkoepelende visie en strategie om vernieuwing aan te jagen.

Next en Beyond De Mourik Next sessies sluiten aan op het succesvolle tweejarige Mourik Development Program (MDP). Lees meer over MDP op pagina 49. in het hoofdstuk Menselijke Maat. De MDP-alumni uit de verschillende divisies komen op regelmatige basis opnieuw samen voor workshops rondom innovatie. Het programma bestaat uit twee soorten sessies: Tomorrow! en Beyond! Beyond! is een initiatief dat geboren is uit de behoefte om innovatie en kennisdeling binnen Mourik te stimuleren. Tijdens Beyond! streven wij naar een sfeer waar denkkracht, innovatie en energie worden opgewekt en verspreid door kennis te delen. De gedachte hierachter is: alleen ben je snel, samen ben je sterker. Beyond! is gericht op de lange termijn en bestaat

Op afstand reinigen Mourik ontwikkelde een nieuwe non-entry robot die tanks reinigt, automatisch en zonder deze te betreden. De robotarm reikt vanaf het mangat meters diep in de tank en reinigt de wanden. Dit gebeurt zeer gericht en met veel minder water dan met de bestaande non-entry systemen. MOURIK JAARBEELD 2015

33

Ontwikkeling Uitbesteden of eigen ontwikkeling?

Specificatie

Inkoop GATE

Aanvraag

Bouw

GATE

GATE

Signalering

Oplevering

Planning

INFORMATIE

EVALUATIE

GATE

Onderhoud

New Product Development

UIT IN GEBRUIK GEBRUIK Exploitatie

Nieuw/onbekend materieel

Operations Uitbreidingsaanvraag

Operatie

Technische Dienst Vervangingsaanvraag

Mourik Materieel Cyclus De Mourik Materieel Cyclus (MMC) geeft de gehele cyclus van een materieelstuk weer, van een innovatievraagstuk tot de uit gebruik name van een afgeschreven materieelstuk. De MMC benadrukt het stapsgewijze nieuwbouwproces waarin alle noodzakelijke stakeholders betrokken worden en waarin de continue aanvoer van actuele informatie uit de markt en uit de eigen operatie wordt gebruikt om een efficiënte materieelplanning te realiseren.

uit een innoverende groep Mourik-ers die gezamenlijk willen zorgen voor het ontstaan en implementeren van goede ideeën op technisch, management- en projectgebied. Tomorrow! gaat over concretiseren: deelnemers maken kennis met nieuwe business tools en passen deze toe op echte business cases. Het Mourik Next programma koppelt het kennisnetwerk van jonge managers aan elkaar. Doel is het potentieel van young management optimaal te benutten en een cultuur van intrapreneurship te bouwen voor de toekomst.

Mourik Materieel Cyclus In 2014 zijn binnen de divisie Industrie de innovatie- en ontwikkelingsprocessen grondig vernieuwd. In 2015 hebben wij deze processen verder geconsolideerd. Leidend hierin is de Mourik Materieel Cyclus (MMC), het overkoepelende proces dat de goede samenwerking borgt tussen de Technische Dienst, de afdeling New Product Development, Operations, Inkoop, Mourik Techniek en onze toeleveranciers. Eind 2015 ontving het MMC-programma een positieve tevredenheidsscore van alle stakeholders na een interne


34

4. VERNIEUWING

INNOVATIE INNOVATIE AWARD 2015 De Mourik Innovatie Award ging dit jaar naar het projectteam Decontamination Services Utility Plant dat ondersteunt bij het veiligstellen van het voormalige terrein van de Thermphos fabrieken. Via de utility plant worden voor omliggende installaties zo’n 30 utiliteiten verzorgd waaronder demiwater, stoom en diverse industriële gassen. Onder leiding van utility plant manager Peter Jordaan ontwikkelde het team een plant management configurator systeem. Wij maken hiermee de status van de utilities per fabriek inzichtelijk, bijvoorbeeld voor de overheden. Veiligstellen gebeurt volgens deze werkwijze op een geborgde manier.

diek, die ervoor zorgt dat alle informatiesystemen op een afgesproken verstaanbare manier met elkaar communiceren. Een voorbeeld uit de praktijk: hoe brengen wij het 3D-model van de werktuigbouwkundige samen met het 3D-model van de bouwkundige om vervolgens raakvlakken daaruit te halen? Dit deel van BIM noemen wij Virtueel Bouwen.

evaluatie. Met het oog op verdere optimalisatie van de werkprocessen met betrekking tot materieel willen wij de MMC ook verder uitbreiden in 2016, onder andere naar de divisie Internationaal.

Alle betrokken partijen werken dus met dezelfde informatie en kunnen elkaar volgen. De informatie is continu beschikbaar voor de projectpartners en altijd actueel. Systems Engineering (SE) waarmee Mourik werkt, is van essentieel belang voor BIM. SE faciliteert een gestructureerde start van een project en het duidelijk vastleggen van informatie, door deze te ordenen, up-to-date te houden, toegankelijk te maken en telkens te controleren of medewerkers nog ontwerpen of bouwen volgens de realtime informatie. En ook belangrijk: SE zorgt ervoor dat het in BIM uitgewerkte project daadwerkelijk de beste oplossingen bevat, aan de ontwerpeisen voldoet en aan de wensen van stakeholders tegemoet komt.

BIM en Systems Engineering Een bewuste omgang met informatie verhoogt de efficiëntie van onze projecten. Je kunt denken aan een betere tijdsbesteding van projectleden, kennisdeling gedurende het gehele project, oplevering direct na einde werkzaamheden en het verminderen van de faalkosten. Het belang van ‘dezelfde taal spreken’ is hierbij van onschatbare waarde. BIM is een werkmetho-

“Het Bouw Informatie Model (BIM) zorgt voor de juiste informatie, op het juiste moment, bij de juiste persoon” Pim den Hartog

Projectmedewerker Informatisering

KIS Ook bij de uitvoering van de dijkverbetering KinderdijkSchoonhovenseveer (KIS) wordt gewerkt volgens de principes van het Bouw Informatie Model (BIM), waardoor iedereen die bij het project betrokken is, altijd kan beschikken over alle noodzakelijke informatie. Bijvoorbeeld over de krachten van het water over de dijk. MOURIK JAARBEELD 2015

35

’MOURIK HAD HET LEF OM EEN ALTERNATIEF AAN TE BIEDEN‘ AAT VAN EK

In het kader van de energiebesparing is DBI gestart met ‘de weg van de energietransitie’ het beheer en onderhoud van wegen en “Mourik kwam niet alleen met een omvaarwegen vorm te geven. betere technische oplossing maar Wij willen ons samen met de omgeving won deze aanbesteding ook op inzetten om energie te besparen, energie duurzaam op te wekken en de CO2 uitstoot te de strakke LEAN-planning” verminderen. Wij zijn op zoek naar innovatieve maatregelen die overal op ons wegenet eerste gezamenlijke project in net inzetbaar zijn. Op dit onderdeel timmert 2013 is Aat van Ek bijgebleven. Het Mourik goed aan de weg. Met de introductie ging om een volledige reconstructie van binnen de provincie van SMA COLT, is Mourik de N481, de enige grote toegangsweg de eerste aannemer met een asfaltmengsel naar Nieuw-Lekkerland en Streefkerk. met een lagere verwerkingstemperatuur, verlengde levensduur en geluidsreductie. Dit Daarna volgden meer grote onderhoudswerlevert een aanzienlijke CO2 reductie op. Provincie Zuid-Holland heeft onlangs ook ken op diverse provinciale wegen. Aat is teMELT-asfalt toegepast omdat dit asfalt tot vreden over de openheid, klantgerichtheid een temperatuur van -5°C niet bevriest. “Ween proactieve communicatie van de Mourikgen, vaarwegen, vaste beweegbare kunsters. “Op de N216 waren meer asfaltschades werken en dynamisch verkeersmanagement dan voorzien. Gezamenlijk zijn wij tot goede zijn allemaal assets die wij als DBI beheren. oplossingen gekomen, zowel financieel als Het landschap van assetmanagement kent kwalitatief”, vertelt hij. “Ook zijn wij blij met vele perspectieven: risico’s, organisatie, data, de inbreng bij de evaluaties van de projecten. Jullie durven ons kritische vragen te stellen, kosten, techniek. De Provincie Zuid-Holland is zoals over veilig werken op de provinciale actief bezig met asset management. De focus wegen”, stelt Aat. ‘’Verder neemt Mourik de op de kerntaken zal gevolgen hebben voor de conclusies mee in het volgende project. Wij grootte van de projecten die wij op de markt zien de Mourik-organisatie groeien op het zetten. De complexiteit en omvang van presgebied van projectmanagement. Mourik is tatiecontracten zal de komende jaren toeook serieus bezig met geïntegreerde contracnemen. In deze ontwikkelingen zie ik een uitten, waarin taken en verantwoordelijkheden daging voor Mourik. Wij zullen nog meer een bij één te contracteren partij zijn samengeberoep doen op de kennis en kunde van onze voegd. De leus van de Provincie Zuid-Holland opdrachtnemers. Van voorbereiding en ontis: ‘Vlot en Veilig’ en ik vind dat deze woorden werp tot realisatie en garanties. Innovatie en ook van toepassing zijn op de mindset en gebiedscontracten zijn de sleutels voor de werkwijze van Mourik.” toekomstige samenwerking,” besluit Aat.

H

AAT VAN EK – Kernteammanager Zuid,

Dienst Beheer Infrastructuur (DBI), Provincie Zuid-Holland

VERBINDING MET DE OMGEVING

Dagelijks maken wij verbindingen. Door een nieuw wegdek aan te leggen voor een betere en veilige doorstroming van het verkeer. Of door een installatie op een kwalitatief hoogwaardige wijze te reinigen voor meer energie efficiency bij onze klanten. We maken ook verbindingen met onze stakeholders. Mourik creëert meerwaarde voor al haar stakeholders door een constructieve dialoog met hen aan te gaan en in goed overleg eventuele ongewenste ontwikkelingen te voorkomen of op te lossen. Wij kunnen echte bedrijfswinst alleen realiseren met betrokken stakeholders. Daarom investeren wij bewust in verbinding met onze omgeving.

O

nze stakeholders zijn personen en bedrijven die belang hebben bij, invloed uitoefenen op of beïnvloed worden door onze activiteiten. Om Mourik te kunnen verbinden met de omgeving, hebben we onze stakeholders geïdentificeerd en onderverdeeld in drie groepen: interne, externe en interface stakeholders. Een aantal stakeholdergroepen is zowel betrokken bij een project als bij Mourik als geheel. In dit hoofdstuk beschrijven wij in detail op welke manier wij onszelf met onze stakeholders en omgeving verbinden. Helder en efficiënt communiceren is hierbij van belang: ’Doe wat je toezegt, en doe geen toezeggingen die je niet kunt waarmaken’. Wij willen onze stakeholders goed en adequaat informeren over onze MVO-prestaties en

Communicatie met stakeholders MIDDEL

DOELGROEPEN

BOODSCHAP

FREQUENTIE

Jaarbeeld

Alle doelgroepen

Alle indicatoren

Jaarlijks

Corporate Magazine See Mourik

Relaties, medewerkers

Projectnieuws

Halfjaarlijks

MVO/Veiligheidscampagne

Medewerkers

Wij zijn ‘Mourik Proof’

Tweemaandelijks

Personeelskrant Mourik Open

Medewerkers en gepensioneerden Intern nieuws

Driemaandelijks

Algemene voorwaarden

Leveranciers

MVO-voorwaarden

Bij elke inkoopopdracht

Mourik Gedragsregels over MVO

Medewerkers

Kernwaarden en gedragsregels

Continu

Intranet

Mourik netwerkgebruikers

Intern en extern nieuws

Continu, circa 100 nieuwsberichten per jaar en de meest actuele informatie over onder andere MVO en innovaties

Website

Alle doelgroepen

Extern nieuws

Continu nieuws- en projectberichten

Social Media

Alle doelgroepen

Klein MVO-nieuws, interactie

Continu

E-mail

Alle doelgroepen

Actuele info

Continu

Toolboxen

Productiemedewerkers

MVO-thema’s

Maandelijks

Personeelsbijeenkomsten

Medewerkers

MVO-beleid

Jaarlijks

PSU (Project Startup)

Combinanten, onderaannemers

MVO-beleid op het project

Bij aanvang project

Leveranciersbijeenkomsten

A-leveranciers

Rondetafelgesprek over MVO- en CO2 initiatieven

Driemaandelijks

Omgevingscommunicatie

Omwonenden

Hinderbeperking en informeren Tijdens projecten


37

Waardeketen

Grondstoffen

Verwerking Grondstoffen Gebruiksfase Fabricage producten

Design

Engineering

Construction

Maintenance

Operation

Project Management

Opportunity

Safety Health Environment Quality Management

Value

Stakeholder Management Redevelopment

nieuwe ontwikkelingen. Dialoog en feedback zijn essentieel om onze gezamenlijke doelstellingen te behalen.

“Duurzaamheid werkt in mijn optiek voornamelijk als je het combineert met andere vraagstukken, zoals het beperken van hinder voor de omgeving“ Kees Scheer

Project-directeur, Mourik Groot-Ammers

INTERNE STAKEHOLDERS Onze medewerkers worden direct beïnvloed door onze activiteiten. Als familiebedrijf nemen wij de zorgplicht voor elkaar heel serieus, waardoor Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen het fundament vormt van onze organisatie. Wij voeren de bedrijfsactiviteiten uit vanuit een breed maatschappelijk bewustzijn. Duurzaamheid, veiligheid,

Demolition

gezondheid, transparantie, ethiek en integriteit vormen de basis van onze normen en waarden. Om onze medewerkers handvatten te bieden, hebben we MVO-gedragsregels opgesteld, zie pagina 72. Leidinggevenden bespreken en evalueren de gedragsregels met de medewerkers bij de indiensttreding en tijdens functionerings- en beoordelingsgesprekken. Ook in 2015 waren er verschillende MVO-overlegsituaties op zowel strategisch als operationeel niveau. Deelnemers hebben de MVO-doelstellingen en de uitwerking hiervan besproken. Ook stonden de MVO-doelstellingen prominent op de agenda van het managementteamoverleg onder leiding van de Raad van Bestuur. De onderwerpen compliance management, veiligheid, risicomanagement, energie efficiency, duurzame inzetbaarheid en klantgerichtheid zijn als meest belangrijk gedefinieerd. De personeelsbijeenkomsten van Mourik Services in mei en juni stonden bijvoorbeeld in het teken van de relatie met de klant. Onze medewerkers ontvangen regelmatig informatie via nieuwsbrieven, OR-verslagen, interne mededelingen, Mourik Intranet, Social Media, het Corporate Magazine See Mourik en het Jaarbeeld.


38


Belangrijke informatie en nieuws verschijnen dagelijks op beeldschermen bij de locaties van Mourik Groot-Ammers, Mourik Services, Mourik Vlissingen en Petrogas. De vijf ondernemingsraden (OR-en) vertegenwoordigen 90,82% van de medewerkers in Nederland. Bij de werkmaatschappijen waar geen ondernemingsraad actief is, is een personeelsvertegenwoordiging. De vijf OR-en binnen Mourik hebben MVO als vast punt op de agenda. In totaal kwamen de OR-en 53 keer bij elkaar in 2015.

EXTERNE STAKEHOLDERS Bij Mourik houden wij van korte lijnen. Daarom gaan wij graag in gesprek met onze klanten, opdrachtgevers, leveranciers, onderaannemers en overige ketenpartners. Door middel van stakeholdermanagement en diverse initiatieven zetten we ons samen met onze keten en sector in voor een beter, schoner milieu en voor onze leefomgeving. In 2015 hebben wij actief samengewerkt met diverse opdrachtgevers in de infra, waarbij de opdrachtgever ruimte creëerde voor innovatie en duurzaamheid. Mooie voorbeelden hiervan zijn het innovatieve Melt (antivries)asfalt dat is toegepast op de fietsverbinding De Snelbinder in Naaldwijk (lees meer in het hoofdstuk ‘Met oog voor het milieu’ op pagina 60), de boorpalen van de combinatie Dijkverbetering Molenwaard en de fasering bij de uitvoering van de fietstunnel in De Bilt die zorgde voor minder verkeershinder. Om continu te verbeteren, maken we onze prestaties inzichtelijk. Mourik Services, Petrogas en Mourik International voeren jaarlijks klanttevredenheidsonderzoeken uit. In 2015 heeft Mourik Services een nieuw formulier geïntroduceerd, waarbij respondenten een score invullen die wordt gewogen. Per item (veiligheid, kwaliteit, milieu, kwantiteit, personeel en overig) zijn in samenspraak met de directie wegingscoëfficiënten bepaald. De voor Mourik relevante onderdelen hebben een hoger coëfficiënt gekregen. Hierdoor zijn de metingen zuiverder en de verbeterpunten voor Mourik concreter. De nieuwe aanpak heeft in 2015 geresulteerd in 18% meer evaluaties, namelijk 117 evaluaties met een gemiddeld cijfer van 7,2. In de infrastructuur maken we gebruik van tevredenheidsverklaringen en projectevaluaties om onze prestaties inzichtelijk te maken. Verschillende werkmaatschappijen verzamelen deze na afronding van een project. Veiligheid, kwaliteit, milieu en omgevingsmanagement zijn hier vaste onderdelen van. We scoren hoog op: kwaliteit van het werk, samenwerking met de opdrachtgever en omgevingsmanagement.

