Kenniskringbijeenkomst Projectleiders Mentoring Datum: 28 september 2010 Locatie: FORUM, Kanaalweg 86 te Utrecht Verslag: Marianne van Teunenbroek (Sardes), oktober 2010 Doel van de kenniskring is het uitwisselen van kennis en ervaring tussen projectleiders van mentoringprojecten en het verhogen van de kwaliteit en professionaliteit van mentoringprojecten. Thema’s van deze bijeenkomst waren het Internationale project HEAR ME van de Hogeschool Utrecht waarbij de mentoren boven de 55 jaar oud zijn en het vasthouden van de motivatie tussen mentorkoppels ná de koppelingsfase. Op de bijeenkomst waren 16 projectleiders aanwezig. Vertegenwoordigd waren de volgende projecten: Matching Talents Almere, School’s cool Nijmegen, School’s cool Utrecht, Benefits for Kids, HEAR ME Utrecht, You and Me (YAM) Den Helder, Goal Amsterdam, Regionaal Coachingsproject Noord-Kennemerland Alkmaar, Coach4You Utrecht, It’s your time2shine Haarlem. Ook aanwezig: Wouter Kroes, onderzoeker van Movisie. Het programma was als volgt: 12.30 - 13.00 uur: 13.00 - 13.05 uur: 13.05 - 13.45 uur:
13.45 - 14.30 uur:
14.30 – 14.45 14.45 - 15.45 uur:
15.45 - 16.00 uur:
Inloop met broodjes bij FORUM, Kanaalweg 86 te Utrecht Welkom HEAR ME: Ouderen (55+) worden gekoppeld aan kwetsbare jongeren. Het belangrijkste doel is ouderen te laten leren en een meer actieve rol in de maatschappij te geven en de kansen van kwetsbare jongeren te vergroten. Toelichting op het project door Aly Gruppen en Ellen Grootoonk van de Hogeschool Utrecht. Na afloop ruimte voor vragen. EHB…M! Eerste Hulp Bij Mentoring. We hebben hier extra tijd voor gepland. Iedereen bereidt een vraag of probleemstelling voor waar je in je eigen project tegenaan loopt om in de groep aan de orde te stellen. Je collega´s helpen je verder! Pauze Tips en trucs uitwisselen om de motivatie van de koppels vast te houden in de begeleidingsfase van mentoring. Dus ná de koppelingsfase, wanneer het eerste enthousiasme misschien bekoeld is. Hoe doe je dat?! In subgroepjes aan de slag. Afsluiting en verdere afspraken. Benoemen van thema’s voor de volgende Kenniskring.
Welkom Welkom door Karin Vaessen. Ze vertelt dat we direct aan de slag gaan met de presentatie van Aly Gruppen en Ellen Grootoonk, omdat Ellen eerder weg moet. Later in het programma is er meer tijd voor het voorstellen van de projectleiders die er voor het eerst zijn.
1
Verslag Presentatie HEAR ME (door Aly van Gruppen en Ellen Grootonk) HEAR ME is een Europees project. Het staat voor Highly EducAted Retirees Mentoring Early school leavers. Het mentorproject HEAR ME is een initiatief van de Europese Unie, en vindt plaats in vijf Europese landen: Nederland, Denemarken, Spanje, Groot-Brittanië en Finland. Het project heeft diverse doelen waaronder het vergroten van het sociaal kapitaal in Europa, ouderen een meer actieve rol in de samenleving geven, kansen voor jongeren vergroten, bevorderen van levenlang leren, schooluitval voorkomen, sociale cohesie vergroten. Daarnaast hoort ook het ontwikkelen en testen van cursusmateriaal voor mentoren binnen de doelstellingen van het project. Van 1 januari 2010 tot 1 januari 2012 draait dit project als een pilot in Nederland. Er wordt onder andere gewerkt aan het ontwikkelen van een cursus voor de mentoren; een nationale versie en een Europese versie. Deze cursus is in Utrecht getest bij 15 ouderen (mentoren). Deze oudere mentoren zijn vervolgens met leerlingen van het Vader Rijn college in Utrecht aan de slag gegaan als mentor. De werving van de mentoren verliep via een advertentie (Durft u de uitdaging aan?) in het magazine van Hoger Onderwijs Voor Ouderen (HOVO). Dit leverde binnen 2 weken 20 (!) reacties op waaruit 15 mentoren geselecteerd werden in de leeftijd van 57 tot 75 jaar. Ter toelichting: de definiëring van ‘oudere’, is de internationale richtlijn van 55 jaar en ouder. In de cursus voor de mentoren werd inzicht geboden in de wereld van VMBO- jongeren (uit Overvecht), gesproken over de grenzen van de begeleiding als mentor en geoefend met coachings- en mentoring methodieken om jongeren te begeleiden. De pilot is inmiddels afgerond. Mentoren geven aan enthousiast te zijn en veel geleerd te hebben zoals blikverruiming en vertrouwen in elkaar. Ook de training hebben zij als positief ervaren, al gaven zij aan het (op hun leeftijd) soms moeilijk te vinden om feedback te ontvangen. Aly en Ellen hebben vooral geleerd wat er anders is aan het trainen van oudere mentoren. Belangrijk is de trainingen overdag te plannen, omdat ouderen juist dan vaak tijd ‘over’ hebben. Verder is het belangrijk het tempo van de training niet te hoog te leggen, veel ruimte te bieden voor het inbrengen van ervaringen en het geven van herhalingen van stof. Tot slot is gebleken dat oudere mentoren veel sneller en vaker de telefoon pakken, dan te mailen.