Ook aan de andere kant van de keten werken we aan duurzaamheid. In de infra doen we dit met leveranciers- en onderaannemersbijeenkomsten waarmee wij gezamenlijk werken aan CO2 reductie. Wij evalueren onze leveranciers Mourik breed op het gebied van kwaliteit, veiligheid, milieu en betrouwbaarheid. Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen vormt ook een onderdeel van de algemene inkoopvoorwaarden.

“Mourik is een professionele organisatie met deskundige en betrokken medewerkers, kortom een partij waarmee wij prima kunnen samenwerken” Jan Corbey Contractmanager Rijkswaterstaat, Programma’s, Projecten en Onderhoud (PPO)

Waarde creëren door te verbinden Ketenmanagement is een belangrijk onderdeel van duurzaam ondernemen. In samenwerking met ketenpartners, zoals leveranciers en klanten, gaan we op zoek naar duurzame oplossingen en alternatieven. Het is immers de keten die het product of de dienst in zijn geheel beïnvloedt. Gezamenlijk kunnen we waarde toevoegen en de impact op de omgeving verminderen. Met andere woorden, waarde creëren door te verbinden. In 2015 waren er geen significante veranderingen die van invloed waren op onze waardeketen.

INTERFACE STAKEHOLDERS Omgeving Omgevingsmanagement is van essentieel belang om maatschappelijk verantwoord te ondernemen. Door goed naar de eindgebruiker en omwonenden te luisteren, kunnen we de klant nog beter van dienst zijn. Wij voorzien de omgeving niet alleen van informatie door middel van bewonersavonden, nieuwsbrieven, social media en bebording. Wij gaan ook in gesprek met de omgeving door deze persoonlijk te benaderen en samen te werken aan een bereikbare en veilige leefomgeving. Tijdens onze werkzaamheden aan de N218b hebben wij gezamenlijk met Connexxion ervoor gezorgd dat hinder voor de reizigers tot een minimum werd beperkt. De ingestelde omleidingen, vervangend vervoer, tijdelijke haltes en intensieve communicatie hebben hier substantieel aan bijgedragen.


39

MY NEXT STEP “Ik haal liever twee ‘negens’ dan vier ‘zessen’. Alleen met de focus op kansrijke projecten waarin Mourik goed en onderscheidend kan zijn, leveren wij meerwaarde aan de klant en aan Mourik. Onze klanten ontzorgen met onze eigen specialistische kennis en kunde, dat wil ik. Transparantie en teamgeest zijn hierbij de randvoorwaarden.” Christian van Well Projectleider, Mourik Groot-Ammers


“Uit het meedenken van Mourik en uit de gekozen oplossingen blijkt, dat Mourik het faciliteren van het Openbaar Vervoer een belangrijk aandachtspunt vindt” René Smaal

Senior Vervoerkundige bij Connexxion

Het imago van de bouw staat al jaren onder druk. ‘Bewuste Bouwers’ is een initiatief om het imago van de bouw te verbeteren en de maatschappij te laten zien dat de bouw een goede buur kan zijn. Wij willen als Mourik altijd al een goede buur zijn en we hebben een aantal van onze projecten aangemeld bij Bewuste Bouwers. Tijdens een audit van Bewuste Bouwers bij de N216a kregen wij complimenten van de auditor over de goede invulling van de gedragscode van Bewuste Bouwers. In 2015 hebben we weer dodehoeklessen op basisscholen gegeven in de regio’s waar we werken om bij te dragen aan veilig verkeer. Een rijinstructeur met vrachtwagen demonstreerde de gevaren rond de dode hoek van een vrachtwagen en de kinderen mochten een kijkje nemen in de vrachtwagencabine.

Media Wij voeren een proactief mediabeleid en vinden het van belang om bij contacten met de media open en eerlijk te werk te gaan.

Overheid De overheid en autoriteiten zijn belangrijke stakeholders. Zij bewaken het maatschappelijk belang en zijn verantwoordelijk voor het welzijn van de burgers. We moeten voldoen aan alle geldende weten regelgeving, zowel nationaal als internationaal. Naast de geldende weten regelgeving onderschrijven wij ook een aantal economische, milieugerelateerde en sociale initiatieven, zoals ISO 9001, ISO 14001, ISO 26000, ISO 3834, VCA**, VCA-P, CO2 prestatieladder, MVO prestatieladder, Prestatieladder Socialer Ondernemen, BRL’s, Green Deal Energieconvenant 1 en Green Deal Duurzame GWW.

Belangenorganisaties Wij nemen actief deel in diverse platforms en zijn aangesloten bij meerdere brancheverenigingen, zoals Deltalinqs, Stichting Industriële Reiniging, ORSIMA, kenniscentrum COSI, Bouwend Nederland, VNO/NCW, VOMI, BZW, MVO Nederland, Vakgroep Bitumen Werken, Zero Accidents Netwerk (ZAN) en Kring van Veiligheidskundigen.

NGO’s Een niet-gouvernementele organisatie (NGO) zet zich in voor een maatschappelijk belang, zoals onder andere milieubescherming, gezondheid en ontwikkelingswerk. In mei 2015 hebben we het Cleaner Car Contracts (CCC) ondertekend. CCC is een initiatief van Stichting Natuur & Milieu om duurzame mobiliteit te promoten. Het afgelopen jaar is versie 3.0 van de CO2 prestatieladder geïntroduceerd door Stichting Klimaatvriendelijk Aanbesteden en Ondernemen (SKAO). Mourik heeft hier actief aan meegewerkt door namens Bouwend Nederland deel te nemen aan het Centraal College van Deskundigen.

“Stichting Natuur & Milieu en Mourik werken nauw samen aan het verduurzamen van het Nederlandse wagenpark in het programma Cleaner Car Contracts (CCC). Mobiliteit is een van de belangrijkste directe bronnen van CO2 emissies, ook voor Mourik. Door mee te doen aan CCC tekent zij voor het realiseren van een schonere en zuinigere vloot en ondersteunt zij strengere Europese normen voor de uitstoot van auto’s. Zo werken wij samen aan een mooiere en gezondere wereld” Koenraad Backers

Projectleider Mobiliteit

bij Stichting Natuur & Milieu

Dilemma’s In het hoofdstuk Strategische Agenda op pagina 7 t/m 9 zijn de centrale onderwerpen en dilemma’s van stakeholders gepresenteerd. Ook uit de stakeholdersanalyse is een aantal onderwerpen naar voren gekomen, zoals prijs en kwaliteit. Prijs is nog steeds veruit het belangrijkste criterium om een aankoop op te baseren, in aanbestedingen of contracten. Kwaliteit wordt wel steeds belangrijker, maar duurzame kwaliteit nog niet altijd. Met de extra druk vanuit de Europese Unie voor klimaatmaatregelen zullen onze opdrachtgevers stappen moeten ondernemen om het milieu te beschermen. Door duurzame alternatieven aan te bieden, proberen wij onze klanten in dit proces te ontzorgen.


41

AAN HET ROER JAARBEELD MOURIK 2015

CORPORATE GOVERNANCE De Raad van Bestuur is verantwoordelijk voor de corporate governance van Mourik. Transparantie is een van de kernwaarden van ons bestuur. De doelstelling van transparant bestuur is een duidelijk inzicht in de beslissingen en besluitvormingsprocedures van de onderneming voor alle stakeholders.

Raad van Bestuur De Raad van Bestuur stelt de visie, missie, strategie en doelstellingen vast. Uitvoering geschiedt mede door de divisies en dochterondernemingen, waarvoor de directies verantwoordelijkheid dragen. Directies rapporteren aan de Raad van Bestuur. De taken en werkwijze van de Raad van Bestuur zijn vastgelegd in het opvolgingsplan van 2012. De Raad van Bestuur is verantwoordelijk voor het gevoerde beleid dat gericht is op de realisatie van strategie en doelstellingen van de vennootschap en de daaruit voortvloeiende resultaatontwikkeling. Tevens is de Raad van Bestuur verantwoordelijk voor naleving van alle relevante weten regelgeving en voor het beheersen van de risico’s verbonden aan de ondernemingsactiviteiten. De Raad van Bestuur bestond in 2015 uit twee personen, ieder volledig zelfstandig onbeperkt bevoegd. Belangrijke besluiten worden evenwel op basis van unanimiteit genomen. In het kader van collegiaal bestuur heeft ieder lid van de Raad van Bestuur een individueel aandachtsgebied waarbij ieder lid een aantal stafafdelingen aanstuurt. De heer Kees Jan Mourik draagt de integrale verantwoordelijkheid voor de gehele onderneming en de specifieke verantwoordelijkheid voor de Nederlandse bedrijven. Aandachtsgebied van de heer Ronald Lamé zijn de internationale bedrijven en participaties. Beide leden zijn echter bij nagenoeg alle vergaderingen over en weer aanwezig. In november 2015 is de heer Rimco de Groot in dienst getreden bij Joh. Mourik & Co. Holding. Hij is op 1 januari 2016 toegetreden tot de Raad van Bestuur en als CFO verantwoordelijk voor de financiële zaken van Joh. Mourik & Co. Holding en haar dochtermaatschappijen. De heer Lamé vervult vanaf 1 april 2016 de functie van directeur Internationale Zaken binnen Joh. Mourik & Co. Holding en treedt per die datum af als lid van de Raad van Bestuur.

Raad van Commissarissen De Raad van Commissarissen heeft tot taak toezicht te houden op het beleid van de Raad van Bestuur en op de algemene gang van zaken in de vennootschap en de met haar verbonden onderneming. De Raad van Commissarissen bestaat sinds 1 september 2015 uit twee onafhankelijke leden, onder wie tenminste één financieel deskundige. Per die datum is de heer Hans Stam afgetreden. Wij zijn voornemens om de Raad van Commissarissen weer aan te vullen met één lid dat bij voorkeur ervaring heeft in de (petrochemische) industrie. Er is geen separate auditcommissie of remuneratiecommissie. De Raad van Commissarissen bespreekt in haar periodieke vergaderingen met de Raad van Bestuur de algemene gang van zaken (orderportefeuille en bijzondere projecten), de materiële onderwerpen (continuïteit, innovatie, veiligheid en compliance) zoals beschreven in de paragraaf Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen op pagina 7, en de financiële gang van zaken. Op de agenda van de Raad van Commissarissen stonden in 2015 daarnaast de volgende beleidskwesties. » Strategie divisies » Samenstelling Raad van Bestuur en Raad van Commissarissen » Bezetting directies » Risico-inventarisatie en compliance » Toekomstig verdienmodel » Innovaties » Samenwerking Mourik-bedrijven

Governance structuur Mourik is een besloten vennootschap. Er is een scheiding van verantwoordelijkheden tussen de Raad van Bestuur die de onderneming bestuurt, de Raad van Commissarissen die toezicht houdt op de Raad van Bestuur, de Stichting Administratiekantoor Joh. Mourik & Co. Holding 2010, die stemrecht heeft over de aandelen, en de certificaathouders van de aandelen. De Stichting Administratiekantoor Joh. Mourik & Co. Holding 2010 benoemt de leden van de Raad van Bestuur en van de Raad van Commissarissen. De leden van het bestuur van de Stichting Administratiekantoor worden benoemd door de leden van de Stichting. Het stichtingsbestuur van vijf personen bestaat uit familieleden en niet-familieleden. Mourik is geen beursgenoteerde onderneming, de certificaten zijn in handen van de familie Mourik.


43

AAN HET ROER - ORGANIGRAM

Joh. Mourik & Co. Holding B.V. Groot-Ammers

Raad van Commissarissen A. Vos – voorzitter P.B.M. Boels ing. J.H. Stam (tot 1 september 2015)

Raad van Bestuur J.C. Mourik – voorzitter drs. R.J. Lamé (tot 1 april 2016) R. de Groot (vanaf 1 januari 2016)

Divisie Infra

Divisie Industrie

Divisie Internationaal

Divisie BlueAlp

Overige bedrijven

» » » » » » »

» Industriële services (mechanisch/cleaning/ civiel) » Industriebouw » Total Tank Care » Milieutechniek

» » » »

» Nieuwe plastic-to-oil technologie » Verkoop, realisatie en aftermarket/service van plastic-to-oil plants

» Onderhoud en nieuwbouw van materieel, apparatuur en staalconstructies » Afvalcontainerservices » Uitzenden van technisch personeel

Infrastructuur Milieutechniek Projectontwikkeling Staalconstructies Utiliteitsbouw Conservering Betonrenovatie

Industriële services Catalyst handling Turnkey gasinstallaties Industrie- en utiliteitsbouw » Milieutechniek

De certificaathouders zijn zeer betrokken bij governance vraagstukken. Daarbij geldt als uitgangspunt dat Mourik een duurzaam familiebedrijf blijft met als kernwaarden een langetermijnrendement en maatschappelijk verantwoord ondernemen. Hoewel het bedrijf niet wettelijk verplicht is om de Nederlandse Corporate Governance Code (hierna de Code) toe te passen, hanteren de Raad van Bestuur en de Raad van Commissarissen zoveel mogelijk de principes en ‘best practice’ bepalingen van de Code. In de Code verankerde beginselen over integriteit en transparantie zijn voor Mourik een belangrijke leidraad. De toegepaste bepalingen uit de Code zijn verwerkt in de statuten van de onderneming, het reglement van de Raad van Commissarissen en het familiestatuut. De aandeelhouders hebben op de vennootschap het zogenaamde verzwakte structuurregime van toepassing verklaard.

Veelzijdig karakter De organisatie kenmerkt zich door een diversiteit van activiteiten en markten die wij bedienen en door een decentrale structuur. Divisies vormen de kern van ons internationale concern. Stafafdelingen met een professioneel en gericht blikveld ondersteunen de Raad van Bestuur bij de implementatie en uitvoering van de strategische besluiten. De zetels in de Raad van Bestuur en de Raad van Commissarissen zijn niet zodanig verdeeld als bedoeld in artikel 166 en 276 van het burgerlijk Wetboek Boek 2. De reden hiervan is dat primair geselecteerd wordt op basis van capaciteiten. In de toekomst krijgt bij gelijke geschiktheid een vrouwelijke kandidaat de voorkeur.

Personalia van de Raad van Bestuur en Raad van Commissarissen vindt u op pagina 46 en de Lijst van Deelnemingen is opgenomen op pagina 70. Het organigram van de bestuurlijke structuur staat hierboven.

Organisatie van duurzaamheid De borging van duurzaam ondernemen gaat via een formele organisatie die bestaat uit diverse werken taakgroepen. In de Mourik Sustainability Goals 2020 zijn de coördinatoren aangewezen per kernthema met materiële onderwerpen. Ze rapporteren hierover aan de Raad van Bestuur. De voortgang en ontwikkeling van de duurzame resultaten worden vanaf 2011 via de reguliere planning, control en rapportagecyclus gevolgd en bestuurd. De Raad van Bestuur is verantwoordelijk voor de voor Mourik relevante maatschappelijke aspecten van ondernemen.

Remuneratie De Raad van Commissarissen stelt de bezoldiging vast van de leden van de Raad van Bestuur. Het bezoldigingsbeleid is erop gericht om gekwalificeerde personen aan te trekken, te behouden en te motiveren om de doelstellingen van Mourik te realiseren. Hierbij spelen ervaring in (internationale) activiteiten van Mourik en hoogwaardige managementkwaliteiten een belangrijke rol. De bezoldigingsstructuur bevordert de belangen van Mourik op middellange en lange termijn en zet niet aan tot het nemen van risico’s die niet passen binnen de vastgestelde strategie. De bonus van de leden van de Raad van Bestuur en directies wordt hoofdzakelijk


44

6. AAN HET ROER

Controlemechanismen

Betonprijs voor Vogel Vogel heeft in 2015 wederom de tweejaarlijkse Betonprijs gewonnen, met de restauratie/transformatie van gebouw De Holland in Dordrecht. Het gebouw uit 1939 is volledig teruggebracht in de oorspronkelijke staat. Vogel heeft onder andere de nieuwe techniek Kathodische Bescherming toegepast en heeft daarbij ingezet op energielabel A en het gebouw een functionele verbetering meegegeven.

bepaald op basis van de inzet en behaalde doelstellingen en is niet direct omzet- of resultaatgericht. Bij de vaststelling van de hoogte en de structuur van de bezoldiging worden tevens niet-financiële indicatoren meegewogen die relevant zijn voor de langetermijnwaardecreatie van Mourik .

Mourik hanteert diverse systemen, procedures, richtlijnen en normen op het gebied van administratieve organisatie en interne controle, kwaliteit, arbeids- en milieuvoorschriften, ethisch handelen en veiligheid. De operationele en financiële voortgang wordt maandelijks geanalyseerd. De inrichting van deze analyses en de verslaggeving is tevens vastgelegd in handleidingen en procedures. Volgens de geldende corporate governance principes draagt een gedragscode bij aan het beheersen van risico’s. De Mourik Gedragsregels Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen zijn opgenomen op pagina 72. Door continu te analyseren, te rapporteren en te toetsen aan de Mourik Gedragsregels kunnen wij de risico’s op adequate wijze beheersen.

“De impact van ICT op onze bedrijfsprocessen neemt sterk toe. Daarom investeren wij in een hoge mate van beveiliging van onze informatievoorziening” Jaap van der Welle

Risicomanagement Het doel van risicomanagement is om proactief om te gaan met onzekerheden maar ook om gecontroleerd kansen te benutten. Het vertrekpunt is het structureel identificeren van risico’s, beperken van bedreigingen en maken van weloverwogen keuzes bij het nemen van belangrijke beslissingen. Het creëren van een open en transparante bedrijfscultuur bevordert een gezond risicobewustzijn. Gedurende het verslagjaar stond risicomanagement hoog op de agenda van het management. Wij hebben bijvoorbeeld diverse tools verfijnd en geïmplementeerd om de projectbeheersing verder te verbeteren. Lees meer in het hoofdstuk ‘Resultaten’, vanaf pagina 12. De Raad van Bestuur is eindverantwoordelijk voor de opzet van de interne risicobeheers- en controlesystemen en monitoring van de naleving. In het kader van het risicobeleid analyseren wij tenminste eenmaal per jaar per werkmaatschappij de risico’s met een mogelijke impact op bedrijfsvoering, veiligheid en gezondheid, imago, klanten, en/of financiële consequenties. In het algemeen is het interne risicobeheerscontrolesysteem adequaat en effectief. Wij treffen proactief maatregelen om risicosystemen waar nodig te versterken.

Manager Corporate ICT

Op het gebied van ICT hebben wij een informatieplan, een informatiebeveiligingsplan en een calamiteitenplan voor een nog betere waarborging van de continuïteit. Jaarlijks doet Deloitte een security check van de kwaliteit en veiligheid van onze ICT. Wij laten vele van deze procedures beoordelen door interne en externe audits. Bij afwijkingen, calamiteiten en overtredingen stellen wij altijd een intern onderzoek in, naast eventuele onderzoeken door derden. Als dit nodig blijkt, passen wij de procedure aan of leggen wij een sanctie op. Gedurende het verslagjaar hebben externe partijen diverse audits gehouden op de naleving van belastingwetgeving, veiligheids- en milieuregels. Eind 2015 hebben 100 medewerkers dilemmatrainingen gevolgd. Dit is 38,02% van de doelgroep. Een compliance manager bewaakt dit traject in samenwerking met de afdeling P&O. Wij hebben een ‘in control’ actieplan in uitvoering genomen om het risicomanagement te versterken. De Raad van Bestuur overlegt regelmatig met de directies over de risico’s en maatregelen ter beperking hiervan.


45

PERSONALIA RAAD VAN BESTUUR

R. (Rimco) de Groot (1974)

J.C. (Kees Jan) Mourik (1966)

Drs. R.J. (Ronald) Lamé (1956)

Is in 2008 toegetreden tot de Raad van Bestuur en sinds januari 2013 voorzitter. Zijn ambitie is om het succes van het familiebedrijf Mourik voort te zetten, waarbij de organisatie zich verder ontwikkelt tot een belangrijke speler op het gebied van integrale dienstverlening en multidisciplinaire projecten. Kees Jan is ervan overtuigd dat samenwerking, innovatie, transparantie en duurzaamheid de belangrijke pijlers zijn voor de continuïteit van Mourik.

Wil een wezenlijke bijdrage leveren aan het handhaven van de gezonde positie van de onderneming. Hij geeft sinds 2002 leiding aan de financiële disciplines en de buitenlandse werkmaatschappijen en participaties. Onder zijn leiding zijn de buitenlandse activiteiten uitgebouwd en is er bijzondere aandacht voor ‘in control’. Ronald Lamé vervult vanaf 1 april 2016 de functie van directeur Internationale Zaken binnen Joh. Mourik & Co. Holding.

Is per 1 januari 2016 toegetreden tot de Raad van Bestuur en als CFO verantwoordelijk voor de financiële zaken van Joh. Mourik & Co. Holding en haar dochtermaatschappijen. Rimco hecht veel waarde aan een open, transparante bedrijfscultuur, gebaseerd op respect en vertrouwen. De cultuuraspecten van samenwerken, alsmede compliance, risicomanagement en innovatie zijn de speerpunten van zijn beleid.

DIVISIEDIRECTEUREN INFRA

DIVISIEDIRECTEUR INDUSTRIE

Ir. J.A. (Jaap) Kruijt (1951) Directeur Mourik Groot-Ammers en Mourik Infra

W.J. (Walter) Deelen (1965) Directeur Mourik Limburg en Mourik Infra

J. (John) Barends (1957) Algemeen directeur Mourik Services en dochterbedrijven

Veiligheid, kwaliteit, kennis en kunde zijn de vanzelfsprekende voorwaarden om ons werk te doen. Een goede sfeer en vertrouwen maken het echte onderscheid. Leidende doelen zijn klantvriendelijkheid en een proactieve rol voor Mourik als volwaardige partner voor de opdrachtgevers. Daarom bevordert Jaap een werkklimaat waarin ondernemerschap en creativiteit kunnen floreren.

De kern van onze werkzaamheden is het iedere keer weer vinden van de juiste combinatie van ervaring, vaardigheden en processen. Onze werken zijn technisch, vaak gecompliceerd, en die moeten we inzichtelijk en beheersbaar houden. Dit vraagt actief projectmanagement.

John wil met Mourik Services en de overige bedrijven de beste multidisciplinaire industriële dienstverlener van Nederland worden. Om dit te bereiken, hebben wij een betrokken team nodig dat in deze turbulente tijden mee wil veranderen. Dat staat voor ondernemerschap, veiligheid, innovatie, kwaliteit en winstgevendheid en, niet onbelangrijk, eensgezindheid.


46

RAAD VAN COMMISSARISSEN

A. (Arend) Vos (1954) Voorzitter

P.B.M. (Pierre) Boels (1962)

Ing. J.H. (Hans) Stam (1944)

Is per 17 juni 2010 benoemd tot lid van de Raad en is vanaf september 2012 voorzitter. Arend Vos is onder andere commissaris van Vebego International, Poppers Holding en AutoBinck Group.

Maakt deel uit van de Raad sinds 8 december 2011. Pierre Boels is CEO van Boels Holding/ Boels Rental.

Was sinds 12 september 2007 lid van de Raad na een 40-jarig dienstverband bij Mourik. Hans Stam is op 1 september 2015 afgetreden.

DIVISIEDIRECTEUREN INTERNATIONAAL

C. (Chris) van der Ree (1969) Directeur (CEO) Petrogas

R. (Ronny) Bertels (1968) Directeur Mourik n.v. (België)

“Samenkomen is een begin, bij elkaar blijven is voortgang, samenwerken is succes.” Dit is de beste definitie van teamwork, wat Chris betreft. Binnen Petrogas zie je al deze puzzelstukjes naadloos samenkomen. Het samenwerken en samen blijven is een rode draad binnen Petrogas. Dit geldt voor de duurzame relatie met de klant en voor de langdurige dienstverbanden van onze mensen.

“Mensen maken het verschil”, daar is Ronny stellig van overtuigd. De competentie en motivatie van ons personeel zijn dan ook van essentieel belang. Het personeelsbeleid van Mourik moet zich blijven afstemmen op de veranderende waarden en prioriteiten in de maatschappij. “Het integreren van al onze kennis en ons kunnen tot één oplossing is essentieel voor ons toekomstig succes.”


47

Mourik Development Program In 2015 namen 14 jonge medewerkers uit alle hoeken van Mourik deel aan een workshop rond innovatie, in het kader van het Mourik Development Program (MDP). Onderdeel van de workshop was een ‘pressure cooker’-sessie, waarin de deelnemers drie uur lang samenwerkten aan een Early Business Case rond verbeteringen aan ultrasoon reinigen. Op het einde van de dag pitchte het team zijn conclusies en aanbevelingen aan de directie van Mourik Services, die onder de indruk was van de onderbouwing en het realiteitsgehalte van wat de groep in enkele uren had gerealiseerd.

MENSELIJKE MAAT

Onze medewerkers staan aan de basis van onze strategie. Samen geven wij invulling aan de visie en doelstellingen van Mourik. Als familiebedrijf zien wij de zorg voor onze mensen en een positieve impact op de maatschappij als een verplichting, eens te meer in deze tijden. Een prettig en motiverend werkklimaat, ruimte voor talent, duurzame inzetbaarheid en een veilige, gezonde werkomgeving zijn de speerpunten van het Mourik personeelsbeleid.

meer behoefte aan aandacht voor voorbereiding en engineering. De veranderende markt vergt een cultuur van leiderschap en competenties voor adequaat contracten projectmanagement. Daarom investeert Mourik gericht in ontwikkelingstrajecten, zoals het Mourik Development Program (MDP).

Lerende organisatie Het MDP is een tweejarig programma, gericht op jonge HBO-ers en WO-ers binnen onze organisatie om hen op te leiden voor toekomstige sleutelposities. Mourik heeft een aantal cultuurwaarden geformuleerd zoals multidisciplinair werken en innovatie. Bij het MDP is er veel aandacht voor deze waarden. Verder staan persoonlijke ontwikkeling, trainingen, bedrijfsbezoeken en opbouwen van een intern netwerk centraal in de sessies. In 2015 is via interne doorstroming en job rotation een aantal middenkaderposities ingevuld; het blijft in onze beleving maatwerk. Onze opleidingsprogramma’s richten zich op alle niveaus binnen de organisatie. Naast Management Development hebben wij meerdere programma’s om vakmanschap te ontwikkelen, zoals ‘allround cleaner’, ‘allround machinist’, ‘montagewerker’ (mechanisch) en diverse BBL-trajecten (pijpfitter, bankwerker en logistiek medewerker).

Trends en beleid De toenemende vergrijzing behoort tot de mondiale uitdagingen die wij als bedrijf aangaan. Mede door de vergrijzing is het belangrijk om onze medewerkers zo lang mogelijk gezond en fit te houden. In dit kader zien wij duurzame inzetbaarheid als een continu proces waarin werkgever en werknemer actief zorgdragen voor het behoud van werkvermogen, vitaliteit, flexibiliteit en betrokkenheid. Opdrachtgevers hechten waarde aan onze diepgaande kennis en een innovatieve aanpak. De complexiteit van de opdrachten waarop Mourik zich richt, stelt hoge eisen aan het werken denkniveau van onze medewerkers. Er is duidelijk ook

Ziekteverzuim Midden-Nederland (in %) 6,42

Zuid-Nederland (in %)

Per land (in %)

Productie

Productie

Staf

Staf

6,03

4,29 1,99 1,2

1,17

0,59

3,75

3,36

2,86 1,98

1,57

Overig

4,92

5,42 2,96

2,21 1,26

2,03 1,05

Kort (0-7 dagen)

Middel (8-42 dagen)

Lang (>42 dagen)

Ziek Totaal

Kort (0-7 dagen)

Middel (8-42 dagen)

1,74

1,18


Lang (>42 dagen)

49

1,71

0,57

0 Ziek Totaal

Nederland België

Ziek Totaal

Kort (0-7 dagen)

0 Middel (8-42 dagen)

2,05 1,13

0 Lang (>42 dagen)

Totale personeelsbestand 31-12-2015 | Naar regio, type werk, arbeidsovereenkomst en geslacht 610

M 605 V5

516

Staf bepaald

M 424 V 92

Staf onbepaald

Productie bepaald

273

Productie onbepaald

M 265 V8

101

90

M 88 V 13

M 70 V 20

45

M 35 V 10

71

Totaal

1.242

M 1.133 / V 109 Midden-Nederland

M 121 V1

58

V = Vrouw

M 115 V9

M 33 V 25

21

4

M 69 V2

M = Man

124

122

M 21 V-

M3 V1 Totaal

Totaal

M 359 / V 29 Zuid-Nederland

M 209 / V 14 België

388

Totaal

182

223

Het tweejarig projectengineer traineeship draait om het opleiden van MBO-ers en HBO-ers tot projectengineer/ werkvoorbereider. In het kader van duurzame inzetbaarheid hebben wij in 2015 diverse opleidingen en trainingen georganiseerd zoals ‘Slim omgaan met fysieke belasting’ en ‘Fit for Job’. Deze trainingen leveren een bijdrage aan de bewustwording van een eigen levensstijl en de verantwoordelijkheid hiervoor. Ze bieden handvatten bij het concreet vormgeven van het gezondheidsbeleid in alle levensfases.

Functioneren en beoordelen Functionerings- en beoordelingsgesprekken betreffen het functioneren van de medewerker in relatie tot de organisatie. Het gesprek is gericht op mogelijke verbeteringen. Hieruit volgen afspraken over de inzet

M 148 / V 34 Rest van de wereld

van de medewerker bij specifieke werkzaamheden en te volgen opleidingen voor de medewerker, zowel gericht op de huidige functie als op wijzigingen in de functie. De relatie tussen leidinggevende en collega’s, het werkproces, veiligheid en vakmanschap komen daarbij uitgebreid aan de orde. Mourik heeft zich als doel gesteld om jaarlijks een verslag van het functioneringsgesprek vast te leggen. Van tenminste 62% van de medewerkers die in 2015 werkzaam zijn in Nederland zit een dergelijk verslag in het dossier. In- en uitstroom beïnvloeden de frequentie van de gesprekken en een aantal bedrijven van de divisie Infra hanteert een tweejaarlijkse beoordelingscyclus. We streven voortdurend naar een kwalitatieve verbetering van de gesprekken. Bij indiensttreding komen werkgever en medewerker een proeftijd overeen. Mourik informeert medewerkers

Personeelsverloop 31-12-2014 | Totaal 2.101

Instroom | Totaal 207

1.135 102

man

man

vrouw

vrouw

46

359 104

209

198

24 11

0

20 2

2

31

14

51

Totaal

Totaal

Totaal

Totaal

Totaal

Totaal

Totaal

Totaal

MiddenNederland

ZuidNederland

België

Rest van de wereld

MiddenNederland

ZuidNederland

België

Rest van de wereld

1.239

390

223

249


113

50

24

48

22

7. MENSELIJKE MAAT

over hun functioneren en de ontwikkeling van hun verdere loopbaan bij Mourik voor het einde van de proeftijd en minimaal één maand voorafgaand aan de afloop van de arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd.

Opleidingen Uit geregistreerde opleidingen in de personeelsdossiers blijkt dat 1.202 Nederlandse medewerkers in 2015 in totaal meer dan 2.000 opleidingen hebben gevolgd, waarbij 2.274.548 euro is geïnvesteerd. Gemiddeld is dit 11,78 uur per medewerker, die een opleiding heeft gevolgd. Productiemedewerkers hebben in Nederland 14.160 uur tijdens werktijd aan (bij)scholing besteed. In België is gemiddeld 5.304 uur per medewerker aan opleidingen besteed, hierbij is 232.642 euro geïnvesteerd.