2
De pilot bij het Vader Rijn college betekende veel extra organisatorisch werk voor de HU. Daarom is er voor gekozen vanaf de winter 2010 de samenwerking te zoeken met het al bestaande mentorproject School’s cool Utrecht. Er wordt gezamenlijk gewerkt aan het verder ontwikkelen van de mentorcursus, mede op basis van de ervaringen tijdens de eerste pilot. De cursus zal 10 dagen duren, verspreid over een jaar. Er wordt met de cursus gestart voorafgaand aan de koppeling van mentor en mentee en daarna tijdens het begeleidingstraject. Ook intervisie is onderdeel van de cursus voor de mentoren. De cursus wordt geïntegreerd bij School’s cool, waar Merlijn van Oortmerssen de koppelingen zal doen. Doelgroep (mentees) van School’s cool Utrecht bestaat uit leerlingen in groep 8 die de overstap naar de brugklas maken. Aly stelt voor om t.z.t. de cursus voor oudere mentoren in een ‘train the trainer’ bijeenkomst aan de deelnemers bij de Kenniskring aan te bieden, daar wordt enthousiast op gereageerd! Reeds beschikbaar is het door de HU ontwikkelde handboek studentmentoring (eerdere mentoringprojecten tussen HU en diverse ROC’s). Dit handboek wordt tevens als pdf op de site van het Kennispunt Mentoring gezet. De PowerPoint presentatie van Aly en Ellen, wordt rond gemaild door Sardes en is als pdf bij dit verslag toegevoegd.
Tot slot gaan we via de hermeneutische methode (een manier om begrip te krijgen voor het verhaal van de ander) aan de slag om ons te verdiepen in het werken met een project als HEAR ME. Subgroepen krijgen een rol en bedenken vanuit die rol kansen, bedreigingen en tips van het werken met oudere mentoren. Vijf rollen worden verdeeld. Uitkomsten waren: * Vanuit het perspectief van de ouderen (de mentoren) - Kans: Er jong bij blijven, vooroordelen tegengaan. - Bedreiging: Weinig kennis van (de leefwereld van) jongeren, angst niet geaccepteerd te worden. - Tip/Top: Ouderen hebben veel tijd en levenservaring en zijn daarom geschikte mentoren. * Vanuit het perspectief van de jongeren (mentees) - Kans: Ik heb nu weer een opa/oma, mijn mentor kan mijn ouders overtuigen, ik leer veel van mijn mentor. 3
- Bedreiging: Ik kan alles zelf wel, ik heb geen hulp nodig, ik schaam mij voor zo’n oude mentor, nu heb ik nóg minder tijd voor mijn vrienden. - Tip/Top: ‘Vroeger was alles beter’. Wij willen graag zelf bepalen wat goed voor ons is. * Vanuit het perspectief van het Lectoraat van de HU - Kans: Input uit de praktijk, goed voor het onderzoek. Met de uitkomsten kunnen we vervolgonderzoek opstarten. Het project bevordert Life Long Learning (voor de mentoren) en dat is een Europese richtlijn. - Bedreiging: zie de kansen. - Tip/Top: Kijk hoe je de projecten in de verschillende deelnemende landen op de zelfde manier implementeert, anders is het niet meer vergelijkbaar in het onderzoek. *Vanuit het perspectief van de EU projectpartners - Kansen: Het vergelijken, de internationale uitwisseling van kennis/know-how. - Bedreiging: Traag; door de vele projectpartners is het afstemmen tijdrovend. Denk ook aan de culturele verschillen en diverse talen. - Tip/Top: Blijf flexibel, zorg voor één internationale projectleider, aandacht voor goede communicatie. * Vanuit het perspectief van School’s cool Utrecht - Kansen: tijd, geld, expertise van HU. Extra kanalen voor het werven van mentoren door de samenwerking. De mogelijkheid voor het ontwikkelen van een ‘super’ training. Goed voor het imago van School’s cool Utrecht. - Bedreiging: (te) Lange training; willen mentoren wel