Het Nieuwe Werken In 2015 hebben wij de uitrol van het communicatieplatform Microsoft Lync afgerond bij alle werkmaatschappijen. Dit is een Cloud platform om medewerkers wereldwijd met elkaar in contact te brengen via laptop, pc, mobiele apparaten en videoconferentiesystemen. Het doel is het verhogen van de productiviteit en efficiency en reductie CO2 uitstoot.

PERSONEELSBEZETTING

Verhouding arbeidscontracten In Nederland groeide de bezetting met één medewerker. Nieuwe medewerkers krijgen vaker een contract voor bepaalde tijd; in 2015 groeide dit aantal van 86 naar 141. Het aantal medewerkers dat werkzaam is in België is in 2015 gelijk gebleven. Eind 2015 waren in de rest van de wereld 67 medewerkers minder in dienst.

Personeelsverloop In 2015 kwamen 207 medewerkers nieuw in dienst, 39 medewerkers hiervan hebben Mourik gedurende 2015 weer verlaten. Hiervan hadden 13 medewerkers een contract voor bepaalde tijd. Van de medewerkers die in dienst kwamen, kreeg eind 2015 een derde een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd. Omdat daarnaast 273 medewerkers Mourik verlieten, daalde de totale bezetting met 66 medewerkers. Drie medewerkers verlieten Mourik omdat ze langer dan twee jaar arbeidsongeschikt waren.

CAO In 2015 heeft Mourik haar arbeidsovereenkomsten en bedrijfsregelingen aangepast aan de nieuwste Nederlandse weten regelgeving. In Nederland is de pensioengerechtigde leeftijd gestegen naar 67 jaar en is het arbeidsrecht, waaronder het ontslagrecht en ketenbeding, ingrijpend veranderd.

Omdat Mourik in 2015 zeggenschap heeft gekregen in Mourik & MCE Ltda. , actief in Brazilië, waren er begin 2015 meer dan 2.100 medewerkers werkzaam. Het aantal medewerkers in loondienst bij de Mourik-bedrijven daalde eind 2015 naar 2.035. Mourik registreert alleen medewerkers die in loondienst zijn bij Mourik. Een substantieel deel van de werkzaamheden wordt uitgevoerd door onderaannemers en inleners die onder supervisie van Mourik actief zijn.

Bij Mourik is voor 90,15% van de medewerkers een Collectieve Arbeidsovereenkomst (CAO) van toepassing. In Nederland is dit 97,12% en in België is voor iedere medewerker een collectieve regeling van toepassing. In driekwart van de in 2015 afgesloten cao’s in Nederland, hebben vakbonden en werkgevers een afspraak gemaakt over duurzame inzetbaarheid van werknemers. Vooral afspraken over flexibele inzet en werkuren zijn populair.

Uitstroom | Totaal 273

31-12-2015 | Totaal 2.035

104

1.133

man vrouw

vrouw

78

46

359

24 6

2

2

11

209

109

Totaal

Totaal

Totaal

Totaal

Totaal

MiddenNederland

ZuidNederland

België

Rest van de wereld

MiddenNederland

110

26

48

man

89

1.242


51

140

29

14

42

Totaal

Totaal

Totaal

ZuidNederland

België

Rest van de wereld

388

223

182

’SNELLER VERANDEREN DAN DE WERELD OM JE HEEN‘ JAN KIK

wikkeling van nieuwe pompenunits. “Vertrouwen, laagdrempeligheid, snel en ade“Vertrouwen, laagdrempeligheid, quaat handelen – het voelde goed bij Mourik.” Jan heeft het druk. Bij een kleiner bedrijf ben snel en adequaat handelen – het je een allrounder maar ook specialist. Je voelde goed bij Mourik” moet dan ook veel ijzers in het vuur hebben om de boel zowel binnen als buiten op orde eeling met de werkvloer behoute hebben. Jan: “Ik drink graag koffie bij de den en vaak naar de klanten gaan. klant, ook als ik niets te verkopen heb, bij Mij tref je niet veel achter mijn bureau. wijze van spreken. Ik kom overal. Daardoor Dit is een optimale werkmodus voor mijn heb ik een goed beeld van wat er bij de klant functie.” Jan is altijd onderweg. “Wij leveleeft en hoe wij hen kunnen helpen om hun ren niet alleen koelcapaciteit aan onze doelen te bereiken. Ik voel me ook persoonklanten. Wij bezitten ook de capaciteit lijk betrokken als iemand ziek is of niet lekker om ons in te leven in de wensen en bein zijn vel zit. In een tijd van systemen en toehoeften van de klant, niet alleen vannemende computerisering moeten wij het daag maar ook morgen.” menselijk contact niet uit het oog verliezen. Regelmatig projecten bezoeken, hoort daar Solliciteren kun je op verschillende manieren. ook bij. Via de website of een kennis die al werkt bij De uitdaging voor de toekomst zal dan ook het bedrijf in kwestie. Maar ook bijvoorbeeld zijn om het gevoel niet kwijt te raken met als je post rondbrengt. Acht jaar geleden zat klant en medewerker. Je kunt een mailtje Jan in de Landelijke Ondernemingsraad van sturen maar vaak kun je beter je telefoon pakde toenmalige TNT Post en werkte één dag ken of in de auto stappen en naar de klant per week als postbode, om te ervaren wat er toegaan, om de zaken te bespreken. Zo bouw speelde bij zijn achterban. De vriendelijke je een persoonlijke relatie op, waarin je niet postbode met technische achtergrond maakalleen een ´trouble shooter´ bent maar een te een praatje op het kantoor van ACC (de volwaardige partner en adviseur. Leg de veroude naam van MCO-Team) in Zierikzee en antwoordelijkheid maar bij ons, zeggen wij mocht een week later op gesprek komen. Nog dan, en de klant mag erop vertrouwen dat het twee weken later was Jan te vinden tussen goedkomt.” stapels tekeningen, volop bezig met de ont-

“F

JAN KIK – Uitvoerder, MCO-Team, Vlissingen

7. MENSELIJKE MAAT

Verder worden in steeds meer cao’s extra vrije dagen en andere voordelen voor oudere werknemers (zogenaamde ‘ontziemaatregelen’) ingeruild tegen extra’s voor alle personeelsleden. Ook zijn allerlei toeslagen, bijvoorbeeld voor werken in de avonduren, aan het verdwijnen. Bouwbedrijven kunnen hun medewerkers, bijvoorbeeld bij een piek in de productie, langer inzetten, tot maximaal zestig uur per week. Mourik volgt de ontwikkelingen binnen de diverse cao’s op de voet en voert CAO-regelingen in overleg met de ondernemingsraden in, die passen bij de Mourik medewerker.

Ziekte Ziekteverzuim is een continu aandachtspunt bij Mourik. Niet alleen vanwege de hoge kosten en verstoring van de werkprocessen die gepaard gaan met verzuim, maar vooral vanwege de zorg om de gezondheid van onze collega’s. In 2015 is het ziekteverzuim

gedaald naar 4,89%. In 2014 was het totaal verzuim 5,21% en in 2013 5%. Het ziekteverzuim ligt hiermee onder het niveau van 2013 maar nog boven het niveau van 2012. Voor België wordt net als voor Nederland het verzuim over de afgelopen twee jaar gerapporteerd. Dit is hoger dan in Nederland omdat de werkgever in België geen directe invloed heeft op de re-integratie van langdurig zieken. Instrumenten die Mourik inzet om het verzuim te verminderen, zijn: preventie met inzet van hulpmiddelen, aanpassen en inrichten van het werk, afwisseling van werkzaamheden, het trainen van medewerkers hoe zij het beste hun lichaam kunnen gebruiken in werk en privé, en het monitoren van de gezondheid met periodieke keuringen.

Leeftijdsopbouw Mourik 31-12-2014 (aantal per leeftijdscategorie)

31-12-2015 (aantal per leeftijdscategorie)

4

< 20

38 65+

188

10

< 20

65

20-24

60-64

174

169

25-29

17 81 65+

20-24

60-64

185 25-29

232

242 55-59

55-59

235

224

30-34

30-34

2.101 291 267

365

15

4

60-64

268

45-49

In dienst (aantal per leeftijdscategorie)

4

35-39

358

40-44

45-49

55-59

220

50-54

35-39

50-54

2.035

271

230

40-44

Uit dienst (aantal per leeftijdscategorie)

25

6

65+

< 20

21

31

50-54

15

20-24

60-64

20-24

27

28

25-29

14

45-49

55-59

207

39

25-29

26

44

273

35

50-54

30-34

40-44

22

35-39

34

33

45-49

30-34

32

35-39

25

40-44


53

Zeggen wat je doet, doen wat je zegt Een van de thema’s van onze MVO/Veiligheidscampagne in 2015 was ‘Integriteit’. Bij Mourik houdt integriteit in dat je handelt in de geest van de geldende regels, normen en waarden en met respect voor klanten, collega’s en het bedrijf Mourik. Ieder thema wordt vergezeld van een passende uitspraak, in dit geval: ‘Zeggen wat je doet, doen wat je zegt‘. Daar staan we voor bij Mourik.

VEILIGHEID

Veiligheid zit weer flink in de lift. Uitzonderingen bevestigen helaas de regel en daarmee zijn we geconfronteerd bij het onverwachte incident in Alphen aan den Rijn met twee kranen van een hijsspecialist. Gelukkig was er geen sprake van persoonlijk letsel. In de materiële schade is zoveel mogelijk anticiperend voorzien (zie het hoofdstuk Resultaten op pagina 12. Het aantal ongevallen met letsel is over het afgelopen jaar weer in lijn met de dalende trend van de voorgaande jaren, na een lichte stijging in 2014. De aandacht voor arbeidsomstandigheden en veiligheid is een continu punt van aandacht voor ons allen. Een veilige werkplek zonder ongevallen blijft onze doelstelling.

Veiligheidsbeleid Veiligheid is en blijft onze belangrijkste voorwaarde voor succes. Het enkele jaren geleden ingezette veiligheidsbeleid heeft geresulteerd in een dalende lijn van het aantal ongevallen. Onze ultieme doelstelling om alle ongevallen te voorkomen is de basis van dit beleid. Dit wel in de wetenschap dat dit veel vraagt van alle medewerkers en dat dit in de praktijk moeilijk te realiseren is. Daarom communiceren wij regelmatig intern met alle betrokkenen dat nul ongevallen ons doel is. De belangrijkste pijlers van ons veiligheidsbeleid blijven onze Laatste Minuut Risico Analyse (LMRA) en het daaraan gekoppelde sissermeldingsysteem, de essentiële veiligheidsregels, veiligheidsleiderschap door leidinggevenden, een goede communicatie, startwerkoverleg,

Gerealiseerde actiepunten Mourik Beleidsplan Veiligheid 2015 » » » » » » » » » » » » » »

»

Total Recordable Incident Rate kleiner dan 1,5 Gemiddeld één sissermelding per medewerker in 2015 Nul gerapporteerde beroepsziekten Kwartaalrapportage veiligheid in een geautomatiseerd systeem Veiligheidsmijlpalen van entiteiten of afdelingen zijn intern gevierd en beloond Integratie van managementcontrolesystemen verder uitgewerkt Veiligheidscommunicatie met alle medewerkers Interne veiligheidsaudit/self-assessment bij alle entiteiten Introductie online veiligheidsinstructie bij (ingeleende) medewerkers Actieve deelname aan het Zero Accidents Netwerk Uitvoeren Mourik programma ‘Slag naar gedrag’ Reviewen en introduceren Mourik PBM-catalogus Review calamiteiteninstructiekaartje voor kantoren Actieve deelname aan veiligheidsgremia van brancheverenigingen zoals SIR, Vomi, SSVV en Bouwend Nederland Veiligheid managementreviewmeeting bij alle entiteiten

» Mourik veiligheidskundigenbijeenkomst ‘Leren van Incidenten’ onder leiding van de afdeling veiligheid van Mourik Services » Communiceren van zes MVO/veiligheidsthema’s met alle medewerkers 1. Startwerkoverleg - LMRA 2. Knelgevaar - Line of Fire 3. Databeveiliging 4. Elkaar aanspreken en helpen 5. Milieu en reductie CO2 uitstoot 6. Integriteit

Mourik veiligheidsapp De ontwikkeling van een Mourik veiligheidsapp is niet doorgevoerd, omdat telefoongebruik op veel van onze werkplekken niet is toegestaan en ook elders veelal niet wenselijk is. Ook de invoering van een algemeen handhavingsbeleid vraagt meer tijd en is nog niet bij alle entiteiten gerealiseerd.


55

Directe oorzaken

beleidsonderdeel worden bij alle werkmaatschappijen waarin Mourik een meerderheidsbelang heeft. Centrale aansturing en controle zullen hiervoor zorgen.

29%

Geraakt worden (Line of Fire)

Een veilige werkplek voor alle medewerkers zonder schade aan onze werkomgeving, klanten, aandeelhouders, overheden en leveranciers is ons uitgangspunt om succesvol te blijven in de markten van alle landen waarin we werkzaam zijn.

19%

Verzwikken/ uitglijden

13%

Struikelen

10% Stoten tegen

3%

Chemicaliën/ temperatuur

10%

Vallen van hoogte

3%

Knellen/zwaar voorwerp

3%

Vallend voorwerp

10%

Resultaten In 2015 is een sterke daling gerealiseerd van het aantal ongevallen met letsel. Grofweg komt het erop neer dat 25 personen minder zijn geconfronteerd met een ongeval op hun werkplek dat persoonlijk letsel of arbeidsverzuim tot gevolg had. Deze verbetering vond plaats binnen de gehele organisatie. Bij de (internationale) operaties van de Mourik Global bedrijven zijn zelfs helemaal geen rapporteerbare ongevallen opgetreden.

Snijden

aandacht voor de Line of Fire en ons interne veiligheidsgedragsprogramma.

Ook de activiteiten in België laten een verbetering zien. Ondanks dat hier het gemiddelde bedrijfsniveau van de ongevalindexcijfers nog niet wordt gehaald, zijn in België duidelijke stappen naar verbetering gezet.

Aandacht voor veiligheid is echter geen op zichzelf staand aandachtspunt meer voor de organisatie. Door arbeidsomstandigheden en veiligheid integraal op te nemen in onze gecertificeerde zorgsystemen (zie hieronder de certificatieniveaus veiligheid) van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen, Milieu, Kwaliteit en CO2 reductie benutten wij optimaal de synergetische effecten van deze systemen. Een werk is alleen maar succesvol als het zonder ongevallen, schades of belasting van het milieu is uitgevoerd. Om daar in de toekomst invulling aan te geven, zal het Mourik veiligheidsbeleid steeds meer een integraal

De uitvoering van alle werkzaamheden in de petrochemie vond plaats zonder dat daar ongevallen met arbeidsverzuim optraden. De petrochemie is daarmee ook voor de Mourik-bedrijven een veilige bedrijfstak om in te werken. Wij voeren hier bijna 60% van al onze werkzaamheden uit.

Certificatieniveau en percentage medewerkers

Aard van letsel

De verzuimindex (aantal ongevallen met arbeidsverzuim per 200.000 gewerkte uren) in 2015 bedraagt 0,18. Dit is minder dan 1/3 van de IF van 2014 van 0,72 en ook lager dan de in 2013 gerealiseerde IF van 0,34. De dalende trend van de afgelopen jaren is weer opgepakt.

3%

Brandwond (ook chemisch)

22%

29%

27%

Mourik Basis Veiligheid Zorg

Open wond

Kneuzing (ook inwendig letsel)

1% ISO18001

1% VCA*

54 % 22%

VCA-P

VCA**

6%

6%

Botbreuk

Snij-en schaafwond

29%

Verstuiking/ ontwrichting


56

8. VEILIGHEID

Kerncijfers en indexcijfers ongevallen Mourik

Gemiddeld aantal medewerkers inclusief inleen Totaal aantal gewerkte uren

2015

2014

2013

EENHEID

4.140

3.482

3.360 medewerker

6.851.617 6.132.867 5.882.353 uur

Totaal aantal verzuimdagen

155

773

365 dagen

Verzuimindex IR

0,18

0,72

0,34 verzuimongeval per 200.000 uur

Beroepsziekten ratio ODR

0

0

Verloren dagen ratio LDR

4,52

25,2

12,4 aantal verzuimdagen per 200.000 uur

Absentie ratio AR

36,2

201,7

99 aantal verzuimuur per 200.000 uur

0,9

1,76

Fatale ongevallen

0

0

0

aantal

Verzuimongevallen

6

22

10

aantal

19

22

19 aantal

Medische behandeling letsels

6

10

16 aantal

Totaal recordable ongevallen

31

54

45 aantal

TRIR

Vervangend werk letsels

0

beroepsziektegevallen per 200.000 uur

1,51 recordable ongevallen per 200.000 uur

De Totaal Rapporteerbare Incidenten Index (TRIR = aantal ongevallen met verzuim, aangepast werk of een medische behandeling per 200.000 gewerkte uren) is 0,90. Dit is ruim onder de doelstelling van kleiner dan 1,5 en geeft aan dat het voorkomen van letselongevallen duidelijk onder controle gaat komen. Een verheugende constatering waar iedere medewerker uiteindelijk voordeel van heeft. De ongevallen die we voorkomen, kunnen immers van eenieder zijn. Onze bedrijfsgezondheidsdiensten hebben geen meldingen gedaan van beroepsziekten. Ons gezondheidsbeleid en de medische begeleiding van

medewerkers laat dus ook zijn effecten zien. De ongeval-indexcijfers worden berekend over alle vaste en ingeleende medewerkers die werkzaamheden verrichten onder de feitelijke leiding van een Mourikbedrijf. Onderaannemers die onder hun eigen verantwoording werkzaamheden uitvoeren voor Mourik worden conform de weten regelgeving hier niet in meegewogen.

Absolute aantallen ongevallen (per categorie)

Achterliggende ongevaloorzaken

6

Met medische behandeling

In 2015 heeft het bevoegd gezag een matiging van 50% toegekend voor een in 2014 gegeven boete na een meldingsplichtig ongeval. Deze matiging van

6

Met arbeidsverzuim

13%

29%

Menselijke factor ontwerp

Risico inschatting/ -analyse

32%

Werkmethoden

10%

Persoonlijke factoren

19

Met aangepast werk

16%

Procedures


57

14.000 euro is toegekend na onze aanspraak op twee disculpatiegronden dat aantoonbaar invulling was gegeven aan de inventarisatie van risico’s in het veiligheidsplan en de toegepaste beheersmaatregelen.

Veiligheidsrecord In 2015 behaalden Mourik Services en haar dochterondernemingen een nieuw veiligheidsrecord: vijf jaar, ofwel 12,5 miljoen uur werken zonder verzuimongeval bij verschillende opdrachtgevers in de industrie. Ondernemersvereniging Deltalinqs reikte hiervoor een veiligheidstrofee uit aan de jongste en oudste medewerker

Verbeterpunten na analyse ongevalsoorzaken

van Mourik Services.

De meeste letsels bestonden uit verwondingen aan armen, handen of hoofd. Het toepassen van de juiste werkhandschoenen en het invoeren van een algehele helmdraagplicht op alle werken kan hier verbetering in brengen. Procentueel zien we ook een stijging van het aantal verzwikkingen aan enkels. Het verplicht stellen van hoog veiligheidsschoeisel dat meer steun geeft aan de enkels, is overal steeds meer in opkomst en is ook voor ons een aandachtspunt. Door de aard van onze werkzaamheden ontstaan veel letsels nog omdat medewerkers door iets geraakt worden. De reden: ze staan met hun handen of lichaam in de ’Line of Fire’. Dit is ook in 2016 weer een aandachtspunt in de MVO/Veiligheidscampagne. Een betere focus op orde en netheid en een opgeruimde werkplek moet bijdragen aan het voorkomen van struikelen verzwikkingsongevallen. Het merendeel van de ongevallen ontstaat mede doordat mensen niet de juiste werkmethode hanteren of

improviseren na onvoldoende werkvoorbereiding. Het reeds ingezette beleid van een dagelijks startwerkoverleg, het uitvoeren van een effectieve LMRA en het vooraf bespreken van verbeterpunten moet hierin verbetering brengen. Het voorkomen van ongevallen blijft een kwestie van doorzetten en het bewust maken van alle medewerkers van het belang van veiligheid. Wij moeten het veilig uitvoeren van werkzaamheden integreren in onze vaste patronen. Het hoort een vanzelfsprekend aandachtspunt te zijn bij al ons handelen.

Communicatie en overleg Veiligheid, kwaliteit en milieu gaan ons allemaal aan en zijn onlosmakelijk onderdeel van ons beleid om maatschappelijk verantwoord te ondernemen.

Langetermijnontwikkeling indexcijfers 2015

2014

2013

2012

2011

2010

Verzuimfrequentie index IF

0,18

0,72

0,34

0,4

0,46

1,15

Total recordable incident rate TRIR

0,90

1,76

1,51

1,77

3,03

2,97


58

8. VEILIGHEID

Verwond lichaamsdeel

0%

19%

Ogen

0%

Hoofd

Inademen/ ademhaling

6%

Romp

13%

Armen en polsen

26%

Handen en vingers

36%

Benen en enkels

0%

Voeten

Om daar met elkaar invulling aan te geven, is het noodzakelijk dat we elkaar informeren en met elkaar communiceren. In alle overlegvergaderingen in de lijnorganisatie is veiligheid en MVO dan ook een vast agendapunt. Vanuit de KAM-zorgorganisatie is er een centraal kwartaaloverleg tussen de KAM-managers van de verschillende divisies, het hoofd veiligheid en de Raad van Bestuur. Met alle veiligheidskundigen van de werkmaatschappijen vindt tweemaal per jaar overleg plaats in het Mourik veiligheidscomité. Wij brengen zes keer per jaar een specifiek MVO/ Veiligheidsthema bedrijfsbreed onder de aandacht. In alle toolboxmeetings met personeel wordt dit centrale thema verplicht besproken. De zes thema’s komen voort uit generieke verbeterpunten voor de organisatie. De thema’s hebben een duidelijke Mourik identiteit. Wij verspreiden ze internationaal in vier talen. De in 2015 behandelde thema’s zijn vermeld bij de gerealiseerde actiepunten 2015 op pagina 55. Verschillende personeelsvertegenwoordigingen in ondernemingsraden of andere lokale overleggremia evalueren het veiligheidsbeleid en bespreken dit met de bestuurders. In totaal heeft 2,3% van de medewerkers zitting in een vorm van dit overleg.

Beleid en verbeterpunten voor 2016 De komende jaren werken wij verder aan een professionele integratie van zorgsystemen en het inrichten van verbetercycli tot permanente verbetering. Het inventariseren en beheersen van ondernemingsrisico’s

ten aanzien van veiligheid, kwaliteit en milieu is een absolute voorwaarde voor succes de komende jaren. Flexibel aanpassen aan snel veranderende werkomgevingen, -eisen en KAM-risico’s is een bepalende succesfactor voor de toekomst. Naast de beleidsaandachtspunten, die wij al enkele jaren op rij inzetten, werken wij in 2016 aan de volgende zaken. » Veiligheidsbewustzijn en een interne samenwerkingsstructuur waarin we elkaar helpen » Herkennen, melden, oplossen en realiseren van verbeterpunten » Handhaving en sturing op basis van procesindicatoren en resultaten uit interne audits en rapportages » Een open communicatiestructuur over veiligheid, kwaliteit en milieu met alle betrokken partijen » De ontwikkeling van een nieuw algemeen veiligheidsconcept » Een verdergaande beheersing van veiligheid en kwaliteit in de keten van onder- en nevenaannemers » Een gestructureerd compliance managementsysteem » Transparant veiligheidsleiderschap door leidinggevenden en directies » Analyseren van het optreden van ongevallen van eigen medewerkers en onderaannemers Kwaliteit, veiligheid en milieu dienen door deze aanpak een constante waarde te worden voor ons allen. Mourikbedrijven en haar medewerkers willen veilig werken. Op deze wijze kunnen wij alle voorzienbare risico’s terugdringen, beheersen en kunnen we onze werkzaamheden uitvoeren zonder schade of letsel aan onze werkomgeving of klanten, onze medewerkers en het milieu.


59

MET OOG VOOR HET MILIEU

Voor het eerst in de geschiedenis zijn alle wereldleiders het met elkaar eens: ‘Gezamenlijk moeten we de opwarming van de aarde vertragen‘. In december zijn 195 landen akkoord gegaan met een nieuw klimaatverdrag dat de uitstoot van broeikasgassen moet terugdringen. Wij hebben ook in 2015 niet stil gezeten op het gebied van duurzame ontwikkelingen.

Asfalt dat strooien verleden tijd maakt Bij de provincie Zuid-Holland staan innovatie en duurzaamheid hoog in het vaandel. De Snelbinder, een fietsverbinding nabij Naaldwijk, was daarom aangewezen als pilotproject voor duurzame en innovatieve oplossingen voor het beheer en onderhoud van wegdekken. Mourik heeft de fietsverbinding gerealiseerd met het innovatieve antivries-asfalt ‘Melt’. Dit asfalt bevriest in de winter niet tot -5°C en is goedkoop in realisatie en onderhoud. Met dit asfalt worden de totale realisatie- en onderhoudskosten over een periode van 20 jaar verlaagd met 11 procent. Het vermindert bovendien de productie en transport van strooizout en dat

bespaart de provincie 5,7 ton CO2 in een periode van 20 jaar. Dit komt neer op een verlaagde CO2 uitstoot van 18 procent ten opzichte van traditioneel asfalt.

Duurzame ontwikkeling met behulp van een robot G. Bouman Arkel en Mourik Techniek hebben gezamenlijk de TSA-robot ontworpen. TSA (Thermal Spray Aluminium) is het aanbrengen van een, met hitte gespoten, metallische deklaag over een stalen oppervlak, om het oppervlak langdurig te beschermen tegen corrosie. Het heeft een levensduurverwachting van circa 50 jaar, terwijl dit normaliter 20 jaar is. Tevens maakt de robot optimaal gebruik van schaarse goederen als gas, zuurstof en aluminium.

Reinigen door middel van geluidsgolven Ultrasoon reinigen is het reinigen door geluidsgolven door reinigingsvloeistof te sturen. Hierdoor ontstaan tienduizenden luchtbelletjes die door de geluidsgolven in elkaar klappen. In de industrie wordt deze techniek toegepast om vervuild equipment te reinigen, waardoor hogedrukreiniging overbodig wordt. Ultrasoon reinigen


60

De aanschaf van twee volledig elektrische pick-ups en twee elektrische vorkheftrucks ligt in lijn met onze MVO doelstellingen en de vele emissiebeperkende oplossingen die wij onze klanten bieden. Deze voertuigen rijden namelijk zonder enige CO2 uitstoot.

is veel beter voor het milieu, doordat er minder energie en water nodig is. Bij een gemiddelde turnaround bespaart Shell met ultrasoon reinigen voor bijna iedere Nederlander een halve liter schoon water.

Mourik op weg naar 20% minder CO2 Voor alle Nederlandse Mourik-bedrijven met een meerderheidsbelang hebben we het energieverbruik gemeten, de CO2 footprint opgesteld en vergeleken met 2014. Hierdoor kunnen we de voortgang van onze reductiedoelstellingen monitoren. Doelstelling: 20% CO2 reductie in 2020 ten opzichte van 2010. Het totale energieverbruik en onze CO2 emissies zijn iets toegenomen in vergelijking met 2014. Dit komt door een uitbreiding van de boundary met twee entiteiten, namelijk BlueAlp en Mourik Cultuurtechniek. Tevens zijn de conversiefactoren van de CO2 footprint gewijzigd, waardoor de uitstoot op andere wijze is berekend. De energie-intensiteit van Mourik in Nederland was 0,75 MJ in 2015. Dit wil zeggen dat er 0,75 MJ nodig was om één euro te verdienen. In 2014 was de energie-intensiteit 0,77 MJ.

De aarde rond Mourik Global werkt internationaal, waardoor er veel gevlogen wordt. Ook andere Mourik-bedrijven vliegen regelmatig. We vergaderen internationaal vooral met videoconferenties, maar soms is vliegen onvermijdelijk. In 2015 heeft Mourik Global 60 keer de aarde rond gevlogen. Dit was 37,5% minder dan in 2014 toen er 96 keer de aarde rond werd gevlogen.

Mourik Services CO2 bewust gecertificeerd! Mourik Services heeft in 2015 een CO2 reductie managementsysteem opgezet en heeft het certificaat op niveau 3 van de CO2 Prestatieladder behaald. In tegenstelling tot de Mourik Infrabedrijven (met niveau 5) heeft Mourik Services geen directe aanleiding voor certificering, omdat in de industriële aanvragen en contracten de CO2 Prestatieladder nog geen selectiecriterium is. Door het certificaat willen de industriële Mourik-bedrijven aantonen dat ze zich ook inspannen om hun CO2 footprint te verlagen. In 2015 is tevens

CO2 footprint 2015

2014

2013

2012

2011

2010

SCOPE 1

Directe emissies

ton CO2

22.377

21.482

23.555

27.579

28.652

22.769

SCOPE 2

Indirecte emissies

ton CO2

1.498

1.662

2.084

1.391

2.458

3.155

Totale emissies

ton CO2

23.875

23.321

25.639

28.970

31.110

25.924

De CO2 footprint is berekend conform de methodiek van de CO2 prestatieladder versie 3.0, SKAO-uitgave 10 juni 2015. De conversiefactoren van 2015 wijken af met de gehanteerde conversiefactoren van voorgaande jaren. De toenames in 2011 en 2013 zijn te verklaren door de uitbreiding van de boundary. In 2014 is een aantal bedrijven uit de boundary verwijderd, zoals Mourik Bouw. In 2015 zijn BlueAlp en Mourik Cultuurtechniek toegevoegd aan de boundary.


61

Direct en indirect energieverbruik van Mourik in Nederland

SCOPE 1

SCOPE 2

SCOPE 1

SCOPE 2

2015

2014

2013

2012

2011

2010

6.734.211

6.648.469

7.251.472

8.570.528

8.933.249

6.997.446

Brandstof

ltr

Gasverbruik

Nm3

410.483

413.733

484.797

383.275

352.650

406.052

Elektriciteitsverbruik (grijs)

kWh

1.102.459

1.224.137

1.930.094

1.244.224

2.035.707

2.837.368

Elektriciteitsverbruik (groen)

kWh

3.034.726

2.955.273

2.274.870

2.310.007

2.000.000

1.000.000

Zakelijk gebruik privéauto's

km

638.342

741.800

784.389

722.167

412.606

702.389

Vliegreizen

km

5.211.436

6.544.652

7.201.421

4.264.667

4.697.652

5.389.910

Brandstof

GJ

240.862

237.840

260.283

308.169

321.165

254.305

Gasverbruik

GJ

13.012

13.115

15.368

12.637

11.181

12.914

Elektriciteitsverbruik (grijs)

GJ

3.969

4.407

6.948

4.479

7.329

10.215

Elektriciteitsverbruik (groen)

GJ

10.925

10.639

8.190

8.316

7.200

3.933

Zakelijk gebruik privéauto's

GJ

1.538

1.788

1.890

1.921

995

1.741

Vliegreizen

GJ

4.951

6.217

7.625

4.786

7.954

9.141

275.257

274.006

300.304

340.308

355.824

292.249

Totaal energieverbruik

Sinds 2010 registeren we onze CO2 emissies en het energieverbruik, waardoor we 2010 als basisjaar hanteren. De omrekenfactoren voor GJ zijn gebaseerd op dezelfde externe bronnen als voorgaande jaren, zoals de Staatscourant.

versie 3.0 van de CO2 Prestatieladder gepubliceerd. Mourik heeft hier intensief aan meegewerkt door deel te nemen aan het Centraal College van Deskundigen namens Bouwend Nederland. Wij zijn trots dat we hebben mogen bijdragen aan de doorontwikkeling van het systeem.

De keten in kaart brengen Door de vernieuwde eisen van de CO2 Prestatieladder moeten we de komende jaren de scope 3 emissies (de uitstoot van onze keten) in kaart brengen. Samen met een aantal leveranciers en onderaannemers zijn we een traject gestart om de CO2 uitstoot per product of geleverde dienst in kaart te brengen. Gezamenlijk gaan we gericht op zoek naar reductiemogelijkheden in de keten.

Het groene rijden Een van de speerpunten uit het klimaatakkoord is duurzame mobiliteit. Mourik anticipeert hier al jaren op door de aanschaf van plug-in hybride auto’s. Op het moment hebben we 15 elektrische voertuigen, waarvan twee pick-ups die volledig op elektriciteit rijden. Mourik maakt gebruik van 73% groene stroom, waardoor de auto’s ook ‘groen’ worden opgeladen.