investeren? Is er door meer matches wel genoeg tijd voor de uitvoering (door projectleider School’s cool)? Nadenken over hoe het volgend jaar verder gaat, als de pilot gestopt is. - Tip/Top: Zorg voor een goede taakverdeling met de HU, buit de PR uit. Blijf wel authentiek (School’s cool). Kennismaking nieuwe deelnemers Na de presentatie van Aly en Ellen nemen we even kort de tijd voor een introductie van nieuwe deelnemers. -Wouter Kroes van Movisie is aanwezig. Hij werkt aan het verder concretiseren van materialen en methodieken voor mentoring. Dit als vervolg op het onderzoek ”Meer dan een steuntje in de rug”. In deze bijeenkomst krijgt hij graag input en ideeën voor verdere ontwikkeling. In dit kader wijst hij op een net verschenen artikel “Gedeelde compassie”, verschenen in het Maatwerk blad, nr. 4, augustus 2010. -Verder is nieuw: Ina Hoogendoorn van School’s cool Nijmegen, zij studeert pedagogiek aan de HAN en loopt stage bij School’s cool Nijmegen. - Natalja Blok en Sharifa Dia van Radar werken voor het project Goal in Amsterdam. Dit project bestaat uit 600 mentorkoppels. Natalja en Sharifa zijn beiden mentorbegeleider. - Jeanine van Leijenhorst is sinds 4 jaar trainer bij het project Benefits 4 kids. - Sharita Soedamah werkte voorheen bij Big Brother Big Sister in Rotterdam en onderzoekt de mogelijkheden in Utrecht. EHB…M! Eerste Hulp Bij Mentoring - Wouter Kroes van Movisie stelt de vraag aan wat voor soort instrumenten behoefte is. Jolanda van Duin (YAM Den Helder) geeft aan behoefte te hebben aan een handboek Mentoring (Matching Talents heeft er al een ontwikkeld!). Natalja Blok van Goal zou ook graag meer inzicht krijgen in het onderwijssysteem. Vooral een overzicht van hoe het VMBO in elkaar zit lijkt haar nuttig. Karin Vaessen (Sardes) geeft aan dat zij een goede overzichtsnotitie beschikbaar heeft. Deze kan, indien behoefte, bij haar worden opgevraagd.
4
Penny Biere geeft aan dat ze wel eens tests gezien heeft voor mentoren; welke mentorstijl bij je past. Mia Schoffelen van School’s cool Nijmegen vindt het sowieso goed de verschillende stijlen (ondersteunend, instrumenteel, actief) voor te leggen aan mentoren. Aly Gruppen (HEAR ME) geeft aan nog weinig te kunnen vinden over de basiseisen waaraan mentoren moeten voldoen om een goede mentor te zijn. Wat moet een goede mentor kunnen? Mariëlle van Berkel (Coach4You) herkent dit. Ze vertelt over een mentor die echt niet geschikt bleek. De open houding die noodzakelijk is voor mentoren kun je niet aanleren, die moet deels al aanwezig zijn in de persoon. Aly Gruppen vraagt zich af wat starteisen voor een mentor moeten zijn. - Jolanda van Duin (YAM Den Helder) stelt een vraag over de hoogte van het gemiddelde uurtarief voor een projectleider mentoring. (blijkt rond de € 70,- te liggen). - Karin Vaessen laat een cadeautje zien dat het project Koppelkracht Maastricht aan de mentoren heeft gegeven met kerst; een kadobon van Plint (poëzie en beeldende kunst, zie plint.nl). Ze vraagt wie er vergoedingen biedt aan de mentoren. Carla Nelen (School’s cool Nijmegen): wij geven € 75,= voor cadeautjes en uitjes. Penny Biere (YAM Den Helder): wij geven € 50,voor cadeautjes en uitjes, en daarnaast mogen ze reiskosten declareren. Merlijn Oortmerssen (School’s cool Utrecht): wij doen € 70,- de kosten voor de verklaring van goed gedrag gaan daarvan af; geen reiskosten. Penny Biere geeft aan dat zij van de gemeente de verklaringen kosteloos kunnen krijgen (blijkt in meerdere projecten een goede optie te zijn).