Cleaner Car Contracts Op 27 mei 2015 hebben we het Cleaner Car Contract ondertekend, samen met Stichting Natuur & Milieu, leasemaatschappijen en andere fleetowners. Cleaner Car Contracts (CCC) is een initiatief van Stichting Natuur & Milieu om duurzame mobiliteit te promoten. Mourik spant zich al jaren in om de CO2 uitstoot van haar


62

9. MILIEU

wagenpark te reduceren. De doelstelling van het initiatief, een gemiddelde uitstoot van 95 gram CO2 per kilometer in 2020, sluit daarom goed aan bij ons reductieprogramma. In 2015 was de gemiddelde CO2 uitstoot 108 gram CO2 per gereden kilometer.

Het verminderen van de energiebehoefte van producten en diensten In de tabel presenteren we een aantal producten en

diensten waarbij de energiebehoefte is verlaagd. LED-verlichting rapporteren we dit jaar niet. Het gewenste resultaat is behaald, namelijk dat het een standaard is in de markt. Onze machinisten en chauffeurs zijn intussen allemaal getraind voor het Nieuwe Draaien en Nieuwe Rijden. Opfriscursussen zullen volgen, zodat ze continu op een bewuste wijze met materieel om blijven gaan. We zijn op dit moment ook bezig met Stichting Natuur & Milieu om Het Nieuwe Draaien door te ontwikkelen tot een sectorinitiatief.

INITIATIEF

DOEL 2015

GEREALISEERD 2015

DOEL 2016

Renoportalen

60% van de portalen als renoportalen toepassen op het project A9 Badhoevedorp dat is verkregen met CO2 gunningsvoordeel met continu onderzoek naar toepassing van andere materialen ter reductie.

De eerste renoportalen zijn geplaatst op het project A9 Badhoevedorp. De overige renoportalen worden in 2016 geplaatst. In totaal is er 115 ton CO2 gereduceerd door het plaatsen van zes renoportalen.

De afzetmarkt voor renoportalen vergroten door middel van onderhoudscontracten en de overige renoportalen bij de A9 Badhoevedorp plaatsen.

Duurzame waterzuivering

Onderzoek naar de biologische afbreekbaarheid van verontreinigingen door bacteriën, zodat er geen grondwaterbeheersing meer nodig is.

Het onderzoek naar de biologische afbreekbaarheid loopt nog, waardoor er geen conclusies getrokken kunnen worden. Bij onze industriële klanten zijn acht waterzuiveringsinstallaties geplaatst.

Voortzetten van het onderzoek naar biologische afbreekbaarheid.

COlt® asfalt

COlt® is het eerste asfaltmengsel met een lagere verwerkingstemperatuur, verlengde levensduur en een geluidsreductie. Hierdoor kan een aanzienlijke CO2 reductie behaald worden. Het doel was om in 2015 waar mogelijk 20.000 ton COlt® asfalt toe te passen.

In 2015 hebben wij 7.950 ton COlt® geproduceerd, waardoor we een reductie van 1.325 ton CO₂ hebben gerealiseerd over een termijn van 20 jaar, vanaf aanleg tot onderhoud. We hebben in samenwerking met onze partners een aantal nieuwe asfaltproducten ontwikkeld met een lagere CO2 uitstoot en energiebehoefte, zoals Melt asfalt en COlt Light asfalt.

Het doorontwikkelen van asfaltmengsels, zoals Melt en COlt, met een CO2 reductie en een verlaagde energiebehoefte.

EmissiebeperScrubbers met een hoog milieurenkende technieken dement voor de scheepsvaart en het ontwikkelen van technieken voor ontgassing van binnenvaartschepen.

De scrubbers voor de scheepsvaart zijn ontwikkeld en klaar voor de eerste opdracht. In 2015 hebben we elf scrubbers geplaatst bij industriële klanten en zestien bestaande installaties in stand gehouden.

Het plaatsen van de eerste scrubbers met een hoog milieurendement in de scheepsvaart.

CO2 reductie in de Al een aantal jaar werken we met infraketen een aantal leveranciers samen om onze producten te verduurzamen, zoals MBI voor het slimmer bestraten. Het doel was om te onderzoeken welke winsten we nog kunnen behalen en kennis over te brengen naar de branche.

Wij zijn een CO2 initiatief gestart met MBI, Dyka, T&F en de Hamer, waarbij de CO2 uitstoot per geproduceerd product inzichtelijk is gemaakt.

Onderzoeken wat de totale CO2 uitstoot was van de productie voor Mourik en het transport naar Mourik locaties.

BlueAlp

Testen in Zwitserland zijn afgerond met goede resultaten. Tevens is de technologie doorontwikkeld met betrekking tot verbetering van de capaciteit en kostprijs per liter. Met diverse partners wordt gewerkt richting de start van de realisatie van de eerste commerciële fabriek(en).

Starten met de bouw van de eerste commerciële fabriek.

Het doorontwikkelen van de BlueAlp™ plastic-to-oil technologie.


63

Groot onderhoud Mourik Groot-Ammers ontving van de gemeente Waalwijk, op basis van de hoogste EMVI-score in combinatie met de inschrijfprijs, de opdracht voor het groot onderhoud van het sluiscomplex in Waalwijk, inclusief het vervangen van de beweegbare ophaalbrug. Aan dit groot onderhoud werken ook Vogel, Bouman en Mourik Techniek mee. De doorlooptijd van dit project is van april 2015 tot juni 2016 met nog vijf jaar onderhoud.

SAMENGEVATTE JAARREKENING

Geconsolideerde balans Geconsolideerde winst-en-verliesrekening Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Lijst van deelnemingen

66 68 69 70

Instructie voor de lezer De samengevatte jaarrekening is een verkorte versie van de geconsolideerde jaarrekening 2015 van Joh. Mourik & Co. Holding B.V. Deze samengevatte jaarrekening bevat niet alle informatie die in de volledige jaarrekening wordt verstrekt en dient gelezen te worden in samenhang met de volledige jaarrekening, waaronder de daarin opgenomen waarderingsgrondslagen en toelichting op de onderscheiden posten. De jaarrekening 2015 van Joh. Mourik & Co. Holding B.V. is te verkrijgen bij de vennootschap. De navolgende samengevatte jaarrekening op de pagina's 66 tot en met 68 dient te worden gelezen in samenhang met de in dit jaarbeeld opgenomen uitgangspunten.

Uitgangspunten bij de opstelling van de geconsolideerde balans, winst-en-verliesrekening en andere financiële overzichten De geconsolideerde jaarrekening van Joh. Mourik & Co. Holding B.V., waaraan deze samengevatte jaarrekening is ontleend, is opgesteld in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende Burgerlijk Wetboek.


65

GECONSOLIDEERDE BALANS

(na winstbestemming, € x 1.000)

ACTIEF

2015

Vaste activa Immateriële vaste activa: » Onderzoeks- en ontwikkelingskosten » Goodwill

2014

8.777 940

9.717

8.777 1.987

10.764

Materiële vaste activa: » Bedrijfsgebouwen en -terreinen » Machines, installaties

30.682 35.866

66.548

32.232 39.228

71.460

Financiële vaste activa: » Niet-geconsolideerde deelnemingen » Vorderingen niet-geconsolideerde deelnemingen Overige

15.896 5.053 554

21.503

12.974 4.379 0

17.353

Vlottende activa Onderhanden projecten Voorraden: » Projectontwikkeling » Overige

7.172 6.365

Vorderingen: » Handelsdebiteuren » Niet-geconsolideerde deelnemingen » Belastingen en premies sociale verzekeringen » Pensioenen » Overige

107.926 78 2.223 0 26.524

Liquide middelen


66

97.768

99.577

13.662

0

13.537

7.135 6.713

13.848

136.751

97.504 379 0 163 34.801

132.847

68.229 232.179

74.149 220.844

329.947

320.421

(na winstbestemming, € x 1.000)

PASSIEF

2015

Groepsvermogen Aandeel van rechtspersoon in groepsvermogen Aandeel van derden in groepsvermogen Voorzieningen Latente belastingen Pensioenen Oplevering stort- en winplaatsen Overige

161.579 7.986

3.037 29 1.146 13.224

Langlopende schulden Kortlopende schulden Bankier Onderhanden projecten Crediteuren Niet-geconsolideerde deelnemingen Belastingen en premies sociale verzekeringen Pensioenen Overige schulden

2014

169.565

153.547 8.041

161.588

17.436

3.637 78 1.660 15.760

21.135

4.943

456 0 66.053 2.011 15.853 405 53.225

138.003

329.947


67

5.810

601 9.581 51.329 2.285 18.312 0 49.780

131.888

320.421

GECONSOLIDEERDE WINST-EN-VERLIESREKENING (€ x 1.000)

Netto omzet -

Kostprijs van de omzet

2014

475.754

430.177

410.894

-

64.860

Brutowinst op werken en exploitatie materieel -

Indirecte bedrijfskosten

56.430

-

2.338 1.449 637

-

Resultaat voor belastingen -

Belastingen

4.121 1.854 792

3.150

5.183

11.580

12.225

2.021

-

9.559

Resultaat na belastingen

35

Aandeel derden

9.594

Resultaat toekomend aan rechtspersoon


68

57.977 7.042

-

Uitkomst der financiële baten en lasten

365.158 65.019

8.430

Netto omzetresultaat Resultaat deelnemingen Rentebaten en soortgelijke opbrengsten Rentelasten en soortgelijke kosten

2015

4.768 7.457

-

154 7.303

CONTROLEVERKLARING

Aan: De Raad van Bestuur van Joh. Mourik & Co. Holding B.V. Bijgesloten samengevatte jaarrekening 2015, bestaande uit de geconsolideerde balans per 31 december 2015, de geconsolideerde winst-en-verliesrekening, met bijbehorende toelichtingen op pagina 65 tot en met 68, is ontleend aan de gecontroleerde jaarrekening van Joh. Mourik & Co. Holding B.V. voor het jaar geëindigd op 31 december 2015. Wij hebben een goedkeurend oordeel verstrekt bij die jaarrekening in onze controleverklaring van 24 maart 2016. Desbetreffende jaarrekening en deze samenvatting daarvan, bevatten geen weergave van gebeurtenissen die hebben plaatsgevonden sinds de datum van onze controleverklaring van 24 maart 2016. De samengevatte jaarrekening 2015 bevat niet alle toelichtingen die zijn vereist op basis van Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende Burgerlijk Wetboek. Het kennisnemen van de samengevatte jaarrekening 2015 kan derhalve niet in de plaats treden van het kennisnemen van de gecontroleerde jaarrekening 2015 van Joh. Mourik & Co. Holding B.V.

Verantwoordelijkheid van het bestuur Het bestuur is verantwoordelijk voor het opstellen van een samenvatting van de gecontroleerde jaarrekening 2015 in overeenstemming met de grondslagen zoals beschreven in de toelichting op pagina 65.

Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de samengevatte jaarrekening 2015 op basis van onze werkzaamheden, uitgevoerd in overeenstemming met Nederlands Recht, waaronder de Nederlandse Standaard 810, 'Opdrachten om te rapporteren betreffende samengevatte financiële overzichten'.

Oordeel Naar ons oordeel is de samengevatte jaarrekening 2015 in alle van materieel belang zijnde aspecten consistent met de gecontroleerde jaarrekening 2015 van Joh. Mourik & Co. Holding B.V. en in overeenstemming met de grondslagen zoals beschreven op pagina 65.

Rotterdam, 31 maart 2016 Deloitte Accountants B.V.

A.G. van Bochove RA


69

LIJST VAN DEELNEMINGEN BUITENLAND Legenda:

Mourik Global Projects B.V.

Geconsolideerd

Mourik International B.V.

Niet-geconsolideerd

Mourik International N.V.

100%

Botlek-Rotterdam

Mourik Global B.V.

100%

Botlek-Rotterdam

100%

Botlek-Rotterdam

100%

San Nicolas – Aruba

Mourik Caribbean N.V.

100%

San Nicolas – Aruba

Mourik USA Inc. / Mourik Inc.

100%

Pasadena – USA

Mourik-General Contractors Venezuela C.A.

100%

Punto Fijo – Venezuela

Mourik Italia S.r.l

100%

Rome – Italië

Mourik España S.L.

100%

Ayora – Spanje

Mourik Technicians Ltd.

100%

Huntingdon – Engeland

Euro Exchangers Ltd.

50%

Londen – Engeland

Mourik UK Ltd.

100%

Londen – Engeland

Unidense Technology GmbH

100%

Schwarzheide – Duitsland

Mourik GmbH

Joh. Mourik & Co. Holding B.V. Groot-Ammers

100%

Wilhelmshaven – Duitsland

Mourik Endüstriyel Hizmetleri Ltd Şti.

100%

Izmit – Turkije

LLC Mourik

100%

Moskou – Rusland

IKR-Mourik Besitz Deutschland GmbH Co. KG

100%

Schwarzheide - Deutschland

Mourik Brasil Servicos de Manutencao Industrial e Marítimo Ltda. 100% Rio de Janeiro – Brazilië

Mourik & MCE Serviços Especializados Ltda.

Anabeeb Industrial Services Co. Ltd.

6,67%

Jubail – Saoedi-Arabië

60%

Camaçari – Brazilië

Anabeeb Services Co. (W.L.L)

40%

Doha – Qatar

Petrogas International Trading Co. Ltd.

100%

Dalian – China

Technogas do Brasil

100%

Petrogas International B.V.

Hongkong – China

50%

Petrogas Gas-Systems B.V.

50%

Petrogas Process Systems B.V.

Rio de Janeiro – Brazilië

Clean Energy Company Ltd.

Petrogas Gas Systems Asia Ltd.

Panama

70%

Eindhoven

100%

Eindhoven

100%

Eindhoven

Plastoil AG

100%

Baar – Zwitserland

CR India

100%

Mumbai

CR Malaysia

100%

Bintulu

CR Singapore

Grond Recyclagecentrum Kallo N.V.

30%

Mourik n.v.

Kallo – België

100%

Antwerpen – België

100%

Singapore

CR Thailand

100%

CR Asia Pte. Ltd.

Rayong

Singapore


70

30,7%

NEDERLAND

Mourik Infra B.V.

100%

Groot-Ammers

Mourik Groot-Ammers B.V.

100%

Groot-Ammers

Park Residentie Dronten B.V.

100%

Dronten

Hendrik Bedrijven Brunssum B.V.

100%

Brunssum

Mourik Bouw B.V.

100%

Botlek-Rotterdam

Mourik Limburg B.V.

100%

Echt

Bergerode B.V.

100%

Echt

Mourik Limburg Civiel B.V.

100%

Echt

SBA Projectontwikkeling B.V.

100%

Echt

Vogel B.V.

100%

Zwijndrecht

Mourik Groot-Ammers Cultuurtechniek B.V.

100%

Groot-Ammers

Vogel Kathodische Bescherming B.V.

100%

Zwijndrecht

Mogo Ontwikkelingsmaatschappij B.V.

100%

Groot-Ammers

Vogel Bouwkundig Onderhoud B.V.

100%

Zwijndrecht

Mourik Grondbank B.V.

100%

Groot-Ammers

G. Bouman Arkel B.V.

100%

Zwijndrecht

Traffic & More B.V.

60%

Nieuwegein

Mourik Financieringsmij N.V.

100%

Frees Service Utrecht B.V.

60%

Utrecht

Antwerpen - België

C.V. Ontwikkelingsmaatschappij Parijsch

50%

Culemborg

Asfalt Centrale Utrecht B.V.

37,5%

Utrecht

Mourik Services B.V.

Mourik Vlissingen B.V.

100%

Botlek-Rotterdam

100%

Nieuwdorp

MCO-Team B.V.

100%

Nieuwdorp

Mourik Klimaattechniek B.V. Weber B.V. Mourik Innovations B.V.

100%

Groot-Ammers

Mourik Transport B.V.

100%

Groot-Ammers

Joh. Mourik & Co’s Aannemingmaatschappij B.V.

100%

100%

Groot-Ammers

Mourik E&I B.V. 80%

Velsen

Vergader- en Conferentiecentrum Beesd B.V.

50%

Beesd

Decontamination Services B.V. ClimateControl Carpark Ventilation Systems B.V. 51% Spijkenisse

50% 50%,

Botlek-Rotterdam

TCC Beheer B.V.

25%

Hoogvliet

75%

iTanks B.V. Rotterdam

70%

Groot-Ammers

Service-Bureau Zuidgeest B.V.

50%

Botlek - Rotterdam

Dutch Green Solutions B.V.

100%

Leiden

BlueAlp Holding B.V.

50%

Rotterdam

Groot-Ammers

Beek Container Groep Nederland B.V.

Pouw Services B.V. ACS Groep B.V.

100%

70%

Velsen-Noord

100%

Zwijndrecht

Mourik Grondexploitatie B.V.

Mourik Chemical Cleaning B.V. Nieuwdorp

Groot-Ammers

Mourik Installatiegroep B.V.

100%

Spijkenisse

Exploitatiemaatschappij onroerend goed Velsen B.V.

Groot-Ammers

Mourik Techniek B.V.

100%

Spijkenisse

50%

Ridderkerk


71

22,34%

GEDRAGSREGELS MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN Het familiebedrijf Mourik is een flexibele en betrouwbare partner in al haar activiteiten in de markt. Het uitvoeren van bedrijfsactiviteiten gebeurt vanuit een breed maatschappelijk bewustzijn waarin duurzaamheid, veiligheid, transparantie, ethiek en integriteit de basis vormen van haar normen en waarden.

H

et beleid van Mourik is erop gericht niet de grootste, maar wel de beste te zijn en een verantwoord evenwicht tussen de financiële aspecten (winst, economisch rendement en continuï¬teitsgarantie) en sociale en ecologische aspecten (mens en milieu) van haar bedrijfsvoering te bereiken. Kortom, Mourik en haar werkmaatschappijen streven ernaar om verantwoord en respectvol om te gaan met mens, milieu en maatschappij, met daarbij als minimale norm het naleven van nationale, Europese en internationale wetgeving. Als bedrijf staan wij voor de volgende uitgangspunten.

Veiligheid Veiligheid is onze kernwaarde en hoofdprioriteit. Onze stelregels zijn de volgende. » Wij doen het veilig of wij doen het niet » Geen letsel, ziekte of schade door het werk » Wij beheersen alle (veiligheids)risico’s in ons werk Wij stellen ons tot doel een duurzame veiligheidscultuur te creëren met aandacht voor veiligheidsleiderschap, -gedrag, gevaaridentificatie, risicobeheersing en risicomanagement.

Gezondheid Wij streven ernaar om de gezondheid en het welzijn van een ieder te beschermen. Een gezond personeelsbestand is nodig voor een gezonde bedrijfsvoering en wij streven naar een vitale organisatie. Door het identificeren van gezondheidsgevaren, het beheersen van blootstelling aan gevaar en het meedoen aan specifieke trainingen willen wij beroepsziektes voorkomen.

Milieu Wij zijn met onze activiteiten doorlopend alert op het voorkomen van schade aan het milieu. Wij maken

zorgvuldig gebruik van energie, water, grondstoffen en hulpmiddelen. Door beheersing van energieverbruik zal gewerkt worden aan een structurele vermindering van onze CO2 footprint.

Kwaliteit en Klantgerichtheid Onze goede reputatie wordt bepaald door de kwaliteit van ons werk en de manier waarop we dit uitvoeren. In de kwaliteitsprocedures van onze ondernemingen staat geborgd hoe wij dit doen. Wij maken heldere, duidelijke en controleerbare afspraken met de opdrachtgever met betrekking tot kwaliteit, veiligheids- en milieuzorg, specificaties, prijs en levertijd van producten of diensten. Wij handelen eventuele klachten zorgvuldig af, waarbij in alle redelijkheid naar een overeenstemming met de opdrachtgever wordt gestreefd. Wij blijven voortdurend werken aan verbetering van kwaliteit, veiligheid en milieuzorg.

Zakelijke Integriteit en Transparantie Te allen tijde doen wij zaken in openheid met inachtneming van integriteit, eerlijkheid en redelijkheid binnen de grenzen van commerciële vertrouwelijkheid en de internationale gebruiken. Daarnaast geloven wij als bedrijf in het belang van vertrouwen, openheid, teamwork, professionaliteit en trots zijn op wat wij doen. Wij verwachten van onze medewerkers dat zij professioneel, gezamenlijk en eerlijk werken, binnen en buiten de onderneming. Onze medewerkers bepalen immers hoe wij onze klanten, leveranciers en de onderlinge samenwerking waarderen. Wij doen geen zaken met partijen als dat leidt tot overtreding of omzeiling van weten regelgeving en andere maatschappelijke en/of bedrijfseigen normen en waarden.

Flexibiliteit Wij zijn een modern dynamisch bedrijf dat in nauwe samenspraak met onze relaties flexibel inspeelt op veranderingen in de maatschappij en samenleving. Wij hebben een open relatie en kijken continu naar verdere verbetering.

Werkomstandigheden Ons uitgangspunt is dat mensen, zonder daarbij onderscheid te maken, waardevol zijn en dat zij in de gelegenheid worden gesteld zich persoonlijk te


72

Dodehoeklessen Bij Mourik vinden we het belangrijk dat onze werkzaamheden veilig verlopen. We verzorgen daarom dodehoeklessen op scholen in regio’s waar we werken, zoals het traject van de dijkverbetering Kinderdijk-Schoonhovenseveer (KIS). Tijdens die lessen werd er een quiz gehouden. De winnaars mochten een kijkje nemen op het projectkantoor van KIS.

ontwikkelen. Wij voeren een rechtvaardig en sociaal beleid, zorgen voor goede arbeidsomstandigheden waarbij het investeren in mensen centraal staat en zien erop toe dat de juiste persoon op de juiste plek werkt. Wij creëren een werkomgeving waarin wij verschillende culturen respecteren, een ieder gelijkwaardig behandelen en waarin collegialiteit en mensgerichtheid centraal staan. Wij discrimineren niet, ook niet op basis van leeftijd, etnische en/of sociale achtergrond, geslacht, seksuele voorkeur, politiek of godsdienst.

Samenwerken Wij maken gebruik van aanwezige capaciteit, kennis en middelen, zowel extern als intern. Ons uitgangspunt is het projectmatig samenwerken binnen de Mourik organisatie en met onze partners. Op deze manier levert een project een bijdrage op die verder gaat dan het financiële resultaat en het belang van de individuele werkmaatschappijen.

sing, zoeken wij constant naar nieuwe mogelijkheden om de beste en veiligste oplossingen te bieden aan onze klanten. Via de Mourik Innovatiecommissie ondersteunen wij en belonen wij innovatie. Dit leidt tot een verbetering van onze bedrijfsvoering met betrekking tot mens, milieu en/of maatschappij. Innovatie voor het reduceren van arbeidsrisico’s en het verhogen van efficiëntie heeft daarbij vooral de aandacht.

Interne en Externe Controles Afhankelijk van de werkmaatschappij zijn wij in bezit van onder meer de volgende certificaten: NEN-EN-ISO 9001, NEN-EN-ISO 14001 en VCA. Waar van toepassing zijn hier specifieke certificaten aan toegevoegd. Wij conformeren ons aan interne en externe onafhankelijke controles om de effectieve werking en naleving van onze gedragscodes en procedures te toetsen. Wij werken voortdurend aan verbetering van onze prestaties.

Opvolging Indien een medewerker onze gedragsregels niet opvolgt, zal dit worden gesanctioneerd. Groot-Ammers, 1 juni 2013

Innovatie

Raad van Bestuur

Door creativiteit en kennis van onze medewerkers te combineren met nieuwe technologie en/of toepas-

Joh. Mourik & Co. Holding B.V.


73

OVER DIT VERSLAG Over dit verslag Dit hoofdstuk geeft specifieke informatie over ons rapportageproces en de rapportagemethoden om tot de cijfers en onderwerpen van dit verslag te komen.

Doelgroep Wij leggen aan alle belanghebbenden verantwoording af over het duurzaamheidsbeleid en de bijbehorende resultaten. Het gaat onder andere om opdrachtgevers, medewerkers, leveranciers, onderaannemers, branchegenoten, media, NGO’s en overheden.

Vergaren van informatie We voeren een stakeholdersanalyse uit en gaan met onze externe stakeholders in gesprek over Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen om de informatiebehoefte te inventariseren. Zie de uitkomsten in de paragraaf Materialiteitsanalyse op pagina 8. Intern analyseren we de informatiebehoefte door middel van interviews, enquêtes en personeelsbijeenkomsten. Lees meer in het hoofdstuk Verbinding met de omgeving vanaf pagina 37. Indien blijkt dat onze stakeholders materiële informatie missen in het verslag, nemen we deze informatie op vanaf rapportagejaar 2016. Gedurende het jaar vindt overleg plaats tussen de bij duurzaamheid betrokken functionarissen. In juli 2015 is het Jaarbeeld 2014 geëvalueerd en in september en november zijn LEAN-bijeenkomsten geweest om het Jaarbeeld 2015 te plannen en de voortgang te bespreken, ervaringen uit te wisselen en afspraken te maken over de nieuwe cyclus. De gebruikte gegevens zijn afkomstig uit diverse systemen en administraties zoals Profit als het gaat om HRM gerelateerde aspecten. Om uniformiteit te waarborgen, hebben wij een rapportagehandboek opgesteld. Veel gegevens zijn verzameld op centraal niveau door middel van diepte-interviews en gestandaardiseerde lijsten. Data is vervol-

gens gecontroleerd door de directies en de MVO-stuurgroep.

Reikwijdte Dit Jaarbeeld gaat over het kalenderjaar 2015. Er zijn ten opzichte van voorgaande jaren geen aanpassingen van informatie en geen significante wijzigingen ten aanzien van reikwijdte en aspectafbakening. Voor het overzicht van de gekozen KPI’s verwijzen wij naar de GRI G4 Referentietabel op pagina 76. Tenzij anders vermeld, gelden de KPI’s voor alle bedrijven waarin Mourik een meerderheidsbelang heeft. De materiële thema’s voor Mourik zijn bepaald op basis van een gedetailleerde materialiteitsanalyse aan de hand van trends-, omgevings- en stakeholdersanalyses. Rekening houdend met de mate van invloed, relevantie en belang voor stakeholders is de reikwijdte van de gerapporteerde onder werpen en KPI’s bepaald. Elk jaar evalueren we of de informatie voorziet in de gerechtvaardigde informatiebehoefte van onze stakeholders. Als er een dusdanige mate van invloed is om erover te kunnen rapporteren, nemen we deze informatie op vanaf verslagjaar 2016.

Verslaggevingssystematiek Mourik heeft haar Jaarbeeld opgesteld in overeenstemming met GRI G4 optie Core. De CO2 emissies zijn gerapporteerd conform de methodiek van de CO2 prestatieladder versie 3.0, SKAO - uitgave 10 juni 2015. De policy van Mourik is om het verslag te laten beoordelen conform de GRI G4 door een onafhankelijke accountant om als organisatie te excelleren op het gebied van duurzaamheid en aan de transparantieverwachtingen te voldoen van onze stakeholders. Wij hebben Deloitte Accountants B.V. een opdracht verstrekt om de op pagina 77 opgenomen KPI’s met een beperkte mate van zekerheid te beoordelen. Het door hen afgegeven assurance rapport (assurance over GRI G4 in accordance) is opgenomen op pagina 75. Gegevens zijn afkomstig uit geconsolideerde data in bedrijfssystemen. De keuze van KPI’s is ingegeven door de maatschappelijke


74

en inhoudelijke relevantie en de mate van beïnvloedbaarheid van de organisatie, zie de materialiteitsanalyse. Vanuit de ‘Sector Supplement Construction and Real Estate’ is CRE6 gerapporteerd, omdat deze als meest relevant is beoordeeld. Als volgend jaar blijkt dat ook andere KPI’s relevant zijn voor Mourik, nemen wij deze mee in de verslaglegging.

Toelichting op enkele KPI’s In dit Jaarbeeld rapporteren wij over EC-1 met omissies (zie DMA-tabel op pagina 78-79), zoals ten aanzien van 'country by country reporting'. Country by country reporting wordt binnen Mourik nog niet gerapporteerd en is tevens niet als relevant onderwerp aangedragen door de stakeholders. Binnen Mourik is geen sprake van agressieve tax planning. Als blijkt uit de consultatie met onze stakeholders dat het een materieel onderwerp is, zullen wij de mogelijkheden inventariseren om de informatie vanaf het verslagjaar 2016 op te nemen. In de GRI G4 Referentietabel is bij enkele indicatoren vermeld dat er omissies zijn ten opzichte van de GRI G4 indicator protocollen (aangeduid met *). Zo maakt Mourik in de monitoring van incidenten en trainingen vanuit gelijkheidsprincipe geen onderscheid in medewerker categorieën, geslacht en regio. In 2016 zal Mourik analyseren of de huidige omissies in de verslaggeving over de indicatoren G4-CRE6, G4-LA6, G4-LA9 en SO4 en de DMA’s aanvulling behoeven en de uitkomst van de analyse rapporteren in het volgende Jaarbeeld. In 2016 beoordelen wij hoe wij de disclosure management approach (DMA) over anticorruptie en gezondheid en veiligheid het beste kunnen laten aansluiten op GRI G4 Sector Disclosure Construction and Real Estate. Om de reductie in energiebehoefte van de producten en diensten te rapporteren, zie pagina 60 tot en met 63, zijn LCA-studies (Levens Cyclus Analyse, ketenanalyse) uitgevoerd om de CO2 footprint hiervan te bepalen. Een aantal producten wordt gerapporteerd naar aantallen, in plaats van aantoonbare reductie, omdat de gerealiseerde reductie afhankelijk is van de toepassing en geleverde prestaties.

ASSURANCE RAPPORT met beperkte zekerheid van de onafhankelijke accountant inzake het Jaarbeeld van Joh. Mourik & Co. Holding B.V.

Aan: De Raad van Bestuur en overige belanghebbenden van Joh. Mourik & Co. Holding B.V.

W

ij hebben de in het Jaarbeeld 2015 van Joh. Mourik & Co. Holding B.V. te Groot-Ammers opgenomen en de op pagina 77 genoemde Key Performance Indicatoren (KPI’s) onderzocht met als doel een beperkte mate van zekerheid te verstrekken dat de KPI’s, vermeld op pagina 77, geen afwijkingen van materieel belang bevatten. Daarnaast hebben wij beoordeeld of het Jaarbeeld door Joh. Mourik & Co. Holding B.V. is opgesteld op basis van toepassingsniveau ‘core’ in overeenstemming met de Sustainability Reporting Guidelines (GRI-G4) van het Global Reporting Initiative.

Beperkingen bij het onderzoek In het verslag is toekomstgerichte informatie opgenomen in de vorm van ambities, strategie, plannen, verwachtingen en ramingen. Inherent aan deze informatie is dat de werkelijke uitkomsten in de toekomst kunnen afwijken en daarom onzeker zijn. Wij geven geen zekerheid bij de veronderstellingen en de haalbaarheid van toekomstgerichte informatie in het verslag.

Verantwoordelijkheid van het bestuur Het bestuur van de vennootschap is verantwoordelijk voor het opstellen van het verslag in overeenstemming met Sustainability Reporting Guidelines GRI G4 in accordance level ‘core’ van Global Reporting Initiative (GRI), inclusief het identificeren van stakeholders en het bepalen van materiële onderwerpen. De door het bestuur gemaakte keuzes ten aanzien van de reikwijdte van het Jaarbeeld en de daarin opgenomen KPI’s zijn uiteengezet op pagina 74 van het Jaarbeeld. De directie is tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als zij

noodzakelijk acht om het opstellen van het verslag mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten.

Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een conclusie over de hierboven genoemde KPI’s op basis van de door ons verrichte beoordeling. Wij hebben onze beoordeling met betrekking tot de genoemde KPI’s verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder Standaard 3810N, “Assurance-opdrachten inzake maatschappelijke verslagen”. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en onze beoordeling zodanig plannen en uitvoeren dat een beperkte mate van zekerheid wordt verkregen dat het verslag geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een beoordeling is gericht op het verkrijgen van een beperkte mate van zekerheid. De werkzaamheden die worden verricht bij het verkrijgen van een beperkte mate van zekerheid zijn gericht op het vaststellen van de plausibiliteit van informatie en zijn geringer in diepgang dan die bij een assuranceopdracht gericht op het verkrijgen van een redelijke mate van zekerheid. De in dit kader uitgevoerde werkzaamheden bestonden in hoofdzaak uit het inwinnen van inlichtingen bij functionarissen van de entiteit en het uitvoeren van cijferanalyses met betrekking tot de informatie opgenomen in het verslag. De mate van zekerheid die wordt verkregen bij beoordelingswerkzaamheden is daarom ook lager dan de mate van zekerheid die wordt verkregen bij controlewerkzaamheden. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen assurance-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor onze conclusie te bieden.