Motivatie van de koppels Hoe houd je dit vast in de begeleidingsfase van mentoring, dus ná de koppeling was de vraag. We gingen in 3 subgroepen aan de slag. Belangrijkste uitkomsten: Groep 1: - Nieuwsbrief (digitaal) met tips voor (gratis) uitjes - Deskundigheidsbevordering en uitwisseling (projectbibliotheek) - Samen dingen doen - Contact onderhouden (digitaal) - LinkedIn Groups inzetten - Spelletjes aanbieden (kennismakings-, ‘blote billen-‘, mentorkwaliteiten) Groep 2: 5
-
Benoemen van de kleine successen, benadrukken leuke en goede kanten RotterdamPas/Cultuurpas, of een andere pas waarmee je in de regio korting kunt krijgen op uitjes/cultuur - Uitwisselen van ideeën om met de mentee te doen - Uitwisseling tussen mentoren stimuleren - Intervisie organiseren - Betrek mentee bij het maken van een nieuwsbrief Groep 3: - Positief labelen, bekijk alles van de positieve kant en ga niet uit van het negatieve/wat er niet lekker loopt - Benoem ook vorderingen, en maak ze specifiek en label ze als kwaliteit (weet je nog hoe bij de start….) - Verdeel het mentoringproject in kleine stapjes en benoem steeds een doel per stap - Maak jongeren ook mee verantwoordelijk (Wat zou jij de volgende keer willen bespreken/willen doen?) - Als je als mentor voelt dat het niet soepel loopt, maak het bespreekbaar (Ik merk dat..Vind jij dat ook..?) - Stop als mentor niet meteen als het goed gaat (ook al denk je als mentor, ik ben niet meer zo nodig) - Afwisseling in de werkvormen/activiteiten en uitjes houdt het uitdagend voor de mentee en de mentor - Benadruk in trainingen/intervisiebijeenkomsten voor mentoren hoe belangrijk zij zijn voor de leerling. Deze leerlingen worden vaak “niet gezien”, en jij als mentor bent er nu helemaal exclusief voor die mentee! Over het algemeen kwam in de nabespreking van dit onderwerp vooral naar voren dat het belangrijk is de mentoren te helpen met het steeds opnieuw verzinnen van een aantrekkelijke activiteit voor de mentee. Dat is vaak lastig voor mentoren. Mentees moeten volgens een aantal deelnemers vooral actief betrokken worden bij het mentoringproject waaraan zij zelf deelnemen; schrijf een stukje in de nieuwsbrief, op de website etc. Een positieve benadering van mentoring (benadrukken van successen, positief labelen) werkt om mentoren enthousiast te houden. Het aansluiten bij de leefwereld van de jongeren door (meer) digitaal te werken wordt ook genoemd. Mentoren kennis/tips trucs bieden en intervisie zorgt ervoor dat de relatie ‘fris’ blijft. Afsluiting en volgende bijeenkomst Marianne van Teunenbroek en Karin Vaessen (Sardes) sluiten af en danken de aanwezigen voor de komst en de enthousiaste inbreng. De volgende kenniskring bijeenkomst vindt plaats op 23 november 2010 van 13.00 tot 16.00 uur, bij FORUM, Kanaalweg 86 te Utrecht. Aanmelding is alleen mogelijk via de site. Thema’s: Het organiseren van een mentoringproject met vrijwilligers. Toelichting vanuit het Regionaal Coachingsproject Noord Kennemerland (Alkmaar). Projectleider Penny Biere (werkzaam bij St. Welzijnsbevordering Kern8) werkt vrijwel alleen met vrijwilligers in haar mentoringproject. Hoe organiseer je dat? En wat zijn de ervaringen? Na een toelichting van Penny Biere is er ruimte voor vragen en discussie.
6
Bedrijfsleven en mentoring. Marijke Aukema, van de vrijwilligerscentrale Haarlem vertelt vanuit haar rol als manager van Bedrijf en Samenleving Haarlem over de manier waarop het bedrijfsleven een rol kan spelen binnen mentoring en hoe er met bedrijven samengewerkt kan worden. Maatschappelijke stage (MAS). Marijke Aukema leidt dit onderwerp in door toe te lichten hoe MAS werkt. Vervolgens vertelt Aranka Verheugd van Matching Talents Almere wat haar ervaring zijn met MAS en hoe de MAS ingepast kan worden in een mentoringproject. Het discussiepunt dat in de ochtend naar voren kwam (het aansturen van moeilijke mentoren, dat wil zeggen mentoren die bijvoorbeeld vaak niet komen of niet terugbellen) wordt doorgeschoven naar een bijeenkomst in 2011. Graag allemaal tot dinsdagmiddag 23 november 2010 (eveneens bij FORUM)! Aanmelden kan via www.kennispuntmentoring.nl
7