75

Werkzaamheden Onze belangrijkste werkzaamheden bestonden uit: » Het evalueren van het toepassingsniveau volgens de Sustainability Reporting Guidelines (GRI G4 in accordance level ‘Core’) van GRI. » Het evalueren van de opzet van de systemen en processen voor informatieverzameling en -verwerking voor de informatie in het verslag. » Het evalueren van de interne en externe documentatie, in aanvulling op interviews, om vast te stellen of de informatie in het verslag voldoende is onderbouwd.

Conclusie Op grond van onze werkzaamheden met inachtneming van de beperkingen die in de paragraaf “Beperkingen bij het onderzoek” zijn weergegeven, is ons niets gebleken op basis waarvan wij zouden moeten concluderen dat: » De KPI’s zoals opgenomen in het Jaarbeeld 2015 niet in alle van materieel belang zijnde opzichten, zijn opgesteld in overeenstemming met de Sustainability Reporting Guidelines (GRI-G4) van het Global Reporting Initiative. » Het Jaarbeeld 2015 niet is opgesteld in overeenstemming met toepassingsniveau ‘core’ van de Sustainability Reporting Guidelines (GRI-G4) van het Global Reporting Initiative.

Rotterdam, 31 maart 2016 Deloitte Accountants B.V.

A.G. van Bochove RA

Pa gi na

In di ca to r De fin iti e

GRI G4 REFERENTIETABEL Geïdentificeerde materiële aspecten en grenzen

Strategie G4-1

Een verklaring van de hoogst beslissingsbevoegde van de organisatie over de relevantie van de duurzame ontwikkeling van de organisatie en haar strategie

7, 16

B. Entiteiten in de geconson.v.t. lideerde jaarrekening die niet zijn opgenomen in het verslag

Organisatieprofiel G4-3

Naam van de organisatie

44

G4-4

Producten en diensten

44

G4-5

Locatie van het hoofdkantoor van de organisatie

80

G4-6

Het aantal landen waarin de organisatie actief is

17

G4-7

Eigendomsstructuur en rechtsvorm

43

G4-8

Afzetmarkten (geografische 17, 19, verdeling, sectoren en soorten 21, 25, klanten) 27, 29, 31

G4-9

Omvang van de organisatie

50

G4-10 Totale personeelsbestand naar 50-51 geslacht, type werk, arbeidsovereenkomst en regio G4-11 Percentage medewerkers dat onder een collectieve arbeidsovereenkomst valt G4-12 Beschrijving van keten G4-13 Significante veranderingen tijdens de verslaggevingsperiode wat betreft omvang, structuur en eigendom

51

37-41 14

G4-14 Toepassing van het voorzorgs7, principe 78-79 G4-15 Extern ontwikkelde economi41, sche, milieugerelateerde en 62, 74 sociale handvesten, principes of andere initiatieven die de organisatie onderschrijft G4-16 Lidmaatschappen van verenigingen en/of (inter)nationale belangenorganisaties

G4-17 A. Alle entiteiten die zijn opge- 70-71 nomen in de geconsolideerde financiële verklaringen of vergelijkbare documenten van de organisatie

G4-18 Proces voor het bepalen van de inhoud van het verslag

74

G4-20 De grenzen van de materiële aspecten die binnen de organisatie vallen

78-79

G4-21 De grenzen van de materiële onderwerpen die buiten de organisatie vallen

78-79

G4-22 Verslag van de gevolgen van eventuele aanpassingen van de informatie en de redenen voor deze aanpassingen

74

G4-23 Significante veranderingen ten opzichte van vorige verslagperiodes ten aanzien van de reikwijdte en aspectafbakening

74

37-41

37

G4-26 Benadering van het betrekken 8-9, van stakeholders 37-41

41, 62-63


76

G4-28 Verslagperiode

74

G4-29 Datum van het meest recente verslag

74

G4-30 Verslaggevingscyclus

74

G4-31 Contactpunt vragen

80

G4-32 A. De ‘in accordance optie’ die de organisatie heeft gekozen

74

B. GRI-index voor de gekozen optie C. Verwijzing naar het externe assurance-rapport, indien het rapport extern is geverifieerd G4-33 Beleid en huidige praktijk aangaande het betrekken van externe assurance van het verslag

Stakeholdersbetrokkenheid

G4-25 Basis voor inventarisatie en selectie van stakeholders

8, 41

Verslagparameters

G4-19 Overzicht van alle materiële 8-9, aspecten die geïdentificeerd zijn 78-79 in het proces voor het bepalen van de inhoud van het verslag

G4-24 Lijst van groepen stakeholders die de organisatie heeft betrokken

G4-27 De voornaamste onderwerpen en vraagstukken die naar voren zijn gekomen door de betrokkenheid van belanghebbenden en hoe de organisatie hierop heeft gereageerd. Rapportage van de groep belanghebbenden die een belangrijk onderwerp of een zorg hebben opgeworpen

76-77

75

74

Bestuurstructuur G4-34 Bestuursstructuur van het 43-44 hoogste bestuurslichaam en de commissies die verantwoordelijk zijn voor de besluitvorming ten aanzien van economische, sociale en milieu-impact

KPI'S

Mourik rapporteert de Disclosure Management Approach (DMA) op pagina 78-79

G4-56 De waarden, principes, standaarden en gedragsnormen van de organisatie, zoals gedragscodes en ethische codes

72

Economische prestatieindicatoren G4-EC1 Directe economische waarden 66-68 die zijn gegenereerd en gedistribueerd* G4-EC3 Dekking van de verplichtingen 12-13 in verband met het vastgestelde uitkeringenplan van de organisatie* G4-EC4 Significante financiële steun van een overheid*

14

G4-LA5 Percentage van het totale 58-59 personeelsbestand dat is vertegenwoordigd in formele gezamenlijke arbocommissies van werkgevers en werknemers die bijdragen aan de controle op en advies over arboprogramma´s G4-LA6 Letsel-, beroepsziekte-, 49, 53, uitvaldagenen verzuimcijfers 56-57 en het aantal werkgerelateerde sterfgevallen naar geslacht en regio*

Training en onderwijs G4LA9

Gemiddeld aantal uren dat een medewerker per jaar besteedt aan opleidingen, onderverdeeld naar geslacht en medewerkerscategorie*

G4LA10

Programma´s voor 49-50 competentiemanagement en levenslang leren die de blijvende inzetbaarheid van de medewerkers blijven garanderen en hen helpen bij het afronden van hun loopbaan*

G4LA11

Percentage medewerkers dat regelmatig wordt ingelicht omtrent prestatie- en loopbaanontwikkeling naar geslacht en medewerkerscategorie*

50

G4CRE6

Percentage van de organisatie waarvan is bevestigd dat het werkt conform een internationaal erkend arbomanagementsysteem

56

Milieu prestatie-indicatoren Energie G4-EN3 Energieverbruik binnen de organisatie

62

G4-EN5 Energie intensiteitsratio

61

G4-EN7 Vermindering in energiebehoefte van producten en diensten*

63

Emissies G4EN15

Directe emissies van broeikasgassen naar gewicht (scope 1)

61

G4EN16

Indirecte energie-emissies van broeikasgassen naar gewicht (scope 2)

61

* rapportage met omissie, zie pagina 74

51

Anti-corruptie

Arbeidsomstandigheden G4-LA1 Totaal aantal en snelheid van personeelsverloop per leeftijdsgroep en geslacht

Key Performance Indicators (KPI's)

Gezondheid en veiligheid

Ethiek en integriteit

50, 53

G4-SO4 Communicatie en training inzake anticorruptiebeleid en -procedures*


45

77

» Totale personeelsbestand naar type werk, arbeidsovereenkomst en regio » Percentage medewerkers dat onder een collectieve arbeidsovereenkomst valt (Nederland) » Geconsolideerde balans per 31 december 2015 en geconsolideerde winst-en-verliesrekening over 2015 » Pensioenregelingen (Nederland en België) » Significante financiële steun van een overheid » Energieverbruik binnen de organisatie (Nederland) » Energie intensiteitsratio (Nederland) » Energiereductie van de energiebehoefte ten aanzien van producten en diensten (Nederland) » Directe emissies van broeikasgassen naar gewicht (scope 1) (Nederland) » Indirecte emissies van broeikasgassen naar gewicht (scope 2) (Nederland) » Personeelsverloop per leeftijdsgroep en geslacht en regio » Percentage van het totale personeelsbestand dat is vertegenwoordigd in formele gezamenlijke arbocommissies » Letsel-, beroepsziekte-, uitvaldagenen verzuimcijfers (Nederland en België) en het aantal werkgerelateerde sterfgevallen » Gemiddeld aantal uren dat een medewerker per jaar besteedt aan opleidingen (Nederland) » Programma´s voor competentiemanagement en levenslang leren (Nederland) » Percentage medewerkers met wie functionerings- en beoordelingsgesprekken zijn gevoerd (Nederland) » Medewerkers die integriteitstrainingen hebben gevolgd (Nederland) » Medewerkers, werkzaam onder een internationaal erkend veiligheidssysteem

DISCLOSURE MANAGEMENT APPROACH (DMA) GRI ASPECT

MOURIK THEMA

SCOPE

WAAROM MATERIEEL

Economische prestaties

Continuïteit

Wereld. Mourik heeft als beleid geen informatie over kosten en resultaten per divisie te publiceren als deze vertrouwelijk en/of commercieel gevoelig is, zie pagina 74, paragraaf Toelichting op enkele KPI's

Onze stakeholders vinden betrouwbaarheid en kwaliteit van essentieel belang. Daarmee voegen wij (economische) meerwaarde toe, die resulteert in continuïteit

Energie en emissies

Energie efficiency en CO2

Nederlandse Mourik-bedrijven met operationeel meerderheidsbelang

Energie en emissies zijn voor onze stakeholders belangrijke thema’s en wij kunnen invloed uitoefenen op de vermindering hiervan

Veiligheid en Gezondheid

Veiligheid

Wereld, enkele KPI’s hebben als scope Nederland en België

Veilig werken is een belangrijk speerpunt van ons beleid en een minimale vereiste om te mogen werken bij onze klanten. Onze mensen zijn ons belangrijkste kapitaal. Zij moeten te allen tijde hun werk veilig doen

Arbeidsomstandigheden

Duurzame inzetbaarheid en Social Return

Wereld

Toenemende vergrijzing en het langer doorwerken vragen om levensfasebewuste oplossingen. Het is daarom essentieel om medewerkers in alle fases van hun werkzame leven te begeleiden, zodat ze gezond en vitaal functioneren

Training en onderwijs

Competentiemanagement en Ruimte voor talent

Wereld, enkele KPI’s hebben als scope Nederland en België

Kennis en competenties van medewerkers zijn cruciaal voor de continuïteit van Mourik. Wij investeren daarom in de groei van onze mensen en het behoud van talent

Anti-corruptie

Integriteit en Compliance management

Nederland, ambitie: in 2020 wereldwijd compliant zijn

Als een organisatie integer wil ondernemen, is compliance management een essentieel onderdeel. We moeten voldoen aan alle weten regelgeving om in control en compliance te zijn


78

BEHEERSINGSPROCESSEN

EVALUATIEPROCESSEN

Bedrijven rapporteren jaarlijks hun financiële waarden aan de Raad van Bestuur in jaarplannen waarin deze worden besproken en geëvalueerd. Tevens vindt maandelijks de bespreking en rapportage van de financiële en economische prestaties tussen de directies en de Raad van Bestuur plaats

Beoordeling door interne controle, externe accountantscontrole, jaarverslaglegging en rapportage aan Raad van Bestuur

Mourik Infra heeft het hoogste niveau (5) op de CO2 Prestatieladder van SKAO. Mourik Services heeft in 2015 niveau 3 behaald. Nederlandse Mourik-bedrijven brengen jaarlijks hun CO2 footprint in kaart en we nemen maatregelen om deze te reduceren

Jaarlijkse toetsing door certificerende instelling op basis van de CO2 Prestatieladder. Uitstoot en verbruik worden besproken door het management en betrokken functionarissen

De holding stelt jaarlijks een veiligheidsplan op, waaraan de divisies zich committeren. Door middel van veiligheidscampagnes brengen we veiligheid onder de aandacht en door ons VCA-certificaat borgen we veiligheid in onze bedrijfsvoering. Waar nodig nemen wij direct verbetermaatregelen. Voor veiligheid staan structurele verbeteranalyses en –maatregelen opgenomen op pagina 58 en 59. Voor gezondheid staan op pagina 11 de maatregelen omschreven om het ziekteverzuim omlaag te brengen en duurzame inzetbaarheid te bevorderen

Elk kwartaal stellen we een rapportage op met de veiligheidscijfers die geëvalueerd wordt door de directie en de Raad van Bestuur

Wij investeren in actief gezondheidsbeleid met aandacht voor preventie en terugdringen van fysieke belasting. Wij bieden onze medewerkers een Periodiek Arbeidsdeskundig Gezondheids Onderzoek (PAGO). Waar nodig zorgen wij voor begeleiding op maat voor gewichtsbeheersing, cursussen voor stoppen met roken, en lifestyle, zoals Slim omgaan met fysieke belasting. Wij hebben diverse programma’s voor duurzame inzetbaarheid en persoonlijke ontwikkeling zoals Slim for Job en motivatietrainingen. Wij besteden veel aandacht aan de ontwikkeling van machines of gereedschappen om fysiek werk te verlichten. Mourik Groot-Ammers heeft trede 2 van de Prestatieladder Socialer Ondernemen behaald

Door middel van functioneringsgesprekken beoordelen en evalueren we het functioneren van onze medewerkers. Rapportage door bedrijfsarts, evaluatie door personeelszaken en beoordeling door directie

Wij maken gebruik van een opleidingsmatrix en we hebben meerdere op maat gemaakte trainingen en ontwikkelprogramma’s

In de functioneringsgesprekken evalueren we de behoefte voor training en ontwikkelprogramma’s. Leidinggevenden en afdeling personeelszaken inventariseren en organiseren

We hebben een compliance programma opgesteld en uitgerold. Met onze certificaten, zoals ISO 14001en de MVO Prestatieladder, hebben we compliance geborgd in ons managementsysteem. We geven integriteitscursussen aan onze medewerkers. In 2011 is een compliance manager aangesteld

Door middel van interne audits controleren we op het beheer van wetten, normen en regels en de implementatie van de wijzigingen. Daarnaast wordt er schriftelijk gerapporteerd aan de compliance manager en directie


79

COLOFON Joh. Mourik & Co. Holding B.V. Voorstraat 67, Postbus 2 2964 ZG Groot-Ammers T +31-184 -667200 E [email protected] www.mourik.com Publicatiedatum: 31 maart 2016 (digitaal) Teksten en samenstelling: Julia van Dam, Gert Griffioen, Cora de Groot, Ronald Lamé, Joh. Mourik & Co. Holding B.V. Eindredactie: Hanny Verhoeckx, Joh. Mourik & Co. Holding B.V. Concept/Grafisch ontwerp/3D Visualisaties: Remco Baars, Studio ‘beet’ vormgeving Foto’s: Remco Baars, Eric Bakker Fotografie, Portret in Bedrijf, Joh. Mourik & Co. Holding B.V. Drukwerk: De Groot Drukkerij bv Vertaling: Vertaalbureau De Drechtsteden Oplage: 1.000 Nederlands, 750 Engels Wij ontvangen graag uw mening en feedback over dit Jaarbeeld en over ons beleid en initiatieven. Hebt u vragen of ideeën? Stuur uw mail naar [email protected]. Dit verslag kunt u tevens downloaden via www.mourik.com/jaarverslag2015 Van dit verslag is een video-impressie te bekijken op www.mourik.com/jaarverslag2015 » Er is een Engelse versie van dit verslag beschikbaar als PDF op www.mourik.com » An english translation of this report is available as a pdf at www.mourik.com » In case of textual contradictions, the Dutch version shall prevail » De Financiële Jaarrekening kunt u opvragen via [email protected]

NEXT PLAN “Mourik betekent heel veel voor me. Geen dag is hier hetzelfde. Het geeft mij dan ook veel voldoening om kennis over te dragen aan de jongere generatie. Soms moeten ze wat beter luisteren en leren, maar in het algemeen ben ik blij dat wij zo actief bezig zijn met jongeren. Ze hebben de toekomst.” Teun Mijnders Machinist bij Mourik Services (Mourik- veteraan met 48 dienstjaren)

JAARBEELD 2015 Joh. Mourik & Co. Holding B.V. Voorstraat 67, Postbus 2 2964 ZG Groot-Ammers T +31-184-66 72 00 E [email protected] www.mourik.com

KERNCIJFERS 2015 JAARBEELD

Recommend Documents